เอกสารประกอบการเรียน · วิชา ชีววิทยา 4 รหัส ว32206 ชั้นมัธยมศึกษาปที่

เอกสารประกอบการเรยน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร วชา ชววทยา 4 รหส ว32206 ชนมธยมศกษาปท 5

เลมท 7

หนวยการเรยนรเรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพช เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศ และการวดการเจรญเตบโตของพช

จตประภา ศกดามาศ

โรงเรยนกลยาณศรธรรมราช ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 12

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ค า น า

ในปจจบนสภาพการจดการเรยนการสอน มงเนนใหผเรยนไดศกษาหาความรดวยตนเองใหมากทสด เพอใหผเรยนมนสยใฝเรยนใฝร อยเสมอ ดงนนการจดท าเอกสารประกอบการเรยน เปนแนวทางหนงทสงเสรมใหผเรยนคนควาหาค าตอบดวยตนเอง

เอกสารประกอบการเรยน รายวชา ชววทยา 4 ว32206 หนวยการเรยนร เรอง การสบพนธและการเจรญ เตบโตของพช ประกอบดวย 7 เลมยอย ซงแตละเลมประกอบดวย หวขอเรอง ค าชแจงการใชเอกสารประกอบการเรยน ผงมโนทศน จดประสงคการเรยนร ขนตอนการใชเอกสารประกอบการเรยน แบบทดสอบกอนเรยน เนอหา แบบฝกหด แบบทดสอบหลงเรยนพรอมเฉลย และมภาพประกอบท สวยงาม ส าหรบเอกสารประกอบการเรยนเลมนประกอบดวยเนอหาสาระการสบพนธแบบไมอาศยเพศในพช สวนของพชทใชในการขยายพนธ วธการขยายพนธพช การวดการเจรญเตบโตของพช ซงจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรไดดวยตนเอง และมความเขาใจในเนอหาสาระไดเปนอยางด อกทงท าใหผเรยนสะดวกตอการศกษาหาความรไดดวยตนเอง เปนการเพมผลสมฤทธทางการเรยน ใหกบผเรยน จงนบไดวาเปนเอกสารประกอบการเรยนทมประโยชนตอการเรยนการสอนอยางแทจรง

ขอขอบคณ เจาของต าราท น ามาอางองไวในเอกสาร และอาจารยสยน รตนสภา อาจารยนงเยาว จตตภกด และวทยากรทกทานของชมรมพฒนาวชาชพคร สพม .12 ตลอดจน ดร.สวทย จตรภกด อาจารยประจ ามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตตรง ทใหค าปรกษาจนเอกสารประกอบการเรยนฉบบนมความชดเจนและสมบรณยงขน


ก

KANLAYANEESITHAMMARAT SCHOOL

สารบญ

ค าน า ก

สารบญ ข สารบญภาพ ค ค าชแจงการใชเอกสารประกอบการเรยน 1 แผนผงเอกสารประกอบการเรยนเลมท 7 2 จดประสงคการเรยนร 3 ขนตอนการใชเอกสารประกอบการเรยน 4 แบบทดสอบกอนเรยน 5 กระดาษค าตอบ 8 การสบพนธแบบไมอาศยเพศในพช 9

สวนของพชทใชในการขยายพนธ 9 วธการขยายพนธพช 12

การวดการเจรญเตบโตของพช 26 แบบฝกหดเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโต ของพช 27 แบบทดสอบหลงเรยน 29 ภาคผนวก 32 เฉลยแบบฝกหดเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการ เจรญเตบโตของพช 33

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 35 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 36 บรรณานกรม 37


ข

สารบญภาพ

ภาพท 1 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยล าตน 7

ภาพท 2 แสดงตวอยางพชทขยายพนธโดยใชกง 8

ภาพท 3 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยราก 8

ภาพท 4 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยใบ 9

ภาพท 5 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธปกช า 11

ภาพท 6 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการตอน 13

ภาพท 7 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการตดตา 14

ภาพท 8 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการตดตา 16

ภาพท 9 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการเพาะเลยงเนอเยอ 21

ค


ค าชแจงการใชเอกสารประกอบการเรยน

เอกสารประกอบการเรยน รายวชา ชววทยา 4 ว32206 หนวยการเรยนร เรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพช มความมงหวงเพอใหนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 5 (ชวงชนท 4) ไดศกษาคนควา ท าความเขาใจ และสรปการ สบพนธแบบอาศยเพศ การสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชดอก วฏจกรชวตและการวดการเจรญเตบโตของพช ตลอดจนไปอธบายหรอประยกตใชในชวตประจ าวนซงเปนการเพมศกยภาพทางวชาการใหแกนกเรยนไดอยางมประสทธภาพ

การจดท าเอกสารประกอบการเรยน เรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพชนไดเรมตนเมอโรงเรยนไดเขาสการปรบปรงหลกสตรสถานศกษา โรงเรยนกลยาณศรธรรมราช กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4-6 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษ าขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553 หลกสตรมาตรฐานสากล ) โดยไดรบมอบหมายจากกลมบรหารงานวชาการใหด าเนนการเกยวกบการจดการเรยนรรายวชาชววทยาเพมเตม คอรายวชาชววทยา 4 ว32206 ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เพอใหเปนไปตามขอก าหนดของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ทตองการใหนกเรยนไดเขาใจการสบพนธและการเจรญเตบโตของพช จงไดสรางสอนวตกรรม เอกสารประกอบการเรยน เรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพชนขนเพอแกปญหาดงกลาว และไดปรบปรง พฒนามาโดยตลอด มทงหมด 7 เลม ดงน

เลมท 1 โครงสรางของดอกไม เลมท 2 ประเภทของดอกไม

เลมท 3 การสรางเซลลสบพนธของพชดอก เลมท 4 การถายละอองเรณ การปฏสนธ และ วฏจกรชวตของพช เลมท 5 ประเภทของผล เลมท 6 เมลดและการงอกของเมลด

เลมท 7 การสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโตของพช จงหวงเปนอยางยงวา เอกสารประกอบการเรยน เรอง การสบพนธและการเจรญเตบโต

ของพช ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 น จะเปนประโยชนตอการพฒนาการเรยนรของผเรยน และครสามารถน ามาใชพฒนาการจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ


ผจดท า

Biology 1


แผนผงเอกสารประกอบการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร วชาชววทยา 4 รหส ว32206 ชนมธยมศกษาปท 5

หนวยการเรยนรเรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพช เลมท 7เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโตของพช

การสบพนธและการเจรญเตบโตของพช

การสบพนธแบบไมอาศยเพศ การวดการเจรญเตบโตของพช วธการขยายพนธพช สวนของพชทใชในการขยายพนธ การปกช า/ ตดช า พชทขยายพนธดวยล าตน การตอน

พชทขยายพนธดวยกง การตดตา

พชทขยายพนธดวยราก การตอกง

พชทขยายพนธดวยใบ การเพาะเลยงเนอเยอ

Biology 2


จดประสงคการเรยนร

ผลการเรยนร

สบคนขอมล ทดลอง อธบาย อภปรายและสรปเกยวกบโครงสรางและหนาทของดอก วฎจกรชวตและการสบพนธแบบอาศยเพศ การสบพนธแบบไมอาศยเพศ และการขยายพนธพช รวมทงการเจรญเตบโตของพช

จดประสงคการเรยนร

หลงจากนกเรยนศกษาเอกสารประกอบการเรยนร เรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพช เลมท 7 เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโตของพช แลวนกเรยนจะไดรบความรดงน

