บทท ๓

หนวยการเรยนรท3 เรองภยพบตทางธรรมชาตและการเปลยนแปลกทางธรรมชาตในโลก

การเปลยนแปลงทางสภาวะแวดลอมของโลก อาจเกดขนเนองจากปจจยธรรมชาตหรอจากการกระทาของมนษย ได

สงผลใหเกดปญหาทางกายภาพหรอภยพบตตางๆ ทงในประเทศไทยและภมภาคตางๆของโลก อาท แผนดนไหว สนาม

อทกภย ตลอดจนภยพบตอนๆ กอใหเกดผลกระทบทงโดยตรงและโดยออมตอมวลมนษย ลกษณะการเปลยนแปลงมตงแต

การเกดขนอยางชาๆไปจนถงการเกดอยางฉบ พลนและรนแรง ซงเปนอนตรายตอชวตและความเปนอยของสงมชวต จงม

ความจาเปนทจะตองศกษาหาความรเกยวกบภยพบตทางธรรมชาตและ การเปลยนแปลงทางธรรมชาตในโลกตางๆ เพอจะ

ไดปรบวถชวตใหสอดคลองกบสภาวะในขณะน

3.1 ภยพบตทางธรรมชาต

ภยพบตทางธรรมชาต เปนเหตการณทเกดขนตามธรรมชาต เมอเกดขนแลวจะสงผลใหเกดอนตรายและเกดความ

สญเสยทงชวตและ ทรพยสนตางๆ ภยพบตทางธรรมชาตเกดขนใน 3 ลกษณะ คอ ภยพบตทเกดขนเนองจากสาเหตภายใน

โลก เชน แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด ภยพบตทเกดขนบนผวโลก เชน การเกดแผนดนถลม อทกภย ภยแลง ไฟปา และภย

พบตทเกดขนในบรรยากาศ เชน วาตภย ภาวะโลกรอน ลกเหบ ฟาผา เปนตน

1.1 แผนดนไหว

แผนดนไหว (Earthquake) เปน ปรากฏการณธรรมชาตทแผนดนมการสนสะเทอน ซงเกดจากอทธพลของแรง

บางอยางทอยใตพนโลก เมอเกดแผนดนไหวคลนของแผนดนไหวจะกระจายไปสบรเวณสวนตางๆ ของโลก และถาการ

สนสะเทอนของแผนดนไหวเปนไปอยางรนแรง อปกรณตรวจจบคลนทอยหางออกไปไกลนบหมนกโลเมตรกสามารถรบ

คลน แผนดนไหวได

1) ปจจยททาใหเกดแผนดนไหว แผนดนไหวเกดจากการสนสะเทอนของแผนดนทรสกไดจดใดจดหนนบนผว โลก

แผนดนไหวสวนใหญเกดจากการคลายตวอยางรวดเรวของความเครยดภายในเปลอก โลกในรปแบบของการเลอนตวของ

แผนดนไหวไดเชนกน

2) สถานการณเกดแผนดนไหว ในปจจบนไดเกดปรากฎการณแผนดนไหวในภมภาคตางๆ ของโลกบอยครงขนและ

รนแรงมากขน โดยมศนยกลางการเกดตามพนทเสยงภยตางๆ โดยเฉพาะตามแนวรอยตอของแผนเปลอกโลกทงหลาย

ในประเทศไทยการเกดปรากฎการณแผนดนไหวคอนขางนอยและไดรบผลกระทบไม รนแรงมากนก เนองจาก

ประเทศไทยตงอยหางไกลจากแนวแผนเปลอกโลกและแนวภเขาไฟ แมประเทศไทยจะมรอยตอเลอนมพลงในภาคเหนอ

ภาคตะวนตก และภาคใต แตเปนรอยเลอนขนาดเลกสวนใหญศนยกลางแผนดนไหวจะอยบรเวณหมเกาะ อนดามน

ประเทศอนเดย ประเทศพมา ทางตอนใตของประเทศจน และตอนเหนอของประเทศลาว

3) ผลกระทบจากการเกดแผนดนไหว เมอมแผนดนไหวขนาดเลกหรอปานกลางเกดขน (ขนาดปานกลาง 4-6 รกเตอร

ขนาดเลก 1-3 รกเตอร) จะเกดรอยราวของอาคารและสงของตกลงพนหรอแกวง แตถาขนาดของแผนดนไหวขนาดใหญ คอ

ตงแต 7 รกเตอรขนไปจะเกดความรนแรงมาก คอ อาคารทไมแขงแรงจะพงทรดถลม มผเสยชวตมาก กรณทเกด

แผนดนไหวในพนททเปนเกาะ และมขนาดตงแต 7.5 รกเตอรขนไป สงผลใหเกดคลนสนามนอกจากนการเกดแผนดนไหว

ขนาดใหญอาจจะทาให พนทบรเวณเชงเขาทลาดชนเกดดนถลมลงมาทบบานเรอนแถบเขาและอาจเกด แผนดนแยกกน

พนทเสยงภยแผนดนไหวในประเทศไทย

กรมทรพยากรธรณไดจดทาแผนทแสดงบรเวณเสยงภยแผนดนไหวในประเทศไทยและ แสดงความเสยงของโอกาศ

การเกดแผนดนไหวทจะเกดความเสยหายตามมาตรา อนดบขนรนแรงของแผนดนไหว เรยกวา ”มาตราเมรกลปล”(Mercalli

scaie) ดงน

1. เขตความรนแรงนอย สภาพของแผนดนไหวจะสามารถตรวจจบความสนสะเทอนระดบ I-II เมรกลปล โดย

เครองตรวจรบความสนสะเทอน คนไมสามารถรสกได พบไดบรเวณพนทสวนใหญของถาคตะวนออกเฉงเหนอและภาค

ตะวนออก

2. เขตความรนแรงพอประมาณ สภาพของแผนดนไหวคนสามารถรสกได และเครองตรวจจบความสนสะเทอนจะอย

ในระดบ III-IV เมรกลปล พบไดบรเวณภาคตะวนออกฉยงเหนอตอนบนภาคตะวนออก และภาคใตฝงอาวไทยตงแต

นครศรธรรมราชลงไป

3. เขตทมความรนแรงนอย-ปานกลาง สภาพของแผนดนไหวคนรสกได ระดบความสนสะเทอน V-VI เมรกลปล บาน

สนสะเทอน ตนไมสน สงปลกสรางทออกแบบไมดอาจพงได พบบรเวณภาคเหนอ ขอบภาคกลางดานทศตะวนตก

กรงเทพฯ และปรมณฑล ภาคตะวนตกตอนลางและภาคใต

4. เขตทมความรนแรงปานกลาง สภาพของแผนดนไหวคนรสกได สงของในหองตกหลน ตกราว ระดบความ

สนสะเทอน VII-VIII เมรกลปล ทาใหสงกอสรางเสยหาย บรเวณทอาจเกดขนได ไดแก ภาคเหนอและภาคตะวนตกทม

ชายแดนตดตอกบสหภาพพมาจนถงจงหวดกาญจนบร

4) การระวงภยจากแผนดนไหว การเกดแผนดนไหวไมสามารถทราบลวงหนาได แตบรเวณใดทเปนจดเสยงตอการเกด

แผนดนไหวจงเปนเพยงการลดความสญเสยเทานน

ขอปฎบตในการปองกนตนเองจากภยแผนดนไหว มดงน

1. บคคลทอยบรเวณจดเสยงตอการเกดแผนดนไหว ควรจดเตรยมเครองอปโภคบรโภค ยารกษาโรคไวใหพรอม

2. ขณะเกดเหตหามใชลฟตเพราะไฟฟาอาจดบได และควรมดลงใตโตะทแขงแรง เพอปองกนสงของรวงหลนทบ

3. หากอยภาคนอกอาคารใหหลกเลยงการอยใกลเสาไฟฟา กาแพง และอาคารสง หายอยใกลชายฝงทะเลใหรบขนทสง

ทหางจากชายฝง เพราะอาจเกดคลนสนามได

4. ควรออกแบบอาคารและสงกอสรางใหสามารถรบแรงแผนดนไหวขนาดใหญได

5. ควรมการฝกซอมการหลบภยแผนดนไหวแตละชมชนหรอหนวงงานทอยในพนทเสยงแผนดนไหว

1.2 ภเขาไฟปะท

ภเขาไฟ (Volcano) เปนภเขาไฟทเกดขนจากการปะทของหนหนด แกส และเถาธล ภเขาไฟจากใตเปลอกโลกแลวปรากฎ

ตวเปนสภาพภมประเทศ ภเขาไฟมทงทดบแลวและทยงมพลงอย ภเขาไฟทดบแลวเปนภเขาไฟทเกดขนนานมาก อาจเปน

หลายแสนลานป หนหนดทไหลออกมาแขงตวกลายเปนหนภเขาไฟบนพนโลก สวนภเขาไฟทยงมพลงเปนภเขาไฟทมการ

ปะท หรอดบชวคราว ซงเปนภเขาไฟทมอดแลวนานนบพนป อาจจะปะทใหมไดอก ปจจบนนทวโลกมภเขาไฟทมพลงอย

ประมาณ 1.300 ลก และมภเขาไฟทดบแลวจานวนมากทกลายเปนภเขาทสาคญ

1) ปจจยททาใหเกดการปะทของภเขาไฟ ดงน

1.1) การปะทของแมกมา แกส และเถาถานจากไดเปลอกโลก การปะทมกมสณญาณบอกเหตใหรลวงหนา เชน

แผนดนไหวในบรเวณรอบๆ ภเขาไฟเกดการสนสะเทอน มเสยงคลายฟารอง เสยงทดงนนเกดจากการเคลอนไหวของแมก

มา แกสตางๆ และไอนาทถกอดไว เมอเกดการปะท ลาวา เศษหน ฝ นละออง เถาถานภเขาไฟ จะถกพนออกมาทางปลอง

ภเขาไฟหรอออกมาทางชองดานขางของภเขาไฟ หรอตามรอยแตกแยกของภเขาไฟ แมกมาเมอขนสผวโลกจะเรยกวา

“ลาวา” (Lava) ลาวาทออกสพนผวโลกมอณหภมสงถง 1.200 ⁰C ไหลไปตามความลาดเอยงของพนท

1.2) การปะทของหนหนดหรอแมกมา ภายในแมกมาจะมแกสอย เมอแมกมาเคลอนขนมาใกลผวโลกตามชองเปดแกส

ตางๆ ทละลายอยจะแยกตวออกเปนฟองแกสจะเพมจานวนมากขน และขยายตวอยางรวดเรว ความหนดของแมกมาตรงท

เกดฟองจะเพมสงขนตามไปดวย จนเกดการแตกราวของฟองแกสพรอมๆ กบการขยายตวแลวเกดปะทออกอยางรนแรง

2) สถานการณการเกดภเขาไฟปะท ในยานภเขาไฟของโลกยงมปรากฏการณภเขาไฟปะทอยตอเนอง ซงเปนสงทชชดวา

ภายในเปลอกโลกยงมมวลหนหนดหลอมละลายอยอกและ พยายามหาทางระบายความรอนดงกลาว ตวอยางการปะทของ

ภเขาไฟใน พ.ศ.2552-2553 ทเกดขนในประเทศตางๆ เชน ภเขาไฟมาโยนในประเทศฟลปปนสไดพนเศษเถาถานสทองฟา

