DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych, nr 1/2013

2

Wstęp redakcyjny... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Agnieszka Nawrocka. Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy biblioteką otwartą... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Barbara Rucińska. Rozpoznawanie potrzeb czytelników Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie

: podsumowanie badań czytelniczych... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

Ewa Bochynek. Listopadowe spotkanie z Hauptmannem : spotkania warsztatowe nauczycieli

bibliotekarzy w Bibliotece Pedagogicznej w Wałbrzychu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 6

Magdalena Pilińska. Szkolne Centra Multimedialne – nowy wymiar informacji : relacja z konferencji

z 23 października 201 2 r... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8

Anna Pawełków. Konferencja „Edukacja informacyjna i medialna, Archipelagi wiedzy”,

4-5 października 201 2 r. : relacja... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Agnieszka Keplinger. Jak założyć bibliotekę cyfrową? Wybrane problemy w ujęciu praktycznym :

relacja z warsztatów z 25 września 201 2 r. w Warszawie... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Urszula Tobolska. Biblioteki cyfrowe – organizacja – prawo – funkcjonowanie : relacja

z konferencji z 1 6 listopada 201 2 r... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Alina Dyrek. Grafika w chmurze : pomysł na edytowanie zdjęć online... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Urszula Tobolska, Aneta Butwicka. Realizacja projektu edukacyjnego „Szkoła w mieście”

w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Anna Kokot-Rutkowska, Małgorzata Sikorska. Udział Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej

we Wrocławiu w projekcie „Rozwój informatycznego systemu zarządzania wrocławską oświatą”... . . . . . . 47

Urszula Tobolska. Konkurs z okazji Roku Józefa Ignacego Kraszewskiego : propozycja metodyczna... 50

Urszula Tobolska, Jadwiga Perwenis. Nasza pasja : wrażliwość na muzykę... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Urszula Tobolska. Wspomnienia o osobach, które już odeszły : Jadwiga German – kierownik

Wydziału opracowania zbiorów Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Edyta Wzorek. Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej. Filia w Wałbrzychu... . . . 77

Urszula Tobolska. Altruizm - cecha niedoceniana we współczesnym świecie... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

Joanna Lejawa. Współczesna 60-latka : Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Barbara Rucińska. Działania Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie związane z jubileuszem miasta... . . . . 89

Teresa Dałek. Spotkania warsztatowe zespołu samokształceniowego nauczycieli bibliotekarzy

w Bibliotece Pedagogicznej w Wałbrzychu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Ewa Bochynek. Współpraca Biblioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu z Wałbrzyskim Uniwersytetem

Trzeciego Wieku ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

Urszula Tobolska. Dostęp do wiedzy dający możliwość przenoszenia jej na odległość : rekomendacja

lektury Zbigniewa Zielińskiego pt. „E-learning w edukacji : jak stworzyć multimedialną i w pełni

interaktywną treść dydaktyczną”... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Lucyna Kurowska-Trudzik. Rozmowę z Wiesławą Jędrzejewską o „Raporcie z budowy Dolnośląskiego

Systemu Informacji Edukacyjnej” przeprowadziła dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we

Wrocławiu Lucyna Kurowska-Trudzik... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 02

3

Przedstawiam Państwu pierwszy w 201 3 roku numer

Dolnośląskiego Informatora Bibl iotek Pedagogicznych.

Tematykę przewodnią skupiłam wokół praktycznych działań

bibl iotek pedagogicznych województwa dolnośląskiego.

Potencjału twórczego, na szczęście, nie brakuje pracującym

w nich nauczycielom, dlatego też placówki zostały nazwane

jako biblioteki wielu aktywności .

N ieodzownym ich działaniem jest profesjonalne

zaspokajanie potrzeb czytelników, tych dotychczasowych,

jak i potencjalnych. Przeszło rok temu placówki

we Wrocławiu, Wałbrzychu, Legnicy i Jeleniej Górze

zgromadziły opinie od swoich czytelników nt. zbiorów, stanu

informacji edukacyjnej pracy bibl iotekarzy, sprzętu i wnętrz

bibl ioteki. Obecnie prezentują się bibl ioteki ze Strzel ina

i Świdnicy. Autorki artykułów przedstawiły wyniki analiz

kwestionariuszy ankiet - osądów użytkowników. Cenne

wskazówki od samych czytelników są kierunkiem do dalszej

pracy.

Problematykę tożsamości wielokulturowej chciałabym

zaproponować do kolejnego numeru e-czasopisma.

W tym jednak, umieściłam ciekawą propozycję koleżanki

z placówki wałbrzyskiej. Bibl ioteka Pedagogiczna

w Wałbrzychu wskazała na różnorodność organizowanych

tam spotkań, tym samym dając dowód na placówkę wielu

działań. Opisany temat dotyczy spotkania z autorką książki

o postaci Gerharta Hauptmanna - wyróżnionego w 1 91 2 r.

l iteracką Nagrodą Nobla, panią Iwoną Czech.

Zawsze z przyjemnością czytam relacje naszych autorów

z przebiegu różnych konferencji , spotkań, czy warsztatów.

Bibl ioteki muszą zaspokajać szybko zmieniające

się zapotrzebowanie na informację, podejmować coraz

większą ilość zadań edukacyjnych i otwierać

DOLNOSLĄSKI INFORMATOR BIBLIOTEK

PEDAGOGICZNYCH

Półrocznik ukazuje się w wersji

elektronicznej od 201 2 roku.

ISSN 2299-2936.

Wydawca: Dolnośląska Bibl ioteka

Pedagogiczna, ul. Worcella 25-27,

50-448 Wrocław, reprezentowany przez

dyrektora Lucynę Kurowską-Trudzik.

Adres e-mail Redakcji :

[email protected] ;

tel . (71 ) 377 28 26.

Skład redakcyjny:

Redaktor naczelna:

Urszula Tobolska; adres e-mail :

u. [email protected]

Zastępca redaktora:

Lidia Soszyńska; adres e-mail :

l [email protected]

Opracowanie graficzne:

Alina Dyrek; adres e-mail :

[email protected]

Korekta:

Anna Pawełków; adres e-mail :

[email protected]

Magdalena Pil ińska; adres e-mail :

m.pi l [email protected]

Redakcja zastrzega sobie prawo

do dokonania koniecznych zmian utworu,

wynikających z opracowania redakcyjnego

oraz zwielokrotnienia techniką cyfrową.4

się na współpracę z innymi instytucjami. Cały czas

pracownicy Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej

we Wrocławiu mają świadomość niesamowitego

tempa rozwoju technologii informacyjnych, a także

potrzeby uzupełniania wiedzy już nabytej. Dlatego

każdego roku uczestniczą w szkoleniach

i konferencjach dostarczających im wiedzy

z nowych strategii informacyjnych.

Są to zagadnienia, które już na stałe weszły

do kalendarza imprez konferencyjnych

współorganizowanych z Dolnośląską Bibl ioteką

Pedagogiczną we Wrocławiu. Myślę o szkolnych

centrach multimedialnych. A skoro to już VI

konferencja, to znak, że temat ten ugruntował już

swoją pozycję w kalendarzu imprez DBP

we Wrocławiu. Mam nadzieję, że kolejne

sympozja, które dopiero inaugurują swoją

działalność, jak Bibl ioteki cyfrowe - organizacja -

prawo - funkcjonowanie, dzięki m. in. tematom

rozwijanym w ciekawych referatach, zdołają

powtórzyć ów sukces. Cieszą też niezmiernie

wyjazdy pracowników bibl iotek na inne ciekawe

formy szkoleniowe i ich przekazy z tych spotkań.

Jestem przekonana, że coraz więcej osób zechce

podziel ić się swoimi wrażeniami na łamach

naszego e-biuletynu. Tak jak uczyniły to autorki

relacj i umieszczonych w tym numerze pisma.

Coraz częściej nauczyciele z sieci bibl iotek

pedagogicznych Dolnego Śląska swoim

zaangażowaniem argumentują wielość działań

czyniących bibl ioteki pełnymi inwencji . Tak, jak

próbuje pokazać to nasza koleżanka z placówki

we Wrocławiu. Przybliżając obsługę prostych

programów graficznych online iZ własnej inwencji

podpowiada, jak można tworzyć w bibl iotece

niepowtarzalne rzeczy.

Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna

we Wrocławiu jest jedną z placówek oświatowych

biorących udział w realizacji nowego projektu

edukacyjnego o nazwie „Szkoła w mieście”,

zainicjowanego przez Urząd Miasta Wrocławia.

Placówka poprzez swoją ofertę wspiera nauczanie

edukacji medialnej w szkołach

ponadgimnazjalnych, gimnazjach i coraz częściej

w szkołach podstawowych.

Jednym z głównych zadań bibl ioteki

pedagogicznej jest też wspieranie rozwoju

zawodowego i osobistego nauczyciel i

bibl iotekarzy, udzielanie pomocy w organizowaniu

warsztatu pracy oraz procesu dydaktycznego

poprzez konsultacje, szkolenia, konferencje.

W związku z wdrożeniem w bibl iotekach szkolnych

Wrocławia zintegrowanego systemu

bibl iotecznego PROLIB, właśnie Dolnośląskiej

Bibl iotece Pedagogicznej zaproponowano udział

w przygotowaniu bibl iotekarzy szkolnych do pracy

w zupełnie nowym dla nich systemie. Chodziło

o przybliżenie uczestnikom szkoleń formatu MARC

21 , w oparciu o który funkcjonuje większość

nowoczesnych systemów zautomatyzowanych,

w tym także system PROLIB.

Rok 201 2 ogłoszony został przez Sejm RP

Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego

w związku z 200. rocznicą jego urodzin.

To nie jedyny bohater minionego roku. Był nim

również Janusz Korczak. Choć pamięć o Korczaku

zdominowała zeszłoroczne szkolne uroczystości,

to nie należy zapominać o wielkim

powieściopisarzu Józefie Ignacym Kraszewskim.

Świadectwo o nim należy się nie tylko w roku

jubileuszowym, stąd propozycja metodyczna

do wykorzystania np. przez nauczyciel i szkół

gimnazjalnych.

Jestem głęboko przekonana, że zdolności

i pasje twórcze drzemią w każdym człowieku.

I to ich rozwijanie nadaje wartość i sens naszemu

życiu. Dostrzegajmy zatem nasze talenty

i pasje, i nie bójmy się o tym pisać, tak jak

dostrzegły i opisały swoją pasję śpiewania nasze

koleżanki. O ich ciekawym zaangażowaniu

twórczym mogą Państwo przeczytać w numerze.

To też dobry przykład dla tych, którzy wstydzą

się odkryć swoje uzdolnienia.

5

W bieżącym numerze wracam pamięcią

do osoby pani Jadwigi German - długoletniego

kierownika Wydziału opracowania zbiorów

Bibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu.

Choć nie znałam Jej osobiście, to materiał

wspomnieniowy powstał. I to dzięki m. in.

reminiscencjom, z którymi podziel i ła

się z czytelnikami pani Anna Koralewska-Pawlik,

znająca osobiście bohaterkę artykułu.

Zawsze chętnie zapraszam nauczyciel i

bibl iotekarzy do zaprezentowania się na łamach

naszego biuletynu i przybliżenia swej osoby

wszystkim czytelnikom. W tym numerze

przedstawiam kolejną miłą dziewczynę - panią

Edytę Wzorek.

Altruizm jest najczęściej kojarzony z dbałością

o dobro konkretnej osoby, kogoś z rodziny

lub bliskiego znajomego potrzebującego naszej

pomocy lub wsparcia. Czasami działamy jednak

bezinteresownie i pomagamy przypadkowym

ludziom. Zachowanie to przeciwstawia

się postępowaniu egoistycznemu. Proponuję

refleksję i zrozumienie, i le w nas jest postawy

altruisty, a i le drzemie egoizmu.

Na bibl iotekę i jej dokonania, te znaczne,

bo sześćdziesięcioletnie, można spojrzeć przez

pryzmat współczesności. Tak została opisana

Bibl ioteka Pedagogiczna w Legnicy

jako współczesna 60-latka.

Bibl ioteka Pedagogiczna w Strzelinie wskazała,

że jest stale obecna w środowisku,

na co dowodem jest jej aktywność związana

z jubileuszem miasta.

W Bibl iotece w Wałbrzychu nauczyciele mają

okazję do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem.

Sami zainspirowali cykl iczne spotkania dając

asumpt do przedyskutowania wielu aspektów

pracy w bibl iotece bądź zagadnień przydatnych

dla bibl iotekarzy. Jestem przekonana,

że i pozostałe placówki mają się czym pochwalić.

Czekamy jedynie na opisanie tych działań.

Ta sama Bibl ioteka pokazała się jeszcze z jednej

ciekawej aktywności. Otóż podjęła współpracę

z Uniwersytetem Trzeciego Wieku w Wałbrzychu,

która szybko zaowocowała ciekawymi

spotkaniami. Bibl ioteka już od kilku lat działa

aktywnie na rzecz aktywizacji edukacyjno-

kulturalnej seniorów, udowadniając, że proces

starzenia wcale nie musi być dla człowieka

trudnym okresem życia, a osoba 60+ wcale

nie musi ulegać marginal izacji społecznej.

Na pewno wiele osób w starszym wieku

nie jest przygotowanych do okresu starości,

ale też spora część pozostaje wciąż sprawnych

i nie lubi bezczynności. I tym osobom bibl ioteka

pedagogiczna ma również coś do zaoferowania.

Artykuł podkreśla, że czytelnik - senior jest bardzo

wdzięcznym czytelnikiem.

E-learning jest formą kształcenia uzupełniającą

tradycyjny proces uczenia się i nauczania.

Umożliwia też ukończenie kursów, czy większych

form zdobywania kwalifikacji , jak wyższe studia

i to bez potrzeby obecności studenta na uczelni.

Dokonana przez mnie lektura książki Zbigniewa

Ziel ińskiego pt. „E-learning w edukacji :

jak stworzyć multimedialną i w pełni interaktywną

treść dydaktyczną” stała się przyczynkiem,

by zarekomendować ją na łamach czasopisma.

Do rozmowy numeru dyrektor DBP pani Lucyna

Kurowska-Trudzik poprosiła autorkę tekstu pt.

„Raport z budowy Dolnośląskiego Systemu

Informacji Edukacyjnej przez bibl ioteki

pedagogiczne województwa dolnośląskiego

w latach 201 0 - 201 2”. Raport został opracowany

przez panią Wiesławą Jędrzejewską i z pewnością

ze względu na praktyczny aspekt zainteresuje

czytelników.

Różnorodna aktywność bibl iotek przedstawiona

w artykułach umieszczonych w obecnym numerze

pokazuje obraz biblioteki otwartej , a według

jednego z Pięciu praw bibl iotekarstwa

Ranganathana, biblioteki żywej . Bibl ioteki

6

pedagogiczne wielu aktywności dobrze jednoczą

środowisko edukacyjne i oby takich działań było

jak najwięcej.

Mam nadzieję, że w następnym numerze

również nie zabraknie ciekawych artykułów,

których autorzy jeszcze dobitniej potwierdzą,

że bibl ioteka pedagogiczna potrafi być

wielowątkowa. I chętnie podzielą się swymi

spostrzeżeniami i pochwalą tym, co wykonują

codziennie, a co przekłada się na miano bibl ioteki

otwartej. Współczesne instytucje, w których

pracujemy, powinny zabiegać o kształtowanie

jak najlepszego własnego wizerunku.

Ważnym jednak tematem kolejnego numeru

chciałabym uczynić tożsamość wielokulturową

Dolnego Śląska.

Zainteresowanych publikowaniem artykułów

zapraszam do współpracy. Wszystkim Państwu

życzę miłej lektury naszego e-biuletynu.

Redaktor naczelna

Urszula Tobolska

7

Źródła zdjęć z okładki:1 . Autor: John LarssonŹródło: http: //www.fl ickr.com/photos/3830541 5@N00/69668830932. Autor: Mikko LintialaŹródło: http: //www.fl ickr.com/photos/40304703@N03/5370221 4303. Autor: anthony kellyŹródło:http: //www.fl ickr.com/photos/6233751 2@N00/300581 7681 /in/photostream/

Wstęp

Można stwierdzić, że każda bibl ioteka

spełniająca oczekiwania swoich czytelników

zasługuje na miano otwartej. Zadanie to wymaga

zaangażowania wszystkich pracowników nie tylko

w działania związane z gromadzeniem zbiorów

czy organizacją dostępu do nich. Przede

wszystkim bibl iotekarze muszą mieć świadomość,

że najważniejszy jest czytelnik zarówno ten

rzeczywisty, jak i potencjalny. To dla niego

Bibl ioteka istnieje i jemu ma służyć. Dlatego też

tak ważne jest pozyskiwanie opini i

od użytkowników na temat samych pracowników

oraz stopnia zaspokajania przez nich potrzeb

bibl iotecznych i czytelniczych uwarunkowanych

dostępem do aktualnych i zgromadzonych

w odpowiedniej i lości zbiorów, a także czytelnymi

katalogami elektronicznymi umożliwiającymi

efektywne pozyskiwanie potrzebnych informacji .

Analiza kwestionariuszy ankiet według Pięciu

praw bibliotekarstwa

Nauczyciele, studenci i uczniowie w grudniu

201 2 roku ocenil i pracę świdnickiej placówki

za pomocą kwestionariusza obejmującego

zagadnienia dotyczące zasobów bibl iotecznych,

dostępu do zbiorów oraz opini i o bibl iotekarzach,

sprzęcie i wnętrzach bibl ioteki. Badani wyrażali

poziom zadowolenia z proponowanych usług w

pięciostopniowej skali . W wycinkowych badaniach

wzięło udział czternastu użytkowników od lat

korzystających z usług Bibl ioteki. Oceny

te zostaną przedstawione na tle ogólnie znanych

bibl iotekarzom Pięciu praw bibliotekarstwa (The

five laws of library science) wybitnego indyjskiego

bibl iologa Shiyal i Ramamrity Ranganathana,

których respektowanie warunkuje prawidłowe

funkcjonowanie każdej bibl ioteki, w tym bibl ioteki

dążącej do miana otwartej.

Pojęcie biblioteki otwartej kojarzy się z określeniem otwartego domu, czyli miejscem bezpiecznym, pełnym

zrozumienia, życzliwości, akceptacji, miejscem, którego gospodarze udzielą nam pomocy zarówno w

wymiarze materialnym, jak i duchowym. Autorka artykułu dokonała analizy kwestionariuszy ankiet – opinii

użytkowników Biblioteki – odwołując się do wskazań dotyczących pracy bibliotekarza i funkcjonowania

Biblioteki jako instytucji. Zalecenia te znane są jako Prawa Ranganathana.

Agnieszka Nawrocka

Nauczyciel bibl iotekarz

Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.

Fi l ia w Świdnicy

BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA W ŚWIDNICY

biblioteką otwartą

8

1 . Książki służą do użytku.

Z tego prawa wynika konieczność usytuowania

bibl ioteki w dostępnym miejscu oraz znoszenia

jakichkolwiek barier w dostępie do wszystkich

gromadzonych źródeł informacji .

Świdnicka placówka mieści się obecnie

w budynku I Liceum Ogólnokształcącego. Dzięki

temu zarówno nauczyciele, uczniowie,

jak i pozostal i pracownicy szkoły, mają ułatwiony

dostęp do jej zbiorów. Nauczyciele, którzy

wcześniej nie korzystal i z usług Bibl ioteki, zaczęli

częściej wypożyczać potrzebne materiały, w tym

czasopisma metodyczne, których nie prenumeruje

bibl ioteka szkolna. Także ponad trzydziestu

uczniów Liceum zapisało się do Bibl ioteki w celu

wypożyczania l iteratury naukowej niezbędnej

do przygotowywania się do olimpiad

przedmiotowych. W celu zapewnienia wszystkim

czytelnikom dostępu do najbardziej poszukiwanych

książek, w latach 90. w świdnickiej Bibl iotece

wyłączono ze zbiorów jednoegzemplarzowe

pozycje z wybranych dziedzin wiedzy i utworzono

tak zwany księgozbiór podręczny. Obok

tradycyjnych działów obejmuje on między innymi

metodologię badań, l iteraturę dotyczącą patologii

społecznych, diagnostyki pedagogicznej, dysleksj i ,

świetl ic, subkultur czy mediów. Książki pożyczane

są na krótszy czas lub na dni wolne od pracy. Ten

sam system udostępniania odnosi się także

do księgozbioru czytelni, ustawionego od początku

istnienia Bibl ioteki według działów Uniwersalnej

Klasyfikacji Dziesiętnej. Czytelnicy mają możliwość

samodzielnego przeglądania wszystkich zbiorów

z danej dziedziny. Niektóre pozycje, na przykład

albumy sztuki, są im wypożyczane na dni wolne od

pracy. Zainteresowani nauczyciele mają możliwość

wypożyczania również czasopism metodycznych.

Przedstawiony sposób otwarcia zbiorów

na użytkowników od lat cieszy się ogromnym

powodzeniem. Czytelnicy są zadowoleni,

że chociaż przez krótszy czas mogą korzystać

z poszukiwanych, trudno dostępnych materiałów.

Dlatego też nie dziwi bardzo wysoki (piąty)

poziom zadowolenia dziewięciu spośród

czternastu badanych czytelników nie tylko

z otrzymywanych potrzebnych materiałów,

ale także ich odpowiedniej i lości. Również

aktualność gromadzonych w Bibl iotece zbiorów

została oceniona bardzo wysoko przez jedenastu

badanych. Natomiast jeden respondent przyznał

ocenę dostateczną, jeden niedostateczną, a jeden

nie wyraził swojej opini i . Przewaga pozytywnych

ocen użytkowników odnoszących

się do aktualności zbiorów jest godna odnotowania

pomimo zmniejszających się drastycznie z roku

na rok funduszy na zakup najbardziej

poszukiwanych publikacji . Podczas starannego

planowania zakupu nowości, brane są pod uwagę

przede wszystkim dezyderaty czytelników zgodne

z profi lem i zadaniami Bibl ioteki. Również

materiały bibl ioteczne, pozyskiwane w coraz

większej l iczbie w formie darów, spełniają

kryterium użyteczności.

2. Daj każdemu czytelnikowi odpowiednią dla

niego książkę.

Prawo to nakłada na bibl iotekarzy obowiązek

nie tylko poznawania zmieniających się potrzeb

czytelników i preferowanych przez nich strategii

poszukiwania informacji , ale przede wszystkim

na kształceniu umiejętności odnajdywania

informacji i sprawnego poruszania się w świecie

Autor zdjęcia: Giul io Bernardi

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/5892971 7@N00/93235624

9

technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Z chwilą włączenia się świdnickiej placówki

w proces tworzenia centralnego katalogu

komputerowego i umożliwienia czytelnikom

dostępu do elektronicznych baz danych,

zainicjowano w Bibl iotece indywidualne szkolenia

każdego użytkownika w zakresie wyszukiwania

informacji o zbiorach w systemie bibl iotecznym

Aleph. W tym celu, przy stanowiskach

komputerowych w czytelni, przeprowadzany

jest indywidualny instruktaż dotyczący

sprawnego wyszukiwania informacji w katalogach

i bazach komputerowych. Szczególną opieką

otaczane są osoby starsze po raz pierwszy

spotykające się z tego typu katalogami.

Dla użytkowników opracowano, systematycznie

aktual izowane, instrukcje korzystania z katalogów

komputerowych oraz zdalnego zamawiania

zbiorów, które wręczane są każdej nowo

zapisanej osobie.

Przeprowadzone w grudniu badania potwierdziły

bardzo wysoki poziom usług oferowanych

czytelnikom w świdnickiej placówce w zakresie

pomocy w wyborze odpowiednich źródeł

informacji , udzielania informacji o dostępności

zbiorów poza bibl ioteką, jak również kształcenia

umiejętności korzystania z elektronicznego

katalogu. Wszyscy użytkownicy wystawil i

za te usługi ocenę bardzo dobrą.

3. Każda książka ma mieć swego czytelnika.

Z trzeciego prawa Ranganathana wynika

obowiązek prawidłowego zorganizowania

warsztatu informacyjnego bibl ioteki

umożliwiającego czytelnikom samodzielne

wyszukiwanie najbardziej adekwatnych

do ich potrzeb materiałów bibl iotecznych. Sprzyja

temu nie tylko rzeczowy układ zbiorów w czytelni

i księgozbiorze podręcznym Bibl ioteki z wolnym

dostępem do półek, informacje o wszystkich

zbiorach dostępne w katalogu online, ale także

udzielanie użytkownikom wszechstronnej pomocy

w zakresie doboru odpowiednich publikacji

do opracowania konkretnych, często bardzo

złożonych zagadnień z innych dziedzin wiedzy

niż pedagogika, psychologia czy socjologia.

Czternastu ankietowanych czytelników

przyznało bardzo wysoką ocenę za udzielanie

im przez bibl iotekarzy wskazówek dotyczących

sposobu korzystania z katalogu elektronicznego.

Natomiast na pytanie, czy katalogi te są jasne

i łatwe w obsłudze, siedem osób odpowiedziało,

że w stopniu bardzo dobrym, pięć osób uznało,

że w stopniu dobrym, a dwóch użytkowników

nie miało zdania na ten temat.

4. Oszczędzaj czas czytelnika.

Przestrzeganie czwartego prawa nakłada

na bibl iotekarzy obowiązek wprowadzania

ulepszeń w organizacji i technice pracy

w celu usprawnienia obsługi czytelników. Należy

maksymalnie skrócić czas oczekiwania

użytkowników na materiały bibl ioteczne

i informacje o ich dostępności. Bibl iotekarze

powinni dążyć do stanu idealnego,

to znaczy stanu, kiedy czytelnik otrzymuje żądaną

informację natychmiast.

W świdnickiej placówce czytelnicy nigdy

nie musiel i długo czekać na zamówione materiały,

gdyż bibl iotekarze od razu przynosil i

je z magazynów. Z chwilą wprowadzenia usługi

zdalnego zamawiania zbiorów czytelnikom

korzystającym na miejscu z katalogu

elektronicznego, umożliwiono ręczne wypisywanie

na przygotowanych kartkach papieru tylko

sygnatur wyszukanych pozycji , co maksymalnie

skróciło czas oczekiwania na materiały

bibl ioteczne.

Dlatego też w celu uzyskania opini i

użytkowników na temat organizacji procesu

udostępniania zbiorów, w kwestionariuszu zawarto

stwierdzenia odnoszące się zarówno

do dostępności do zbiorów, jak i oceny sprzętu

i warunków do pracy i nauki. Dziesięciu

1 0

ankietowanych wystawiło Bibl iotece za godziny

otwarcia ocenę bardzo wysoką, trzy osoby ocenę

dobrą, a tylko jeden czytelnik przyznał ocenę

dostateczną. Na pytanie dotyczące czasu

oczekiwania na zamówione materiały ponad

połowa badanych użytkowników (1 2 osób)

odpowiedziała, że jest bardzo zadowolona

natomiast dwóch ankietowanych za tę usługę

przyznało cztery punkty. Również dwunastu

czytelników pozytywnie odniosło

się do otrzymywania drogą elektroniczną

informacji o zamówionych zbiorach. Tę usługę

ocenil i jako bardzo pomocną. Tylko dwie osoby

wstrzymały się z wystawieniem oceny. Problemy

techniczne z komputerami w czytelni

oraz niesprawną kserokopiarką, które zostały

rozwiązane pod koniec roku, zaważyły na niskiej

ocenie sprawności sprzętu w świdnickiej

placówce. Połowa czytelników przyznała oceny

pozytywne, a pozostałe siedem osób miało

poważne zastrzeżenia. Natomiast warunki

do pracy i nauki zostały wysoko ocenione przez

wszystkich uczestników badań. W czytelni coraz

więcej osób pracuje na osobistych laptopach

z bezprzewodowym łączem do Internetu. Dzięki

temu podczas pisania prac, w krótszym czasie

mogą korzystać z większej i lości materiałów

bibl iotecznych.

5. Biblioteka jest żywym organizmem.

Bibl ioteka jest instytucją dynamiczną,

nastawioną na zmiany, dostosowującą się potrzeb

czytelników, które powinna zaspokajać i samych

bibl iotekarzy, stale aktual izujących swoją wiedzę

i umiejętności. Jest instytucją społeczną powołaną

do tego, aby każdemu człowiekowi pomóc w jego

indywidualnym rozwoju i samorealizacji .

Respektowanie przedstawionych powyżej praw

czyni każdą bibl iotekę bibl ioteką otwartą.

Bibliografia:

1 . Białkowska Emil ia: Praca pedagogiczna

z czytelnikami w bibl iotece szkolnej. Warszawa 1 964,

s. 39-42.

2. Kozioł Czesław: R. S. Ranganathana pięć praw

bibl iotekarstwa. „Bibl iotekarz” 1 960, nr 1 , s. 1 -8.

Kontakt z autorem:

[email protected]

Autor zdjęcia: Zitona

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/66548401@N00/3471 981 346

11

Barbara Rucińska


Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej

we Wrocławiu. Fi l ia w Strzel inie

ROZPOZNAWANIE POTRZEB CZYTELNIKÓW

BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ

W STRZELINIE

podsumowanie badań czytelniczych

Z przeprowadzonego badania wynika, że osoby korzystające z Biblioteki w Strzelinie są zadowolone z

działalności placówki. Biblioteka z kolei wyciąga i wdraża wnioski sformułowane w wyniku analizy poziomu

satysfakcji osób korzystających z jej usług.

Wstęp

Termin ewaluacja pojawił się w literaturze

i praktyce pedagogicznej stosunkowo niedawno

i dotyczy przede wszystkim efektywności

nauczania. Inaczej można powiedzieć,

że ewaluacja to zaproszenie do refleksj i ,

systematycznego zbierania informacji

o warunkach i przebiegu pracy w celu ulepszenia

tych działań lub podjęcia nowych decyzji ,

nakierowanych na zmianę obecnego stanu rzeczy.

Placówki oświatowe, w tym bibl ioteki

pedagogiczne, są zobligowane

do przeprowadzenia badań ewaluacyjnych

każdego roku w różnych obszarach działania.

Przy planowaniu pracy szkoła czy bibl ioteka

zakłada różne formy ewaluacji . W przypadku

placówek bibl iotecznych możliwości różnią

się od tych w szkołach. Niemniej jednak,

pozostają ciekawe i efektywne formy zbierania

informacji , jak: ankieta, wywiad, czy obserwacja.

Wszystkie sposoby zebrania danych mają na celu

pozyskanie informacji zwrotnych.

Najważniejszym źródłem informacji

dla bibl iotekarza jest czytelnik, jego oczekiwania,

opinie i doświadczenia. Zadaniem ewaluacji

wewnętrznej w Bibl iotece jest doskonalenie

jej pracy i podnoszenie jakości usług, co przekłada

się na wzrost zadowolenia kl ientów placówki,

zwiększeniem ilości czytelników i wypożyczeń.

Istotą ewaluacji jest jej przydatność, rzetelność,

wykonalność oraz to, aby była wiarygodna.

Bibl ioteka Pedagogiczna w Strzelinie zdecydowała

się na wykorzystanie wyników jesiennego

ankietowania do wprowadzenia zmian w procesie

udzielania informacji , udostępniania zbiorów

i, co najważniejsze, ich powiększenia. Do badań,

zarówno bibl iotekarze, jak i czytelnicy, podeszli

poważnie. Czytelnicy rzetelnie i anonimowo

wypełnial i ankiety poświęcając swój czas

lub nawet zabieral i je do domu. Pytania

były proste, odpowiedzi jasno sformułowane,

opracowanie wyników nie nastręczało specjalnych

trudności.

1 2

Omówienie ankiet.

Ewaluację przygotowano i przeprowadzono

w ciągu trzech jesiennych miesięcy od 01 .1 0.201 2

r. do 31 .1 2.201 2 r. Wykonano ją za pomocą dwóch

ankiet diagnozujących potrzeby czytelnicze

i ich realizację w Fil i i DBP w Strzelinie. Pierwsza

z nich badała nauczyciel i i studentów, a druga,

krótsza, uczniów.

Ankieta dla dorosłych czytelników składała

się z dwóch części. Pierwsza zawierała pytania

ogólne: wiek, płeć, status czytelnika, miejsce pracy

i rodzaj studiów, częstotl iwość korzystania z usług

bibl ioteki itp. Część druga dostarczała informacji

dotyczących usług Bibl ioteki. Czytelnicy

odpowiadając na 1 7 kwesti i ocenial i je punktując

w skali od 1 do 5. Podobne pytania zawierał

kwestionariusz ankiety dla uczniów, aczkolwiek

ilość pytań była mniejsza.

Spośród nauczyciel i i studentów w badaniach

wzięło udział 35 osób: 1 6 studentów, 1 4

nauczyciel i i 5 tzw. „innych”. Uczniów natomiast

było 1 3: 7 l iceal istów, 5 gimnazjal istów

i 1 dziewczynka ze szkoły podstawowej. Zarówno

w grupie pierwszej, jak i wśród młodzieży

przeważały kobiety.

W badaniu, jak wspomniałam wyżej, wzięło

udział 1 4 nauczyciel i . Byl i to reprezentanci różnych

placówek oświatowych: przedszkola - 3 osoby,

szkoły podstawowej - 2, LO – 4 osoby,

a technikum - 3. Połowa z nich to grupa wiekowa

powyżej 46 i 56 lat. Młodsi zaś, to w większości

nauczyciele studiujący zaocznie.

Najczęściej reprezentowaną uczelnią wśród

reprezentantów grupy studentów, był Uniwersytet

Wrocławski, (1 0 respondentów na ogólną l iczbę 1 6

studentów). 50% z nich stanowil i uczący

się zaocznie.

W odpowiedzi na pytanie, które dotyczyło celu

korzystania z bibl ioteki pedagogicznej, przeważały

stwierdzenia o poszukiwaniu materiałów

przygotowujących do egzaminu i do napisania

prac zaliczeniowych - po 1 7 osób.

1 4 respondentów poszukiwało książek

do wykorzystania w doskonaleniu zawodowym,

a 1 2 potrzebowało materiałów przydatnych

do rozwiązywania problemów i trudności

występujących w codziennej pracy zawodowej.

9 nauczyciel i podkreśl i ło, iż poszukują pomocy

do przeprowadzenia lekcji .

