Mitar JokiNikiki mlinRast izvozapotvrdakonkurentnosti

Mladen BajkoviETG GrupaInovativnostje glavna zaposlovni uspjeh

Tomislav elebiKompanija elebiLanacbez slabihkarika

ISSN

035

0-53

40

God

ina

L

Bro

j 4

Apr

il 20

14. Nagrada Privredne komore za 2013. godinu

Dokazkvaliteta i

uspjenostiposlovanja

IMPR

ESU

M

6 Nagrada Privredne komore za 2013. godinuDokaz kvaliteta i uspjenosti poslovanja

CEFTA konferencijaMjere bezbjednosti hrane i uticaj na trgovinu

Privredna komora na sajmovima u BudviCrnogorski proizvod za crnogorski turizam

Slobodne zone iskustva MakedonijePrivlae investicije u izvoz

Seminar u Privrednoj komoriSertifikacija, prednosti i potencijali

Robert ShillerPatriotizam i ekonomija

StartupNajee greke prilikom pokretanja biznisa

9

19

44

50

54

56

Izdava:

Privredna komora Crne GoreNovaka Miloeva 29/IIPodgorica 81000, Crna Gora

Tel: +382 20 230 545Fax: +382 20 230 493e-mail: pkcg@pkcg.orghttp://www.privrednakomora.me

Redakcijski odbor:

Predsjednica:Ljiljana Filipovi

lanovi:Pavle D. RadovanoviNovica BulatoviTanja Radusinovidr Mladen Perazimr Nina DrakiAleksandar Maronovi

v.d. Glavna i odgovorna urednica:Milka Piurica

Novinar:Igor Perovi

Adresa Redakcije:

Privredna komora Crne Gore/Glasnik Novaka Miloeva 29/IIPodgorica 81000, Crna Gora

Tel: +382 20 230 439e-mail: glasnik@pkcg.org

Dizajn:

Privredna komora Crne Gore

List izlazi od 1964. godine i upisan je u registar javnih glasila Crne Gore.

PDF verziju moete preuzeti na: http://www.privrednakomora.me/multimedija/glasnik

Broj 4April 2014.

IMPR

ESU

MSadraj

4

Broj 4 April 2014.

Antonije Srdanovi, nekadanji urednik

GlasnikaGlasnik je uvijek na

strani privrede

Tomislav elebi, Kompanija elebiNema slabih karika u elebi sistemu

Mladen Bajkovi, ETG GrupaOdriva gradnja za bolju budunost

Radomir Kovaevi, MezonBiznis izbor energetika iinfrastruktura

IPA projekat - NEXTNema trita bezinovacija Mitar Joki, Nikiki mlinInvestiraju u razvoj i kadrove

30

16

48

38

1222

5

Broj 4April 2014.

Listajui Glasnik...

1982.Izvoz mogu i vjerovatan

Ako je osnovni cilj ekonomske politike poveati izvoz, kreatori ekonomske politike mogu biti zadovoljni osnovnim porukama koje dolaze iz privrede. Izvoz je, gotovo prema svakoj anketiranoj radnoj organizaciji, ne samo mogu, ve i vjerovatan. Danas je, meutim, mnogo toga nepoznatog u izvoznoj politici.ini se da se meu uslovima za povean izvoz na prvo mjesto stavlja motivisanost za izlazak na svjetsko trite. Pretvore-no u rjenik privrednika, to znai da ekonomska politika mora toliko stimulisati izvoz da se priblii atraktivnosti prodaje na domaem tritu.

Naa zemlja ima u nekim proizvodnjama izrazito komparativne prednosti. Meutim, zbog toga to nijesmo do sada eljeli platiti cijenu izvozne orijentacije, umjesto da neke grane budu izraziti izvoznici (poljoprivreda i slino), tu smo deficitarni. U takvim granama nije u ovom momentu toliki problem koliko e se izvoziti, ve koliko se moe poveati proizvodnja na moguem i potrebnom nivou.

Izvozna orijentacija i specijalizacija moe se postii tek kada se otklone unutranje barijere za cirkulaciju roba usluga. Narasla privreda ne priznaje granice, ona priznaje samo normalno djelovanje ekonomskih zakonitosti, navodi se, izmeu ostalog, u rezultatima novogodinje ankete o poslovnim oekivanjima u 1982. godini koje je objavio Glasnik.

1985.Prosjena plata u 1985. godini

Prosjena decembarska plata, u 1985. godini, bila je u Jugoslaviji 57.628 dinara, a za njemaku marku trebalo je izdvo-jiti 128 dinara, prenio je Glasnik.Najbolje se zaraivalo u viem obrazovanju SR Slovenije prosjeno 172.722 dinara (1.350 maraka), a poreenja

radi, prosjean lini dohodak u istoj brani u Bosni i Hercegovini iznosio je 64.744 dinara. Bez sumnje, nije bio loe plaen ni slovenaki drutveni pravobranilac (160.056 dinara), ni oni koji su radili u tamonjem pravosuu (135.773 dinara), u pretovarnim uslugama (130.703) ili u cjelovodnom transportu (125.789).

Po visini decembarske plate mogu se izdvojiti crnogorski brodograditelji (118.780 dinara=927 maraka), kao i zaposleni u visokom obrazovanju Srbije (137.998). Istovremeno, lini dohoci makedonskih proizvoaa rezane grae i ploa u prosjeku su iznosile svega 22.284 dinara, a u visokogradnji Crne Gore 28.030 dinara (218 maraka).

Uz pedesetogodinji jubilej

6

Broj 4 April 2014.

Nagrada Privredne komore za 2013. godinu

Dokaz kvaliteta i uspjenosti poslovanjaLaureati Nikiki mlin, Mezon, ETG Grupa i Tomislav elebi. Predsjednik Crne Gore Filip Vujanovi ocijenio da e 2014. godina biti u ekonomskom smislu bolja nego prethodna.

7

Broj 4April 2014.

Predsjednik Crne Gore Filip Vujanovi uruio je Nagradu Privredne komore kompanijama Nikiki mlin i Mezon za uspjeno poslovanje, ETG grupi za inovativnost, te Tomisla-vu elebiu za unapreenje menadmenta, na sveanosti povo-dom Dana ove asocijacije privrednika u Vili Gorica 25. aprila 2014. godine.

Sveanosti, kojom je obiljeeno 86 godina rada Komore, prisustvo-vali su predstavnici drave, diplomatskog kora, lokalne uprave, privrede, nauke i kulture.

estitke su uputili, izmeu ostalih, predsjednici EUROCHAMBRES Richard Webber, Savezne privredne komore Austrije Cristoph Le-itl i Unije trgovinskih i industrijskih komora Turske Rifat Hisar-ciklioglu, te komora regiona, Jadransko-jonskog foruma komora, brojni prijatelji i partneri.

- Privredna komora Crne Gore, kao vodei predstavnik biznisa ima legitimnu i znaajnu odgovornost u zastupanju preduzea u pro-cesu evropskih integracija. Vi to dobro radite i elim da nastavite kako bi vaa Komora i dalje bila svetionik stabilnosti i odrivosti, i imala centralnu ulogu u ekonomskom razvoju zemlje i njenoj in-tegraciji u EU napisao je Webber, dodajui da cijeni angaman crnogorske Komore u EUROCHAMBRES-u, kao i napore koje ulae u jaanje bilateralnih odnosa sa svim lanicama te evropske aso-cijacije.

Predsjednik Privredne komore Crne Gore Velimir Mijukovi je podsjetio da je ova asocijacija ustanovila Nagradu prije etiri ipo decenije - 1969. godine, smatrajui da uspjenim kompanijama i pojedincima koji se prepoznaju po veliini i kvalitetu uspjeha koji postiu treba odati priznanje za ono to stvaraju, budui da na taj nain snae nacionalnu ekonomiju.

- Svi dosadanji dobitnici su prepoznavali znaaj Nagrade i izdva-jali je kao posebnost meu brojnim drugim priznanjima koja su sticali. Sa ponosom mogu rei da su svi dosadanji dobitnici ove Nagrade bili personifikacija uspjeha u datom trenutku rekao je Mijukovi.

Komora se, prema njegovim rijeima, uvijek prilagoavala aktu-elnim ekonomskim kretanjima i potrebama lanica, te ekonomiji zemlje. Tako se mijenjala i Nagrada.

Naglasio je da su svi pozitivni rezultati ostvareni u vremenu krize potvrda izuzetnog znanja, napora i istrajnosti.

- Svaka ekonomija svijeta prosperitet duguje uspjenim privredni-cima i poslovnim ljudima, pa ni Crna Gora tu ne moe biti izuzetak. Stoga, Nagradom Privredne komore istiemo primjere uspjenog poslovanja, drutvene odgovornosti, inovativnosti, i unapreenja menadmenta kompanija i pojedinaca koji mogu da slue kao uzor rijei su njenog predsjednika.

U kojoj mjeri e energija i kreativnost tog, u materijalnom smislu, najproduktivnijeg segmenta svakog drutva imati prostora za ne-ometan razvoj zavisi od sistemskog okvira za poslovanje, odnosno prilagoenosti regulative oekivanjima, mogunostima i potre-bama privrede, dodao je on. Naglasio je da moramo mnogo vie isticitati i podravati prosperitetne kompanije i pojedince, jer oni direktno utiu na stvaranje povoljnog ekonomsko-socijalnog sta-nja u Crnoj Gori.

Uz estitke dobitnicima Nagrade i elju da nastave uspjeno poslo-vanje, predsjednik Komore je izrazio oekivanje da e primjerom

kompanija koje danas sa pravom mogu da ponesu ova priznanja krenuti i mnoga druga privredna drutva, koja se sada bore na do-maem i inostranom tritu u veoma sloenim uslovima. On se zatim zatim osvrnuo na istorijat institucije koju predstavlja i izra-zio potovanje prema njenim utemeljivaima.

Ekonomski istoriari, dodao je on, saglasni su da je, tokom 86 go-dina postojanja, Komora pokretala razliite inicijative i pravovre-meno uoavala i ukazivala na probleme privrednog razvitka Crne Gore i njenog drutva, te da je pronalazila najcjelishodnije puteve za njihovo rjeavanje.

- Sa zadovoljstvom konstatatujem da su aktivnosti i efikasnost rje-avanja problema sa kojima se privreda suoava, visoka strunost i angaovanje komorskih slubi ono to privrednici prepoznaju da karakterie dananju Privrednu komoru Crne Gore zakljuio je Mijukovi.

Dobitnici

U ime Odbora za dodjelu Nagrade, prof. dr Milan Lakievi je ka-zao da laureat za uspjeno poslovanje, Nikiki mlin postoji od 1951. godine, a da je od 2008. u vlasnitvu novosadske kompanije Agroglobe. Trenutno pokrivaju 30 odsto crnogorskog trita, pre-poznati su kao pouzdan i siguran partner. Dobri poslovni rezultati omoguili su i nove investicije -izgraen je savremeni mlin veeg kapaciteta koji je puten u rad krajem 2012 godine, pa su stvoreni uslovi za poveani plasman proizvoda na domae i susjedna tr-ita. Znaajne koliine proizvoda izvoze na trita Albanije, Ko-sova i Makedonije, pa se trenutno na inostranu pijacu plasira oko 35% proizvodnje. Stalnim ulaganjem i poveanjem kapaciteta kao i modernizacijom tehnologije Nikiki mlin je postao najsavreme-niji u regionu. Dnevno preradi i samelje 200 tona penice u visoko kvalitetno brano. U kompaniji planiraju poveanje izvoza, kao i investiciju u proizvodni pogon koji bi bio orjentisan samo na to. Nagradu je primio izvrni direktor Mitar Joki.

Kompanija Mezon, vlasnika Radomira Kovaevia, dobitnica Na-grade Privredne komore za uspjeno poslovanje, osnovana je 1992. godine, a osnovna djelatnost joj je izvoenje elektro radova. Od osnivanja firma je imala uzlazni put, pozitivno poslovala, ulagala u razvoj kroz obuku kadra, izgradnju prostora, nabavku opreme, pra-tila trite i prilagoavala mu se. Upoljava 85 radnika koji realizu-ju i najsloenije projekte. Predstavnici su renomirane kompanije Landis Gyr a uspjeno sarauju i sa Siemensom. Realizovali su veliki broj projekata u infrastrukturi (dalekovodi, mree, trafosta-nice, javna rasvjeta, rasvjeta tunela, napajanje repetitora mobilnih provajdera i dr.) to ih je preporuilo kod brojnih renomiranih firmi kao pouzdanog partnera na crnogorskom tritu. Angaovani su na projektu unapreenja mjerenja u distributivnom sistemu iji su investitori EPCG i A2A, a finansira ga EBRD-a. Ovaj sloeni proje-kat je kruna njihovog rada, a za njegovu realizaciju i praenje ima-ju nesebinu pomo partnera Regiocoma iz Njemake i Saks-Pola iz Poljske.

