Ang panahon ng hapon (1942 1945)

ANG PANAHON NG HAPON (1942-

1945)

Sa pambobomba ng Amerika sa Hiroshima, gumanti ang Hapon sa paglusob nito sa Pearl Harbor noong Disyembre 7, 1941.

Dahil nasa isalalim ng kolonya ng Estados Unidos kaya’t sinakop ng Hapon ang Pilipinas. Ngunit para sa karamihang manunulat na Pilipino, isang biyaya sa larangang panitikan ng bansa ang pangyayaring ito.

Ang panahon ng hapon (1942-1945)

Sumibol nang lubos ang panitikan ng bansa sa panahong ito dahil ipinagbawal ng namumunong Hapon ang paggamit ng wikang Ingles at itinaguyod ang pagpapayaman sa panitikan gamit ang mga katutubong wika sa bansa.

Sinunog din ang mga aklat na nasusulat sa Ingles upang masigurong hindi mababahiran ng kanluraning ideya ang panitikang nililikha.


Ang panahong ito sa kasaysayan ng bansa at ng panitikan ang tinaguriang Gintong Panahon ng Panitikang Filipino dahil higit na malaya ang mga Pilipino (kaysa noong sa Amerikano) sa pagsulat ng panitikan at pagsanib ng kultura, kaugalian at paniniwalang Pilipino sa mga ito.

Sa panahon ding ito kinilala ang mga manunulat na babaeng Pilipino sa pangalan nina Liwayway A. Arceo at Genoveva Edroza-Matute dahil sa mga makintal na maka-feministang maikling-kwento.


• Ang isang manunulat ay likas na manunulat.

• Nabigyang sigla ang Wikang Pambansa.

• Binigyan pa nila ng pagkakataon ang isang Pilipino, si Jose P. Laurel upang mangulo sa bayan sa kanilang “pamatnubay.”

• Nasangkot ang Pilipinas. Nasakop ng mga Hapones



Natutong gagarin ng mga manunulat ang

Maikling tula

Haiku

Unang taludtod ay limaGitna ay pitoHuli ay lima

Lalabimpituhing pantig

Tatlong taludtod


• Ang kagandahan ng uri ng tulang Haiku ay nakasalalay sa mga ipinahihiwatig na imahen nito at sa malalim na kahulugang taglay ng talinghaga.

• Nagbalik din sa panulat ang matandang anyo ng tulang Tagalog, ang tanaga na parang Haiku sa ikli. Aapating taludtod lamang. Bawat taludtod ay binubuo ng tigpipitong pantig. Ubod din ng talinghaga.

• Halimbawa:

1. Tutubi Hila mo’y tabak… Ang

bulaklak,nanginig! Sa paglapit mo.

2. AnyayaUlilang damoSa tahimik na ilog…Halika, sinta.

Gonzalo K. FloresLiwayway, Hunyo 5,

1993


• Binuhay naman ng makatang Ildefonso Santos ang tulang Tanaga. Ito’y maikli ring katulad ng Haiku ngunit ito’y may sukat at tugma at ang bawat taludtod ay may pitong pantig.


Halimbawa: 1. Palay Palay siyang matino Nang Humangi’y yumuko, 2. Kabibi Kabibi, ano kaba? May perlas, maganda ka Kung diit sa tainga 3. Tag-init Alipatong lumapag Sa lupa- nagkabitak

Sa kahoy- nalugayak,Sa puso, naglagablab!

Ildelfonso Santos

Liwayway, Abril 10, 1943


Ang panahon ng Republika(1946 –

Kasalukuyan)

Kaligirang pangkasaysayanDigmaan- nagdulot ng kapinsalaan sa buong kapuluan.

US- Nagbigay ng tulongParty Rights(Claro M. Recto at Jose P. Laurel)

Ang panahon ng Republika(1946 –

Kasalukuyan)

Kgg. Manuel Roxas-maiahon ang bansaBinawian ng buhay.

Pangulong Elpidio Quirino-pagpapayaman at pagsasamantala.

Ramon Magsaysay-

Ang panahon ng Republika(1946 – Kasalukuyan)

Ang mga unang nalathala sa unang dekada pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nasa tradisyon ng Romantisismo at nagpupuri sa Inang Bayan, sa

kalayaan at sa mga bayani.


Hulyo 3, 1947 Binigkas ni Jose Villa Panganiban sa radyo ang tulang “Ang Bayan Ko’y ito” bilang parangal sa unang taon ng pagsasarili sa Pilipinas.


Tugma at sukat – sunod sa tradisyunal na pamamaraan

Estilo – lalabingwaluhing pantig ng bawat taludtod ang hati ay anim/anim/animNagwawaks sa dalawang taludtod na

aaniming pantig.

Sa mukhang maragat ng ating daigdig – sa kasilanganangAng bawat umaga ay laging kayakap ng gintongliwayway - Ay may mga pulong tinatampok na supling ngnunukang arawMga pulu-pulong parang isinabog na binhi ngpalayAt ang pinatira’y mga kayumangging nilipi satapangNa spul sa mula’y agad minalaya sa kabayanihan

Ang bayan ko’y itoIto ang bayan ko

Ganito ang panimula:


May kahabaan ang tulang ito – 10 saknong

Bawat isa ay tumatalakay sa isang gintong kabanata ng ating kasaysayan, mula sa paglunsad dito ng mga

datung naghahanap ng lupaing mapamamanahan,

sa minsang pagiging bahagi nito ng imperyo ng Madyapahit, sa pagdaong ni Magallanes at pagiging Kristiyanismo natin,

Sa pagdating ng mga Amerikano may dalang demokrasya’t karunungan, pagkakasangkot ng bansa sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig at


Pagbubuhos ng dugo ng mga kawal-Pilipino sa Bataan at Corregidor, hanggang sa pagtatamo ng pinakamithing kalayaan.


