สรรวทยาในการท างาน

อ.รภทร เอกนธเศรษฐ

ความเปนมาของการยศาสตร จากยคกอนประวตศาสตรมาจนกระทงถงยคปฏวตอตสาหกรรมจะอยในชวง ระยะเวลาประมาณ 200 กวาป นนไดมการพฒนาการจากการลองผดลองถกในการ สรางสรรคเครองมอ อปกรณตางๆ ส าหรบใชในการท ากจกรรมเพอการด ารงชวตของคน จนกลายเปนเครองจกร เครองมอตางๆ โดยไดมการพฒนาปรบปรงใหทนยคทนสมยและ สอดคลองเหมาะสมกบ ความตองการในการใชงานเรอยมา ปจจบนคมไดเลงเหนถง ความส าคญของการสรางและพฒนาเครองจกรอปกรณและเครองอ านวยความสะดวก มากขน จงไดเรมมการก าหนดมาตรการทางกฎหมายมาใชในการควบคม เพอลดความ เสยหายอนอาจจะเกดขนจากการท างาน โดยเรมมการใหความรเกยวกบเรองเวชศาสตร อตสาหกรรมไดมการเปดสอนในโรงเรยนแพทย กบเรองอาชวอนามยกไดมการเปดสอน ในโรงเรยนสาธารณสข และมการปรบปรงสภาพการท างานในสถานประกอบการ มการ พฒนากระบวนการผลตแบบจ านวนมาก จงท าใหเกดการเรยนรเรองการศกษา เวลา และ การเคลอนไหวในการท างานของมนษยขน ซงเรมขนโดย F.W. Taylor ขณะเมอท างานท Midvale Steel Co. ในป พ.ศ.2424 เขาไดพยายามใชวธทางวทยาศาสตร (Scientific approach) เพอทจะค านวณเวลาทใชในการท างานของคนแทนทจะใชวธการคาดคะเนโดยวธสามญ ส านกแบบทเคยปฏบตมากอน ตอมา F.B. Gilbreth ในป พ.ศ.2454 ไดพจารณาเหนถง ความผกพนกนระหวางตวแปรแตละตวในการท างานของคนเกยวกบสงแวดลอม และการ เคลอนไหวของการท างานวามผลตอผลผลต (Productivity) เปนอนมาก เชนเดยวกนกบ ผลจากการศกษาของนกวจยคนอนๆ ทแสดงถงความส าคญของมนษยตอการท างานได ปรากฏขนระหวางสงครามโลกและหลงสงครามโลก ระยะตอมาไดมการจดประชมทาง วชาการเพอแลกเปลยนความรเกยวกบผลกระทบของสงแวดลอมในการท างานทมตอ สมรรถภาพของคน และภายหลงสงครามโลกครงท 2 วธการวจยแผนใหมไดเกดขน เมอ พบวาขดความสามารถของคนงานถกจ ากดโดยสมรรถนะของเครองมออปกรณทซบซอน เชน เครองบน เรดาร อปกรณเหลานควรท างานไดดภายใตขดจ ากดของความสามารถของผใชงาน ทงนกเพราะวาการคดเลอกและฝกคนใหเหมาะสมกบเครองมอ อปกรณนน เรมจะเปนเหตผลโดยทไมเปนทยอมรบแลวในโลกทพฒนาแลว การแกไขปญหาเรองนโดยการ ประสานความรกนเปนสงแรกระหวางสาขาวชาตางๆ เชน ชววทยา การแพทยและ วทยาศาสตรกายภาพ ความสนใจในเรองลกษณะเดยวกนนไดเรมขนตงแตป 2491 ท สหรฐอเมรกา และใชชอวทยาการวา Cybernetics เปนการศกษาสอความหมายและการ ควบคมในสตวและเครองจกรอปกรณ

สมาคมวชาการไดถกจดตงขนเปนส าคญ ไดแก Ergonomics Research Society ในป พ.ศ.2492 เปนการตอนรบนกวจยโดยเฉพาะเรองสมรรถภาพของมนษยทกลบจาก การปฏบตหนาทในสงครามโลกเพอใหมารวมประชมศกษาแลกเปลยนความรดาน วทยาการท างาน ตลอดจนการประยกตใชความรนนในงานอตสาหกรรม ตอมา International Ergonomics Association กไดเกดขนในป พ.ศ.2502 หลงจากการประชม นานาชาตทเมอง Leyden ในป พ.ศ.2500 เรอง “to promote the application of the human biological sciences to industrial and equipment design” และในป พ.ศ.2500 ไดมการจดพมพวารสาร Ergonomics ฉบบแรกขน พรอมกนนนกไดมการจดตง Human Factors Society ขนในสหรฐอเมรกา และอก 2 ปตอมากไดมการจดตง Ergonomics Society of Australia ขน ส าหรบประเทศไทยและประเทศในกลมอาเซยนไดมการรวมตว กนในลกษณะของกลมอาเซยน South East Asian Ergonomics Society มสมาชก 6 ประเทศ คอ บรไน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และประเทศไทย ไดมการ จดการประชมในแตละประเทศหลายครง โดยครงท 4 ไดจดประชมขนทกรงเทพมหานคร เมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2537 และไดพยายามจดตงสมาคมการยศาสตรไทย (Ergonomics Society of Thailand) จนประสบความส าเรจในป พ.ศ.2544 โดยมส านกงาน สมาคมอยทสถาบนความปลอดภยในการท างาน ตลงชน กรงเทพมหานคร