ดานความรความเขาใจ (K) 1. สบคนขอมล อภปราย และน าความรเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชดอก ไปใชในการขยายพนธพชและประยกตใชในชวตประจ าวน 2. สบคนขอมลและอธบายถงหลกการและประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอ 3. สบคนขอมล วเคราะหและอธบายการวดการเจรญเตบโตของพช

ดานทกษะกระบวนการ (P) 1. ท ากจกรรมอภปรายกลมเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศของพชดอก

ดานเจตคต,คณลกษณะฯ(A)/สมรรถนะฯ(C) 1. ใฝรใฝเรยนในการศกษาเอกสารประกอบการเรยนเรองการสบพนธแบบไมอาศยเพศ

และการวดการเจรญเตบโต 2. มความซอสตยตอตนเองในการศกษาเอกสารประกอบการเรยน เรอง การสบพนธแบบ

ไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโต 3. มวนยตอตนเองในการศกษาเอกสารประกอบการเรยนเรองการสบพนธแบบ

ไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโตไปตามล าดบไมลดขนตอน 4. มความสามารถในการใชทกษะชวต โดยการเรยนรดวยตนเอง

Biology 3


ขนตอนการใชเอกสารประกอบการเรยน

เอกสารประกอบการเรยน รายวชา ชววทยา 4 ว32206 หนวยการเรยนรเรอง การสบพนธและการเจรญเตบโตของพช ประกอบไปดวยเนอหาจ านวน 7 เลม ดงนคอ

เลมท 1 โครงสรางของดอกไม เลมท 2 ประเภทของดอกไม

เลมท 3 การสรางเซลลสบพนธของพชดอก เลมท 4 การถายละอองเรณ การปฏสนธ และ วฏจกรชวตของพช เลมท 5 ประเภทของผล เลมท 6 เมลดและการงอกของเมลด เลมท 7 การสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโตของพช กอนทจะศกษาเอกสารประกอบการเรยน เลมท 7 เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศ

และการวดการเจรญเตบโตของพช นกเรยนควรท าความเขาใจเกยวกบขนตอนการใชเอกสารประกอบการเรยน เพอจะไดปฏบตไดถกตอง และเกดประโยชนตามจดมงหมาย โดยขอใหนกเรยนปฏบตตามค าแนะน าดงน

1. ศกษาจดประสงคการเรยนร เพอใหทราบวา เมอศกษาจบแลวจะไดความรอะไรบาง 2. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ ตรวจค าตอบจากเฉลยในสวน

ภาคผนวกแลวบนทกคะแนนไว 3. ศกษาและท าความเขาใจเนอหา เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการ เจรญเตบโตของพช เมอเกดปญหาไมเขาใจค า หรอขอความใด สามารถถามครได

4. นกเรยนท าแบบฝกหดเพอทบทวนความเขาใจ และตรวจค าตอบจากเฉลยในภาคผนวก 5. นกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนจ านวน 10 ขอ ตรวจค าตอบจากเฉลยในสวน ภาคผนวกแลวบนทกคะแนนไว 6. สรปคะแนนในแบบสรปผลการเรยน และเปรยบเทยบการเรยนร กอนและหลง ศกษาเอกสารประกอบการเรยน หากนกเรยนยงไมเขาใจเรองใด ใหกลบไปทบทวน บทเรยนใหม 7. ขอส าคญ นกเรยนตองซอสตยตอตนเอง ไมเปดดเฉลยกอน และหามลอกเพอน เพราะนกเรยนจะไมประสบผลส าเรจในการเรยน ตามเอกสารประกอบการเรยน เลมนเลย

Biology 4


แบบทดสอบกอนเรยน

ค าชแจง จงเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยวแลวท าเครองหมาย ลงในกระดาษค าตอบ

1. ผลผลตจากการทาบกงในพชและการถายฝากตวออนในสตวคลายคลงกนในขอใด ก. เปนการรวมลกษณะของพช และสตวอยางละ 2 ชนดไวดวยกน ข. เปนการเพมคณภาพของสงมชวต ค. สามารถปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมได ง. ยนเปนตวควบคมผลผลตทเกดจากการทาบกงหรอการถายฝากตวออน 2. ขอใดคอความหมายทถกตองของการขยายพนธพช

ก. การเกบเมลดพนธทดไวเพอขยายดวย วธการตางๆ ข. การคดเลอกเมลดพนธทไมสมบรณออก ใหไดมากทสด ค. การเพาะปลกเมลดพชใหเจรญเตบโตตามวฏจกรเพอออกผลผลตตอไป ง. การเพมจ านวนตนพชใหมากขน เพอน าไปใชประโยชนดานตางๆ และอนรกษคณลกษณะ

ทดไว 3. พชในขอใดมวธการขยายพนธแบบเดยวกน

ก. ขง ขา ขมน ข. เผอก โกสน มนเทศ ค. แหว หอม ชบา ง. โกสน ชบา ขา

Biology 5


4. พชในขอใดมวธการขยายพนธทแตกตางกนทงหมด ก. ขง พระหง มนเทศ ข. ขมน ขา โกสน ค. พระหง หอม ชบา ง. แหว วานสทศ มนฝรง

5. การตดตาดวยวธใดทนยมใชอยางแพรหลาย

ก. แบบตวท ข. แบบตวเอ ค. แบบตววาย ง. แบบตวเอส

6. การตอกงแบบลม เปนวธการขยายพนธทเหมาะกบพชประเภทใด ก. ไมยนตน เนอแขง ข. ไมเนอออน ลอกเปลอกยาก ค. ไมลมลก อายการเจรญเตบโตชา ง. ไมผล ลอกเปลอกงาย

7. ตนไมในขอใด สามารถใชใบปกช าได ก. ชบา ข. ฝรง ค. แคแสด ง. ลนมงกร

Biology 6


8. มะมวง ขนน ทเรยน นยมขยายพนธดวยวธการใด ก. การตดกง

ข. การตอกง ค. การทาบกง

ง. การตอนกง

9. แคลลส (callus) ทเกดระหวางการเพาะเลยงเนอเยอ สวนใหญเปนเซลลชนดใด ก. คอลเลนคมา ข. พาเรนคมา ค. สเคลอเรนคมา ง. คอมพาเนยนเซลล

10. การเพาะเลยงเนอเยอหมายถงขอใด

ก. เปนการขยายพนธพชอกวธหนง ข. เปนการน าเอายอดออน ตา ใบ ไปเพาะเลยงในอาหารสงเคราะห ค. เปนการน าเอาราก ล าตนและเมลดไปเพาะเลยงในอาหารสงเคราะห ง. ถกทกขอ


Biology 7

กระดาษค าตอบ

แบบทดสอบวดผลสมฤทธ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เลมท 7 เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศและ

การวดการเจรญเตบโตของพช

ชอ .....................................................................................ชน………. เลขท .............

แบบทดสอบกอนเรยน แบบทดสอบหลงเรยน ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

สรปการเรยน

เกณฑ 80% = ดมาก 70-79 = ด 60-69 = ปานกลาง 50-59 = พอใช

แบบทดสอบกอนเรยน คะแนนเตม คะแนนทได

แบบทดสอบหลงเรยน คะแนนเตม คะแนนทได

Biology 8


เอกสารประกอบการเรยน เรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศและการวดการเจรญเตบโตของพช

1. การสบพนธแบบไมอาศยเพศในพช

นอกจากการขยายพนธดวยวธการสบพนธแบบอาศยเพศ (sexual reproduction) และพชยงสามารถขยายพนธโดยการสบพนธแบบไมอาศยเพศ (asexual reproduction)

1.1 สวนของพชทใชในการขยายพนธ

1.1.1 พชทขยายพนธดวยล าตน

มกเปนพชล าตนใตดน ซงใชในการสะสมอาหาร เชน ขง ขา ขมน แหว เผอก หอม กระทยม มนฝรง วานสทศ

ภาพท 1 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยล าตน (เครอขายกาญจนาภเษก, 2557)

ทมา :http://www.kanchanapisek.or.th

หอม เผอก


Biology 9

ข. ก.