Laureat Nagrade Komore za inovativnost je ETG grupa, iji je vla-snik i izvrni direktor Mladen Bajkovi. ETG je kompanija specija-lizovana u projektovanju, project managementu, izvoenju radova u pojedinim fazama gradnje, kao i u gradnji po principu klju u ruke, isporuci vrhunske opreme, energy i facility managmen-tu, te za usluge redovnog i preventivnog odravanja. Posveeni su novim tehnologijama i njihovoj primjeni u izgradnji energet-

8

Broj 4 April 2014.

ski efikasnih objekata. lanovi ETG grupe su profitni centri ETG Trade,Green Engineering,Green Projects, Control System. EDU Centar je prvi centar u regionu koji edukativnim aktivnostima ini nove tehnologije graenja dostupnim svim zainteresovanim klijentima. Doprinos na polju energetske efikasnosti je kljuni se-gment korporativne odgovornosti Grupe, budui da rije o kulturi ivljenja i korienja prostora i resursa po principu odrivosti.

Dobitnik Nagrade za unapreenje menadmenta Tomislav ele-bi uspjeno vodi svoju kompaniju u turbulentnim ekonomskim vremenima. Neki od najveih projekata kompanije elebi su rea-lizovani po najviim standardima u graevinarstvu i prije dogovo-renog roka, i to upravo u godinama finansijske i ekonomske krize. Od objekata po kojima prepoznajemo ovu kompaniju izdvajamo Delta City, trni centar Bazar, miniobilaznicu u Podgorici i most na Ribnici, te vie od 200.000 kvadrata stambenog prostora, meu kojima i naselje City kvart. Jo jedna znaajna referenca elebi kompanije, koja doprinosi imidu Glavnog grada, jeste i zgrada Univerziteta Donja Gorica, koja vai za najmoderniji univerzitet na Balkanu. elebi kompanija je danas aktivna u razliitim sferama biznisa i partner kompanijama poput Delta Generali osiguranja. Pod okriljem elebi sistema razvile vrlo uspjene kompanije koje se bave rentiranjem poslovnog i stambenog prostora-elebi Rent, prometom nekretnina -elebi Real Estate, prometom nafte i naf-tnih derivata - CMC. A.D, visokim obrazovanjem- Univerzitet Donja Gorica, informacionim tehnologijama - IT Desk.

Godina uspjeha

Predsjednik Crne Gore Filip Vujanovi iskazao je potovanje pre-ma privredi, nagraenima i Komori.

- Ovu nagradu doivljavam kao valorizaciju privrednog angama-na nagraenih, dokaz kvaliteta njihovog poslovanja i ocjenu vri-jednosti njihovog uspjeha. elim da nastave sa ovakvim poslova-njem i budu dobar primjer koji treba slijediti. Primjer da Crna Gora obezbjeuje dobre uslove poslovanja, za ostvarenje profita, kompa-nije koje se prepoznaju van granica Crne Gore po vrijednostima i uspjehu rekao je Vujanovi.

On je istakao da je Privredna komora Crne Gore u 2013. dala dopri-

nos uspjenoj godini nae ekonomije i pored globalne krize. On je kazao da je godina bila uspjena to pokazuje rast BDP od 3,5 odsto, industrijske proizvodnje od preko 10 odsto i turizam sa rekordnim rezultatima. Tu godinu je, prema njegovim rijeima, obiljeio kva-litetan nastavak poljoprivredne politike i ukazao na znaaj meu-narodnih sredstava kojima je podrana primarna proizvodnja u ovom sektoru.

- Poljoprivredu vidim kao najveu ansu za zapoljavanje, razvoj preduzetnitva, a posebno na sjeveru Crne Gore rekao je preds-jednik drave.

Prethodnu i ovu vidi kao godine investicija na primorju, gradnje dionice autoputa od Podgorice do Mateeva i odabira izvoaa iz-gradnje drugog bloka Termoelektrane u Pljevljima koja e unapri-jediti situaciju u elektro-energetskom sektoru.

- Ubijeen sam da e 2014. godina biti bolja od prethodne i da e svi akteri ekonomije Crne Gore dati doprinos ostvarenju tog rezul-tata. Iskazujem potovanje Privrednoj komori za aktivnosti unu-tar Crne Gore, doprinos kreiranju zakona i ekonomske politike, ali i za njene meunarodne aktivnosti. Komora je imala snane meunarodne kontakte, potpisala brojne sporazume i realizovala mnoge biznis forume kojima je crnogorska ekonomija kvalitetno promovisana. Mislim da smo zahvaljujui i aktivnostima Privre-dne komore uspostavili mostove kvalitetne saradnje sa brojnim zemljama ocijenio je predsjednik Filip Vujanovi.

U ime nagraenih zahvalio je Tomislav elebi, vlasnik kompanije elebi, koji je rekao da ozbiljne kompanije nemaju budunost bez vizije razvoja, menadmenta koji stalno usavravaju, uvoe-nja standarda, ali i njegovanja porodinih vrijednosti. Konekcije sa kompanijama iz ireg okruenja su, smatra, najbolji put ka dugo-ronom uspjehu.

- Ovo i jo mnogo toga nas je svrstalo u uspjene ljude i kompanije. Danas kada dobijamo Nagradu Privredne komore, dobili smo i oba-vezu da svojim rezultatima inimo nau dravu monijom, sna-nijom i prosperitetnijom. Budunost pripada onima koji njeguju timski rad, energinost i efikasnost, onima sa vizijom koji vjeruju i pomau sredini u kojoj posluju. Raduje nas to ste nas prepoznali kao takve i dali nam dodatnu motivaciju za vremena koja dolaze rekao je elebi.

9

Broj 4April 2014.

Crna Gora treba da donese vie od 600 propisa usklaenih sa pravnom tekovinom Evropske unije a u vezi sa bezbje-dnou hrane. Akcenat je na Zakonu o bezbjednosti hrane i Strategiji koja je kompleksan dokument i sadri jasan redosljed i rokove preuzimanja evropskih direktiva. Ispunjavanjem evropskih zahtjeva u ovoj oblasti, pored dostizanja neophodnih standarda, u znatnoj mjeri bismo umanjili sivu ekonomiju, reeno je na kon-ferenciji Mjere bezbjednosti hrane - uticaj na trgovinu u CEFTA regionu, koja je odrana u Privrednoj komori Crne Gore 24. aprila 2014. godine. Takoe je ocijenjeno da bi meusobno priznavanje nacionalnih sertifikata i laboratorijskih analiza unaprijedilo pro-tok roba u regionu.

Konferencija je okupila predstavnike dravne administracije i privatnog sektora iz regiona. Predstavljena su iskustva, odnosno pravni okvir, primjeri dobre prakse i zahtjevi EU u ovoj oblasti u procesu pregovora za lanstvo.

Potpredsjednica Privredne komore Crne Gore Ljiljana Filipovi je pojasnila da je konferencija organizovana uz podrku dva projekta koja omoguavaju dobijanje dragocjenih saznanja kako iz prakse zemalja regiona tako i rezultata istraivanja koji su u funkciji una-preivanja regionalne trgovine. Rije je o projektima Implementa-cija CEFTA 2006 u cilju unapreenja i internacionalizacije privre-de jugoistone Evrope, koji finansira Ministarstvo za ekonomsku saradnju i razvoj Njemake, uz podrku Unije privrednih komora te zemlje, i projekta Regionalna trgovinska logistika koji u sedam zemalja regiona realizuje Meunarodna finansijska organizacija (IFC) dio Svjetske banke, kako bi stimulisala njihov razvoj.

- Konferencija predstavlja nastavak dobre prakse susreta privrede i institucija sa ciljem da se kroz dijalog, razmjenu informacija i is-kustava doprinese razvoju regionalnog trita rekla je Filipovi.

CEFTA konferencija

Mjere bezbjednosti hrane i uticaj na trgovinu

Potrebno intenzivirati saradnju inspekcijskih i carinskih organa u regionu i uskladiti njihov rad, harmonizovati dokumenta koja prate promet robe, da bi se ubrzala procedura.

Pomonica ministara poljoprivrede i ruralnog razvoja Danijela Stolica kazala je da je uspostavljanje sistema kontrole i nadzora kljuno, ali da Crna Gora nema dovoljne administrativne kapaci-tete za to.

- Ubrzano radimo na unapreenju administrativnih kapaciteta. Radi se i na donoenju zakona o bezbjednosti hrane, u kojem e kljuno biti formiranje centralnog nadlenog tijela - saoptila je Danijela Stolica.

Ona je navela da su pred Crnom Gorom vani zadaci koji podra-zumijevaju usvajanje okvirnog zakonodavstva i njegovo usaglaa-vanje sa evropskim, izrada nacionalne strategije i kategorizaciju objekata koji posluju sa hranom.

- U tom poslu bie neophodna velika finansijska sredstva. Privre-dnici e morati da uloe dio novca kako bi ispunili traene stan-darde, a dio e biti obezbijeen kroz IPA projekte - predstavnica ministarstva.

EU zahtjevi

Zahtjevi Evropske unije u oblasti bezbjednosti hrane bili su tema prvog panela konferencije, kojim je moderirala Nina Draki, ruko-vodilac Sektora za analize i istraivanja Privredne komore.

- Bezbjednost hrane je znaajna za svakog pojedinca. Cilj ove poli-tike je zatita zdravlja ljudi, ivotinja i bilja. Svi privredni subjekti moraju ispuniti zahtjeve o bezbijednosti hrane rekla je Draki.

Predstavnica hrvatske Uprave za veterinarstvo i sigurnost hrane Vlatka Vrdoljak Muhelji, kazala je da su Poglavljem 12 - Bezbje-dnost, veterinarska i fitosanitarna politika, predvieni brojni zada-ci koje moraju ispuniti preduzea koja posluju sa hranom.

10

Broj 4 April 2014.

- Propisani su brojni zahtjevi u odnosu na hranu, njeno uzorkovanje, temperaturu i vodu koja se koristi, objekte koji posluju sa hranom, njihovu higijenu i registraciju, prevoz hrane, slijedljivost, dokumentaciju, osoblje i otpad - rekla je Vrdoljak Muhelji.

Dodala je da lanice EU moraju odrediti na-dleno tijelo za oblast bezbjednosti hrane i organizovati kontrole, koje bi trebalo da budu uestale, redovne i u zavisnosti od procjene rizika.

- Bezbjednost hrane podrazumijeva od-reeni minimum higijenskih zahtjeva koje je neophodno ispuniti, a to nadleni mora-ju kontrolisati. Subjekti bi, sa druge strane, trebalo da obezbijede slijedljivost i samo-kontrolu - kazala je ona.

Poglavljem 12 je, kako je navela, predvie-na i obaveza registracije subjekata, uz re-dovno auriranje podataka.

- Morate imati dobar plan kojim e biti obu-hvaene sve aktivnosti koje namjeravate da obavite, sa preciziranim rokovima - sa-optila je Vrdoljak Muhelji.

Smatra da je od posebne vanosti za pre-duzea koja posluju sa hranom uvoenje, a ne kupovina od bilo koga, HACCP sistema.

Naglasila je da je saradnja izmeu predu-zea koja posluju sa hranom i nadlenih veoma vana, jer doprinosi ostvarenju bo-ljih rezultata kada je u pitanju bezbjednost hrane i ispunjavanje uslova EU.

Ona je posavjetovala da nadleni povedu rauna o tradicionalnoj proizvodnji da bi ona mogla da se razvija nakon pristupanja Uniji. Takoe je preporiila da se spremimo za pregovore o prelaznim rokovima u kojim se moe usaglasiti poslovanje preduzea sa direktivom EU, te da ih je potrebno real-no definisati.

- elim da vas Evropska unija doeka irom otvorenih vrata zakljuila je ona.

Direktorica Fitosanitarne uprave Crne Gore i efica Radne grupe za Poglavlje 12 Zorka Prljevi kazala je da ono obuhvata veliki broj obavezujuih pravila i integrativni pri-stup ovome pitanju, to bi se reklo od njive do trpeze.

- Pravna tekovina EU podrazumijeva veli-ki broj pravila kojima se pokrivaju svi se-gmenti prehrambenog lanca. Poglavljem 12 su definisana pravila iz oblasti bezbjedno-sti hrane, kao i veterinarske i fitosanitarne politike - objasnila je Prljevi, dodajui da je u toku izrada novog Zakona o bezbijednosti hrane iji bi nacrt trebalo da bude uskoro poslat Evropskoj komisiji na miljenje.

Prema njenim rijeima, zbog slobodnog kretanja robe, pristupanje EU e se pozi-tivno odraziti na crnogorske proizvoae hrane.

Ona je dodala da je u Crnoj Gori neophodno formirati nacionalni savjet za bezbjednost hrane.

Analiza rizika

Moderator drugog panela, koji je bio po-sveen implementaciji sistema analize ri-zika inspekcijskih slubi u oblasti trgovine, bila je sekretar Odbora za poljoprivredu Pri-vredne komore Lidija Rmu.