ความส าคญของการยศาสตร เนองจากความแตกตางกนของบคคลทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม สตปญญาซงไมมความสามารถก าหนดไปเปนตามความตองการไดถงแม วาปจจบนจะมความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยมากเพยงใดกตาม การทบคคลจะท างานหรอท ากจกรรม ใดกตามทตองอาศยอปกรณ เครองมอเพอชวยอ านวยความสะดวกกจะตองค านงถงความ HA 233 33 เหมาะสมกบการใชงานเพอมใหเกดผลกระทบทกอใหเกด ปญหาตอสขภาพรางกายใน แตละดานหรอใหมความเสยงตออนตรายนอยทสด ปจจบนความเจรญกาวหนา

ทางดานเทคโนโลยทมการประดษฐคดคน การออกแบบ เครองจกรกล และกระบวนการหรอวธการผลตตางๆ เพอเพมผลผลตและ เพอใหเหมาะสมกบลกษณะของงานในขนตอนกระบวนการทงหลาย ซงคนเปนทรพยากร ทมคามากทสดของหนวยงาน ดงนนจะเหนไดวาการพยายามปรบคนใหเขากบงานทท า (fit the man to the job) นน เปนลกษณะของภาวะจ ายอมเพราะการลงทนทางดานวสด หรอเครองจกรกลไดเกดขนมากอนแลว โดยมไดค านงถงความสะดวกสบายของคนท ท างานเลย ซงอาจกอใหเกดความผดพลาดหรออบตเหต ความเมอยลา ความเสอมถอย ของสขภาพ และสงผลกระทบโดยตรงตอประสทธภาพของการผลต ทงทางดานปรมาณ และคณภาพ ในทางตรงกนขามถาหากการออกแบบวสดอปกรณ เครองจกร หรอเครอง อ านวยความสะดวกในการท างานไดคดค านงถงขอจ ากด และความตองการของบคคลท ตองท างานในลกษณะของการปรบงานใหเหมาะสมกบคน (fit the job to the man) โดยเหนความส าคญของความแตกตางกนของบคคลกจะเปนการลดอตราความเสยงของ การเกดความเสยหายและความไมปลอดภยในการท างาน แตยงชวยเพมผลผลตทงดาน ปรมาณและคณภาพใหกบหนวยงานได ซงจะตองหาขอมลประกอบ ไดแก

1. ความตองการการช านาญทจ าเปนตอการท างาน

2. ประเภทของบคคลทเหมาะสมกบการท างาน

3. เพศทเหมาะสมในการปฏบตงาน

4. ต าแหนงหรอจดทเหมาะสมส าหรบการควบคมเครองจกรในการท างาน

5. ลกษณะการเคลอนไหวขณะปฏบตงาน

6. ความยากงายของงานเปรยบเทยบกบระยะเวลาทตองปฏบตงานของคน

7. สภาพแวดลอมในการปฏบตงาน

ขอดของการออกแบบงานใหเหมาะสมกบคน

1. ชวยลดความผดพลาดตางๆ ทเกดจากการปฏบตงาน

2. ชวยลดอบตเหตและความเมอยลาจากการปฏบตงาน

3. ชวยลดตนทนการผลตเนองจากการสญเสยลดลงและวตถดบนอยลง

4. ชวยลดระยะเวลาและงบประมาณในการควบคมงานและฝกอบรม

5. เพมความพงพอใจและประสทธภาพในการปฏบตงาน

6. ชวยใหขนตอนการท างานลดลงและสามารถตดสนใจในการท างานดขน

ความหมายของ Ergonomics

ค าวา Ergonomics มาจากรากศพทในภาษากรก 2 ค า คอ ergon แปลวางาน (work) กบค าวา nomos แปลวา กฎ (law) เมอรวมค าทงสองเขาดวยกนเกดเปนค าใหมวา Ergonomics (Law of Work) มความหมายถงการศกษากฎเกณฑในการท างาน โดยมเปาหมายทจะปรบปรงหรอสภาวะของงานใหเคากบแตละบคคล ราชบณฑตยสถานไดบญญตศพทของค าวา Ergonomics ไว