Ngayong hawak natin ang sariling laya ay sarilingpalad,Tungkulin ng lahat ay magtulong-tulong sa isanghinagap,Ipinakita natin sa buong daigdig na tayo ay ganapNa lahing dakila – may pagkakaisaat di tulak-tulak;Sa iisang lahi at iisang wika’y magkasamang lahat

– Mutya ng Silangan ay tunay ngang mutyangmarangal ang sikat

Ang bayan ko’y ito…Ito ang bayan ko.

Ganito naman ang pangwawakas sa saknong.

Mga makatang nakilala sa larangan ng panulaan:

• Jose Villa Panganiban• Rufino Alejandro• Lope K. Santos• Amado V. Hernandez• Alejandro G. Abadilla,• Teodoro A. Agoncillo• Jose Corazon de Jesus• Pedro Gatmaitan atbp.

Bahagi ng tula ni Hernano R Ocampo

Paksa – tunay niyang karanasanPangungulila sa kabiyak

Kulay ng hatinggabing nakikipaglamaySa malamlam na sinag ng buwan:

Paos na halakhaksamantalang ang mga paang luaday umiindak sa saliwng isang maharot na tugtugin.

(Ang aking pag-iisaAy hindi ko alumanaHanggang hindi lumubog ang araw,Sapagkat hindi biro ang

maghanapbuhaySa daigdig na itong sinalanta ng

digmaan) Hernando R. Ocampo

Harot ng ingay ng tambol at kornetin,Tudyuhang hindi magkamayaw,Alingasaw ng alak, beha ng sigarilyo’tNagkahalong pawis at pabango:

Kaligayahang nagbabalatkayuanNg iba’t ibang kulay(mapupulang labi,Higit na mapupulang kukoNa matutulis ngunit luksa ang mga dulo,Lunti, dilaw at bughaw na sutlangMaikli at hakab sa katawan)Ngunit kaligayahang paos ang halakhakAt ang tinig ay mayroong bahidNg luha at hikbi.

Hernando R. Ocampo

Alejandro G. Abadilla – “Paransong Tagalog”

Mga tula mula kay Andres Bonifacio1949 – tulang pambata ni Rufino

Alejandro “Sa Hardin ng mga Tula” sinundan ng “Sa Bagong Harding ng mga Tula.” noong 1966.

Isinaaklat din ang katipunan ng mga tula ni Jose Corazon de Jesus sa “Mga Tulang Ginto” ay itinuring na “Makata ng Damdamin”

• Narito ang dalawang taludtod mula sa kanyang “Ang Buhay ng Tao”:

Ang buhay ng tao ay parang kandilaHabang umiikli’y nanatak ang luha.

Ang panahon ng bagong Lipunan

(1972-1986)

Pangulong MarcosIpinairal ang Batas Militar noong ika-

21 ng Setyembre 1971.

Ang panahon ng bagong Lipunan (1972-1986)


Katulad ng mga iba pang naunang uri ng panitikan, ang tula ay kinakailangan ding makisunod sa uri ng panahon.Ang ilang makata ay bumalik sa mga paksang “ligtas” naman ay nagpatuloy sa mga higit na malalim na kaisipan ngunit

maingat na ikinubli sa mga simbolismo at iba pang pamamaraan ang mga tunay na saloobin

• Sa panahong ito ay may malawak na masasaklawang mga magagamit na paksang-diwa at ang pinagkakatalunan na lamang ay ang pamamaraan at lalim ng pagtalakay na magagawa ng makata sa kabila ng umiiral na paghihigpit.• Noong 1974 ay naipalimbag

ni Domingo G. Landicho ang “Paglalakbay: Mga Piling Tula.”

• Sa liwayway at sa mga pahayagan at magasing pandalubhasaan, mababasa ang mga tula kung minsan ay nasa anyo pa ring may-sukat-tugma at kadalasan naman ay may kaniya-kaniyang pansariling pamamaraan at kaisipang inihahatid.


• At yamang ito ay nasa abot-kamay ng mga kasalukuyang mag-aaral, ipinasya ng mga namatnugot na iwan na sa kanila ang paghahanap at pananaw ng bawat makita’t mabasang tula.


Panahon ng ikaapat na republika (1986 hanggang sa kasalukuyan)

Crisanta Nelmida-Flores (U.P. Diliman)

• Batay sa resulta ng halalan, laganap ang anomalya at karahasan

• (Kilusan ng Bagong Lipunan)• EDSA Pebrero, 1986 (Edsa

Revolution)• Unang babaeng pangulo• Corazon Aquino

Panulaan

• Pinakapayak na mga tula noong 1986• Nakapaglalarawang ng buong

siste ng panahong kinapapalooban nito magpasahanggang ngayon.

Ang tula ni Teo Antonio na may pamagat na “Panahon ng Pagpuksa Atbp. Pakikidigma” ay pagbibigay – pugay sa ilang namamahayag na pinaslang sa ilalim ng panunungkulang demokratiko.

Sumusukal sa laksa’t luksang pangalanat inihahatid sa libingan ng libangangpaniniil. Lapida ng lagim ang mga

biktima,Arturo YonzonCarlos AberillaNabokodonosor VelezManuel JulianNoven Meneses………………………

• Nagwagi ng unang gantimpala sa Palanca noong 1986• Naging kasama sa mga

kalipunan ng kanyang mga tula “Taga sa Bato: Mga Piling Tula: (1973-1988) na inilunsad ng Ateneo Press ng taong 1991

• 1990 • Ariel Valerio – itinanghal na

makata sa kanyang tulang “Babaylan”

MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG

Documents

Ang panahon ng hapon (1942 1945)