1

บทท 13 การก าหนดนโยบาย แผนงาน กจกรรมดานแรงงานสมพนธ

ในหลกวชาการบรหารทวไป ประกอบดวย องคความร 3 ดาน ดานทหนง คอ หลกการบรหาร ไดแก การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organization)

คณะผรวมงาน (Staffing) การสงการ (Directing) การประสานงาน (Coordination) การรายงาน (Reporting) และการงบประมาณ (Budgeting)1

ดานทสอง คอ ทรพยากรทางการบรหาร ไดแก คน (Man) เงน (Money) และวสดอปกรณ (Material)2

ดานทสาม คอ เทคนคการบรหาร ไดแก การบรหารระบบคณภาพ (Quality Management System : QMS) การบรหารมงผลสมฤทธ (Results Based Management : RBM) และการบรหารสความเปนเลศ (Management Excellence)

ทงน เพอใหบรรลวตถประสงคของการบรหารจดการ คอ ประสทธภาพ (Efficiency) ประสทธผล (Effectiveness) และประหยด (Economy)

สถานประกอบกจการทมระบบการบรหารจดการคณภาพสนคาเปนอยางด และก าหนดนโยบายแรงงานสมพนธอยางสวยหร แตปราศจากแผนงานและกจกรรมดานแรงงานสมพนธเพอแปลงนโยบายไปสการปฎบต อาจเรยกไดวา “Vision ด แตไมม Action Plan” เปนการบรหารจดการแรงงานสมพนธแบบไมสมบรณ เลอนลอย ฉะนนควรเพมเตมความจรงใจทจะน าไปสเปาหมาย และควรเตมเตมความชดเจนในการใหโอกาสแก “ลกจาง” ไดมสวนรวมคด รวมตดสนใจ และรวมแกไขปญหา ซงถอวา “ทกคนเปนทรพยากรทางการบรหารทมคณคา”

ในการบรหารจดการแบบสมยใหมทใหความส าคญกบการมสวนรวม เปนการสงเสรมคานยมความรบผดชอบและตรวจสอบได (Accountability) รวมกน ซงสอดคลองกบการบรหารจดการแรงงานสมพนธทสงเสรมใหนายจางกบลกจางและฝายทรพยากรมนษยในฐานะผประสานงานไดมโอกาสรวมมอกนก าหนดนโยบายแรงงานสมพนธ เพอทราบแนวทางในอนาคต และวางแผนการบรหารจดการเพอเตรยมตวเขาสแนวทางดงกลาว ตลอดจนการเตรยมการจดสรรทรพยากร รวมถงการน าเทคนคตางๆ มาใชในการบรหาร และวธการกระจายผลผลตทไดจากนโยบาย เพอการบรรลจดมงหมายอยางมประสทธภาพและประสทธผลสงสดรวมกน

1 Luther Gulick และ Lyndall Urwick เขยนหนงสอชอ Papers on the Science of Administration ในป ค.ศ. 1933 โดยเสนอหลกการ

บรหารงานทมประสทธภาพจะตองประกอบดวยหลก POSDCoRB. 2 Harold Koontz และ Cyril J.O’Donnell เขยนหนงสอชอ Principles of Management ในป ค.ศ. 1972 โดยเสนอปจจยทเปนอปกรณ

ขบเคลอนการปฏบตงานจะตองประกอบดวย Man Money Material.

2

1. ทมาของนโยบายแรงงานสมพนธ

นโยบายแรงงานสมพนธ คอ แนวทางเพอการอยรวมกนของนายจางกบลกจางอยางมความสข โดยการก าหนดแผนงานและกจกรรมเสรมสรางความสมพนธอนดตอกนเปนกลไกขบเคลอนนโยบายไปสเปาหมายดงกลาว

ทมาของนโยบายแรงงานสมพนธเกดจากปจจยหลายประการตงแตเรองใกลตวไปจนถงเรองไกลตว ซงสงผลตอสาระของนโยบาย ความชดเจนและความเปนนยของนโยบาย ดงน

1.1 ปญหาแรงงานสมพนธ (1) ความเชอมโยงของปญหาแรงงานสมพนธกบปญหาอนๆ (Interdependence)

ไดแก - ปญหาความตองการของลกจาง3 และการตอบสนองของนายจางทไมสมดลกน

เชน ลกจางคดวาตนเองท างานไมคมกบคาเหนอยทไดรบ และในทางกลบกนนายจางกคดวาลกจางยงท างานไมคมกบคาจางทจายให

- ปญหาเศรษฐกจ เชน วกฤตตมย ากง (Tom-Yum-Kung Crisis) ทเกดขนกลางป พ.ศ. 2540 และวกฤตแฮมเบอรเกอร (Hamburger Crisis) ทเกดขนปลายป พ.ศ. 2549 ท าใหนายจางสวนหนงตองปรบลดคาใชจายในการด าเนนธรกจ และนายจางอกสวนหนงตองเลกกจการ ลกจางจงถกเลกจางเปนจ านวนมาก

(2) ความเปนอตนยของปญหาแรงงานสมพนธ (Subjectivity) ซงขนอยกบการรบรหรอมมมองของผวเคราะหปญหา เชน นายจางบางคนจายคาจางใหแกลกจางตามอตราคาจางขนต าเทานน โดยจะไมปรบคาจางประจ าปใหแกลกจางจนกวากระทรวงแรงงาน โดยคณะกรรมการคาจางจะประกาศ เรอง อตราคาจางขนต า4 ซงใหใชบงคบแกนายจางและลกจางทกคนโดยไมเลอกปฏบต