ตงแตวนท 24 ธนวาคม พ.ศ. 2552 ไดมการอพยพประชาชนออกนอกพนทแตปรากฏวาเขาไฟไมปะท เมอวนท 6 มกราคม

พ.ศ. 2553 ภเขาไฟเตอรเรยลบาในประเทศคอสตารกา ไดพนหมอกควนและปะทลาวารอนทาใหเกดไฟไหมปาขน สงผล

ใหประขาขนจานวนมากตองอพยพออกจากพนทเสยงภย และนบตงแตวนท 26 ตลาคม พ.ศ. 2553 ภเขาไฟเมราป บนเกาะ

ชวา ประเทศอนโดนเซย ไดปะทอยางรนแรงหลายครง สงผลใหมผเสยชวตมากกวา 300 คน ตองมการอพยพประชาชนราว

90.000 คนออกพนทเสยงภย และมทรพยสนเสยหายจานวนมาก

ภเขาไฟกระจดกระจายยอยในทกภมภาคของโลก บางกเปนภเขาไฟทดบสนทแลวบางกเปนภเขาไฟทรอวนปะท

จากขอมลทางดานธรณวทยาระบวาโลกมภเขาไฟขนาดใหญทมความสงกวา 4.500 เมตร อยถง 14 แหง ดงตอไปน

สวนในประเทศไทยมภเขาไฟอยในทกภมภาค ลกษณะของภเขาไฟในประเทศไทยสวนใหญเปนภเขาไฟรปโล

(Shield Volcano) ซงเปนภเขาไฟทมความลาดชนนอยประมาณ 4-10 องศา ภเขาไฟแบบนเกดเนองจากการไหลลามของ

ลาวาแบบบะซอลตซงคอนขางเหลวและ ไหลงาย จงไหลแผออกไปเปนบรเวณกวาง หากมการปะทขนกจะไมรนแรง

ภเขาไฟในหลายภมภาคของไทยเปนภเขาไฟทดบแลว พบไดในจงหวด ดงตอไปน

3) ผลกระทบทเกดจากการปะทของภเขาไฟ

1. ทาใหเกดแรงสนสะเทอน ม ทงการเกดแผนดนไหววเตอน แผนดนไหวจรง และแผนดนไหวตดตาม ถา

ประชาชนไปตงถนฐานอยในเชงภเขาไฟอาจหนไมทนและอาจเกดความสญ เสยแกชวตและทรพยสนได

2. การเคลอนทของลาวา อาจไหลมาจากปากปลองภเขาไฟและเคลอนทเรวถง 50 กโลเมตรตอชวโมง มนษยและ

สตวอาจหนภยไมทนและเกดความสญเสยอยางใหญหลวง

3. การเกดฝ นภเขาไฟ เถา มล ภเขาไฟ ปะทขนสบรรยากาศครอบคลมอาณาบรเวณใกลภเขาไฟ และลมอาจพดพา

ไปไกลจากแหลงภเขาไฟปะทหลายพนกโลเมตร ทาใหเกดมลภาวะทางอากาศและทางนา ในแหลงนากนนาใชของ

ประชาชน เมอฝนตกหนกอาจจะเกดนาทวมและโคลนภลมตามมาจากฝ นและเถาภเขาไฟเหลา นน

4. เกดคลนสนาม ขนาดเกดการปะทของภเขาไฟ โดยเฉพาะภเขาไฟใตทองทะเล คลนนอาจโถมเขาฝงสงขนาด

ตก 3 ชนขนไป

4) การระวงภยทเกดจากภเขาไฟปะท สามารถทาไดดงน

1. ตองมการพยากรณวาภเขาไฟจะเกดปะทขน และอาจเปนอนตรายกบประชาชนหรอไม โดยการ

ประชาสมพนธ การพยากรณและเตอนภยภเขาไฟปะททางวทยโทรทศนใหประชาชนรบรอยาง ทวถง ใหชดเจนจะเกดขน

เมอไร จะตองมการอพยพหรอไม เพราะอาจมบางคนไมอยากอพยพจนกวาจะมการปะท และผคนจะกลบมาอยบานของตน

ไดเรวทสดเมอใด

2. การพยากรณควรเรมตนดวยการสงเกต เกบขอมล และวเคราะหขอมลโดยนกภเขาไฟวทยาทมประสบการณ

อยาจรงจง เพราะภเขาไฟไมปะทบอยนก ประชาชน 2-3 พนลานคนของโลกอาจไมรวาไดตงถนฐานอยบนเชงภเขาไฟทดบ

หรอไม ดบกตาม ดงนนการเตอนภยลวงหนาจะชวยลดจานวนคนทตกเปนเหยอของภเขาไฟกได ดงนน จงควรใหความรวา

ภเขาไฟอยทไหน จะปะทเมอไร จะคมครองชวตและทรพยสนไดอยางไรเมอเกดภยพบตขน

3. การใหความรแกประชาชน ทาไดตลอดเวลาทงกอน ระหวาง และหลงประสบภยพบต เมอประชาชนรเรอง

ภยพบตจากการปะทของภเขาไฟ นบวาการเตอนภยจากภเขาไฟปะทมความสาเรจไปครงทางแลว ดกวาใหประชาชนตกอย

ในความมดเมอเกดภยพบตขน

1.3 สนาม

สนาม (Taunami) เปนภยพบตทางธรรมชาตอยางหนง ในภาษาญปนแปลวา “คลนอาวจอดเรอ” (Haebour Waver) ซง

ส คาแรก แปลวา ทาเรอ ( Harbour) สวนคาทสอง นาม แปลวา คลน ( Wave) ในบางครงกอาจเรยกวา “Seismic Wave”

ปจจบนใชคาเรยกกลมคลนทมความยาวคลนมากๆ ขนาดหลายรอยกโลเมตร นบจากยอดคลนทไลตามกนไป

1) ปจจยททาใหเกดสนาม สนามเปนคลนทะเลขนาดใหญทเคลอนตวอยางรวดเรวและมพลงมาก เกดจากมวลนาใน

ทะเลและมหาสมทรไดรบแรงสนสะเทอนอยางรนแรง จนกลายเปนคลนกระจายตวออกไปจากศนยกลางของการ

สนสะเทอนนน สวนใหญมกเกดขนเมอมแผนดนไหวรนแรงใตทองทะเลย แตกอาจเกดจากสาเหตอนๆได เชน การปะท

ของภเขาไฟบนเกาะหรอใตทะเล การพงชนของอกกาบาตขนาดใหญลงบนพนนาในมหาสมทร การทดลองระเบดนวเคลยร

ใตทะเล เปนตน

2) สถานการณการเกดสนาม บรเวณทมกเกดคลนสนาม คอ ในมหาสมทรแปซฟก โดยเฉพาะประเทศญปนมกไดรบภย

จากสนามบอยครงสวนในทะเลอนดามน ของมหาสมทรอนเดยไมเคยเกดสนามทรนแรงมากอน จนเมอวนท 26 ธนวาคม

พ.ศ. 2547 ไดเกดสนามทรนแรงมาก มจดกาเนดอยในทะเลทางตอนเหนอของเกาะสมาตรา ในประเทศอนโดนเซย แลวแผ

ขยายไปในทะเลอนดามนจนไปถงฝงตะวนออกของทวปแอฟรกา สงผลใหมผเสยชวตมากกวา 200.00 คน ใน 11 ประเทศ

ไดแก อนโดนเซย มาเลเซย ไทย พมา อนเดย บงกลาเทศ ศรลงกา มลดฟส โซมาเลย แทนซาเนย และเคนยา ในประเทศไทย

มผเสยชวตประมาณ 5,400 คนใน 6 จงหวด

3) ผลกระทบทเกดจากสนาม ผลของคลนสนามทมตอสงแวดลอมและสงคม มดงน

1. ทาใหแผนเปลอกโลกขยบ คาพกดทางภมศาสตรคลาดเคลอนไป

2. สงผลใหสภาพพนทชายฝงทะเลเปลยนแปลงไปในชวงเวลาอนสน

3. ทาใหสญเสยทงชวตและทรพยสนตางๆ เชน บานเรอนเสยหาย ระบบสาธารณปโภคถกทาลาย เปนตน

4. สงผลกระทบตอระบบนเวศ เชน สตวนาบางประเภทเปลยนทอยอาศย เปนตน

5. กระทบตอการประกอบอาชพของประชาชน เชน การทาประมง การคาขายบรเวณชายหาด เปนตน

6. สงผลกระทบตอธระกจการทองเทยว ทาใหนกทองเทยวลดลง

4) การระวงภยจากสนาม วธสงเกตและปองกนตนจากคลนสนาม มดงน

1. เมอเกดแผนดนไหวขณะทอยในพนทจงหวดตดชายฝงทะเลย ตองระลกเสมอวาอาจเกดคลนสนามตามมา เพอ

จะไดเตรยมตวใหพรอมทกเมอ

2. สงเกตปรากฏการณของชายฝง เชน มการลดระดบนาทะเล ใหรบอพยพครอบครวและสตวเลยงขนทสง เปน

ตน

3. ถาอยในเรอจอดใกลกบชายฝงใหรบนาเรอออกไปกลางทะเล

4. หลกเลยงการกอสรางใกลชายฝงในบรเวณทมความเสยงสง หากจาเปนตองมการกอสราง ควรมโครงสราง

แขงแรงตานแรงสนามได

1.4 อทกภย

อทกภย (Flood) คอ ภยทเกดจากนาทวม ซงเปนนาททวมพนทบรเวณใดบรเวณหนงเปนครงคราว เนองจากมฝนตก

หนกหรอหมะละลาย ทาใหนาในลานาหรอทะเลสาบไหลลนตลงหรอปาลงมาจากทสง สงผลใหเกดความเสยหายตอชวต

และทรพยสนของประชาชน

1) ปจจยททาใหเกดอทกภย ปจจยสาคญทสงผลใหเกดอทกภย มดงน

1.1 ฝนตกหนกและตอเนองยาวนาน เนองจากเกดลมพาย ลมมรสมมกาลงแรงหรอหยอมความกดอากาศตาม

กาลงแรง สงผลใหไมสามารถระบายนาออกจากพนทไดทน

1.2 พนทเปนทราบลม บรเวณ พนทราบลมแมนามกจะประสบปญหานาทวมเปนประจาทกป หากมฝนตกหนก

ตอเนอง เนองจากเปนพนทตาจงไมสามารถระบายนาออกไปได

1.3 นาทะเลหนน ถาหากมนาทะเล ขนสงหนนนาเขาสปากแมนาจะทาใหนาเออไหลลนฝง ทาใหเกดนาทวม

บรเวณสองฝงแมนา

1.4 พนทรองรบนาตนเขน นบเปนมลเหตสาคญททาใหเกดนาทวม เพราะปรมาณนาฝนทตกลงมาแตละปม

ปรมาณไมแตกตางกน แตตะกอนในทองนาของแมนาลาคลองและบงมมาก เมอถงชวงฤดฝนทมปรมาณนามากจงไมม