- Imajui u vidu globalizaciju trita i do-stupnost proizvoda iz cijelog svijeta, nema osobe koju ne interesuje hrana. Zato anali-za rizika dobija na znaaju i podrazumijeva ukljuivanje svih zainteresovanih strana, od proizvoaa, uvoznika, distributivnih lanaca, do potroaa. Jedan od vanijih ciljeva Crne Gore u okviru integracionih procesa u EU je upravo unapreenje siste-

Radna grupa za NTB i TBT

Sastanak CEFTA meukomorske radne grupe za necarinske i tehnike barijere trgovini (NTB i TBT) odran je 25. aprila 2014. godine u Privrednoj komori Crne Gore. Sastanku su, pored domaina, pri-sustvovali i predstavnici Ministarstva ekonomije, Spoljnotrgovinske komore Bosne i Hercegovine, Privredne komo-re Srbije i Komore Makedonije. Radna grupa za TBT i NTB dio je Foruma pri-vrednih komora CEFTA potpisnica koji je osnovan sa ciljem da se meukomor-skom saradnjom i dijalogom prui podr-ka privredi ovih zemalja da maksimi-ziraju pozitivne efekte stvaranja zone slobodne trgovine u regionu.

Nakon prezentacije zakljuaka i prepo-ruka sa konferencije Mjere bezbijedno-sti hrane uticaj na trgovinu u CEFTA regionu, predstavnici komora zemalja potpisnica CEFTA razmijenili su infor-macije o potekoama i barijerama sa kojima se suoavaju privredni subjekti u regionalnoj trgovini. Postignut je na-predak kada je u pitanju otklanjanje ba-rijera, ali prostor za unapreenje i dalje postoji. Stoga je, izmeu ostalog, potreb-no ukljuiti predstavnike komora u rad sjednica Pododbora CEFTA 2006 za TBT i NTB u cilju bolje razmjene informacija izmeu predstavnika vlasti i poslovne zajednice, zatim ii u pravcu zakljuiva-nja sporazuma o pitanjima ocjenjivanja usklaenosti i olakanje pristupa in-dustrijskih proizvoda na trita drugih lanica CEFTA 2006, te razmotriti mo-gunosti zakljuenja multilateralnih/plurilateralnih ugovora u oblasti stan-dardizacije, akreditacije meu nacio-nalnim tijelima za akreditaciju izmeu svih potpisnica CEFTA.

11

Broj 4April 2014.

Sa privrednicima iz Adane

Saraivati u agraru, industriji, turizmu

U okviru posjete delegacije Adane Crnoj Gori, u Privrednoj komori su 16. aprila 2014. godine organizovani poslovni su-sreti domaih i privrednika tog turskog grada.Potpredsjednik Ivan Savelji predstavio je djelatnost, organizaciju i istorijat Komore, uz naglasak da bitno mjesto u njenim aktivnosti-ma zauzima meunarodna saradnja.

- Saradnja sa Turskom je svijetla taka u tim ekonomskim veza-ma. to se tie biznisa, dobiete u Privrednoj komori sve potrebne informacije i pomo, kao i sve strane delegacije koje smo ugostili rekao je Savelji.

On je ocijenio da crnogorska i turska privredna komora batine jako dobre odnose, saradnjom u EUROCHAMBRES i ABC, te kroz organizaciju uspjenih poslovnih susreta. Smatra da je u razvoju ekonomskih odnosa posebno bitna uloga Ambasade Turske, ali je i pozvao turske privrednike da se o ekonomiji i privrednim resursi-ma informiu i preko crnogorske Ambasade u Ankari, te konzulra-nih predstavnitava.

U ime delegacije Adane govorio je predsjednik Upravnog odbora Privredne komore tog grada Atila Meneve koji je zahvalio domai-nu na dobroj organizaciji poslovnog susreta. On je pozvao crno-gorske privrednike u posjetu Adani, koju je opisao kao peti grad po veliini u Turskoj, u kojem postoje povoljni uslovi za razvoj poljo-privrede.

- Adana je jedan od lidera razvoja turske agrarne industrije i trgovi-ne. Cilj nae posjete je da definiemo ta je potrebno da bismo una-prijedili poslovnu saradnju izmeu Adane i Crne Gore, poboljali ekonomske i investicione veze. Mi moemo kao oblasti saradnje da ponudimo poljoprivredu, stoarstvo, prehrambenu proizvodnju, graevinarstvo, turizam, mainsku i tekstilnu industriju rekao je Meneve.

On je iskoristio priliku da prenese pozdrave predsjednika TOBB-a Rifata Hisarciklioglua, sa kojim blisko sarauje, obavljajui funkci-ju potpredsjednika Udruenja trgovinskih komora Turske.

Nakon sastanka i prezentacije potencijala grada Adane, uprilieni su bilateralni razgovori privrednika.

ma sigurnosti hrane i jaanje efikasnosti slubenih inspekcijskih nadzora rekla je Rmu.

U skladu sa svjetskim trendovima analiza rizika obuhvata pro-cjenu, upravljanje i obavjetavanje o tome. O rizicima sa aspek-ta djelatnosti institucija u kojima rade govorile su Biljana Blei, direktorica Veterinarske uprave Crne Gore, Vinja Orban, glavna sanitarna inspektorka i Radojka epanovi, glavna fitosanitarna inspektorka.

- U Crnoj Gori se uvoze velike koliine hrane, pa organi upravlja-nja rizikom moraju imati dobre sisteme zatite. Moramo puno toga unaprijediti u proizvodnji hrane u naoj zemlji ocijenjeno je u ovom segmentu konferencije.

Todor Milcevski, IFC, govorio je o iskustvima Makedonije i regi-ona na uspostavljanju konceptualnog, metodolokog i zakonskog okvira za kontrolu rizika i implementaciji inspekcijskih kontrola zasnovanih na sistemu analize rizika.

- Kompanija proizvoa je prva u lancu odgovornosti za zdrav pro-izvod poruio je Milcevski.

Harmonizacija

U oviru treeg panela Harmonizacija dokumenata i procedura u regionalnoj trgovini, moderirao Miljan estovi, sekretar Odbora peditera, govorili su Brankica Obuina, IFC, Saka Biorevi i Mi-tar Prulj iz Privredne komore Srbije, Tijana Slagalo i Duljko Hasi iz Vanjskotrgovinske komore BiH, Vlatko Stojanovski iz Stopan-ske komore Makedonije, aklina Jurii iz Hrvatske gospodarske komore. Predstavljena su iskustva crnogorskih kompanija 13. jul Plantae i Martex koje su prenijeli Nikola Perovi i Maja arano-vi.

Ocijenjeno je da veina drava regiona ne primjenjuje mehanizme kontrole robe zasnovane na upravljanju rizicima. Netarifne bari-jere, ulo se, optereuju regionalne trgovinske tokove, jer je njihov efekat razorniji od visokih carinskih stopa. Potrebno je intenzi-virati saradnju inspekcijskih i carinskih organa CEFTA zemalja i uskladiti njihov rad, harmonizovati dokumenta koja prate promet robe, da bi se ubrzala procedura. Reeno je da je saradnja pobolja-na posljednjih godina, te da su brojne barijere uklonjene. Buduim lanicama EU je savjetovano da propise donose kao pravilnike na nivou ministarstava ili Vlade, poto je rije o transponovanoj evropskoj legislativi o kojoj ne bi trebalo da bude skuptinske po-lemike.

12

Broj 4 April 2014.

Obrazovanje, nauka i biznis trebalo bi da progovore istim trinim je-zikom, koji e skratiti dugi put od ideje do inovacije primjenljive i primjerene kapacitetima crnogorskih preduzea oci-jenjeno je na prvoj nacionalnoj konferenci-ji Obrazovanje, nauka i biznis udrueni potencijal organizovanoj od 2. do 4. aprila 2014. godine, u okviru NEXT IPA Adriatic projekta, na Univerzitetu Donja Gorica i u hotelu Mediteran.

Konferencija je bila posveena poveanju kreativnih resursa i kapaciteta domaih preduzea za korienje sredstava iz EU fondova za podrku inovacijama. Otvori-li su je predstavnici organizatora - rektor UDG prof. dr Veselin Vukoti i potpreds-jednik Privredne komore Crne Gore Ivan Savelji.

Hrana strateki artikal

- U zemljama gdje ekonomija zasnovana na znanju odavno nije samo parola, osnov vrednovanja nauno-istraivakog rada je sposobnost komercijalizacije njegovih re-zultata. Bez namjere da potcijenim bazina istraivanja, smatram da je neophodno da

Konferencija o udruenim potencijalima nauke i biznisa

Nema trita bez inovacija

Uspjenost u testiranju ideja na tritu i kandidovanju inovacija tokom realizacije NEXT projekta bie signal za uspjeno korienje sredstava iz evropskih fondova u narednom periodu.

obrazovanje, nauka i biznis progovore is-tim, trinim jezikom koji e skratiti dug put od ideje do inovacije, primjenljive i primjerene kapacitetima naih preduzea da usvoje znanje i njihovim potrebama za poslovnim i tehnolokim inovacijama re-kao je potpredsjednik Savelji.

Govorei o neophodnosti veeg ulaganju u nauku, potpredsjednik je istakao da su uva-eni napori koje drava ulae u sistemska i strukturna prilagoavanja neophodna da znanje postane faktor razvoja, ali da su to procesi koji neminovno trae vrijeme.

- Zato su evropski projekti sa svojim me-hanizmima breg pokretanja inovacionog ciklusa i povezivanja nauke i biznisa mo-gunost koju treba znati iskoristiti. Jasno je da e uspjenost u testiranju ideja na tritu i kandidovanju inovacija tokom realizacije NEXT projekta biti signal za uspjeno korienje sredstava iz evropskih fondova u narednom periodu rekao je on.

Prema njegovim rijeima, ako su razvojni prioritet sektori u kojima Crna Gora pos-jeduje privredno iskustvo, znaajan dio potrebnih resursa, mogunost osvajanja postojeih i generisanja novih trita, onda mora da bude kandidovano vie predloga

za formiranje klastera proizvoaa hrane i pia, gastro i kulturnog turizma.

- Moramo sauvati prostor za organsku proizvodnju. Prirodni resursi i jeftina radna snaga ne mogu biti na razvojni potencijal u sudaru sa velikim tritima kojima je to osnovno opredjeljenje. Poljoprivrednici treba da trae podrku za udruivanje u kooperative sa dobrim programima kako bi dobili povoljnije uslove i bili ravnopravni partneri trgovinskim lancima i u pogledu svih onih segmenata bezbjednosti hrane koji su potrebni da bi proizvod direktno sa njive doao do potroaa u Crnoj Gori i spoljnim tritima. Hrana je strateki arti-kal, njena cijena e rasti i vrijednost ono-ga to proizvedemo moemo viestruko uveati slijedei vie standarde i uvodei nove tehnologije. Harmonina veza izmeu proizvoaa sirovina i kupca preraivaa je jedan od uslova da se pribliimo kotama na kojima se danas nalazi agrar u EU. Ne-dovoljni preraivaki kapaciteti, via faza prerade i distributivni centri su prepoznati kao ozbiljna prepreka rastu agrarne pro-izvodnje i od nae privrede se oekuje da aktivnije predlae rjeenja koja bi ublaila taj problem rijei su Saveljia.

13

Broj 4April 2014.

Teine aktivnosti u sektoru turizma obu-hvatie sistem posebne oznake kvaliteta smjetajnih objekata koji bi osigurao pre-poznatljivost posebnog kvaliteta i diferen-ciranost ponude, uvoenje sistema sertifi-kovanja zelenog poslovanja.

U okviru projekta e se izraivati kvalitetne analize podataka o glavnim emitivnim tri-tima i profilima klijenata s tih trita. Upo-znavaemo se s primjerima najbolje prakse iz okruenja i ire kao novih smjerova kre-tanja u marketingu i prodaji. Zainteresova-na preduzea e dobiti ekspertsku podrku na polju racionalnog korienja turistikog prostora, upravljanja destinacijom, poseb-no u pogledu smjetajnih kapaciteta u de-stinacijama prilikom jednodnevne posjete turista s megakruzera. Izrazita segmenta-cija trita, nove vrijednosti i rastua sofi-sticiranost kupaca stvaraju potrebu za sve veom raznolikosti sadraja, aktivnosti i usluga u destinaciji i rast kombinovanih odmora sunca i mora s drugim turisti-kim proizvodima. U tom dijelu, od nas se oekuje da formuliemo prijedloge za uvoenjem inovacija u razvoju nautikog turizma, zdravstvenog turizma koji u svoj sadraj ukljuuje inovativno, autentino, zeleno i kulturoloko, sportskog i golf turiz-

ma, eno i gastro turizma, eko, planinskog i ruralnog turizma. Ponuda vie od sunca i mora zahtijeva inovirani trini nastup, kreativnost u komunikaciji s tritem, ra-zvoj kulture kvaliteta, te preduzea iz ovog sektora mogu raunati na ekspertsku po-drku u ovom dijelu, to podrazumijeva i njihovu aktivnu ulogu u razmjeni informa-cija, tranji novih tehnologija i definisanju optimalnih modela poslovnih inovacija.