คอ การยศาสตร โดยอธบายวา การย เปนค าในภาษาสนสกฤต หมายถง งาน (work) และศาสตรเปนวทยาการ (Science) รวมความเปน Work Science การยศาสตร หมายถง วทยาการเกยวกบงานหรอการท างาน สมาคมการจดการแหงประเทศไทยไดบญญตศพทของค าวา Ergonomics ไววา “สมรรถศาสตร” ซงหมายความวาเปนศาสตรทเกยวกบความสามารถ ในทนหมายถง ความสามารถในการท างานของมนษยในลกษณะตางๆ โดยเทยบเคยงกบค าวา Human Performance Engineering

สถาบนความปลอดภยในการท างาน กรมแรงงาน กระทรวงมหาดไทย (ปจจบนเปนกรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน) ไดใหความหมายของชอนวา “วทยาการจด

สภาพงาน” และใชกนในการฝกอบรมเจาหนาทความปลอดภยระดบตางๆ ถอวาเปนชอทสอความหมายไดด

ขอบขายของการยศาสตร

การยศาสตรเกยวของกบแนวคดทแสดงถงความสมพนธระหวางคนกบเครองจกรอปกรณ ลกษณะของงานสวนใหญจะเปนงานทท าโดยอาศยเครองจกรอปกรณอ านวยความสะดวก ระดบความสามารถในการท างานจะอยภายใตอทธพลของสภาพแวดลอมของวฒนธรรม สงคม เศรษฐกจ และสภาวะทางจตใจกบทางกายภาพในระบบงานนน ในระบบคนกบเครองจกร คนจะท างานในระบบทมกระบวนการท างานเปนวงจรปด โดยคนจะท างานไดกตอเมอไดรบการปอนขอมลผานการรบรและการตอบสนองของกลามเนอขอตอ ผวหนง ห ตา และอวยวะรบความรสกอนๆเชนเดยวกบปฏกรยาชวเคมภายในรางกาย ดงนน เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพสงสด เครองจกรอปกรณ ควรทจะไดรบการออกแบบสรางโดยพจารณาถงสมรรถภาพและขอจ ากดของผควบคมเปนสวนประกอบส าคญดวย

ซงโดยสรปหลกการของการยศาสตร กคอการจดงานใหเหมาะสมกบคน โดยการ เหนความส าคญของคนท างาน และพยายามทจะออกแบบสรางเครองมออปกรณ จดระบบงานใหเหมาะสมสอดคลองกบความสามารถและสมรรถนะของแตละบคคล ซงใน ประเทศทพฒนาแลว

ถอเปนสหวทยาการ คอน าเอาวชาการหลายสาขามาเปนประโยชน ในการศกษาการยศาสตร ไดแก ความรจากวชาสรรวทยาและกายวภาคศาสตรท าใหมความเขาใจถงโครงสราง สดสวนและการท างานของอวยวะตางๆ ของ รางกาย และเมอมการศกษาวชาจตวทยารวมกนกยงท าใหมความรเกยวกบเรองการ ท างานของระบบประสาทและสมอง การเรยนรพฤตกรรมมนษยความรจากวชา วศวกรรมศาสตรท าใหเขาใจถงขอจ ากดและเทคนคตางๆ ในการท างานการผลตกบ เทคโนโลย และความรความเขาใจของวชาอาชวอนามย จะชวยใหมความสามารถในการ ประเมนสภาพการท างานทเปนอนตรายตอมนษยได นกการยศาสตรจะเปนผประสาน ปรบเปลยนและประยกต โดยการเชอมความรทางดานวทยาศาสตรชวภาพกบ

เทคโนโลยอตสาหกรรม เพอประเมนสภาวะคนท างานและผลกระทบกบคน ตลอดจน เสนอแนะแนวทางวธการแกไขซงความรพนฐานจะมาจากการไดศกษาอบรมจากวชา ชววทยา วทยาศาสตร สขศาสตร อตสาหกรรม สงคมสงเคราะห จตวทยา วศวกรรมศาสตร จะท าใหสามารถน าหลกวชาตางๆ เหลานมาประยกตใชกบธรกจอตสาหกรรมได เชน

1. การออกแบบ การเปลยนแปลง การบ ารงรกษาเครองมอเครองใชเพอเพม ประสทธภาพในการผลต การมคณภาพชวตทด

2. การออกแบบ การวางผงโรงงานหรอสถานประกอบการ การเปลยนแปลง เพอใหเกดความสะดวกสบาย ความรวดเรวของการท งาน รวมทงการดแลบ ารงรกษา