แหลงกกเกบจงเออทวมพนท ตางๆ

1.5 สงกดขวางทศทางการไหลของนา ในอดตนาฝนทตกลงสพนดนจะไหลโดยอสระลงสแหลงนาธรรมชาต แต

ในปจจบนไดมสงกดขวางเสนทางการไหลของนาทงในลานา เชน ตะกอน สงกอสรางรมลานา กระชงปลา สวนบรเวณบน

พนดนมการสรางถนน อาคาร บานเรอน และพนทเกษตรกรรมขวางทศทางการไหลของนา นาจงไมสามารถไหลและ

ระบายได จงเกดนาทวมขนตามพนทตางๆ

ลกษณะภมประเทศทเสยงตอการเกดอทกภย มดงน

1. บรเวณทราบ เนนเขา จะเกดอทกภยแบบฉบพลน นาไหลบาอยางรวดเรวและมพลงทาลายสง ลกษณะแบบน

เรยกวา “นาปา” เกดขนเพราะมนาหลากจากภเขา อนเนองจากมฝนตกหนกบรเวณตนนา จงทาใหเกดนาหลากทวมฉบพลน

2. พนทราบลมรมแมนาและชายฝง เปนภยพบตทเกดขนชาๆ จากนาลนตลง เมอเกดจะกนพนทบรเวณกวาง

นาทวมเปนระยะเวลานาน

3. บรเวณปากแมนา เปนอทกภยทเกดจากนาทไหลจากทสงกวาและอาจจะมนาทะเลหนน ประกอบกบแผนดน

ทรดจงทาใหเกดนาทวมขงในทสด

2) สถานการณการเกดอทกภย ปจจบนนาทวมทเกดขนในภมภาคตางๆ ของโลกและทเกดขนในประเทศไทยมก

เกดขนอยางฉบพลน และเกดรนแรงขน เนองจากมฝนตกหนงตอเนองกนเปนเวลานาน ตวอยางเชน นาทวมครงใหญใน

สหรฐอเมรกา เมอปลายเดอนมนาคม พ.ศ. 2552 ทาใหประชาชนหลายพนคนในรฐนอรทตาโคตาและมนนโซตตองอพยพ

ออกจากบานเรอน และการเกดนาทวมฉบพลนในประเทศฟลปปนส ในชวงเดอนกนยายน พ.ศ. 2552 นบเปนภาวะนาทวม

ครงรนแรงทสดในกรงมะนลาในชวงเวลา 42 ป เนองจากอทธผลของพายโซนรอนกสนา ทาใหมผเสชวตหลายรอยคนและ

คนไรทอยอาศยจานวนมาก เปนตน

สวนอทกภยในประเทศไทยมกเกดในลกษณะนาทวมฉบพลน หรอนาปา ทงนเนองจากมการทาลายปาไม เมอฝนตกนา

จงไหลชาลงและเกดนาทวม เมอปรมาณนามากขนจะมกาลงทาลายรางสง เชน เมอวนท 11 สงหาคา พ.ศ. 2544 มพายโซน

รอนเกดขนทาใหเกดฝนตกหนกตอเนองในตาบลนากอ อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ ทาใหดนถลมบนเขาและมนาปา

ไหลเขาทวมบานเรอน มทอนไมและซากไมไหลลงมากบกระแสนาเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสน มผเสยชวต 125

คน นอกจากน สถานการณนาทวมกยงเกดขนทกปในพนทราบนาทวมถงของแมนาช แมนามล แมนาเจาพระยา และแมนา

ตางๆ

3) ผลกระทบทเกดจากอทกภย สามารถแบงอนตราย และความเสยหายทเกดจากอทกภย ไดดงน

1. นาทวมอาคารบานเรอน สงกอสรางและสาธารณสถาน ซงทาใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจอยางมาก

บานเรอนหรออาคารสงกอสรางทไมแขงแรงจะถกกระแสนาทไหลเชยวพง ทลายได คน สตวพาหนะ และสตวอาจไดรบ

อนตรายถงชวตจากการจมนาตาย

2. เสนทางคมนาคมและการขนสง อาจจะถกตดเปนชวงๆ โดยความแรงของกระแสนา ถนนสะพานอาจจะ

ถกกระแสนาพดใหพงทลายได สนคาพสดทอยระหวางการขนสงจะไดรบความเสยหายมาก

3. ระบบสาธารณปโภค จะไดรบความเสยหาย เชน โทรศพท ไฟฟา เปนตน

4. พนทการเกษตรและการปศสตวจะไดรบความเสยหาย เชน พชผล ไรนา ทกาลงผลดอกออกผลบนพนท

ตา อาจถกนาทวมตายได สตวพาหนะ สตวเลยง ตลอดจนผลผลตทเกบกกตน หรอมไวเพอทาพนธจะไดรบความเสยหาย

ความเสยหายทางออม จะสงผลกระทบตอเศรษฐกจโดยทวไป เกดโรคระบาด สขภาพจตเสอม และสญเสยความปลอดภย

เปนตน

4) วธปฏบตในการปองกนตนเองจากอทกภย มดงน

1. การวางแผนการใชทดนอยางมประสทธภาพ ควรกาหนดผงเมองเพอรองรบการเจรญเตบโตของตวเมอง

ไมใหกดขวางทางไหลของนา กาหนดการใชทดนบรเวณพนทนาทวมใหเปนพนทราบลมรบนา เพอเปนการหนวงหรอ

ชะลอการเกดนาทวม

2. ไมบกรกทาลายปาไม และไมปลกพชไรบนพนทภเขาสงชน เพราะจะขาดพนทดดซบและชะลอการไหล

ของนา ทาใหนาไหลลงสแมนา ลาหวยไดอยางรวดเรว

3. การเคลอนยายวสดจากททจะไดรบความเสยหายอนเนองมาจากนาทวมใหไปอยในทปลอดภยหรอทสง

4. การนาถงทรายมาทาเขอน เพอปองกนนาทวม

5. การพยากรณและการเตอนภยนาทวมใหประชาชนรบทราบลวงหนา เพอเตรยมปองกน

6. การสรางเขอน ฝาย ทานบ และถนน เพอเปนการกกเกบนาหรอเปนการกนทางเดนของนา เปนตน

ขอควรปฏบตเมอเกดอทกภย มดงน

1. ตดสะพานไฟ และปดแกสหงตมใหเรยบรอย

2. อยในอาคารทแขงแรงและอยทสงพนจากนาทเคยทวม

3. ทารางกายใหอบอนอยเสมอ

4. ไมควรขบขยานพาหนะฝาลงไปในกระแสนาหลาก

5. ไมควรเลนนาหรอวายนาเลนในขณะนาทวม

6. ระวงสตวทมพษทหนนาทวมขนมาอยบนบาน และหลงคา กดตอย เชน ง ตะขาบ

7. ตดตามเหตการณอยางใกลชด เชน สงเกตดนฟาอากาศ หรอตดตามคาเตอนทเกยวกบลกษณะอากาศจาก

กรมอตนยมวทยา

8. เตรยมพรอมทจะอพยพไปในทปลอดภยของชวตมากกวาหวงทรพยสน

ขอควรปฏบตหลงเกดอทกภย มดงตอไปน

1. ขนสงคนอพยพกลบภมลาเนา

2. ชวยเหลอในการรอสงปรกหกพง ซอมแซมบานเรอน อาคาร ตางๆ

3. ทาความสะอาดบานเรอน ถนนหนทางทเตมไปดวยโคลน

4. ซอมแซมสาธารณปโภค ใหกลบคนสสภาพปกตโดยเรวทสด

5. ซอมแซมถนน สะพาน และรางรถไฟ ใหกลบสสภาพเดมใหเรวทสด

6. การสงเคราะหผประสบภย จากหนวงบรรเทาทกขตางๆ

7. การจดการดานสาธารณสข เพอปองกนโรคตางๆ ทอาจเกดขนภายหลง

8. ชวยเหลอสตวตางๆ ทมชวตอย

1.4 แผนดนถลม

แผนดนถลม ( Landslides) คอ การเคลอนทของแผนดน และกระบวนการซงเกยวของกบการเคลอนทของดนหรอ

หน ตามบรเวณพนทลาดชนทเปนภเขาหรอเนนเขา

1) ปจจยททาใหเกดแผนดนถลม แผนดนถลมเกดขนเนองจากแรงดงดดของโลกอาจเลอนหลดออกมาเปนกระบ

หรอพงทลายลงมากได สงทเปนตวกระตนใหเกดแผนดนถลมมทงทเปนธรรมชาตและทมนษย กระทาขน

1.1 ปจจยจากธรรมชาต มดงน

1. การเกดแผนดนไหวทรนแรงมากจะสงผลใหเกดแผนดนบรเวณลาดเขาทมความ ชนเกดการเคลอนทลง

มาตามแรงดงดดของโลก

2. การเกดฝนตกหนก ฝนทตกหนกตอเนองกนหลายๆวน นาฝนจะซมไปสะสมอยในเนอดน เมอดนไม

สามารถอมนาไวไดจะลนไถลลงตามความลาดชนและมกมตนไมและ เศษหนขนาดตางๆ เลอนไหลตามไปดวย

นอกจากนแผนดนถลมอาจเกดจากปจจยอนๆ เชน ภเขาไฟปะท หมะตกมากหรอหมะละลาย คลนสนาม

การเปลยนแปลงของนาใตดน การกดเซาะของฝงแมนา ไหลทวป เปนตน

1.2 ปจจยจากมนษย มดงน

1. การขดตนบรเวณไหลเขา ลาดเขาหรอเชงเขา เพอทาการเกษตร การทาถนน การขยายทราบในการ

พฒนาทดน เปนตน

2. การดดทรายจากแมนา หรอบนแผนดน

3. การขดดนลกๆ ในการกอสรางหองใตดนของอาคาร

4. การบดอดดนเพอการกอสรางทาใหเกดการเคลอนของดนในบรเวณใกลเคยง

5. การสบนาใตดน นาบาดาลทมากเกนไป

6. การทาลายปาเพอทาไร ทาสวน เปนตน

2. สถานการณการเกดแผนดนถลม การเกดแผนดนถลมในตางประเทศและในประเทศไทยมลกษณะคลายกน คอ

มกเกดในพนทภเขาทมความลาดชน มการปรบพนทปาตงเดมเปนพนทเกษตรกรรม สรางบานพกอาศย สรางรสอรตบรการ

นกทองเทยว และเมอมฝนตกชกตอเนองยาวนานมากกวา 24 ชวโมง มกจะเกดแผนดนถลมเอาดนโคลน เศษหน ซากไมลง

มาพรอมกบสายนา สรางความเสยหายทงตอชวตและทรพยสนทกครง และการเกดเหตการณดงกลาวนมกเกดถขน และ

รนแรงมากขนทกๆครงดวย ตวอยางเชน ประเทศยกนทวปแอฟรกาไดเกดดนถลมในหมบานแถบเทอกเขาทางภาค

ตะวนออก ของประเทศ เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2553 เนองจากมฝนตกหนกในพนทอยางตอเนอง จงสงผลใหมผเสยชวต

มากกวา 100 คน และผสญหายอกกวา 300 คน และทประเทศจนใตเกดแผนดนถลมบอยครง เชน เมอวนท 5 กรกฎาคม

พ.ศ. 2553 ไดเกดฝนตกหนกในเขตมณฑลยนนานและมณฑลเสฉวน สงผลใหเกดดนถลมมผเสยชวต 148 คน และ