Ekspanzija irokopojasnog interneta kroz realizaciju evropskih projekata koji pred-viaju privatno-javna partnerstva zahtije-vaju podrku preduzeima iz ovog sekto-ra u cilju razvoja novih sistema i njihova implementacije. Izrada novih ICT sistema za usluge upravi i graanima, uvoenje programa otvorenog koda gdje god je to mogue, opsenim i sistematinim pristu-pom, podruje infrastrukturnih projekata i edukacije (e-learning), spadaju meu pri-oritetne aktivnosti za koje je opredijeljeno najvie sredstava iz evropskih fondova i na njima e se raditi i u okviru Next projekta. Oekujemo pojaan angaman ICT sektora u stvaranju informatizovane drave u kojoj su poslovni procesi jasni i transparentni u radu na integraciji paralelnih sistema komunikacije, proizvodnji novih multime-dijalnih sadraja koji e podii efikasnost i kvalitet poslovanja kao i osiguranju do-stupnosti informatike osnove za razvoj elektronskog rada i trgovine (e-commerce), naglasio je Savelji govorei o znaaju ICT sektora.

Zavravajui izlaganje na prvoj konferen-ciji u okviru NEXT projekta, Savelji je po-novio poziv da se objedine nauno-istra-ivaki i poslovno razvojni resursi, te da zbirom malih koraka u uvoenju inovacija, polako ali neprekidno suavamo jaz sa vi-soko industrijalizovanim privredama.

Mijenjati svijest

Rektor Univerziteta Donja Gorica Veselin Vukoti kazao je da je cilj Evropske unije da kroz inovativnost, koja je proistekla iz razliitosti, stvara neto novo.

- Inovacije su praksa, a ne teorija. Nuda i muka raaju inovacije. One su rezultat spontanosti, a ne konstruktivizma kazao je Vukoti.

Prema njegovim rijeima, u Crnoj Gori je potrebno prvo mijenjati svijest, jer su ino-vacije velikim dijelom u domenu sistema vrijednosti.

- Takoe, treba afirmisati trite. To je ino-vativna maina za proizvodnju inovacija. Vanost trita je u tome to omogua-va ljudima da slobodno pokuavaju da se ohrabre da preduzmu sopstvene rizike, da pokuaju da grijee i da uspijevaju. Inova-cije nema u sistemu u kojem nema trita. Nema ni inovativnosti, ni kreativnosti bez trita kazao je Vukoti.

U nastavku su se uesnicima Konferencije obratili Ratka Sekulovi, regionalni koor-dinator NEXT projekta, koja je predstavila mogunosti programa i fondova EU za pe-riod do 2020, posebno COSMO program i novi IPA program za razvoj regionalne kon-kurentnosti namijenjen malim i srednjim preduzeima, te Smilja Kai Vujai, iz Ministarstva nauke, koja je predstavila je projekte koje trenutno sprovodi ovo mini-starstvo sa naglaskom na HORIZON 2020.

Dosadanje aktivnosti na realizaciji NEXT projekta predstavila je mr Sandra Tinaj, menader Univerziteta Donja Gorica, dok je o buduim aktivnostima govorila Draga-na ofranac, savjetnik u Slubi za projekte u Privrednoj komori.

Drugog dana konferencije o razvoju i me-nadmentu inovacionog kapaciteta predu-zeu govorio je profesor uro Kutlaa sa UDG, a zatim su odrani okrugli stolovi o temama iz IT, sektora tehnologije i bezbije-dnosti hrane, politehnike i graevinarstva, preduzetnitvo i inovacija, turizma. Profe-sori Kutlaa, Enes Banda i Tanja Bokovi govorili su o metodama mjerenja kapacite-ta inovacija preduzea.

Zavrnog dana konferencije, uesnici su posjetili Jadranski sajam u Budvi.

Privredna Komora Crne Gore i Univerzi-tet Donja Gorica uestvuju u sprovoenju NEXT Projekta finansiranog iz programa predpristupne pomoi Evropske Unije koji pored nae zemlje ukljuuje 11 partnerskih organizacija iz Italije, Hrvatske, Srbije, Bo-sne i Hercegovine i Albanije. Vodei par-tner je Regija Marche iz Italije a projekat se sprovodi od jula 2013 do septembra 2015 godine. Ukupna vrijednost NEXT Projekta je gotovo 5.000.000 eura od ega je Uni-verzitetu Donja Gorica i Privrednoj komori Crne Gore za realizaciju aktivnosti u naoj zemlji stavljeno na raspolaganje 380.000 eura. Sredstva su opredijeljena za podrku crnogorskim preduzeima da kroz formuli-sanje i kandidovanje ekonomski isplativih projekata iskoriste raspoloive EU fondove namijenjene inovacijama i transferu teh-nologija.

14

Broj 4 April 2014.

Odbor turizma i ugostiteljstva - Spremno doekati prvog gosta

Turistika sezona je poela dolaskom prvih gostiju krajem marta. Odbor Udruenja tu-rizma i ugostiteljstva, sa sjednice 17. aprila 2014. godine, apelovao je na nadlene da se ubudue na vrijeme izvre pripreme, to se posebno odnosi na komunalne i infrastruk-turne radove, da bi ostvarili proklamovani cilj estomjesenu ljetnju sezonu. Ta-koe je zakljueno da je kruz-biznis veoma znaajan za razvoj turistike ponude Crne Gore, pa je potrebno stvoriti tehnike uslo-ve za prijem velikog broja kruzera, pri emu je poseban naglasak stavljen na moguno-sti Luke Bar.

Razmotreni su rezultati crnogorskog turiz-ma ostvareni u 2013. godini, kada je Crnu Goru posjetilo 1,49 miliona turista, 3,65% vie nego prethodne godine. Procijenjeni prihodi u ovom sektoru su iznosili 721 mi-lion eura, to je oko 4% vie u odnosu na 2012.

Pomonica ministra odrivog razvoja i tu-rizma eljka Radak Kukavii, govorei o Planu pripreme turistikih sezona 2014. i 2015. kazala je da se oekuje uspjenija tu-ristika sezona od prologodinje.

- Predstoje nam aktivnosti kako bismo pic turistike sezone doekali spremno. Vje-rujem da emo u najskorijem roku imati zavrene radove na putnoj infrastrukturi rekla je ona.

Kazala je da e za pripremu turistike sezo-ne biti utroeno 1,6 miliona u elektropreno-snu i distributivnu mreu, sedam miliona eura u putnu infrastrukturu, Nacionalni parkovi e investirati preko 500 hiljada a MUP 420 hiljada. Ministarstvo je za ulaga-nje u komunalnu infrastrukturu opredije-lilo vie od 36 miliona, ali se to ne odnosi

samo na predstojeu sezonu.

- Govorimo o pripremi sezone koja je ve poela. Nespremno doekujemo kruzer turiste raskopanim putevima, i divljim de-ponijama kraj njih. Hotel Delfin je ugovorio estomjeseni buking sa Francuzima, ali je ovaj aranman ugroen zbog kratera na prilazu hotelu. Zbog novog Zakona o finan-siranju politikih partija ne moemo spro-vesti kampanju Neka bude isto jer smo u nemogunosti da zaposlimo ljude. Zato apelujemo na donosioce odluka da ovo bude nauk i da ubudue turistika sezona i svi kapaciteti budu spremni kada doe prvi gost na primorje rekao je predsjednik Od-bora Dragan Ivanevi.

Pomonik direktora JP Morsko dobro Rajko Malovi je govorio o aktivnostima i projek-tima koje je ovo preduzee uspjeno reali-zovalo u cilju pripreme sezone.

Goran olovi iz agencije Gorbis istakao je potrebu da se crnogorske luke osposobe za prijem kruzera, posebno stavljajui akce-nat na Luku Bar.

- Luka Bar moe da bude najbolja destina-cija mega kruzera koji u velikom broju sada naputaju Veneciju rekao je olovi.

Prodaja domaih voda porasla 11,8 odsto

Pozitivni trendovi zabiljeeni su na tritu voda uvoz je smanjen est odsto, dok je prodaja domaih voda porasla 11,8 odsto. Pokrivenost trita Crne Gore domaim flairanim vodama je 41 odsto, reeno je na sastanku Grupacije za vode Privredne ko-mora Crne Gore 29. aprila 2014. godine.

U Crnoj Gori se flairanjem prirodnih i mi-neralnih vode bavi sedam fabrika (od ko-jih se jedna bavi proizvodnjom gaziranih voda), koje su u proloj godini proizvele 22,8 mil. lit. flairane vode to je u odnosu na proizvodnju iz 2012. godine rast za 6%. Ukupni kapacitet izvorita iznosi oko 350,0 mil. litara godinje proizvodnje, tako da se sa tog aspekta u potpunosti mogu zadovo-ljiti potrebe domaeg trita i ostvariti zna-ajan izvoz.

Iskazano apsolutnim iznosima, uvoz je smanjen za oko 1,9 mil. lit., a prodaja do-mae vode porasla je sa 19,5 mil. lit (u 2012) na 21,48 mil .lit. Pokrivenost trita do-maim vodama poveana je u odnosu na 2012. godinu za 2,3 mil. lit.

Najveu proizvodnju tokom 2013. godine,

ostvarila je fabrika WATERGROUP iz Ko-laina, od 6,66 mil. lit. zatim slijedi AQUA BIANCA sa 5,19 mil. lit., tako da ove dvije fabrike uestvuju sa oko 51,5 % u ukupnoj proizvodnji flairanih voda.

Posljednjih godina smanjeno je uee stranih voda u ukupnoj potronji sa 70% u 2009. godini na 59% u 2013. godini. Zabilje-en je trend porasta prodaje domaih voda na tritu Crne Gore, ali je to jo nedovoljno, s obzirom na postojee kapacitete i kvalitet naih voda. Ako se posmatra navedeni pe-togodinji period, uvoz je opao 9,2 odsto, a izvoz 53,5 odsto.

Iako proizvoai voda zadovoljavaju stan-darde u pogledu kvaliteta, ambalae i etike-tiranja, to prua mogunosti za uspjeno pozicioniranje, raspoloivi kapaciteti se malo koriste. Uee voda domaih proi-zvoaa u ukupnoj potronji iznosi 41%.

Vlasnici fabrika voda kao glavni razlog nedovoljnog trinog uea vide odnos ugostiteljskog i maloprodajnog sektora koji domaim vodama ne daju odgovarajui tretman, obrazlaui da crnogorska voda trebala da bude mnogo vie zastupljena u domaim prodajnim objektima, marke-tima, hotelima, ne zato to je rije o crno-gorskim, ve o kvalitetnom i sa cijenama pristupanom proizvodu.

Skroman marketinki nastup, problem nelikvidnosti, nepostojanje odgovarajue robne marke u izvozu, kao i znaajan uvoz voda, naroito kroz vezanu prodaju voda sa drugim proizvodima od strane konkurenci-je ograniavaju plasman vode kako na do-maem, tako i na inostranom tritu.

Grupacija za vode Privredne komore Crne Gore je zakljuila da je potrebno organizo-vati sastanak sa crnogorskim turistikim udruenjima i iskazala potrebu za slinim sa predstavnicima trgovinskih lanaca sa ciljem vee zastupljenosti njihovih proi-zvoda na domaem tritu.

Komoravijesti

15

Broj 4April 2014.

Konstituisan Odbor za energetsku efikasnost i zatitu ivotne sredine

Odbor za energetsku efikasnost i zatitu i-votne sredine je konstituisan u Privrednoj komori Crne Gore 17. aprila 2014. godine. Za predsjednika Odbora izabran je Mladen Bajkovi iz ETG grupe, dok je njegova za-mjenica Biljana Gligori iz NVO Expeditio. Usvojen je Poslovnik o radu Odbora kao i njegov Program rada.

Potpredsjednik Privredne komore Crne Gore Ivan Savelji je istakao da je ovaj Od-bor jako bitan jer moe biti pokreta zna-ajnih poslova iz oblasti energetske efika-snosti i zatite ivotne sredine.

- Odbor e se baviti praenjem stanja, te promocijom ova dva vana segmenta - energetske efikasnosti i zatite ivotne sre-dine. Predlagae mjere u cilju unapreiva-nja uslova poslovanja, to podrazumijeva ugraivanje zahtjeva za ispunjenje stan-darda vezanih za ove oblasti u sve segmen-te rada i poslovanja privrednih drutava (projektovanje, gradnja, troenje energije, otpad) kazao je izmeu ostalog Savelji.

Predsjednik Bajkovi je pozvao lanove Odbora na intenzivan rad i na mjesene sa-stanke na kojima e biti razmatrane stra-tegije i aktuelne teme iz oblasti energetske efikasnosti i zatite ivotne sredine. On je izrazio zadovoljstvo to je Odbor sastavljen od privrednika, predstavnika ministarsta-va i akademske zajednice, te konsultant-skih firmi.

lanovi Odbora su uvjereni da e im resor-na ministarstva dati podrku i ocijenili da je potrebno mobilisati i eksperte jer Crnu Goru oekuje realizacija puno znaajnih projekata iz oblasti energetske efikasnosti i zatite ivotne sredine.