3. การออกแบบเพอการเปลยนแปลงอยางเปนระบบในการท างานโดยใชอปกรณ เครองอ านวยความสะดวกตางๆ อยางถกตองเหมาะสมกบสมรรถนะของบคคลในองคกร

4. การออกแบบเพอการควบคมปจจยตางๆ ใหท างานได อยางมประสทธภาพและ ความปลอดภย เชน ความสนสะเทอน เสยง แสง เปนตน

ประโยชนของวทยาการจดสภาพงาน การน าเอาความรจากสหวทยาการมามสวนรวมในการจดสภาพของงานตางๆ นน เปนการชวยลดความเครยดทอาจจะเกดขนทงทางดานรางกายและจตใจของผท างานและ ท าใหเกดผลดดงตอไปน

1. เปนการเพมประสทธภาพในการท างาน

2. ชวยลดอบตเหต และลดคาใชจาย

3. ชวยลดตนทนการผลต

4. ลดระยะเวลาการฝกอบรมคนงาน

5. ชวยเพมประสทธภาพและความสามารถของบคคล

6. ลดขนตอนในการท างาน การน าเอาความรดานการยศาสตรมาประยกตใชในการท างานนนจะตองมรการศกษาคนควาถงสาเหตเพอแกไขปญหา หาโดยค านงถงตวแปรเกยวของ ไดแก

1. ลกษณะของงานทเกยวของกบคนทตองรบผดชอบ เชน การออกแรง การ เคลอนไหวของรางกายในการท างาน ลกษณะทาทางในการท างาน เปนตน

2. คน คอผปฏบตกบงานนนๆ ไดแก เพศ รปราง อาย ความสามารถ ความอดทน เปนตน

3. สภาพแวดลอม หมายถง สภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก แสง เสยง อณหภม ฝน ไอระเหย แรงสนสะเทอน เปนเตน โดยเฉพาะอยางยงทรพยากรบคคลซงถอวาเปนสวนทส าคญทสดขององคกรและ การจดระบบทจะตองใหความส าคญในสงตางๆ ดงตอไปน

1. มตทางกายภาพ ซงจะมความส าคญตอระบบทแตกตางกนไปขนอยกบลกษณะ ของงานทเกยวของ เชน น าหนก ความยาว ความกวาง ปรมาตร 2. ความสามารถในการรบร สมผสและรบรขอมลขาวสาร เชน การมองเหน การ ไดกลน การรบรรส ความรสกเจบปวด การกระทบกระทง ความสามารถของระบบ ประสาทสมผสของคนเปนเรองทซบซอน มความแตกตางระหวางบคคลมาก สขภาพและ ความลาเปนปจจยส าคญทจะมผลกระทบตอระบบประสาทสมผสจะท างาน ไดดวยตวของมนเอง และหากมการใชประสาทสมผสพรอมกนหลายรปแบบจะท าใหความสามารถ ของการรบรสมผสลดลง ดงนนการออกแบบระบบควรหลกเลยงการรบรขอมลขาวสารเพอ ปฏบตทละหลายมตพรอมกน 3. ความสามารถในการประมวลผล คอการรวบรวมขอมลขาวสารทไดรบมาสรป แยกแยะ เพอการตดสนใจ และประเมนทงในเชงคณภาพ ปรมาณ ตความ อยางมเหตผล สามารถเปรยบเทยบได ซงในตวบคคลแตละคนนนมขอจ ากดและมความแตกตางกน ดงนนการปฏบตงานใดทตองการประมวลผลโดยบคคลเพอการวนจฉยจงจ าเปนตองใช ความระมดระวงมากทสดเพราะอาจเกดความผดพลาดขนไดอยางงายดาย 4. ความสามารถในการเคลอนไหว ความสามารถเฉพาะตวของบคคลลวนม ขดจ ากด ไมมความเสมอตนเสมอปลายและคงท ดงนนการออกแบบเครองมออปกรณ ส าหรบใหคนเฝาระวงหรอควบคมนน ตองพจารณาในเรองของขอจ ากดเหลานดวย