บานเรอนเสยหายอยางมาก

ตวอยางแผนดนถลมในประเทศไทย เชน เมอวนท 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 ทอาเภอลบแล อาเภอทาปลา อาเภอเมอง

จงหวดอตรดตถ อาเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย

1.5 การกดเซาะชายฝง

การกดเซาะชายฝง (Coastal Erosion) คอการทชายฝงทะเลถกกดเซาะจากการกระทาของคลนและลอมในทะเลทาใหชาย ฝง

รนถอยแนวเขาไปในแผนดน สงผลกระทบตอสงแวดลอมและการดารงชวตของมนษย

1. ปจจยททาใหเกดการกดเซาะชายฝงทะเล มดงตอไปน

1. ธรณพบตภยทเกดในบรเวณชายฝงเปนสาเหตหนงททาใหเกดการ เปลยนแปลงอยางเดนชด เชน

แผนดนไหว ภเขาไฟปะท แผนดนถลม เปนตน

2. การเปลยนแปลงของอากาศ เปฯปจยหนงททาใหโลกมสภาพแวดลอมตางๆ กน อณหภมอากาศโลกท

สงขน อากาศทรอนขนจะทาใหลกษณะของลม คลนรนแรงระดบนาขนนาลงเปลยนแปลง เกดพาย

รนแรงและถกวาเดม

3. ระดบนาทะเลสงขน ระดบนาทะเลสงขนสวนหนงเกดจากอากาศมอณหภมสงขน ทาใหนาทะเล

ขยายตว และยงทาใหธารนาแขงในบรเวณขวโลกและบนภเขสงละลายไหลลงสมหาสมทร

4. ลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาของทองทะเลทมการเคลอนทตามแผน เปลอกทะเลทาใหเกดการทรด

ตวของพนท นอกจากนการทรดตวของพนทชายฝงอาจเกดจากการกดทบหรออดตวของตะกอน ใน

พนทหรออาจเกดจากการสบ ขด หรอดดทงของแขงและของเหลวออกจากพนท เชน การสบนาบาดาล

ขนมาใชในปรมาณมาก ทาใหเกดการทรดตวของพนท เปนตน

5. ปรมาณตะกอนไหลลงสทะเลลดนอยลง จากการทมสงกอสรางปดกนการไหลของนาตามธรรมชาต ทา

ใหปรมาณตะกอนตามแนวชายฝงลดลง การกดเซาะจงเกดขนงาย

6. กจกรรมของมนษยบนชายฝงทพฒนาขนมาโดยไมสอดคลองกบสภาพแวดลอม ชายฝง เชน การสราง

ตกสงตามแนวชายหาดทรายดานนอกทตดทะเล การถมทะเลเพอการพฒนาทดน การเปลยนสภาพปา

ชายเลนทเปนปราการธรรมชาตไปทาประโยชนอยางอน การสรางสงกอสรางขนาดใหญทกดขวางการ

เคลอนทตามธรรมชาตของคลน และกระแสนา เปนตน

2) สถานการณชายฝงถกกดเซาะ จากการวดระดบนาทะเล โดยสถานวดนา ทะเลทวปตางๆ ทวโลกพบวา มการ

เปลยนแปลงเพมขน 12-15 เซนตเมตร บางแหงทมระดบนาทะเลเพมขนจะเกดการทรดตวของแผนดน ตวอยางเชน ประเทศ

สหรฐอเมรกาไดสญเสย พนทเกาะเวลสเกต (Whale Skate) ในบรเวณหมเกาะฮาวาย จากการเพมขนของระดบนาทะเลหรอ

ประชากรของประเทศตวาลทกาลงเดอด รอนตองหาทอยใหม เนองแผนดนจะจมไปเชนกน ทงนมการคาดการณวา หาก

ระดบนาทะเลสงขนอก 1 เมตร พนทชายฝงของประเทศอรกวยจะหายไปรอยละ 0.05 ประเทศอยปตรอยละ 1 ประเทศ

เนเธอรแลนด รอยละ 6 ประเทศบงกลาเทศรอยละ 17.5 และหมเกาะมารแชลลอาจสญเสยพนทถงรอยละ 80 การ

เปลยนแปลงดงกลาวทาใหมการประเมนวาในชวง 30 ปขางหนา จะมการทรดตวของแผนดนชายฝงถกกดเซาะและความ

แปรปรวนของภมอากาศโลกจะ เพมระดบความรนแรงขนถง 20% และจะสงผลใหเกดภยพบตทงจากนาทวม ดนถลม ดน

ทรด ความแหงแลง ความปรวนแปรของอากาศ และภยพบตอนๆ ตามมาอกมากมาย

สาหรบชายฝงทะเลของประเทศไทยมความยาวประมาณ2,600 กโลเมตร ครอบคลมพนทชายฝงอาวไทยและอนดามนรวม

23จงหวด โดยฝงทะเลดานอาวไทยมความยาวประมาณ 1,650 กโลเมตร ครอบคลมพนท 17 จงหวด ไดแก ตราด จนทบร

ระยอง ชลบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร สมทรสงคราม เพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎรธาน

นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส สวนชายฝงทะเลอนดามนมความยาวประมาณ 950 กโลเมตร ครอบคลม

พนทชายฝงทะเลของ 6 จงหวด ไดแก ระนอง พงงา กระบ ตรง และสตล

พนทชายฝงทะเลประเทศไทย 23 จงหวดประสบปญหาถกกดเซาะชายฝงในอตราความรนแรงแตกตางกน พนททประสบ

ปญหาถกกดเซาะชายฝงอยางรนแรงทมความสาคญทาง เศรษฐกจ และสงคม เชน พนทชายบางขนเทยน กรงเทพมหานคร

ชายฝงเพชรบร-ประจวบครขนธ ชายฝงชลบร ระยอง ตราด นครศรธรรมราช สงขลา เปนตน กรมทรพยากรธรณไดรบ

หมอบหมายจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมใหเปนเจาภาพในการดาเนนการแกไขปญหา การกดเซาะ

ชายฝงและตลงลานา ไดรวบรวมวเคราะหขอมลเบองตนถงสภาพปญหาของพนทวกฤตการกดเซาะ ชายฝงทะเลพบวา

ชายฝงทะเลบางขนเทยนถกกดเซาะตลอดระยะทาง 5 กโลเมตร ชายฝงอาเภอชะอา

จงหวดเพชรบร และชายฝงอาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ถกกด

เซาะอยางรนแรงเปนระยะทางประมาณ 8 กโลเมตร และมชายหาดบรเวณพนททมความสาคญ เชน หาดหวหน บรเวณพระ

ราชนเวศมฤคทายวน พระราชวงไกลกงวล ถกกดเซาะในระดบปานกลางเปนระยะทางประมาณ 40กโลเมตร ชายฝง

ปตตาน –นราธวาส ถกกดเซาะอยางรนแรงเปนระยะทางประมาณ 35 กโลเมตร และชายฝงจงหวดตราดพบการถกกดเซาะ

อยางรนแรงเปนระยะทางประมาณ 8กโลเมตร โดยมสาเหตของการกดเซาะและสภาพแตกตางกน จาเปนตองดาเนนการ

สถานภาพ และวางแนวทางแกไขปญหาเปนการเฉพาะในแตละเพอนท ซงตองดาเนนการศกษาสภาพปญหาสาเหต และ

ปจจยทางธรณวทยาสงแวดลอมและสมทรศาสตร เพอวางแนวทางการปองกน การแกไขปญหาใหเหมาะสมกบสภาพพนท

วกฤตแตละแหง

3) ผลกระทบทเกดการชายฝงถกกดเซาะ การกดเซาะชายฝงทเกดขนในหลายพนทชายฝงของภมภาคตางๆ และชายฝง

ของประเทศไทยสงผลกระทบในดานตางๆ ดงน

1.ระบบนเวศชายฝง ทาใหระบบนเวศชายฝง เชน แนวปะการง ปาไมชายเลน หญาทะเล และสงมชวตอนๆ ถกทาลาย สงผล

ใหสภาพแวดลอมชายฝงเสอมโทรมลง

2. สภาพเศรษฐกจ เมอพนทชายทงทะเลไมมความอดมสมบรณ ไมมความสวยงามตามธรรมชาต สงผลใหนกทองเทยวลด

นอยลง กระทบอตสาหกรรมการทองเทยว ซงเปนรายไดสาคญของประเทศ และกระทบตอการเพาะเลยงสตวนาชายฝง

สงผลใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจจานวนมาก

3.การดารงชวตของประชนการกดเซาะชายฝงทาใหสงปลกสรางเสยหาย สญเสยทดนและทรพยสน สงผลกระทบตอ

คณภาพชวตและวถชวตของคนในชมชนเปลยนแปลงไป หลายชมชนตองอพยพออกจากพนท

4. การแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง ปญหาการกดเซาะชายฝงมความสลบซบซอน เนองจากมเหตผลปจจยประกอบกน

หลายดานจงเปนเรองยากทจะหาสาเหตท แทจรง และแกไขปญหาไดตรงจด ดงนน การดาเนนการในการแกไขชวงเวลาท

ผานมา จงไมประสบผลสาเรจเทาทควร แตอยางไรกตาม หนวยงานตางๆ ไดพยายามจะบรรเทาปญหา และลดผลกระทบ

จากการกดเซาะชายฝงดวยวธการตางๆ ซงการแกไขปญหาในปจจบนมวธการแกไข 2 วธ ดงน

4.1) วธการทางธรรมชาต ไดแก การพนฟและอนรกษาปาชายเลน ปาชายหาด แหลงหญาทะเล และแนว

ปะการง โดยเฉพาะการอนรกษปาชายเลน ซงนอกจากจะเปนประการสาคญในการชวยลดความรนแรงของคลนลม ซง

เปนสาเหตสาคญประการหนงของการเกดการกดเซาะชายฝงแลว ปาชายเลนยงเปนแหลงทอยอาศย หลบภย แพรพนธของ

สตวทะเลซงถอวาเปนแหลงอาหารของผคนในทองถนอกดวย

4.2) วธการทางวศวกรรม การแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง โดยวธการทางวศวกรรมนน มวตถประสงคเพอดกตะกอน

ชายหาด สลายพลงงานคลน และพยายามรกษาสภาพชายหาดใหเกดความสมดล โดยวธการทางวศวกรรมทใชแกไข

เชน การสรางเขอนกนคลนสรางแนวกนคลนนอกชายฝง สรางกาแพงกนตลง สรางปะการงเทยม เปนตน

1.6 วาตภย (Storms) เปนภยธรรมชาตซงเกดจากพายลมแรง สามารถแบงลกษณะของวาตภยไดตามความเรว

ลม สถานททเกด เชน พายฝนฟาคะนอง พายดเปรชน พายโซนรอน พายไตฝ น เปนตน ทาใหเกดความเสยหายใหแกชวต

ของมนษย อาคารบานเรอน ตนไม และสงกอสรางตางๆ

1)ปจจยททาใหเกดวาตภย มสาเหตมาจากปรากฏการณธรรมชาต ดงน

1.1)พายหมนเขตรอน เปนพายหมนทเกดเหนอทะเลหรอมหาสมทรในเขตรอน ไดแก พายดเปรชน พายโซนรอน พาย