ภาพท 1 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยล าตน ก. หอม ข. เผอก

(เครอขายกาญจนาภเษก, 2557)

1.1.3 พชทขยายพนธดวยราก มกเปนรากชนดทสะสมอาหาร เชน มนเทศ เปนตน

Biology 10

1.1.2 พชทขยายพนธดวยกง

โดยการปกช า ตอน ตดตา ทาบกงหรอเสยบยอด เชน ชบา พระหง มะล โกสน กหลาบ พทรา มะมวง ดาวเรอง ฤาษผสม


ภาพท 2 แสดงตวอยางพชทขยายพนธโดยใชกง ก. โกสน ข. มะล

(บานสวนพอเพยง, 2557)

ก. ข.

ภาพท 3 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยราก (มนเทศ)


Biology 11

1.1.4 พชทขยายพนธดวยใบ เชน ใบของตนคว าตายหงายเปน ตนทองสามยาน ตนโคมญปน

ภาพท 4 แสดงตวอยางพชทขยายพนธดวยใบ ก. คว าตายหงายเปน ข. ทองสามยาน


ข.

ก.


1.2.1 การปกช า หรอการตดช า (cutting หรอ cottage)

1.2 วธการขยายพนธพช

พชสามารถขยายพนธไดหลายวธดงน

การปกช า คอ การตดสวนใดสวนหนงของพช เชน ใบ กง ล าตน ราก ออกจากตนเดม ไปเกบไวในททมสภาพแวดลอมทเหมาะสม ท าใหสวนตางๆดงกลาวของพชงอกราก และแตกยอดเจรญเตบโตเปนพชตนใหมตอไปได

1. ประเภทของการปกช า มหลายวธ ไดแก “การปกช าราก” หมายถง การน ารากของพชมาตดเปนสวนๆ ใหยาวประมาณ 2-4

นว แลวน าไปปกช าลงในวสดปกช า เพอใหสวนของรากงอก และแตกยอดออนเจรญเตบโตเปนพชตนใหม พชทสามารถขยายพนธโดยการปกช าราก เชน สาเก เขม ขนน มะไฟ มนเทศ โมก

“การปกช าใบ” หมายถง การน าเอาแผนใบหรอใบทมกานใบตด มาปกช าลงในวสดปกช า เพอใหสวนของใบน ออกราก แตกยอดออนเจรญเตบโตเปนพชตนใหม “การปกช ากงหรอล าตน ” หมายถง การน าเอาสวนของกงหรอล าตนพชมาตดแบงออกเปนสวนๆ น าไป ปกในวสดปกช า

2. การปกช าแบบทแบงตามลกษณะเนอไม ไดแก การปกช ากงแกหรอกงทมอายมาก พชทนยมปกช า ไดแก เฟองฟา กหลาบ ชบา พระหง การปกช ากงกงออนกงแก พชทนยมปกช า ไดแก ฝรง ชมพ ล าไย การปกช ากงออนหรอยอดออน การปกช าลกษณะนตองใชกงมใบตดมาดวยเปนจ านวนมาก เพอจะไดท าหนาทสงเคราะหดวยแสง เพราะกงไมมอาหารสะสมเพอน ามาสรางรากและยอด พชทนยมปกช าวธน เชน แกว กหลาบ โกสน ดาวเรอง เบญจมาศ พด ไทร

Biology 12


3. วธการปกช า มวธปฏบต ดงน 1. เลอกลกษณะของกงทจะปกช า แลวตดกงโดยลกษณะการตดก งขนอยกบลกษณะ

ของเนอไมดงน ถาเปนกงแก ควรตดใหมความยาว ประมาณ 6-10 นว ตดใหเปนแผลท ามมเฉยง 45 -60 ดานลางของกงต ากวาขอ เลกนอย แลวดานปล ายของกงเหนอกวาขอเลกนอย ประมาณ 1-2 ซม. ถาเปนกงกงแกกงออน ใหตดในลกษณะเดยวกน แตใหมใบตดอยทางดานปลายของกงเลกนอย ถาเปนกงออน ใหตดกงยาวประมาณ 6-8 นว ตดใบออกประมาณ 1 ใน 3 ของกง 2. น าสวนโคนของกงปกลงในวสดปกช า ใหลกประมาณ 1 ใน 3 ของความยาวของกง โดยใหรอยแผลตดดานปลายของกงเปนแนวตงตรง เพอปองกนไมใหน าขงบรเวณรอยแผลซงจะชวยลดการเนาของกง ถาท าการปกช ากง ครงละเปนจ านวนมาก ควรจดระยะกงทปกใหหางกนพอประมาณ ถาปกกงชดกนเกนไปจะท าใหกงเนาเสยได

3. รดน าอยางสม าเสมอ วนละ 2-3 ครง แตอยาใหวสดปกช ามน าทว มขง หรอแฉะจนเกนไป และใหกง ปกช าไดรบแสงแดดร าไร เมอกงป กช าออกรากสมบรณและแขงแรงดแลว จงยายออกจากแปลงปกช าไปเกบไวในทรมๆ ประมาณ 3-5 วน จงปลกลงแปลงหรอกระถาง

Biology 13


ภาพท 5 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธปกช า ก. มะล ข. มะนาว ค. เทยนทอง

(บานสวนพอเพยง, 2557)

ก. ข.

ค.

1.2.2 การตอน (marcotting)

การตอนกง เปนวธการขยายพนธพชทใชกนมานานและเปนทรจกกนดในหมชาวสวนทวๆไป โดยหลกการในการตอนตนพช กคอ การท าใหตนหรอกงพชออกรากขณะทยงตดอยกบตนแม หลงจากตนหรอกงพชออกรากดแลวจงตดไปปลกภายหลง ฉะนนโอกาสของการทกงพชจะมชวตอยรอดจงดกวาการขยายพนธดวยการตดช า นยมใชกบพชพวกไมพมและไมยนตนเปนสวนใหญ รวมทงพชพวกไมผลแ ละไมประดบ เชน ล าไย ลนจ ละมด สมเขยวหวาน สมโอ กระทอน กหลาบ มะล ดอนยา เปนตน สวนวธการตอนนนปฏบตเปนขนๆ ดงน ก. การเลอกกง กงหรอตนพชทจะตอนจะตองเปนกงไมออนและไมแกเกนไป ใบงาม ไมมโรคหรอแมลงท าลาย ไดรบแสงแดดสม าเสมอ โดยปกตมกจะเลอกกงกระโดง

ข. การท าแผลบนกง การท าแผลบนกงจะขนอยกบชนดข องพช และความยากงายในการงอกราก ซงบางพชอาจไมตองท าแผลเลยกสามารถออกรากได สวนใหญมกเปนพชใบเลยงเดยว เชน ตนสาวนอยประแปง พลดาง และพลฉก พชบางชนด อาจใชวธกรดเปลอกตามยาวของกง เชน กหลาบ ยโถ หรอพชบางชนดอาจปาดทองกง เชน ตนชวนชม แตมบางชนดทตองควนกงโดยเฉพาะพชทออกรากยากมความจ าเปนทจะตองท าแผลโดยการควนกง เพราะการควนนอกจากจะท าใหเกดบรเวณออกรากแลว ยงมผลเกยวกบการสะ สมธาตอาหารรวมทงสารฮอรโมนใหเกดขนภายในกงซงจะมผลดในการออกรากดวย ดงนนเพอความแนนอนในเรองการออกราก ชาวสวนทวไปจงใชวธการท าแผลดวยการควนกงแทบทงสน