5. ความสามารถในการเรยนร ความสามารถของมนษยเหนอกวาเครองจกรคอ สามารถเรยนรได และสามารถปรบปรงสมรรถนะในการท ากจกรรมใหดขนไดเสมอ แต การเรยนรของคนมกใชวธแบบลองผดลองถกกบเปลยนวธการใหมโดยไมตองเรมตน เหมอนครงแรกอก ท าใหไดรบความรความเขาใจเพมมากขนเรอยๆ 6. ความตองการทางกายภาพและทางจตใจ สมรรถนะของคนขนอยกบการไดรบ การสนองตอบตามความตองการพนฐานของมนษยทจ าเปนตอการด ารงชวตอยอยางม ความสข ทงทางดานรางกายและจตใจรวมทงการไดรบการสงเสรมสนบสนน การสรางขวญและก าลงใจ ความพงพอใจในการงานทท า สงตางๆ เหลานมสวนในการสงผลตอ ความสามารถในการท างานของบคคลใหดขนได 7. ผลกระทบจากสภาพแวดลอม การออกแบบระบบควรเหนความส าคญของการ ปรบสภาพแวดลอมใหคนงานท างานไดอยางสะดวกสบาย และพงพอใจกบสภาพการ ท างาน ถงแมวาในสภาพแวดลอมทไมสามารถปรบเปลยนไดกควรทจะมเครองมอ อปกรณอ านวยความสะดวกหรอแคปองกน ทเหมาะสมไดอยางเพยงพอ เพอชวยลด อนตรายหรอความเครยดจากการท างาน เชน การท างานหนาเตาหลอมโลหะ ควรจะมชด ปองกนการแผรงสความรอนใหสวมใส หรอการท างานในการท างานทมขอจ ากดเหนอกวา บคคลอน กควรมการคดเลอกบคคลทมความสามารถตรงตามความตองการ เชน คนท ท างานบนสะพานเดนเรอสมทรกควรจะเปนบคคลทอดทนตอการเมาคลนไดดกวา 8. ผลกระทบจากสภาพสงคม การออกแบบระบบควรค านงถงความส าคญของ ความสมพนธระหวางบคคล กลม กจกรรม ความเชอ วฒนธรรม ประเพณ การควบคม บงคบบญชา ซงอาจสงผลกระทบกบการท างานและหากไดรบการจดระบบทเหมาะสมกจะ เปนการชวยลดปญหาและสงเสรมการท างานใหมประสทธภาพมากยงขนอกดวย 9. ความสามารถในการประสานกจกรรม ขอจ ากดในความสามารถของคนและ ขดจ ากดของงานบางอยาง ท าใหคนเราไมสามารถท างานหลายๆ อยางพรอมกนได ครบถวนสมบรณด ซงลกษณะส าคญทอาจสงผลกระทบตอการท างาน กคอ อารมณทไมม ความคงทเสมอไปจะมการเปลยนแปลงไปตามสภาพของการสมผสรบรขอมลขาวสารอย ตลอดเวลาจงอาจกอใหเกดความผดพลาดไดเสมอ 10. ความหลากหลายของมนษย ความแตกตางกนในดานตางๆ ของคน ท าใหไม สามารถจดระบบทเปนมาตรฐานชดเจนเกยวกบคณสมบตของมนษยได ดงนนการ ออกแบบระบบใหสอดคลองกบคณสมบตของคนทจะมาท างานรบผดชอบหนาท โดยการ คดเลอกสรรหาให

เหมาะสมกนมากทสด เชน ความสง การมองเหน การตดสนใจ ปฏภาณ ไหวพรบ สขภาพ ความคลองแคลววองไว เปนตน 10. ความหลากหลายของมนษย ความแตกตางกนในดานตางๆ ของคน ท าใหไม สามารถจดระบบทเปนมาตรฐานชดเจนเกยวกบคณสมบตของมนษยได ดงนนการ ออกแบบระบบใหสอดคลองกบคณสมบตของคนทจะมาท างานรบผดชอบหนาท โดยการ คดเลอกสรรหาใหเหมาะสมกนมากทสด เชน ความสง การมองเหน การตดสนใจ ปฏภาณ ไหวพรบ สขภาพ ความคลองแคลววองไว เปนตน

หลกการของการยศาสตร (Ergonomics) การยศาสตรเปนเรองของความเกยวของระหวางคนกบเครองจกรและเครองมอ อปกรณ เครองอ านวยความสะดวกในการท างานทมองคประกอบทงลกษณะทาทางในการ ท างานและขนาดรปกรางของคนงาน

1. ลกษณะทาทางการท างานในการท างาน

โดยทวไปนนรางกายของคนทท างานจ าเปนจะตองอยในลกษณะทาทางทมนคงและสบายไมขดหรอฝนไปในทางทไมปกต โดยเฉพาะขณะทมการ ออกแรง ดงนน หากมการค านงถงการรกษาทาทางของการเคลอนไหวในการท างานใหมมาตรฐานทดไดกจะชวยลดการเกดอบตเหตและอนตรายจากการท างานลงได

1.1 ความส าคญของลกษณะทาทางทเหมาะสมกบการท างานในแตละ ลกษณะงาน ไดแก 1.1.1 การยนท างานบนพนทมความคงทและมนคง ยอมท าใหการ ออกแรงในการท างาน