ไตฝ น พายหมนเขตรอนมชอเรยกตางกนไปตามแหลงกาเนด เชน พายทเกดในอาว เบงกอลและมหาสมทรอนเดย

เรยกวา “ไซโคลน” (Cyclone) พายทเกดในมหาสมทรแอตแลนตกเหนอทะเลแครบเบยน อาวเมกซโก และทางดาน

ตะวนตกของเมกซโกเรยกวา “เฮอลแคน” (Hurricane) พายทเกดในมหาสมทรแปซฟกเหนอทางดานฝงตะวนตกมหาสมทร

แปซฟกไต และทะเลจนไต เรยกวา “ไตฝ น” (Typhoon) พายทเกดแถบทวปออสเตรเลย เรยกวา “วลล-วลล” (willy-willy)

หรอเรยกชอตามบรเวณทเกด

1.2) ลมงวง หรอพายทอรนาโด เปนพายหมนรนแรงขนาดเลกทเกดจากการหมนเวยนของลมภายใตเมฆกอตวใน แนวดง

หรอเมฆพายฝนฟาคะนอน (เมฆควมโลนมบส)ทมฐานเมฆตา กระแสลมวนทมความเรวลมสงน จะทาใหกระแสอากาศเปน

ลมพงขนสทองฟา หรอยอยลงมาจากฐานเมฆดคลายกบงวงหรอปลองยนลงมา ถาถงพนดนกจะทาความเสยหายแก

บานเรอน ตนไม และสงปลกสรางได

1.3)พายฤดรอน เปนพายทเกดในฤดรอน ในประเทศไทยสวนมากเกดระหวางเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน โดยจะเกด

บอยครงในภาคเหนอและภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอสวนกลาง และภาคตะวนออก การเกดนอยครง

กวา สาหรบภาคใตกสามารถเกดไดแตไมบอยนก โดยพายฤดรอนจะเกดในชวงทมลกษณะอากาศรอนอบอาวตดตอกน

หลายวนแลว มกระแสอากาศเยนจากความกดอากาศสงในประเทศจนพดมาประทะกน ทาใหเกดฝนฟาคะนอง มพายลม

แรง และอาจมลกเหบตกไดโดยจะทาความเสยหายในบรเวณกวางนกประมาณ 20-30 ตารางกโลเมตร

2)สถานการณการเกดวาตภย วาตถยครงรายแรงทเกดในประเทศตางๆ เชน

พายไซโคลนนารกส เกดเมอวนท2 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 เปนพายหมนเขตรอนทมความรนแรงระดบสง พดผานสหภาพ

พมา สงผลใหชาวพมาเสยชวต 22,000 คน และสญหายอก 41,000 คน

พายไซโคลนเอลล เกดขนวนท30 มกราคม พ.ศ. 2552 เปนพายทกอใหเกดฝนตกหนกและนาทวมรนแรงทสดใน

รอบ 30 ป บรเวณรฐควนแลนด ประเทศออสเตรเลย สงผลใหบรเวณนาฝนสงกวา 1 ฟต นาทวมบานเรอนกวา 3,000 หลง

เสยหายกวา 100ลานเหรยญออสเตรเลย

พายไตฝนกสนา เกดขนเมอวนท 26-30 กนยายน พ.ศ. 2552 ไดพดถลมกรงมะนลา ประเทศ ฟลปนส แลวพดผาน

เวยดนาม กมพชา ลาว และไทย ทาใหมผเสยชวตอยางนอย ประมาณ 700 คน สวนวาตภยครงรายแรงทเกดขนในประเทศ

ไทย เชน

พายโซนรอน “แฮรเรยต” ทแหลมตะลมพก อาเภอปากหนง จงหวดนครศรธรรมราช พ.ศ.2505

พายไตฝน “เกย” ทพดเขาสจงหวดชมพร เมอ พ.ศ. 2532

พายไตฝน “ลนดา” ทพดเขาสทางใตของประเทศไทย เมอ พ.ศ. 2540

พายโซนรอน “หมยฟา” ทพดเขาสชายฝงภาคใตของไทย เมอ พ.ศ. 2547

3)ผลกระทบทเกดจากวาตภย ทาใหเกดอนตราย และความเสยหาย ดงน

บนบก ตนไมถอนรากถอนโคนตนไมทบบานเรอนพง ผคนไดรบบาดเจบจนอาจถงเสยชวต เรอกสวนไรนาเสยหายหนก

มาก บานเรยนทไมแขงแรงไมสามารถตานทานความรนแรงของลมไดพงระเนระนาด หลงคาททาดวยสงกะสจะถกพดเปด

กระเบองหลงคาปลววอน เปนอนตรายตอผคนทอยในทโลงแจง เสาไฟฟา เสาไฟลมสายไฟขาด ไฟฟาลดวงจร เกดไฟไหม

ผคนสญเสยจากไฟฟาดดได ผคนทพกอยรมทะเลจะถกคลนซดทวมบานเรอนและกวาดลงทะเล ผคนอาจจมนาทะเลตาย

ได ฝนตกหนกมากทงวนทงคน เกดอทกภยตามมา นาปาจากภเขาไหลหลากลงมาอยางรนแรง ทวมบานเรอน ถนน และไร

สวนนา เสนทางคมนาคม ทางรถไฟ สะพาน และถกตดขาด

ในทะเล มลมพดแรง คลนใหญ เรอขนาดใหญอาจพดพาไปเกยฝงหรอชน หนโสโครกทาใหจมได เรอทกชนด

ควรงดออกจากฝง หลกเลยงการเดนเรอเขาใกลศนยกลางพายมคลนใหญซดฝงทาใหระดบ นาสงทวมอาคารบานเรอน

บรเวณทะเล พนทเพาะเลยงสตวนาชายฝง และอาจกวาดสงกอสรางทไมแขงแรงลงทะเลได เรอประมงบรเวณชายฝงจะถก

ทาลาย

4)การระวงภยจากวาตภย สามารถทาได ดงน

4.1)ขณะเกดวาตภย ควรปฏบต ดงน

1.ตดตามขาวและคาเตอนลกษณะอากาศจากกรมอตนยมวทยา

2.เตรยมวทยและอปกรณสอสาร ชนดใชถานแบตเตอร เพอตดตามขาวในกรณทไฟฟาขดของ

3. ตดหรอรกงไมทอาจหกไดจากลมพาย โดยเฉพาะกงทหกมาทบบาน สายไฟฟา ตนไมทยนตนตายควรจดการโคนลงเสย

4. ตรวจเสาและสายไฟฟาทงในและนอกบรเวณนอกบานใหเรยบรอย ถาไมแขงแรงใหยดเหนยวเสาไฟใหมนคง

5.พกในอาคารทมนคงตลอดเวลาขณะเกดวาตภย อยาออกมาในทโลงแจงเพราะกงไมอาจหกโคนลงมาทบไดรวมทงหลงคา

สงกะสและกระเบองจะปลวตามลมมาทาอนตรายได

6. ปดประต หนาตางทกบาน รวมทงยดประตและหนาตางใหมนคงแขงแรง ถาประตหนาตางไมแขงแรง ใหใชไมทาบต

ตะปตรงปดประต หนาตางไวจะปลอดภยยงขน

7. ปดกนชองทางลมและชองทางตาง ๆ ทลมจะเขาไปทาใหเกดความเสยหาย

8. เตรยมตะเกยง ไฟฉาย และไมขดไฟไวใหพรอม ใหอยใกลมอ เมอเกดไฟฟาดบจะไดหยบใชไดอยางทนทวงท และนา

สะอาด พรอมทงอปกรณเครองหมตม

9. เตรยมอาหารสารอง อาหารกระปองไวบางสาหรบการยงชพในระยะเวลา 2-3 วน

10. ดบเตาไฟใหเรยบรอยและควรจะมอปกรณสาหรบดบเพลงไว

11. เตรยมเครองเวชภณฑ

12. สงของควรไวในทตา เพราะอาจจะตกหลน แตกหกเสยหายได

13. บรรดาเรอ แพ ใหลงสมอยดตรงใหมนคงแขงแรง

14. ถามรถยนต หรอพาหนะ ควรเตรยมไวใหพรอมภายหลงพายสงบอาจตองนาผปวยไปสง โรงพยาบาล นามนควรจะเตม

ใหเตมถงอยตลอดเวลา

15. เมอลมสงบแลวตองรออยางนอย 3 ชวโมง ถาพนระยะนแลวไมมลมแรงเกดขนอก จงจะวางใจวาพายไดผานพนไปแลว

ทงนเพราะ เมอศนยกลางพายผานไปแลวจะตองมลมแรงและฝนตกหนกผานมาอก ประมาณ 2 ชวโมง

4.2เมอพายสงบแลว

1. เมอมผบาดเจบใหรบชวยเหลอและนาสงโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลทใกลเคยงใหเรว ทสด

2. ตนไมใกลจะลมใหรบจดการโคนลมลงเสย มฉะนนจะหกโคนลมภายหลง

3. ถามเสาไฟฟาลม สายไฟขาดอยาเขาใกลหรอแตะตองเปนอนขาด ทาเครองหมายแสดงอนตราย

4. แจงใหเจาหนาทหรอชางไฟฟาจดการดวน อยาแตะโลหะทเปนสอไฟฟา

4. เมอปรากฎวาทอประปาแตกทใด ใหรบแจงเจาหนาทมาแกไขโดยดวน

5. อยาเพงใชนาประปา เพราะนาอาจไมบรสทธ เนองจากทอแตกหรอนาทวม ถาใชนาประปาขณะนนดมอาจจะเกดโรคได

ใหใชนาทกกตนกอนเกดเหตดมแทน

6. ปญหาทางดานสาธารณสขทอาจจะเกดขนได

การเตรยมยารกษาโรคตางๆทมกเกดหลงวาตภย เชน โรคระบบทางเดนหายใจ โรคตดเชอ ปรสต โรคผวหนง โรคระบบ

ทางเดนอาหาร โรคภาวะทางจต เปนตน

1.7 ไฟปา

ไฟปา(Wild Fire) คอ ไฟทเกดขนแลวลกลามไปไดโดยปราศจากการควบคมไฟปาอาจเกดขนจากสาเหต ธรรมชาตหรอเกด

จากการกระทาของมนษยแลวสงผลกระทบตอสงแวดลอมและการ ดารงชวตของมนษย ไฟปาทเกดขนบรเวณภขาจะม

ความรนแรงและขยายพนทไดเรวกวาพนราบ

1) ปจจยททาใหเกดไฟปา เกดจาก 2 สาเหต ดงน

1.1 เกดจากธรรมชาต

ไฟปาทเกดขนเองตามธรรมชาตเกดขนจากหลายสาเหต เชนฟาผา กงไมเสยดสกน ภเขาไฟระเบด กอนหนกระทบกน

แสงแดดตกกระทบผลกหน แสงแดดสองผานหยดนา ปฏกรยาเคมในดนปาพร การลกไหมในตวเองของสงมชวต

(Spontaneous Combustion) แตสาเหตทสาคญ คอ

1.1.1 ฟาผา เปนสาเหต สาคญของการเกดไฟปาในเขตอบอน ในประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศแคนาดา (ภาพท 1.7)