ค. การทาฮอรโมน การใชฮอรโมนเรงรากทาบรเวณทท าแผล หรอบรเวณทกงจะเกดราก จะชวยใหกงพชเกดรากดขน คอ มรากมากขน รากเจรญเรวขน และอาจออกรากเรวขน การทาฮอรโมนปกตจะทาเฉพาะบรเวณทจะเกดรากเทานน เชน บรเวณทเปนรอยกรด หรอรอยปาด หรอรอยควนตอนบนเทานน โดยปกตตนพชทออกรากไมยาก อาจใชฮอรโมนชนดออนหรอทมความเขมขนนอยๆ กเพยงพอ สวนตนพชทออกรากยากๆ จ าเปนตองใชฮอรโมนแรงๆ หรอทเขมขนมากๆ ตามล าดบ

ง. การหมกงตอน วตถทจะใชหมกงตอนอาจใชวตถตางๆ ไ ดหลายอยาง ขอส าคญกคอวตถนนๆ ตองอมความชนไดพอ ไมเปนพษกบกงพช มราคาถก และหาไดงาย เชน หญามอสส (sphagnum moss) กาบมะพราวชบน า ปยมะพราวผากระสอบปาน หรอร ากผกตบชวา แมกระทงดนธรรมดาๆทวๆไปใชกได แตวตถทนยมใชจะตองสะดวกตอการหม เชน

Biology 14


ใชกาบ มะพราวชมน าทบใหแผ ตดเปนทอนใหพอเหมาะกบขนาดกงตอนซงเมอจะหมกจะสามารถหมกงไดงาย สวนการหมอาจใชวตถชนดเดยว เชน หญามอสสลวนๆ หรอกาบมะพราวลวนๆ หรออาจใชดนหมกอนแลวหมหญามอสส หรอกาบมะพราวอกชนหนงกได ขอส าคญกคอ ตองพนหรอหมวตถหมกงใหแนนพอสมควร

จ. การรกษาความชน หลงจากตอนกงแลวโดยเฉพาะราว ๓-๕ วน จากทหมกง จะตองรดน ากระเปาะตอนหรอมดวตถหมกงทตอนนนใหชนสม าเสมอในการรกษาความชนนอาจใชวธรดน ากระเปาะทตอนทกวน

ฉ. การตดกงตอน

ซ. การปลกกงตอน อยาปลกใหลกโดยเฉพาะในการใชวตถปลกททบหร ออบอากาศ เชน ดนเหนยว เพราะจะท าให รากเจรญชา ควรจะปลกใหกระเปาะ ตอนโผลพนดนปลกเลกนอย ประมาณหนงในสของกระเปาะตอน จากนนจงน ากระถางปลกไปตงไวในทรมร าไร คอ ททมแสงแดดสองเลกนอย คอยพรมน าใหใบกงตอนชนอยเสมอๆ แตไมควรรดน าจนดนปลกแฉะ และหลงจากยอดเรมเจรญหรอแตกยอดใหมจงเพมแสงแดดใหมาก

Biology 15


ภาพท 6 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการตอน (ไทยกดววดอทคอม, 2557)

1.2.3 การตดตา (budding)

เปนวธการขยายพนธพชทน าเอาสวนตาหรอกงของพชตนหนงซงเ ปนพชพนธด หรอกงพนธดไปตดเขากบพชอกตนหนง เพอใหตาของพชเจรญเตบโตเปนพชตนใหมตอไป สวนตนตอซงท าหนาทเปนระบบราก นน เปนตนพชทมความแขงแรง หาอาหารเกง เจรญเตบโตเรว ทนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมไดด พชทนยมขยายพนธดวยการตดตา มทงไมดอก ไมประดบและไมผล การตดตาเปนวธการขยายพนธพชอกวธหนงทมความส าคญทางดานการชวยเปลยนยอดตนพชทมลกษณะไมดใหเปนพนธดได ท าใหพนธพชมความแขงแรง ตานทานศตรและความแหงแลงไดด เพราะมตนตอทแขงแรง สามารถขยายพนธไดจ านวนมาก เพราะกงพนธแตละกงจะมหลายตา นอกจากนยงชวยสรางมลคาเพมใหกบพนธไมดวย โดยเฉพาะการผลตพชแฟนซซงเปนพชทใหผลผลตหลายอยางในตนเดยวกน เชน มะมวงอกรองมะมวงเขยวเสวย มะมวงน าดอกไม ในตนเดยวกน หรอไมดอก เชน กหลาบจะมดอกหลายสในตนเดยวกน ฯลฯ ทงนการตดตาสามารถท าไดสะดวก รวดเรว โดยสามารถน าตาจากกงพนธดจากแหลงหนงไปท าการตดตาอกแหลงหนงได แตอาจตองใชเวลาในการบงค บและเลยงตาใหมใหเปนตนพชยาวนานกวาการตอกง ดงนนผทท าการขยา ยพนธพชดวยวธการตดตาไดด ตองมความช านาญและประณตในการขยายพนธ

Biology 16


ภาพท 7 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการตดตา ก. เฟองฟา ข. กหลาบ

(ไทยกดววดอทคอม, 2557)

ก. ข.

1.2.4 การตอกง

การตอกงเปนวธการขยายพนธพชโดยไมใชเพศทสามารถท าไดโดยการน ากงพนธดทมตามากกวา 1 ตา มาตอบนตนตอ เพอใหเนอเยอเจรญทงสอง เชอมประสานเปนตนเดยวกน การขยายพนธดวยวธตอกง จะดกวาการตดตามาก เพราะจะไดรอยตอทแขงแรง กวามาก การตอกง นยมใชอยางแพรหลาย และไดผลดกบพชบางชนด เชน เฟองฟา ชบา โกสน เลบครฑ มะมวง พทรา ขนน องน ฯลฯ ปจจยทมอทธพลตอการตอกง 1. พชทน ามาเสยบเขาดวยกนตองเปนพชตระกลเดยวกน แตอาจตางพนธกนได 2. กงพนธดจะตองมความสดอยเสมอ ซงควรเกบรกษาไวในหองเยน 3. รอยแผลทท าการเสยบจะตองแนบกนสนทใหเนอเยอเจรญของพชทงสองสวนสมผสกนมาก ทสด เพอจะไดเชอมประสานกนไดรวดเรว 4. เลอกตาพนธทก าลงพกตว คอ พรอมทจะแตกยอดใหม 5. ใชแถบพลาสตกพนทบรอยเชอม ไมใหน าและเชอโรคเขาได 6. รอยแผลจะตองรกษาความสะอาดใหมากทสด ระวงอยาใหสมผสน าหรอความชนมาก เกนไป 7. ลดใบพนธดทงและใชพลาสตกคลม ปองกนการคายน าและรกษาความชน เครองมอและวสดอปกรณทใชในการตอกง 1. สวนของพชทจะขยายพนธ คอ กงพนธด 2. สวนของพชทเปนระบบราก คอ ตนตอ 3. มดขยายพนธหรอคตเตอร กรรไกรตดแตงกง พลาสตกพนกง 4. วสดทใชในการคลมกง เชน เชอก ถงพลาสตกขนาดเลก ถงกระดาษคลมกง