3 ทฤษฎล าดบความตองการ (Hierachy of Needs Theory) ของอบราฮม มาสโลว (Abrahum Maslow : ค.ศ. 1908-1970) อธบายวา

มนษยเปนสตวทมความตองการ (Wanting Animal) และความตองการทยงไมไดรบการสนองตอบเทานนทเปนเหตจงใจตอการแสดงพฤตกรรม เมอความตองการพนฐานไดรบการสนองตอบแลว บคคลจะกาวไปสความตองการล าดบทสงขนตอไป โดยมล าดบความตองการ ดงน

(1) ความตองการทางรางกาย (Physiological Needs) (2) ความตองการความปลอดภย (Safety Needs) (3) ความตองการความรกและความเปนเจาของ (Belongingness and Love Needs) (4) ความตองการไดรบความนบถอยกยอง (Self-Esteem Needs) (5) ความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง (Self-Actualization Needs)

4 อตราคาจางขนต า บงคบใชครงแรกเมอวนท 17 เมษายน 2516 ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง อตราคาจางขนต า ลงวนท

16 กมภาพนธ พ.ศ. 2516 โดยก าหนดอตราคาจางขนต าวนละ 12 บาท ในจงหวดกรงเทพมหานคร สมทรปราการ นนทบร และปทมธาน ในปจจบนอตราคาจางขนต าก าหนดโดย “คณะกรรมการคาจาง” ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 คณะกรรมการคาจาง ประกอบดวย ปลดกระทรวงแรงงาน เปน

3

จงท าใหลกจางตองยนขอเรยกรองขอใหนายจางปรบคาจางเพมขนประจ าป และไดเรยกรองขอใหคณะกรรมการคาจางพจารณาปรบอตราคาจางขนต าตามภาวะคาครองชพทสงขนดวย

ในมมมองของนายจางผนนอาจคดวา การไมจายคาจางใหสงกวาอตราคาจางขนต านน “ไมใชปญหาแตอยางใด” เพราะวาไดจายคาจางตามอตราคาจางขนต าอยางถกตองแลว และเปนการบรหารคาจางทสามารถควบคมรายจายดานนไดอยางมประสทธภาพ

สวนในมมมองของนายจางอนอาจเหนวา ลกจางควรไดรบคาจางในอตราทเหมาะสม โดยการปรบเพมขนรายปตามอายงานหรอตามทกษะการท างานทสงขนในอตราทสอดคลองกบผลก าไรของนายจาง แตหากนายจางผใดมไดปฏบตเชนนนกอาจเรยกวา เปนการบรหารคาจางแบบ “ไมเปนธรรม” ถอวาเปนการเอาเปรยบลกจางทท างานรวมกบนายจาง

(3) ความไมแทจรงของปญหาแรงงานสมพนธ (Artification) เชน นายจางบางคนรบรจากขอมลขาวสารหรอจากประสบการณของตนเองวา สหภาพแรงงานเปนผสรางปญหาใหเกดการชมนมเรยกรองอยเสมอ ในขณะทนายจางคนอน ถงแมวาจะเคยไดขาววา สหภาพแรงงานบางแหงเปนเชนน น แตจากการรบรดวยประสบการณของนายจางผน นกลบพบวา สหภาพแรงงานเปนสอกลางทดในการเสรมสรางความสมพนธและการประสานงานระหวางนายจางกบลกจาง

(4) ความเปนพลวตรของปญหาแรงงานสมพนธ (Dynamic) เชน ในสถานประกอบกจการบางแหงอาจเคยมแรงงานสมพนธทดในชวงเวลาหนง เพราะประธานบรษทหรอผจดการฝายทรพยากรบคคลและประธานสหภาพแรงงานมความเขาใจอนดตอกน ซงอาจเกดจากความคด จตใจ พฤตกรรม และบคลกภาพของแตละฝายทมความสอดคลองกน แตเมอฝายนายจางหรอฝายลกจางมการเปลยนแปลงตวบคคล ความเขาใจอนดตอกนอาจไมเปนเชนเดม

ดงนน การก าหนดนโยบายดานแรงงานสมพนธของแตละฝายจงตองปรบกลยทธใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไปเชนเดยวกน

(5) การกระตนใหเกดการหาหนทางแกไขปญหาแรงงานสมพนธ (Solution) เชน ถาเจาของกจการอานหนงสอเรอง “แรงงานสมพนธเชงบรหาร : เสนทางการอยรวมกนของนายจางลกจาง” นแลว รสกเปนแรงบนดาลใจใหเกดความมงมนทจะบรหารจดการแรงงานสมพนธในสถานประกอบกจการของตนสความเปนเลศ หรอการเชญชวนของกรมสวสดการและคมครองแรงงานใหเจาของกจการเขารวมจดท าระบบมาตรฐานแรงงานไทย (มรท.8001-2546) เพอความรวมมออนดระหวางนายจางและลกจาง เพมผลผลตทงปรมาณและคณภาพ ลดการสญเสยชวตและทรพยสน สรางความพรอมในการเขาสมาตรฐานอนๆ ลดอปสรรคทางการคาดานมาตรฐานแรงงาน และน าใบรบรอง “มรท.” ไปแสดงเพอเพมโอกาสทางการคา

ประธานกรรมการ ผแทนฝายรฐบาล 4 คน ผแทนฝายนายจาง 5 คน ผแทนฝายลกจาง 5 คน ซงคณะรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการ และขาราชการกระทรวงแรงงาน ซงรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานแตงตงเปนเลขานการ.

4

1.2 นายจาง ในการบรหารธรกจทวไป นโยบายยอมถกก าหนดโดย “อ านาจ (Authority)

ของเจาของกจการ” ซงอยในฐานะของการเปนนายจาง ฉะนนความสมพนธระหวางนายจางกบลกจางในการบรหารแรงงานสมพนธซงเปนสวนหนงของการบรหารธรกจ ถาหากนายจางสามารถ “เปดใจใหกวาง” และใหโอกาสลกจางไดมสวนรวมในการก าหนดนโยบายดานแรงงานสมพนธดวย กจะเปนสงทวเศษทสดในการเรมตนบรหารธรกจ เพราะวาแรงงานสมพนธเปนเรองความสมพนธของนายจางกบลกจาง ซงเปนจดเรมตนหนงของการประกอบกจการทไมแตกตางจากการบรหารการตลาด ซงผประกอบการยอมตองศกษาความตองการของลกคาทงทางตรงและทางออม และใหความส าคญกบการจดตงฝายลกคาสมพนธหรอศนยบรการผบรโภค (Customer Services) ทงน เพอจะผลตสนคาใหตรงกบความตองการของลกคาในตลาดนนเอง

“แลวความตองการของลกจางทอยในสถานประกอบกจการเดยวกนกบนายจางละ !” นายจางเหนความจ าเปนทจะตองใหความส าคญกบเรองนอยางไรบาง ?

ดงนน นายจางจงควรเปดใจใหกวางเหมอนเปดหนาตางชวต (Windows Live) เพอรบความบรสทธใจของลกจาง เชนเดยวกบการเปดหนาตางหองเพอรบอากาศบรสทธจากภายนอก และยงมอกหลายสงหลายอยางทจะไดพบเหน ดงค ากลาวทวา

“ถาเราเปดหวใจของเรา เราจะเหนอะไร ? แนนอน มสงทสวยงามรอเราอย ฉะนน ออกมาสมผสมนดวยหวใจของเรา” (If you open your heart. What will you see ? I’m sure there are much more wonderful things out there are waiting for so got out and feel it by your heart !)5

1.3 ลกจาง การแสวงหาและคมครองผลประโยชนเกยวกบสภาพการจาง เปนความตองการ

ของลกจางทรสกไดจากภายในจตใจของตนและรบรไดจากกฎหมายวา ตนเองมสทธทจะกระท าไดเชนนน จงพยายามรวมตวกนในรปแบบตางๆ เชน คณะกรรมการลกจาง และสหภาพแรงงาน เพอแสวงหาชองทางเขาไปมสวนรวมในการแสดงความคดเหนและด าเนนการใหบรรลเปาหมายดงกลาว

ดงนน ลกจางจงอยในฐานะของ “กลมผลประโยชน” (Interest Group) ไปโดยปรยาย และหากเจาะจงลงไปถงคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการ คณะกรรมการลกจาง และสหภาพแรงงาน กคอ “กลมผลประโยชนทปนทางการ” (Association Interest Groups) ตามแนวทางของกฎหมายทใหสทธในการแสวงหาและคมครองผลประโยชนเกยวกบสภาพการจาง โดยการขอเขาไปมสวนรวมเพอประโยชนสวนรวมของลกจาง เชน การยนขอเรยกรองเพอปรบปรง

5 ค ากลาวของ “ลดดา บนทะว” มคคเทศสาวแหงแขวงสะหวนนะเขด ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เปนความรสกกอนจากลา (My Feel) ในวนสดทายของ “กจกรรมการศกษาและทศนศกษาของสหภาพแรงงานรฐวสาหกจวทยการบนแหงประเทศไทย ระหวางวนท 19-25 ตลาคม 2553 ณ จงหวดอบลราชธาน และประเทศสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม”.

5

สภาพการจางโดยกลมลกจางหรอสหภาพแรงงาน การปรกษาหารอเพอปรบปรงขอบงคบในการท างานและสวสดการโดยคณะกรรมการลกจางและคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการ ซงน าไปสการก าหนดนโยบายดานแรงงานสมพนธรวมกบนายจาง

ส าหรบคณะกรรมการกจการสมพนธในรฐวสาหกจซงเปนคณะกรรมการรวม (Joint Body) หรอมผแทนสองฝายในองคคณะเดยวกนน น มสภาพเปนกลมผลประโยชนในฝายผแทนลกจางมากกวา สวนผแทนนายจางซงมฐานะเปนฝายบรหารจะปฏบตตามนโยบายของผบรหารสงสดของรฐวสาหกจซงมฐานะเปนนายจาง จงแสดงบทบาทเปนฝายรกษาผลประโยชนมากกวาฝายแสวงหาผลประโยชน

1.4 แนวทางการพฒนาประเทศและการเปลยนแปลงของสงคม ภายหลงจากประเทศไทย หรอ “ราชอาณาจกรสยาม” ในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว ไดท าสนธสญญาเบาวรง (Bowring Treaty) กบประเทศองกฤษในป พ.ศ. 2398 ชาวองกฤษจงมสทธเชาทดนในประเทศไทย และเปนจดเรมตนของชาวตะวนตกในการท าการคาและอตสาหกรรมในประเทศไทย เชน การท าอตสาหกรรมปาไมในภาคเหนอ อตสาหกรรมเหมองแรในภาคใต การกอตง “หาง ยคเกอร แอนด ซกก แอนด โก” ของชาวสวส จ าหนายสนคาเบดเตลด เครองใชส านกงาน สงออกไมสกและขาว เปนตวแทนธนาคาร บรษทประกนภย และบรษทเดนเรอของชาวตางประเทศ (พ.ศ. 2425) ปจจบน คอ บรษท เบอรล ยคเกอร จ ากด (มหาชน) และการกอตงธนาคารฮองกงและเซยงไฮ แบงกง คอรปอเรชน จ ากด เปนธนาคารแหงแรกในประเทศไทย (พ.ศ. 2431) และไดรบอนญาตใหเปนผจดพมพธนบตรขนใชในประเทศไทยเปนครงแรก ซงธนาคารนเปนของชาวองกฤษ ส านกงานใหญในขณะนนตงอยทเมองฮองกง ปจจบน คอ ธนาคาร HSBC