เปนไปอยางเหมาะสมสะดวกและมประสทธภาพ ในทางตรงกนขาม หากการท างานตองยนอยบนพนทไมมความมนคง ท าใหคนท างานตองกงวลกบการยน และตองพยายามรกษาสมดลของรางกายอยตลอดเวลา กจะท าใหสญเสยพลงงานของ รางกายไปโดยไมจ าเปนและยงเปนสาเหตของการเกดความผดพลาด หรอประสทธภาพ ของ การท างานลดลงได

1.1.2 ลกษณะทาทางการท างานทมความเหมาะสมจะชวยใหสามารถ ท างานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยการใชน าหนกของรางกายเปนหลกใน การออกแรง คอวธการทรางกายมทพงในขณะออกแรง

1.1.3 ลกษณะทาทาง การท างานของรางกายทดนนตองไมกอใหเกดการ ขดขวางกระบวนการท างานของอวยวะตางๆ ของรางกาย เชน ระบบไหลเวยนโลหต ระบบหายใจ หรอระบบการยอยอาหาร

1.1.4 ลกษณะทาทางการท างานของรางกายทดและเหมาะสมนนจะตองชวยใหมการแลกเปลยนความรอนระหวางรางกายและสงแวดลอมในการท างาน อยางเหมาะสม โดยมการขบเหงอทเหมาะสมกบความหนกของงานหรอความรอนทเกด

1.1.5 ลกษณะทาทางการท างานจะตองสมพนธกบการมองเหนของ สายตา นนคอทาทางการท างานทมนคง จะตองใหมการมองเหนของสายตาในระดบราบ เพอลดการเมอยลาของกลามเนอคอและหลง สวนใหญทาทางการท างานนนมกถกก าหนดโดยขนาดและขอจ ากดของ เครองจกร บรเวณของสถานท จดควบคมตางๆ เปนตน

1.2 หลกการจดลกษณะทาทางในการท างานส าหรบบคคลทยนท างาน 1.2.1 ควรปรบระดบความสงของพนทการท างานใหเหมาะสมกบ ผปฏบตงานทมความ

สงแตกตางกน 1.2.2 ควรจดใหมทวางพกท าใหผปฏบตงานสามารถปรบเปลยน อรยาบถไดหรอ

สบเปลยนน าหนกในการยนเปนครงคราวเพอชวยลดความเครยดทบรเวณ หลงและขา 1.2.3 ควรจดใหมแผนปรองพนทเปนวสดทมความยดหยน ไมลน สะอาดและไดระดบ

หรอจดท าแทนรองรบชนงานหรอยกพนหรบผปฏบตงานทมความสงมากหรอเตยใหสามารถยนท างาน ไดอยางเหมาะสม

1.2.4 ควรจดใหมบรเวณส าหรบการเคลอนเทาไปขางๆ ไปขางหนาและ ถอยหลงในแนวราบไดโดยไมมสงของกดขวาง

1.2.5 ไมควรใหผปฏบตงานตองเอนตวไปขางหรอหรอขางหลง หรอตอง หมนล าตวหรอเอยงไปขาง

1.2.6 ไมควรใหผปฏบตงานตองเออมมอสงกวาระดบความสงของไหล หรอต ากวาระดบทมอจะหยบไดในขณะยน และไมควรใหมการแหงนศรษะหรอกมศรษะ มากเกนไปดวยเชนกน

1.2.7 ควรจดใหมเกาอหรอทนงพกเพอใหผปฏบตงานไดนงพกใน ระหวางชวงพกไดดวย 1.2.8 ควรใหผปฏบตงานสวมรองเทาทมความเหมาะสมพอดเพอรองรบ และพยงบรเวณท

เปนสวนโคงของเทา หลกในการออกแบบโตะท างานส าหรบงานทตองยนนนจะตองมความสง ทผปฏบตงานยนแลวมอทงสองจะตองอยบนพนโตะท างาน ปกตจะตองต ากวาระดบความ สงของขอศอกประมาณ 5-10 เซนตเมตร พรอมทงมพนทเผอส าหรบวางเครองมออปกรณ และสงของจ าเปนอนๆ ไดดวย และหากจ าเปนตองมการวางขอศอกบนพนโตะท างานนน ดวย กจะตองมการยกระดบใหสงขนพอดกบขอศอกดวย ส าหรบการยนท างานทเทาขางหนงจะตองกดบงคบเครองจกรตลอดเวลา นน เปนการยนทไมเหมาะสมอยางยง เพราะจะท าใหเกดการกดทบน าหนก