Generalna skuptina ABC-a u Atini

Generalna skuptina Asocijacije balkan-skih komora odrana je 29. aprila 2014. u Atini. Predstavnici deset komora Balkana razgovarali o aktuelnim temama koje se tiu poslovnih sistema regije sa posebnim osvrtom na turizam.

Govorei o oblastima u kojima balkanske zemlje treba da ujedine snage i ostvare bliu saradnju, predsjednik Unije komo-ra Grke Konstantin Mihalos je posebnu panju posvetio sektoru energetike, poljo-privrednoj proizvodnji posebno u oblasti proizvodnje organske hrane, transportu, razvoju infrastrukture i, posebno, razvoju turizma.

- Izlazak iz recesije daje potpuno novu ulo-gu komorskim sistemima. Komore postaju institucije koje bolje od bilo koga drugog poznaju specifinosti regija i imaju sposob-nost da pokrenu inicijative koje su na liniji sa lokalnim stvarnostima, potrebama i oe-kivanjima - naglasio je Mihalos.

Predstavnici komora Balkana zakljuili su da je drastian pad direktnih stranih inve-sticija u oblasti turizma, karakteristian za itav euro zonu tokom poslednjih godina, mogue prevazii samo zajednikim sna-gama.

Predstavnik Privredne komore Crne Gore, potpredsjednik Ivan Savelji budunost regionalnog turizma vidi u stvaranju za-jednikog turistikog proizvoda i njegove promocije na dalekim tritima poput Azi-je, posebno Kine i Japana, Sjeverne i June Amerike.

- Saradnja u regionu bi podrazumjevala, prije svega, partnerstvo sa lokalnim tu-ristikim agencijama, posebno njihovu meusobnu saradnju. Formiranje ovakve business to business to business mree (B2B2B) kreiralo bi najvaniju logistiku podrku realizaciji ovih ciljeva - istakao je Savelji.

Privredna komora Crne Gore je, podsjetimo, u proloj godini bila predsjedavajui Asoci-jacije balkanskih komora i obiljeila deset godina lanstva u ovoj meukomorskoj or-ganizaciji.

Crna Gora i EFTA zemlje

Sporazum o slobodnoj trgovini izmeu Crne Gore i EFTA zemalja daje dobru osno-vu za dalji razvoj i unaprijeenje trgovin-ske i ekonomske saradnje sa svim zemlja-ma EFTA-e, i nema problema u njegovoj implementaciji, zakljueno je na prvom sastanku Mjeovite komisije Crne Gore i EFTA zemalja koji je odran 25. aprila u Privrednoj komori Crne Gore, u skladu sa lanom 41 pomenutog Sporazuma.

Sastanku Mjeovite komisije prethodio je sastanak podkomiteta za pravila porijekla, carinske procedure i trgovinske olakice.

Komisijom je sa strane Crne Gore predsje-davao Goran epanovi, Generalni direk-tor u direktoratu za multilaterlanu i regi-onalnu trgovinsku saradnju i ekonomske odnose sa inostranstvom ministarstva ekonomije, a sa strane EFTA-e Norbert Frick, ambasador pri stalnoj misiji Lihten-tajna u enevi.

Predmet Mjeovite komisije bile su slje-dee oblasti: Ekonomski odnosi izmeu strana potpi-snica Sporazuma; Trgovina robama (pravila porijekla, carin-ska tarifa u oblasti poljoprivrede i industri-je, sanitarne i fitosnitarne mjere); Zatita intelektualne svojine; Trgovina uslugama; Javne nabavke; Trgovina i odrivi razvoj.

Odravanje prvog sastanka Mjeovite ko-misije imalo je za cilj razmijenu informi-sanja i iskustava u definisanim oblastima.

Sporazum o slobodnoj trgovini izmeu Crne Gore i EFTA zemalja (Evropsko udru-enje slobodne trgovine) potpisan je 14. novembra 2011. godine u enevi, i u punoj primjeni je od 1. novembra 2012. godine.

16

Broj 4 April 2014.

Antonije Srdanovi je ureivao Glasnik 15 godina, a o privre-dnim temama, ulozi i doprinosu Komore ekonomiji, pisao je i u Ekonomskoj politici, Pivrednom pregledu, Ekonomici, Glasniku PKJ, i dnevnim listovima. Sada je penzioner, pisanje mu je i dalje elja i strast, objavio je nekoliko knjiga u kojima su stala da sviu nova saznanja.

Glasnik: Bili ste urednik Glasnika u turbulentnom ekonomskom i politikom vremenu. Kako ste radili u tom periodu i po emu ga se najee sjeate?

A.Srdanovi: U Privrednu komoru Crne Gore sam doao 1985. go-dine na radno mjesto urednika nedjeljnog biltena Informacije. U to vrijeme izlazio je mjeseno i Glasnik Komore iji je urednik bila Zlata Radulovi. Poslije njenog penzionisanja postavljen sam, u poetku za v.d. gavnog urednika, a nakon toga za glavnog i od-govornog urednika i taj posao sam obavljao do kraja 1999. godine. Pisao sam o ekonomskim zbivanjima i tokovima u privredi Crne Gore i ulozi Komore u podsticanju i unapreivanju privrednih ak-tivnosti u Republici. U tom periodu Glasnik je tampan u Pobjedi, a bilten Informacije na pisaim mainama u Komori, jer tada nije-smo imali ni jedan kompjuter. Dakle, objavljivanje informacija bilo je u duhu tog vremena, ali smo, ipak, privrednike blagovremeno

Antonije Srdanovi, nekadanji urednik Glasnika

Glasnik je uvijek na strani privrede

Cilj ovog glasila Privredne komore Crne Gore, i nekada i danas, bio je da doprinosi boljoj obavijetenosti privrednika.

17

Broj 4April 2014.

informisali o aktivnostima Komore i mjerama koje preduzima u cilju pruanja pomoi preduzeima.

U tom veoma sloenom i tekom vremenu za privredu Crne Gore, 1993. godine Vojin ukanovi je imenovan za v.d. generalnog di-rektora Holding komanije eljezara Niki da bi, kao dugogodinji iskusni i uspjeni privrednik, odrao proizvodnju u toj fabrici. Sta-nje u privredi Republike bilo je izuzetno teko, industrijska proi-zvodnja 1992. godine smanjena je za novih 20%, a lini dohoci iz-nosili su etrdesetak maraka, dok je nacionalni dohodak, sa 3.000 dolara, u 1989. godini, pao na 80 do 100 dolara u posljednja dva mjeseca te godine.

tampanje Glasnika u Pobjedi bilo je neto jednostavnije, ali ne bez tekoa, jer nije uvijek bilo dovoljno novca. Posebno je bilo teko odrati izlaenje Glasnika u vrijeme sankcija devedesetih godina. Tada smo, uz maksimalni napor i podrku predsjednika Privredne komore Vojina ukanovia i Petra Popovia, rukovodioca Informa-cionog centra eljezare Niki, uspjeli da odrimo izlaenje Gla-snika. List je, istina, tehniki bio slabijeg kvaliteta, ali sadrinski bogat i aktuelan. Objavljivani su prilozi koji su predstavljali ak-tuelnu privrednu situaciju u Crnoj Gori, tekoe sa kojima su se suoavala i najuspjenija preduzea, te njihove aktivnosti da odre proizvodnju, sauvaju trite i veze sa dugogodiinjim poslovnim partnerima.

Glasnik: Kako je tada izgledao Glasnik, na emu ste temeljili urei-vaku politiku, ko su vam bili saradnici?

A.Srdanovi: Glasnik je tada ureivao Izdavaki savjet iji su la-novi bili predstavnici Privredne komore, Vlade, privrede i medija, a redakciju su sainjavali predstavnici privrede, medija i Komo-re. Ureivaka politika se temeljila na koncepciji koju je usvojio Izdavaki savjet i Redakcija. Saradnici su veinom bili sekretari udruenja Komore koji su dobro pratili i poznavali probleme u svo-joj oblasti, a bilo je i spoljnih saradnika, istaknutih privrednika i naunih radnika. Ureivaka politika se temeljila na programu Privredne Komore i njenih organa.

Glasnik: Koliko je tada bilo teko ili lako raditi novinarski i ure-dniki posao?

A.Srdanovi: Posao glavnog urednika u to vrijeme nije bio nima-lo lak, niti jednostavan, kao to nije ni danas, jer je za svaki broj Glasnika morao pripremiti aktuelne informacije o deavanjima u privredi kako bi to bolje i potpunije informisao privrednike o eko-nomskoj stvarnosti u pojedinim preduzeima i Republici. To je bio vrlo zahtjevan zadatak o kome se kontinuirano brinuo ne samo Iz-davaki savjet i Redakcija, ve i aktuelno rukovodstvo Komore, jer Komora je uvijek bila ozbiljan, kvalifikovan i pouzdan partner dra-vi, to podrazumijeva stalnu komunikaciju sa Vladom i nadlenim ministarstvima, kao i prisutnost u parlamentu kada se razmatraju privredni problemi u Republici. Informisanje je bilo stalni zadatak ureivakog tima Glasnika kako bi partneri u Komori dobili sve neophodne informacije u vezi sa njihovim poslovnim interesima.

Glasnik: Da li su privrednici tada bili otvoreni za saradnju, a ka-zali ste da su Vam kolege iz Komore tj. njenih strunih slubi ne-sebino pomagali u poslu?

A.Srdanovi: Privrednici su bili uvijek otvoreni za saradnju i u tom pogledu nije bilo tekoa za plasman aktuelnih informacija iz pojedinih oblasti privreivanja. U tom poglednu izdano su mi pomaglali sekretari pojedinih udruenja i strune slube koji su

bili najmjerodavniji i najupueniji u odreenu problematiku koju je trebalo predstaviti iroj javnosti.

Glasnik: Kako je izgledao va radni dan?

A.Srdanovi: Moj svaki radni dan je bio maksimalno ispunjen ak-tivnou. Kao novinar Privredne komore redovno sam pratio sve sastanke koji su se odravali u Komori i sa njih informisao javnost, ne samo putem Glasnika Komore, ve i znatno ire, preko Eko-nomske politike, Pivrednog pregleda, Ekonomike, Glasnika PKJ, kao i pojedinih dnevnih listova. U tom pogledu sam nastojao da kao dugogodinji glavni urednik Glasnika Komore, koji je na izvoru infrmacija o ekonomskim zbivanjima u Crnoj Gori, iroj javnosti predstavim istinito, i to potpunije aktuelno stanje u privredi, sve njene uspone i padove, kao i sve planove i nastojanja da se preva-ziu problemi sa kojima su se suoavali privrednici u poslovanju.

Glasnik: Kako je tada radila Komora, koje su aktivnosti bile priori-tetne i kako su se nadlene institucije odnosile prema najstarijoj asocijaciji privrednika?

A.Srdanovi: U tako sloenim uslovima privreivanja prioritetne aktivnosti Komore i njenih organa bile su usmjerene na stvara-nje takve asocijacije koja e biti efikasan partner dravi. Nadlene institucije tada nijesu uvijek u dovoljnoj mjeri i na adekvatan na-in shvatale mjesto i ulogu Komore kao bitne karike u privrednom preobraaju u Republici.

Glasnik: Uporedite sadanji i nekadanji Glasnik. ta ih povezuje i po emu se razlikuju?

A.Srdanovi: Sadanji i i nekadanji Glasnik mnogo se razlikuju u pogledu tehnike opremljenosti, to je normalno s obzirom na to da su razliiti i uslovi u kojima su stvarani. Ono to povezuje sa-danji i nekadanji Glasnik je tematika. I jedan i drugi su plasirali itaocima najaktuelnije privredne teme.

Glasnik: Da li bi danas neto promijenili u Glasniku?

A.Srdanovi: Trenutno ne bih nita mijenjao, mada uvijek postoji elja urednika i readakcije da svaki list bude to bolji i sadrajniji i tehniki to opremljeniji, jer i spoljni izled svakog lista u velikoj mjeri privlai itaoce.

Glasnik: Stara je izreka da je novinarstvo hljeb sa sedam kora. ta vi kaete o ovoj djelatnosti? Kada bi opet bili u situaciji da birate, da li bi odabrali novinarstvo?

A.Srdanovi: Novinarstvo je teak i odgovoran posao koji podrazu-mijeva aktuelnost, pravovremeno i istinito informisanje i punu od-govornost za svaku izgovorenu i napisanu rije. To nalae kodeks novinara. Kada bih bio u prilici da ponovo biram posao, bez dileme bih se opredijelio za isti koji sam godinama radio.

Glasnik: Novinari su dobre pamtie i nikad ne prestaju da piu. I jo jedna odrednica, duhovite dimenzije, odavno vai za ovu profe-siju u novinarstvu je sve lako osim pisanja. ta vi piete?

A.Srdanovi: Tano je da je najtee pisati, pogotovo kad se zna da je svaka napisana rije izloena javnom sudu velikog broja ita-laca koji sa svog aspekta ocjenjuju objektivnost i istinitost svake informacije.