ระหวางป พ.ศ. 2472-2482 ไดเกดวกฤตเศรษฐกจตกต าทวโลก เรยกวา The Great Depression อนเปนปญหาทางการเงน การคลง และการธนาคารของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศในยโรป ซงเปนผลกระทบทเกดขนหลงจากสงครามโลกครงท 1 (พ.ศ. 2457-2461) ยตลง ท าใหผคนตกงานเปนจ านวนมาก ในขณะนน พ.ศ. 2475 คณะราษฎรในราชอาณาจกรสยามไดเปลยนการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชเปนระบอบประชาธปไตย โดยให “อ านาจสงสดของประเทศนนเปนของราษฎรทงหลาย” 6 และให “กษตรยเปนประมขสงสดของประเทศ...” 7 รฐบาลไดตง “แผนกจดหางาน” สงก ดกองทะเบยน กรมปลด กระทรวงมหาดไทย ขนในป พ.ศ. 2476 เปนสวนราชการดานแรงงานแหงแรก เพอแกไขปญหาการวางงาน จนถงป พ.ศ. 2478 จงได

6 มาตรา 1 พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475, ราชกจจานเบกษา, เลม 49 (วนท 27

มถนายน 2475). 7 มาตรา 3 พระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว พทธศกราช 2475, ราชกจจานเบกษา, เลม 49 (วนท 27

มถนายน 2475).

6

ปรบปรงหนวยงานเปน “กองกรรมกร” 8 สงกดกรมพาณชย กระทรวงเศรษฐการ และในปถดมารฐบาลไดตง “กองอตสาหกรรม” ขนในกรมพาณชย สงกดเดยวกนกบกองกรรมกร ซงนนคอ ดานหนงของแนวทางการพฒนาประเทศทรฐบาลใหความส าคญกบลกจางและผประกอบการควบคกนมาตงแตระยะแรกภายหลงจากการเปลยนแปลงการปกครอง

เมอสงครามโลกครงท 2 ยตลงในป พ.ศ. 2488 รฐบาลไดด าเนนนโยบายเรงดวนในการฟนฟและพฒนาประเทศ เชน การโอนกจการกองคลงออมสน สงกดกรมไปรษณยโทรเลข กระทรวงพาณชยและคมนาคม ไปจดตงเปน “ธนาคารออมสน” เปนนตบคคล สงกดกระทรวงการคลง (พ.ศ. 2490) การอนมตให Aeronautical Radio Inc. จากประเทศสหรฐอเมรกา และ International Aeradio Ltd. จากประเทศองกฤษ รวมกบสายการบนตางๆ ทท าการบนมายงประเทศไทย จดต ง “บรษท การบนแหงสยาม จ ากด” เพอด าเนนกจการบรการควบคมจราจรทางอากาศและสอสารการบน (พ.ศ. 2491) ซงในปจจบน คอ บรษท วทยการบนแหงประเทศไทย จ ากด เปนรฐวสาหกจ สงกดกระทรวงคมนาคม การปรบปรงสนามบนดอนเมองซงกอสรางครงแรกเมอป พ.ศ. 2457 ใหเปนทาอากาศยานสากล พรอมกบเปลยนชอเปนทาอากาศยานดอนเมอง (พ.ศ. 2491) และเปลยนชออกครงเปน “ทาอากาศยานกรงเทพ” สงกดกองทพอากาศ (พ.ศ. 2498) การเรมโครงการกอสราง “เขอนภมพล” (พ.ศ. 2496) การโอนกจการกองโทรศพท สงกดกรมไปรษณยโทรเลข ไปจดตงเปน “องคการโทรศพทแหงประเทศไทย” เปนนตบคคล สงกดกระทรวงคมนาคม (พ.ศ. 2497) และการเปด “สถานโทรทศนไทยทวชอง 4” (พ.ศ. 2498) รวมถงภาคเอกชนไดกอตง “บรษท สยามกลการ จ ากด” เปนตวแทนจ าหนายรถยนตนสสนและดทสน จากประเทศญปน (พ.ศ. 2495)

จากการเรงรดพฒนาประเทศมาเปนล าดบ รฐบาลจงไดประกาศใชพระราชบญญตแรงงาน พ.ศ. 2499 เปนกฎหมายแรงงานฉบบแรก ซงมเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบดงกลาว ดงน

“โดยทประเทศไทยไดววฒนาการมาจนถงบดน พาณชยกรรม อตสาหกรรม และธรกจมความเจรญมากขน ถงขนทจะตองมการคมครองแรงงานเพอประโยชนรวมกน และการประสานงาน ตลอดจนความเขาใจอนดซงกนและกนระหวางนายจางกบลกจาง และโดยทไดค านงถง การทประเทศไทยไดเขารวมเปนสมาชกขององคการการกรรมกรระหวางประเทศ9มาแตแรกตง ซงเปนการแสดงความสนใจของประเทศไทยตอการใชแรงงานอนเปนปจจยส าคญในการเศรษฐกจ ทงในดานผลตและบรโภค และโดยทรฐบาลนมนโยบายสงเสรมแรงงานเพอประโยชนสวนรวมในอนทจะพฒนาเศรษฐกจ และสงเสรมความเปนธรรมแหงสงคมตามคลลองแหงระบอบเสรประชาธปไตย จงเหนสมควรตรากฎหมายวางระเบยบการใชแรงงานหรอสภาพการท างาน

8 ตอมา กองกรรมกรไดพฒนาเปน “กรมแรงงาน” สงกดกระทรวงมหาดไทยในป พ.ศ. 2508 และปรบปรงเปน “กรมสวสดการและ

คมครองแรงงาน” และ “กรมพฒนาฝมอแรงงาน” ในป พ.ศ. 2535 สงกดกระทรวงมหาดไทย และเปน “กระทรวงแรงงาน” ในปจจบน. 9 ชอเดมทใชเรยก “องคการแรงงานระหวางประเทศ” (International Labour Organization : ILO).