Jeśl i chodzi o częstotl iwość odwiedzin

w bibl iotece najczęściej podkreślano opcję

odwiedzin raz w miesiącu lub częściej - 1 4 osób

oraz raz na kwartał lub w razie potrzeby.

Tak odpowiedziało po 1 0 osób. Czytelnicy

odpowiedziel i , że najchętniej wypożyczają książki

do domu - 32 osoby, 1 0 osób najchętniej kseruje

artykuły, a 8 respondentów korzysta z usługi

informacji .

Ciekawa wydaje się kwestia poruszona

w pytaniu o usługach brakujących w Bibl iotece,

Okazało się, że nikt z 35 wypełniających ankietę,

nie wypowiedział się na ten temat! Podkreślono

jedynie, tak jak spodziewaliśmy się, brak

podręczników akademickich, wydawnictw

popularnonaukowych, czasopism i podręczników

metodycznych. Na te braki zwróciło uwagę 1 8

osób. Poza tym czytelnicy nie miel i zastrzeżeń

co do jakości księgozbioru.

Autor: Alberto G.

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/57280691@N02/5843577306

1 3

W ocenie usług Bibl ioteki pojawiło

się też pytanie dotyczące posiadania przez

placówkę aktualnych materiałów,

czyl i najnowszych tytułów. Połowa odpowiedziała,

że ich zapotrzebowania są wypełniane w stopniu

dobrym lub dostatecznym, jak również,

że te książki, których potrzebują

są w nieodpowiedniej i lości, więc ich nie otrzymują.

Jest to oczywisty efekt ciągłego braku środków na

zakup nowości wydawniczych. Można

przypuszczać, że czytelnik, który nie znajdzie

potrzebnych materiałów w Bibl iotece, nie przyjdzie

do placówki po raz kolejny. Stąd spadek

czytelnictwa w bibl iotekach.

Znacznie lepiej wygląda kwestia dostępu

do zbiorów. Prawie wszyscy są zadowoleni

z godzin pracy wypożyczalni oraz czasu

oczekiwania na zamówione materiały. Rewersy

realizowane są bezpośrednio po złożeniu

zamówienia. Również otrzymywane drogą

elektroniczną informacje o książkach

są czytelnikom pomocne, potrzebne i przydatne.

Pozytywne są także opinie o personelu, sprzęcie

i wnętrzach bibl ioteki. 99% respondentów oceniło

je bardzo dobrze. Kilka osób miało

tylko zastrzeżenia do jakości i sprawności

komputerów. Niestety pracownia multimedialna ma

już kilka lat i wymaga renowacji .

Ankieta diagnozująca uczniowskie potrzeby

czytelnicze i ich realizację w Fil i i DBP w Strzelinie

wypadła bardzo podobnie z tą jednak różnicą,

że młodzież nie wskazywała na braki nowości

wydawniczych oraz deklarowała częstsze

korzystanie z czytelni. 30% uczniów bywało

w bibl iotece raz w tygodniu, a prawie 50% raz

w miesiącu lub częściej. Wielu deklarowało

wykorzystywanie komputerów bibl iotecznych

do pracy własnej.

Podsumowanie

Do głównych celów ewaluacji , jak wspomniano

we wstępie, należy ocena potrzeb

organizacyjnych, niezbędnych do planowania

przyszłych zadań oraz bieżąca ocena aktualnego

stanu rzeczy. Pozwala też na ustalenie,

jak wyznaczone przez Bibl iotekę cele i sposoby

Autor: Patrick Feller


Autor: Alex Vall i


1 4

ich realizacji są postrzegane przez czytelników,

którzy mają różne oczekiwania i potrzeby. Chodzi

więc zarówno o podnoszenie jakości pracy

Bibl ioteki, jak i o jej indywidualne dostosowywanie

do zmieniających się uwarunkowań i oczekiwań

użytkowników. Ideałem byłoby stworzenie

wzajemnej partnerskiej relacj i między Bibl ioteką

a czytelnikiem.

Właśnie ewaluacja może dostarczyć niezbędnych

danych do właściwego współdziałania. Daje

ona również możliwość wyeliminowania

nieodpowiednich czynników, które tę współpracę

uniemożliwiają.

Ewaluacja pracy Bibl ioteki stwarza jej ogromne

szanse doskonalenia swoich działań, podnoszenia

ich jakości i efektywności. Motywuje

do usprawniania wysiłków pod kątem realizacji

zaplanowanych celów.

Z przeprowadzonego badania wynika, że osoby

korzystające z oferty Bibl ioteki mają zastrzeżenia

do dostępności materiałów bibl iotecznych. Należy

zatem rozpowszechniać wypożyczanie

międzybibl ioteczne i tą drogą zabiegać

o potrzebne czytelnikowi egzemplarze. Bazując na

posiadanych zbiorach proponujemy położenie

nacisku na stałe promowanie baz i katalogów,

a także reklamowanie swoich usług. Dzięki temu

zabiegowi informacje o Bibl iotece dotrą do jeszcze

większej rzeszy nauczyciel i , studentów i uczniów.

Należy też zastanowić się nad możliwością

wypożyczania do domu niektórych książek

ze statusem czytelni. Oczywiście na odpowiednich

ustalonych w regulaminie warunkach.

Kontakt z autorem: strzel in@strzel in.dbp.wroc.pl

1 5

Ewa Bochynek



Fi l ia w Wałbrzychu

LISTOPADOWE SPOTKANIE Z HAUPTMANNEM

spotkania warsztatowe nauczycieli

w Bibliotece Pedagogicznej w Wałbrzychu

W bibliotece organizowane są spotkania prowadzone w formie szkoleń, podczas których nauczyciele

bibliotekarze dzielą się wiedzą ze swoimi koleżankami i kolegami. Tematy spotkań są różnorodne i dotyczą

różnych aspektów pracy w Bibliotece bądź zagadnień przydatnych dla bibliotekarzy.

Spotkania nauczyciel i w wałbrzyskiej Fi l i i

Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej odbywają

się cyklicznie. Na drugie spotkanie w roku

szkolnym 201 2/201 3 zaproszona została pani

Iwona Czech – nauczycielka z Zespołu Szkół

im. Mari i Skłodowskiej-Curie w Szczawnie

Zdroju.

Do Bibl ioteki trafiły książki, których jest autorką

lub współautorką. Publikacja pt. „Szczawno-Zdrój

wczoraj i dziś” została napisana wspólnie z Janiną

Malinowską i Bogumiłą Miciuk. Wydawcą

tej publikacji jest Towarzystwo Miłośników

Szczawna-Zdroju, którego Prezesem jest jedna

z autorek – Janina Malinowska. Wymienione

współautorki to polonistki szczawieńskiego

„Ceramika”, a przede wszystkim entuzjastki

uzdrowiska, zakochane w mieście, ludziach,

histori i . Książka powstała po to, by „budować

przyszłość pamiętając o przeszłości”, tak jak pisał

Tadeusz Kotarbiński: „Przeszłość zachowana

w pamięci staje się częścią teraźniejszości”.

„Szczawno-Zdrój wczoraj i dziś” przedstawia

ludzi, którzy swój los związali z urokl iwym

miastem, piękniejącym z dnia na dzień, dzięki

ich pracy i zaangażowaniu. Warto zaznaczyć,

że w tej książce można znaleźć wiele zdjęć,

których autorką jest pani Iwona Czech.

Poprosiłam o przekazanie tej publikacji

do naszych zbiorów. Pani Iwona Czech

Fot. Prelegentka Pani Iwona Czech. Fotografia udostępniona za

zgodą autorki książki.

Źródło: Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Fi l ia w

Wałbrzychu.

1 6

przekazała za moim pośrednictwem dwie książki

w darze dla naszej placówki: „Szczawno-Zdrój

wczoraj i dziś” oraz „Gerhart Johann Robert

Hauptmann”. Obie publikacje spotkały

się z dużym zainteresowaniem, najpierw

ze strony pracowników Bibl ioteki, a potem

czytelników. Sytuacja ta spowodowała,

że zdecydowałam się zgłosić propozycję

uczestnictwa autorki w spotkaniu nauczyciel i

w wałbrzyskiej Fi l i i Dolnośląskiej Bibl ioteki

Pedagogicznej.

Jednak do listopadowego spotkania z panią

Iwoną Czech doszło z innego powodu. Otóż,

gdy przeczytałam książkę o życiu i twórczości

Gerharta Hauptmanna chciałam, aby czytelnicy

naszej Bibl ioteki mogli poznać nowe oblicze

laureata l iterackiej Nagrody Nobla.

Początkowo zaplanowano, że ta rozmowa

potrwa około godziny, jednak w trakcie spotkania

okazało się, że czas ten na pewno się wydłuży.

Pani Iwona Czech to wspaniały gawędziarz,

który porywa, zarówno tematem, jaki prezentuje,

jak też formą wypowiedzi. To prawdziwa

polonistka, która nie tylko pięknie pisze,

ale i mówi. A sam Hauptmann wydawał nam się

prawie tak dobrze znanym, jak Paul Newman,

do którego na jednym zdjęciu jest podobny.

My – nauczycielki bibl iotekarki – spojrzałyśmy na

pisarza zupełnie inaczej. Zobaczyłyśmy

nie Noblistę, ale mężczyznę, któremu nie były

obojętne piękne kobiety. Ba, był nawet bardzo

kochliwy. Oczywiście, na naszym spotkaniu

nie zabrakło ważnych informacji i dat. A przede

wszystkim faktu, iż organizując spotkanie

ze szczawieńską autorką książki o Hauptmannie,

nasza Fil ia wpisała się w obchody 1 50. rocznicy

urodzin autora „Tkaczy” i 1 00. rocznicy otrzymania

przez pisarza Nagrody Nobla w dziedzinie

l iteratury.

Właśnie te rocznice przypadały na rok 201 2.

Dzięki tym wszystkim opowieściom o Nobliście,

poczułyśmy, że miejsca z nim związane są nam

szczególnie bl iskie. I wtedy każda ścieżka

w parku, ławeczka, czy nawet pobliska łąka, staje

się bl iska sercu. Okazało się, że niejedna z nas

pozazdrościła takiej pasj i poznawania najbl iższej

okolicy, jaką posiada pani Iwona Czech. Dodać

wypada, że jest ona zdobywczynią tytułu

„Pozytywista Roku” za zasługi w działalności

edukacyjnej i angażowanie w projekty

prorozwojowe młodzieży. Warto wspomnieć,

że wśród wyróżnionych znaleźl i się m. in. : prof.

Leszek Balcerowicz i Adam Małysz.

Spotkanie przeciągnęło się, gdyż miałyśmy

jeszcze wiele pytań dotyczących zarówno osoby

Hauptmanna, jak też samej miejscowości

Szczawno-Zdrój. To, czego dowiedziałyśmy się od

naszego gościa bardzo nas zaskoczyło, ponieważ

dotąd nie słyszałyśmy o wszystkich tajemnicach

uzdrowiska: o przedwojennej pralni dywanów,

maglu, żydowskich grobach, rzeczce płynącej

prawie w centrum i wielu innych.

Na zakończenie zaproponowałyśmy pani Iwonie

kolejne spotkanie – wspólny spacer, aby móc

jeszcze lepiej poznać nieodkryte dotąd uroki

miasta, a także ludzi z nim związanych.

Kontakt z autorem:

[email protected]

1 7

Z okazji Międzynarodowego Miesiąca Bibl iotek

Szkolnych, 23 października 201 2 roku, w siedzibie


we Wrocławiu, odbyła się VI konferencja z cyklu

Szkolne Centra Multimedialne. Współorganizator

em oraz sponsorem konferencji był Zarząd

Oddziału Stowarzyszenia Bibl iotekarzy Polskich

we Wrocławiu. Patronat medialny nad konferencją

objęło Stowarzyszenie Bibl iotekarzy Polskich oraz

Poradnik Bibl iotekarza.

Temat tegorocznego spotkania dotyczył nowego

wymiaru informacji – tworzenia i wykorzystania

informacji w SCM. Wydarzenie, w którym

uczestniczyło ok. 1 00 osób, było jednocześnie,

jak i w latach ubiegłych, okazją do integracji

i wymiany doświadczeń pomiędzy bibl iotekarzami

z regionu.

Otwarcia konferencji dokonała dyrektor


we Wrocławiu - Lucyna Kurowska-Trudzik,

Magdalena Pilińska



we Wrocławiu

SZKOLNE CENTRA MULTIMEDIALNE

– NOWY WYMIAR INFORMACJI

relacja z konferencji z 23 października 201 2 roku

Zagadnienie centrów multimedialnych jest już cyklicznie omawiane przez Dolnośląską Bibliotekę

Pedagogiczną we Wrocławiu, aczkolwiek w różnych jego aspektach. Rozwijany w ciekawych referatach

temat przewodni tegorocznego spotkania brzmiał: Szkolne Centra Multimedialne – nowy wymiar informacji.

Biblioteki muszą zaspokajać szybko zmieniające się zapotrzebowanie na informację, podejmować coraz

większą ilość zadań edukacyjnych i otwierać się na współpracę z innymi instytucjami.

Otwarcia konferencji dokonała pani LucynaKurowska-Trudzik, dyrektor DolnośląskiejBibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu.

która powitała uczestników oraz życzyła

zgromadzonym owocnych obrad.

1 8

- Zapisy w ustawodawstwie oświatowym

i bibl iotecznym

- Zapisy wewnątrzszkolne (statuty)

- Standardy opracowane przez środowiska

nauczyciel i bibl iotekarzy

Szczególną uwagę prelegentka poświęciła

najnowszemu dokumentowi „What is a school

l ibrary? : International Guidel ines” z sierpnia 201 2

r. Raport opracowany przez Międzynarodowe

Stowarzyszenie Szkół Bibl iotekoznawstwa (IASL)

oraz Zespół Badań SIG, w którym przedstawiono

podstawowe wymagania stawiane bibl iotekom

szkolnym.

Pani profesor nakreśl i ła trzy wnioski jakie

wynikają z Raportu:

Po pierwsze, mimo zróżnicowanego środowiska

pracy, bibl ioteki szkolne na całym świecie dążą

do ulepszania swojej pracy oraz komunikowania

się ze środowiskiem szkolnym.

Po drugie, nauczyciele bibl iotekarze mają jeden

cel: przygotowanie młodych ludzi

do samokształcenia, do radzenia sobie w świecie

informacji i wiedzy, czerpania korzyści i radości

z kontaktu z książką i innymi mediami.

Po trzecie, wszystkie próby poprawy i rozwoju

bibl iotek szkolnych są potrzebne, a nawet

konieczne, są inwestycją w edukację i jakość

życia przyszłych pokoleń.

„Szukaj, zbieraj i dziel się informacją” to temat

kolejnego referatu, który przedstawiła pani

Bożena Boryczka z Ośrodka Edukacji

Informatycznej i Zastosowań Komputerów

w Warszawie. Prelegentka przedstawiła narzędzia

online przydatne do zbierania informacji

i dzielenia się nią z użytkownikami.

Przedstawione aplikacje to Pearltrees i Stixy.

Pearltrees jest społeczną bibl iotekę, która

pozwala rozwijać swoje zainteresowania.

Aplikacja umożliwia gromadzenie stron

internetowych, pozwala wzbogacać swoje

kolekcje zasobami innych członków społeczności

oraz dziel ić się tym wszystkim z innymi

użytkownikami.

Wystąpnienie pani prof. Bogumiły Staniów.

Jako pierwsza głos zabrała pani profesor

Bogumiła Staniów z Instytutu Informacji Naukowej

i Bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu

Wrocławskiego, która wygłosiła referat „Biblioteki

szkolne – najnowsze próby standaryzacji” .

Pani profesor w swoim wystąpieniu omówiła cechy

dobrego bibl iotekarza, wśród których znalazły się:

- kompetencje zawodowe

- kompetencje społeczne

- kreatywność

- wysoka kultura czytelnicza

oraz

- dodatkowe umiejętności: pedagogiczne,

bibl ioterapeutyczne, komunikacyjne, mediacyjne

oraz w zakresie stosowania IT i nowych mediów.

Jakie funkcje pełnią dziś bibl ioteki szkolne

i czy bibl ioteka szkolna może stać się „trzecim

miejscem” oraz jakie są oczekiwania czytelników-

nauczyciel i i czytelników-uczniów względem

bibl iotek szkolnych, to kolejne kwestie omówione

w dalszej części wystąpienia.

Pani profesor wymieniła dokumenty ważne

dla bibl iotek szkolnych takie jak:

- IFLA/UNESCO School Library Manifesto (1 999)

- The IFLA/UNESCO School Library Guidel ines.

Prep. by T. P.

Sætre and G. Wil larsZ 2002

1 9

Stixy to aplikacja pozwalająca współdziel ić w

Internecie dokumenty. Jest to rodzaj tabl icy,

do której wgrywane są dokumenty - pl iki Worda,

fotografie, pl iki PDF, prezentacje PPT,

a także wprowadzane ręcznie notatki i zadania

do wykonania - gotowe zestawy można zapisywać

i współdziel ić je z innymi osobami.

W szczególny sposób zapadł mi w pamięci

serwis Pearltrees, posiada on unikalny interfejs

graficzny. W ciekawy sposób pozwala nam

tworzyć drzewa zainteresowań (przedstawiamy

je za pomocą zdjęć, stron internetowych), którymi

możemy podziel ić się ze znajomymi

lub ewentualnie zaprosić ich do współpracy

przy tworzeniu nowych „perłowych drzew”.

Możemy również odkrywać drzewa zainteresowań

innych użytkowników serwisu. Myślę, że przy

pomocy tej apl ikacji możemy stworzyć całkiem

ciekawą burzę mózgów na określony temat.

Kolejne wystąpienie pt. „Szybko, sprawnie

i do celu, czyli dostęp do informacji poprzez

narzędzie dostosowane do potrzeb

i umiejętności czytelników” przedstawiciel i firmy

Max Elektronik S.A. Zielona Góra, pani Elżbiety

Szczęsny oraz pana Marcina Malinowskiego,

dotyczyło wdrażania Wrocławskiego Systemu

Bibl iotecznego PROLIB, który ma na celu

zintegrowanie wszystkich szkolnych bibl iotek

w jeden miejski system bibl ioteczny. Pan Marcin

Malinowski przybliżył uczestnikom konferencji

moduły Zintegrowanego Systemu Bibl iotecznego

PROLIB: Dziecioopac - katalog dla

najmłodszych, Opac www, który stanowi

uzupełnienie systemu PROLIB o graficzny

interfejs WWW oraz projekt Integro, który

umożliwia współistnienie wszystkich zasobów

wrocławskich bibl iotek szkolnych, Miejskiej

Bibl ioteki Publicznej we Wrocławiu oraz


we Wrocławiu.

Drugą część konferencji otworzyła kolejna

prezentacja pani Bożeny Boryczki pt. ”Rozwiń

kreatywność ucznia i swoją – elektroniczna

książeczka” . Pani Boryczka tym razem

przybliżyła działanie dwóch nowych aplikacji

onl ine Storybird i StoryJumper.

Storybird to aplikacja umożliwiająca tworzenie

histori i w formie internetowej książeczki

z obrazkami, którą można współtworzyć

z uczniami a później wkleić na stronę czy pokazać

na portalu społecznościowym. StoryJumper

to narzędzie, które podobnie jak Storybird pozwala

na tworzenie książeczek. Obie aplikacje mogą

stanowić świetną alternatywę na urozmaicenie

lekcji , szczególnie do nauczania językowego,

np. do tworzenia opowiadań w sposób kreatywny.

„Kompetencje nauczyciela w szkole XXI

wieku” to temat wystąpienia przygotowanego

przez konsultanta Dolnośląskiego Ośrodka

Doskonalenia Nauczyciel i w Jeleniej Górze pana

Jarosława Majskiego. W zastępstwie pana

Wystąpienie pani Bożeny Boryczki.

Wystąpienie pani Elżbiety Szczęsny oraz pana Marcina

Malinowskiego.

20

Majskiego temat został zreferowany przez panią

Noemi Nikończuk-Kowalczyk. Prelegentka

zwróciła uwagę na potrzebę wykorzystania

nowoczesnych technologii w nauczaniu

i zarządzaniu szkołą oraz na kompetencje

nauczyciela w Unii Europejskiej.

Wśród kompetencji związanych z procesem

uczenia się/nauczania wymienia się umiejętność

włączenia technologii informacyjno-

komunikacyjnej do codziennego funkcjonowania

uczniów. Przy czym mówiąc o zastosowaniu

nowoczesnych technologii w edukacji , autorka

podała przykłady zastosowań narzędzi dostępnych

już dzisiaj we współczesnej szkole takich jak

aparat fotograficzny, telefon komórkowy

czy platforma edukacyjna.

Następny referat wygłoszony przez panią

Magdalenę Pil ińską – autorkę sprawozdania,

zatytułowany „Rewolucja w edukacji, czyli kilka

słów o rozszerzonej rzeczywistości” poruszał

zagadnienia dotyczące technologii , która zaciera

granice między światem rzeczywistym

a wirtualnym. Rzeczywistość rozszerzona jest

technologią umożliwiającą łączenie świata

rzeczywistego z komputerowym światem

wirtualnym. Swoim wystąpieniem chciałam

przybliżyć uczestnikom konferencji możliwości

zastosowania tej rewolucyjnej technologii zarówno

w edukacji , jak i w środowisku bibl iotekarskim.

Żywa reakcja zgromadzonych na prezentowane

treści dowiodła, że jest to technologia jeszcze

nieodkryta w kręgach bibl iotekarskich

i jednocześnie z ogromnym potencjałem

edukacyjnym.

Obrady konferencji zakończyło wystąpienie

pani Jolanty Kabaty z Urzędu Marszałkowskiego

Województwa Dolnośląskiego, która zaprosiła

wszystkich zgromadzonych do udziału w projekcie

Dolnośląska e-Szkoła, którego głównym celem jest

uruchomienie platformy edukacyjnej oferującej

szerokie spektrum e-usług edukacyjnych dla

uczniów i nauczyciel i dolnośląskich szkół

i placówek.

Trzecia część konferencji miała formę

warsztatową. Zajęcia były realizowane w trzech

równoległych grupach i zostały przeprowadzone

przez pracowników Dolnośląskiej Bibl ioteki

Pedagogicznej we Wrocławiu – Beatę

Malentowicz, Alinę Dyrek i Magdalenę Pil ińską.

Pierwsza grupa uczestniczyła w warsztatach

pt. : „Prezi bez tajemnic, czyli o prezentacji

multimedialnej inaczej” , których celem było

przybliżenie uczestnikom programu Prezi. Druga

grupa uczestniczyła w zajęciach mających na celu

zapoznanie z aplikacjami graficznymi onl ine pt. :

„Grafika w chmurze – edytuj, porządkuj,

publikuj” .

Wystąpienie pani Noemi Nikończuk-

Kowalczyk.

Wystąpienie pani Jolanty Kabaty.

21

„Recepta na skuteczny komunikat w prasie

i Internecie” to temat zajęć trzeciej grupy

warsztatowej. Uczestnicy szkolenia zapoznali się

ze skutecznymi zasadami tworzenia komunikatu

informacyjnego.

Liczna frekwencja, żywe dyskusje w kuluarach

tegorocznej konferencji z cyklu Szkolne Centra

Multimedialne, dowodzą niesłabnącego wciąż

zainteresowania tematyką związaną

z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi.

Zapraszamy serdecznie do udziału w kolejnych

odsłonach październikowych konferencji z cyklu

Szkolne Centra Multimedialne i do zobaczenia!

Kontakt z autorem:

m.pil inska@ wroclaw.dbp.wroc.pl

22

Anna Pawełków



we Wrocławiu

KONFERENCJA EDUKACJA INFORMACYJNA

I MEDIALNA ARCHIPELAGI WIEDZY,

4-5 PAŹDZIERNIKA 201 2 r.

relacja

Zamysłem organizatorów sympozjów było zebranie praktycznych wskazówek na temat realizacji edukacji

informacyjnej i medialnej, a także zaprezentowanie metod i technik pracy z użytkownikami informacji.

Konferencja Edukacja informacyjna i medialna,

mająca międzynarodową rangę, była pierwszym

tego typu wydarzeniem w Polsce. Spotkanie

adresowane było głównie do bibl iotekarzy

z różnych typów bibl iotek, nauczyciel i ,

przedstawiciel i instytucj i kultury, organizacji

pozarządowych, a także wszystkich pasjonatów tej

tematyki. Organizatorami EIM byli młodzi

członkowie Komisj i ds. Edukacji Informacyjnej

(KEI) Zarządu Głównego Stowarzyszenia

Bibl iotekarzy Polskich oraz Bibl ioteka

Uniwersytecka w Warszawie. Partnerami

spotkania byli : Aleph Polska - jedyny w Polsce

dystrybutor systemu bibl iotecznego Aleph,

a także Dolnośląska Szkoła Wyższa, prywatna

uczelnia wrocławska. Starannie przygotowany

program wystąpień oraz wartkie podejście

do prezentowanych zagadnień przez prelegentów

sprawiły, że było to wyjątkowe wydarzenie

dla środowiska bibl iotekarskiego.

Głównymi zamierzeniem konferencji było m. in. :

ukazanie praktycznego wymiaru edukacji

informacyjnej i medialnej oraz rol i bibl ioteki

w tym procesie. Następnym było zwrócenie uwagi

na współpracę, jaka powinna zostać nawiązana

pomiędzy bibl iotekarzami a innymi instytucjami

kultury, bo dzięki niej możliwe jest prowadzenie

wszelkich działań związanych z edukacją

informacyjną i medialną. Ważne okazało

się również wskazanie, jakie metody i techniki

należy wprowadzić do nauczania aby ulepszyć

pracę z użytkownikami informacji , a także w jaki

sposób realizować ideę edukacji informacyjnej.

W pierwszym dniu konferencji prelegentka, dr

hab. Maria Próchnicka w referacie pt. „Kształcenie

kompetencji informacyjnych studentów

w kontekście wdrożenia Krajowych Ram

Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego” omówiła

m. in. skutki wdrożenia Krajowych Ram Kwalifikacji

dla szkół wyższych. Kluczowe Europejskie Ramy

Kwalifikacji to w uproszczeniu powiązanie

różnorodnych systemów kwalifikacji

występujących w krajach europejskich do jednego

uniwersalnego wzorca. Dzięki wprowadzeniu

23

wspólnego układu odniesienia, uczelnie

oraz pracodawcy w sposób łatwy będą w stanie

zrozumieć i porównać kwalifikacje zdobyte

w różnych krajach i systemach edukacji .

Kolejne wystąpienia podzielone były na dwie

sesje: Edukacja informacyjna i medialna

w szkole, której moderatorem była dr Renata

Piotrowska oraz Edukacja informacyjna

na uczelni , której gospodarzem była Matylda

Filas. Podczas pierwszej sesj i omówione zostały

następujące referaty: „Kompetencje i zachowania

informacyjne uczniów – między oczekiwaniami

a paradoksem”. Autorkami były prof. UWr dr hab.

Bogumiła Staniów oraz dr Renata Piotrowska.

Kolejnym omówionym tematem było:

„O możliwościach partnerstwa rodziny i szkoły na

rzecz edukacji informacyjnej i medialnej” Damiana

Muszyńskiego. Z kolei dr Grzegorz Stunża w

referacie pt. „Dzieci sieci” - wyzwanie dla szkoły

i edukatorów medialnych” skupił się na ogóle

kompetencji sieciowych i komunikacyjnych

uczniów. Kolejne ciekawe wystąpienia

przygotowali : Marcin Wilkowski „O kompetencjach

etycznych w korzystaniu z mediów” oraz dr Marcin

Grynberg „Samopomoc szkolna. Bibl iotekarz,

nauczyciel - dwa bratanki”.

Druga sesja objęła takie referaty,

jak: „Kreowanie i promocja oferty edukacyjnej

bibl ioteki akademickiej” Ewy Rozkosz. Omówiono

tworzenie oferty szkoleń (obowiązek-tradycja-

strategia) oraz promocję i elastyczną ofertę

jaką powinna kierować się bibl ioteka akademicka,

aby przyciągnąć do siebie jak największą ilość

użytkowników. Następnie dr Emanuel Kulczycki

wystąpił z referatem pt. „Kompetencje

informacyjne badacza komunikacji”, gdzie zostały

przedstawione m. in. relacje naukowiec

- bibl iotekarz.

Późniejsze wystąpienia należały

do zagranicznych gości. Referat pt. „Approaches

to embedding Information Literacy at Cardiff

University” przedstawiła Rebecca Mogg,

która jest bibl iotekarką na Uniwersytecie Cardiff

a prof. Serap Kurbanoglu, który jest dziekanem

Wydziału Zarządzania Informacją Uniwersytetu

w Hacettepe w Turcji przedstawił tekst

pt. „Evaluation Strategies and Tools for Information

Literacy Programmes in Higher Education”.

Prelegent zajmuje się m. in. technologią

informacyjną oraz kształceniem ustawicznym.

Z kolei funkcję edukacji informacyjnej

szczegółowo zilustrowała Anna Tonakiewicz-

Kołosowska. Przybliżyła zagadnienie „Rola

edukacji informacyjnej w procesie kształcenia

w uczelni wyższej na przykładzie Politechniki

Warszawskiej”.

Na zakończenie dnia uczestnicy konferencji mogli

zaprezentować temat dobrych praktyk w bibl iotece

podczas Sesji Pecha-Kucha czyli

sześciominutowych prezentacji .

Autor: woodleywonderworks

Żródło: http: //www.fl ickr.com/photos/73645804@N00/440672445

24

Drugi dzień konferencji rozpoczął się sesją

Rozwój kompetencji informacyjnych w toku

edukacji pozaformalnej / nieformalnej ,

której moderatorem była Ewa Rozkosz.

Z wszystkich wystąpień na uwagę zasługuje

referat Barbary Gubernat „Sieć szyta na miarę

- jak profi lowanie treści w Internecie ogranicza

dostęp do wiedzy”, która w ciekawy sposób

omówiła ograniczenia jakie nakłada

się na użytkowników w Internecie.

Przez te ograniczenia internauta korzysta jedynie

z okrojonych wiadomości, niepełnych treści.

Niewątpl iwie ma w pewien sposób ograniczony

dostęp do wiedzy, a także może być

„kontrolowany”, ponieważ każdy jego ruch

jest prawdopodobnie śledzony.

Ostania sesja tego dnia, czyl i Edukacja

informacyjna - wspólna rzecz, prowadzona

przez Annę Dąbrowską, była zwieńczeniem

dwóch dni konferencji i okazją do wspólnej debaty

uczestników na temat edukacji informacyjnej

i medialnej. Panel zakończył się żywą i ciekawą

dyskusją zebranych, wysnuciem licznych

wniosków oraz przedstawieniem planów

na przyszłość.

Kontakt z autorem:

[email protected]

25

Takim wydarzeniem były zorganizowane przez

Centrum Promocji Informatyki jednodniowe

warsztaty poświęcone cyfryzacji zbiorów

bibl iotecznych, które odbyły się 25 września 201 2

r. w Warszawie. W programie szkolenia

uwzględniono zagadnienia ściśle związane

z tworzeniem zasobów cyfrowych:

1 . Metodologia pracy w procesie tworzenia

bibl iotek cyfrowych (dr Henryk Hollender),

2. Aspekty techniczne. Problemy digital izacj i

(Aleksander Trembowiecki),

3. Zarządzanie procesem powstawania zasobów

cyfrowych (Dorota Czarnocka-Cieciura),

4. Aspekty prawne bibl iotek cyfrowych (Barbara

Szczepańska).


we Wrocławiu w proces tworzenia zasobów

cyfrowych włączyła się już w 2006 r. , najpierw

poprzez wprowadzenie usługi skanowania

artykułów z czasopism, których opisy

bibl iograficzne znajdują się w bazie Edukacja,

a następnie poprzez przystąpienie do konsorcjum

Dolnośląska Bibl ioteka Cyfrowa zainicjowanego

przez Politechnikę Wrocławską. Trudny etap

utworzenia bibl ioteki cyfrowej nasza instytucja ma

zatem za sobą. Jaka jest więc korzyść

z uczestnictwa w szkoleniu poświęconym takiej

tematyce? Jest ich z pewnością kilka:

1 . Możliwość porównania własnych doświadczeń

z doświadczeniami innych.

2. Możliwość skorzystania z podpowiedzi

w trudnych i dyskusyjnych kwestiach, z którymi

spotykają się twórcy repozytoriów i bibl iotek

cyfrowych (np. dotyczącymi prawa

autorskiego).

O potrzebie dokształcania się bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej, ich nieustannego

uzupełniania i weryfikacji wiedzy już nabytej zapisano wiele stron. Wobec szybkiego tempa rozwoju nauki i

nowych technologii informacyjnych tylko permanentna edukacja może zapewnić odpowiedni poziom

kompetencji zawodowych. Świadomi tego faktu pracownicy Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we

Wrocławiu każdego roku uczestniczą w licznych kursach, szkoleniach i konferencjach organizowanych

zarówno przez samą placówkę jak i różnorodne instytucje na terenie całego kraju.

26

3. Możliwość perspektywicznego spojrzenia

na własne działania, skonfrontowania jakości

pracy z dzisiejszymi standardami

obowiązującymi w Polsce.

Inna sprawa, co dobitnie podkreśl i ł podczas

warsztatów jeden z prelegentów, Aleksander

Trembowiecki, w Polsce brak jest w zakresie

digital izacj i standardów sensu stricto. W 2006 r.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

powołało zespół ds. digital izacj i , w obrębie którego

działał zespół roboczy ds. standardów

technicznych digital izowanych obiektów. Efektem

pracy zespołu jest publikacja : [Standardy

w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa

kulturowego. Red. G. Płoszajski. Warszawa:

Bibl ioteka Główna Politechniki Warszawskiej,

2008. ]. Jest to jedyne jak do tej pory tego typu

wydawnictwo w Polsce, traktowane jako

obowiązkowy podręcznik dla twórców bibl iotek

cyfrowych. Publikacja uważana jest raczej za zbiór

zaleceń, mających charakter fakultatywny,

a nie jako odgórne wytyczne, których należy

bezwzględnie przestrzegać. Fakt ten potwierdziło

przeprowadzone w 2011 r. badanie

przeprowadzone w 88 bibl iotekach tworzących

lub współtworzących bibl ioteki cyfrowe. Było

bardzo szczegółowe (ankieta składała się z 26

stron) i obejmowało różnorodne aspekty praktyk

stosowanych w zakresie digital izacj i w Polsce.