ลงทสะโพก และขาอกขางหนงท าใหเกดอาการปวดเมอยและลาได ฉะนนจงควรปรบพนใหอยในระดบ เดยวกบคนบงคบ เพอใหสามารถสลบเทาบงคบไดและสามารถยนบนเทาทงสองขางได

1.3 หลกการจดลกษณะทาทางการท างานส าหรบบคคลทนงเกาอท างาน การ จดเกาอนงทมความเหมาะสมเปนสงจ าเปนส าหรบผปฏบตงานจะท าใหสามารถปฏบตงาน ไดอยางมประสทธภาพ ซงมขอเสนอแนะดงน

1.3.1 ศรษะอยในลกษณะสมดลคออยกงกลางบนไหลทงสองขางและ สายตามองในระดบราบ

1.3.2 ไหลทงสองขางอยในลกษณะธรรมชาต 1.3.3 ล าตวตงตรงหรอเอนไปขางหลงเลกนอย โดยมพนกเกาอรองรบใน ระดบเอวอยาง

เหมาะสม 1.3.4 ขาสวนบน (ตนขา) และแขนสวนลางทงสองขางควรอยในระดบราบ 1.3.5 ตนแขนและขาทอนลางทงสองขางควรท ามมกบแนวดงประมาณ 0 และ 45 องศา 1.3.6 ควรมบรเวณทวางส าหรบสอดเขาเขาไปไดอยางเหมาะสม 1.3.7 ควรมพนทวางเทาอยางเหมาะสม 1.3.8 ไมควรตองเออมหรอบดโดยไมจ าเปน การนงท างานโดยปกตโตะท างานควรต ากวา

ระดบความสงขอขอศอก พอสมควร แตถาเปนงานทตองการความละเอยดความสงของโตะท างานกสามารถปรบให เหมาะสมกบการท างานใหไดระดบกบการท างานของสายตา ซงโดยปกตแลวความสงของ โตะควรสงประมาณความสงของเขาหรอสงมากกวานนอกประมาณ 2-4 เซนตเมตร ส าหรบผหญงทสวมรองเทาสนสง ดงนนความสงของโตะจากพนถงขอบลางควรจะสง ประมาณ 61 เซนตเมตร ส าหรบผหญง และ 64 เซนตเมตรส าหรบผชาย ส าหรบการ ท างานโดยทวไป สวนโตะทเหมาะส าหรบการนงอานหนงสอ จะตองสามารถวางแขนและ ขอศอกบนพนโตะไดอยางสบาย และเกาอควรเปนแบบทสามารถปรบระดบความสง-ต า ได มทพกเทาสามารถเคลอนไหวเทาไดอยางสบาย

ส าหรบเกาอนงท างานนนจากการศกษาไดมขอเสนอแนะไวดงน 1. ควรปรบระดบความสงของทนงไดโดยใหมความสงระหวาง 40-53 เซนตเมตร 2. พนกพงควรใหสามารถปรบไดในแนวดงจาก 15-24 เซนตเมตรจาก ระดบทนง 3. พนกพงควรปรบระดบในแนวลกจากขอบทนงดานหนาระหวาง 34-44 เซนตเมตร 4. ทนงควรมขนาดความลก 35 เซนตเมตร 5. ควรมความมนคงแขงแรง ไมโยกหรอเลอนไปมา

6. ควรเคลอนไหวไดอยางอสระ 7. ควรใหเทาวางราบบนพน หรอควรจดใหมทวางพกเทาไดดวย 8. ดานหนาของขอบเกาอควรใหมนโคงเลกนอย 9. หามหมเกาอดวยเนอผาทอากาศไหลผานไดงายเพอปองกนการลนออกจากเกาอขณะ

นง

เครองมอและอปกรณควบคม การปองกนปญหาอาจเกดขนกบสขภาพรางกายของผปฏบตงาน และ ประสทธภาพของ

การท างานเพอใหไดผลผลตตามตองการ จงควรมการออกแบบและ เลอกใชเครองมออปกรณทมความเหมาะสม ไดรบการออกแบบตามหลกการยศาสตร ซงมขอแนะน าดงน

1. ควรหลกเลยงการใชเครองมออปกรณทไมมคณภาพ 2. ควรเลอกใชเครองมออปกรณทผปฏบตงานสามารถใชไดอยาง เหมาะสมกบการออก

แรงของกลามเนอมดใหญ เชน บรเวณหวไหล แขน ขา มากกวาการ ใชกลามเนอมดเลกบรเวณขอมอ และนวมอ

3. หลกเลยงการหยบจบเครองมออปกรณในทาทางทตองเอยว บดหรอ งอขอมอ รวมทงการถอยกเครองมออปกรณเปนเวลานานๆ