Nakon odlaska u penziju posvetio sam se knjievnom radu i do sada sam objavio nekoliko knjiga. To mi priinjava zadovoljstvo kao i novinarstvo kome sam posvetio najvei period svoje profe-sionalne karijere.

18

Broj 4 April 2014.

Agrar

Ponuditi konkurentne proizvodeMaarski ambasador Krisztin Psa ocijenio da Crnu Goru oekuju veoma teki pregovori sa EUu oblasti poljoprivrede.

Crnogorski poljoprivrednici treba da ponude konkurentne proizvode jer u protivnom nee moi da ih plasi-raju ni na domaem, a kamoli na stranom tritu, ocijenio je amabasador Maarske u Podgorici Krisztin Psa.

On je poruio da je Maarska spremna da svoja iskustva na tom planu podijeli sa cr-nogorskim poljoprivrednicima.

- Pozivam ih da nas pitaju. Mi smo spremni da pomognemo - rekao je Posa za beograd-ski list Danas, prenosi MINA Business.

On je dodao da Crnu Goru oekuju veoma teki pregovori sa EU u oblasti poljoprivre-de i veoma je vano kako e se to okonati jer e od toga zavisiti ta e se u narednih deset do 15 godina deavati u agraru.

Psa je kazao da su agrarni proizvodi maarskih proizvoaa nedovoljno za-stupljeni na crnogorskom tritu, pa e unaprijeenje saradnje biti na obostranu korist.

Prema njegovim rijeima, za razvijanje saradnje u ekonomskoj sferi vani su do-bri politiki odnosi koji su, kad je rije o Maarskoj i Crnoj Gori, na visokom nivou.

- Zapadni Balkan, inae, veoma je intere-santno trite za Maarsku, o emu govori i podatak da smo prole godine na to tri-te izvezli robe u vrijednosti od 3,5 milijar-di EUR, dok je izvoz u Rusiju iznosio 1,5 mi-lijardi, a u Kinu 2,6 milijardi EUR. Nasuprot tome, u Crnoj Gori maarskih poljoprivre-dnih proizvoda gotovo da i nema - rekao je Psa.

On podsjea da je Maarska u Crnoj Gori uloila pola milijarde EUR, po emu je lider kada su u pitanju ulaganja u zemlje regi-ona.

Da maarska poljoprivreda napreduje, najbolje svjedoe podaci da je u proloj go-dini zabiljeen rast od 22 odsto u odnosu na 2012, dok je udio poljoprivrede i bruto domaem proizvodu sa 3,6 odsto u 2010.

porastao na 4,8 odsto u proloj.

Maarska, koja je prole godine ostvarila agrarni izvoz od oko 8,1 milijardu EUR, naj-vie izvozi guje i paje meso, a biljei i znaajan rast izvoza svinjskog i goveeg mesa, zatim penice, kukuruza, eerne repe i preraevina od mesa.

Komentariui podsticajne mere, kojima drava stimulie poljoprivrednu proizvo-dnju, Psa podsjea da je od 2012. do ove godine Ministarstvo poljoprivrede i rural-nog razvoja raspolagalo sa 12,3 milijarde EUR podsticajnih sredstava to je za 1,9 milijardi vei iznos nego u prethodnom estogodinjem ciklusu.

Na nedavnom Sajmu hrane u Budvi pred-stavilo se i 25 renomiranih maarskih kompanija meu kojima i PIK iz Segedina.

19

Broj 4April 2014.

U okviru sajmova hrane, turizma i ekologije u Budvi, od 3. do 5. apri-la 2014. godine, Privredna komora Crne Gore je organizovala tand na kojem su se, meu ostalima, predstavili Bioteh-niki fakultet i projekat Meunarodne fi-nansijske korporacije za pomo privredi u realizaciji regionalne trgovine.

Komora je, u sklopu sajamskih aktivnosti, a u saradnji sa ministarstvima odrivog ra-zvoja i turizma te poljoprivrede i ruralnog razvoja, organizovala okrugli sto: Crnogor-ski proizvod za crnogorski turizam.

Potpredsjednica Komore Ljiljana Filipovi je saoptila da je ova tema u poslednjih ne-koliko godina bila predmet stalne panje na skupovima koje je organizovala ova aso-cijacija privrednika.

- Uvijek, i sa svih relevantnih adresa, imali smo bezrezervnu verbalnu podrku da se u crnogorskoj turistikoj ponudi u to veoj mjeri potencira naa specifina fiziono-mija, koja e je uiniti prepoznatljivim i poeljnim partnerom na svjetskim turisti-

Privredna komora na sajmovima u Budvi

Crnogorski proizvod za crnogorski turizam Hrana i pie, uz prirodne resurse, oduvijek su predstavljali neizostavan element uspjene turistike ponude. Konkurentska prednost u turistikoj ponudi Crne Gore je organska, zdrava hrana.

kim berzama, drugim rijeima: internacio-nalnim brendom. Okrugli sto je prilika za napraviti korak dalje i razgovarati o prak-tinim potezima rekla je Filipovi.

Pomonica ministra odrivog razvoja i tu-rizma eljka Radak-Kukavii je, podra-vajui vanost unapreenja zastupljenosti tradicionalnih proizvoda, naglasila da je danas apsolutno nezamislivo vlastitu tu-ristiku ponudu liiti tipinih nacionalnih i lokalnih specifinosti i unikatnosti, ga-stronomije, kulturno-istorijskog nasljea, obiaja.

Danijela Stolica, pomonica ministra po-ljoprivrede, kao konkurentsku prednost u turistikoj ponudi navela je ponudu or-ganske, zdrave hrane. Ministarstvo je kroz Agrobudet opredijelilo sredstva za una-preenje konkurentnosti proizvodnje ime se domaim proizvoaima pomae da intenzivnije uestvuju u turistikoj ponudi.

Saopteno je da su u mnotvu mogunosti, hrana i pie, uz prirodne resurse, oduvijek predstavljali neizostavan element uspje-

ne turistike ponude. Crna Gora u tom se-gmentu ima jasan potencijal, pri emu, da bismo doli do opipljivih benefita, moramo imati vie spremnosti i sposobnosti u for-miranju sloenih proizvoda i usluga, ula-ska u partnerske projekte, klastere i druge oblike obezbjeivanja dodatih vrijednosti osnovnom proizvodu, u ovom sluaju turi-stikoj usluzi. Takoe je saopteno da do-mai proizvodi jo nijesu u dovoljnoj mjeri zastupljeni u turistikoj ponudi , ali je ta-koe konstatovano da je trenutna situacija znatno bolja u odnosu na period od prije nekoliko godina.

Uestvujui meu vie od 100 predstavnika privrede na okruglom stolu, iskustva i pre-dloge su predstavili: Stanko Buin, direktor nabavke, Montenegro stars group, Milorad oljaga, direktor nabavke, Budvanska Rivi-jera, Danilo kuri, direktor nabavke, Adri-atic Properties d.o.o, Aman Sveti Stefan, Zlatibor Mili, Hotelski edukativni centar, Vuko Mitrovi, Asocijacija efova kuhinja, Milutin uranovi, mljekara Lazine, Ne-nad elebi, Interprodukt, Veselin Jovovi, poljoprivredni proizvoa, Vesna Klikovac Katani, Plantae, Goran Rakoevi, Aqua Monta

Zakljueno je da postoji kod hotelijera ne-dostatak informacija o ponudi poljopri-vrede i prehrambene industrije, potreba organizovanja distributivnih centara koji bi objedinili ponudu, konkurentna cijena kotanja domaih poljoprivrednih proizvo-da, neposjedovanje sertifikata o ispravnosti i kvalitetu proizvoda, nedosljednost u ispo-ruci domaih proizvoda, kako kvalitativno tako i kvantitativno kao i potreba una-preenja ambalae.

Privredna komora Crne Gore e u saradnji sa Ministarstvom odrivog razvoja i turiz-ma i Ministarstvom poljoprivrede i rural-nog razvoja tokom ovog mjeseca pripremiti bazu podataka o ponudi i tranji i organizo-vati B2B susret rukovodilaca nabavke ho-tela i restorana sa poljoprivrednim i pre-hrambenim proizvoaima.

20

Broj 4 April 2014.

Energetika je tradicionalno jedna od najznaajnijih oblasti djelovanja EU, koja je u cjelini zavisna od uvoza energije i ta zavisnost skoro kontinuirano raste. Evropski propisi u oblasti energetike sastoje se od pravila i politika koje pokri-vaju elektrinu energiju, gas, ugljovodoni-ke, obnovljive izvore energije, energetsku efikasnost i nuklearnu energiju - rekao je glavni pregovara Aleksandar Andrija Pe-jovi listu Elektroprivreda.

Vee reforme u energetici poele su 2006., nakon stupanja na snagu Sporazuma o Energetskoj zajednici, u kojem je Crna Gora ugovorna strana. Uslijedilo je usvajanje za-kona o energetici i o energetskoj efikasno-sti, a nafta je regulisana Zakonom o istrai-vanju i proizvodnji nafte i gasa.

- Okvirni zakon o transponovanju pravne tekovine koja se odnosi na nuklearnu bez-bjednost je Zakon o zatiti od jonizujueg zraenja i radijacionoj sigurnosti. Nova Strategija razvoja energetike, kojom bi ovaj sektor trebalo da se rukovodi do 2030. godi-ne, pripremljena je uz pomo i podrku EU - naveo je Pejovi.

Vlada je u maju prole godine usvojila Nacrt strategije razvoja energetike Crne Gore posebno biogoriva, koji bi se koristili u transportu.

- Intenzivan rad na zakonodavstvu oekuje se u narednim mjesecima kako bi, u roko-vima koji su dogovoreni u okviru Energet-ske zajednice, implementirali Trei paket i Direktivu o obnovljivim izvorima energije iz 2009 - kazao je Pejovi.

Prema njegovim rijeima, analitiki pre-gled pravne tekovine pokazao je da je cr-nogorsko zakonodavstvo u velikoj mjeri usklaeno s pravnom tekovinom EU u toj oblasti.

Meutim, posebna panja e tokom prego-

Energetika

Pregovori o energetici naredne godine

Izgradnja gasovoda kroz Crnu Goru

Trasa vrijedna118, 7 milionavora biti posveena Direktivi koja namee obavezu dravama lanicama da odrava-ju minimalne zalihe sirove nafte i naftnih

derivata.

- Crna Gora je dobila mjerilo za otvaranje ovog poglavlja kojim se zahtijeva da izradi-mo detaljan Akcioni plan za usklaivanje nacionalnog zakonodavstva s pravnom tekovinom EU koja se odnosi na obavezne 90-dnevne rezerve nafte ili naftnih deriva-ta, uspostavljanje centralnog tijela za oba-veze rezerve nafte i unaprijeenje skladi-nih kapaciteta - rekao je Pejovi.

S obzirom na finansijsku zahtjevnost ove obaveze i injenicu da je veina zemalja to-kom pregovora zatraila prelazno razdoblje za potpunu implementaciju ove Direktive, Crna Gora planira da zatrai dodatni vre-menski period kako bi se po ovom pitanju usagladila s evropskim propisima.

- Crna Gora je ve zapoela aktivnosti na ispunjavnju mjerila za otvaranje ovog po-glavlja. Formirana je Radna grupa koju ine predstavnici dravne uprave, kao i privatne kompanije koje su glavni uesnici na tri-tu nafte i gasa - Jugopetrol Kotor i Monte-negro Bonus Cetinje - naveo je Pejovi.

On je ocijenio da je prenoenje iskustava iz pregovarakog procesa od izuzetnog zna-aja za Crnu Goru, posebno kada je rije o Hrvatskoj, koja je 2008. otvorila, a 2009. godine privremeno zatvorila 15. poglavlje. S obzirom na to da je i ona dobila prelazno razdoblje za pitanje stratekih 90-dnevnih rezervi nafte, lanovi crnogorske Radne grupe za izradu akcionog plana za strate-ke rezerve nafte su ve odrali sastanke s hrvatskim ekspertima o ovom pitanju kako bi prenijeli iskustvo i predloili najbolji mo-del za ispunjavanje mjerila.

- Ukoliko sve bude u skladu s predvienim planom, ne oekujemo potekoe kada je o ovim pitanjima rije - zakljuio je Pejovi.

Izgradnja trase gasovoda dugake 94,1 kilometar, koja e prolaziti kroz Crnu Goru, kotae 118,7 miliona EUR, po-kazali su podaci iz biznis modela gradnje Jadransko-jonskog gasovoda, prenijela je MINA Business.

- Prema toj raunici, kilometar gasovoda kroz Crnu Gore kotae oko 1,3 miliona EUR. Na toj ruti bie est postrojenja za koja e se potroiti oko pet miliona EUR. Skoro 100 miliona e se potroiti na gaso-vod, dva na sisteme kontrole i nadgledanje, dok je za ostale trokove planirano oko 11,7 miliona EUR - navodi se u izvjetaju o reali-zaciji projekta gradnje Jadransko-jonskog gasovoda, koji je usvojila Vlada.