7

รบรองสทธของลกจางทจะกอตงและเขารวมสหภาพแรงงาน การเจรจาตอรองกบนายจาง ตลอดจนก าหนดวธการแกปญหาขอขดแยงระหวางกน เพอใหเปนมาตรฐานทจะเปนหลกประกนสวสดภาพอนามย และความมนคงในการท างานประกอบอาชพ

ฉะนน เพอใหกฎหมายนไดเปนประโยชนตามเจตนารมณดงกลาว และเพอใหการพจารณารางกฎหมายนเปนไปตามวธการประชาธปไตย รฐบาลจงไดปรกษาหารอรวมกนทงฝายนายจางและลกจาง ตลอดจนรบฟงมตมหาชน รวมทงไดอาศยหลกการซงองคการการกรรมกรระหวางประเทศไดตราไวเปนมาตรฐาน กบบรรดากฎหมายวาดวยแรงงานทก าลงใชอยในนานาอารยประเทศ ประกอบการพจารณากลนกรองใหเหมาะสมกบภาวะในประเทศไทยดวย ซงจะเปนผลใหกจการพาณชยกรรม อตสาหกรรม และธรกจด าเนนไปโดยเรยบรอยมประสทธภาพ และทงนายจางและลกจางตางมเมตตาธรรมตอกน”

ตอมา รฐบาลไดประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท 1 เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศระหวางป พ.ศ. 2504-2509 ชาวชนบทเรมเคลอนยายถนฐานเขาไปท างานในกรงเทพมหานคร (จงหวดพระนครในสมยนน) มากขน จนถงป พ.ศ. 2515 ไดจดตงการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เพอพฒนาอตสาหกรรมและการคาของประเทศ และในป พ.ศ. 2520 จงไดตงนคมอตสาหกรรมบางป จงหวดสมทรปราการ เปนนคมอตสาหกรรมแหงแรกในประเทศไทย

กอนหนานนในชวงป พ.ศ. 2501-2508 สภาพการณของประเทศไทยในขณะนน นายจางและลกจางขาดการยบย งชงใจในการใชสทธนดหยดงานและปดงานงดจางเปนจ านวนมาก รฐบาลจงประกาศใชพระราชบญญตก าหนดวธระงบขอพพาทแรงงาน พ.ศ. 2508

หลงจากนนอก 10 ปตอมา รฐบาลไดประกาศใชพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 ซงมเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบดงกลาว ดงน

“โดยทประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 103 ลงวนท 16 มนาคม พ.ศ. 2515 ในสวนทเกยวกบแรงงานสมพนธ ยงมวธการไมเหมาะสมแกสถานการณทางเศรษฐกจและสงคมปจจบน สมควรใหมกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธขนแทน เพอก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการยนขอเรยกรองและการระงบขอพพาทแรงงานใหเหมาะสมและสมบรณยงขน ใหนายจางจดตงสมาคมนายจางและลกจางจดตงสหภาพแรงงาน เพอแสวงหาและคมครองประโยชนเกยวกบการจาง การจดสวสดการ และสงเสรมความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง ตลอดจนใหลกจางจดตงคณะกรรมการลกจางเปนองคกรในการหารอในกจการตางๆ กบนายจาง เพอใหเกดความเขาใจซงกนและกนและหาทางปรองดองใหการท างานรวมกนระหวางนายจางกบลกจางใหมผลดยงขน”

จากแนวทางการพฒนาประเทศและการเปลยนแปลงของสงคมตลอดระยะเวลาทผานมา อาจสะทอนภาพบางสวนของความสมพนธระหวางนายจางกบลกจางไดวา ความรสกเอออาทรและความสมานฉนทลดนอยลง ในขณะทการอะลมอลวยและการใหอภยกนเรมมแนวโนมจะไดรบการปฏเสธมากขนในสงคมไทย

8

แผนภม แสดงทมาของนโยบายแรงงานสมพนธ

ความเช อมโยงของปญหา

แรงงานสมพนธกบปญหาอ น

ความเป นอ นยของปญหา

แรงงานสมพนธ

ความ ม แทจรงของปญหา

แรงงานสมพนธ

ความเป นพลว รของปญหา

แรงงานสมพนธ

การกระ น หเกด

การหาแนวทางแก ขปญหา

แรงงานสมพนธ

ปญหาแรงงานสมพนธ

ทมาของนโยบาย

แรงงานสมพนธ

แนวทางการพฒนาประเทศและการเปลยนแปลง

ทางสงคม

ลกจาง

นายจาง

2. บทบาทหนาทของนโยบายแรงงานสมพนธ

การรกไปขางหนาเพอสรางพลงความรวมมอในสถานประกอบกจการ คอ บทบาทหนาทส าคญของนโยบายแรงงานสมพนธ ซงไดแสดงความหมายจาก A-Z รวม 26 ค า เพอใหเกดความเขาใจอยางชดเจนในการก าหนดนโยบายแรงงานสมพนธ ดงน