4. เลอกใชเครองมออปกรณทมดามจบยาวพอเหมาะกบการใชงาน เพอชวยลดแรงกดทบบนนวมอและฝามอ

5. หลกเลยงการใชเครองมออปกรณทมชองวางระหวางดามจบ ซงอาจ ท าใหเกดอบตเหตบรเวณนวมอขนระหวางการท างานได

6. เลอกใชเครองมออปกรณทสามารถใชไดถนดทงมอซายและมอขวา 7. ดามจบควรมฉนวนกนไฟฟาไดเปนอยางดไมมแงมมทแหลมคมและ มวสดกนลนหมดาม

จบดวย 8. เลอกใชเครองมออปกรณทมน าหนกสมดลเสมอกนและใชในต าแหนง ทเหมาะสม 9. มการดแลบ ารงรกษาเครองมออปกรณอยางถกตองเหมาะสม สวนอปกรณควบคมนน

ควรมการออกแบบใหเหมาะสมกบผปฏบตงาน ดงน 1. สวตชควบคมคน โยกและปมควบคมควรอยในระยะทผปฏบตงาน สามารถ

เออมถงและควบคมไดสะดวกในต าแหนงของการปฏบตงานตามปกต 2. เลอกอปกรณควบคมทเหมาะสมกบสภาพของงาน เชน การควบคม ดวยมอ

ควรเปนงานทตองการความละเอยดและรวดเรว สวนงานทตองออกแรงหรองาน หนกควรเลอกอปกรณควบคมดวยเทา

3. อปกรณควบคมดวยมอควรใชไดกบมอทงขางซายและขางขวา 4. อปกรณควบคมแบบไกปน ควรออกแบบใหสามารถใชนวควบคมได หลายนว 5. อปกรณควบคมฉกเฉนควรมลกษณะทแตกตางอยางเหนไดชดเจน การท างานท

ตองใชแรงมาก การท างานทตองใชแรงมากจากผปฏบตงานนนควรจะมเครองอ านวย ความสะดวกชวยทนแรง เพอชวยลดความเสยงในการท างานของผปฏบตงานและยงชวย ท าใหไดงานเพมขนอกดวย ซงมขอแนะน าดงน

1. ไมควรใหผปฏบตงานออกแรงมากเกนก าลงของแตละคน 2. ควรใหผปฏบตงานทตองท างานทใชแรงมากไดมโอกาสท างานเบา สลบบาง 3. ควรจดใหมชวงระยะเวลาพกในชวงของการท างาน สงทควรพจารณาในการออกแบบงานทตองใชแรงมาก ไดแก

1. น าหนกของวสดสงของ 2. ความถในการทผปฏบตงานตองยกเคลอนยายวสดสงของ 3. ระยะทางทตองมการยกเคลอนยายวสดสงของ 4. รปราง ขนาดของวสดสงของทตองยก 5. ระยะเวลาทท างาน วธการแกไขการท างานทตองใชแรงมาก

1. การลดน าหนกของวสดสงของโดยการลดขนาดของภาชนะบรรจ ลดจ านวนวสดสงของทตองยกเคลอนยายในแตละครง หรอเพมจ านวนผปฏบตงานในการ ยกวสดสงของ

2. ท าใหวสดสงของนนสะดวกตอการยกเคลอนยาย 3. ใชเทคนควธการจดเกบทท าใหการเคลอนยายงายยงขน 4. ลดระยะทางทตองเคลอนยายใหนอยทสด 5. หลกเลยงการท างานทผดทาทางปกตดวยการเอยวตวหรอบดล าตวให

มากทสด ขนาดโครงสรางรางกายของคน การออกแบบงานและสถานทท างานจ าเปนอยางยงทจะตองพจารณาถงขนาดและ ลกษณะโครงสรางรางกายของคนเขามาประกอบ เนองจากความแตกตางกนของบคคลใน แตละเชอชาต เพอใหการท างานนนเพมประสทธภาพมากยงขน การออกแบบงานและ บรเวณสถานทท างานทดมความเหมาะสมยอมท าใหผปฏบตงานท างานดวยความรสก สะดวกสบายปราศจากความเครยดและความเคนทงหลาย จากการศกษาวจยขนาดรางกายของผใชแรงงานของ ดร.ชยยทธ ชวลตนตกล และคณะ โดยการเกบตวอยางจากสถานประกอบตางๆ ทงของเอกชนและรฐวสาหกจ 23แหง จ านวน 2,189 ตวอยาง แบงเปนเพศชาย 1,478 ตวอยาง เพศหญง 711 ตวอยาง สวนใหญอายระหวาง 21-31 ป (รอยละ 51.5) รองลงมาคอ 31-40 ป (รอยละ 32.1)