Jadransko-jonski gasovod e povezati al-bansku Fieru sa Splitom, a prolazie kroz Crnu Goru i Bosnu i Hercegovinu. Planira-no je da gasovod bude dugaak 510 kilome-tara.

Jadransko-jonski gasovod e povezati albanski grad Fieru sa Splitom, a prolazie kroz Crnu Goru i Bosnu i Hercegovinu. Planirano je da gasovod bude dugaak 510 kilometara.

21

Broj 4April 2014.

Trasa kroz Crnu Goru e ii od Ulcinja, pre-ko Bara, podvodnom dionicom do Lutice, preko nje, pa ponovo ispod mora do Hrvat-ske.

- U toku je izrada studije izvodljivosti, koja kota 3,5 miliona EUR, a izvoai su COVI i IPF konzorcijum. Studiju finansira EU u okviru projekta pod nazivom Investicio-ni okvir za zapadni Balkan, a trebalo bi da bude zavrena tokom drugog kvartala ove godine - navodi se u izvjetaju.

Nakon toga planirano je da se u Albaniji na sastanku ministara usvoji finalna verzija studije.

Jadransko-jonski gasovod predstavlja na-stavak Trans-jadranskog gasovoda, koji preko Grke, Albanije, Jadranskog mora i italijanske Pulje, omoguava transport gasa iz kaspijskog regiona prema zapadnoj Evropi.

Turska kompanija Global Ports, koja od poetka godine upravlja Kontej-nerskim terminalom i generalnim teretima (KTGT), ve investira u barsko pre-duzee koje eli da pretvori u profitabilno, saoptio je izvrni direktor Saygin Narin.

On je kazao da su u Global Portsu zadovolj-ni dosadanjim rezultatima.

- Ve vidimo neke rezultate, meutim prvu godinu smatramo periodom tranzicije. Ra-unamo da e naredna biti prava godina poetka, rekao je Narin u intervjuu agenciji Mina-business.

Naveo je da su poele neophodne investici-je, prije svega poruena je IT oprema.

Kompanija nema IT sistem nego se oslanja na IT sistem Luke Bar koji nije savremen za posao koji KTGT treba da obavlja.

Investiramo u servere, optike kablove, kamere i slino. Samo ovaj poetni dio in-vesticija u IT opremu iznosi oko 600 hiljada eura, kazao je Narin i dodao da su isporui-oci opreme crnogorske firme.

Prema njegovim rijeima, priprema se i fizibiliti studija obalnog zida na kojem e biti postavljeni kranovi, da bi se provjerila

Global Ports

Investicije u Kontejnerski terminal

nosivost zida.

Takoe, imamo dosta aktivnosti u oblasti sigurnosti i bezbjednosti, koja se ne odnosi samo na zaposlene, ve i na imovinu kom-panije i naih klijenata, saoptio je Narin.

On je podsjetio da Global Ports upravlja Kontejnerskim terminalom nekoliko mje-seci, a ve je poveao primanja radnicima preko 10 odsto.

Dosta smo uradili u kompaniji od kada njome upravljamo. Na primarni cilj je da kompaniju pretvarimo u profitabilnu, znai prvo moramo da ispeemo kola pa da ga dijelimo, poruio je Narin.

Kazao je da da bez obzira na nedavno rea-lizovani socijalni program, u kompaniji jo postoji viak zaposlenih.

Narin je saoptio da je Global Ports poeo kao lokalna turska kompanija, ali je u vrlo kratkom roku postala meunarodna kom-panija koja je poslovanje proirila na Bar-selonu, Malagu, Lisabon, Bar.

Nae meunarodno irenje pomae da do-nesemo vie posla u svaku od ovih luka, a Crna Gora i Bar mogu imati samo dodatne benefite od toga, poruio je Narin.

Global Ports upravlja Kontejnerskim terminalom nekoliko mjeseci, a ve su investirali u IT sistem i poveali primanja radnicima.

22

Broj 4 April 2014.

Nikiki mlin postoji od 1951. godine, od 2007. u vlasnitvu je kompanije Agroglobe iz Novog Sada, zapoljava 50 radnika, pokriva oko 35 odsto domaeg i toliko proizvoda plasiraju na ino tritima. Kompanija je vodila rauna o osavremenjavanju proizvodnje, investirano je u gradnju savremenog mlina veeg ka-paciteta pa su stvoreni uslovi za poveani plasman proizvoda na domaem i susjednim tritima, kae Mitar Joki, izvrni direktor Mlina Niki.

Glasnik: Kako gospodine Jokiu vidite kompaniju kojom rukovodi-te? Da li ste uhvatili korak sa firmama iz Vae brane koje rade u razvijenim zemljama i imaju dugu i uspjenu poslovnu tradiciju? Drugim rijeima, moete li se na veim tritima ravnopravno no-siti sa ovim preduzeima?

M.Joki: Nikiki mlin je savremena kompanija koja ima usposta-vljene standarde, iste kao u razvijenim evropskim zemljama. Nae preduzee mnogo ulae u razvoj i u osavremenjavanje proizvo-dnje, samim tim u kadrove, to smatram kljuem uspjeha.

Napomenuo bih da su nai proizvodi ve par godina prisutni na tritima Kosova, Albanije i Bosne i Hercegovine kao i da izvoz svake godine raste do 10 % to je potvrda nae konkurentnosti i kvaliteta.

Glasnik: Kako vidite period od privatizacije Mlina do danas? Ili,

Nikiki mlin, dobitnik Nagrade Komore za uspjeno poslovanje

Investiraju u razvoj i kadrove

Izvoz svake godine raste 10 procenata to je potvrda konkurentnosti i kvaliteta. Od privatizacije do danas Mlin je postao moderna kompanija sa respektabilnim imidom u regionu.

koje su prednosti, a koje potekoe, koje donosi rad u velikom sis-temu poput Agroglobe?

M.Joki: Hronoloki gledano od privatizacije do danas Mlin se do-sta promijenio, to znai da je jedno urueno preduzee izraslo u potpuno novu i modernu kompaniju sa imidom najsavremenijeg mlina u regionu. Prije svega, moram naglasiti da je mnogo rada i truda uloeno u nau firmu da bi bila ono to jeste sada. Predno-sti dolaska veinskog vlasnika Agrogloba ogledaju se u tome to omoguava to jednostavniju i konkurentniju nabavku itarica kao i investicije, tako da Nikiki mlin postaje dio jednog velikog sistema koji je od privatizacije do danas uspio da napravi prepo-znatljivo ime po kvalitetu svojih prizvoda kako na domaem tako i na tritima okruenja.

Glasnik: esto naglaavate da se Mlin na tritu istie kvalitetom proizvoda. U prilog tome govore i brojne nagrade koje dobijate. ta podrazumijeva kontinuiran proces unapreenja kvaliteta proizvo-da, po emu se Nikiki mlin prepoznaje?

M.Joki: Menadment Nikikog mlina akcenat stavlja na kvalitet proizvoda. Higijenska ispravnost, zdravstveno bezbjedan i visoko-kvalitetan proizvod prioritet su nae kompanije, pa je 2008. uveden HACCP integrisan sistem bezbjednosti u proizvodnji i prometu hrane tako da postoji kontrola cjelokupnog lanca proizvodnje- si-

23

Broj 4April 2014.

rovina, prerade, distribucije i prodaje. Uvoenje HACCP sistema garantuje bezbjedan proizvod do krajnjeg potroaa. Kompanija ide korak dalje ka globalnom-jednoobraznom standardu kontrole ISO 22 000- kako bi usvojila propise za zdravstvenu bezbjednost hrane koji vae irom svijeta i zavrijedila kompetentnost na svim tritima. Da bi sa sigurnou mogli da tvrdimo da imamo izvanre-dan kvalitet proizvoda, opremljenost nae labaratorije je podignu-ta na najvii nivo, koji obezbjeuje konstantnu kontrolu kvaliteta finalnih proizvoda nakon zavretka tehnolokog procesa.

Glasnik: Orjentisani ste na razvoj i usavravanje, te izlazak na nova trita. ta to znai?

M.Joki: Nikiki mlin snabdijeva sve vee pekare i trgovinske lance u Crnoj Gori, a proizvodi naeg preduzea su prisutni i na tritima Albanije, Kosova i Bosne i Hercegovine. Naglasio bih da 30% od ukupne proizvodnje izvozimo na trita okruenja i pla-niramo proirenje asortimana, poboljanje efikasnosti rada kao i uvoenje inovacija kako bi dodatno bili konkurentni na pomenu-tim tritima i kako bi doprinijeli poboljanju postojeih pozicija.

Glasnik: Da li je cilj Vae poslovne politike da ubudue u cjelosti pokrijete potrebe crnogorskih potroaa ili Vam je vei interes osvajanje novih stranih trita? Ili i jedno i drugo?

M.Joki: Cilj poslovne politike nae firme je rast trinog uea na oba trita bez izuzetka, kao i uoavanje dobrih poslovnih ansi i konstantno oslukivanje okruenja odnosno sredine gdje poslu-jemo kako bismo uspjeno odgovorili na zahtjeve trita.

Glasnik: ta Vam znai Nagrada Privredne komore Crne Gore?

M.Joki: Kada je rije o nagradi, istakao bih da nam znai jako puno jer je ona prije svega potvrda naeg velikog rada proteklih est godina, a i dolazi od ljudi koji imaju veliko iskustvo u mlinar-sko-pekarskoj industriji, a i generalno u privredi. Podsjetio bih, da smo u godinama krize uspjeli da istrajemo i da mlin pozicionira-mo meu bolje crnogorske kompanije jer mu to mjesto pripada imajui u vidu tradiciju dugu 64 godine.

Glasnik: Nikiki Mlin je uvrten u projekat istija proizvodnja u Crnoj Gori koji sprovode Privredna komora i organizacija UNIDO. Saoptite vie detalja o ovom projektu.

M.Joki: Zdrav proizvod zahtijeva zdravu ivotnu sredinu-ouva-nje resursa, pa je Nikiki mlin uvrten u projekat istija proizvo-dnja u Crnoj Gori koji sprovode Privredna komora i organizacija UNIDO. Ekoloki uticaj proizvodnih kapaciteta na ivotnu sredinu bie veoma vana oblast daljeg razvoja Nikikog mlina. Svi po-goni imae sisteme i neophodne ureaje za potovanje ekolokih normi bitnih za ouvanje prirodne ivotne sredine. Nikiki mlin ima viziju dugoronog odrivog razvoja na regionalnom tritu temeljenu na proizvodnoj i tehnolokoj inovativnosti u cilju konti-nuiranog poboljanja kvaliteta proizvoda na zadovoljstvo mnogo-brojnih potroaa. Stoga su kvalitet proizvoda i higijenska isprav-nost na stalnoj provjeri, a posljednju rije daje interna laboratorija koja je opremljena po savremenim standardima sa eljom da se stalnim unapreenjem kadrova, opreme i organizacije obezbjedi zatita zdravlja i sigurnost potroaa, te da ispitivanjima osigura intenzivno i trajno kontrolisanje kvaliteta i zdravstvene bezbje-dnosti svojih proizvoda. Rezultati tih i ispitivanja Instituta za jav-no zdravlje kao i Centra za ekotoksikoloka ispitivanja Podgori-ca garant su kvaliteta i higijenske ispravnosti proizvoda Nikikog mlina.

24

Broj 4 April 2014.

Restoran atovia mlini najbolji u regionu

Meunarodni centar za razvoj turizma i ugostiteljstva Sacen International, u sklo-pu turistike akcije Birajmo najuspjenije u turizmu jugoistone Evrope, proglasio je atovia mlini u Morinju za najbolji resto-ran.

Za najbolje turistiko mjesto proglaen je Beograd, a Turska za najbolju turistiku de-stinaciju u jugoistonoj Evropi.

Pored Crne Gore, patrola ovog centra obi-la je i Srbiju, Tursku, Rumuniju, Bugarsku, Sloveniju, Hrvatsku, Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu, Tunis, Maltu, Grku, nakon ega je meunarodni struni iri izabrao najbolje u turizmu.

Univerzitet Singidunum izabran je za par-tnera godine u turizmu jugoistone Evrope, ampion zdravstvenog turizma je Banja Vruica u BiH, lider porodinog hotelijer-stva hotel Belvedere u Ohridu, najbolji u oblasti kulturnog turizma je grad Dubrov-nik, ampion etno turizma je etno selo Ba-bina Reka u Srbiji.

Najbolja turistika agencija jugoistone Evrope je Kon Tiki Travel, odluio je iri ovog centra.

Specijalno priznanje namijenjeno je hotelu Slavija povodom 50 godina hotelijerstva ju-goistone Evrope.

Zlatne medalje za piva nikike Trebjese

Nikiko Gold i Tamno pivo pivare Trebjesa i ove godine su osvojili zlatne medalje na smotri kvaliteta Monde Selection 2014.

Zlatne medalje za kvalitet osvojili su Ni-kiko Gold, boca 0,25 litara, i Tamno pivo, boca 0,33l, koje se prvi put nalo u selekciji.