พบวากวาครงหนงของไฟปาทเกดขนมสาเหตมาจากฟาผา |

1.1.2 กงไมเสยดสกน อาจเกดขนไดในพนทปาทมไมขนอยอยางหนาแนนและมสภาพอากาศแหงจด เชน ในปาไผหรอปา

สน เปนตน

2. สาเหตจากมนษย

ไฟปาทเกดในประเทศกาลงพฒนาในเขตรอนสวนใหญจะมสาเหตมาจากกจกรรมของมนษย ดงน

2.1 เกบหาของปา เปน สาเหตททาใหเกดไฟปามากทสด การเกบหาของปาสวน

ใหญไดแก ไขมดแดง เหด ใบตองตง ไมไผ นาผง ผกหวาน และไมฟน การจดไฟสวนใหญเพอใหพนปาโลง เดนสะดวก

หรอใหแสงสวางในระหวางการเดนทางผานปาในเวลากลางคน หรอจดเพอกระตนการงอกของเหด หรอกระตนการแตกใบ

ใหมของผกหวานและใบตองตง หรอจดเพอไลตวมดแดงออกจากรง รมควนไลผง หรอไลแมลงตางๆ ในขณะทอยในปา

2.2 เผาไร เปนสาเหตท สาคญรองลงมา การเผาไรกเพอกาจดวชพชหรอเศษซากพชทเหลออยภายหลงการเกบเกยว ทงนเพอ

เตรยมพนทเพาะปลกในรอบตอไป ทงนโดยปราศจากการทาแนวกนไฟและปราศจากการควบคม ไฟจงลามเขาปาทอยใน

บรเวณใกลเคยง

2.3 แกลงจด ในกรณท ประชาชนในพนทมปญหาความขดแยงกบหนวยงานของรฐในพนท โดยเฉพาะอยางยงปญหาเรองท

ทากนหรอถกจบกมจากการกระทาผดในเรอง ปาไม กมกจะหาทางแกแคนเจาหนาทดวยการเผาปา

2.4 ความประมาท เกดจากการเขาไปพกแรมในปา กอกองไฟแลวลมดบ หรอทงกนบหรลงบนพนปา เปนตน

2.5 ลาสตว โดยใชวธ ไลเหลา คอจดไฟไลใหสตวหนออกจากทซอน หรอจดไฟเพอใหแมลงบนหนไฟ นกชนดตางๆ จะ

บนมากนแมลง แลวดกยงนกอกทอดหนง หรอจดไฟเผาทงหญา เพอใหหญาใหมแตกระบด ลอใหสตวชนดตางๆ เชน

กระทง กวาง กระตาย มากนหญา แลวดกรอยงสตวนนๆ

2)สถานการณการเกดไฟปา ในป พ.ศ.2543 ถอวาเปนปแรกทมการสารวจสถตไฟปาในภาพรวมของทงโลกโดยใชการแปล

ภาพ ถายดาวเทยม จากรายงานชอ Global Burned Area Product 2000 พบวาจากการวเคราะหเบองตนมพนทไฟไหมทวโลก

ใน พ.ศ. 2543 สงถงประมาณ 2,193.75 ลานไร และนบวนสถานการณไฟปากยงทวความรนแรงมากยงขนตวอยางเชน เมอ

เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2552 ไดเกดไฟปาครงใหญในประเทศออสเตรเลย ทาใหมผเสยชวต 173 คนบาดเจบมากกวา 500 คน

และมผไรทอยอาศยกวา 7500 คน เปนตน

สถานการณทเกดขนมนประเทศไทย และบรเวณใกลเคยง ตงแตวนท 1ตลาคม 2549 ถงวนท 17 มนาคม 2550 ปฏบตงาน

ดบไฟปา จานวน 5609 ครง พนทถกไฟไหม 87,290.3 ไร โดยทองทภาคเหนอมสถตไฟไหมมากทสด จานวน 3,273 ครง

พนทถกไฟไหม 36,626.8 ไร

การตรวจตดตาม Hotspot (จดทคาดวาจะเกดไฟ) จากดาวเทยม Terra และ Aqua ดวยระบบ MODIS พบวา ตงแตวนท 4-9

มนาคม 2550 เกด Hotspot ในภมภาคอนโดจนและประเทศพมา โดยมแนวโนมการเพมสงขนอยางตอเนองตงแตเดอน

กมภาพนธ 2550 จนถงปจจบน โดยพบคาสงสดในวนท 6มนาคม 2550รวม 1,668 จด วนท 4 และ 8 มนาคม 2550 รวม

1,477 จด และ 1,112 จดตามลาดบ และจากการตรวจตดตาม Hotspot อยางตอเนองจนถงวนท 17 มนาคม 2550 พบวา

Hotspot มจานวนเหลอเพยง217 จด สาหรบพนทภาคเหนอ จานวน Hotspot มากทสดในวนท 6 มนาคม 2550 จานวน 944

จด และในวนท 17 มนาคม 2550 เหลอเพยง 59 จด

3 ผลกระทบทเกดจากไฟปา มดงน

1. ลกไม กลาไมเลกๆ ในปา ถกเผาทาลาย หมดโอกาสเตบโตเปนไมใหญสวนตนไมใหญหยดการเจรญเตบโต เนอ

ไมเสอมคณภาพลง เปนแผล เกดเชอโรค และ แมลงเขากดทาลายเนอไม สภาพปาทอดมสมบรณเปลยนสภาพเปน

ทงหญาไปในทสด

2. หมอกควนทเกดจากไฟปากอใหเกดผลกระทบทางดานสภาวะอากาศเปนพษ ทาลายสขภาพของคน เกดทศนวสย

ไมดตอการบน บางครงเครองบนไมสามารถบนขนหรอลงจอดได สงผลใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจ และ

สญเสยสภาพความสวยงามตามธรรมชาต ไมเหมาะสาหรบทองเทยวอกตอไป

3. ไฟปาทาลายสงปกคลมดน หนาดนจงเปดโลง เมอฝนตกลงมาเมดฝนจะตกกระแทกกบหนาดนโดยตรง เกดการ

ชะลางพงทลายของดนไดงาย ทาใหนาทไหลบาไปตามหนาดน พดพาหนาดนอนอดมสมบรณไปดวย และดนอด

ตวแนนทบขน การซมนาไมด ทาใหการอมนาหรอดดซบความชนของดนลดลง ไมสามารถเกบกกนาและธาต

อาหารทจาเปนตอพชได

4. นาเตมไปดวยตะกอนและขเถาจากผลของไฟปาจะไหลสลาหวยลาธาร ทาใหลาหวยขนขนมสภาพไมเหมาะตอ

การนามาใช เมอดนตะกอนไปทบถมในแมนามากขน ลานากจะตนเขน จนาไดนอยลง เมอฝนตกลงมานาจะเออ

ลนทวมสองฝงเกดเปนอทกภย สรางความเสยหายในดานเกษตร การเพราะปลก การสตวเลยง และสรางความ

เสยหายเมอนาทะลกเขาทวมบานเรอนทาใหทรพยสนไดรบ ความเสยหาย หนาแลงพนดนทมแตตะกรวดทราย

และชนดนแนนทบจากผลของไฟปา ทาใหดนไมสามารถเกบกกนาในชวงฤดฝนเอาไวไดทาใหลานาแหงขอดเกด

สภาวะแหงแลงขาดแคลนนาเพอการอปโภคบรโภค และเพอการเกษตร

4) การระวงภยจากไฟปา การจดการและการแกไขปญหาไฟปาอยางครบวงจร เรมตงแตการปองกนไมใหเกดไฟปา โดย

ศกษาหาสาเหตของการเกดไฟปาแลววางแผนปองกนหรอกาจดตนตอของสาเหต นน แตไฟปายงมโอกาสขนไดเสมอ

ดงนน จาเปนตองมมาตรการอนๆ รองรบตามมา ไดแก การเตรยมการดบไฟปา

การตรวจหาไฟ การดบไฟปา และการประเมนผล การปฏบตงาน การปฏบตงานงานควบคมไฟปาแบงได 2 กจกรรมหลก

ได ดงน

4.1 การปองกนไฟปา สามารถดาเนนการไดดงน

1.การรณรงคปองกนไฟปา ไฟปาทเกดขนในหลายประเทศ สวนใหญมสาเหตมาจากการกระทาของมนษย ดงนนแนวทาง

การแกไขปญหาทมประสทธภาพทสดคอ การปองกนไมใหประชาชนจดไฟเผาปาทงนอาจทาไดโดยการประชาสมพนธช

แนะใหประชาชนตระหนกถงความสาคญของทรพยากรปาไม ความจาเปนทจะตองดแลรกษา ตลอดจนผลเสยทจะเกดขน

หากมการบกรกทาลายหรอเผาปา เพอใหประชาชนเกดทศนคตทถกตอง เลกจดไฟเผาปา และหนมาใหความรวมมอปองกน

ไฟปา การรณรงคปองกนไฟปาสามารถดาเนนการไดในรปแบบตางๆ เชน การประชาสมพนธ สอมวลชน การตดตงปาย

ประชาสมพนธ การแจกจายสงตพมพและเอกสารเผยแพรการจดนทรรศการ การใหการศกษา การจดฝกอบรม ตลอดจน

การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในกจกรรมดานปาไม เปนตน

2.การจดการเชอเพลง โดยการทาแนวกนไฟ และการกาจดเชอเพลงในพนททลอแหลมตอการเกดไฟปา เชน มวชพช

หนาแนน พนทปาสองขางถนน ซงมโอกาสเกดไฟปาไดงาย เพอลดโอกาสการเกดไฟปาไดงาย เพอลดโอกาสการเกดไฟปา

หรอหากเกดไฟปาขนกจะมความรนแรงนอย สามารถควบคมงาย

4.2 การปฏบตงานดบไปไฟปา เปนการปฏบตงานเพอควบคมดบไฟปา มใหลกลามเผาทาลายตนไมในกรณทเกดไฟปาขน

แลว ในปจจบนมหนวยปฏบตงานภาคสนามของกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ททาหนาทในการดบไฟปา คอ

สถานควบคมไฟปาทอยในทกจงหวด

ในสวนของประชาชนทอาศยอยในพนทปาอยในปา มสวนสาคญทกอใหเกดไฟปาและมสวนสาคญในการใหความรวมมอ

ในการ ปองกนไฟปา ซงสามารถทาไดดงน

1.เมอทาการเผาไรในพนทควบคมดแลไฟไมใหลกลามเขาไปในปา และควรทาแนวปองกนไฟปากอนเผาทกครง

2. ไมจดไฟเผาปาเพอลาสตว และไมจดไฟเลนดวยความสนกหรอคกคะนอง

3. ระมดระวงการใชไฟ เมออยในปาหรอพกแรมในปา หากมความจาเปนตองใชไฟ ควรดบไฟใหหมดกอนออกจากปา

4. เมอพบเหนไฟไหมปาหรอสวนปา ใหชวยกนดบไฟปาหรอแจงหนวยราชการทอยบรเวณใกลเคยง

5. มสวนรวมดานการประชาสมพนธ ชใหเหนความสาคญของปาไมและความเสยหายทเกดจากไฟปาและโทษทจะได รบ