Przyczyny tego stanu rzeczy, autor badania

upatrywał w fakcie, że publikacja powstała dopiero

dziesięć lat po tym jak rozpoczęto w Polsce

digital izację. Instytucje, które się nią zajmowały

miały więc czas, aby stworzyć własne procedury

postępowania i mimo zaleceń zawartych

w Standardach3 kierują się właśnie tymi

procedurami. Oczywiście nie mogą

one diametralnie odbiegać od zasad

obowiązujących na polskim gruncie bibl iotek

cyfrowych, ale skoro wypracowane własnym

doświadczeniem normy sprawdzają się, dlaczego

z nich rezygnować? Ważne jednak,

aby w ten sposób nie stracić z oczu faktu, ze

technologia idzie nieubłaganie naprzód i wciąż

pojawiają się nowe rozwiązania, szczególnie

w zakresie oprogramowania, które należałoby

wprowadzać mając na uwadze dobro użytkownika,

dla którego bibl ioteka cyfrowa, podobnie

jak bibl ioteka tradycyjna, ma być warsztatem

pracy. Spotkania, jak chociażby to w Warszawie,

dają możliwość zaktual izowania swojej wiedzy

i upewnienia, że działania DBP we Wrocławiu idą

w dobrym kierunku.

Patrząc zatem przez pryzmat informacji

uzyskanych podczas wrześniowych warsztatów,

wydaje mi się, że mogę stwierdzić,

iż Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna

we Wrocławiu nie pozostaje w tyle w procesie

digital izacj i własnych zasobów. Choć liczba

publikacji zamieszczonych w DBC nie jest zbyt

duża, to na pewno nie możemy się wstydzić ich

jakości, a już na pewno spełniamy kryteria, które

są wyznacznikami dobrej bibl ioteki cyfrowej:

-----------------------

1 Standardy w procesie digital izacj i obiektów dziedzictwa

kulturowego. Pod red. G. Płoszajskiego. Warszawa: Bibl ioteka

Główna Politechniki Warszawskiej, 2008.

2 Badanie przeprowadzono w 88 bibl iotekach tworzących lub

współtworzących bibl ioteki cyfrowe. Było bardzo szczegółowe

(ankieta składała się z 26 stron) i obejmowało różnorodne

aspekty praktyk stosowanych w zakresie digital izacj i w

Polsce. Spotkania, jak chociażby to w Warszawie, dają

możliwość zaktual izowania swojej wiedzy i upewnienia,

że nasze działania idą w dobrym kierunku.

Autor: Wiertz Sebastian

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/361 69570@N08/55847531 06

27

1 . Zasób o wyraźnie zarysowanym profi lu

i skierowany do konkretnego odbiorcy.

2. Publ ikacja pełnotekstowa, z możliwością

przeszukiwania za pomocą różnych kryteriów.

3. Opis dokumentów zawierający informacje

o wersj i cyfrowej oraz jej źródle – dokumencie

pierwotnym.

4. Linkowanie od zapisu w katalogu do zapisu

w bibl iotece cyfrowej (wciąż niewiele bibl iotek

stosuje tę zasadę).

5. Uczestnictwo w konsorcjum DBC,

które nawiązało współpracę z Europeaną

oraz ViFaOst, dzięki czemu nasze zbiory

są dostępne dla mieszkańców całej Europy.

Kontakt z autorem:

[email protected]

28

Urszula Tobolska



we Wrocławiu

BIBLIOTEKI CYFROWE – ORGANIZACJA

– PRAWO – FUNKCJONOWANIE

relacja z konferencji z 1 6 listopada 201 2 roku

W dniu 1 6 listopada 201 2 r. w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu odbyła się konferencja

nt. „Biblioteki cyfrowe – organizacja – prawo – funkcjonowanie” inaugurująca proces edukacji w zakresie

digitalizacji zbiorów bibliotecznych i długookresowego przechowywania zasobów cyfrowych. Artykuł

relacjonuje przebieg sympozjum.

Współorganizatorem sympozjum (obok DBP

we Wrocławiu) była Korporacja Bibl iotekarzy

Wrocławskich. Prelegentów reprezentowali

bibl iotekarze pracujący we wrocławskich

bibl iotekach naukowych, jak : Bibl ioteka

Uniwersytecka, bibl ioteki specjal istyczne UWr,

Bibl ioteka Główna Politechniki i inne. Spotkanie

obejmowało ponad 1 0 referatów. Kolejni

prelegenci wskazywali sposoby zaspokajania

potrzeb użytkowników na nowe usługi

bibl ioteczne. Program konferencji aczkolwiek

ciekawy, był bardzo napięty. Tematy były

przekazywane w jasny sposób, jedynie ich wielość

okazała się męcząca.

Prowadzącą była pani Ewa Grabska.

Słowo wstępne wygłosiła pani prof. Maria

Pidłypczak-Majerowicz, która porównała

aktywność nowoczesnej bibl ioteki

do przedsiębiorstwa naukowego. Jej zdaniem

obecne nowoczesne bibl ioteki są bardziej

aktywne, innowacyjne, otwarte na technologiczne

rozwiązania, dzięki czemu lepiej real izują potrzeby

coraz młodszych pokoleń czytelników. Wszystkie

referaty zaprezentowane na sesji zostały

zamieszczone w wydawnictwie pod tym samym

tytułem. Ich jakość zdecydowanie podnoszą

recenzje naukowe wystawione przez panią

profesor.

Ponadto tegoroczna konferencja została

uatrakcyjniona trzema referatami zamówionymi.

Prowadzącą była pani Ewa Grabarska.

29

Z pierwszym proszonym wykładem

pt. „Digital izacja utworu – zagadnienia wybrane”

wystąpiła dr Justyna Balcarczyk z Wydziału

Prawa, Administracj i i Ekonomii Uniwersytetu

Wrocławskiego. Zainteresowała zebranych

interpretacją ustawy o prawie autorskim, dającej

twórcy wyłączne uprawnienie do używania

lub udzielania zgody innym osobom na używanie

jego dzieła w określony sposób.

Drugim podjętym tematem były „Dzieła

osierocone szansą dla bibl iotek”. Pan Marcin

Skrabka – redaktor naczelny Wydawnictwa Good

Books oraz wykładowca z Uniwersytetu

Wrocławskiego, przybliżył problem dzieł

osieroconych. Wyjaśnił, czym jest takie dzieło,

tłumacząc, że to utwór, do którego

prawdopodobnie nie wygasły autorskie prawa

majątkowe, ale też jednocześnie

nie ma możliwości dotarcia do właściciel i tych

praw. Jest to o tyle istotne, gdyż z braku

zarejestrowanych danych o właścicielach praw

majątkowych znaczna część utworów, które

powinny się w niej znaleźć w tzw. domenie

publicznej, pozostaje niejasna prawnie, ze szkodą

oczywiście dla czytelników. Żywe tempo

prowadzenia i interesujące treści to z pewnością

atuty tego wystąpienia.

Wiele bibl iotek, archiwów oraz instytucj i

podejmuje różnego rodzaju inicjatywy mające

na celu tworzenie zasobów cyfrowych,

lecz w dużej mierze działania

te są nieuporządkowane. Pan Tomasz Kalota,

redaktor i wydawca serwisu digital izacja.pl,

Wystąpienie pani prof. Mari i Majerowicz.

Wystąpienie pani dr Justyny Balcarczyk.

Wystąpienie pana Marcina Skrabka.

Wystąpienie pana Tomasza Kaloty.

30

przedstawił artykuł napisany we współautorstwie

z Marcinem Szalą pt. „Bibl ioteka cyfrowa

miejscem życia czy wegetacji dla cyfrowej

publikacji?”. Panowie podsuwają rozwiązania

informatyczne, np. tzw. granulację treści, co czyni

informację – zdaniem prelegenta – bardziej

mobilną. Dzięki temu można dokładniej

odwzorować strukturę publikacji , osobno

eksponując i pozycjonując

jej fragmenty, ale jednocześnie nie naruszając

integralności całej publikacji .

O projekcie „Repozytorium Cyfrowego

Instytutów Naukowych – RCIN”

współfinansowanym przez Unię Europejską

opowiadała pani Beata Górczyńska. Pomysł

ciekawy dla ludzi nauki, gdyż znajduj

się tu różnego typu publikacje: książki,

czasopisma, kartoteki i inne dokumenty

gromadzone przez polskie instytuty naukowe.

Pani Joanna Czyrek wygłaszając referat

pt. „e-czytanie w Polsce – rozważania o zaletach

i wadach e-książek” podjęła temat książek

elektronicznych. Wiele osób wraz z momentem

ich pojawienia się zapowiadało koniec ery książki

drukowanej. Nie stało się tak, a wręcz książka

drukowana jest wynalazkiem o niezaprzeczalnych

walorach. Bowiem książka drukowana

i elektroniczna mogą funkcjonować obok siebie

i być wybierane przez czytelnika w zależności

od sytuacji i potrzeby. Zdaniem prelegentki, choć

może już niedługo elektroniczne książki

i czasopisma będą równie popularne

jak ich papierowe odpowiedniki, to jednak

z pewnością nie przytłoczą zalet tradycyjnego

czytania.

Autorką kolejnego ciekawego wystąpienia

pt. „Metadane i paradane - różnice (zarys tematu)”

była pani Edyta Kotyńska. Słuchaczy wprowadziła

w świat kreowania wirtualnej rzeczywistości.

Rozwój komputerowych technik wizualizacji

stwarza możliwości ochrony i popularyzacji

dziedzictwa kulturowego. Istnieją coraz bardziej

doskonałe narzędzia służące do przestrzennego

obrazowania zabytków. W praktyce podejmowane

są kolejne przedsięwzięcia i tworzone są kolejne

wirtualne zabytki przez profesjonalistów

oraz osoby pasjonujące się wizualizacją.

W Internecie można przyjrzeć się zabytkom w 3D,

które udostępniono w Europeanie. Znany

w polskim środowisku bibl iotek cyfrowych

jest wirtualny Przewodnik Lublin 2.0 – projekt

Wystąpienie pani Beaty Górczyńskiej.

Wystąpienie pani Jolanty Czyrek.

Wystąpienie pani Edyty Kotyńskiej.

31

real izowany przez Ośrodek Brama Grodzka.

Do realizacji przedsięwzięcia wykorzystano

technologię Google Earth oraz materiały

z Bibl ioteki Multimedialnej, aby np. odwzorować

nieistniejącą dzielnicę żydowską w Lublinie.

Nawiązując do głównego wątku referatu

metadane doczekały się standardów i formatów,

a dla paradanych są one tworzone. Toczy

się również międzynarodowa i interdyscyplinarna

dyskusja o znaczeniu wizualizacji , jako metodzie

badawczej. Autorka zwróciła uwagę

na konieczność opracowania rzetelnej

metodologii , która gwarantowałaby historyczną

wiarygodność w rekonstrukcji zabytków.

Na rolę bibl iotek w propagowaniu otwartego

dostępu do zasobów nauki zwróciła uwagę pani

Anna Wałek przedstawiając referat pt. „Rola

bibl iotek naukowych w propagowaniu inicjatywy

Open Access w Polsce”.

Stanowią one bowiem nie tylko źródło

materiałów naukowych, ale również mogą

i powinny przekonywać środowiska naukowe

w zakresie wykorzystania i tworzenia otwartych

zasobów (jak artykuły naukowe, e-booki, a także

zdigital izowane podręczniki, skrypty itp.). Wartość

dla rozwoju nauki mają również rozprawy

doktorskie oraz prace dyplomowe i magisterskie.

Do pozostałych źródeł, które dzięki Open Access

również znalazły się w powszechnym obiegu,

należą m. in. raporty badawcze, sprawozdania,

komentarze i recenzje, dyskusje na forach

i blogach naukowych, materiały dydaktyczne,

edukacyjne i szkoleniowe. Wachlarz źródeł

możliwych do udostępnienia w wolnym dostępie

jest szeroki i zależy w zasadzie tylko od inwencji

naukowców i zespołów badawczych

oraz od technologii .

Prelegentka skrótowo zaprezentowała tworzone

przez bibl ioteki repozytoria oraz przedstawiła

bibl ioteki cyfrowe, gromadzące materiały typu

Open Access.

Temat bibl iotek cyfrowych jest coraz częściej

poruszanym tematem na konferencjach, czy

seminariach. Doktorantki, pani Emil ia Klich

oraz Karina Nabiałczyk (obie z Instytutu Informacji

Naukowej i Bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu

Wrocławskiego) przedstawiły referat nt. „Polskie

bibl ioteki cyfrowe - projekt bazy bibl iograficznej”.

W referacie przedstawiono mikroprojekt

przeprowadzony w ramach zajęć dydaktycznych

w Instytucie Informacji Naukowej

i Bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu

Wrocławskiego. Jego celem było zgromadzenie

l iteratury dotyczącej polskich bibl iotek cyfrowych.

Omówione zostały główne założenia projektu

oraz narzędzia wykorzystane przy zbieraniu

bibl iografi i (menedżery bibl iografi i Mendeley,

Zotero).

Wystąpienie pani Anny Wałek.

Wystąpienie Emil i i Kl ich oraz Kariny Nabiałczyk.

32

Z tematem „Zbiory cyfrowe w systemie

bibl iotecznym Aleph” wystąpiła pani Wiesława

Jędrzejewska z Dolnośląskiej Bibl ioteki

Pedagogicznej. Zaprezentowała moduł

zarządzania cyfrowymi zbiorami w systemie

bibl iotecznym Aleph w wersji 1 8. Omówiła również

sposoby prezentacji cyfrowych zbiorów

użytkownikom Bibl ioteki w systemie Aleph oraz w

serwisie wyszukiwawczym Primo. Przedstawione

rozwiązania wspomagają bibl iotekę

w przechodzeniu do nowej rzeczywistości

zasobów zintegrowanych, w której książki

i czasopisma współistnieją z materiałami

audiowizualnymi i dźwiękowymi.

Każda bibl ioteka cyfrowa działająca w naszym

kraju (obecnie istnieje 85 instytucj i tego typu)

ma przyjęty model organizacji

oraz funkcjonowania repozytorium cyfrowego.

W artykule „Funkcjonowanie Dolnośląskiej

Bibl ioteki Cyfrowej i organizacja pracy Zespołu

Bibl ioteki Cyfrowej Bibl ioteki Głównej i OINT

Politechniki Wrocławskiej” prowadząca pani

Agnieszka Wójcik z Bibl ioteki Głównej i OINT

Politechniki Wrocławskiej przedstawiła

funkcjonowanie Konsorcjum DBC (zrzeszającego

kilkanaście uczelni wyższych i instytucj i

regionalnych z terenu Wrocławia i okolic)

ze szczególnym naciskiem na opis pracy

oraz obieg dokumentów prowadzony w Zespole

Bibl ioteki Cyfrowej BGiOINT PWr, który nadzoruje

pracę innych bibl iotek cyfrowych wchodzących

w skład Konsorcjum.

Okazuje się, że i mniejsze bibl ioteki mają

aspiracje do tworzenia własnych kolekcji

cyfrowych. Przekonywała o tym słuchających pani

Maria Bosacka z Bibl ioteki Instytutu Pedagogiki

Uniwersytetu Wrocławskiego. Treści zawarła

w referacie pt. „Tworzenie specjal istycznych

kolekcji cyfrowych w ramach Bibl ioteki Cyfrowej

Uniwersytetu Wrocławskiego na przykładzie

bibl iotek cyfrowych w Instytutach Pedagogiki

i Psychologii UWr”. Autorka omówiła problemy,

jakie muszą pokonać bibl iotekarze tworzący

mniejsze kolekcje cyfrowe.

Wzrost zainteresowania Polaków swym

miejscem zamieszkania, tzw. „małą ojczyzną”,

nastąpił po 1 989 r. A po wstąpieniu Polski do Unii

Wystąpienie pani dr Wiesławy Jędrzejewskiej. Wystąpienie pani Agnieszki Wójcik.

Wystąpienie pani Mari i Bosackiej.

33

Europejskiej zaczęto skutecznie promować

wszelkie przejawy działalności regionalnej.

W Karcie regionalizmu polskiego, uchwalonej

na V Kongresie Regionalnych.

Towarzystw Naukowych (Wrocław, 25.09.1 994

r.), w punkcie 8 czytamy: „Treści regionalne

powinny stanowić istotną część programów

działalności instytucj i i organizacji życia

kulturalnego, a w szczególności muzeów, bibl iotek

i domów kultury”. Hanna Pacholska z Bibl ioteki

Uniwersyteckiej we Wrocławiu w swoim

wystąpieniu z referatem pt. „Zbiory regionalne

w bibl iotece cyfrowej na przykładzie Bałtyckiej

Bibl ioteki Cyfrowej i Wejherowskiej Bibl ioteki

Cyfrowej” dowiodła, że bibl ioteka powinna

funkcjonować jako „centrum oraz kopalnia wiedzy

na temat społeczności lokalnych”.

Podsumowanie

Bl isko 1 00 gości sympozjum miało okazję

wysłuchać ciekawych wystąpień prelegentów

prezentujących ich własne doświadczenia

zdobywane w trakcie prac nad organizowaniem

systemu udostępniania zbiorów w formie

elektronicznej. Zbiory bibl ioteczne to wyjątkowo

cenny element dziedzictwa kulturowego, którego

ochrona jest powinnością bibl iotekarzy.

Technologia cyfrowa, jaką jest digital izacja,

stanowi dobrą formę zabezpieczania cennych

zbiorów w bibl iotekach.

Organizatorzy konferencji chciel iby,

aby organizowane sympozja stały się miejscem

zetknięcia praktyki z nauką. Pozwala to na głębszą

analizę wybranego tematu.

Jak wskazuje żywe zainteresowanie

ich odbiorców, tego typu spotkania to z pewnością

sprzyjająca okoliczność ułatwiająca wymianę

doświadczeń zawodowych oraz skłaniająca

do integracji środowiska bibl iotekarskiego.

Kontakt z autorem:

[email protected]

Wystąpienie pani Hanny Pacholskiej.

34

Autorka artykułu przedstawiła różne narzędzia graficzne dostępne w Internecie. Zwróciła uwagę na ciekawe

możliwości aplikacji graficznych online, omówiła ich funkcje. Narzędzia te są bardzo przydatne w pracy

nauczyciela.

Bywa, że obraz czy inna forma graficzna,

przekazuje więcej treści niż tekst. Prawda

ta znana jest od dawna, a w dobie powszechności

Internetu stosowana na każdym kroku. Nauczyciel

chcący opatrzyć swoją prezentację grafiką,

unaocznić jakiś problem na lekcji

ma do dyspozycji szereg serwisów,

które udostępniają grafikę na licencji Creative

Commons. Wystarczy odwiedzić takie strony,

jak Flickr CC czy zadać pytanie w wyszukiwarce

CC Search lub skorzystać z zaawansowanej

przeglądarki Google według prawa

do użytkowania grafiki, by znaleźć obraz,

który można wykorzystać w swojej pracy.

Niekiedy jednak potrzebujemy użycia grafiki

ściśle powiązanej z tematem pracy, dopasowanej

do potrzeb. Co zrobić, by taką grafikę stworzyć? –

można oczywiście zapisać się na odpowiedni

kurs, można spędzić wiele godzin samodzielnie

ucząc się tworzenia grafiki lubZ spróbować

czegoś innego, czegoś prostszego – skorzystać

z edytorów grafiki dostępnych online.

Niewątpl iwie część z tych programów wymaga

posiadania pewnych umiejętności, są jednak

również takie, które z powodzeniem obsłuży laik.

Więcej - programów, o których wspomnę

w artykule nie trzeba nawet instalować

na komputerze, są one dostępne z poziomu

przeglądarki internetowej. Jeśl i więc nauczyciel

pracuje na innym komputerze w szkole

Autor: Camdiluv â™¥'s photostream,

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/33990680@N07/44411 551 57

Autor: fsphil

Źródło: http: //commons.wikimedia.org/wiki/Fi le:Clouds_from_above. jpeg

35

Proste w obsłudze edytory

PicMonkey - to edytor grafiki dostępny

online - przystępny, intuicyjny i łatwy

w obsłudze, a jednocześnie dostarczający

szeregu przydatnych narzędzi. Grafikę

można edytować w prosty sposób, poprzez

swobodne posługiwanie się efektami.

Można je dodawać za pomocą jednego

kliknięcia.

Na stronie głównej znajdują się dwie

możliwości, z których warto skorzystać.

1 . Kl ikając Edit a Photo można pobrać

zdjęcie ze swojego komputera

i je edytować.

2. Otworzenie Create a Collage pozwoli

na tworzenie kolaży ze zdjęć – wybór

kształtów ramek jest tu ogromny, łatwo

uzyskać ich pożądany kolor, szerokość i

niż w domu lub jeśl i ma problem z instalowaniem

oprogramowania na szkolnym komputerze,

to rozwiązanie tej kwesti i poprzez korzystanie

z oprogramowania dostępnego w chmurze - czyli

onl ine - jest tu dobrym pomysłem.

Edytory grafiki dostępne online w większości

są darmowe, można z nich korzystać za pomocą

nawet słabego komputera, najczęściej

nie wymagają rejestracji . Aplikacje te działają

w oknie przeglądarki, często w oparciu

o technologię flash, dlatego aby z nich korzystać,

należy zainstalować wtyczkę Adobe Flash Player.

Edytory grafiki onl ine możemy podziel ić

na te, które są bardzo proste w obsłudze

i nie wymagają większej wiedzy z tego zakresu

oraz na te znacznie bardziej zaawansowane,

w swojej budowie i działaniu przypominające

program Gimp czy Photoshop.

Pierwsze edytory, o których wspomniałam,

przeznaczone są do szybkiej, podstawowej,

obróbki zdjęć. Nauczyciel może skorzystać

z narzędzi służących do prostej edycji

(kadrowanie, rozjaśnianie, zmiana rozmiaru zdjęć,

obracanie, usuwanie efektu czerwonych oczu).

Oprócz wymienionych mają one również bardziej

zaawansowane instrumenty, pozwalające

na dokonywanie edycji w prostszy sposób, który

w innym wypadku wymagałby znacznej wiedzy.

Edytory mają też inne możliwości, od edycji

portretu po udostępnianie barwnych fi ltrów,

dodawanie tekstu, ozdabianie zdjęć obrazkami,

nakładkami, ramkami, teksturami czy dymkami.

Narzędzia te mogą być przydatne np.

do tworzenia grafiki na potrzeby prezentacji

multimedialnych, tabl icy interaktywnej, strony

internetowej szkoły czy kursów e-learningowych.

Natomiast połączenie możliwości kompilowania

kolaży i dodawania do nich dymków, nauczyciel

może wykorzystać do przygotowania komiksów

wraz z uczniami, czy relacj i ze szkolnych

przedsięwzięć. Edytory grafiki dostępne online

umożliwiają też często na pracę warstwach,

wszystkie obsługują format JPG, a część z nich

PNG.

36

wielkość. Zdjęcia pobrane z komputera

w celu stworzenia kolażu przeciąga

się do ramek na zasadzie „przeciągnij”

i „upuść”. Zdjęcia można dopasowywać

do ramek, w celu uzyskania najlepszego

ujęcia, same ramki kolażu program również

pozwala dowolnie przesuwać.

Podstawowe edycje

1 . Edycja opiera się na podstawowych

funkcjach.

2. Przycinanie – opcja działa poprzez

przeciąganie kółek znajdujących

się w rogach zdjęcia.

3. Kl iknięcie na przycisk Apply uaktywni

edycję zdjęcia.

Pozostałe narzędzia podstawowej edycji

używa się w podobny sposób. Są to:

- obracanie – poprzez kliknięcie strzałeczki

w prawo lub lewo zdjęcie się obraca.

- rozjaśnianie, zmiana kolorystyki, ostrości,

poprzez przesunięcie suwaka.

- zmiana rozmiaru zdjęcia – poprzez

zmianę wartości l iczbowych.

Filtry

1 . Program daje dostęp do różnorodnych,

ciekawych i trafnie dobranych fi ltrów, dzięki

którym zdjęcie może przybrać zupełnie

inny wygląd.

2. Istnieje możliwość zmiany intensywności

danego fi ltru poprzez operowanie opcją

„krycie”.

3. Fi ltr do zdjęcia można dodać jednym

kliknięciem i nakładać różne fi ltry na jedno

zdjęcie.

4. Można usunąć dodany już efekt poprzez

kliknięcie w strzałki „cofni j” i „ponów”.

37

Tekst

1 . Przydatną opcją może być dodawanie

napisów do zdjęcia.

2. Kl iknięcie w przycisk Add Text powoduje

uruchomienie edycji tekstu.

3. Tekst wpisuje się w ramkę, która ukazuje

się na zdjęciu.

4. Istnieje możliwość zmiany koloru, kroju

i wielkości czcionki.

5. Tekst można swobodnie obracać,

poprzez kółeczko na górze ramki

oraz poszerzać przez kółka w rogach.

6. Zmiana krycia daje efekt znaku

wodnego.

Napisy wprowadzane są na osobnej

warstwie, co przydaje się przy edycji

i dodawaniu kolejnych elementów

do zdjęcia. Kliknięcie prawym przyciskiem

na warstwie z napisem sprawia, że można

wybrać sposób nakładania na siebie

warstw, jeżel i jest ich więcej.

Niestety tylko część z podstawnych

czcionek zawiera polskie znaki, pozostałe,

te bardzie ozdobne, już ich nie posiadają.

Symbole

Wspominałam wcześniej o możliwości

tworzenia grafiki do tablicy interaktywnej,

prezentacji multimedialnej czy dołączania

dymów do zdjęć, by utworzyć zeń komiks.

Dlatego też program:

1 . Umożliwia dodawanie do tworzonego

projektu różnych symboli .

2. Dołączanie m. in. karteczek,

komiksowych dymków, strzałek

(przydatnych w różnych instrukcjach),

etykiet.

3. Podobnie jak tekst, symbole te program

pozwala edytować: powiększać, obracać,

kolorować, zmieniać sposób ich krycia,

tak by były półprzeźroczyste, nakładać

na siebie.

38

Ramki

Prostą czynnością jest dołączanie ramek

do zdjęć. Program udostępnia kilka

ich rodzajów - z zaokrąglonymi rogami,

muzealne, polaroidowe. Można zmieniać

kolor ramek, jak też kolor i szerokość

poszczególnych elementów.

Zapisywanie projektu

1 . Projekt można zapisać poprzez opcję

Save u góry strony.

2. Poprzez przycisk Share, grafikę można

również od razu udostępnić w serwisach

Facebook, Twitter, Pinterest lub wysłać

na pocztę e-mail .

1 . Istnieje możliwość zapisu pliku jako JPG

lub PNG

2. Można dokonać wyboru jakości zapisu

pliku.

3. Projekt jest zapisywany poprzez

kliknięcie przycisku Save photo.

Pozostałe opcje programu PicMonkey

to dodawanie kilku różnych tekstur,

które można wykorzystać np. przy

tworzeniu plakatów. Udostępniane

są również edycje związane tematycznie

ze Świętami i Halloween.

Do niedawna twórcy programu

udostępnial i wiele opcji związanych

z edycją portretów, niestety obecnie część

z nich, jak i ki lka nowych, jest płatnych.

Dlatego warto polecić inny program,

który posiada większość tych możliwości,

a działa na podobnych zasadach.

iPiccy podobnie jak PicMonkey

jest prostym w obsłudze edytorem grafiki,

o przejrzystym i przyjaznym wyglądzie.

Nawet początkujący użytkownik szybko

się w nim odnajdzie.

39

Po wybraniu z górnego menu zadania, z

lewej strony ukazują się efekty, które

można wykorzystać przy edycji . Oprócz

podstawowych edycji iPiccy posiada

znacznie więcej tekstur do wykorzystania

niż PicMonkey, możliwość

zaawansowanego, a równocześnie bardzo

prostego w użyciu retuszu portretu,

dodawania fi ltrów, ramek, symboli ,

skorzystania z edytora podobnego do

Painta, oraz proste narzędzie do

edytowania kształtów (http: //ipiccy.com/).

Rozbudowane edytory

Pixlr jest edytorem online znacznie

bardziej rozbudowanym niż te, o których

wcześniej wspomniałam. Swoim

działaniem, konstrukcją i stopniem

zaawansowania przypominają bardziej

program Photoshop czy Gimp. Menu

programu i jego zawartość są bardzo

podobne, choć nie zawiera on wszystkich

funkcji . Może być ciekawą alternatywą

dla programów instalowanych na

komputerze.

Co ważne, program Pixlr obsługuje

warstwy, pozwala na tworzenie też nowych

prac, a jego interfejs dostępny jest w języku

polskim (http: //pixlr.com/editor/).

Pixlr ma również znacznie prostszą wersję

– na stronie głównej jest możliwość

przejścia do wersj i Express,

(http: //pixlr.com/express/).

Sumopaint to również rozbudowany

edytor onl ine. Podobnie jak program Pixlr

obsługuje warstwy i pozwala

na posługiwanie się bardziej

zaawansowanymi narzędziami

do rysowania, dodawania napisów,

gradientu, kształtów, symboli , zaznaczania,

fi l trów, krzywych i takich efektów,

40

Autor zdjęcia: VaMedia

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/vamedia/73909731 60/in/photostream

jak przeźroczystość czy przenikanie.

Pozwala także na tworzenie prostych

obiektów 3D.

Można go przełączyć na język polski,

kl ikając na flagę w lewym górnym rogu.

Dostępny jest pod adresem:

www.sumopaint.com/app/.

Kontakt z autorem:

[email protected]

41

Urszula Tobolska

Aneta Butwicka

Nauczyciele bibl iotekarze


we Wrocławiu

REALIZACJA PROJEKTU EDUKACYJNEGO

„SZKOŁA WMIEŚCIE”

W DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ

WE WROCŁAWIU

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu jest jedną z placówek oświatowych biorących udział w

realizacji nowego projektu edukacyjnego o nazwie „Szkoła w mieście”, zainicjowanego przez Urząd Miasta

Wrocławia. Swoje uczestnictwo w przedsięwzięciu zadeklarowało ponad 40 instytucji, jak: muzea, domy

kultury, biblioteki.

Informacje o programie

I ntencją pomysłodawców jest podniesienie

poziomu edukacyjnego i kulturalnego uczniów

wrocławskich szkół różnych szczebli . Dodatkowo

inicjatorom projektu zależało na wykorzystaniu

do celów edukacyjnych posiadanego potencjału

i miejskiej przestrzeni. Uczniowie mają

uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez

różne instytucje kulturalne stol icy Dolnego Śląska,

a także przez uczelnie wyższe oraz centra

edukacyjne. Celem projektu jest real izowanie

obowiązującej podstawy programowej w nowej

i atrakcyjnej dla uczniów formie. Decyzja, w jakim

zakresie poszczególne klasy mają

się uczyć poza szkołą, leży w gesti i

dyrektora danej szkoły.

Obok wątku edukacyjnego planowany jest jego

szerszy kontekst, tj . wzrost uczestnictwa

młodzieży w życiu kulturalnym miasta.

Zainicjowanie tego projektu ma niewątpl iwy

związek z faktem, że Wrocław w 201 6 r. stanie

się Europejską Stol icą Kultury.

Urzeczywistnienie projektu, który wprowadza

nowe sposoby nauczania i zdobywania wiedzy,

ruszyło w trybie pilotażowym

z początkiem roku

szkolnego 201 2/201 3. Do udziału

w projekcie zakwalifikowało się 1 3

szkół (szkoły podstawowe, gimnazja

i jedno liceum ogólnokształcące).

Docelowo w projekcie, wezmą udział wszystkie

wrocławskie szkoły. Program "szkoła w mieście"

w całości sfinansuje miasto, uczniowie nie

ponoszą żadnych opłat [więcej informacji na

stronie serwisu Urzędu Miejskiego Wydziału

Edukacji http: //www.wroclaw.pl/urzad_miejski].

Realizacja programu „Szkoła w mieście”

w Dolnośląskiej Bibl iotece Pedagogicznej

we Wrocławiu.

Bibl ioteka jest od samego początku otwarta

na pomysł magistratu i zainteresowana

możliwością współpracy ze szkołami. Placówka

poprzez swoją ofertę wspiera nauczanie edukacji

medialnej w szkołach ponadgimnazjalnych,

gimnazjach, a także w szkołach podstawowych.

Z placówką bibl ioteczną dotychczas podjęło

współpracę Gimnazjum nr 29 we Wrocławiu

oraz Szkoła Podstawowa nr 44, nr 63 i nr 85.

Zajęcia rozpoczęły się już we wrześniu 201 2 r.

Realizowano tematy zaproponowane przez szkoły.

Warunkiem spełnienia przez Bibl iotekę założeń

projektu była zgodność z obowiązującą podstawą

programową, dlatego opracowane przez

nauczyciel i bibl iotekarzy z DBP scenariusze

w pełni uwzględniały jej real izację.

Czas na realizację projektów edukacyjnych

poza szkołą, nie musi być zgodny z wymaganym

45-minutowym tokiem lekcji w szkole. Dlatego

też opcjonalnie trwały 60 i 90 minut. Zajęcia

bibl ioteczne odbywały się zazwyczaj w godzinach

rannych.

W pierwszym semestrze roku szkolnego

201 2/201 3 zreal izowane były

zajęcia:

Dla uczniów szkół gimnazjalnych:

1 . Jak zbudowane są słowniki? Praca

ze słownikami.

2. Tworzenie zestawienia tematycznego.

Opis bibl iograficzny.

3. Tworzenie prezentacji multimedialnej

w PowerPoint i Prezi.

Dla uczniów szkoły podstawowej:

1 . Ortografia nie jest trudna – wykorzystanie

mapy myślowej.

2. Poznajemy państwa Unii Europejskiej

– atlasy, mapy, encyklopedie (wydania

książkowe i elektroniczne).

3. Bibl ioteka nowoczesnym ośrodkiem

informacji – miejsce nauki i zabawy

(gry i zabawy słowne).