นโยบายแรงงานสมพนธจะตองสงเสรมใหนายจางกบลกจางเรยนรทศนคต (Attitude) ของแตละฝาย พรอมกบศกษาพฤตกรรม (Behavior) และปรบเปลยนไปสพฤตกรรมทพงประสงค เพอกอใหเกดความเขาใจ (Comprehension) ในการอยรวมกน และพฒนา (Development) ความสมพนธไปสการเปนนายจางลกจางอยางเปนอนหนงอนเดยวกน ดวยความเสมอภาค (Equal) ในการแสดงความคดเหน และมเสรภาพ (Freedom) ในการรวมตวเปนองคกรลกจาง เพอคมครอง (Guard) การกระท าอนไมเปนธรรมทอาจเกดขนได ท าใหทงสองฝายอยรวมกนอยางมความสขปราศจากความกงวลใจ (Happy-Go-Lucky) และสงผลดตอภาพลกษณ (Image) องคกร รวมถงการเปนหนสวนทมสวนแบงความเสยง (Joint Venture) จากความสมพนธทราบรนหรอมอปสรรครวมกนดวย

ทงน นายจางกบลกจางพรอมทจะปรบปรง (Kaizen) การด าเนนงานของแตละฝายใหดขนอยางตอเนอง และตดตอสอสาร (Liaison) ถงกนอยเสมอ ซงจะชวยประนประนอม (Mediate) ปญหาทอาจเกดขนใหคลคลายไปไดอยางรวดเรว ลดความคบแคบในใจ (Narrow-Minded) หรอความมอคต

9

ของแตละฝาย ชวยเปดกวางทางความคด (Open-Minded) เพอพชตความขดแยง (Paradox) และลดขอสงสย (Question) บางประการทยงไมเขาใจกน ท าใหทกฝายรสกผอนคลาย (Relax) ความกงวลไปได

ในทสด นโยบายแรงงานสมพนธจะเปนค าตอบ (Solution) ของความชดเจนในการสงเสรมแรงงานสมพนธในสถานประกอบกจการ ท าใหนายจางกบลกจางมโอกาสพดคยกน (Talk) มากขน นายจางยอมรบการรวมตว (Union) ของลกจาง และใหโอกาสแสดงความคดเหน (Voice) อยางเปดเผย นายจางลกจางสามารถท างาน (Working) รวมกนไดอยางมความสข และจะมความพเศษ (eXtra) เปนอยางมาก เมอทงสองฝายเหนดวย (Yessing) และตกลงใจรวมกนทจะท าใหไมมความขดแยงเกดขน (Zero Conflict) ในสถานประกอบกจการ

3. คณลกษณะของนโยบายดานแรงงานสมพนธ

นโยบายดานแรงงานสมพนธควรมลกษณะทด ดงน (1) สงเสรมการยอมรบบทบาทของลกจางในฐานะหนสวนการผลต เพอพฒนาการ

มสวนรวมของลกจางในการก าหนดนโยบาย แผนงาน และกจกรรม (2) สอดคลองกบทศนคต คานยม และวถชวตของนายจางลกจาง เพอกอเกดเปน

วฒนธรรมองคกร (3) เสรมสรางความรวมมอในการท างานของนายจางลกจาง เพอท าใหการผลตสนคา

และบรการเปนไปอยางมประสทธภาพ ผลประกอบการมก าไรแบงปนใหแกลกจางทกคนอยางเปนธรรม (4) พฒนาความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง เพอน าไปสแรงงานสมพนธเชงบวก

อยางย งยน

4. หลกธรรมาภบาลกบการก าหนดนโยบาย แผนงาน กจกรรมดานแรงงานสมพนธ

หลกธรรมาภบาล คอ หลกเกณฑในการบรหารกจการบานเมองทด ซงสามารถน าไปปรบใชไดในการบรหารกจการขององคกรทกประเภท

4.1 หลกธรรมาภบาล หลกธรรมาภบาล (Good Governance : GG) หมายถง กตกา หรอกฎเกณฑ

การบรหารการปกครองทเหมาะสมและเปนธรรม ซงใชในการธ ารงรกษาสงคมและบานเมอง ถาในวงการธรกจอาจเรยกวา หลกบรรษทภบาล (Corporate Governance : CG) ประกอบดวยหลกส าคญ 6 ประการ ดงน10

10 ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542, ราชกจจานเบกษา, (ฉบบประกาศทวไป), เลม 116 ตอนท 63 ง (วนท 30 สงหาคม 2542).

10

(1) หลกนตธรรม (Rule of Law) หมายถง การตรากฎหมายทถกตอง เปนธรรม การบงคบใหเปนไปตามกฎหมาย หรอการก าหนดกฎ กตกา และการปฏบตตามกฎ กตกาทตกลงกนไวอยางเครงครด โดยค านงถงสทธ เสรภาพ ความยตธรรม ของสมาชกในสงคม

(2) หลกคณธรรม (Morality) หมายถง การยดมนในความถกต องดงาม การสงเสรมสนบสนนใหทกคนพฒนาตนเองไปพรอมกน เพอใหมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรต

(3) หลกความโปรงใส (Transparency) หมายถง การสรางความไววางใจซงกนและกนของคนในสงคม โดยปรบปรงกลไกการท างานขององคกรใหมความโปรงใส

(4) หลกความมสวนรวม (Participation) หมายถง การเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมรบร และเสนอความเหนในการตดสนใจเพอแกไขปญหาส าคญของสวนรวม