Biology 17


วธการตอกงเปนทนยม วธการตอกงมหลากหลายรปแบบ ซงแตละวธมความเหมาะสมกบพชแตละชนดทแตกตางกน แตทชาวสวนหรอผประกอบการผลตพนธไมปฏบตมาก เพราะสามารถท าไดงายและไดรบความส าเรจสง โดยเฉพาะไมดอกไมประดบ และไมผล วธทนยม ไดแก 1. การตอกงแบบเสยบลม พนธไมทนยม เชน เฟองฟา โกสน นอยหนา ทบทม มขนตอน ดงน (1) ตดยอดตนตอทแตกใหม ใหเหลอยาวประมาณ 4 นว แลวผากลางกงพชทตองการเสยบยอดใหลกประมาณ 2 นว (2) เฉอนยอดพนธดเปนรปลมยาวประมาณ 2 นว (3) เสยบยอดพนธดลงในแผลของตนตอใหรอยแผลทงสองตรงกน แลวใชเชอกมดดานบน และลางรอยแผลตนตอใหแนน (4) คลมตนทเสยบยอดแลวดวยถงพลาสตกหรอน าไปเกบในโรงอบพลาสตก (ถาตนพชทท าการเสยบยอดอยกลางแจงควรใชถงกระดาษเลกหมกอน เพอปองกนความรอน) (5) ประมาณ 5-7 สปดาหรอยแผลจะประสานกนดแลวใหน าออกมาพกไวในโรงเรอนทรอการปลกตอไป 2. การตอกงแบบฝานบวบ พนธไมทนยมไดแก ประเภทไมอวบน า และไมเนอออน เชน ฤาษผสม แคคตสชนดตาง ๆ มะเขอเทศ ฟกทอง มะละกอ แตงชนดตาง ๆ เปนตน มขนตอน ดงน (1) เฉอนตนตอใหเฉยงขน เปนลกษณะเชนเดยวกบฝานบวบ ใหความยาวของรอย เฉอนประมาณ 1– 1.5 นว รอยแผลทไดจะมลกษณะคลายโล (2) เฉอนกงพนธดใหมลกษณะและขนาดเชนเดยวกบตนตอ แตเฉอนลง (ตรงขามกบตนตอ) (3) น ากงพนธดประกบเขากบตนตอ โดยใหรอยแผลประกบกนใหสนท (4) ใชแถบพลาสตกพนรอบรอยแผลใหแนน โดยพนจากดานลางขนสดานบน (5) หลงจากกงเชอมประสานกนดแลวใหแกะพลาสตกออก เพอใหตนพชเจรญเตบโตและขยายออกไดเตมท 3. การตอกงแบบเขาลน นยมตอกงกบพนธไมประเภทอวบน าและเนอออนเชนเดยวกบการตอกงแบบฝานบวบมขนตอน ดงน (1) เฉอนตนตอเฉยงขนในลกษณะการฝานบวบใหรอยแผลยาวประมาณ 1 – 1.5 นว (2) ผารอยแผลใหมลกษณะเปนลน (3) เฉอนกงพนธดใหเฉยงลง ลกษณะและขนาดรอยแผลเชนเดยวกบตนตอ (4) ผารอยแผลกงพนธดใหมลกษณะเปนลน (5) น ากงพนธดสวมลงบนตนตอใหลนขดกน


Biology 18

(6) ใชคลปหนบหรอพนดวยพลาสตก (7) หลงจากรอยแผลของตนตอและกงพนธดประสานเชอมตดกนสนทแลว (ประมาณ 1

เดอน) หลงจากตอกงใหเอาคลปหรอแกะพลาสตกออก 4. การตอกงเสยบขาง พชทนยมท าไดแกไมดอกไมประดบ เชน โกสน เลบครฑ สน

ชนดตาง ๆ โปยเซยน ฯลฯ และไมผล เชน ขนน กระทอน ฯลฯ มขนตอน ดงน (1) เฉอนตนตอจากปลายไปสโคน โดยเฉอนลกเขาไปในเนอไมเลกนอยใหแผลยาว ประมาณ 1.5 – 2 นว

(2) ตดยอดกงพนธดยาวประมาณ 2 – 3 นว เฉอนใหเปนรปปากฉลามรอยแผลยาวประมาณ 1.5 – 2 นว เฉอนดานหลงของรอยแผล เพอใหแผลมลกษณะเปนรปลม (3) น ายอดกงพนธด เสยบเขารอยแผลของตนตอ จดใหรอยแผลแนบสนทกน โดยจดใหสวนของเนอเยอเจรญของกงพนธดและตนตอตรงกน

(4) พนดวยพลาสตกหมรอยแผลใหแนน โดนพนจากลางขนบน (5) ประมาณ 2 – 3 สปดาหจงแกะพลาสตกออกแลวพนใหม โดยเวนสวนของยอดกงพนธดไวเพอใหตาแตกยอดใหมออกมาได

(6) หลงจากกงใหมเจรญดแลวจงตดยอดเดมของตนตอทงไป เพอใหยอดใหมเจรญไดเตมท

5. การตอกงเสยบเปลอก พนธไมทนยมสวนมากเปนไมผลทมเปลอกหนา ลอน และลอกเปลอกไดงาย ไดแก มะมวง ขนน กระทอน มขนตอนดงน (1) ตดตนตอตงฉากกบกงบรเวณใตขอและชดขอ

(2) กรดเปลอกตนตอตามแนวตงยาวประมาณ 2 นว แลวเผยอเปลอกตนตอทกรดไว (3) เลอกยอดพนธดทมตายอดเตง พรอมทจะแตกเปนยอดใหม ตดยอดพนธด

ประมาณ 3 นว แลวเฉอนจากปลายไป โดยใหรอยแผลเปนรปปากฉลาม ยาว ประมาณ 2 – 2.5 นว หรอเทากบรอยแผลของตนตอ จากนน ตดปลายสวนของ ดานหลงของรอยแผลเฉยง ประมาณ 45 องศา เพอใหรบกบรอยแผลของตนตอทเตรยม ไว

(4) น ายอดกงพนธดมาสอดเขารอยแผลของตนตอ จดใหรอยแผลสนทกน (5) พนกงใหแนนดวยแถบพลาสตก โดยพนจากดานลางขนบน

Biology 19


1.2.5 การเพาะเลยงเนอเยอ

(6) ประมาณ 2 – 3 สปดาห หากยอดพนธดเปลยนเปนสน าตาล แสดงวารอยแผลไม

เชอมประสานกนจงแกะออกทง แตถายอดพนธยงเขยวดอยแสดงว ายงมชวตอย จงแกะ พลาสตกทพนไวออก แลวพนใหม โดยพนครอมยอดใหยอดโผลเพอใหตาเจรญออกมา ได ถาหากฝนตกควรกรดพลาสตกดานลาเพอใหน าซมออกได

(7) บากเตอนตนตอ โดยบากเหนอรอยแผลเลกนอย บากลกประมาณ 1 ใน 3 ของล าตนและเมอยอดใหมเจรญดแลวจงตดยอดของตนตอทงไป เพอใหยอดกงพนธดเจรญ เปน ตนใหมแทน

เปนวทยาการสมยใหมเพอพฒนาเทคโนโลยการเกบรกษาพนธพชเอกลกษณทหายาก มใหสญพนธและสามารถน ามาใชประโยชนไดในอนาคต

การเพาะเลยงเนอเยอพชเปนวธการขยายพนธพชวธหนง แตมการปฏบตภายใตสภาพทควบคมเรองความสะอาดแบบปลอดเชอ อณหภม และแสง ดวยการน าชนสวนของพชทยงมชวต เชน ล าตน ยอด ตาขาง กานชอดอก ใบ กานใบ อบละอองเกสร เปนตน มาเพาะเลยงบนอาหารส งเคราะห และชนสวนนนสามารถ เจรญ และพฒนาเปนตนพชทสมบรณ มทงสวนใบ ล าตน และรากทสามารถน าออกปลกในสภาพธรรมชาตได

Biology 20


ภาพท 8 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการตอกง ก. เฟองฟา ข. มะมวง

(ไทยกดววดอทคอม, 2557)

ก. ข.

ประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอ 1. สามารถผลตตนพนธพชปรมาณมากในระยะเวลาอนรวดเรว ตวอยางเชน หากพชสามารถเพมปรมาณได 3 เทา ตอการยายเนอเยอลงอาหารใหมทกเดอนๆ ละ 1 ครง เมอเวลาผานไป 6 เดอน จะสามารถผลตตนพนธพชไดถง 243 ตน 2. ตนพชทผลตไดจะปลอดโรค โดยเฉพาะโรคทมสาเหตจากเชอไวรส มายโคพลาสมา ดวยการตด เนอเยอเจรญทอยบรเวณปลายยอดของล าตนซงยงไมมทอน าทออาหาร อนเปนทางเคลอนยายของเชอโรคดงกลาว 3. ตนพชทผลตไดจะมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนตนแม คอ มลกษณะตรงตามพนธ ดวยการใชเทคนคของการเลยงจากชนตาพชพฒนาเปนตนโดยตรง หลกเลยงขนตอนการเกดกลมกอนเซลลทเรยกวา แคลลส 4. ตนพชทผลตไดจะมขนาดสม าเสมอ ผลผลตทไดมมาตรฐานและเกบเกยวไดคราวละมากๆ พรอมกน หรอในเวลาเดยวกน 5. เพอการเกบรกษาหรอแลกเปลยนพนธพชระหวางประเทศ เชน การมอบเชอพนธกลวยในสภาพปลอดเชอขององคกรกลวยนานาชาต (INIBAP) ใหกรมสงเสรมการเกษตรเมอป พ.ศ. 2542 6. เพอประโยชนดานการสกดสารจากตนพชน ามาใชประโยชนดานตางๆ เชน ยาฆาแมลง ยารกษาโรค เปนตน

พนธพชทท าการเพาะเลยงเนอเยอ 1. ออย 2. เบญจมาศ 3. สตรอเบอร 4. หนอไมฝรง 5. ขง 6. มนฝรง 7. สบปะรด 8. สมนไพร 9. กลวย 10. กระเจยว/ปทมมา 11. ปเล 12. ไผ 13. กลวยไมปา 14. สมนไพร

Biology 21


หองปฏบตการเพาะเลยง หองปฏบตการ ประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวน คอ 1. หองเตรยมอาหาร ควรเปนหองทมโตะส าหรบเตรยมสารเคม อางน า ตเยน ส าหรบเกบ

สารละลายเขมขน เครองชง เครองวดความเปนกรด – ดาง เตาหลอมอาหาร หมอนงฆาเชอ จลนทรยแบบความดนไอน า

2. หองถายเนอเยอ เครองมอส าคญในหองนคอ ตส าหรบเลยงหรอถายเนอเยอ เปนตทมอากาศถายเทผานแผนกรองทสามารถกรองจลนทรยไวไดตลอดเวลา ท าใหอากาศภายในตบรสทธชวยใหท างานสะดวกรวดเรว 3. หองเลยงเนอเยอพช สภาพแวดลอมทเหมาะสมในการเลยงเนอเยอจะแตกตางกนส าหรบพชแตละชนด โดยทวไปมกจะปรบสภาพแวดลอมภายในหองใหมอณหภมประมาณ 25 องศาเซลเซยส ระยะเวลาทใหแสงประมาณ 12 – 16 ชวโมง / วน ความเขมของแสง 1,000 – 3,000 ลกซ การดแลหองเลยงเนอเยอพชจะตองสะอาดอยเสมอ หมนตรวจดขวดหรอภาชนะทเลยงเนอเยอพช ถาพบวามจลนทรยขนปะปน จะตองรบน าออกไปตมฆาเชอและลางทนท ไมใหเปนทสะสมเชอจลนทรยซงอาจแพรกระจายภายในหองได

อปกรณในการเพาะเลยงเนอเยอ 1. พนธพชทจะน ามาเพาะเลยงควรสะอาดปราศจากโรคและเปนสวนทส าคญทยงออนอย เชน ตาเปนอวยวะทดทสด สวนใบ ดอก ราก กสามารถน ามาเลยงได 2. เครองแกวตาง ๆ ไดแก ฟลาสค บกเกอร ปเปตต จานเพาะเชอ กระบอกตวง ขวดส าหรบเลยงเนอเยอ 3. สารเคมตาง ๆ 3.1 สารเคมทใชฆาเชอทตดมากบผวพช เชน คลอรอกซ เอททลแอลกฮอล เมอควรคคลอไรด ไฮโดรเจนเปอรออกไซด 3.2 สารเคมทใชเตรยมสตรอาหารตาง ๆ 3.3 สารเคมทควบคมการเจรญเตบโต 3.4 น าตาลซโครส 3.5 วน 4. เครองมอผาตด ไดแก มดผาตด ปากคบ 5. ตถายเนอเยอ 6. อปกรณเบดเตลดตาง ๆ

7. อาหารเพาะเลยงเนอเยอ

Biology 22


สตรอาหารเลยงเนอเยอพช ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

1. สารอนนทรย 2. สารประกอบอนทรย 3. สารทไดจากธรรมชาต 4. สารไมออกฤทธ - สารอนนทรย ไดแก ธาตอาหารหลก คอ ธาตอาหารทพชจ าเปนตองใชในปรมาณมาก เชน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โปรแตสเซยม ก ามะถน แคลเซยม แมกนเซยม และธาตอาหารรองหรอธาตอาหารทพชจ าเปนใชในปรมาณนอย เชน แมงกานส สงกะส ทองแดง โมลบดนม โบรอน ไอโอดน โคบอล คลอรน

- สารประกอบอนทรย แบงออกไดหลายพวก คอ 1. น าตาล 2. ไวตามน ชนดทมความส าคญ ไดแก ไธอะมน 2. อมโนแอซค เชน ไกลซน สารควบคมการเจรญเตบโต ไดแก ออกซน ไซโตไคนน จบเบอเรลลน สารอนทรยพวกอโนซทอล อะดนน ชวยสงเสรมใหเกดยอด ซตรคหรอแอสคอบคแอซดชวยลดน าตาลทบรเวณชนสวนพช - สารทไดจากธรรมชาต เชน กลวยบด น ามะพราว น าสมคน น ามะเขอเทศ - สารไมออกฤทธ เชน วนชวยใหพชตงอยได ผงถานชวยดดซบสารพษทพชสรางออกมาและเปนพษกบพชเอง การเตรยมสารละลายเขมขน การเตรยมอาหารเพาะเลยงเนอเยอพช จะไมเตรยมโดยการชงสารเคมในแตละครงทเตรยม แตจะเตรยมเปนสารละลายเขมขน คอ การรวมสารเคมพวกทสามารถรวมกนไดโดยไมตกตะกอน ไวดวยกน วธการเตรยมเรมจากชงสารเคมตามจ านวนทตองการ ละลายสารแตละชนดใหหมดกอนแลวจงน ามาผสมกน เตมน ากลนใหไดปรมาณทตองการ กวนใหเขากน แลวจงบรรจในขวดสารละลาย ลงรายละเอยดชนดของสาร ความเขมขน วนเดอนป ปรมาตร แลวเกบในตเยน

Biology 23


วธการเตรยมอาหารเพาะเลยงเนอเยอพช 1. น าสารละลายเขมขนชนดตาง ๆ มาผสมกน คอย ๆ กวนใหเขากนจนหมดครบทกชนด 2. เตมน าตาล แลวเตมน ากลนใหไดปรมาตรทตองการ ปรบ pH 5.6 – 5.7 3. น าวนผสมกบอาหารทเตรยม หลอมวนใหละลาย 4. บรรจลงในขวดอาหารในปรมาตรเทา ๆ กน ปดฝาใหสนท