หรอเปนอาสาสมครปองกนไฟปา

6. ชวยเปนหเปนตาใหเจาหนาทในการสองดแลไมใหเกดไฟไหมปารวมทง ชวยจบกมผฝาฝนมาลงโทษตามกฎหมาย เพอ

มใหเปนเยยงอยางแกบคคลอนตอไป

3.2 การเปลยนแปลงทางธรรมชาตในโลก

ปจจบนไดเกดการเปลยนแปลงทางกายภาพของโลก ทงในสวนทเกดจากภายในเปลอกโลกการเปลยนแปลง

บรเวณบรเวณพนผวโลก และการเปลยนแปลงในบรรยากาศของโลกอนมผลกระทบโดยตรงออมตอมมนษย ลกษณะการ

เปลยนแปลงมตงแตการเกดขนอยางชาๆ ไปจนถงการเกดอยางฉบพลนและรนแรง ซงสงผลใหเกดความเสยหายตอชวต

และทรพยสนจานวนมาก

1. ภาวะโลกรอน

ภาวะโลกรอน (Global Warming) คอ ภาวะทบรรยากาศของโลกมอณหภมโดยเฉลยสงขนซงเปนสาเหตทาใหภม อากาศ

ของโลกเปลยนแปลง ภาวะโลกรอนอาจนาไปสการเปลยนแปลงปรมาณนาฝน ระดบนาทะเล และสงผลกระทบตอพช

สตว และมนษยอยางมาก

1) ปจจยททาใหเกดภาวะโลกรอน ปจจยสาคญททาใหอณหภมของโลกสงขนคอ “ปรากฏการณเรอนกระจก”

(Greenhouse Effect) ซงเกดจากการทมนษยไดปลอยแกสเรอนกระจกออกสบรรยากาศในปรมาณมาก ไดแก แกส

คารบอนไดออกไซด แกสมแทน แกสไนตรสออกไซด และสารประกอบคลอโรคารบอน จากการทากจกรรมตางๆ เชน การ

ทาการเกษตร อตสาหกรรม การคมนาคมขนสง การตดไมทาลายปา เปนตน แกสเรอนกระจกจะกกเกบความรอนทแผ

ออกมาจากดวงอาทตยและสะทอนคลน ความรอนมาสพนโลก จนทาใหเกดภาวะโลกรอนขน

2) สถานการณการเกดภาวะโลกรอน หลกฐานทแสดงใหเหนวาโลกรอนขน คอ ปรมาณนาแขงและหมะในปจจบน

บรเวณขวโลกและบนเทอกเขาสง เชน เทอกเขาหมาลยในทวปเอเชย เทอกเขาคลมนจาโรในทวปแอฟรกา มปรมาณนาแขง

และหมะลดลงอยางเหนไดชดเมอเทยบกบอดต พนทชายฝงทะเลบางบรเวณของโลกเรมประสบปญหานาทวมอนเกดจาก

การหนน ของนาทะเล เชน พนทชายฝงตอนเหนอของทวปยโรป พนทบางหมเกาะในมหาสมทรแปซฟกนกวทยาศาสตร

คาดการณวาภายใน 100 ป ขางหนาระดบนาทะเลจะสงขนจากในปจจบน0.3-1.1 เมตร ดงนนพนทหลายบรเวณของโลก

จะตองจมอยไตนา ประชากรไมนอยกวา 630 ลานคนจะไดรบผลกระทบ

สาหรบประเทศไทยไดรบผลกระทบจากภาวะโลกรอน คอ อณหภมของโลกทสงขนสงผลใหเกดภยพบตจากนาทวม ภย

แลง ดนถลมบอยครง และทวความรนแรงมากขน นอกจากนยงทาใหฤด หนาวจะสนลง พนททางภาคไตจะมฝนตกชกและ

เกดอทกภยบอยขน ในขณะทภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอตองเผชญกบความแหงแลงมากขน ปญหาดงกลาว

นอกจากจะสงผลกระทบตอชวตของประชาชนทวไปแลว ยงทาใหผลผลตทางการเกษตรซงเปนรายไดหลงของประเทศ

ลดลงอกดวย ซงสงผลตอเศรษฐกจและความมนคงของประเทศ

3)ผลกระทบจากภาวะโลกรอน สงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอม ดงน

1. เกดพายหมนบอยขนและมความรนแรงมากขน

2. ปญหาฝนแลงและไฟปา อณหภมของอากาศทสงขน ทาใหปรมาณนาและความชมชนระแหยไปอยางรวดเรว นอกจากน

ฝนแลงยงทาใหเกดไฟปาไดงาย

3. ระดบนาทะเลสงขน เปนผลมาจากการขยายตวของนาทะเลเนองจากอณหภมนาสงขน และธารนาแขงทขวโลกละลาย

เรวกวาปกต การละลายของธารนาแขงจะทาใหระดบนาทะเลสงขนทวมพนทชายฝงทะเล

4. ปญหาชายฝงทะเลถกกดเซาะ เปนปญหาสบเนองมาจากสบเนองมาจากทระดบนาทะเลสงขน เพราะปรมาณนาจะไปกด

เซาะชายฝงทะเลใหพงทลายมากขนกวาเดม

4)การระวงภยจากภาวะโลกรอน วธชวยลดโลกรอนมหลายวธ ดงน

1. ลดปรมาณการใชถงพลาสตก เพราะถงพลาสตกไมสามารถยอยสลายไดเองตามธรรมชาต และการเผากาจดในเตาเผา

ขยะอยางถกวธตองใชพลงงานจานวนมาก ซงทาใหมกาซเรอนกระจกเพมในบรรยากาศ

2. แยกขยะอนทรย เชน เศษผก เศษอาหาร ออกจากขยะอนๆ ทสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนใหมได เปนการปองกน

การปลอยแกสมเทนสบรรยากาศ

3. ใชรถสวนตวใหนอยลง หนไปใชจกรยาน ใชบรการรถโดยสารประจาทาง หรอใชการเดน เมอตองไปทากจกรรมหรอ

ธระใกลบาน

4. ประหยดการใชพลงงานไฟฟา ดวยการปดโทรทศน คอมพวเตอรเครองเสยง และเครองใชไฟฟาอนๆ เมอไมไดใชงาน

5. สนบสนนสนคาและผลตผลจากเกษตรกรในทองถนใกลบาน ชวยใหเกษตรกรในพนทไมตองขนสงผลตผลใหพอคาคน

กลางนาไปขายในพนท ไกลๆ

2.2 การเปลยนแปลงภมอากาศ

การเปลยนแปลงภมอากาศ (Climate Change) คอการทอณหภมของโลกคอยๆเปลยนแปลงไปทละนอย อนเนองมาจาก 2

ปจจยสาคญ ไดแก ปจจยทางธรรมชาต และปจจยจากการเปลยนแปลงปรมาณและความเขมขนของแกสเรอนกระจกใน

บรรยากาศ

1)ปจจยททาใหเกดสภาพอากาศแปรปรวน แบงได ดงน

1.1) ปจจยทางธรรมชาต ทมผลทาใหอณหภมของโลกสงขน คอ ปจจยทางดาราศาสตร เชน ดวงอาทตยมจดดบมากขน

ดวงอาทตยจะแผรงสเพมขน สงผลใหอณหภมสงขนดวยการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย จะทาใหพลงงานทโลกไดรบ

จากดวงอาทตยในแตละฤดและแตละละตจดเปลยน แปลงไปอยางมาก

นอกจากนปจจยทางธรณวทยากมผลใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศได เชนกน เชน การเลอนตวของทวป การปะท

ของภเขาไฟททาใหฝ นละอองในบรรยากาศเพมขน ซงฝ นละอองเหลานอาจคงอยในบรรยากาศไดนานถง 3 ป จงสงผลทา

ใหอณหภมโลกลดลง

1.2) ปจจยทเกดจากการเพมแกสเรอนกระจกในบรรยากาศ การเพมความเขมขนของแกสเรอนกระจกในบรรยากาศ จะมผล

ทาใหอณหภมของโลกสงขน โดยจากการทนกวทยาศาสตรไดศกษาฟองอากาศในแกนนาแขง เพอศกษาสภาพภมอากาศใน

อดตเมอ 400,000 ป ทผานมา ทาใหพบความสมพนธระหวางอณหภมและปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดใน บรรยากาศ

กลาวคอ เมอมปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพมขน อณหภมของโลกกจะเพมสงขนตามไปดวย

การเปลยนแปลงความเขมขนของแกสเรอนกระจกในบรรยากาศในปจจบน โดยเฉพาะแกสคารบอนไดออกไซด ไดถก

พสจนแลววาเกดจากกจกรรมของมนษย ตงแตเมอเขาสยคปฏวตอตสาหกรรมเปนตนมา มนษยไดพฒนาเทคโนโลย

เครองจกรกลขนมาใชทนแรง เพมกาลงในการผลตและอานวยความสะดวกตางๆ เครองจกรกลเหลานตองอาศยเชอเพลง

จากพลงงานฟอสซลเปนพลงงานหลก ซงการเผาไหมภายในเครองยนต ไดปลอยแกสคารบอนไดออกไซดออกสบรรยากาศ

ในปรมาณทเพมมากขน ในขณะเดยวกน พนทปาไมทวโลก ซงเปนแหลงดดซบแกสคารบอนไดออกไซดจากบรรยากาศ ก

ไดถกบกรกทาลายอยางมากจากการขยายตวของภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรม และพนทอาศยของมนษย ทาใหแหลง

ดดซบแกสคารบอนไดออกไซดออกจากบรรยากาศลดนอยลง และขณะนกยงไมสามารถลดการปลอยแกสเรอนกระจก

2) สถานการณทเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ปจจบนสภาพภมอากาศของโลกเปลยนแปลงไปอยางมาก สงใหเกด

ปญหาตางๆ มากมายในภมภาคตางๆ ของโลกทงปญหาระดบนาทะเลทเขาทวมพนทราบตา อทกภยทรนแรงขน ความแหง

แลงทมพนทมากขน พายทมบอยขน ดงตวอยางตอไปน

ในประเทศจน อทกภยทเกดขนใน พ.ศ. 2541 และ 2546 ทาใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจถง 3 หมนลานเหรยญสหรฐ ม

ประชาชนจานวนมากกวา 4,000 คนเสยชวต และทาใหประชาชนประมาณ 3,500,000 คน ตองไรทอยอาศย รวมทงพชผล

ทางการเกษตรไดรบความเสยหายจานวนมาก สวนในพนทอนของจนกลบไดรบผลกระทบจากความแหงแลง สงผลให

ประชาชนประมาน 90 ลานคน และปศสตวอกประมาณ 6,800,000 ตว ลมตาย รวมทงพนทฟารม 7,700,000 เฮกเตอรไดรบ

ความเสยหาย ผลการวจยชวาผลผลตของสนคาหลกของจน เชน ขาว ขาวสาล ขาวโพด ลดตาลงมากกวารอนละ 37

ในอนเดย มการบนทกสถตอณหภมในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2545 ไวท 45.6 องศาเซลเซยส ทาใหมคนเสยชวตเฉพาะในรฐ

อตตรประเทศกวา 1,000 คนอทกภยในรฐโอรสสาทางตะวนออกของประเทศเมอ พ.ศ. 2542 ทาใหประชาชนเสยชวตหลาย