(5) หลกความรบผดชอบ (Responsibility) หมายถง การตระหนกในสทธหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจปญหาสาธารณะของบานเมอง และกระตอรอรนในการแกปญหา ตลอดจนการเคารพในความคดเหนทแตกตาง และความกลาทจะยอมรบผลดและผลเสยจากการกระท าของตน

(6) หลกความคมคา (Value) หมายถง การบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากด เพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยใหทกคนมความประหยดใชของใหคมคา สรางสรรคสนคาและบรการทมคณภาพ และรกษาพฒนาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณอยางย งยน

4.2 สถานประกอบกจการทมหลกธรรมาภบาล สถานประกอบกจการใดจะมการบรหารจดการแรงงานสมพนธดหรอไม มได

ขนอยกบวาสถานประกอบกจการนนจะมขนาดใหญ กลาง หรอเลก หากแตขนอยกบ “แรงบนดาลใจ” ของนายจางทเปดโอกาสใหแกลกจางไดรวมมอกบนายจางก าหนดนโยบาย แผนงาน และกจกรรม รวมถงการก าหนดระเบยบแบบแผนเปนแนวปฏบตของทกคนในสถานประกอบกจการนน ดวยความเหนชอบยอบรบของลกจางหรอผานระบบผแทนของลกจางกตาม ซงสอดคลองกบ “หลกการมสวนรวม”

นโยบาย แผนงาน และกจกรรม รวมถงระเบยบแบบแผนดงกลาว จะตองมรปแบบเปนลายลกษณอกษรตามททกคนไดตกลงไว เพอใชเปนหลกหรอแนวปฏบตทมเนอหาสาระอยางเปนธรรมแกทกฝาย ซงสอดคลองตาม “หลกนตธรรม” และการยดมน ปฏบต ดวยความจรงใจ เพอเปนการพฒนาคณภาพชวตตนเองใหเกดความถกตองดงาม พฒนาความสมพนธของทงสองฝาย คอ นายจ างก บลกจ าง และพฒนาการบรหารจ ดการขององคกรใหเกดความก าวหนาตาม “หลกคณธรรม” ซงจะน าไปสการปรบปรงกลไกการบรหารจดการองคกรใหเกดความโปรงใส เปนระบบงานอยางชดเจน และเกดความไววางใจซงก นและกนในระบบแรงงานสมพนธ เพอปองกนการกลาวอางแบบลอย ๆวา เรองทปฏบตอยในปจจบนไดถอเอาตามประเพณทปฏบตกนตอ ๆมา

11

และอาจใชอ านาจเปลยนแปลงแกไขลดรอนสทธหนาทบางอยางของผอนโดยพลการ เนองจากมไดก าหนดไวเปนลายลกษณอกษรหรอจดเปนระบบงานตาม “หลกความโปรงใส”

เมอการบรหารจดการแรงงานสมพนธเปนไปอยางมประสทธภาพ แตละฝายกจะตระหนกถงสทธหนาทของอกฝายหนง มส านกความรบผดชอบในการแกไขปญหารวมกน โดยไมคดวาปญหานนเปนปญหาของฝายใดฝายหนง เพราะจากปญหาเลกอาจจะน าไปสการสรางปญหาใหญ และกลายเปนปญหาของสวนรวมได ซงสอดคลองกบ “หลกความรบผดชอบ” และสดทาย คอ การก าหนดตวชวดคณภาพของงานตามนโยบาย แผนงาน และกจกรรม รวมถงระเบยบแบบแผนตางๆ ทไดก าหนดไว เพอประเมนผลตามหลกเกณฑใหเกดประสทธภาพ ประสทธผล และเกดประโยชนสงสดตาม “หลกความคมคา” ซงเนอหาทงหมดนเรยกวา “หลกธรรมาธบาล”

กรณบรษท เคยวเซรา คนเซค (ประเทศไทย) จ ากด11 จงหวดล าพน ประกอบกจการ ผลตชนสวนหรออปกรณทใชกบผลตภณฑอเลกทรอนกส เปนตวอยางหนงทแสดงนโยบายการบรหารองคกรภายใตหลก Philosophy by Kyocera คอ “การบรหารดวยใจ” เปนการบรหารโดยใชใจเปนพนฐาน โดย Dr. Inamori Kazuo ประธานกตตมศกด Kyocera Kinseki Group ซงสาระของนโยบายมความสอดคลองกบหลกธรรมาภบาลในภาพรวม ดงน

“นอบนอมถอมตน รกเพอนมนษย ถกตองโปรงใสเสมอ ท างานดวยความนอบนอมถอมตน เคารพในพระเจา มใจรกเพอนมนษย รกงาน รกบรษท รกประเทศ

เคยวเซราตดสนใจทจะบรหารองคกร โดยอาศยใจคนเปนทยดเหนยว ถงแมวาไมมอะไรในโลกทจะบอบบางและผนแปรไดมากไปกวาจตมนษย

แตกเปนความจรงทวาสายใยของจตใจมนษยเปนสงทแขงแรง และเหนยวแนนมากกวาสงใดๆ ในโลก และหากเพยงครงหนงถาเคยไดผกพนกนดวยความเชอใจกนอยางเหนยวแนนแลว กคงไมมสงใดทจะเชอถอไววางใจไดเทากบจตใจคนนนเอง

ผมประสบความส าเรจในชวตได เพราะผมมปรชญา” นอกจากน Mr. Takeshi Iijima ประธานบรษท เคยวเซรา คนเซค (ประเทศไทย)

จ ากด ไดกลาวถง “การบรหารโดยใชใจเปนพนฐาน” โดยม “หลกการบรหาร” ดงน “แสวงหาซงความสขทงทางวตถและทางจตใจใหกบพนกงานทกคนพรอมกบ

มสวนรวมในการพฒนาความกาวหนาของสงคมและมนษยชาต” - จะใชอะไรเปนหลกยดในการบรหารงาน ? - สงทตองท าเพอทจะปกครองและน าพากลมใหกาวหนาตอไปได...คอ ?