Zakładano, że kompetencjami, które uczniowie

mają zdobyć jest:

- w temacie Jak zbudowane są słowniki? Praca

ze słownikami znajomość wydawnictw

informacyjnych oraz umiejętność korzystania

z nich. Celem, który postawil i sobie prowadzący

te zajęcia nauczyciele był taki, by uczeń potrafił

korzystać ze słowników językowych i rzeczowych,

zarówno w formie książkowej jak i elektronicznej,

- w temacie Tworzenie zestawienia

tematycznego. Opis bibl iograficzny umiejętność

redagowania opisów bibl iograficznych i tworzenia

zestawień bibl iograficznych,

- w temacie Tworzenie prezentacji

multimedialnej w PowerPoint i Prezi zapoznanie

uczestników z zasadami i technikami

przygotowania ciekawych prezentacji

tematycznych,

- w temacie Ortografia nie jest

trudna – wykorzystanie mapy

myślowej podsumowanie podstawowych zasad

ortografi i polskiej,

- w temacie Poznajemy państwa Unii Europejskiej

- atlasy, mapy, encyklopedie (wydawnictwa

elektroniczne) źródłem informacji poznanie ogólnej

wiedzy na temat Unii Europejskiej, krajów

członkowskich Unii Europejskiej oraz ich

kultury,

a także podstawowej znajomości

wydawnictw informacyjnych oraz

umiejętności korzystania z nich,

- w temacie Bibl ioteka nowoczesnym

ośrodkiem informacji - miejsce nauki

i zabawy (gry i zabawy słowne) zapoznanie

uczestników z formami działalności bibl ioteki oraz

uświadomienie uczniom, że Bibl ioteka to nie tylko

regały

z książkami, nauka czy praca, ale również miejsce

zabawy i spędzania wolnego czasu.

Nauczyciele bibl iotekarze pracujący

w placówce są przekonani o tym, jak ważna

jest potrzeba przygotowania młodego człowieka

do umiejętności wyszukiwania, selekcji informacji

i korzystania z niej. Dlatego też propozycje

tematyczne kierunkują uczniów na umiejętne

wyszukiwania źródeł informacyjnych poprzez

Internet, a także przygotowują

ich do samodzielnego wyszukiwania informacji ,

ucząc przy tym respektowania prawa autorskiego.

Zaplanowano następujące treści:

1 . Proste wyszukiwanie trudnych informacji

- wykorzystanie zasobów Internetu. Zwraca

się uwagę na wykorzystanie Internetu

w zdobywaniu informacji z różnych źródeł

i dziedzin wiedzy oraz opanowanie umiejętności

zadawania różnego typu zapytań

podczas korzystania z wyszukiwarki

internetowej.

2. Wyszukiwanie grafiki i multimediów

w Internecie, udostępnianych

w oparciu o zasady Creative Commons. Ważnym

było rozwinięcie umiejętności wyszukiwania grafiki

i multimediów w Internecie.

Dodatkowo dla uczniów szkół podstawowych

przygotowano:

3. Książka bez tajemnic – budowa książki.

Zakładanym celem jest poznanie podstawowych

elementów budowy książki i ich funkcji .

Tematy te są w ofercie Bibl ioteki do realizacji

w drugim semestrze roku szkolnego 201 2/201 3.

Metody prowadzenia zajęć

dostosowano do wieku ich

uczestników. Zajęcia najczęściej

przybierały formę prezentacji

multimedialnej połączonej

z wykładem oraz dyskusją z uczestnikami

i ćwiczeniami przy komputerach. Te metody

zwłaszcza zdawały egzamin w starszej grupie

wiekowej. U młodszych dzieci bazowano na

wykorzystaniu do pracy tablicy interaktywnej. W

obu grupach wiekowych stosowano rozmowę

kierowaną, czy mapy myśli .

Celem uatrakcyjnienia zajęć nauczyciele

-bibl iotekarze wykorzystal i różnorodne środki

dydaktyczne, dostosowane do zaproponowanych

treści, jak np. :

- zestaw słowników językowych, rzeczowych

i ortograficznych w wersji drukowanej

oraz w wersji elektronicznej, a także encyklopedie

i inne źródła znajdujące się w zbiorach bibl ioteki,

- karty pracy do samodzielnej pracy uczniów

zawierające zestawy pytań i poleceń

sprawdzających wiadomości zdobyte na lekcjach.

Zadania zostały odpowiednio dostosowane

do poziomu i typu szkoły oraz danego tematu.

Korzyść przynosiła praca w mniejszych grupach.

W lekcjach, które oparto na wyszukiwaniach

z Internetu, prezentowano odpowiednie strony

internetowe.

Przychodzący na zajęcia uczniowie zarówno

ze szkoły podstawowej, jak i z gimnazjum, byl i

w naszej bibl iotece po raz pierwszy. Na początku

byli zadziwieni bibl iotekąZ bez zauważalnych

książek, ale za to ze stanowiskami

komputerowymi. Ponadto duża przestrzeń troszkę

ich onieśmielała.

Lekcje przebiegały w miłej atmosferze.

W pierwszej części zajęć, które miały najczęściej

charakter pokazu połączonego z dyskusją,

uczniowie przełamywali się i chętnie

odpowiadali na zadawane pytania.

Sami zgłaszali się do odpowiedzi. Nawet, gdy

miel i trudności z podaniem prawidłowej informacji ,

zawsze mogli l iczyć na pomoc nauczyciel i

prowadzących zajęcia. Dlatego też druga część

zajęć, która była już częścią praktyczną,

przebiegała sprawnie. Dzieci - zarówno te starsze

jak i młodsze - bardzo pilnie pracowały. Z zapałem

wypełniały Karty pracy, zawierające zestawy pytań

i poleceń, specjalnie sporządzone przez

nauczyciel i bibl iotekarzy do zajęć. Młodsze dzieci

z entuzjazmem podchodziły do ćwiczeń na tablicy

interaktywnej. Na żadnej lekcji nie było problemu

z dyscypliną, a uczniowie podzieleni na grupy,

wręcz rywalizowali , która z grup pierwsza

zrealizuje zadania. Na ich twarzach widać było

skupienie i zainteresowanie podczas pracy.

Po skończeniu i wypełnieniu wszystkich ćwiczeń,

ochoczo zgłaszali się, aby podziel ić się efektami

swoich poszukiwań.

Obserwujący zajęcia nauczyciele, którzy

przychodzil i razem z uczniami, bardzo pozytywnie

ocenil i zajęcia – zarówno przekazywane treści,

jak i atmosferę panującą na lekcjach. Najlepszym

tego dowodem są ich komentarze umieszczone

w przygotowanym rozkładzie zajęć. Zarówno

uczniowie, jak i nauczyciele zapewnial i , że chętnie

będą korzystać z usług Bibl ioteki

i z przyjemnością powrócą do nas na inne lekcje

bibl ioteczne.

Podsumowanie

Działania przedstawione wyżej mają

jasno określony cel, jakim jest

kreowanie jakości bibl ioteki. Przykład

Bibl ioteki jednoznacznie wskazuje,

że współczesna bibl ioteka

pedagogiczna jest doskonałym

centrum edukacyjnym, przyjaznym

dla użytkowników. Ważnym

elementem przestrzeni bibl iotecznej pozostają

pomieszczenia przeznaczone na działalność

dydaktyczną. Bibl ioteka posiada sale dydaktyczne

wyposażone w sprzęt komputerowy oraz dwie

tabl ice interaktywne. Z tego względu zajęcia mogą

być przeprowadzane w dwóch częściach: część

pierwsza - teoretyczna - w formie wykładu

oraz część druga - praktyczna - w formie ćwiczeń

przy komputerach lub z wykorzystaniem tablic

interaktywnych.

Oczywiście, uczniowie zdecydowanie preferują

ćwiczenia przy komputerach, dlatego ta część

zajęć jest bardziej rozbudowana w stosunku

do części teoretycznej.

Duże zainteresowanie szkół opisanymi powyżej

zajęciami, a także zapowiedziane rozszerzenie

prowadzenia tego typu zajęć o udział kolejnych

szkół, pozwala przypuszczać, że w kolejnym roku

ilość prowadzonych przez nauczyciel i

bibl iotekarzy zajęć zwiększy się.

Kontakt z autorkami:


[email protected]

Anna Kokot-Rutkowska

Małgorzata Sikorska



we Wrocławiu

UDZIAŁ DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ

WE WROCŁAWIU W PROJEKCIE

„ROZWÓJ INFORMATYCZNEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA

WROCŁAWSKĄ OŚWIATĄ”

Wymieniony w tytule artykułu projekt, jak również uzupełniający go „Rozwój usług elektronicznych we

wrocławskiej oświacie” mają na celu poprawę jakości edukacji we Wrocławiu. Wydział Edukacji Urzędu

Miejskiego we Wrocławiu przygotowuje kilka nowości, jak: elektroniczny dziennik, miejski system

biblioteczny, czy wortale tematyczne. Realizacja tych zamierzeń, obok wspomnianego usprawnienia pracy

wrocławskich placówek oświatowych, ma też podnieść dostępność zasobów z zakresu edukacji. W planie

miejskiego systemu bibliotecznego zamierzone jest zintegrowanie wszystkich szkolnych bibliotek w jeden

internetowy system biblioteczny, dający między innymi możliwość rezerwacji przez ucznia czy nauczyciela

książek on-line. Zakłada się też, że Wrocławska Karta Miejska UrbanCard będzie nie tylko kartą biblioteczną,

lecz także pewnego rodzaju elektronicznym identyfikatorem ucznia [szczegóły projektu na stronie urzędu

http: //www.wroclaw.pl/zintegrowany_system.dhtml ].

Kompleksowy System Zarządzania Biblioteką

PROLIB

Budowa jednolitego centralnego systemu

bibl iotecznego dla szkół zobligowała bibl ioteki

szkolne we Wrocławiu do przejścia na nowy

system bibl ioteczny i jednocześnie zrezygnowania

z dotychczas użytkowanego, tj . MOLa. Wybrano

PROLIB, który jest zintegrowanym,

profesjonalnym oprogramowaniem pozwalającym

na pełną automatyzację procesów bibl iotecznych

związanych z gromadzeniem, opracowaniem,

wyszukiwaniem i udostępnianiem dokumentów,

zapewniającym kontrolę wypożyczeń czytelników,

i zbiorów, a także umożliwiającym bibl iotece

Projekt wrocławskiej edukacji .

Źródło: http: //www.wroclaw.pl/zintegrowany_system.dhtml

47

udostępnianie własnych katalogów w Internecie.

PROLIB jest już wdrożony w ponad stu

bibl iotekach akademickich, publicznych

i pedagogicznych. Zaletą tego programu jest fakt,

że został w całości napisany przez polskich

informatyków i przy ścisłej współpracy

z bibl iotekarzami. Za przyjęciem systemu PROLIB

w bibl iotekach szkolnych Wrocławia zadecydowała

łatwość w realizacji różnorodnych potrzeb

użytkowników i specyficznych potrzeb bibl ioteki.

Po wdrożeniu tego systemu czytelnicy będą miel i

dostęp do informacji o zbiorach wszystkich

bibl iotek szkolnych biorących udział w projekcie.

Uczeń będzie mógł z dowolnego komputera

nie tylko przeglądać katalog bibl ioteki, do której

jest zapisany, zamawiać zbiory, rezerwować

je, ale będzie miał też szybki dostęp z dowolnego

miejsca i o dowolnej porze dnia do aktualnej

informacji o zasobach i o ich dostępności

we wszystkich bibl iotekach sieci. Na zmianie

systemu zyskają też bibl iotekarze szkolni, gdyż

zostanie uruchomiona elektroniczna współpraca

z innymi bibl iotekami, tj . łatwość komunikowania

się w sieci, wymiana opisów bibl iograficznych.

Udział Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej

we Wrocławiu

W projekcie Rozporządzenia Ministra Edukacji

Narodowej w sprawie szczegółowych zasad

działania publicznych bibl iotek pedagogicznych

jako jedno z głównych zadań bibl ioteki

pedagogicznej wymienia się „organizowanie

i prowadzenie wspomagania bibl iotek szkolnych,

w szczególności w zakresie organizacji

i zarządzania bibl ioteką szkolną”.

Dlatego, w związku z wdrożeniem

w bibl iotekach szkolnych systemu PROLIB,

właśnie Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna

we Wrocławiu, otrzymała od Wrocławskiego

Centrum Doskonalenia Nauczyciel i propozycję

udziału w przygotowaniu bibl iotekarzy szkolnych

do pracy w zupełnie nowym dla nich systemie.

Zadanie naszej placówki polegało

na przybliżeniu uczestnikom wiedzy z zakresu

formatu MARC 21 , w oparciu o który funkcjonuje

większość nowoczesnych systemów

zautomatyzowanych, w tym także system

PROLIB. Format MARC jest formatem służącym

do zapisu i wymiany danych używanym w bazach

katalogowych i bibl iograficznych.

Dane te są uporządkowane, ujednolicone tak,

by odpowiednio zaprojektowane oprogramowanie

mogło je prawidłowo zinterpretować.

Na format składają się m. in. : etykieta rekordu -

zawierająca zakodowane informacje o rekordzie,

umożliwiające jego prawidłowe przetwarzanie

przez system, pola danych rekordu (stałej

i zmiennej długości) opatrzone wskaźnikami,

a także określone podpola.

Dla bibl iotekarzy szkolnych, pracujących dotąd

w systemie MOL, format danych opisu

bibl iograficznego składający się z szeregu pól

wraz z ich etykietami i wskaźnikami był zupełnie

nowym wyzwaniem.

Już w czerwcu 201 2 r. DBP we Wrocławiu

włączyła się w cykl szkoleń organizowanych przez

Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczyciel i

oferując bazę lokalową oraz przygotowanie

merytoryczne. Odbyły się kilkugodzinne szkolenia

nt. opracowania książek w formacie MARC 21 .

Uczestnicy otrzymali także materiały dydaktyczne

w wersji elektronicznej, zawierające niezbędne

informacje dotyczące omawianych zagadnień,

które mogli przesłać sobie na swoje skrzynki

mailowe, bądź zgrać na nośnik. Przygotowane

materiały dawały możliwość wielokrotnego

powracania do treści zawartych w danym

szkoleniu, przypomnienia bądź pogłębienia wiedzy

dotyczącej poszczególnych zagadnień.

Dodatkowo zalecono literaturę z tego zakresu.

Druga tura tych samych szkoleń odbyła

się we wrześniu 201 2 roku.

Jednak jeszcze przed rozpoczęciem nowego

roku szkolnego część bibl iotekarzy wystąpiła

z propozycją zorganizowania przez DBP we

Wrocławiu dalszych szkoleń z formatu MARC 21

48

dla pozostałych typów dokumentów, takich jak

fi lmy czy dokumenty elektroniczne. W odpowiedzi

na to zapotrzebowanie przygotowano

i przeprowadzono w październiku 201 2 r. dwa

kilkugodzinne szkolenia z opisu bibl iograficznego

dokumentów elektronicznych w formacie MARC

21 , a w listopadzie dwa kolejne, tym razem

nt. opisu bibl iograficznego fi lmów w formacie

MARC 21 . Podczas zajęć przedstawiano

poszczególne pola opisu bibl iograficznego

w formacie MARC 21 , ze szczególnym

uwzględnieniem pól specyficznych dla tego typu

dokumentów, omawiano sposoby dotarcia

do źródeł opisu, a także charakterystykę

przedmiotową takich dokumentów na przykładzie

JHP BN.

Szkolenia odbywały się w pracowni

dydaktycznej wyposażonej w 1 4 stanowisk

z laptopami. Obejmowały one prezentację

połączoną z wykładem oraz ćwiczenia praktyczne.

W grudniu dodatkowo przygotowano

i przeprowadzono szkolenie pt. „Język Haseł

Przedmiotowych Bibl ioteki Narodowej

w opracowaniu przedmiotowym - podstawowe

zasady”. Celem tych zajęć było zapoznanie

uczestników z metodyką stosowania JHP BN

w opracowaniu dokumentów oraz zasadami

ich zapisu w formacie MARC 21 . Szczegółowo

omówiono zagadnienia związane z rodzajami

tematów i określników, zasadami gramatyki JHP

BN oraz opracowaniem dokumentów z dziedziny

oświaty z uwzględnieniem aktualnych zmian

w leksyce i metodyce JHP BN.

Przewidziano kontynuację szkoleń.

Już na początek marca 201 3 roku planowane

są zajęcia z formatu MARC 21 dotyczące opisu

wydawnictw wielotomowych, prac współwydanych

oraz seri i wydawniczych. Uczestnicy zapoznani

zostaną m. in. z trudniejszymi przypadkami opisów

bibl iograficznych, tj . katalogowaniem książek

wielotomowych, z których każdy tom ma tytuł

indywidualny, prac współwydanych pod wspólnym

tytułem oraz bez tytułu wspólnego itp.

Pomoce i materiały dla opracowujących zbiory

biblioteczne

Dzieła zwarte:

1 . Format MARC 21 rekordu bibl iograficznego

dla książki / oprac. zespół pod red. Kamil i

Grzędzińskiej. Wyd. 3. zm. i popr. Warszawa :

Wydawnictwo SBP, 201 2. (Formaty, Kartoteki ; 20).

ISBN 978-83-61 464-74-7.

2. Sanetra, Krystyna: Format MARC 21 rekordu

bibl iograficznego dla dokumentu elektronicznego.

Warszawa : Wydawnictwo SBP, 2003. (Formaty,

Kartoteki ; 1 2). ISBN 83-8931 6-06-4.

3. Sanetra, Krystyna: Format MARC 21 rekordu

bibl iograficznego dla fi lmu [onl ine]. [dostęp: 24

stycznia 201 3]. Dostępny w World Wide Web:

http: //centrum.nukat.edu.pl/images/stories/fi le/instru

kcje_procedury/MARC_21 /marc21 _fi lm_080425.pdf

Artykuły z czasopism:

1 . Kyzioł, Agata. Format MARC 21

dla niewtajemniczonych. „Bibl ioteka - Szkolne

Centrum Informacji” 2009, nr 3, s. 4-1 0.

2. Kyzioł, Agata. Format MARC 21

rekordu bibl iograficznego dla dokumentu

dźwiękowego. Cz. 1 . „Bibl ioteka - Szkolne Centrum

Informacji” 2011 , nr 1 , s. 26-37.

3. Kyzioł, Agata. Format MARC 21 rekordu

bibl iograficznego dla fi lmu. Cz. 1 . „Bibl ioteka -

Szkolne Centrum Informacji” 201 0, nr 2, s. 34-41 .


bibl iograficznego dla książki. Cz. 1 . „Bibl ioteka -

Szkolne Centrum Informacji” 2009, nr 5, s. 26-34.


bibl iograficznego dla książki. Cz. 2. „Bibl ioteka -

Szkolne Centrum Informacji” 2009, nr 6, s. 34-37.

Normy:

1 . PN-N-011 52-1 3 : 2000 Opis bibl iograficzny.

Dokumenty elektroniczne.

2. PN-N-011 52-1 2:1 994 Opis bibl iograficzny. Fi lmy.

3. PN-N-011 52-1 :1 982 Opis bibl iograficzny. Książki.

Kontakt z autorami:

[email protected]

[email protected]

49

Pomocą dla ucznia w przygotowaniu

się do konkursu jest krótkie kompendium wiedzy

o życiu i twórczości powieściopisarza.

W niniejszym opracowaniu umieszczono: 1 . Krótką

biografię Józefa Ignacego Kraszewskiego. 2.

Kalendarium życia pisarza. 3. Ciekawostki z życia

i pracy twórczej. 4. Literaturę w wyborze o pisarzu.

Na konkurs składają się trzy konkurencje.

Pierwsza z nich przygotowana została w postaci

testu. Jego treścią jest ogólna wiedza

o J. I . Kraszewskim. Uczniowie z trzech

proponowanych odpowiedzi wybierają jedną

właściwą. W części drugiej uczniowie udzielają

odpowiedzi otwartych na pytania dotyczące

znajomości faktów biograficznych

powieściopisarza. Konkurencja trzecia daje

Urszula Tobolska


Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu

KONKURS Z OKAZJI ROKU JÓZEFA IGNACEGO

KRASZEWSKIEGO

propozycja metodyczna

Rok 201 2 ogłoszony został przez Sejm RP Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego w związku z 200.

rocznicą jego urodzin. To nie jedyny bohater minionego roku. Był nim również Janusz Korczak. I to pamięć

o tym wielkim człowieku zdominowała szkolne uroczystości.

Autorka niniejszego opracowania przygotowała konkurs, który jest propozycją dla nauczycieli szkół

gimnazjalnych. W zamyśle jego celem było przybliżenie ciekawej postaci i popularyzacja przebogatej

twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Autorka zakłada bowiem, że o Kraszewskim należy pamiętać

nie tylko w roku jubileuszowym.

Józef Ignacy Kraszewski.

http: //krainaczytania.blox.pl/201 2/07/Okres-

drezdenski-cz-I .html

50

również możliwość sprawdzenia wiedzy o życiu

i twórczości Kraszewskiego, ale w formie

krzyżówki. Do każdej propozycji konkursowej

zostały przygotowane odpowiedzi. Wyrazy, które

wykorzystano do krzyżówek i testów, zostały

pogrubione w tekście.

Materiały merytoryczne do konkursu

Krótka biografia Józefa Ignacego

Kraszewskiego (1 81 2-1 887)

Przyszły pisarz o wszechstronnych pasjach

(historyk, dziennikarz, malarz, rysownik, muzyk,

kolekcjoner) urodził się dnia 28 lipca 1 81 2 r.

w jednym z zajazdów w Warszawie. Jego matka

Zofia Kraszewska, z domu Malska, herbu Nałęcz,

wyszła za mąż za Jana Kraszewskiego, z rodu

Kraszewskich, herbu Jastrzębiec. Ojciec

był posiadaczem majątku szlacheckiego o nazwie

Dołhe (dziś Białoruś). Pełnił urzędy obywatelskie

i dość surowo wychowywał swoich pięcioro dzieci.

Józef Ignacy był najstarszym, dalej Joanna,

Lucjan, Anna oraz Kajetan.

Dzieciństwo spędził w Romanowie

na Podlasiu, gdzie został oddany pod opiekę

babce Annie i prababce Konstancji . Nazywano

ją „babką białą” (od koloru sukien, w które

się ubierała).

Romanów stał się miejscem, w którym

wychowywał się mały Józef i jego czworo

młodszego rodzeństwa. Dziadkowie – Anna

i Błażej Malscy – wzbudzil i w nim miłość

do literatury i sztuki, a także zainteresowanie

historią. U dziadków przebywał do ok. 11 roku

swojego życia, potem został przyjęty do drugiej

klasy szkoły wydziałowej w Białej Podlaskiej.

Na strychu gmachu szkoły Kraszewski natrafił na

starą bibl iotekę i spędzał tam wiele czasu na

lekturze. Już wtedy pisał wierszyki i przekładał

bajki Lafontaine’a. Redagował też gazetkę

szkolną.

Kolejną była szkoła wojewódzka w Lublinie.

Uczęszczał do klasy czwartej, ale jej nie ukończył.

Józef Ignacy sprawiał wiele kłopotów

nauczycielom, dlatego ojciec postanowił wziąć go

pod swą bezpośrednią opiekę. Jeszcze raz

Kraszewski trafił do szkoły w Białej Podlaskiej

i tam ukończył klasę czwartą. Potem ojciec zabrał

go na wakacje do Dołhego, a następnie odwiózł do

gimnazjum w pobliskiej Świsłoczy, niedaleko

Grodna. W Świsłoczy zdał maturę.

Po maturze pojechał do Wilna, gdzie podjął

studia na Uniwersytecie Wileńskim. Za namową

ojca zapisał się na wydział lekarski, lecz szybko,

mimo wyraźnego oporu ojca, przeniósł

się na wydział, nazywany popularnie l iterackim.

Zaraz po rozpoczęciu studiów zabrał się do pracy

literackiej, próbował też rozwijać równocześnie

swe bardzo rozległe zainteresowania. Uczył

się języków: arabskiego, greckiego, hebrajskiego,

łacińskiego, rosyjskiego i starosłowiańskiego.

Tłumaczył na język polski gramatykę arabską,

próbował pisać rozprawę o histori i języka

polskiego.

Gdy w roku 1 830 w Warszawie wybuchło

powstanie l istopadowe, zmuszony był przerwać

studia. Za udział w konspiracyjnym ruchu

młodzieżowym został aresztowany. Udało

mu się uniknąć zsyłki. Przez rok przebywał

w więzieniu. Dzięki staraniom rodziny ułaskawiono

go, oddając jedynie pod trzyletni dozór policj i .

W okresie przymusowego pobytu w Wilnie napisał

m. in. czterotomową historię miasta Wilno

od początków jego do roku 1750. Równocześnie

pisał swe pierwsze powieści. Zadebiutował

powieścią Pan Walery w 1 831 r. Nie podpisał

jej jednak swoim nazwiskiem, lecz użył

pseudonimu Kleofas Fakund Pasternak.

Dużo czasu poświęcał też muzyce. Sporo

rysował, głównie zabytki Wilna, jak: Kilka obrazów

towarzyskich, które wydawał pod tym samym

pseudonimem.

51

Jak już tylko minął czas dozoru policyjnego,

wyjechał z Wilna, by zamieszkać na wsi. Najpierw

przebywał w majątku ojca – w Dołhem.

Tam pod naciskiem ojca zajął

się administrowaniem majątku i uprawą ziemi.

Szybko okazało się, że nudził go pobyt na wsi.

Ważniejszym i ciekawszym okazało

się „uprawianie” nie rol i , lecz publicystyki.

Działalność publicystyczna stała się wkrótce

jednym z ważnych elementów jego twórczości.

Współpracował z Tygodnikiem Petersburskim,

w którym umieszczał swe fel ietony.

Znudzony pobytem na wsi, wyruszył w podróż

na Wołyń (na Ukrainie). Zatrzymał się na krótko

w miejscowości Horodec, w majątku przyjaciela

swego ojca. Dziedzic Horodca miał bogatą

bibl iotekę, a w niej pozostawało do dyspozycji

Kraszewskiego ok. 20 tys. książek.

Tam poznał swoją przyszłą żonę Zofię.

Ki lkakrotnie podróżował pomiędzy Dołhem,

Horodcem i Ossową. Wrażenia z podróży

po Wołyniu spisał we Wspomnieniach z Polesia,

Wołynia i Litwy.

W 1 837 r. Kraszewski wziął w dzierżawę wieś

Omelno na Wołyniu. Rok później w 1 838 r.

poślubił Zofię Woronicz (bratanicę prymasa i poety

Jana Pawła Woronicza). Zofia była kobietą

odznaczającą się przesadną pobożnością.

Z upływem lat jej rel igi jność przekształciła się

w zwykłą dewocję.

Po ślubie małżonkowie gospodarowali

na Wołyniu, najpierw w dzierżawionym Omelnie,

a od 1 840 r. w majątku własnym – Gródku. W

1 840 r. ogłosił powstanie w Wilnie

dwumiesięcznika Atheneum, poświęconego

sprawom sztuki, fi lozofi i i l i teratury.

W tym okresie odbył też kilka podróży, m. in.

do Kijowa i Odessy (gdzie odbywał kuracje

zdrowotne).

Podróże zaowocowały Wspomnieniami Odessy,

Jedyssanu i Budżaku.

Powierzywszy prowadzenie gospodarstwa

żonie, Kraszewski zajął się działalnością l iteracką.

Napisał w tym czasie ok. 11 powieści,

m. in. zal iczaną do grupy powieści ludowych

powieść romantyczną pt. Ulana. Inną powieścią

uważaną za najpoczytniejszą jest Chata za wsią,

w której na tle życia cygańskiego, chłopskiego

i dworskiego rozwijają się wątki miłosne: Cygana

i gospodarskiej córki oraz dziedzica zakochanego

w pięknej cygance o imieniu Aza.

Zrażony niepowodzeniami gospodarskimi,

a zarazem przymuszony koniecznością

kształcenia czwórki dzieci: Konstancji , Jana,

Franciszka i Augusty, przeniósł się wraz z rodziną

do Żytomierza. Żytomierz był w tym okresie 40-

tysięcznym miastem, ośrodkiem życia

społecznego i towarzyskiego polskiej szlachty oraz

siedzibą carskich władz gubernialnych.

Tam mieszkał przez ok. 6 lat.

Choć skupił się na pracy literackiej, zyskując

coraz większą popularność, nie stronił od innych

zajęć. Pełnił szereg funkcji i godności.

Był m. in. dyrektorem Teatru w Żytomierzu.

Powierzono mu też pełnienie godności dyrektora

Klubu Szlacheckiego, kuratora gimnazjum, a także

prezesa Towarzystwa Dobroczynności.

Kraszewski przez dwa sezony odpowiadał

za kształt artystyczny utworów wystawianych

w teatrze. Sam też był autorem kilku sztuk

teatralnych. Jedna z nich pt. Stare dzieje została

wystawiona na scenie teatru.

Kraszewski przeciwstawiał się systemowi

pańszczyźnianemu, czym bardzo mocno naraził

się środowisku szlachty wołyńskiej. Dlatego

też zmuszony był do opuszczenia Żytomierza.

Podjął decyzję o przeniesieniu do Warszawy.

W Warszawie poświęcał się przede wszystkim

publicystyce. Został nawet redaktorem Gazety

Codziennej przemianowanej następnie na Gazetę

Polską. Po wybuchu powstania styczniowego jako

osoba niewygodna władzom krajowym poddanym

52

Rosji , zmuszony został do opuszczenia Warszawy.

W stol icy zostawił żonę wraz z resztą rodziny,

a sam wyjechał do Drezna.

Wyjazd do Drezna rozpoczął emigracyjny,

ponad 20-letni okres życia pisarza. Odbywał

kolejne podróże po Europie, w pierwszych latach

emigracji szukając wsparcia dla sprawy

powstańczej. W Dreźnie stał się „jednoosobową

instytucją polską” służącej pomocą uchodźcom

popowstaniowym. Sam jednak popadł w poważne

kłopoty finansowe. Jego syn Jan, będąc

na studiach w Belgi i zadłużył się i uciekł do Chile,

skąd trzeba go było sprowadzać do kraju.

Poza tym musiał opłacać utrzymanie chorej żony,

która została w Warszawie, a także finansowo

wspomagał drugiego syna Franciszka

przebywającego w Jenie. W 1 868 roku w Dreźnie

otworzył własną drukarnię, zamierzając wydawać

zabytki historyczne i piśmiennictwo polskie.

Jako pierwsze ukazało się kazanie Piotra Skargi

O miłości ojczyzny. Prowadził redakcje m. in.

wydawnictw periodycznych, jak Tydzień,

którego łamy przeważnie wypełniał

sam, poświęcając wiele miejsca l iteraturze.

Założenie drukarni nie było dobrym interesem,

został zmuszony do odsprzedania jej ze znaczną

stratą finansową.

W kilka lat po upadku powstania styczniowego,

ok. 1 866 r. , zabrał się do pisania Rachunków,

tj . roczników politycznych, które były

publicystyczną próbą oceny całości życia narodu

polskiego rozdartego między trzy zabory.

Po śmierci wielkich poetów romantycznych stał się

niekwestionowanym autorytetem literackim.

W pracy literackiej skupił się na publicystyce

politycznej. Pod pseudonimem Bogdan

Bolesławita wydał szereg powieści o tematyce

powstańczej m. in. : Dziecię Starego Miasta, Para

czerwona. W powieści My i oni : obrazek

narysowany z natury poruszył problematykę

walki narodowowyzwoleńczej na przykładzie

powstania styczniowego, w tym sporu między

młodymi patriotami chętnymi do powstańczej walki

zbrojnej, a starszymi działaczami, dążącymi raczej

do moralnego odradzania narodu poprzez

aktywność społeczną.

Nie ustawał też w pisaniu powieści historyczno-

obyczajowych, jak: Sto Diabłów. Mozaika

z czasów Czteroletniego Sejmu.

Nad powieściami pracował bardzo intensywnie.

Około 1 874 r. napisał ich cały cykl, tzw. „saską

trylogię” (Hrabina Cosel, Brühl, Z siedmioletniej

wojny). W 1 875 roku podjął pomysł napisania

ciągu powieści historycznych i już w roku

następnym wydał pierwszą z nich Starą Baśń.

Pisał też inne powieści historyczne, przepojone

patriotyzmem, jak: Macocha czy Król Paź,

w których opisał dzieje Polski od czasów

najwcześniejszych po wiek XVI I I .

Wśród nich na uwagę zasługuje powieść

pt. Kordecki opiewająca postać ojca przeora

Kordeckiego - legendarnego obrońcę Jasnej Góry

w trakcie najazdu szwedzkiego.

Był bardzo pracowitym i płodnym pisarzem.

W następnym roku, około 1 876, obok kolejnych

trzech powieści z cyklu powieści historycznych,

wydał też osiem innych powieści

i dwa drobne utwory. Poza tym pisał mnóstwo

artykułów i korespondencji do kilkunastu

czasopism.

Nie dopisywało mu zdrowie. Leczył

się na rozedmę płuc, chroniczny katar, kamienie

w pęcherzu i żołądek. Męczyła go bezsenność,

a także obsesyjnie wręcz prześladowało zimno,

którego nie znosił. Po wielu niepowodzeniach

oraz na skutek ogólnego wyczerpania fizycznego,

Kraszewski postanowił ograniczyć pracę

publicystyczną i poświęcić się wyłącznie

l iteraturze. Pisał jednak nadal korespondencje

do kilku pism w kraju.

Datę uroczystych obchodów 50. rocznicy pracy

twórczej J. I . Kraszewskiego wyznaczono na 1 879

rok, mimo, że pierwsza praca pisarza ukazała się

drukiem w roku 1 830. Spora część tych

53

uroczystości odbyła się w Dreźnie, rodacy

zorganizowali mu własne obchody w Krakowie.

W 1 880 roku Kraszewski zaangażował

bibl iotekarza Aleksandra Brzostowskiego

do uporządkowania bibl ioteki, korespondencji

i zbiorów. To właśnie ów człowiek zostawił w

swych wspomnieniach o Kraszewskim opis dnia

pisarza. Dzięki temu opisowi choć trochę udaje

nam się zrozumieć, w jaki sposób jeden człowiek

mógł tak dużo tworzyć, czytać i zajmować

się mnóstwem innych spraw.