Iz Trebjese je saopteno da su ponosni to je kvalitet piva koje se proizvodi u Nikiu jo jednom prepoznat i potvren od jedne od najznaajnijih selekcija kvaliteta, koja vie od pola vijeka ocjenjuje kvalitet neko-

liko hiljada prehrambenih artikala iz cije-log svijeta.

Menader korporativnih komunikacija Na-talija Mili saoptila je da zlatne medalje za kvalitet predstavljaju jo jednu potvr-du visokih svjetskih standarda kvaliteta u proizvodnji piva koje primenjuje pivara Trebjesa.

- U godini za nama nastavljena su ulaganja u kvalitet proizvoda, to je za nas u pivari imperativ i obaveza prema potroaima, ali i tradiciji po kojoj smo prepoznati - kazala je Mili.

Zlatne medalje za Nikiko Gold i Tamno pivo bie uruene na sveanoj ceremoniji koja e se odrati poetkom juna u francu-skom Bordou.

Neto SDI 46 miliona u prva dva mjeseca

Ukupan priliv stranih direktnih investicija u prva dva mjeseca ove godine iznosio je 65,5 miliona eura, dok se istovremeno iz zemlje odlilo 19,7 miliona eura, pokazuju preliminarni podaci Centralne banke Crne Gore.

Ukupan odliv je, u odnosu na isti period prole godine, porastao 59,7 odsto.

Odliv po osnovu povlaenja novca nerezi-denata investiranih u Crnu Goru iznosio je 19,1 milion eura, a ulaganja rezidenata u inostranstvo 625,4 hiljade eura.

Neto strane direktne investicije, odnosno razlika izme]u njihovog priliva i odliva, u prva dva mjeseca su iznosile 45,9 miliona eura, to je 76 odsto vie nego u uporednom periodu prole godine.

Priliv stranih direktnih investicija u formi vlasnikih ulaganja iznosio je 31,2 miliona eura. Priliv po osnovu ulaganja u nekretni-ne bio je 24,5 miliona eura, a ulaganja u pre-duzea i banke 6,7 miliona eura.

U formi interkompanijskog duga ostvaren je priliv od 33,6 miliona eura, a po osnovu povlaenja sredstava rezidenata investira-nih u inostranstvu 815,95 hiljada eura.

Osnovano preko etiri hiljade preduzea

U Crnoj Gori je u 2013. godini osnovano 4,06 hiljada preduzea, od ega najvie u Podgo-rici, Herceg Novom i Baru, pokazuju podaci Monstata.

Iz Monstata je saopteno da je u proloj go-dini u Podgorici osnovano 818 preduzea ili 20,1 odsto od ukupnog broja, dok je u Her-ceg Novom i Baru osnovano njih 702 odno-sno 545.

- U optinama Andrijevica, avnik i Pluine

Crna Goravijesti

25

Broj 4April 2014.

zabiljeen je najmanji broj novoosnovanih poslovnih subjekata, u Andrijevici i Plui-nama po 11, a u avniku dva - dodaje se u saoptenju.

U Budvi je u proloj godini osnovano 536 firmi, Nikiu 282, Tivtu 193, Ulcinju 191, Kotoru 152.

U proloj godini je bilo 1,08 hiljada neaktiv-nih poslovnih subjekata, odnosno onih koji su u proloj godini prestali sa obavljanjem djelatnosti, a najvie ih je bilo u Podgorici 33,2 odsto, Baru 10,2 odsto i Budvi 8,6 odsto.

U Podgorici je u proloj godini bilo 358 po-slovnih subjekata koji nijesu pokazali nika-kvu aktivnost, u Baru njih 110, a u Budvi 93.

Neaktivnih poslovnih subjekata u proloj godini u Herceg Novom je bilo 84, Nikiu 83, Bijelom Polju 74.

Regent Porto Montenegro

Novi luksuzni kondo-hotel Regent Porto Montenegro koji je u fazi gradnje i bie otvoren u avgustu, objavio je cijene svojih usluga za taj mjesec i septembar.

Noenje u tom hotelu, zavisno od vrste sobe ili apartmana kotae od 595 do ak 1.300 eura bez taksi, a sa uraunatim taksa-ma, cijena iznosi od 655,20 do 1.430,70 eura, piu Vijesti.

Regent Porto Montenegro hotel prostire se na skoro 20 hiljada kvadrata korisne povrine, vrijedan je preko 53 miliona eura, a ima 35 soba i 45 apartmana, ukljuujui i etiri ultraluksuzna penthaus apartmana na posljednjoj etai.

Takoe, Hotel je ranga pet zvjezdica i ra-

spolae velikim centralnim atrijumom, bazenima, spa centrom, restoranima, baro-vima i salonima.

Posebnost ovog objekta bie malo privatno ostrvo odvojeno vodenom povinom od ostatka atrijuma, a do kojeg e se dolaziti potapajuom kamenom stazom. Gostima Regent Porto Montenegro hotela na ra-spolaganju e biti i svi sportsko-rekretativ-ni sadraji u tivatskom nautiko-turisti-kom centru, kao i luksuzni veliki otvoreni bazen Lido koji je do prole godine radio u sklopu panske franize Purobeach.

Uprkos paprenim cijenama, boravak u Regent Porto Montenegru tokom avgusta ve je bukiralo vie od 100 gostiju iz cijelog svijeta.

Vie radnih dozvola strancima

Zavod za zapoljavanje stopirao je izdava-nje novih radnih dozvola strancima, jer je kvota premaena za vie od 1,5 hiljada.

Pobjeda prenosi da je umjesto planiranih 6,2 hiljade, Zavod do 5. maja izdao oko 7,76 hiljada dozvola.

Naelnik Odjeljenja za odnose sa javnou i meunarodnu saradnju u ZZZ, Danka et-kovi kazala je da je rije o obustavi dozvo-la koje se prvi put trae, dok e obnovljene dozvole poslodavci i dalje dobijati.

Komentariui veliko interesovanje privre-dnika u prethodna etiri mjeseca, etkovi navodi dva osnovna razloga koja su uticala na broj izdatih dozvola.

- Poslodavci su pourili iz straha od novog zakona o zapoljavanju stranaca, kojim se najavljuju stroija i mnogo komplikovani-ja pravila. Sa druge strane, zbog kaznenih mjera u suzbijanju sive ekonomije, uzima-njem dozvola poslodavci legalizuju rad ve zaposlenih stranih radnika - rekla je etko-vi.

Na novi zakon o zapoljavanju stranaca jo se eka jer obraivau propisa, Ministar-stvu unutranjih poslova, treba da stigne

miljenje Evropske komisije o predloenim rjeenjima.

Ponuda Holanana za Brodogradilite Bijela

Holandska Damen Shipyards Group jedina je dostavila ponudu na tenderu za prodaju oko 61,57 odsto akcija Jadranskog brodo-gradilita Bijela.

Za prodaju oko 61,57 odsto akcija Jadran-skog brodogradilita tender je raspisan 21. januara, a interesovanje za uee pokaza-le su italijanska kompanija Fincantieri, ho-landska Damen Shipyards Group i konzor-cijum kojeg ine Blotraco Shipping Kipar, Roman Denkovych i litvanska UAB Litana.

Ponuda koju je dostavio konzorcijum odba-ena je jer nije ispunjavala kvalifikacione uslove tendera. Preostala dva ponuaa prola su u naredni krug tenderskog po-stupka.

26

Broj 4 April 2014.

Steajni upravnik Kovanice Zdravko Cicmil prihvatio je ponudu Neksana od 701 hiljadu eura za imovinu pre-raivake fabrike Kombinata aluminijuma.

Cicmil je kazao da je Neksan prihvatio uslove plaanja i da je ponuda prihvaena.

- Prije dostavljanja ponude uplatio je avan-sno 100 hiljada, kada se potpie ugovor uplatie 101 hiljadu, dok e ostatak od pola miliona otplatiti u pet mjesenih rata od po 100 hiljada eura - rekao je Cicmil za dnevne novine Dan.

Ugovor sa Neksanom, kako je dodao, treba-lo bi da se potpie u narednih 15 dana.

- Moramo saekati eventualne prigovore na odluku steajnog upravnika, o kojima treba da odlui steajni sudija. Kada se od-lui o prigovorima onda moe da se potpie ugovor - naveo je Cicmil.

Neksan, vlasnitvo Miodraga Davidovia, ponudio je za imovinu Kovanice 701 hilja-du eura, ali da 601 hiljadu plati nakon est mjeseci, to nije bilo prihvatljivo Cicmilu, pa mu je poslao predlog otplate u ratama, koji je Davidovi prihvatio.

To je etvrti tender za Kovanicu. Na pre-thodna tri bilo je ponuda, ali nijedna nije prihvaena.

Tender za Kovanicu KAP-a

Prihvaena Neksanova ponuda

Kompanija nikikog biznismena Miodraga Davidovia spremna da za imovinu preraivake fabrike Kombinata plati 701.000 eura.

Poljska kompanija Impeks metal bie partner Unipromu Veselina Pejovia u Kombinatu aluminijuma (KAP), iju je ponudu za podgoriku firmu prihva-tio steajni upravnik.

- im uem u KAP, oni e biti moji partneri i idemo dalje u razvoj fabrike. To je firma sa proizvodnjom od 75 hiljada tona raznih traka i limova od aluminijuma. Poljacima za njihovo trite treba jo 50 hiiljada tona limova i traka. Mi bismo to proizvodili u KAP-u i plasirali na poljsko trite - rekao je Pejovi Pobjedi.

Tokom istog mjeseca KAP je obila i turska kompanija ahinler, takoe zainteresova-na za saradnju.

- Rije je o potpuno drugoj proizvodnji, au-tomobilskoj industriji, raznim legurama i auto djelovima. Te dvije firme se ne pre-klapaju sa proizvodnim programom. Za budunost KAP-a nema sigurno nikakve bojazni. To bi svakako znailo i poveanje broja radnika ako se otvaraju novi progra-

mi - poruio je Pejovi.

Za realizaciju ta dva posla, kako je dodao, trebalo bi samo vremena za promjenu opreme.

- Za proizvodnju limova neophodno bi nam bilo od osam do 12 mjeseci za instaliranje nove opreme. to se tie saradnje sa Tur-skom, sa proizvodnjom silumina i pravlje-njem legura pogone bi osposobili za dva, tri mjeseca - saoptio je Pejovi.

Podsjetimo, Pejovi je na tenderu za imo-vinu KAP-a ponudio 28,5 miliona EUR, ali je kao uslov traio cijenu struje od 38 EUR po MWh u narednih pet godina. Traio je i da se krug KAP-a proglasi industrijskom zonom kako bi mu se omoguila izgradnja objekata. Uslov je i da Vlada viku radnika isplati otpremnine, kao to je to bio sluaj u eljezari prije tri godine.

Trenutno je u KAP-u zaposleno 720 radni-ka, dok je Pejovi ponudom precizirao da e mu u poetku biti potrebno 300 radnika.

Poljaci i Turci obili KAP

Zainteresovani za lim i auto djelove

Za budunost KAP-a nema nikakve bojazni. Ako se otvore novi programi to bi znailo i poveanje broja radnika, kazao vlasnik Uniproma Veselin Pejovi.

27

Broj 4April 2014.

Agencija za promociju investicija (MIPA) predstavila je u aprilu investicione potencijale Crne Gore na Sajmu nekre-tnina u Moskvi. Iz MIPA je saopteno da je nekoliko crnogorskih i meunarodnih kompanija predstavilo sopstvene projekte u Crnoj Gori.

Direktor MIPA Milo Jovanovi kazao je da kako kriza na tritu nekretnina jenjava, tako se iznova javlja veliko interesovanje ru-skih investitora za crnogorske nekretnine, ne samo na jugu, ve i na sjeveru Crne Gore.

- Rusi su toga svjesni, kao i injenice da crnogorsko trite pred-stavlja sigurnu bazu za plasman njihovih investicija - kazao je Jo-vanovi.

Crnogorski izlagai su, kako je saopteno, bili zadovoljni podrkom Agencije na Sajmu, a takoe su i dali nove inicijative u smjeru to boljeg promovisanja investicionih potencijala Crne Gore.

Pored Rusa i Azerbejdanci su bili veoma zainteresovani za novo-otkrivenu destinaciju, koju za njih predstavlja Crna Gora.

- Iz razgovora sa vie zainteresovanih kompanija i potencijal-nih individualnih investitora, vie puta su naglasili da Crna Gora predstavlja hit u Azerbejdanu. Oduevljeni su blizinom planina i mora, najveim indeksom biodiverziteta koja Crna Gora posjeduje, kao i gostoprimstvom naeg naroda - dodaje Jovanovi.

Rusi su bili posebno zainteresovani za projekat Soho grupe, koji se realizuje na bazi crnogorsko-ruskog partnerstva u zoni Sutomora, na podruju takozvane Zlatne obale.

- Vjekovna tradicija dobrih meudravnih odnosa navodi Ruse da Crna Gora bude jedna od prvih destinacija za koju smatraju da e njihove investicije biti sigurne. Treba da budemo agilniji i sposob-niji kako bi, i pored svjetske krize, koja je nastala najvie zahva-ljujui