พนคนรวมทงหมบานทถกกระแสนาพดพาไปจนหมด สนหลายแหง สวนอณหภมในกรงอสลามาบด ซงเปนเมองหลวง

ของประเทศปากสถานสงถง 47 องศาเซลเซซยสในเดอนมถนายนปนน

ในญปนเมอ พ.ศ. 2547 มบนทกไววามพายฝ นพดถลมญปนถง 10 ลกและมลก 2 ทถลมภายในเวลาเพยง 10 วน หลงจาพาย

Meari กตามมาดวย Ma-on และ Tokage ซงเปนไตฝ นทรนแรงทสดทพดถลมประเทศญปนในรอบ 16 ป และมคนเสยชวต

จานวนมากและไดรบบาดเจบไมนอยไปกวากนนบตงแตป 2526 เปนตนมา

ใน พ.ศ. 2548 และ 2552 ไทยประสบภยแลงอยางรนแรงซงสงผลกระทบตอประชาชนถง9.2 ลานคนใน 63 จงหวดทว

ประเทศ พนทเกษตรกรรมไดรบความเสยหายกวา 5 ลานไร รฐบาลประเมนวา มลคาความเสยหายมากถง 193.2 ลานเหรยญ

สหรฐ นาในเขอนลาตะคลอง จงหวดนครราชสมาแหงเหอดเนองจากความแหงแลงทกนระยะเวลานาน ทาใหชาวบานตอง

ออกมาตงทพกชวคราวในเขอนเพอจบปลาทเหลออย การขาดแคลนนาและการเกษตรทเสยหาย ทาใหประชาชนหลายลาน

คนไดรบความเดอดรอน ในสวนภาคตะวนออกของไทยโดยเฉพาะจงหวดระยอง ปรมาณฝนลดลงและขาดชวงสง

ผลกระทบตอแหลงนาทใชในภาคอตสาหกรรมทงหมด ในพนทโดยเฉพาะนคมอตสาหกรรมมาตาพด และนาไปสวกฤตนา

และการแยงชงทรพยากรระหวางอตสาหกรรมและภาคเกษตรกรรม

3) ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ อณหภมทสงขนทาใหเกดการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศในรปแบบ

ตางๆ เชน รปแบบของลม จานวนและชนดของไอนาในอากาศ (ฝน ลม หมะ นาแขง) รวมทงความถของอากาศทรนแรงขน

ซงมแนวโนมทจะเกดรนแรงมากขน ในอนาคตการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดงกลาวจะทาใหเกดปญหาดานสงแวด

ลอม สงคม และเศรษฐกจตามมา ตวอยางผลกระทบทอาจเกดขนมดงน

1. ปรมาณนาจดทลดลง ภายในเวลา 50 ป จานวนของประชากรทขาดแคลนนาดมจะเพมสงขนเปน 5,000 ลานคนจาก

ทงหมด 8,000 ลานคน

2. ผลผลตการเกษตรตกตาลง การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลใหผลผลตทางการเกษตรในระดบทองถนลดลง จงม

ผลตอปรมาณอาหารสารองในโลก

3. ความอดมสมบรณของดนลดลงและหนาดนไดรบความเสยหายจากการชะลางพงทลาย ดนจากสภาพ๓มอากาศรนแรง

ทาใหเกดการยายพนทเพาะปลก ภยแลงและการเปลยนแปลงของปรมาณไอนาในอากาศ จะเพมปรมาณการยายถนฐานของ

ประชากร สวนผลกระทบทางออมเปนการใชสารเคมเพอเพมความอดมสมบรณของดน

4.ระดบนาทะเลทเพมสงขนเมอโลกรอนขน และระดบนาทะเลกจะเพมมกขนจากการขยายตวของนาทะเล และการละลาย

ของนาแขง เชน การละลายของแผนนาแขงกรนแลนดและภเขานาแขงในทะเล ซงทาใหระดบนาทะเลเพมขน และการ

เพมขนของระดบนาทะเลจะทาใหชมชนรมฝงทะเล พนทการเกษตร แหลงนาจดรมฝง รวมถงประเทศทเปนเกาะกลาง

มหาสมทรหรอทะเลตกอยในภาวะเสยงภยจากนา ทวม

5. ภยธรรมชาตรนแรงทเกดมากขน เชน ความแหงแลง ไฟปา อทกภย แผนดนถลม พาย และอน ๆ อกมากมาย จะสงผล

กระทบมหาศาลตอสงคม และเศรษฐกจ

4) แนวทางแกไขปญหาการเปลยนแปลงภมอากาศ สภาพอากาศแปรปรวนมสาเหตมาจากการปลอยแกสเรอนกระจก ซง

สงผลใหเกดภาวะโลกรอน แนวทางแกไขปญหาสามารถทาไดโดยการพฒนาพลงงานสะอาด เพอลดการปลอยแกส

คารบอนไดออกไซด และการเพมประสทธภาพการใชพลงงานธรรมชาต เชน แสงอาทต และความรอนใตพภพ ซงเปนมตร

ตอสงแวดลอม พลงงานลมมอตราการศกษาพฒนาและเตบโตเรวทสดสวนพลงงานจากแสงอาทตย ทสองกระทบผวผวโลก

มปรมาณมากพอในการผลตพลงงานมากกวาปรมาณทโลก กาลงบรโภคอยทกป การใชพลงงานสะอาดและเปนมตรตอ

สงแวดลอมจะนาไปสการเตบโตทาง เศรษฐกจ การสรางงาน นวตกรรมทางเทคโนโลย และ การปกปองคมครอง

สงแวดลอม ดงนน เพอปกปองโลกจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เราจงตองการใชเชอเพลงฟอสซล และหนมาใช

พลงงานสะอาดซงเปนทางเลอกทย งยนอยางแทจรง

2.3 ความแหงแลง

ความแหงแลง(Dryness) คอลกษณะภมอากาศทมฝนนอยกวาปกต หรอฝนไมตกตองตามฤดกาลเปนระยะเวลานานกวา

ปกต และครอบคลมพนทบรเวณกวาง ทาใหเกดการขาดแคลนนาดมนาใช พชพนธไมตางๆ ขาดนา ทาใหไมเจรญเตบโตตา

ปกต สงผลใหผคนไดรบความเดอดรอนโดยทวไป ความแหงแลงเปนภยธรรมชาตประเภทหนงทเกดขนเปนประจาทกปใน

ภมภาค ตางๆของโลก

1) ปจจยททาใหเกดความแหงแลง ภยแลงเกดขนจากสาเหตหลายประการ ทงจากการกระทาของมนษยและจาก

ธรรมชาต มนษยเปนตวการสาคญททาใหสภาวะของบรรยากาศเปลยนแปลงไปจากการตดไม ทาลายปาและพฒนาดาน

อตสาหกรรมททาใหปรมาณแกสคารบอนไดออกไซดสงขน จนเกดปรากฏการณเรอนกระจก อกทงการทาลายชนโอโซน

ซงทาใหพลงงานความรอนลงมาสชนบรรยากาศใกล ผวโลกทาใหอณหภมของอากาศสงขน และยงมปจจยอนๆ เชน การ

เปลยนแปลงของสภาพอากาศ การเปลยนแปลงของระดบนาทะเล เปนตน

สาหรบประเทศไทย ภยแลงยงมสาเหตจากกาลงการพดของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตออนลง ทาใหระยะการพดปกคลม

พนทนอยลง ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอทนาความหนาวเยนและความแหงแลงจงพดลงมาเรว กวาปกต สาเหตอก

ประการหนง คอ มพายหมนเขตรอนเคลอนผานประเทศไทยนอยกวา 2ลกในปนน

2) สถานการณการเกดความแหงแลง ปจจบนความแหงแลงไดเกดขนในหลายพนทของโลกรวมทงประเทศไทย และ

นบวนจะทวความรนแรงมากขน บรเวณพนททเกดและชวงเวลาทเกดกยาวนานมากขน ตวอยางเชน ภยแลงในประเทศจน

แมนาฉางเจยงและแมนาหวางเหอซงเปนแมนาสายหลกของประเทศมระดบนาลด ลงอยางผดปกต สงผลใหประเทศจน

หลายลานคนขาดแคลนนาในการอปโภคบรโภค

สวนในประเทศไทยภยแลงจะเกดขนบางพนทในชวงกลางฤดฝนทฝนทง ชวงในเดอนมถนายน-เดอนกรกฎาดาคม และจะ

เกดขนอยางชดเจนเมอสนสดชวงฤดฝน โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอจะเกดปรากฏการณภยแลงขนกอน

และกน ระยะเวลายาวนานกวาภาคอนๆ

3) ผลกระทบจากความแหงแลง ความแหงแลงหรอการขาดแคลนนาไดกอใหเกดผลกระทบอยางมากในดาน

การเกษตร ซงมความสาคญตอเศรษฐกจของประเทศ โดยเฉพาะการปลกขาวตองการนาตงแตการเพาะเมลดกลาจนถงระยะ

เกบเกยว การขาดนาในระยะตางๆของการเจรญเตบโตของขาว ทาใหผลผลตขาวลดลง สงผลใหรายไดของประเทศลดลง

กอใหเกดปญหาทางเศรษฐกจตามมา การขาดแคลนนา ยงสงผลกระทบในดานอนๆ อก เชน การขาดแคลนนาเพออปโภค

บรโภค การอตสาหกรรมการประมง และการผลตกระแสไฟฟา ซงทกปญหาลวนสงผลกระทบตอความเปนอยของ

ประชาชนและการพฒนาประเทศ

4) แนวทางแกไขปญหา มดงน

1. ปลกปาไมทองถนเพมเพอชวยใหมความชนมากพอทจะใหเกดฝน เมอมปาไมมากกทาใหฝนตกมากขน ซงชวยลดปญหา

การขาดแคลนนาเพอการเกษตรไดเปนอยางด

2.ลดการกระทาททาใหเกดภาวะเรอนกระจก เชน ไมเผาขยะ ลดการใชโฟม ลดการใชผลตภณฑทมสาร CFCs ซงเปน

ตวการทาลายชนโอโซนในบรรยากาศใหเกดชองโหว ทาใหภาวะโลกรอนซงเปนปจจยหนงททาใหเกดภาวะแหงแลง

3.จดระบบการชลประทานใหมประสทธภาพมากขน

4.ปรบปรงคณภาพดน โดยการใสปยอนทรยเพอชวยใหเดนอมนาไดด และรกษาความชมชนในดนใหพชเตบโตไดด

กลาวโดยสรป โลกตองเผชญกบภยพบตทางธรรมชาตและการเปลยนแปลงทางธรรมชาตมากมาย ทงแผนดนไหว ภเขาไฟ

ปะท สนาม อทกภย แผนดนถลม การกดเซาะชายฝง วาตภย ภาวะโลกรอน สภาพอากาศแปรปรวน ไฟปา ตลอดจนความ

แหงแลง ซงภยพบตและการเปลยนแปลงดงกลาวเกดจากปจจยทางธรรมชาตและจากการ กระทาของมนษย ไดสงผล

กระทบตอสภาพแวดลอมและความเปนอยของมนษย และนบวนจะทวความรนแรงมากขน จงจาเปนททกฝายจะตองหาทาง

ปองกนและแกปญหา เพอใหทกคนไดดารงชวตไดอยางปกตสข