W 1 883 roku został oskarżony o współpracę

z francuskim wywiadem wojskowym,

co skutkowało aresztowaniem i skazaniem

go na 3,5 roku twierdzy w Magdeburgu.

Po założeniu wysokiej kaucji wyjechał na kurację

do Włoch. We Włoszech przeżył trzęsienie ziemi.

W 1 887 r. znalazł się w Genewie,

gdzie zatrzymał się w hotelu. Brał udział

w Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia

Literatów i Artystów w Genewie. Nalegań władz

niemieckich do powrotu, nie respektował. Dlatego

też został za nim wysłany list gończy.

Do wykrytej u niego choroby nowotworowej

przyłączyło się zapalenie płuc, co stało

się bezpośrednią przyczyną śmierci. Zmarł 1 9

marca 1 887 roku. Prowizoryczny pogrzeb odbył

się w Genewie, ostatecznie Kraszewskiego

pochowano miesiąc później 1 8 kwietnia w

Krakowie, w podziemiach kościoła na Skałce.

Sejm Rzeczpospolitej Polskiej postanowił

uhonorować 200. rocznicę urodzin pisarza

ogłaszając rok 201 2 Rokiem Józefa Ignacego

Kraszewskiego.

Kalendarium życia Józefa Ignacego Kraszewskiego (1 81 2-1 887)

1 81 2 r.

Narodziny 28 lipca w Warszawie w zajeździe przy ul icy Aleksandria (obecnie Kopernika). Chrzest

w kościele Św. Krzyża w Warszawie. W metryce imiona zapisane są jako Ignacy Józef.

1 81 4-1 822

Lata dziecięce spędzone u dziadków Anny i Błażeja Malskich oraz prababki Konstancji Nowomiejskiej

w Romanowie. U rodziców w ich majątku o nazwie Dołhe bywa rzadkim gościem.

1 822

Rozpoczęcie nauki w drugiej klasie szkoły w Białej Podlaskiej (nazywanej Akademią Bialską).

1 826

Dalsza nauka, tym razem w szkole wojewódzkiej w Lublinie. Klasy czwartej nie ukończył. Stało

się to dopiero możliwe, gdy ojciec przeniósł go z powrotem do szkoły w Białej Podlaskiej.

1 829

Zdanie matury w gimnazjum w Świsłoczy. W tym samym roku podjecie studiów na Uniwersytecie

w Wilnie, na wydziale lekarskim. Przeniesienie się po roku na Wydział Wymowy i Sztuk Wyzwolonych

Uniwersytetu Wileńskiego.

1 830

Po wybuchu powstania l istopadowego aresztowanie go za udział w tajnym ruchu młodzieży.

1 831

Debiut l iteracki za sprawą powieści „Pan Walery”.

54

1 832

Nadzór policj i i zakaz opuszczania Wilna (do połowy 1 833 r.).

1 833

Pobyt w majątku Dołhem.

1 834

Wyjazd do Horodca na Polesiu Wołyńskim.

1 835

Napisanie powieści „Poeta i świat” (wyd. dopiero w 1 839 r. , a przełożoną na siedem języków jeszcze

za życia autora). Przygotowanie do druku dwóch tomów Poezji .

1 836

Początek długoletniej współpracy literackiej z „Tygodnikiem Petersburskim”.

1 837

Wzięcie w dzierżawę wsi Omelno na Wołyniu.

1 838

Ślub z Zofią Woronicz. Zamieszkanie najpierw w dzierżawionym Omelnie, a od 1 840 r. w majątkach

własnych: Gródku i Hubinie.

1 839

Narodziny córki Konstancji .

1 840

Otworzenie w Wilnie dwumiesięcznika „Atheneum”, poświęconego sprawom sztuki, fi lozofi i i

l i teratury.

1 841

Narodziny pierwszego syna Jana.

1 843

Narodziny kolejnego syna – Franciszka. Podróże, m. in. do Kijowa i Odessy, które zaowocowały

„Wspomnieniami Odessy, Jedyssanu i Budżaku”.

1 844-1 846

Skupienie się głównie na działalności l iterackiej, co zaowocowało napisaniem w tym czasie

ok. 11 powieści.

1 849

Narodziny drugiej córki – Augusty Marii .

1 853

Osiedlenie się wraz z całą rodziną w Żytomierzu. Pełnienie w mieście szeregu funkcji i godności.

Zyskanie coraz większej popularności jako pisarz.

1 858

Podróże po Europie Zachodniej.

1 860

Przeniesienie się wraz z rodziną do Warszawy. Objęcie redakcji "Gazety Codziennej" (od 1 861 r.

przemianowanej na „Gazeta Polska”).

1 861

Ponowne podróże za granicę o znaczeniu nie tylko turystycznym. Podróże po Europie owocują

korespondencjami w prasie. Aktywne włączenie się pisarza do polskiej pol ityki emigracyjnej.

1 863

Opuszczenie kraju z przyczyn politycznych po wybuchu powstania styczniowego.

55

1 863

Wyjazd do Drezna. Aktywna praca na rzecz emigrantów z Polski. Wydanie powieści związanych

z powstaniem styczniowym (pod pseudonimem Bolesławita), m. in. „Dziecię Starego Miasta”, „Para

czerwona” oraz l iczne prace publicystyczne, jak roczniki pol ityczne o nazwie „Rachunki”.

1 868-1 871

Prowadzenie drukarni i wydawanie własnego pisma pt. „Tydzień”.

1 873

Nawiązanie kontaktu z francuską agencją wywiadowczą, współpracującą z Ministerstwem Wojny

w Paryżu.

1 874-1 876

Napisanie „saskiej trylogi i” („Hrabina Cosel”, „Brühl”, „Z siedmioletniej wojny”).

1 875

Początek pisania cyklu 29 kronik historycznych z dziejów Polski, zapoczątkowane powieścią „Stara

baśń”.

1 876

Podróże po Europie i ziemiach polskich (Wielkopolska, Galicja).

1 879

Wyjazd do Krakowa na uroczyste obchody jubileuszu 50-lecia jego twórczości.

1 883

Oskarżenie go o szpiegostwo na rzecz Francji , a potem aresztowanie i skazanie na 3,5 roku twierdzy

w Magdeburgu.

1 885

Po wpłaceniu wysokiej kaucji uzyskanie zgody na 6-miesięczny urlop zdrowotny, wyjazd na kurację

do Szwajcari i .

1 887

Podróż po Włoszech.

1 887

Śmierć 1 9 marca w Genewie. Przewiezienie zwłok do Krakowa i 1 8 kwietnia złożenie ich w Krypcie

Zasłużonych na Skałce.

56

Ciekawostki z życia i pracy twórczej Józefa

Ignacego Kraszewskiego

W 201 2 roku obchodzono 200. rocznicę urodzin

wybitnego polskiego powieściopisarza,

dramaturga, poety, tłumacza, wydawcy,

dziennikarza, historyka, historyka sztuki, krytyka

literackiego i muzycznego, archeologa, pianisty,

etnografa i. . . szpiega.

Już w szkole pasjonował się głównie czytaniem.

W pamiętnikach wspominał tamte czasy, jako:

„ustawiczne na nie polowanie”. Obok dzieł

poważnych, emocjonował się popularnymi

wówczas romansami. Nie był, niestety, pi lnym

uczniem. Zdarzyło mu się powtarzać jedną z klas.

Do czasów kariery Henryka Sienkiewicza

był najbardziej znanym polskim pisarzem. Nie ma

drugiego pisarza w Polsce, który napisał więcej

dzieł niż Kraszewski. W dziejach l iteratury

światowej tylko Barbara Cartland, brytyjska

autorka romansów napisała więcej od niego.

W ciągu całego swojego życia napisał ponad

232 powieści zawartych w 400 tomach, w tym 1 44

powieści społecznych, obyczajowych

i ludowych i 88 historycznych (dotyczących

zarówno czasów starożytnych ("Rzym za

Nerona"), XV wieku ("Krzyżacy 1 41 0"), wieku XVI I I

(trylogia saska oraz późniejsze "Saskie ostatki"),

jak i innych, np. "Sto diabłów. Mozaika z czasów

Czteroletniego Sejmu", "Macocha").

Napisał 1 50 mniejszych utworów prozą (nowele,

opowiadania, obrazki), 25 utworów dramatycznych

(jak "Miód kasztelański" czy "Panie Kochanku”), 1 0

pozycji z zakresu publicystyki społeczno-

politycznej (w tym aż pięć grubych tomów

„Rachunków”), ok. 1 0 tomów relacj i z podróży (np.

„Wspomnienia z Polesia, Wołynia i Litwy”), ponad

200 tomów prac naukowych z histori i Polski i Litwy

(m. in. „Historię Wilna” w 4 tomach i trzytomową

„Polskę w czasie trzech rozbiorów 1 772 – 1 799”),

histori i kultury, l iteratury, językoznawstwa,

etnografi i , 1 0 tomów poezji , 42 prace edytorskie

i redakcyjne, 3 tysiące tekstów dziennikarskich

(z czego ok. 560 do „Gazety Codziennej”), ok. 40

tysięcy l istów.

Kraszewski to także tłumacz. Opanował języki

(hebrajski, arabski, grecki i inne, jak: francuski,

łacinę, angielski). Zrealizował 21 pozycji

przekładowych z 5 języków: angielskiego,

niemieckiego, francuskiego, łaciny i włoskiego.

Znał dobrze także język rosyjski (wychował się w

zaborze rosyjskim). W jego dorobku odnajdujemy

tłumaczenia m. in. ki lka sztuk Szekspira i „Boską

Komedię” Dantego.

Swoje utwory pisał pod wieloma pseudonimami,

m. in. jako: Dr Omega, Kaniowa, Bogdan

Bolesławita czy Kleofas Faukund Pasternak.

Pracę rozpoczynał o 8 rano. Czytał

przychodzącą do niego korespondencję

i codziennie odpowiadał na kilkanaście l istów.

Rano przeglądał prasę. Prenumerował ok. 60

czasopism, zapoznawał się z materiałami

nadesłanymi mu do korekty przez debiutujących

dziennikarzy. Jego dewiza brzmiała „Nulla dies

sine l inea”, co oznacza „Ani dnia bez lini i (kreski)”.

Znajdował też czas na przyjmowanie gości.

Pisanie powieści rozpoczynał po kolacj i , ok. godz.

1 9. Pisał mniej więcej do godz. 1 w nocy.

Przez tych kilka godzin zapisywał 50-60 kartek.

W wolnych chwilach Kraszewski oddawał się

muzyce. Codziennie przez godzinę grał

na fortepianie. Jego relacje z koncertów

i przedstawień operowych świadczą

o zawodowstwie.

Wykazywał również talent plastyczny.

Jest autorem ok. 1 800 prac. Najchętniej rysował

pejzaże i architekturę i obrazy uznawane

za bardzo udane. Jego nauczycielem był sam

January Suchodolski (polski malarz batal ista

okresu romantyzmu).

57

Okazał się także znakomitym krytykiem

literackim. To on jako pierwszy w Polsce odkrył

Stendhala, Tołstoja i Zolę.

Interesowały go wszelkie antyki i starocie,

zbierał stare książki, porcelanę, gobeliny. Część

jego ogromnych kolekcji zaginęła we wrześniu

1 939 r.

Pisarz był twórcą wielu aforyzmów i sentencji

fi lozoficznych dotyczących ludzkiej egzystencji

(Ludzie boją się zmian, nawet na lepsze. . .

Gnuśność poniewiera tysiące ludzi, praca nie

zabija nikogo).

Źródło:

http: //www.cytaty. info/autor/jozefignacykraszewski.htm

Uważano go za znawcę kobiet i miłości.

Jest autorem mnóstwa cytatów o miłości (Każda z

kobiet prawie inaczej się kochać każe, Kto kocha,

ten czuć powinien i przeczuwać, a kto nie

odgadnie serca kobiety – ten go nie wart).

Źródło:

http: //www.zbaszyn.com/poezja/aforyzmy/afor7.htm

Miał żonę, czworo dzieci, ale znajdował też czas

na romanse. W wieku 69 lat romansował

z 30-letnią Christiną Thaler – dziennikarką.

Kraszewski pełnił w swoim życiu zaszczytne

funkcje społeczne. Był m. in. dyrektorem teatru

w Żytomierzu, przewodniczącym klubu

szlacheckiego i Towarzystwa Dobroczynność,

kuratorem gimnazjum, redaktorem naczelnym

„Gazety Codziennej”. Należał także do wielu

stowarzyszeń naukowych i l iterackich.

Mimowolnie został szpiegiem. W 1 883 roku

został aresztowany w Berl inie za działalność

wywiadowczą na rzecz Francji . Znalezione

w archiwach dokumenty potwierdzały, że w latach

1 873 – 1 881 współpracował z wywiadem

francuskim, przeciw Prusakom.

Podróżował niemal po całej Europie. Aktywnie

zajmował się sprawami społecznymi

i pol itycznymi. Miał swoje wyrobione poglądy,

za które wielokrotnie był ostro krytykowany, nawet

przez władze kościelne.

Anegdoty

Ogromny dorobek literacki wzbudzał w jego

czasach podziw, ale też i reakcje krytyczne.

Do dziś cytowana jest ironiczna, ale i bardzo celna

reakcja Kraszewskiego na stwierdzenie pewnego

krytyka:

– Pisze pan bardzo dużo powieści. Wiele spośród

nich to nieudane dzieła, które szkodzą pańskiemu

imieniu.

Pisarz odparł:

– Bóg stworzył wielu nieudanych ludzi, a jednak

nie zaszkodziło to Jego imieniu.

Źródło: http: //sol.myslpolska.pl/201 2/09/jozef-ignacy-

kraszewski-%E2%80%93-wielki-wedrowiec-z-piorem-w-

reku

Kraszewski i pies w sadzie

Józef Ignacy Kraszewski pojechał kiedyś

na wieś do znajomych. W sadzie ujrzał groźnego

psa, który urwał się z łańcucha i głośno szczekał.

- Nie bój się – uspokajał go gospodarz. – Przecież

wiesz, że psy, które głośno szczekają, nie gryzą!

- Ja wiem, ale czy ten pies wie?

Krajobraz z drzewami i sarkofagiem

Autor : Kraszewski, Józef Ignacy (1 81 2-1 887)

Źródło:

http: //www.polona.pl/dl ibra/doccontent2?id=1 8767&from=editionindex

&dirids=4

58

Źródło:

http: //www.anegdoty.pl/dowcipy,3296,Kraszewski_i_pie

s_w_sadzie,0,1 ,gry.html

Wydarzeniem, które zrobiło na Józefie

Kraszewskim dość spore wrażenie było spotkanie

w 1 847 roku z Honoriuszem de Balzac. Fakt

ten miał miejsce w Dubnie, gdzie Francuz

był przejazdem, wracając od pani Hańskiej

do Paryża. Tak opisuje francuskiego pisarza:

„Balzak wygląda na słusznego obywatela

lub na przyzwoitego kupca: ma trochę brzuszka,

twarz wesołą, oczy czarne, włos posiwiały

i nastrzępiony, i bardzo podobny zresztą

do znanych jego portretów. Mówi najchętniej

(jak się zdaje) o grosiwie, spekulacj i i worku (Z)”.

Źródło: http: //krainaczytania.blox.pl/201 2/05/Okres-

wolynski-8211 -Grodek.html

Z pobytu pisarza we Włoszech odnotować

należy przyjęcie go w dniu 1 0 l ipca 1 858 r.

na publicznej audiencji u papieża Piusa IX.

Spotkanie to nie należy do przyjemnych,

gdyż Papież wypowiada nieprzyjemne słowa

o twórczości Kraszewskiego, poddając

w wątpl iwość moralność jego dzieł. Tak to

zdarzenie opisuje Kraszewski w liście do Pauliny

Wilkowskiej: „Mowa ta, która trwała bardzo długo

i była ostra dosyć, przejęła mnie boleśnie, tym

bardziej, że była przy świadkach i upokarzała (Z).

Ani jednego słowa nie odpowiedziałem,

bom nie śmiał dyskutować, a czułem,

że to, co ojciec św. mówił, było mu podyktowane,

i łatwo mi było domyśleć się, przez kogoZ”

Źródło:

http: //krainaczytania.blox.pl/201 2/06/Okres-

wolynski-8211 -Zytomierz.html#ixzz294Zq2lor

Literatura do konkursu o Józefie Ignacym Kraszewskim – bibliografia w wyborze

Dzieła zwarte

1 . Burkot, Stanisław. Kraszewski : szkice historycznoliterackie. Warszawa 1 988.

2. Burkot, Stanisław. Kraszewski o powieściopisarzach i powieści : zbiór wypowiedzi teoretycznych i

krytycznych. Warszawa 1 962.

3. Bursztyńska, Halina. J. I . Kraszewski o poetach i poezji polskiej. Katowice 1 982.

4. Csaplaros, Istvan. Kraszewski a Węgry. Warszawa 1 964.

5. Danek, Wincenty. Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa 1 973.

6. Danek, Wincenty. Józef Ignacy Kraszewski : zarys biograficzny. Warszawa 1 976.

7. Danek, Wincenty. Pisarz wciąż żywy : studia o życiu i twórczości J. I . Kraszewskiego. Warszawa

1 969.

8. Danek, Wincenty. Powieści historyczne J. I . Kraszewskiego. Warszawa 1 966.

9. Dąbrowolska, Halina Maria. Tytan pracy : opowieść o J. I . Kraszewskim. Wyd. 2. Warszawa 1 957.

Józef Ignacy Kraszewski : zarys bibl iograficzny. Oprac. Stanisław Stupkiewicz, Irmina Śliwińska,

Wanda Roszkowska-Sykałowa. Kraków 1 961 .

1 0. Osmolska-Piskorska, Bożena. Powstanie styczniowe w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego.

Toruń 1 963.

11 . Romanów i Kraszewski. Red. Lech Ludorowski. Lublin ; Romanów 1 989.

1 2. Stupkiewicz, Stanisław, Śliwińska, Irmina, Roszkowska-Sykałowa, Wanda (oprac.). Józef Ignacy

Kraszewski : zarys bibl iograficzny. Kraków 1 966. Biografia. s. 1 5-38.

1 3. Trepiński, Antoni. Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa 1 975.

1 4. Trepiński, Antoni. Romans Kraszewskiego z Wiedenką. Warszawa 1 970.

1 5. Warneńska, Monika. Chłopiec z Romanowa. Lublin 1 965.

1 6. Zdziwienia Kraszewskim. Red. Marta Ziel ińska. Wrocław 1 990.

59

Artykuły z czasopism

1 . Burkot, Stanisław. Józefa Ignacego Kraszewskiego literatura dla , ,powszechności”. „Pamiętnik

Literacki” 1 987, z. 4, s. 3-26.

2. Cieszkowska, Halina. W Dreźnie u pana Józefa. „Poznaj Swój Kraj” 2002, nr 2, s. 9.

3. Gromadzki, Wiesław. Romanów słynny Kraszewskim. „Poznaj Swój Kraj” 2009, nr 1 0/1 2, s. 27.

4. Jodełka-Burzecki, Tomasz. Kraszewski wciąż mało znany. „Kierunki” 1 987, nr 1 2, s.1 2-1 3.

5. Kalicka, Manuela. Umysłowe zajęcia. „Polityka” 201 2, nr 1 , s. 80-82.

6. Kulka, Bronisław. Józef Ignacy Kraszewski w szkole średniej pod zaborami i w szkole współczesnej.

„Polonistyka” 1 989, nr 9, s. 653-664.

7. Kulka, Bronisław. Wilnianie - Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu. „Przegląd Historyczno-Oświatowy”

2002, nr 1 /2, s. 1 29-1 34.

8. Lis, Joanna. Tytan pracy. „Kierunki” 1 987, nr 1 2, s. 1 2-1 3.

9. Warzenica-Zalewska, Ewa. Historyk – pisarz - publicysta. „Kultura” 1 988, nr 1 , dod. Scholar, s. 7, 1 0.

1 0. Warzenica-Zalewska, Ewa. Kraszewski dawniej i dzisiaj. „Polonistyka” 1 989, nr 9, s. 643-652.

11 . Zarzycka, Maria. Dzieje drukarni Józefa Ignacego Kraszewskiego Drezno-Poznań. „Studia

o Książce” T. 6 (1 976), s. [81 ]-99.

Konkurencja I. Zestaw pytań konkursowych. Zagadnienia ogólne.

1 . Która rocznica urodzin J. I. Kraszewskiego przypada w 201 2 roku?

a) setna

b) sto pięćdziesiąta

c) dwusetna

2. Którym z wymienionych pseudonimów literackich posługiwał się J.I. Kraszewski?

a) Aleksander Głowacki

b) Jan Sawa

c) Bolesławita Bogdan

3. Jakim herbem pieczętował się ród Kraszewskich?

a) herb Zerwikaptur

b) herb Jastrzębiec

c) herb Świerczek

4. Gdzie znajduje się Muzeum J. I. Kraszewskiego?

a) we Wrocławiu

b) w Warszawie

c) w Romanowie

5. W jakim mieście znajduje się Ławeczka – pomnik Kraszewskiego?

a) Biała Podlaska

b) Olsztyn

c) Żytomierz

6. Która z wymienionych powieści J.I. Kraszewskiego została zekranizowana?

a) Historia Sawki

b) Chata za wsią

c) Stara Baśń

60

7. Jak miał na imię najmłodszy brat J.I. Kraszewskiego?

a) Kajetan

b) Jan

c) Hipol it

8. Jak się nazywa miejscowość, w której J. I. Kraszewski zdał maturę?

a) Lul in

b) Świsłocz

c) Grodno

9. Na której uczelni kształcił się J. I. Kraszewski?

a) Uniwersytet Jagiel loński

b) Uniwersytet Wileński

c) Uniwersytet Lwowski

1 0. Z jakiego powodu jej nie ukończył?

a) kierunek, który wybrał był za trudny

b) taka była wola jego ojca

c) z powodu wybuchu powstania l istopadowego

11 . Jak miała na imię żona J.I. Kraszewskiego?

a) Zofia

b) Maria

c) Konstancja

1 2. Jakie inne pasje miał Kraszewski?

a) taniec i malarstwo

b) architektura i malarstwo

c) muzyka i malarstwo

1 3. W jakim mieście zmarł J. I. Kraszewski?

a) w Warszawie

b) w Genewie

c) w Krakowie

1 4. Gdzie znajduje się pochówek Kraszewskiego?

a) w Radomiu

b) w Krakowie

c) w Białej Podlaskiej

Odpowiedzi

1 c; 2c; 3b; 4c; 5a; 6c; 7b; 8b; 9b; 1 0c; 1 1 a; 1 2c; 1 3b; 1 4b.

Konkurencja II. Znajomość faktów biograficznych powieściopisarza.

Pytania

1 . Data i miejsce urodzenia pisarza.

2. Czym zajmował się ojciec Kraszewskiego?

3. Gdzie wychowywał się J. I . Kraszewski?

4. Jak miała na imię jego prababka?

5. I le rodzeństwa miał J. I . Kraszewski?

6. Kto z rodzeństwa był również, jak Kraszewski powieściopisarzem?

7. Do jakich szkół uczęszczał?

61

8. W którym roku rozpoczął studia i na jakiej uczelni studiował?

9. Z jakiego powodu nie ukończył studiów?

1 0. Jaki był powód jego aresztowania?

11 . I le lat trwał dozór policj i , którym został objęty?

1 2. Jaki tytuł miała debiutancka powieść J. I .K.?

1 3. Jakim pseudonimem posługiwał się pisarz?

1 4. W którym roku ożenił się, kim była jego żona?

1 5. Gdzie osiedl i l i się państwo Kraszewscy?

1 6. I le dzieci miel i państwo Kraszewscy?

1 7. Z jakiego powodu rodzina Kraszewskich przeniosła się do Żytomierza?

1 8. Czym zajmował się podczas pobytu w Żytomierzu?

1 9. Jaki był powód przeniesienia się do Warszawy?

20. Jakie było jego główne zajęcie w Warszawie?

21 . Dlaczego był zmuszony do opuszczenia Warszawy na początku powstania 1 963 r. Dokąd wyjechał?

22. Czym zajmował się w Dreźnie?

23. Pod jakim pseudonimem publikował wówczas swoje prace?

24. W jaki sposób i gdzie uczczono 50. rocznicę pracy twórczej J. I . Kraszewskiego?

25. Co przykrego spotkało Kraszewskiego u schyłku życia?

26. Gdzie Kraszewski spędził ostatnie lata życia?

27. W którym roku umarł?

28. Gdzie i kiedy został pochowany?

Odpowiedzi

Ad.1 . 28 l ipca 1 81 2 r. w Warszawie (w jednym z zajazdów).

Ad. 2. Ojciec, Jan Kraszewski pełnił urzędy obywatelskie.

Ad. 3. Wychowywał się w Romanowie u dziadków Anny i Błażeja Malskich.

Ad. 4. Konstancja.

Ad. 5. Józef Ignacy był najstarszy. Miał czworo rodzeństwa (dwie siostry i dwóch braci).

Ad. 6. Najmłodszy brat Kajetan.

Ad. 7. Szkoła wydziałowa w Białej Podlaskiej, szkoła wojewódzka w Lublinie, gimnazjum

w Świsłoczy.

Ad. 8. W 1 829 roku podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wileńskiego.

Przeniósł się jednak na literaturę.

Ad. 9. Z powodu wybuchu powstania l istopadowego.

Ad. 1 0. Za udział w konspiracyjnym ruchu młodzieżowym.

Ad. 11 . Trzy lata.

Ad. 1 2. Pan Walery.

Ad. 1 3. Kleofas Fakund Pasternak.

Ad. 1 4. Ożenił się w 1 838 r. Jego żoną była Zofia Woronicz, bratanica prymasa Jana Pawła

Woronicza.

Ad. 1 5. Na Wołyniu we wsi Omelno, potem we własnym majątku Gródku.

Ad. 1 6. Kraszewscy miel i czworo dzieci: Konstancję, Jana, Franciszka i Augustę.

Ad. 1 7. Kraszewski był zrażony niepowodzeniami na gospodarstwie. Istniała też konieczność kształcenia

dzieci.

62

Ad. 1 8. Był m. in. kuratorem gimnazjum, dyrektorem Teatru Żytomierskiego, dyrektorem Klubu

Szlacheckiego, prezesem Towarzystwa Dobroczynności. Jednocześnie skupiał się na pracy

l i terackiej.

Ad. 1 9. Pisarz poróżnił się ze środowiskiem szlachty wołyńskiej i podjął decyzję

o przeniesieniu się do Warszawy w 1 861 r.

Ad. 20. Został redaktorem „Gazety Codziennej” (później „Gazety Polskiej”).

Ad. 21 . W Warszawie stał się osobą niewygodną dla władz krajowych poddanych Rosji

i wyjechał do Drezna.

Ad. 22. Kraszewski zajął się pomocą dla szukających schronienia za granicą uchodźcom

popowstaniowym.

Ad. 23. Pod pseudonimem Bogdan Bolesławita wydał szereg powieści o tematyce

powstańczej.

Ad. 24. Spora część uroczystości odbyła się w Dreźnie, jednak naród polski zorganizował

własne obchody w Krakowie.

Ad. 25. Został oskarżony o współpracę z francuskim wywiadem wojskowym.

Ad. 26. Kraszewski został aresztowany i skazany na 3,5 roku twierdzy w Magdeburgu. Po

założeniu wysokiej kaucji wyjechał na kurację do Włoch. Następnie przyjeżdża do

Genewy, gdzie na skutek zapalenia płuc umiera.

Ad. 27. Zmarł 1 9 marca 1 887 roku w Genewie.

Ad. 28. Został pochowany 1 8 kwietnia 1 887 r. w krypcie zasłużonych na Skałce w Krakowie.

63

Pionowo

1 . Jeden z pseudonimów literackich, którym posługiwał się J. I . Kraszewski.

2. Ludowa powieść Kraszewskiego lub imię - skrót od imion Urszula / Jul iana.

3. Kraina historyczna w dorzeczu górnego Bugu (Ukraina). Tam przez długi czas żył Kraszewski.

4. Imię ojca Józefa Kraszewskiego.

5. . . . Walery – debiutancka powieść Kraszewskiego z 1 831 roku.

6. Fi lozof grecki, pochodził z Miletu.

7. Druga, po Amazonce, najdłuższa rzeka na Ziemi.

8. Imię prababki pisarza, którą nazywano „babką białą” (od koloru sukien, w które się ubierała).

1 1 . Uszkodzenie tkanki, narządu lub większego obszaru ciała przez działanie czynnika

mechanicznego, termicznego, chemicznego.

1 2. Symbol pierwiastka chemicznego bar.

1 3. Dźwięk muzyczny gamy pomiędzy sol a si.

1 4. Skrót od Międzynarodowej Matury (International Baccalaureate).

1 5. Imię żony Kraszewskiego.

23. Wyraz oznaczający podskok.

24. I lość diabłów w tytule powieści J. I .K, której akcja rozgrywa się w Warszawie i okolicach,

w czasach Stanisława Augusta, podczas obrad Sejmu Czteroletniego.

25. Rodzaj posiłku, dotyczy wegetarianów.

26. Siedziby książęce.

Konkurencja III. Kraszewski w krzyżówce.

64

27. Nieprzyjemne uczucie, rodzaj ostrzeżenia dla organizmu przed zagrożeniem.

29. Duża, jaskrawo upierzona papuga.

30. W tej miejscowości Kraszewski chodził do gimnazjum. Tam też zdał maturę.

32. Bohater – obrońca klasztoru na Jasnej Górze, jednocześnie tytuł powieści Kraszewskiego.

33. Rodzicielka.

34. Jednostka powierzchni gruntu równa 1 00 m2 .

35. Z dzieje (w tytule powieści Kraszewskiego).

39. Zwrot na do widzenia.

40. Pierwsze imię Kraszewskiego.

43. Para: żona i Z .

44. Metalowy element konstrukcyjny używany przy łączeniu ze sobą płaskich elementów np.

fragmentów blach, skór, tworzyw sztucznych.

46. Dźwięk muzyczny gamy pomiędzy re a fa.

Poziomo

5. Jeden z pseudonimów Kraszewskiego – Kleofas Fakund ZZZ .

9. Wieś na Wołyniu dzierżawiona przez J. I . Kraszewskiego.

1 0. Jedno z miast, w którym mieszkał Kraszewski.

1 3. Ideolog komunistyczny Włodzimierz I l j icz.

1 6. Okres w dziejach Ziemi obejmujący pewien czas, zapoczątkowany ważnym wydarzeniem.

1 7. Pies Ali z Elementarza.

1 8. Stara Z. – powieść historyczna J. I .K.

1 9. Tam Ignacy Kraszewski odbył swą podróż na kuracje do wód.

20. Odgłos towarzyszący wystrzałowi: Z – paf.

21 . Cyganka z „Chaty za wsią”.

22. Tytuł jednej z lepszych powieści Kraszewskiego z życia Stanisława Augusta.

24. Nazwa herbu rodowego przodków Kraszewskiego ze strony ojca.

28. Drugie imię Kraszewskiego.

31 . Nazwisko rodowe matki Kraszewskiego.

33. Jedno z hobby Kraszewskiego.

36. Pierwsze litery (akronimy) imion i nazwiska Kraszewskiego.

37. Czynność o ustalonych zasadach, w której udział bierze zwykle kilka osób.

38. Rodzaj instytucj i kultury, którą w Żytomierzu zarządzał Kraszewski.

39. Dokończ tytuł powieści Kraszewskiego: Król Z. .

41 . Własny majątek ziemski Kraszewskiego.

42. Nazwa majątku, w którym wzrastał Kraszewski.

45. My i Z w tytule powieści Kraszewskiego.

47. Rodzaj gry.

48. Miasto, w którym Kraszewski pełnił szereg funkcji i godności.

65

Odpowiedzi

Pionowo

1 . Bolesławita.

2. Ulana.

3. Wołyń.

4. Jan.

5. Pan.

6. Tales.

7. Nil .

8. Konstancja.

1 1 . Uraz.

1 2. Ba.

1 3. La.

1 4. IB.

1 5. Zofia.

23. Hyc.

24. Sto.

25. Jarski.

26. Zamki.

27. Ból.

29. Ara.

30. Świsłocz.

32. Kordecki.

33. Matka.

34. Ar.

35. Stare.

39. Pa

40. Józef.

43. Mąż.

44. Nit.

46. Mi.

Poziomo

5. Pasternak.

9. Omelno.

1 0. Lublin.

1 3. Lenin.

1 6. Era.

1 7. As.

1 8. Baśń.

1 9. Odessa.

20. Pif.

21 . Aza.

22. Macocha.

24. Jastrzębiec.

28. Ignacy.

31 . Malska.

33. Malarstwo.

36. JIK.

37. Gra.

38. Teatr.

39. Piast.

41 . Gródek.

42. Romanów.

45. Oni.

47. Bierki.

48. Żytomierz.

kontakt z autorem:

[email protected]

66

Urszula Tobolska

Jadwiga Perwenis



we Wrocławiu

NASZA PASJA

wrażliwość na muzykę

Gdy słyszysz śpiew – tam idź!

Tam ludzie dobre serca mają.

Bo ludzie źl i – wierzaj mi

Źl i ludzie nigdy nie śpiewają.

J. W. Goethe

Sposobem na życie dla nas stało się śpiewanie. Do chóru przyciągnęła nas piękna muzyka. Pewnego dnia

spróbowałyśmy i śpiewamy do dziś. We Wrocławiu działa niemało amatorskich chórów dla dorosłych. I to

właśnie w nich wszyscy, którzy lubią śpiewać, mogą realizować swoją pasję. My odnalazłyśmy swoje

miejsce w chórze parafialnym Kościoła Uniwersyteckiego „Marianum”. Choć zabiegane i zapracowane, to

jednak znajdujemy czas na muzykę chóralną.

Przygoda ze śpiewaniem

Wcale nie musiałyśmy znać doskonale nut

i mieć skali głosu jak Anna Netrebko [rosyjska

śpiewaczka]. Umiejętność znajomości nut

śpiewacy amatorzy nabywają z czasem.