การฆาเชอจลนทรย การฆาเชอจลนทรยในอาหาร น าขวดทบรรจอาหารแลวไปนงฆาเชอดวยหมอนงความดนไอน าทอณหภม 121 องศาเซลเซยส ความดน 15 ปอนด / ตารางนว เปนเวลา 15 – 20 นาท

การฆาเชอจลนทรยบรเวณภายนอกชนสวนพช เปนสงจ าเปนและส าคญทจะตองฆาเชอจลนทรยทตดมากบบรเวณผวนอกของชนสวนพช เนองจากอาหารทใชเพาะเลยงเนอเยอพชมธาตอาหารและไวตามน ทจลนทรยตาง ๆ เจรญไดดและรวดเรวกวาเนอเย อพช การฆาเชอจลนทรยทท าไดสะดวกและไดผลด โดยการใชสารเคมชนดทสามารถฆาเชอจลนทรยไดหมดทกชนด และลางออกไดงาย เพราะถาลางออกไดยาก สารเคมเหลานจะมผลท าใหเนอเยอพชตาย หรอมการเจรญเตบโตไมดเทาทควร การเตมน ายาซกฟอกลงไ ปในสารเคมทใชฆาเชอจลนทรย จะท าใหประสทธภาพสารเคมเหลานนดขน เนองจากจะท าใหลดแรงตงผวบรเวณผวนอกของชนสวนพช สารเคมจะแทรกซมเขาไปท าลายจลนทรยตามซอกตาง ๆ ไดดขน การเตรยมสารเคมฆาเชอจลนทรยท าโดยตวงสารใหไดปรมาณตามทตอ งการ แลวเตมน ากลนทนงฆาเชอและน ายาซกฟอกลงไป เขยาใหเขากน การเตรยมนควรเตรยมใหมทกครงทใช

วธการเลยงเนอเยอ 1. น าชนสวนพชทตองการมาลางน าใหสะอาด 2. ตกแตงชนสวนพช ตดสวนทไมตองการออก 3. น าชนสวนพชจมในแอลกอฮอล 95 % เพอลดแรงตงผวบรเวณนอกชนสวนพช 4. น าชนสวนพชมาเขยาในสารฆาเชอจลนทรยทเตรยมไวนาน 10 – 15 นาท 5. ใชปากคบคบชนสวนพช ลางในน ากลนทนงฆาเชอ 3 ครง 6. ตดชนสวนพชตามขนาดทตองการแลววางบนอาหารสงเคราะห 7. ลงรายละเอยด เชน ชนดพช วนเดอนป หรอรหสในการท าการฆาเชอทตดมากบผวพช และการน าไปเลยงบนอาหารท าในตถายเนอเยอโดยตลอด


Biology 24

การดแลเนอเยอระหวางการเลยง 1. น าขวดเลยงเนอเยอไปวางบนชนในหองเลยงเนอเยอ โดยปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสมโดยทวไปปรบอณหภมภายในหองประมาณ 25 องศาเซลเซยส ระยะเวลาทใหแสงประมาณ 12 – 16 ชวโมง / วน ความเขมของแสง 1,000 – 3,000 lux 2. เนอเยอพชทเลยงควรเปลยนอาหารใหมทก 2 สปดาห ระหวางการเลยงตรวจด 3. การเจรญเตบโต สงเกตการเปลยนแปลง บนทกรายงานไวเพอเปนขอมล 4. การยายพชออกจากขวดเลยงเนอเยอเพอลงปลกในกระถาง

เมอพชเจรญเตบโตเปนตนทสมบรณแลว กน าลงปลกในกระถางดงน 1. เตรยมทราย : ถานแกลบ หรอ ทราย : ขยมะพราว อตราสวน 1 : 1 ใสกระถางหรอ กระบะพลาสตค 2. ใชปากคบ คบตนพชออกจากขวดอยางระมดระวง 3. ลางเศษวนทตดอยบรเวณรากออกใหหมด 4. จมยากนรา ตามอตราสวนทก าหนดในสลากยา 5. ลกในกระถางหรอกระบะ น าไปไวในตควบคมความชน แสง อณหภม หรอน าไวในกระบะ พนหมอก เมอพชเจรญตงตวด แลวจงยายลงแปลงปลกตอไป


Biology 25

ภาพท 9 แสดงตวอยางการขยายพนธพชดวยวธการเพาะเลยงเนอเยอ (ไทยกดววดอทคอม, 2557)

2. การวดการเจรญเตบโตของพช

วธวดการเจรญเตบโตของพชแบบตางๆมขอจ ากดดงน

วธทใชวดการเจรญเตบโต ขอจ ากด 1.การใชความสง การวดคาความสงมโอกาสคลาดเคลอน เนองจาก

ขนอยกบเกณฑทใชวด ความเทยงตรงของคนวด และกรณทพชมความสงมากๆอาจใชวธการน ไมได อาจตองใชเปนการวดเสนรอบวงของล าตน แทน

2.การวดมวลหรอน าหนกสดของพช อาจไมไดคาน าหนกทแทจรง และถาจ านวน ตวแทนพชมนอยไป กยงไมถอวาเปนตวแทน ทงหมดได

3.การชงน าหนกแหงของพช เนองจากมวลชวภาพของพชแตละตนมความ แตกตางกน ถาตวแทนพชทใชมจ านวนนอยไป ก ยงไมถอวาเปนตวแทนของพชทงหมดได

4.การนบจ านวนใบ ถาเปนพชทมการแตกกงกานสาขามาก อาจไม สะดวกในการนบ หรอถาตวแทนพชตวอยางนอย ไปกยงไมถอวาเปนตวแทนของพชทงหมดได

Biology 26


แบบฝกหดเรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศ และการวดการเจรญเตบโตของพช

1.จากชอพชตอไปน นกเรยนคดวาใชสวนใดในการขยายพนธ

ชอพช สวนทใชในการขยายพนธ 1.ขง ขา ขมน แหว เผอก 2.ตนทองสามยาน ตนโคมญปน 3.ชบา พระหง โกสน กหลาบ ฤาษผสม 4.มนเทศ

2. จงอธบายความหมายของวธการขยายพนธตอไปน 2.1 การตอกงหมายถง…………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.2 การปกช าหมายถง……………………………………………………………………………….…………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.3 การตดตาหมายถง………………………………………………………………………………….………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Biology 3 / 13

Biology 27


3.จงสรปขนตอนการเพาะเลยงเนอเยอมาพอสงเขป

…………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………

4.เดกชายแดงปลกตนพรกขหนไวทบาน เขาควรใชวธการใดในการวดการเจรญเตบโตจงจะเหมาะสมและแสดงถงการเจรญเตบโตไดอยางแทจรง เพราะเหตใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

Biology 28


แบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง จงเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยวแลวท าเครองหมาย ลงในกระดาษค าตอบ

1. ขอใดคอความหมายทถกตองของการขยายพนธพช ก. การเกบเมลดพนธทดไวเพอขยายดวยวธการตางๆ ข. การคดเลอกเมลดพนธทไมสมบรณออกใหไดมากทสด ค. การเพาะปลกเมลดพชใหเจรญเตบโต ตามวฏจกรเพอออกผลผลตตอไป ง. การเพมจ านวนตนพชใหมากขน เพอน าไปใชประโยชนดานตางๆ และอนรกษ คณลกษณะทดไว

2. พชในขอใดมวธการขยายพนธแบบเดยวกน ก. ขง ขา ขมน ข. เผอก โกสน มนเทศ ค. แหว หอม ชบา ง. โกสน ชบา ขา