Amatorskie chóry nie stawiają kandydatom

wygórowanych wymagań. Na początek wystarczą

pewne predyspozycje, jak: słuch muzyczny – noZ

i chęci. Najważniejsze jest, żeby do chóru trafial i

ludzie, którzy lubią śpiewać. I ci zostają.

Chór, do którego uczęszczamy, jest właśnie

chórem amatorskim. Dyrygent dba o jakość

śpiewania, jak u zawodowych artystów. Stałe

ćwiczenia emisj i głosu podnoszą wartość śpiewu.

Właśnie przez to profesjonalne podejście,

jesteśmy w stanie zaistnieć w środowisku

muzycznym Wrocławia. Poznajemy kolejne tajniki

wiedzy muzycznej, szkolimy swój głos i uczymy

się żyć w zespole, z którym też sięgamy po laury,

uczestnicząc w konkursach, czy po prostu dając

koncerty.

Ważna jest wrażliwość na muzykę

Nasza przygoda ze śpiewaniem trwa już wiele

lat. W dzieciństwie śpiewałyśmy w chórach

szkolnych, później obie śpiewałyśmy w żeńskim

chórze uniwersyteckim. Śpiewanie i wrażl iwość

na muzykę zawsze były w nas. Nigdy jednak

67

Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/

nie kształciłyśmy się w tym kierunku. Choć obie

nie mamy zbyt dużo wolnego czasu i mimo,

że próby odbywają się dwa razy w tygodniu,

to jednak jest to dla nas jakaś odskocznia

od codzienności. Męczące są zwłaszcza próby

w piątek wieczorem, kiedy jesteśmy

już wyczerpane całym tygodniem pracy. Jednak

możliwość wspólnego śpiewania sprawia,

że zapominamy o zmęczeniu. Nam udało

się połączyć liczne obowiązki z pasją. Szybko

odkryłyśmy, że śpiewanie w zespole to po prostu

przygoda na całe życie. Zresztą wszyscy

członkowie chóru to miłośnicy śpiewu, bez którego

nie wyobrażają sobie życia. Szczególni pasjonaci

muzyki chóralnej z naszego grona, należą jeszcze

do innych zespołów chóralnych. To miłość

do muzyki sprawia, że pomimo trudności życia

codziennego, chętnie uczestniczą w żmudnych

próbach i koncertach, poświęcając na to swój

czas.

O zespole

Zespół powstał w kwietniu 1 995 r. , początkowo

przy parafi i p.w. Ducha Świętego, a od września

1 999 r. działa przy Kościele Uniwersyteckim

we Wrocławiu.

Inicjatorem powstania zespołu jest pan Marek

Zborowski – chórmistrz, śpiewak obdarzony

bardzo dobrym głosem tenorowym. Swoją

przygodę z chóral istyką rozpoczął w 1 953 r.

śpiewając w Chórze Chłopięco-Męskim Katedry

Wrocławskiej, prowadzonym przez Edmunda

Kajdasza. W jego dorobku znajdują się l iczne

opracowania utworów chóralnych, a w bogatym

dorobku dyrygenckim należy wyróżnić założenie

Kameralnego Chóru Męskiego Canti lena,

założenie i prowadzenie naszego zespołu.

Jego dyrygentem jest nieprzerwanie od blisko 1 8

lat. W 2005 r. zespół nagrał płytę z muzyką

rel igi jną, przedstawiającą swój 1 0-letni dorobek.

Często wspomina różnych znanych

dyrygentów, przybliża nam postaci kompozytorów,

których utwory śpiewamy. Ma swoiste poczucie

humoru. Czasami, gdy ktoś nie przykłada się do

śpiewania, zwraca się słowami: „panowie –

do kasy” (w operze, gdy śpiewak źle śpiewa,

dyrygent odsyła go do kasy po wypłatę

za dotychczasowe śpiewanie, co jest

jednoznaczne z rozwiązaniem z nim umowy).

Czasem dzień jest trudny do śpiewania i trudno

się nam utrzymać we właściwej tonacji . Jak fałsz

jest wyraźny, to wtedy słyszymy: „Panie, panowie

– to nie ta opera”. Albo gdy dźwięki mają być

subtelne, a wychodzą ciężkie, to słyszymy:

„dźwięki należy delikatnie kłaść – to nie

„człapanka”. Śmieszy nas też porównanie: „Wasze

śpiewanie jest jak ciastko z cukierni – dużo ciasta,

a kremuZ nic”.

Z inicjatywy członków Chóru „Marianum”

w 2008 roku powołano Wrocławskie

Stowarzyszenie. Celem podstawowym

jego działalności jest upowszechnianie kultury

muzycznej ze szczególnym uwzględnieniem

chóralnej muzyki sakralnej. Stowarzyszenie

wspólnie z parafią p.w. Najświętszego Imienia

Jezus we Wrocławiu (znaną jako Kościół

Uniwersytecki) sprawuje opiekę organizacyjną nad

zespołem. Działalność Stowarzyszenia przejawia

się w organizowaniu różnego rodzaju koncertów z

udziałem chóru. Aktualnie jednym z przejawów tej

działalności jest organizowanie cyklu koncertów

chóralnych pod nazwą Cantate Domino, w których

oprócz Chóru „Marianum”, biorą udział inne

zapraszane do współudziału zespoły.

68


Sensem wspólnego śpiewania jest praca

zespołowa

Chór l iczy około 25 osób. Jesteśmy chórem

mieszanym, w którym współistnieją cztery sekcje

głosowe: żeńskie, wyższe głosy, zwane sopranami

(tą barwą głosu obdarzone są autorki tego tekstu)

oraz niższe zwane altami. Oczywiście chór mógłby

istnieć bazując tylko na głosach kobiecych.

Jest przecież wiele utworów specjalnie

zaaranżowanych na kobiece głosy. Jednak

do pięknego brzmienia chóru potrzebne

są jeszcze głosy męskie: te wyższe to tenory

i niższe – basy.

Kiedyś przy okazji uroczystości jubi leuszu

Żeńskiego Akademickiego Chóru Uniwersytetu

Wrocławskiego zaproszony był chór męski

Canti lena. Gościem honorowym był Chór

Uniwersytetu Katol ickiego w Leuven (Belgia).

Na przyjęciu śpiewano i żartowano. W pewnym

momencie jeden z panów wygłosił wierszyk: „Wolę

chór mieszany, niźl i same panny, bo chór lepsze

daje tony, gdy jest dopieszczony”. Ze strony pań

riposta była natychmiastowa: „Wolę chór żeński,

niż męski, gdy jest w wieku klęski”. I tak żartom,

i radościom nie było końca.

W chórze „Marianum" śpiewają osoby głównie

w średnim wieku. W naszym gronie znajdują

się przedstawiciele różnych profesj i , jak: lekarze,

nauczyciele, prawnicy, prywatni przedsiębiorcy,

pracownicy administracj i itp. Nie brakuje

też studentów. Choć mamy różne zawody

i wykształcenie, to jednoczy nas podobna

wrażliwość muzyczna. Jak w każdym zespole

mamy różne zapatrywania na życie. Ta rozmaitość

to cecha charakterystyczna dla bogatych

osobowości – a tych w zespole nie brakuje. Mimo

różnic charakterów i temperamentów, na scenie

stanowimy jeden zgrany team. I rzecz ciekawa,

choć śpiew chóralny jest dziełem zbiorowym,

to brzmi jednorodnie.

Wszyscy chórzyści kochają to, co robią

i dlatego przynosi to tak wspaniałe efekty.

Zazwyczaj tak jest, że efekty swej często mozolnej

i niełatwej pracy chce się komuś zaprezentować.

Dopiero w zetknięciu z widzem, który słucha

z uwagą, a później reaguje oklaskami, nasza

praca ma sens. Udział w festiwalach, koncertach,

śpiewanie na wernisażach, to dodatkowa nagroda

(ale niematerialna) w realizacji naszej pasji .

Sukcesy chóru i repertuar

Muzyka sakralna na przestrzeni wieków

na różne sposoby przybliżała człowiekowi misteria

celebrowane podczas Mszy Świętej.

W tym względzie śpiew chóralny stanowi

wyjątkowe miejsce. Śpiewanie to radość i pasja,

a z racji tego, że to chór parafialny, to także

możliwość dawania świadectwa wierze. Jeżeli

śpiewamy w kościele, śpiew nasz staje

się jednocześnie modlitwą.

Chór śpiewa w macierzystej parafi i podczas

niedzielnych Mszy Świętych, a także podczas

świąt Bożego Narodzenia, Niedziel i Palmowej,

na Wielkanoc i w inne uroczystości kościelne

i okolicznościowe. Corocznie uświetnia swoim

śpiewem parafialną procesję Bożego Ciała.

Śpiewamy na zamówionych uroczystościach

ślubnych, często są to śluby mieszane, gdzie pani

młoda jest Polką, a pan młody Niemcem,

Anglikiem, czy jeszcze innej narodowości.

Swoimi występami uświetniamy nie tylko

parafialne imprezy, ale także uroczystości

akademickie (inauguracja roku akademickiego

wielu uczelni wrocławskich i szkół wyższych

Wrocławia), uroczystości rozdania dyplomów,

wręczenia dyplomów honoris causa, udział

w imprezach o charakterze charytatywnym itp.

Naszą obecnością ubogacamy imprezy wielu

stowarzyszeń, jak np. ostatnie, tj . z końcówki 201 2

r. spotkanie Opłatkowe Dolnośląskiej Izby

Rzemieślniczej we Wrocławiu, Loży Dolnośląskiej

Business Centre Club oraz Zachodniej Izby

Gospodarczej, na którym to spotkaniu

uhonorowano Tytułem Mistrza prof. Normana

Daviesa. We wspomnianej uroczystości, mającej

charakter spotkania ekumenicznego, bral i

też udział kardynał Henryk Gulbinowicz

oraz biskupi innych wyznań działających

69

w archidiecezji wrocławskiej.

Chór jest laureatem nagród zdobytych na I I

Ogólnopolskim Festiwalu Pieśni Religi jnej

w Sulistrowicach i I Ogólnopolskim Przeglądzie

Pieśni Sakralnej Vox Domini w Prusicach oraz na

I I Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Religi jnej

Cantate Domino w Krakowie.

Mamy już ugruntowaną pozycję w środowisku

muzycznym i jesteśmy znani zarówno w kraju,

jak też za granicą. Stało się to możliwe dzięki

wspólnemu śpiewaniu Chóru „Marianum”

z chórem z Irlandii , czy Niemiec. Chór w latach

2001 – 2006 trzykrotnie wyjeżdżał na koncerty

do Włoch, Austri i i Niemiec.

Wrocławski Chór „Marianum” uczestniczy

w imprezach parafialnych z całego województwa

dolnośląskiego – w Radwanicach, Bardzie

Śląskim, Kudowie Czermnej, Kłodzku,

Wambierzycach, Sanktuarium w Nowej Rudzie

i w wielu innych miejscach.

Podtrzymując tradycję, zespół występuje

we wrocławskich kościołach z koncertami kolęd.

Zapraszano też nas do udziału w imprezach

świeckich, jak obchody Dożynek w gminie

Kobierzyce.

Z racji szczególnego okresu Wielkiego Postu,

który corocznie przeżywamy, koncertujemy

z muzyką pasyjną. W programie utwory

kompozytorów z różnych regionów i okresów,

podejmujące temat Męki Pańskiej m. in. F.

Mendelssohna, F. J. Haydna czy J. G.

Rheinbergera Stabat Mater, jak też piękny utwór

Stanisława Moniuszki Oto drzewo Krzyża.

Ki lkakrotnie koncertowaliśmy w Opolu,

wraz z Opolskim Chórem Kameralnym, a także

z Chórem Parafi i Farnej w Poznaniu. W koncercie,

który odbywał się w Opolu wykonaliśmy formy

wokalno-instrumentalne, wśród nich:

70





Pastoralmesse kompozytora Ignaza Reimanna,

Offertorium Maxa Filka, czy Jasna Panna Jana

Maklakiewicza. Innym razem oba chóry –

Wrocławski Chór „Marianum” i Opolski Chór

Kameralny – wykonały Messe St. Georgs

Heinricha Blasela.

Wielką przyjemność odnajdujemy we wspólnym

śpiewie z chórami wrocławskimi, jak: Madrygaliści

Politechniki Wrocławskiej, czy chór Basil ica

Cantans, a także Canti lena. Ogromnym

przedsięwzięciem było wykonanie przez kilka

chórów specjalnie przygotowanej wersj i hymnu

konstytucj i 3 Maja. Nagranie odbyło się we

wrocławskim radiu. Scenografię do wydanej przy

tej okazji płyty tworzyły przepiękne ogrody

Arcybiskupstwa Wrocławskiego.

Zespół występował na wielu koncertach z cyklu

"Verbum cum Musica", nad którymi patronat objął

ks. Arcybiskup Marian Gołębiewski. To spotkanie,

na którym obok udziału chóru, zostaje wygłoszona

prelekcja, nawiązująca do okazjonalnego tematu.

W programach prezentujemy albo Pieśni Pasyjne

albo Adwentowe bądź Bożonarodzeniowe.

Odbiorcy wysłuchali brzmienia m. in. : Missa

Choral is Franciszka Liszta.

Mniej więcej w połowie trwania Adwentu

ubiegłego roku stal i nasi wielbiciele usłyszeli

piękny w brzmieniu Akatyst ku czci Bogurodzicy,

który odbył się w barokowych murach Kościoła

Uniwersyteckiego w ramach koncertu z cyklu

Cantate Domino. Śpiew Akatystu zabrzmiał

miesiąc wcześniej na Jasnej Górze – również

w wykonaniu chóru. Akatyst to przepiękny hymn

Maryjny, który zrodził się w tradycji wschodniej

Kościoła jako rodzaj muzyki l iturgicznej, sławiącej

Jezusa Chrystusa i Bogurodzicę.

I jubileusz artystyczny zespołu

W 201 0 roku obchodzono jubileusz 1 5-lecia

działalności artystycznej zespołu. Podczas

koncertu galowego pod znamienitą dyrekcją

Tadeusza Zatheya, zaprezentowano przepiękną

Glorię Antonio Vivaldiego z udziałem solistów.

Ponadto w tym ważnym wydarzeniu w życiu

zespołu przedstawiono najpiękniejsze utwory

polskich twórców (m. in. : Wacława z Szamotuł,

Józefa Świdra, Henryka Mikołaja Góreckiego)

i nie tylko polskich (jak: Antona Brucknera,

Alessandro Scarlattiego, Edwarda Griega i in. ).

Jubi leusz chóru świętowaliśmy dwukrotnie,

wykonując również utwór Messe Solennelle (Msza

Uroczysta) Louisa Vierne’a. Jest to przepiękne

w brzmieniu dzieło sakralne. Utwór ten został

specjalnie napisany dla zaprezentowania

możliwości instrumentów i akustyki katedry Notre

Dame. Tam Louis Vierne pracował jako organista.

Utwór przewidziano na 4 głosy i 2 partie

organowe, co oznacza, że chór śpiewa przy

akompaniamencie dwóch instrumentów.

Interesujący jest fakt, że te muzyczne fascynacje

napisał kompozytor, który urodził się prawie

niewidomy.

Ogółem zespół dał już bl isko 1 00 koncertów

i występów, co jest l iczbą imponującą. Chór

dysponuje bogatym repertuarem utworów

sakralnych i świeckich. W dorobku już blisko 1 8-

letniej działalności artystycznej zespołu znajdują

się utwory wybitnych kompozytorów polskich

obcych z różnych epok. Wykonujemy utwory

a capella (tzn. bez udziału akompaniamentu),

a także utwory z organami.

Wszystkie utwory wymienione w tekście,

można znaleźć na Youtube. Wykonują je wysokiej

klasy chóry europejskie. Warto posłuchać!

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że gdyby

nie chór, to nigdy członkowie chóru nie spotkaliby

się. A skoro już nasze drogi się przecięły

(a jak wiadomo - nic nie dzieje się bez przyczyny),

aktywnie pracujemy nad tym, aby wspólnie

cieszyć się śpiewem i dziel ić się tą radością

z innymi. Dlatego serdecznie zapraszamy

na nasze koncerty. Śpiewanie – proszę nam

wierzyć – naprawdę daje wiele radości. I niech

tak zostanie!

Obok koncertów na żywo, można nas usłyszeć

(m. in. na Youtube):

Sti l le Nacht - Cicha noc (Franz Gruber) - Chór

Marianum.

71

http: //www.youtube.com/watch?feature=player_e

mbedded&v=e4CTaXY5lEQ#!

Fragment Akatystu (Kondakion 8, Ikos 8)

w wykonaniu chóru Marianum Kościoła

Uniwersyteckiego we Wrocławiu w dniu

1 6.1 2.201 2 r.

http: //www.youtube.com/watch?v=OWYtxrrk4dQ

Fragment Akatystu ku czci Bogurodzicy – chór

Marianum śpiewa na Jasnej Górze.


mbedded&v=FYA9XUcCAEc#!

Antoni Chlondowski Missa dominical is - Agnus Dei

Śpiewa Chór Marianum w Bazylice w

Wambierzycach; dyryguje Marek Zborowski; solo

Mariola Augustyn, organy Tomasz Krzemiński.


mbedded&v=3o1 jnojmZJs#!

Hymn upamiętniający ogłoszenie Konstytucj i 3

Maja, z udziałem kilku wrocławskich innych

chórów; muzyka Marian Waśkiewicz, słowa Zofia

Pietrzyk.


mbedded&v=CB2OKSncZts#!

Kontakt z autorami:


j [email protected]

72

Urszula Tobolska


w Dolnośląskiej Bibl iotece Pedagogicznej

we Wrocławiu

WSPOMNIENIA O OSOBACH, KTÓRE JUŻ ODESZŁY

Jadwiga German – długoletni kierownik Wydziału opracowania zbiorów

Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu

„Jak myśl sprzed lat, jak wspomnień ślad,

wraca dziś pamięć o tych, których nie ma”.

(z piosenki Czerwonych Gitar)

Postać pani Jadwigi German przedstawiam w ramach prezentacji sylwetek nauczycieli bibliotekarzy

pracujących w Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu. Choć nie znałam osobiście tej pani, to nakreśliłam

Jej sylwetkę na podstawie dostępnych mi materiałów. Dzięki wspomnieniom Anny Koralewskiej-Pawlik,

podopiecznej pani German, wracam do czasu sprzed lat kilkudziesięciu. Młodszym koleżankom

przedstawiam zasługi pani Jadwigi dla Biblioteki.

Jadwiga German urodziła się w 1 906 r.

we Lwowie. Po ukończeniu Seminarium

Nauczycielskiego w okresie międzywojennym

pracowała jako nauczyciel w szkołach

powszechnych, w powiecie jarosławskim.

W okresie okupacji i po wojnie (do czerwca 1 946

r.) pracowała w Bibl iotece Miejskiej we Lwowie

[Z.D. Sylwetki bibl iotekarzy : Jadwiga German

(1 906-1 977) „Poradnik Bibl iotekarza” 1 977

nr 11 /1 2, s. 324-325].

Po I I wojnie światowej osiedl i ła się na Dolnym

Śląsku. Rozumiejąc, że najważniejszą sprawą

dla tej ziemi jest utrzymanie polskości, prawie

natychmiast włączyła się w organizowanie

od podstaw bibl iotek powszechnych. Stało

się to Jej prawdziwą pasją. Na 30 lat,

aż do śmierci, związała się z bibl iotekarstwem

wrocławskim. Od września 1 946 do 1 950 r.

była kierowniczką Powiatowej Bibl ioteki Publicznej

we Wrocławiu. Konieczne kwalifikacje

bibl iotekarskie zdobywała na kursach

Źródło: Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna

73

organizowanych przez ówczesne Ministerstwo

Oświaty oraz w Państwowym Ośrodku Kształcenia

Bibl iotekarzy w Jarocinie. Tam też złożyła

państwowy egzamin bibl iotekarski.

Zawsze chętna, by dziel ić się swym

doświadczeniem z innymi bibl iotekarzami,

najpierw podjęła pracę instruktora w Wojewódzkiej

Bibl iotece Publicznej, a następnie wizytatora

referatu bibl iotek w Prezydium Wojewódzkiej Rady

Narodowej we Wrocławiu.

Posiadając doświadczenie w zawodzie

nauczyciela, podjęła w 1 953 r. pracę

w Pedagogicznej Bibl iotece Wojewódzkiej

we Wrocławiu. Wniosła tu swoją wiedzę, zapał

i umiłowanie pracy. Dała się poznać jako

propagatorka książki i czytelnictwa nie tylko

z pozycji zawodu bibl iotekarskiego lecz

z równorzędnego zawodu nauczyciela.

W placówce pracowała na stanowisku kierownika

Wydziału opracowania zbiorów nieprzerwanie

przez 20 lat, a od końca 1 972 r. do ostatnich dni

swojego życia w tym samym dziale w niepełnym

wymiarze godzin.

Nie można nie docenić Jej zasług. Od początku

istnienia Bibl ioteki, dążenia całego zespołu

skierowane były na stworzenie odpowiedniego

środowiska dydaktycznego i stałe doskonalenie

metod i form pracy pedagogicznej nauczyciel i .

Ówczesne osiągnięcia sieci bibl iotek

pedagogicznych Dolnego Śląska, są w znacznym

stopniu Jej własnymi zasługami. W Pedagogicznej

Bibl iotece Wojewódzkiej pozostawiła po sobie

trwały ślad w postaci katalogów, które założyła,

a następnie rozbudowywała i doskonaliła,

dostosowując je do specyfiki zbiorów tej placówki

oraz do potrzeb jej użytkowników.

Nie jest to wbrew pozorom praca prosta.

Wymaga bowiem wszechstronnej znajomości

książki i rynku księgarskiego, a także opanowania

techniki katalogowania i bibl iografowania tekstów.

Wymaga gruntownej wiedzy i wysokich kwalifikacji

bibl iotekarskich.

Przez cały czas pracy w PBW poświęcała wiele

uwagi nie tylko opracowaniu zbiorów. Zajmowała

się też działalnością instrukcyjno-metodyczną

oraz dydaktyczną. Zorganizowała przy dziale

opracowania punkt konsultacyjny dla bibl iotekarzy

pedagogicznych bibl iotek powiatowych i bibl iotek

szkolnych województwa wrocławskiego.

Z niezwykłą życzliwością i cierpl iwością służyła

swą fachową radą wszystkim zgłaszającym

się do niej bibl iotekarzom. Uczestniczyła

jako prelegentka w licznych kursach

bibl iotekarskich organizowanych przez Kuratorium

Okręgu Szkolnego i Okręgowy Ośrodek

Metodyczny we Wrocławiu, szkoląc w ten sposób

setki dolnośląskich bibl iotekarzy szkolnych

i pedagogicznych.

Pod Jej kierownictwem studenci

bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego

oraz słuchacze Studium Kulturalno-Oświatowego

we Wrocławiu odbywali w placówce praktyki

wakacyjne. Była aktywnym członkiem

Stowarzyszenia Bibl iotekarzy Polskich i Związku

Nauczycielstwa Polskiego.

Jej praca została doceniona przez oświatowe

władze. W uznaniu zasług otrzymała w 1 974 r.

Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania.

Odznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi,

Własność: Anna Koralewska-Pawlik

74

Odznaką Budowniczego Wrocławia, Odznaką XV

-lecia Dolnego Śląska i szeregiem dyplomów

uznania.

Obowiązkowa, sumienna, życzl iwa

dla współpracowników i dla czytelników, była

wzorem dla młodych bibl iotekarzy.

Tak Ją zapamiętała pani Anna Koralewska-Pawlik

- podopieczna i młodsza koleżanka pani Jadwigi.

Na zdjęciu powyżej pani Ania stoi w drugim

rzędzie – pierwsza po prawej stronie.

Przeczytajmy wspomnienia pani Ani.

„Gdy w 1 969 roku rozpoczęłam swoją pracę

w Pedagogicznej Bibl iotece Wojewódzkiej

w Dziale Opracowania, działem tym kierowała

pani Jadwiga German. Była to osoba niezwykle

kulturalna, ciepła i życzl iwa ludziom.

Mnie, która miałam głowę naładowaną teorią,

cierpl iwie wprowadzała w system pracy działu.

Pani Jadwiga poza ogólnym kierownictwem,

zajmowała się głównie prowadzeniem katalogu

rzeczowego i powoli wprowadzała mnie w tajniki

tworzenia tego katalogu. Zapoznawała mnie

z systemem UKD, szczególnie

z tym rozszerzonym, dotyczącym działu

pedagogiki i oświaty.

W pokoju, w którym mieścił się dział

opracowania, znajdował się też dział

gromadzenia. Pokój nieduży, sporo osób w nim

pracujących, rozgardiasz panujący przy

rozpakowywaniu zakupionych książek nie sprzyjał

pracy, która wymagała spokoju i skupienia.

Mimo to nie było żadnych scysji , niesnasek.

Przeciwnie – dzięki taktowi i ogromnej kulturze

bycia pani Jadwigi i pozostałych pracowników

– panowała przyjemna atmosfera.

Poza mną, wszyscy pracownicy obydwu

działów, pochodzil i z Kresów Wschodnich.

Nie było końca wspominkom, dzięki którym

poznawałam problemy mieszkańców tej ziemi.

Pani Jadwiga opowiadała o histori i Lwowa,

wydarzeniach, które pamiętała jako dziecko,

o dramatycznych walkach o to miasto w latach

1 91 8-1 920, o miejscach, które pamiętała

jako licealistka i dorosła osoba.

Ciekawie opowiadała o topografi i Lwowa,

jego zabytkach. Opowiadała tak obrazowo,

że zapamiętałam nazwy i położenie ul ic

oraz najważniejsze zabytki. Mówiła o ciekawych

ludziach i zdarzeniach, o życiu kulturalnym miasta,

o stosunku Sowietów i Ukraińców do Polaków

po wybuchu I I wojny światowej, o boleśnie

przeżywanym opuszczeniu Lwowa. Kiedy

już można było wjeżdżać do ZSRR, powtarzała,

że nigdy nie pojedzie do tego miasta, bo chyba

by jej serce pękło.

Lwów to dzieciństwo i młodość pani Jadwigi

i jej dwóch sióstr. Jedna z nich, Wanda, pracowała

w Bibl iotece Zakładu Narodowego

im. Ossolińskich przed i po wojnie. Dzięki pani

Jadwidze dowiedziałam się, jak pracownicy

Ossolineum staral i się wynieść co cenniejsze

książki z bibl ioteki, kiedy po wybuchu I I wojny

przejęl i ją Sowieci i panoszyli się Ukraińcy.

Piękną twarz pani Jadwigi, Jej uśmiech pełen

życzliwości – stale mam przed oczyma.

Praca w dziale opracowania była początkiem

mojego życia zawodowego. Miałam bardzo dużo

szczęścia, że mogłam uczyć się od pani Jadwigi.


75

Jej ogromna pracowitość, rzetelność i uczciwość

były dla mnie drogowskazem i cennym

przykładem”.

Tyle pięknego, ciepłego tekstu o tej postaci.

Cennego, bo wypowiedzianego z serca od osoby,

która znała osobiście panią German i ma Jej wiele

do zawdzięczenia. Chciałam bardzo serdecznie

podziękować pani Ani za chęć podzielenia

się swoimi wspomnieniami i udostępnienie zdjęć.

Dostrzegam, jak mądra, twórcza i cenna

była opieka i patronowanie działalności

instrukcyjno-metodycznej i dydaktycznej

pani German. Mam nadzieję, że postać

ta przetrwa nie tylko w myślach i sercach ludzi,

którzy ją znali osobiście. Niech pozostanie

też w pamięci obecnych pracowników Bibl ioteki

we Wrocławiu, a zwłaszcza u bezpośrednich

kontynuatorów Jej pracy.

Kontakt z autorem:

[email protected]


76

Edyta Wzorek

Nauczyciel-bibl iotekarz



NAUCZYCIEL BIBLIOTEKARZ

DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ

W WAŁBRZYCHU

Korzystając z możliwości jaką stwarza „DIBP –

Dolnośląski Informator Bibl iotek Pedagogicznych”

postanowiłam, za jego pośrednictwem,

zaprezentować moją osobę – nauczyciela

bibl iotekarza zatrudnionego w Dolnośląskiej

Bibl iotece Pedagogicznej we Wrocławiu. Fi l ia

w Wałbrzychu. W tym celu zdecydowałam

się posłużyć blokiem tematycznym:

„Przedstawiamy młodych bibl iotekarzy” (mimo,

że jestem nauczycielem bibl iotekarzem z 1 0.

letnim stażem pracy, to nadal młodym .. .duchem).

Jestem nauczycielem bibliotekarzem z....

Jak już wspomniałam, w Bibl iotece

Pedagogicznej w Wałbrzychu pracuję od 1 0. lat.

Ukończyłam...

W 2002 r. ukończyłam studia wyższe

– Bibl iotekoznawstwo i Informacja Naukowo

– Techniczna (Uniwersytet Wrocławski). By móc

pracować w bibl iotece musiałam uzupełnić

kwalifikacje pedagogiczne. W 2003 r. ukończyłam

roczny Kwalifikacyjny Kurs Pedagogiczny

dla Nauczyciel i Czynnych Zawodowo

organizowany przez Dolnośląski Ośrodek

Doskonalenia Nauczyciel i we Wrocławiu

– zyskując pełne kwalifikacje i prawo pracy

w placówce pedagogicznej. Czując niedosyt

wiedzy, szczególnie z zakresu pedagogiki

specjalnej, w 201 0 r. rozpoczęłam studia

podyplomowe

– Logopedia z emisją głosu, które ukończyłam

w 201 2 r. zyskując tytuł – nauczyciel logopeda.

77

Jakie było moje wyobrażenie o pracy,

którą wybrałam?

Moje wyobrażenie dotyczące zawodu

bibl iotekarza, rol i bibl ioteki w środowisku

oscylowało wokół gromadzenia, opracowania

i udostępniania zbiorów. Nie przypuszczałam,

że zakres obowiązków, szczególnie nauczyciela

bibl iotekarza jest znacznie szerszy, obejmuje wiele

innych czynności – pozornie nie związanych

z pracą w bibl iotece. W weryfikacji tego poglądu

pomocne okazały się studia bibl iotekoznawcze,

w trakcie których uświadomiłam sobie na czym

naprawdę polega praca w bibl iotece, czego

wymaga się od współczesnego bibl iotekarza.

Wiedza teoretyczna oraz praktyka, którą stopniowo

nabywałam pracując w zawodzie, ostatecznie

zmieniły moje wyobrażenie. Uważam, że instytucja

bibl ioteki pedagogicznej odgrywa znaczącą rolę

w środowisku kulturalnym i oświatowym.

Wszechobecny, postępujący rozwój technologii

wyznacza bibl iotekom nowe kierunki rozwoju,

zmienia się charakter pracy bibl iotekarzy, rosną

wymagania, l iczy się nie tylko „tu i teraz”

ale przede wszystkim „jutro”.

W bibliotece zajmuję się...

Ponieważ pracuję w Wydziale udostępniania

moim priorytetem jest profesjonalna obsługa

czytelnika, czemu staram się dawać wyraz

podczas moich codziennych dyżurów

w wypożyczalni. Bezpośredni kontakt

z Czytelnikiem, pomoc w wyborze odpowiedniej

l iteratury, indywidualne lub prowadzone w grupach

szkolenia dotyczące korzystania z baz i

katalogów w systemie ALEPH, dają wiele

satysfakcji , zadowolenia z siebie i wykonywanej

pracy.

Moja aktywność zawodowa nie ogranicza się

jedynie do obsługi Czytelnika. Zgodnie

z postanowieniem, które towarzyszy

mi od początku pracy zawodowej, staram się być

pracownikiem uniwersalnym, lubiącym wyzwania,

kreatywnym, realizującym rozmaite formy. W myśl

powyższego:

- biorę udział w tworzeniu strony www DBP

we Wrocławiu / Fil ia w Wałbrzychu

- prowadzę zajęcia z edukacji czytelniczo

- medialnej

- brałam czynny udział we wdrażaniu modułu

udostępniania w systemie bibl iotecznym ALEPH

- biorę udział w pracach zespołu do spraw

ewaluacji

- zajmuję się opracowaniem zbiorów (wspólnie

z innymi pracownikami)

- współpracuję z Uniwersytetem I I I Wieku przy

Wałbrzyskiej Wyższej Szkole Zarządzania

i Przedsiębiorczości (prowadzę w ramach

wolontariatu wykłady monograficzne)

- przygotowuję Adnotowaną Bibl iografię Nabytków

Bibl ioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu (w cyklach

półrocznych)

- uczestniczę w różnego rodzaju kursach,

szkoleniach, WDNach, spotkaniach Zespołu

Samokształceniowego Bibl iotekarzy, itp.

Jak mawiała bohaterka „Czterdziestolatka”

- „ . . .żadnej pracy się nie boję. . . ”.

Moje dalsze plany zawodoweH

Obecnie intensyfikuję swoje działania pod kątem

pomyślnego zakończenia stażu na stopień

nauczyciela mianowanego. To moje plany

zawodowe na najbl iższą przyszłość.

Priorytetem pozostanie nadal rozwijanie

umiejętności zawodowych, zdobywanie wiedzy

z zakresu bibl iotekoznawstwa, pedagogiki,

psychologii , socjologi i i dziedzin pokrewnych,

skuteczne przeciwdziałanie rutynie i syndromowi

wypalenia zawodowego.

Moje zdanie na temat roli, jaką placówka pełni

dla nauczycieliH

Bibl ioteka Pedagogiczna pełni znaczącą rolę w

środowisku oświatowym. Placówka oferuje

nauczycielom:

78

- możliwie najaktualniejszą literaturę z zakresu

pedagogiki, dydaktyki, psychologii , socjologi i

i dziedzin pokrewnych - naukową

i popularnonaukową - krajową i światową

- służy rozwijaniu i zaspakajaniu potrzeb

czytelniczych, zawodowych i edukacyjnych

- udziela instruktażu metodycznego nauczycielom

bibl iotek szkolnych w zakresie prowadzenia zajęć

z edukacji czytelniczo – medialnej, pol ityki

gromadzenia zbiorów, korzystania z baz

i katalogów w systemie ALEPH

- współpracuje ze szkołami wyższymi, placówkami

doskonalenia nauczyciel i i innymi placówkami

oświatowymi

- przygotowuje zestawienia tematyczne

dla potrzeb instytucj i oświatowych

Znaczenie placówki dla studentów i uczniówH

- Bibl ioteka Pedagogiczna jest dla studentów

i uczniów nieocenionym źródłem wiedzy z zakresu

pedagogiki, psychologii , socjologi i

i dziedzin pokrewnych

- oferuje praktyki zawodowe dla studentów

kierunków bibl iotekoznawczych

- przygotowuje zestawienia tematyczne

dla potrzeb Czytelników

- organizuje indywidualne lub zbiorowe szkolenia

z zakresu korzystania z baz i katalogów

w systemie ALEPH

- prowadzi zajęcia z edukacji czytelniczo

-medialnej

Uważam, że nauczyciel bibliotekarz

w dzisiejszych czasach...

Rozwój współczesnych technologii

informatycznych stawia nauczycielom

bibl iotekarzom nowe wyzwania, zmienia

się charakter naszej pracy. W dzisiejszych czasach

nauczyciel bibl iotekarz to osoba doskonale

znająca sytuację kulturalno-oświatową kraju,

współpracująca z różnego rodzaju placówkami

(szkołami, poradniami psychologiczno-

pedagogicznymi, domami kultury, domami dziecka,

itp.), stale doskonaląca się, swobodnie

korzystająca z osiągnięć współczesnych

technologii informatycznych. Nauczyciel

bibl iotekarz naszych czasów powinien wychodzić

naprzeciw oczekiwaniom coraz bardziej

wymagających Użytkowników, koncentrować

swoje działania na stworzeniu placówki możliwie

najbardziej przyjaznej Czytelnikom.

Czytam...

N ieodmiennie, od kilku lat, miesięcznik „Film”

(wynik mojej fascynacji dziesiątą muzą),

współczesne powieści obyczajowe, szczególnie

polskich autorów, l iteraturę popularnonaukową

z zakresu pedagogiki i psychologii , powieści

Carlosa Ruiza Zafona („Cień wiatru”, „Gra anioła”,

„Więzień nieba”, „Marina”). W związku z faktem,

że jestem mamą 5. letniej Hani i 8. letniego Bartka,

ponownie odkrywam magię baśni i bajek, l iteratury

dla dzieci i młodzieży. Obecnie naszym

zainteresowaniem cieszą się „Przygody Mikołajka”

- krótkie, humorystyczne opowiadania z morałem -

polecam również dorosłym.

Moje hobbyH

Podobnie jak Grażyna Torbicka –„kocham kino”.

Fascynacja fi lmem narodziła się w okresie kiedy

byłam uczennicą klasy humanistycznej l iceum

ogólnokształcącego i trwa do dziś. Moim

szczególnym zainteresowaniem cieszą fi lmy tzw.

„moralnego niepokoju”, obyczajowe,

psychologiczne. Wśród europejskich produkcji

wyjątkowe miejsce zajmuje kino francuskie

(„Niewinne kłamstewka”, „Dzień, który odmienił

twoje życie”, „Niebo nad Paryżem”, „Smak życia”,

„1 5 sierpnia”) czy francuskojęzyczne, szczególnie

Kanadyjczyka Xaviera Dolana („Wyśnione miłości”,

„Na zawsze Laurence”). Cenię sobie również kino

azjatyckie - za wyjątkową symbolikę, magiczny

sposób przedstawiania rzeczywistości. Faworytem

są produkcje Kim Ki-duka („Łuk”, „Time” , „Pusty

dom”, „Wiosna, lato, jesień, zima i . . . wiosna”).

79

Wolny czas dzielę między kino, dobrą książkę,

muzykę, ostatnio również wszystko

co dotyczy zdrowego stylu życia (odpowiednia

dieta, aktywność fizyczna).

80

A gdybym mogła pracować gdzie indziej.. . ,

byłoby to...

N ie chciałabym pracować gdzie indziej. Gdyby

jednak moja kariera zawodowa potoczyła

się inaczej sądzę, że sprawdziłabym się w pracy

z dziećmi upośledzonymi (intelektualnie

i ruchowo) jako terapeuta mowy.

Kontakt z autorem: [email protected]

Urszula Tobolska



we Wrocławiu

ALTRUIZM

cecha niedoceniana we współczesnym świecie

Człowiek jest wspaniałą istotą

nie z powodu dóbr,

które posiada, ale jego czynów.

Jan Paweł I I

Postawa altruistyczna zawiera w sobie element zainteresowania drugim człowiekiem. Rzecz ciekawa, w

momencie, gdy człowiek świadomie zwróci uwagę na potrzeby innych ludzi, zmniejsza się jego własny

egoizm. Autorka w artykule przedstawiła oznaki zachowań altruistycznych.

Według definicj i słownikowej „altruizm

to bezinteresowne kierowanie się dobrem innych

ludzi, gotowość do poświęceń dla innych,

przeciwieństwo egoizmu, alterocentryzm”.

[Altruizm. W: Słownik wyrazów obcych.

Wydawnictwo Naukowe PWN. [onl ine]. [Dostęp: 4

lutego 201 3]. Dostępny w www:

http: //www.swo.pwn.pl/].

Intencją altruisty jest czynienie dobra

i bezinteresowne działanie na rzecz innych ludzi.

Altruizm może przybierać różne formy: od postawy

sympatyzującej, poprzez wspieranie duchowe

lub materialne, aż po poświęcenie własnego życia

dla drugiego człowieka.

Zanim termin altruizm za sprawą fi lozofa

francuskiego Augusta Comte’a na dobre zagościł

w rozważaniach o naturze ludzkiej, działania

człowieka na rzecz innych ludzi przypisywano

głównie egoizmowi . Fi lozofowie, a wśród nich

Niccolo Machiavell i , Thomas Hobbes, a jeszcze

potem Fryderyk Nietzsche uważali , że ludzie

angażują się w pomoc innym wyłącznie

z powodów egoistycznych. Nietzsche poszedł

jeszcze dalej i nie tylko zakwestionował pozytywną

wartość idei dobroci, lecz również uznał,

że bezinteresowność jest oznakąZ słabości.

Znalazł się jednak myśliciel – wspomniany August

Comte – który wnioskował, że człowiek nie jest

wyłącznie egoistą i może w życiu kierować

się także „pragnieniem życia dla innych”.

O i le fi lozofowie koncentrowali

się na rozważaniu, czy istnieje bezinteresowność

w działaniu człowieka, to psychologowie zaczęli

wskazywać na różnorodność uwarunkowań

ludzkiego altruizmu. Ale mimo, iż psychologia jako

nauka „istnieje od ponad dwóch wieków,

to prospołecznością i altruizmem zainteresowała

się dopiero w połowie lat 60. ubiegłego wieku”

[Szuster-Kowalewicz, Anna. Dylemat altruizmu,

czyl i o zagadce ludzkiej bezinteresowności.

„Psychologia w Szkole” 2006, nr 1 , s. 87-97].

81

„Rodzinny” egoizm genów

Człowiek nie do końca jest bezinteresownym

altruistą. Ludzie, którzy powszechnie nazywają

samych siebie altruistami, tak naprawdę

najczęściej pomagają swoim bliskim

lub przyjaciołom. Przyczyny występowania

altruizmu wśród osobników spokrewnionych

ze sobą tłumaczy teoria doboru krewniaczego,

zwana też altruizmem krewniaczym .

Zaproponował ją w 1 964 r. antropolog Wil iam

Hamilton. Według niego altruistyczne zachowania

ludzi (i organizmów w ogóle) wynikają z egoizmu

genów. Zgodnie z teorią Hamiltona człowiek,

paradoksalnie, dbając o krewnych, dba o własne

geny.

Jednym z przykładów obrazujących takie

twierdzenie może być fakt, że matki częściej

zajmują się dziećmi swoich córek (bo są bardziej

pewne, że to rzeczywiście ich wnuki) niż dziećmi

synów, których pokrewieństwo nie jest już takie

bezsporne.

Istnieje też teoria altruizmu odwzajemnionego.

Ogłosił ją w 1 971 r. socjobiolog Robert Trivers.

Według niego człowiek jest skłonny ponosić

pewien wysiłek, jeśl i ma nadzieję

na odwzajemnienie czynu przez jednostkę, której

pomaga. Obrazuje to zasada: „Ja pomogę

mu teraz, a gdy ja będę potrzebować pomocy,

to on pomoże mnie”. Przykłady takiego

zachowania często spotykamy w codziennym

życiu, kiedy oddajemy znajomym przysługi

w nadziei, że oni kiedyś odwdzięczą się nam tym

samym. Trudno jednak takie zachowanie nazywać

altruizmem.

Czy altruizm musi być zawsze

odwzajemniony?

Dlaczego w ogóle pomagamy komukolwiek

zamiast być egoistą? Na pewno przyjaciołom

pomagamy nie dlatego, że oczekujemy

od nich „zapłaty”, ale ze względu na to, że są

właśnie naszymi przyjaciółmi.

Altruistą jest osoba, która przedkłada wartości

typu „być” nad „mieć”. Choć nie rezygnuje

całkowicie z dóbr materialnych, daje jednak

pierwszeństwo idei opartej na orientacji „być”.

Przejawami takiego zachowania jest gotowość

do dawania, dzielenia się z innymi

i bezinteresownego służenia im. Gdy podejmiemy

wysiłek zrozumienia warunków, w jakich znalazł

się potrzebujący, to włączamy empatyczne

myślenie. I wtedy powstaje w nas zalążek

altruizmu.

Uwaga! Prawdziwa, a nie pozorna pomoc,

zawsze wymaga otworzenia się na drugą osobę

i rozumienia jej sytuacji . I jest obojętne, czy chodzi

o bezdomnego, znajomego, czy kogoś z rodziny.

Bezinteresowność to istotnie oznakaH

słabości?

Zespół szwajcarskich neurologów postanowił

zbadać aktywność mózgu podczas wykonywania

przez ludzi pewnych altruistycznych działań.

Ochotników eksperymentu poproszono

o podzielenie się z innymi pewną sumą własnych

pieniędzy. O tym, czy chcemy się dziel ić z innymi,

decyduje niewielki obszar mózgu ulokowany

za uchem, a konkretnie – niewielki fragment

82

między płatem ciemieniowym a skroniowym.

Okazało się, że niektórzy z badanych nie byli

w stanie oddać części swoich pieniędzy, inni

zachowywali się bardzo altruistycznie. W trakcie

badań, gdy ochotnicy decydowali , komu dać

pieniądze, badacze skanowali ich mózgi.

I tak skany mózgów pokazały, że ludzie, którzy

zachowywali się altruistycznie, miel i u zbiegu

płatów skroniowego i ciemieniowego więcej kory

szarej.

W innych tego typu badaniach dostrzeżono,

że ten sam fragment mózgu uaktywniał

się, gdy badani próbowali wczuć się w czyjąś

sytuację, czyl i wykazywali się empatią.

Stąd wniosek, że osoby zachowujące

się altruistycznie mają więcejZ szarych komórek.

I jeszcze więcej - pomagając innym, pomagamy

tak naprawdę sobie. Nasze altruistyczne działania

oddziałują bezpośrednio na mózg, który wytwarza

poczucie zadowolenia. Tak samo zachowuje

się nasz mózg, gdy zaspokajamy nasze potrzeby

szczęścia - jemy coś smacznego lub słyszymy

komplement. Sugeruje to na istnienie

bezpośredniego neurologicznego związku między

pomaganiem innym a odczuwaniem szczęścia.

Nasuwa się konkluzja, że ludzie pomagający

bliźnim nie są naiwni, czy łatwowierni,

jak to sugerował Fryderyk Nietzsche,

lecz po prostuZ mądrzy. I można mówić

o szczęśliwym mózgu altruisty.

Warto koncentrować swą uwagę

na konsekwencjach naszych zachowań

dla innych.

Altruizm a wychowanie

Altruizm pozostaje bardzo blisko związany

z takimi cechami człowieka, jak moralność,

empatia, współpraca, sprawiedliwość

i wzajemność, troska o dobro innych,

uczciwość. Dla kogoś, kto nie jest altruistą

z natury, postępowanie zgodne z zasadami

altruistycznymi nie zawsze jest łatwe. Zatem warto

o niego zabiegać w wychowaniu. Nadawanie

altruizmowi rangi podstawowego celu wychowania

ma szczególną rolę do odegrania w dzisiejszych

czasach. Współczesny człowiek potrzebuje

drugiego człowieka bardziej niż kiedykolwiek

przedtem. Jest to spowodowane znacznym

postępem naukowo-technicznym, którego

skutkiem jest z jednej strony odczuwane

zobojętnienie na los i potrzeby innych ludzi,

a z drugiej – chroniczny brak czasu dla nich.

Niesienie bezinteresownej pomocy

jest z pewnością czynem szlachetnym. Przejawem

zachowań altruistycznych jest nie tylko dawanie

w sensie mierzalnym, bo jak podaje Mieczysław

Łobocki „prawdziwym altruistą jest nie tylko

ten, kto ma do zaoferowania innym

coś wymiernego, ale również

ten, kto nie szczędzi im swojej życzliwości

i zrozumienia, pociesza ich i jest siewcą

pogody ducha, interesuje się sprawami innych

ludzi oraz jest gotowy cierpliwie i uważnie

ich wysłuchać” [Łobocki, Mieczysław.

Wychowanie do altruizmu w rodzinie. „Problemy

Opiekuńczo-Wychowawcze”1 997, nr 5. dod. 2-5].

Bardzo cenną jest umiejętność patrzenia

na sytuację nie tylko z własnego (egoistycznego)

punktu widzenia, ale również z perspektywy

83

innych. Sprawność ta jest z pewnością efektem

wiedzy o innych ludziach. Intuicyjnie bowiem

nie zaproponujemy osobie niesprawnej ruchowo

wspinaczki w góry. I choć w naturze człowieka

egoizm często bierze górę, to jednak starajmy się

nieść pomoc innym bez nadziei na rewanż

w przyszłości. Warto bowiem pamiętać

o tym, że niesienie pomocy jest dobrym czynem.

I warto nieść tę pomoc niezależnie

od tego czy sami na tym skorzystamy!

Wydaje mi się, że na szczęście w codziennych

czynnościach, otwieramy się na pomoc innym

ludziom – pocieszając ich, wysłuchując – często

nie zdając sobie nawet sprawy z własnej

dobroczynności.

Alturizm u zwierząt

Choć empatia i troska o dobro innych to cechy

kojarzące się jako ludzkie, zachowania

altruistyczne mogą występować zarówno wśród

ludzi, jak i w rozmaitych społeczeństwach

zwierzęcych. Przykładem mogą być nieświszczuki,

zwane pieskami preriowymi, ostrzegające inne

osobniki w stadzie o grożącym

im niebezpieczeństwie. Reagują w ten sposób,

choć sami mogą paść ofiarą drapieżników. Innym

przykładem altruistycznych zachowań u zwierząt

są delfiny spieszące na pomoc rannym

towarzyszom lub ptaki wydające głosy

ostrzegające inne osobniki przed

niebezpieczeństwem, mimo, że mogą tym samym

ujawniać drapieżnikom swoje położenie.

Wybitny holenderski etolog Frans de Waal

(etologia to dziedzina zoologii , zajmująca

się szeroko pojętymi badaniami zachowań

zwierząt), pokazuje nagranie kilku ciekawych

zachowań społecznych zwierząt [Frans de Waal.

Zachowanie moralne u zwierząt

http: //www.ted.com/talks/frans_de_waal_do_anim

als_have_morals.html].

Polecam obejrzenie tego fi lmu!

Warto też poczytać:

Dzieła zwarte

1 . Aronson, El l iot. Wilson, Timothy D. Akert, Robin M.

Psychologia społeczna : serce i umysł. Tł. Anna

Bezwińska. Poznań : Wydawnictwo Zysk i S-ka, cop.

1 997. ISBN 83-71 50-01 6-5.

Zachowanie prospołeczne - dlaczego ludzie

pomagają innym.

2. De Bono, Edward. Mieć piękny umysł. Tł. Olga

Wojtaszczyk. Warszawa : Wydawnictwo Studio Emka,

2009. ISBN 978-83-88607-89-9.

Autor udowadnia, że piękny umysł nie wymaga

wysokiego IQ, szerokiej wiedzy czy wspanialej osobowości.

Wszystko, czego trzeba, to kreatywność, wyobraźnia i

altruizm - a tych technik każdy może się nauczyć.

3. Garczyński, Stefan. O dawaniu. Warszawa :

Wydawnictwo „Nasza Księgarnia'' 1 985.

4. Przemieniecki, Józef. Psychologia jednostki :

odkoduj szyfr do swego umysłu. Gl iwice : Wydawnictwo

Helion, cop. 2008. ISBN 978-83-246-1 352-6.

Artykuły z czasopism

1 . Burnstein, Eugene. Kto komu pomaga i dlaczego.

„Charaktery” 2005, nr 7, s. 41 -42.

2. Jarymowicz, Maria. Ja, dobroczyńca. „Charaktery”

2011 , nr 3, s. 58-61 .

Czym kierujemy się pomagając innym oraz czy

istnieje w ludziach naturalna potrzeba czynienia dobra.

84

3. Łobocki, Mieczysław. Wychowanie do altruizmu w

rodzinie. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1 997, nr

5. dod. 2-5.

Kształtowanie postaw altruistycznych u dzieci.

4. Nieznańska, Agnieszka A. Szczęśniak, Małgorzata.

Podaj dobro dalej. „Charaktery” 201 0, nr 1 2,

s. 60-63.

O idei wzajemności pośredniej, czyl i ofiarowaniu dobra

komuś, od kogo nie oczekujemy wzajemności.

5. Pi lot, Małgorzata. Tak zwane dobro. Współczesne

poglądy na ewolucję zachowań altruistycznych.

„Wiadomości Ekologiczne” 2001 , z. 3, s. [207]-222.

6. Poznańska, Maria Wanda. Altruizm jako styl życia.

„Kultura i Edukacja” 1 999, nr 1 , s. 1 2-1 8.

7. Szuster-Kowalewicz, Anna. Dylemat altruizmu,

czyl i o zagadce ludzkiej bezinteresowności.

„Psychologia w Szkole” 2006, nr 1 , s. 87-97.

Definicja altruizmu. Historia altruizmu. Różne

oblicza altruizmu.

8. Szuster-Kowalewicz, Anna. Pomoc pierwszej

potrzeby ; rozm. przepr. Dorota Krzemionka-Brozda.

„Charaktery” 2005, nr 11 , s. 35-36.

Zachowania altruistyczne.

Kontakt

z autorem: [email protected]

85

Joanna Lejawa



we Wrocławiu. Fi l ia w Legnicy

WSPÓŁCZESNA 60-LATKA

Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy

„Biblioteka jest instytucją, która samym swoim istnieniem świadczy o rozwoju kultury.

Jest ona bowiem skarbnicą piśmiennictwa, przez które człowiek wyraża swój zamysł twórczy,

inteligencję, znajomość świata i ludzi, a także umiejętność panowania nad sobą,

osobistego poświęcenia, solidarności i pracy dla rozwoju dobra wspólnego”.

Jan Paweł II

Filia Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy obchodziła w 201 2 roku jubileusz 60-lecia swojej

działalności. Artykuł ten jest jednak spojrzeniem na współczesną Bibliotekę przez pryzmat jej historii.

Placówka od roku 1 978 zajmuje budynek

przy ulicy Świętego Piotra 1 2 w Legnicy. Znajduje

się na obszernej powierzchni, na której

zorganizowano miejsce udostępniania:

wypożyczalnię i czytelnię.

Obecnie bibl ioteka oferuje czytelnikom

ok. 60.000 woluminów. Posiada również zbiory

audiowizualne, m. in. : fi lmy na DVD, CD, kasetach

wideo - ekranizacje lektur szkolnych i wybitnych

dzieł l iterackich oraz materiały pomocnicze

dla nauczyciel i . Oferuje też księgozbiór regionalny

i niewielką kolekcję wydawnictw opublikowanych

przed 1 939 i po 1 945 roku. Gromadzi materiały,

które obejmują książki z różnych dziedzin wiedzy

– m. in. jest to l iteratura pedagogiczna,

psychologiczna, socjologiczna, popularnonaukowa

– jak też l iteraturę piękną oraz czasopisma.

Zaspokajają one podstawowe potrzeby

dydaktyczno-wychowawcze szkoły i środowiska.

Bibl ioteka bierze udział w rozbudowie informacji

oświatowej Dolnośląskiego Systemu Informacji

Edukacyjnej (DSIE). Sukcesywnie wprowadza

i opracowuje zbiory do katalogu elektronicznego,

wzbogacając bazę on-l ine. Współpracuje

z wydawnictwami, księgarniami i innymi

instytucjami w celu pozyskiwania zbiorów.

Współuczestniczy ponadto w rozbudowie bazy

WikiEduLinki (l inki edukacyjne z zasobów

Internetu).

Fi l ia w Legnicy posiada wewnętrzną sieć

komputerową podłączoną do Internetu.

Czytelnia.

86

W wypożyczalni i czytelni użytkownicy korzystają

na miejscu z baz on-l ine. Miejsca udostępniania

cieszą oko odwiedzających kącikiem zieleni,

sprzyjają zdobywaniu wiedzy, są jasne

i przestronne.

W czytelni udostępnia się księgozbiór

podręczny oraz bieżące i archiwalne czasopisma

pedagogiczne. Umieszczone tam komputery

posiadają l icencjonowany program

do redagowania bibl iografi i załącznikowej,

co jest pomocne piszącym np. prace maturalne

bądź naukowe. Wykonuje się tu także usługi

kserograficzne.

Od 1 0 czerwca 2011 roku w wypożyczalni

funkcjonuje moduł systemu komputerowego

Aleph. Do korzystania ze zbiorów uprawnia karta

bibl ioteczna. Nauczyciele bibl iotekarze z pomocą

systemu obsługują czytelnika, natomiast

użytkownicy mają wgląd w swoje e-konto

bibl ioteczne i dzięki temu poprzez sieć Internet

mogą zamawiać wybrane przez siebie pozycje.

System Aleph może też wysyłać czytelnikowi

informacje o zbliżającym się terminie zwrotu

wypożyczonych pozycji .

W internetowym serwisie Dolnośląskiej

Bibl ioteki Pedagogicznej, nasza Fil ia posiada

swoją stronę:

http: //www.dbp.wroc.pl/bibl ioteki/legnica/.

Zawarte są tam informacje dotyczące kontaktu,

dni i godzin pracy placówki, aktualności, dostępu

do elektronicznych katalogów, bazy DBP

oraz oferty świadczonych usług edukacyjnych.

Bibl ioteka prowadzi wszechstronną działalność

usługowo-informacyjną: bezpośrednią,

elektroniczną i telefoniczną. Pomaga w doborze

literatury w oparciu o bazy katalogowe bibl ioteki,

zasoby Internetu i inne źródła. Zajmuje

się wypożyczeniami międzybibl iotecznymi,

udostępniając materiały z innych krajowych

bibl iotek. Współpracuje z Dolnośląskim Ośrodkiem

Doskonalenia Nauczyciel i

we Wrocławiu, Fi l ią w Legnicy. Wzbogaca

warsztat pracy konsultantów o niezbędną

im literaturę i opracowuje zestawienia

bibl iograficzne na wybrane tematy.

Placówka pozyskuje nowych użytkowników,

współpracuje ze środowiskiem lokalnym,

m. in. : wspiera pracę dydaktyczną nauczyciel i

materiałami oraz seminariami dla nauczyciel i

bibl iotekarzy bibl iotek szkolnych z zakresu

bibl iotekoznawstwa, działa na Forum

Bibl iotekarzy. Przeprowadza szkolenia

dla środowiska oświatowego z zakresu technik

informacyjno-komunikacyjnych. Prowadzi również

zajęcia edukacyjne dla uczniów.


we Wrocławiu i jej fi l ie uczestniczą w programie

Dolnośląska e-Szkoła, który współfinansuje

Europejski Fundusz Regionalny oraz Samorząd

Województwa Dolnośląskiego w ramach Rozwoju

Regionalnego Programu Operacyjnego

Czytelnia.

Stanowiska komputerowe w czytelni.

87

dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-

201 3. W ramach projektu zakupiono

i uruchomiono platformę edukacyjną Fronter,

która świadczy usługi edukacyjne

jej użytkownikom, uczniom, nauczycielom,

pedagogom i rodzicom. Placówki fi l ialne

wyposażono także w sprzęt komputerowy

i oprogramowanie.

Fi l ia Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej

w Legnicy jest ceniona w środowisku lokalnym.

Wspomaga nauczyciel i , studentów i uczniów

w dalszym kształceniu. Zachęca

do samokształcenia, stanowi przyjazne miejsce

do zdobywania wiedzy. Jest otwarta na innowacje

i pragnie sprostać wymaganiom jakie niesie

przyszłość.

Kontakt z autorem: [email protected]

Wypożyczalnia. W głębi magazyn zbiorów.

88

W roku 201 2 mieszkańcy Strzel ina świętowali

rocznicę powstania ich miasta. Prawa miejskie

nadał miastu dokładnie 720 lat temu Bolko I

Świdnicki. Obchody rocznicowe upamiętniono

różnymi inicjatywami, uroczystościami, imprezami.

W przygotowania włączyli się bardzo licznie

mieszkańcy naszego miasta wraz z Burmistrzem

Miasta i Gminy Strzel in panią Dorotą Pawnuk.

Z jej inicjatywy i pod jej przewodnictwem

pracowała Grupa Inicjatywna koordynująca

zarówno przygotowania, jak i przebieg

uroczystych wydarzeń. Poszczególne inicjatywy

realizowane były przez cały 201 2 rok.

W skład tej Grupy weszli dyrektorzy szkół,

zakładów, przedsiębiorstw oraz przewodniczący

organizacji społecznych. Każdy zadeklarował

i przedstawił swój wkład, swój sposób

uhonorowania rocznicy. Niezwykłe zaangażowanie

dorosłych udziel i ło się dzieciom i młodzieży.

W szkołach powstały ciekawe projekty,

przeprowadzano różnorakie imprezy i konkursy

związane z historią miasta. Młodzież chętnie

i l icznie uczestniczyła we wszystkich pomysłach.

Bardzo ciekawe propozycje zrealizowała

Miejska i Gminna Bibl ioteka w Strzel inie. Jedną

z nich była Pamiątkowa Wieża Ratuszowa,

wykonana przez czytelników, z zamieszczonymi

na niej zdjęciami mieszkańców, stojąca nadal

w holu Starostwa Powiatowego.

Centralnym punktem obchodów rocznicy

nadania praw miastu była uroczysta, otwarta

Sesja Rady Miejskiej Strzel ina. To wydarzenie

miało miejsce 22 czerwca 201 2 r. w pięknej aul i

Liceum Ogólnokształcącego w Strzelinie. Licznie

zebrani radni, goście i mieszkańcy wysłuchali

m. in. interesujących wykładów strzel ińskich

historyków panów: Piotra Rozenka i Piotra

Rucińskiego.

Ich wystąpienia przybliżyły dzieje miasta

Barbara Rucińska



we Wrocławiu. Fi l ia w Strzel inie

DZIAŁANIA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ

W STRZELINIE

związane z jubileuszem miasta

Jednym z podstawowych i ważnych zadań biblioteki pedagogicznej w małym mieście jest współdziałanie

ze środowiskiem lokalnym, władzami, placówkami kulturalnymi, oświatowymi, organizacjami społecznymi

oraz innymi bibliotekami. Dzięki takiej właśnie aktywnej współpracy Biblioteka Pedagogiczna w Strzelinie

jest znana mieszkańcom, a jej zbiory szeroko wykorzystywane.

89

od zamierzchłego Średniowiecza po czasy nam

współczesne. W części artystycznej wystąpil i

uczniowie Szkoły nr 5 ze sztuką „Rok tysięczny,

w drodze do Gniezna”. Następnie zebrani udali

się do nowo otwartej wieży ratuszowej, gdzie

rycerze wręczyli władzom miasta symboliczny akt

lokacyjny. Na wieży wmurowano tzw. kapsułę

czasu, która zostanie otwarta za 50 lat, w roku

2062 oraz odsłonięto zegary ufundowane przez

lokalne przedsiębiorstwa.

Kulminacyjnym, a zarazem jednym

z końcowych punktów obchodów jubileuszowych

było wrześniowe, dwudniowe święto patrona

Strzel ina - Św. Michała Archanioła połączone

z festynami i występami artystycznymi.

Bardzo pięknym i estetycznym akcentem

wszystkich uroczystości jubi leuszowych

był ukwiecony Strzel in. Pozostaje mieć nadzieję,

że zasadzone kwiaty i krzewy będą pielęgnowane,

szanowane i jeszcze długo będą przypominać

wszystkim o święcie miasta.

Do pracy w Grupie Inicjatywnej zaproszono

też kierownika Fil i i DBP w Strzelinie. Bibl ioteka

Pedagogiczna przedstawiła zaplanowane

działania w związku z jubileuszem miasta.

Były to:

1 . Wydzielenie z księgozbioru książek o histori i

miasta i Dolnego Śląska i utworzenie podręcznego

zbioru regionaliów. Wzbogacono go o nowe

materiały dotyczące czasów współczesnych.

Oprócz książek i czasopism zgromadzono także

dokumenty życia społecznego, tzw. druki ulotne.

Te ostatnie są cennymi, bo często jedynymi

źródłami wiedzy o regionie. Są to fotografie,

widokówki, plany, mapy, a także kopie prac

licencjackich i magisterskich pisanych przez

strzel ińskich studentów na tematy związane

z miastem. Są też artykuły historyczne, poezja

i proza stworzone przez mieszkańców tej ziemi,

biografie i zdjęcia zasłużonych dla regionu ludzi.

Upowszechnianie zbiorów regionalnych

przyczynia się do zachowania tożsamości lokalnej,

do budowania dumy i więzi ze swoją małą

ojczyzną. Cenne jest zachowanie tego

co odrębne, specyficzne i niepowtarzalne

dla różnorodnej społeczności Dolnego Śląska i

przekazywanie tej tradycji przyszłym pokoleniom.

2. Wystawa książek, pamiątek, fotografi i in.

regionaliów dotyczących naszego miasta w lokalu

Bibl ioteki. Do obejrzenia zaproszono

odwiedzających Bibl iotekę w tym czasie

czytelników, a także nauczyciel i i uczniów z wielu

szkół powiatu.

3. Dla ułatwienia czytelnikom, szczególnie

uczniom, korzystania ze zgromadzonych

materiałów, opracowano zestawienie

bibl iograficzne w wyborze pt. „Ziemia Strzel ińska”.

Podsumowaniem działań Bibl ioteki

Pedagogicznej w związku z 720-leciem Strzel ina

było spotkanie pt. „Obrazy z histori i Strzel ina”

zorganizowane dla nauczyciel i , uczniów i innych

miłośników histori i . Wykłady połączone

z prezentacją zdjęć i pamiątek wygłosil i panowie

Piotr Rozenek i Piotr Ruciński [poniżej zostały

dołączone ich biogramy]. Pierwszy

z prowadzących przedstawił zebranym krótką

historię miasta od Średniowiecza do końca I I

wojny Światowej. Bardzo ciekawe informacje

dotyczące rozwoju urbanistycznego, społecznego

i gospodarczego miasta i lustrowane były l icznymi

fotografiami, mapami, wykresami i fi lmikami.

Zebrani z zaciekawieniem rozpoznawali stare,

przedwojenne lub jeszcze starsze budowle,

które przetrwały wojny i służą współczesnym

mieszkańcom. Wzruszenie i grozę wywołały

zdjęcia zniszczeń wojennych i komentarz

o poległych.

Autor: Bogusław Szychowiak

Źródło: Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna. Fil ia w Strzel inie

90

Starsi uczestnicy spotkania, którzy pamiętal i

zalegające Rynek gruzy oraz wypalone ruiny

na ulicy Kościuszki, włączyli się chętnie do tych

wspomnień. Ostatnie zdania Piotra Rozenka

stanowiły doskonałe tło do wykładu kolejnego

prelegenta Piotra Rucińskiego. Wystąpił on

z pogadanką pt. „Kształtowanie się władzy

państwowej w powojennym Strzelinie”. Czasy

te z pewnością były niełatwe. Oprócz problemów

bytowych trwały walki partyjne, ideologiczne

i personalne. Pozostała po działaniach wojennych

ludność niemiecka przysparzała wiele kłopotów.

Nie działały komunikacja, poczta, administracja,

szkoły i różne instytucje użyteczności publicznej.

Wszystko trzeba było od nowa organizować.

Niezwykle wyczerpujące informacje, dokładne

daty, nazwiska działaczy i pierwszych starostów,

nazwy ugrupowań oraz opis ich działalności

zadziwiły słuchających. Wywołały też mnóstwo

pytań. Dyskutowali nauczyciele historycy,

a uczniowie z ciekawością przysłuchiwali się tym

dyskusjom.

Ze zdziwieniem i zachwytem zebrani przyjęl i

informację od organizatora, że obaj prowadzący

są mieszkańcami Strzel ina, tu się urodzil i ,

wychowali i wykształci l i . Ponadto obaj pasjonują

się historią swojego miasta, ciągle poszukują

nowych informacji na ten temat.

W czasie spotkania wytworzyła się ciepła,

serdeczna i przyjazna atmosfera, która zapewne

na długo zostanie w pamięci tej bardzo licznej

grupie strzel inian. Może dlatego, iż spotkanie

prowadził wspaniały duet: nauczyciel i jego były

uczeń z Liceum Ogólnokształcącego w Strzelinie.

Wykładowcy, oprócz pięknych podziękowań,

otrzymali obszerne zestawienia bibl iograficzne

materiałów, z których wcześniej korzystal i .