3. ผลผลตจากการทาบกงในพชและการถายฝากตวออนในสตวคลายคลงกนใน ขอใด ก. เปนการรวมลกษณะของพชและสตวอยางละ 2 ชนดไวดวยกน ข. เปนการเพมคณภาพของสงมชวต ค. สามารถปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมได ง. ยนเปนตวควบคมผลผลตทเกดจาก การทาบกงหรอการถายฝากตวออน

Biology 29


4. การตดตาดวยวธใดทนยมใชอยางแพรหลาย

ก. แบบตวท ข. แบบตวเอ ค. แบบตววาย ง. แบบตวเอส

5. พชในขอใดมวธการขยายพนธทแตกตางกนทงหมด ก. ขง พระหง มนเทศ ข. ขมน ขา โกสน ค. พระหง หอม ชบา ง. แหว วานสทศ มนฝรง

6. ตนไมในขอใด สามารถใชใบปกช าได

ก. ชบา ข. ฝรง

ค. แคแสด ง. ลนมงกร

7. การตอกงแบบลม เปนวธการขยายพนธทเหมาะกบพชประเภทใด ก. ไมยนตน เนอแขง ข. ไมเนอออน ลอกเปลอกยาก ค. ไมลมลก อายการเจรญเตบโตชา ง. ไมผล ลอกเปลอกงาย

Biology 30


8. แคลลส(callus) ทเกดระหวางการเพาะเลยงเนอเยอ สวนใหญเปนเซลลชนดใด ก. คอลเลนคมา ข. พาเรนคมา ค. สเคลอเรนคมา ง. คอมพาเนยนเซลล 9. การเพาะเลยงเนอเยอหมายถงขอใด

ก. เปนการขยายพนธพชอกวธหนง ข. เปนการน าเอายอดออน ตา ใบ ไปเพาะเลยงในอาหารสงเคราะห ค. เปนการน าเอาราก ล าตนและเมลดไปเพาะเลยงในอาหารสงเคราะห ง. ถกทกขอ

10. มะมวง ขนน ทเรยน นยมขยายพนธดวยวธการใด

ก. การตดกง ข. การตอกง

ค. การทาบกง ง. การตอนกง


Biology 31

ภาคผนวก

Biology 32


เฉลยแบบฝกหดเรอง การสบพนธแบบไมอาศยเพศ และการวดการเจรญเตบโตของพช

1.จากชอพชตอไปน นกเรยนคดวาใชสวนใดในการขยายพนธ

ชอพช สวนทใชในการขยายพนธ 1.ขง ขา ขมน แหว เผอก ล าตน 2.ตนทองสามยาน ตนโคมญปน ใบ 3.ชบา พระหง โกสน กหลาบ ฤาษผสม กง 4.มนเทศ ราก

2.จงอธบายความหมายของวธการขยายพนธตอไปน 2.1 การตอกงหมายถง วธการขยายพนธพชทสามารถท าไดโดยการน ากงพนธดทมตามากกวา 1 ตา มาตอบนตนตอ เพอใหเนอเยอเจรญทงสองเชอมประสานเปนตนเดยวกน การตอกงนยมใชอยางแพรหลาย และไดผลดกบพชบางชนด เชน เฟองฟา ชบา โกสน เลบครฑ มะมวง พทรา ขนน องน ฯลฯ 2.2 การปกช าหมายถง การตดสวนใดสวนหนงของพช เชน ใบ กง ล าตน ราก ออกจากตนเดม ไปเกบไวในททมสภาพแวดลอมทเหมาะสม ท าใหสวนตางๆดงกลาวของพชงอกราก และแตกยอด เจรญเตบโตเปนพชตนใหมตอไปได 2.3 การตดตาหมายถง การขยายพนธพชทน าเอาสวนตาหรอกงของพชตนหนงซงเปนพชพนธด หรอกงพนธด ไปตดเขากบพชอกตนหนง เพอใหตาของพชเจรญเตบโตเปนพชตนใหมตอไป สวนตนตอซงท าหนาทเปนระบบรากนน เปนตนพชทมความแขงแรง หาอาหารเกง เจรญเตบโตเรว ทนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมไดด พชทนยมขยายพนธดวยการตดตา มทงไมดอก ไมประดบและไมผล

Biology 33


3. จงสรปขนตอนการเพาะเลยงเนอเยอมาพอสงเขป

1. น าชนสวนพชทตองการมาลางน าใหสะอาด 2. ตกแตงชนสวนพช ตดสวนทไมตองการออก 3. น าชนสวนพชจมในแอลกอฮอล 95 % เพอลดแรงตงผวบรเวณนอกชนสวนพช 4. น าชนสวนพชมาเขยาในสารฆาเชอจลนทรยทเตรยมไวนาน 10 – 15 นาท 5. ใชปากคบคบชนสวนพช ลางในน ากลนทนงฆาเชอ 3 ครง 6. ตดชนสวนพชตามขนาดทตองการแลววางบนอาหารสงเคราะห 7. ลงรายละเอยด เชน ชนดพช วนเดอนป หรอรหส ในการท าการฆาเชอทตดมากบผวพช และการน าไปเลยงบนอาหารท าในตถายเนอเยอ โดยตลอด

4. เดกชายแดงปลกตนพรกขหนไวทบาน เขาควรใชวธการใดในการวดการเจรญเตบโตจงจะ เหมาะสมและแสดงถงการเจรญเตบโตไดอยางแทจรง เพราะเหตใด ตอบ.วดความสง เนองจากเปนพชโตเรว และขนาดตนไมสงมาก

Biology 34


เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

ขอ ค าตอบ 1 ง 2 ง 3 ก 4 ก 5 ก 6 ข 7 ง 8 ค 9 ข 10 ง

Biology 35


เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ค าตอบ 1 ง 2 ก 3 ง 4 ก 5 ก 6 ง 7 ข 8 ข 9 ง 10 ค

Biology 36


บรรณานกรม

เกษม ศรพงษ และ กตตศกด ศรพงษ. (2550). คมอเตรยมการสอบกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชววทยา เลม 4 มธยมศกษาปท 5 ชวงชนท 4 (ม. 4-5-6). กรงเทพฯ: ภมบณฑต.

บานสวนพอเพยง. (ม.ป.ป.). วธการปกช า. [online]. เขาถงไดจาก : http://www.bansuanporpeang.com, [2557, พฤษภาคม 20].

ประสงค หล าสะอาด. (2550). ชววทยา ม.5 เลม 4. กรงเทพฯ: โรงพมพเพมทรพยการพมพ.

ปวณ ภรมย และคณะ. (ม.ป.ป.). การสบพนธของพชดอก. [online]. เขาถงไดจาก : http://www.thaigoodview.com, [2557, พฤษภาคม 20].

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2554). คมอคร รายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ: โรงพมพ สกสค.ลาดพราว.

สมาน แกวไวยทธ. (2549). ชววทยา ม 5 เลม 4. กรงเทพฯ: บรษทไฮเอดพบลชชง จ ากด.

สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน. (ม.ป.ป.). การขยายพนธพช. [online]. เขาถงไดจาก : http://www. Kanchanapisek.or.th, [2557, พฤษภาคม 20].

ศนยวจยและพฒนาไมผลเขตรอน.(ม.ป.ป.). การตดช ามะนาว. [online]. เขาถงไดจาก : http://www. kasetporpeang.com, [2557, พฤษภาคม 20].

Biology 37


http://www.bansuanporpeang.com/

http://www.thaigoodview.com/

Documents

เอกสารประกอบการเรียน · วิชา ชีววิทยา 4 รหัส ว32206 ชั้นมัธยมศึกษาปที่