Na zakończenie chcę stwierdzić,

że świadomość historyczna społeczeństwa

kształtuje się właśnie poprzez wspólne

świętowanie różnych rocznic, okolicznościowe

spotkania, lekcje i apele w szkołach oraz wykłady

i prezentacje w bibl iotekach. Rozbudzony

w ten sposób patriotyzm lokalny uczy młode

pokolenie Polaków właściwych postaw

społecznych, patriotyzmu oraz mobil izuje

ich do wytrwałej pracy na rzecz swojego

środowiska. Szczególnie cennym wychowawczo

jest fakt, że to starsi, wywodzący

się z tego miasta, dzielą się swoją wiedzą

i przekazują swoją historyczną pasję dzieciom

i młodzieży.

Biogramy prelegentów:

Piotr Rozenek, nauczyciel, pasjonat ziemi

strzel ińskiej, autor wielu artykułów i opracowań

na temat histori i Strzel ina publikowanych w prasie

miejscowej. Współautor nowego podręcznika do histori i

dla uczniów gimnazjum i pierwszej klasy l iceum

zgodnego z nową podstawą programową

pt. „Opracowania tematów z histori i”, wydanego przez

wyd. Adamantan w roku 201 2. Współautor cyklu

opracowań dotyczącego Europejskiego Szlaku

Historycznego.

Absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu

Wrocławskiego z 1 984 r. Uczył histori i w Szkołach

Podstawowych nr 3 i nr 5 w Strzel inie oraz w Zespole

Szkół Zawodowych, a od 1 993 w Liceum

Ogólnokształcącym w Strzelinie.

Żródło:

http: //commons.wikimedia.org/wiki/Fi le:Strzel i%C5%84sk

i_ratusz. jpg

91

Piotr Ruciński , doktorant Instytutu Historycznego

Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwent Wydziału

Filologicznego z 2011 r. , kierunek fi lologia polska. Tytuł

pracy magisterskiej „Henryk Elzenberg a literatura.

Wybrane zagadnienia”.

Tytuł pracy licencjackiej na wydziale histori i

to: „Strzel in. Zarys histori i pol itycznej miasta i powiatu

1 945 do 1 948”. Opublikowane w czasopiśmie Fax

Historica referaty, „Konfl ikt pol ityczny w Strzel inie

i powiecie strzel ińskim w latach 1 945 do 1 948”,

„Pomiędzy prawem a pięścią. Pejzaż polityczno-

społeczny Strzel ina w 1 945 r”.

Kontakt z autorem: strzel in@strzel in.dbp.wroc.pl

92

Teresa Dałek

Nauczyciel bibl iotekarzDolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.Fi l ia w Wałbrzychu

SPOTKANIA WARSZTATOWE ZESPOŁU

SAMOKSZTAŁCENIOWEGO NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZY

W BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ

W WAŁBRZYCHU

Zespoły samokształceniowe są formą doskonalenia zawodowego nauczycieli. Spotkania skupiają

zazwyczaj nauczycieli jednego przedmiotu, podczas których mają oni sposobność wymiany doświadczeń.

Zjazdy jednoczą środowisko nauczycielskie i są okazją do pogłębienia wiedzy i umiejętności zawodowych.

Na konferencji otwarcia roku szkolnego

2006/2007 - pierwszej w nowym lokalu Bibl ioteki

przy ul. Wrocławskiej - nauczyciele bibl iotekarze

zaproponowali , by powołać zespół

samokształceniowy nauczyciel i bibl iotekarzy.

Brakowało im opieki doradcy metodycznego,

a potrzeba doskonalenia się, wymiany

doświadczeń, uzyskania porad, instruktażu

czy zwyczajnego wsparcia, była ogromna.

To częściej nauczyciele bibl iotekarze w szkołach

miel i możliwość podjęcia współpracy

z nauczycielami polonistami i pracy w zespołach

samokształceniowych bloku humanistycznego.

Zjazdy zespołu ustalono z częstotl iwością

co dwa miesiące. Tematykę, formy i metody

projektowano na początku każdego roku

szkolnego. Podobnie z początkiem roku ustalano

miejsca spotkań. Okazało się to bardzo ważne,

gdyż przy okazji doskonalenia się poznawano

warunki pracy każdej bibl ioteki szkolnej.

Na organizatora i koordynatora zjazdów wybrano

Teresę Dałek, kierownika Bibl ioteki Pedagogicznej

w Wałbrzychu.

Pierwsze spotkanie warsztatowe odbyło

się już w listopadzie 2006 r. w Bibl iotece

Pedagogicznej w Wałbrzychu. Kolejne odbywały

się w bibl iotekach szkolnych. Kiedy okazało

się, że nie wszystkie posiadają odpowiednie

warunki i sprzęt, powrócono do zebrań w bibl iotece

pedagogicznej.

Tematyka spotkań była bardzo interesująca.

Nauczyciele bibl iotekarze poznawali tajniki ścieżek

awansu zawodowego, włączali się w różne nowe

zadania podejmowane przez szkołę,

intensyfikowali współpracę z różnymi

nauczycielami, nie tylko polonistami. Ogłoszono

nowe podstawy programowe na różnych

poziomach kształcenia, w których zawarte

były też nowe zadania dla bibl iotekarzy szkolnych.

93

Zmiany zaszły też w samym bibl iotekarstwie.

Był to czas zapoznawania się z nowymi

technologiami, zintegrowanymi systemami

bibl iotecznymi. Powstawały nowe nośniki przekazu

informacji , z którymi trzeba się było zapoznać.

Praktyczne warsztaty pozwalały na przekazywanie

w praktyce swej wiedzy.

Tematyka warsztatów była i jest do tej pory

różna, jak różnorodne są potrzeby i problemy.

Oprócz zagadnień typowo bibl iotekarskich,

koleżanki z bibl iotek szkolnych przedstawiały

swoje dokonania. Przykładem są np. akcje,

jak: „Cała Polska czyta dzieciom”, „Dzień

pluszowego misia”, „Zasady bezpieczeństwa

Kubusia Puchatka”, „Noc w bibl iotece szkolnej”

i inne. Koleżanka z PSP Nr 1 5 w Wałbrzychu

przedstawiła niezwykle ciekawą działalność

Szkolnego Klubu Europejskiego, a bibl iotekarki

ze szkół ponadpodstawowych działalność klubu

fi lmowego. Udostępniały też własne scenariusze

lekcji i wycieczek międzyprzedmiotowych.

Bibl ioteka pedagogiczna oferowała

bibl iotekarzom szkolnym wykłady, szkolenia

z zakresu nowych technologii komunikacyjnych,

w tym korzystanie z baz katalogowych

i bibl iograficznych. Prezentowano przydatne strony

internetowe, serwisy i portale. Propozycji

szkoleniowych było więcej – zapoznawano

z zasobami bibl iotek cyfrowych, omawiano

zagadnienia bibl ioterapii i jej zastosowania

w szkole. Pojawiły się też zagadnienia wciąż

aktualne, jak: ochrona danych osobowych i prawa

autorskiego, czy problemy zagrożeń w sieci.

Nie sposób wymienić wszystkich tematów

spotkań, l ista ich jest bardzo długa.

Oferty tematyczne zespołów

samokształceniowych są przygotowywane

najczęściej w oparciu o ankiety ewaluacyjne.

Często spontanicznie na każdym spotkaniu

pojawiają się nowe problemy czy zagadnienia,

które nauczyciele bibl iotekarze chcą poruszyć

i omówić. Do każdego tematu przygotowywane

są i omawiane przez pracowników Bibl ioteki

Pedagogicznej w Wałbrzychu prezentacje

najnowszej l iteratury.

Na spotkania zespołu samokształceniowego

zapraszano również koleżanki i kolegów

konsultantów z DODN z Wałbrzycha (Barbara

Gmur, Sylwia Kowalska), Wrocławia (Mariola

Mucha, Krzysztof Lecyk), a także z Bibl ioteki

Pedagogicznej w Legnicy (Małgorzata Łodyga).

Od 201 2 r. do prac zespołu włączono nową

formę działalności edukacyjnej, a mianowicie

spotkania autorskie z nauczycielami. Uczestniczką

pierwszego spotkania była pani Joanna Soja

- nauczyciel bibl iotekarz z PSP Nr 1 5

w Wałbrzychu, szkolny koordynator

Stowarzyszenia Szkół Innowacyjnych Regionu

Wałbrzyskiego. Koleżanka przedstawiła ideę

powstania i działalności Stowarzyszenia

oraz przybliżyła szczegóły powstawania publikacji

„Znani i sławni mieszkańcy regionu

wałbrzyskiego”. W listopadzie 201 2 r. gościl iśmy

nauczyciela polonistę w Zespole Szkół

w Szczawnie-Zdroju panią Iwonę Czech, autorkę

publikacji o nobliście Gerhartcie Hauptmannie.

W pamięci członków zespołu zostały wyjazdy

szkoleniowe do różnych placówek oświatowych

w Polsce i za granicą. Pierwsza z nich odbyła

się w 2007 roku. Dzięki uprzejmości ówczesnej

kierowniczki Bibl ioteki Pedagogicznej w Jeleniej

Górze pani Alicj i Raczek (organizatora), udal iśmy

się do Narodowej Bibl ioteki Pedagogicznej

im. Komeńskiego w Pradze, w Republice Czech.

Ciekawostką jest, że to jedyna bibl ioteka

pedagogiczna w tym kraju. Miel iśmy też okazję

obejrzenia pięknej praskiej starówki

z jej czarownymi zabytkami.

W kolejnym, 2008 roku, odbył się kolejny wyjazd

szkoleniowy, również organizowany przez

placówkę w Jeleniej Górze. Tym razem była

to wycieczka do nowoczesnej bibl ioteki w Dreźnie:

Sachsische Landesbibl iothek-Staats-Und

94

Universitatsbibl iothek/SLUB. O tej placówce

nie można napisać w kilku zdaniach. Jej

rozwiązania architektoniczne, możliwości

czytelniczo-bibl iotekarskie, szkoleniowe a także

„wypoczynkowe” przerosły nasze wyobrażenia

o nowoczesnej bibl iotece dla użytkowników,

przeznaczonych od kilkulatków do stulatków.

W 2009 roku poznaliśmy Książnicę Karkonoską,

której oczywiście zazdrościl iśmy pięknego,

przestrzennego lokalu, a w nim niezwykle

kolorowego działu dziecięcego i cudownych

książek dla dzieci, pełne smoków i innych

fantastycznych zwierząt.

W tym samym roku, w maju, poznaliśmy nową

Bibl iotekę Uniwersytecką w Warszawie,

z bogatymi zbiorami naukowymi, oszklonymi

jasnymi pomieszczeniami i częścią

do wypoczynku - ogrodami na dachu.

W programie zaplanowano zwiedzanie Izby

Pamięci Mari i Kownackiej, Muzeum Literatury

im. Adama Mickiewicza na Starówce oraz Zamku

Królewskiego i Łazienek.

Podczas wyjazdu szkoleniowego w 201 0 roku

do Multicentrum w Jeleniej Górze po raz pierwszy

zetknęliśmy się z tablicą interaktywną

i jej ogromnymi możliwościami szkoleniowymi.

Natomiast wycieczka do Bibl ioteki Kórnickiej była

dla nas doskonałą lekcją histori i . Mogliśmy

zobaczyć, jak w dawnych czasach powstawały

księgi rękopiśmienne, pisane gęsim piórem

i ręcznie i lustrowane. Podziwiałyśmy piękno

starodruków - nie mogąc my bibl iotekarze

ich nawet dotknąć.

Wszystkie wyjazdy szkoleniowe były dla nas nie

tylko ciekawą przygodą, pełną niezapomnianych

wrażeń, lecz również dostarczały wiedzy

z bibl iotekarstwa i informacji naukowej

oraz histori i . Stanowiły też doskonały przykład

integracji grupy nauczyciel i bibl iotekarzy z różnych

placówek.

Kontakt z autorem:

[email protected]

95

Ewa Bochynek




WSPÓŁPRACA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ

W WAŁBRZYCHU

Z WAŁBRZYSKIM UNIWERSYTETEM

TRZECIEGO WIEKU

Biblioteka Pedagogiczna w Wałbrzychu podjęła współpracę z Uniwersytetem Trzeciego Wieku w

Wałbrzychu, która zaowocowała ciekawymi spotkaniami. Od kilku lat działa aktywnie na rzecz aktywizacji

edukacyjno-kulturalnej seniorów.

W roku szkolnym 201 2/201 3 Uniwersytet

Trzeciego Wieku powołany przy Wałbrzyskiej

Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczości

obchodzi dziesięciolecie swojej działalności.

Został powołany na mocy uchwały Senatu tejże

uczelni

w roku 2003. Zgodnie ze statutem działalność

edukacyjna skierowana do seniorów z Wałbrzycha

i okolic ma formę otwartą, a zajęcia odbywające

się od października do czerwca każdego roku

akademickiego cieszą się dużym

zainteresowaniem.

Liczba słuchaczy systematycznie wzrasta.

Obecnie wynosi 1 30 osób. Słuchaczem

wałbrzyskiego UTW może zostać osoba

nieaktywna zawodowo, która ukończyła 55 rok

życia – bez względu na poziom wykształcenia.

Koordynatorem Uniwersytetu Trzeciego Wieku

jest pani Agata Buczak. Natomiast

Przewodniczącą Samorządu Słuchaczy

Uniwersytetu I I I Wieku jest Społeczny Dyrektor

UTW – pani Janina Hojden - Lipkowska.

Autor: striatic

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/34427466731@N01 /229534338

96

seniorów, czyl i jest ściśle związana z uczelnią

wyższą (ma charakter naukowy). Istnieją też:

model angielski – nastawiony na charakter

rekreacyjny (zwykle związany

ze stowarzyszeniem), czy model kanadyjski

– łączący działania stowarzyszenia

i uczelni wyższej.

Pani Agata Buczak uważa, że powołanie UTW

przy WWSZiP to dobra decyzja władz uczelni.

Szczególnie zainteresowane są działalnością

placówki osoby starsze, które nie mogły

się kształcić w młodości, a zawsze pragnęły

studiować.

Moja kilkuletnia współpraca to potwierdza.

Podczas wykładów, które prowadzę, spotykam

się z dużym zainteresowaniem słuchaczy,

którzy zwykle proszą o dołączenie wykazu

bibl iografi i do prezentowanego tematu,

aby ugruntować i poszerzyć zdobytą wiedzę.

Każdy mój wykład ma swój ciąg dalszy w postaci

rozmów na dany temat. Czasami spotykamy

się wszyscy razem w wałbrzyskiej fi l i i Dolnośląskiej

Bibl ioteki PedagogicznejZ i tak oto słuchacze

zostają naszymi czytelnikami. Często przyznają,

że podczas swej pracy zawodowej

już wcześniej wypożyczali u nas książki

– są to przeważnie byli nauczyciele, bibl iotekarze,

choć nie zawsze tak jest. Niektórzy odkrywają

naszą Bibl iotekę dopiero teraz. Wszyscy słuchacze

Uniwersytetu Trzeciego Wieku

są otwarci na wyzwania przyszłości.

Chcą się nadal uczyć, aby rozumieć otaczający

świat, a poznawanie i odkrywanie czegoś nowego

staje się dla nich radością.

Kontakt z autorem:

wał[email protected]

Jednym z celów placówki jest upowszechnianie

inicjatyw edukacyjnych oraz aktywizacja

intelektualna, psychiczna, społeczna i fizyczna

osób starszych. Ponadto zwraca się uwagę na

poszerzanie wiedzy i umiejętności seniorów,

ułatwianie kontaktów z instytucjami działającymi

na terenie naszego miasta (np. ośrodkami

rehabil itacyjnymi). Koordynator UTW angażuje

swoich słuchaczy w aktywność na rzecz

otaczającego ich środowiska. Ważnym zadaniem

jest także podtrzymywanie więzi społecznych

i komunikacji międzyludzkiej wśród seniorów.

W ramach programu realizowane są: wykłady

monograficzne, warsztaty komputerowe, warsztaty

tematyczne, nauka i doskonalenie języków obcych

(angielski i niemiecki) oraz warsztaty ruchowe

i zajęcia na basenie. Od 2011 r. działa tutaj chór

UTW prowadzony przez panią Katarzynę Serwetę.

Warto wspomnieć, że pierwszy taki uniwersytet

powstał we Francji przy Uniwersytecie

w Tuluzie w 1 973 r. Na grunt polski ideę

Uniwersytetu Trzeciego Wieku przeniosła pani

prof. Halina Szwarc – lekarka, która powołała

pierwszą placówkę w Warszawie w 1 975 r.

Natomiast już rok później pierwszy

taki uniwersytet powstał na Dolnym Śląsku (we

Wrocławiu) i do dnia dzisiejszego jest wiodący w

regionie.

Należy zaznaczyć – za panią Koordynator

wałbrzyskiego UTW przy WWSZiP – że placówka

przyjęła tak zwany model francuski kształcenia

Autor: Luis de Bethencourt

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/206351 60@N05/20721 34438

97

H istoria źródeł kształcenia na odległość sięgaZ

1 700 roku, kiedy to w prasie amerykańskiej

pojawiło się ogłoszenie dotyczące pierwszego

kursu korespondencyjnego. W Polsce ta forma

kształcenia ma ponad 200-letnią tradycję. W 1 776

roku Akademia Krakowska (obecny Uniwersytet

Jagiel loński) uruchomił kursy zawodowe

dla rzemieślników.

Książka Zbigniewa Ziel ińskiego pt. „E-learning

w edukacjiZ” jest jedną z wielu publikacji

traktujących o kształceniu zdalnym. Współcześnie

zagadnienie e-learningu jest coraz powszechniej

penetrowane. Wśród autorów zajmujących

się tym problemem wymienić można: Józefa

Bednarka („Multimedia w kształceniu”, „Media

w nauczaniu”, „Kształcenie na odległość :

Urszula Tobolska


Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu

DOSTĘP DO WIEDZY DAJĄCY MOŻLIWOŚĆ

PRZENOSZENIA JEJ NA ODLEGŁOŚĆ

rekomendacja lektury Zbigniewa Zielińskiego

pt. „E-learning w edukacji : jak stworzyć multimedialną

i w pełni interaktywną treść dydaktyczną”

E-learning jest formą kształcenia uzupełniającą tradycyjny proces uczenia się i nauczania. Umożliwia też

ukończenie kursów, czy większych form zdobywania kwalifikacji, jak wyższe studia i to bez potrzeby

obecności studenta na uczelni. Przekaz treści dydaktycznych odbywa się poprzez użycie nowoczesnych

technologii informatycznych. Indywidualne tempo pracy osoby uczącej się, mobilny czas pracy, większe

urozmaicenie nauki poprzez zastosowanie animacji, to podstawowe zalety edukacji zdalnej. W

nomenklaturze e-learningowej funkcjonują też skróty będące synonimami e-learningu. Są to: CBT

(Computer-Based Training), IBT (Internet-Based Training) lub WBT (Web-Based Training).

podstawy dydaktyki”), Mirosława J. Kubiaka

(„Internet dla nauczyciel i”, „Wirtualna edukacja”)

czy Stanisława Szabłowskiego („E-learning

dla nauczyciel i”).

Zbigniew Ziel iński – autor rekomendowanej

publikacji – ma na swoim koncie kilka innych

pozycji książkowych, m. in. : „Implementacja cech

Web 2.0 w systemach e-learning” oraz „Platforma

e-learning na przykładzie systemu Moodle”.

Jest wykładowcą w Wyższej Szkole Handlowej

w Kielcach. Jego zainteresowania oscylują wokół

tematyki kształcenia niebezpośredniego. Zarządza

Portalem Innowacyjnym Transferu Wiedzy

w Nauce – PITWIN (www.pitwin.edu.pl).

Jako pasjonat e-learningu, traktuje prowadzony

przez siebie portal naukowy jako płaszczyznę

98

wymiany wiedzy, danych i informacji

dla studentów uczelni wyższych, pracowników

nauki czy nauczyciel i . Umieszcza

tam również informacje

o przygotowywanych interaktywnych

kursach.

Zasadniczym problemem

podejmowanym przez autora

w omawianej publikacji ,

jest zdalna edukacja.

Zagadnienie to zostało

przekazane w formie zarysu

teoretycznego, jak i aspektu

praktycznego. Książka składa się

z sześciu rozdziałów. W rozdziale

pierwszym, wprowadzającym,

przedstawiono rozważania teoretyczne

związane z modelami kształcenia

z wykorzystaniem e-learningu. Współczesny

model e-learningu, zdaniem autora,

znamionują działania wspierające proces

szkolenia, do których należą m. in. : kursy

szkoleniowe z wykorzystaniem nośników (CD)

bądź przez sieć komputerową, wykłady na żywo

prowadzone z wykorzystaniem sieci

komputerowych lub szkolenia wykorzystujące

komunikatory, czat itp. Internet umożliwia proste

dostarczanie materiałów, które mogą być

rozsyłane pocztą elektroniczną. Ważne informacje

mogą być umieszczane na stronie WWW,

a dyskusja między uczestnikami szkolenia może

odbywać się poprzez forum dyskusyjne.

Edukacja na odległość jest ściśle związana

z dwoma czynnikami, tj . miejscem i czasem.

Czynniki te mogą przyjmować różne sytuacje, jak:

ten sam czas i to samo miejsce (model

tradycyjnego nauczania); ten sam czas i różne

miejsca (przykład audio- lub wideokonferencji);

różny czas, to samo miejsce (nauczanie odbywa

się w szkole lub na uczelni, ale nie jest wymagana

równoczesna obecność nauczyciela i ucznia).

I ostatni model, tzw. asynchroniczny, w którym

uczący się i nauczyciel nie muszą znajdować

się w tym samym miejscu i czasie. Ten model

charakteryzuje brak kontaktu bezpośredniego

pomiędzy nauczycielem a uczącym się. Pojawia

się w nim element samokształcenia. Dlatego

istotne w takiej formie kształcenia

jest opracowanie materiałów dydaktycznych, jak:

testy, quizy, zadania.

W rozdziale drugim autor przedstawia

technologie Web 2.0 wspierające systemy

e-learningowe. Wymienia i opisuje wiodące

rozwiązania, jakimi są m. in. :

Fl ickr (http: //www.fl ickr.com); Blogger

(http: //www.blogger.com); Digg (http: //digg.com);

Sl ideshare (http: //www.sl ideshare.net); apl ikacje

sieciowe Google. Zdaniem autora współpraca

oraz interakcja pomiędzy użytkownikami

posługującymi się narzędziami Web 2.0 zmienia

dość istotnie podejście do zdalnego kształcenia.

Pojawił się nowy termin – learning 2.0, który

oznacza współuczestnictwo, współpracę

z wykorzystaniem aplikacji oraz tworzenie treści

edukacyjnych przez osobę uczącą

99

się i wykorzystującą narzędzia Web 2.0.

Wymienione zjawiska w dziedzinie działań

edukacyjnych zostały w publikacji dość

szczegółowo omówione. Ciekawie opisany został

zwłaszcza proces tworzenia treści.

W tym zakresie na uwagę zasługuje Prezi , będąc

innowacyjnym systemem do tworzenia prezentacji

i niewymagający instalacj i na dysku twardym.

Najprostszym zaś rozwiązaniem promującym

zdobywanie wiedzy przez Internet

i wykorzystującym technologie jest Podcast

(z jego pochodnymi webcast i screencast),

czyl i formy dźwiękowej lub fi lmowej publikacji

internetowej.

W dalszej części (rozdziale trzecim)

tego syntetycznego materiału autor przechodzi

do treści szkoleniowych, przybliżających

projektowanie kursu e-learningowego. Podaje

jego definicję, jako „podporządkowany

określonemu celowi szkoleniowemu elektroniczny

zasób treści przeznaczony do samodzielnego

wykorzystania i wyposażony w elementy

nawigacyjne”. W tej części rozdziału czytelnik

może odnaleźć przegląd najpopularniejszych

darmowych rozwiązań wspomagających

przygotowywanie treści dydaktycznych

i multimedialnych na potrzeby kursu

e-learningowego. Wśród interaktywnych

materiałów dydaktycznych opisano działanie

i możliwości Hot Potatoes, składającego

się z sześciu aplikacji pozwalających na tworzenie

interaktywnych ćwiczeń generowanych w postaci

stron WWW. Przybliżone moduły umożliwiają

np. tworzenie krzyżówek online, przygotowanie

testów z pytaniami, zadań testowych z luką

czy składanie zdań z rozsypanych wyrazów.

Kolejnym omówionym programem

jest EclipseCrossword będący darmowym

programem do tworzenia krzyżówek

z możliwością ich zapisania w pliku,

wydrukowania lub zapisania jako strony

internetowej.

Platformy e-learningowe stają się obecnie

standardem umożliwiającym administrowanie

procesem szkoleniowym, zarządzanie treścią

szkoleniową oraz wspomaganie interaktywnej

komunikacji pomiędzy uczniem a osobą

prowadzącą zajęcia.

Krótkie opisy wybranych platform

e-learningowych - darmowych rozwiązań -

uwieńczono opisem najczęściej wykorzystywanej

platformy, tj . systemu Moodle. Temu zagadnieniu

poświęcono cały rozdział czwarty - instalacj i

Moodle oraz pracy w systemie, jak: projektowanie

kursu itp. Cenną wskazówką wydaje się być

opracowanie scenariusza i zawartości kursu.

Wzmiankowane informacje pisane są prostym

i dość przejrzystym językiem, duża ilość rysunków

sprawia, że czytelnik ma możliwość śledzenia

kolejnych podpowiedzi z przygotowania kursu.

Z kolei do zarządzania serwisem Moodle autor

w kolejnym, piątym rozdziale, wprowadza

niezbędne informacje i wskazuje na narzędzia

doskonalące pracę w systemie.

Jest to jednocześnie ostatnia część opisywanego

zagadnienia.

Przedstawione w rekomendowanej publikacji

narzędzia, apl ikacje i systemy e-learningowe

Autor: John Larsson

Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/3830541 5@N00/5675888304

1 00

można wykorzystać w procesie nauczania

na każdym poziomie nauczania. I właśnie

te względy sprawiają, że niewątpl iwą zaletą

omawianej lektury pozostaje możliwość

zastosowania narzędzi teleinformatycznych

do tworzenia multimedialnych treści

wspomagających proces uczenia. Informacje,

które udało się przekazać autorowi na pewno

przydadzą się wszystkim tym, którzy zajmują

się administrowaniem i przygotowywaniem kursów

e-learningowych.

Istnieje wiele poziomów języka: potoczny,

podniosły, urzędowy itd. Omawiana publikacja,

mimo, iż jest pisana językiem informatycznym,

posiada walory przystępności, co sprawia,

że książkę czyta się łatwo. Treści podane

są w sposób zwięzły, interesujący i przystępny.

Zawiera materiał teoretyczny, lecz ten element

jest bardzo potrzebny do przybliżenia

zagadnienia. Pozwala to na pełne objęcie tematu.

Jej dodatkowe atuty to wyjaśnienie w przystępny

sposób przez autora wszystkich niezbędnych

terminów.

Ukazana praktyczna strona zagadnienia może

zainteresować każdego potencjalnego czytelnika,

nie tylko osoby zawodowo związane z obsługą

platform e-learningowych.

Uporządkowanie materiału, doprecyzowanie

zagadnień związanych z e-learningiem,

przedstawienie aspektu wykorzystania

dostępnych narzędzi informatycznych

– to najważniejsze walory tej pracy. Składową

publikacji jest dołączona bibl iografia, skorowidz,

słownik terminów, zasoby e-learningowe

w Internecie.

Wymienione powyżej cechy publikacji czynią

ją szczególnie cenną dla szerszego grona

czytelników zainteresowanych tematem.

Omawiana książka w pełni zasługuje na uznanie

i zachętę do jej przestudiowania.

Kontakt z autorem:

[email protected]

1 01

Wiesława Jędrzejewska



we Wrocławiu

ROZMOWĘ Z WIESŁAWĄ JĘDRZEJEWSKĄO "RAPORCIE Z BUDOWY DOLNOŚLĄSKIEGO SYSTEMU

INFORMACJI EDUKCYJNEJ"

przeprowadziła dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznejwe Wrocławiu Lucyna Kurowska-Trudzik

Lucyna Kurowska-Trudzik:

W styczniu bieżącego roku opracowany został

trzeci już „Raport z budowy Dolnośląskiego

Systemu Informacji Edukacyjnej”. Pierwszy z nich

obejmował prace wykonane w 2007 roku

i poświęcony był głównie działaniom podjętym

w DBP we Wrocławiu. Informacja o pracach

wykonanych w bibl iotekach sieci ograniczona była

tylko do budowy elektronicznych katalogów.

Wiesława Jędrzejewska:

Od 2008 roku, w którym powstał pierwszy raport

minęło pięć lat. Opracowaliśmy w tym czasie

kolejne dwa raporty: za lata 2008-2009 i ostatni za

lata 201 0-201 2. Każdy z nich jest trochę inny.

Różnią się przede wszystkim okresem, jaki

obejmują, ale i zakresem poruszanych problemów.

Ostatni raport zawiera też więcej danych

o działalności bibl iotek sieci.


Tak, rzeczywiście ostatni raport obejmuje okres

trzech lat pracy bibl iotek pedagogicznych

z naszego województwa nad budową DSIE,

ponieważ chciel iśmy ująć w nim informacje

o udziale placówek w projekcie Dolnośląska

e-Szkoła. Niestety realizacja zadań projektu

bardzo się wydłużyła i nie zdążyliśmy pokazać

w tym raporcie ostatecznych rezultatów

wynikających z naszego udziału w projekcie.

Zamyka on jednak pewien okres pracy bibl iotek

i daje podstawę do określenia nowych działań. Ich

wyniki zawarte będą w kolejnym raporcie, który

obejmie lata 201 3-201 4.


Prace przy budowie podstaw systemu informacji ,

czyl i prezentacji elektronicznych katalogów

bibl iotecznych bibl iotek pedagogicznych

wojewódzkiej sieci, zbl iżają się do końca. Rok

201 4 rozpoczniemy prawdopodobnie

z uruchomionymi wszystkimi wypożyczalniami,

z zakończonymi (w większości bibl iotek) pracami

przy elektronicznych katalogach. Może warto

pomyśleć o zmianie formuły raportu,

o poszerzeniu go o postulowane już przez

bibl ioteki informacje o wykorzystaniu DSIE.


Zastanawiam się, czy bibl ioteki w jakiś sposób

wykorzystują dane zawarte w raporcie.

Czy wzajemne porównanie się z innymi

placówkami mobil izuje do podejmowania bardziej

energicznych działań w zakresie uczestnictwa

w rozbudowie DSIE.


Z danych generowanych z systemu Aleph

w ramach monitoringu wynika, a zwłaszcza

widoczne to jest w ostatnim raporcie, że bibl ioteki

zintensyfikowały prace przygotowawcze do

uruchomienia elektronicznych wypożyczalni. Dwie

placówki, które w końcu 201 2 roku nie miały

jeszcze bazy czytelników, utworzyły ją w ciągu

niespełna dwóch miesięcy, ki lka innych

wprowadziło już większość swoich użytkowników.


W raporcie z lata 201 0-201 2 zawarte są dane

o zbiorach zgromadzonych w bibl iotekach ze

szczególnym uwzględnieniem informacji o nowych

nabytkach. Bibl ioteki powiatu kłodzkiego nie miały

w ciągu tych trzech lat zakupów, w wielu

placówkach liczba książek nie przekraczała 200

egzemplarzy.


Ale łączna liczba zakupionych książek we

wszystkich placówkach wyniosła prawie 1 9

tysięcy. Dochodzi do tego ponad 1 0 tys. książek

przekazanych w darach. W sumie jest to l iczba,

która mogłaby być podstawą do utworzenia nowej

średniej wielkości bibl ioteki.

Te wszystkie pozycje wprowadzone są do

katalogu centralnego, a więc dostępna jest

informacja o nich wszystkim zapisanym do

systemu, a jest ich obecnie w województwie

dolnośląskim ponad 35 tys. Osoby te mogłyby

korzystać z tych zbiorów zapisując się do

którejkolwiek z bibl iotek sieci lub przynajmniej do

tych, które mają najwięcej nowości. Po zapisaniu

miałyby możliwość zdalnego zamawiania.

Problemem byłby odbiór zamówionej książki.

Możemy wykorzystać tu instytucje kurierskie wzg.

pocztę.


Usługa wypożyczeń międzybibl iotecznych

wpisana od lat w statuty bibl iotek, mogłaby być

częściej przez nie wykorzystywana. A to zależy

od nauczyciel i bibl iotekarzy, którzy powinni

bardziej zaangażować się w popularyzację tej

usługi.


ZTym bardziej, że przekazywanie zbiorów

bibl iotecznych przez firmy pośredniczące, choć

wiążą się z niemałymi kosztami, nie obciążają

czytelnika a bibl iotekę. Trzeba rozważyć

możliwość podpisania umowy z firmą kurierską,

co po negocjacjach powinno obniżyć koszty

wypożyczeń międzybibl iotecznych.


W dobie komunikacji elektronicznej

i powszechnego dostępu do sieci trudno pogodzić

się z tym, iż nie możemy przekazywać cyfrowych

kopii zbiorów bibl iotek bezpośrednio do

użytkownika.


Niestety, takie proste, zdawałoby się rozwiązanie

uniemożliwiają zapisy Ustawy o prawie autorskim

i prawach pokrewnych. Art. 28 ustawy daje

bibl iotekom licencje na sporządzanie kopii

utworów, naturalnie tylko w szczególnych

przypadkach. Ponadto jeżeli już taką kopię

posiadamy, możemy zgodnie z punktem 3 Art.3

udostępniać ją jedynie za pośrednictwem

końcówek systemu informatycznego znajdujących

się na terenie jednostki organizacyjnej. Tak więc

w ten sposób możemy zaspokoić potrzeby

użytkowników tylko sześciu bibl iotek naszej sieci,

DBP we Wrocławiu i jej Fi l i i .


Kończąc te reminiscencje wokół „RaportuZ.” chcę

zapowiedzieć zmiany w jego formule. Na pewno

więcej uwagi poświęcimy wykorzystaniu przez

użytkowników bibl iotek poszczególnych

elementów DSIE. Kolejnego raportu możemy się

spodziewać za dwa lata, wydaje się bowiem, że

taki okres jest optymalny do analizy pracy

bibl iotek.

Rozmowę przeprowadziła

Lucyna Kurowska-Trudzik

Documents

DIBP - Dolnośląski Informator Bibliotek Pedagogicznych, nr 1/2013