11 ขอมลจากแบบเสนอชอเพอรบการคดเลอกเปนสถานประกอบกจการดเดนดานแรงงานสมพนธและสวสดการแรงงาน ประจ าป พ.ศ. 2552 ของบรษท เคยวเซรา คนเซค (ประเทศไทย) จ ากด จงหวดล าพน, จดโดยกรมสวสดการและคมครองแรงงาน.

12

“ไมมสงใดทจะยดถอไดมากไปกวาใจของคน ใจคนเปลยนงายยากนกทจะหย งถง แตในขณะเดยวกนหากสามารถยดถอ และผกมดใจใหไดอยางเขมแขงแลว กไมมสงใดทจะมาหนกแนนเทยบเทากบใจไดเชนกน

รางกายทประกอบไปดวยเซลลหลายลานลานเซลล ท างานสอดประสานภายใตเจตจ านงเดยวก นจนสามารถเตะบอลได บรษทประกอบไปด วยอะมบาหลายรอยกลมเปนหนงเดยวกนไดดวยการรวมใจเขาไวดวยกน

เคารพและชวยเหลอซงกนและกนระหวางหนวยงาน ตงแตระดบผบรหารของบรษทจนถงระดบสมาชกของอะมบาผกสายสมพนธกนดวยความไวเนอเชอใจ”

การวางหลกการบรหาร “พนกงานเขาท างานกบบรษทโดยคดฝากชวตทงชวตไว ดงนนบรษทจงตองม

วตถประสงคทยงใหญ คอ มงปกปองไวซงชวตความเปนอยของพนกงานและครอบครวของพวกเขาใหมความสขสมบรณ

พนกงานปฏบตงานภายใตแนวคดทวา นคอบรษทของตนเองและตนเองคอผบรหาร ไมใชความสมพนธในเชงผบรหารกบลกจาง แตเปนความสมพนธในเชงเพอนรวมงานทไดทมเทความพยายามเพอเปาหมายเดยวกน”

5. แนวคด 3 Concept นการก าหนดนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานแรงงานสมพนธขนพ นฐาน

ในประเทศไทย การจดระบบการบรหารจดการแรงงานสมพนธในสถานประกอบกจการ สวนหนงเปนการใหความส าคญกบงานบคคลมากกวางานแรงงานสมพนธ และไมเขาใจเกยวกบความแตกตางและความเชอมโยงระหวางงานบคคลกบงานแรงงานสมพนธและงานสวสดการ (โปรดดรายละเอยดในบทท 5 มตของแรงงานสมพนธ เรอง แรงงานสมพนธในมตของการบรหาร) ท าใหการจดระบบการบรหารจดการแรงงานสมพนธในสถานประกอบกจการขาดความชดเจน เชน การก าหนดนโยบาย การจดท าแผนงานและกจกรรมดานแรงงานสมพนธ ซงจะมผลตอพนฐานความรความเขาใจส าหรบสถานประกอบกจการทประสงคจะลงทนในการบรหารจดการดานแรงงานสมพนธและสวสดการแรงงาน

ฉะนนนายจางกบลกจางจะตองรวมใจกนเปนหนง (All for One)ในการก าหนดนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานแรงงานสมพนธ เพอใหทงสองฝายสามารถด าเนนการไปสเปาหมายรวมกน โดยสถานประกอบกจการจะตองมความเขาใจในการบรหารจดการแรงงานสมพนธทดใน 3 Concept ไดแก

(1) Thinking Concept (2) Doing Concept (3) Results Concept

13

5.1 สถานประกอบกจการ “คด” อย าง รเกยวกบแรงงานสมพนธ (Thinking Concept) การคด หมายถง การจดระบบนโยบาย แผนงาน และกจกรรม โดยจะตอง

น าเสนอสาระหรอเนอหาของนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานการบรหารงานบคคลและดานการบรหารแรงงานสมพนธ และใหแยกการบรหารงานบคคลและการบรหารแรงงานสมพนธออกจากกนอยางชดเจน ซงนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดงกลาวจะตอง

(1) มอยจรง (2) ปดประกาศโดยเปดเผย และ (3) ลกจางรบรไดวา นายจางคดอยางไรเกยวกบการบรหารแรงงานสมพนธและ

การบรหารงานบคคล เนองจากการถายทอดความคดออกมาเปนนโยบาย แผนงาน และกจกรรมจะท าให

เกดความโปรงใสตอลกจาง ซงเปนผมสวนไดสวนเสยโดยตรงเกยวกบเรองน โดยลกจางควรไดรบโอกาสจากนายจางอยางมแรงงานสมพนธทดใหม “สวนรวม” ในขนตอนตางๆ ของวงจรนโยบาย (Policy Cycle) ซงประกอบดวย

(1) การก าหนดนโยบาย (Policy Formulation) (2) การอนมตนโยบาย (Policy Approval) (3) การน านโยบายไปปฏบต (Policy Implementation) (4) การประเมนนโยบาย (Policy Evaluation) (5) การพฒนานโยบาย (Policy Development) ส าหรบนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานการบรหารงานบคคลและดานการ

บรหารแรงงานสมพนธนนเกยวของกบเรองตางๆ ดงน 5.1.1 นโยบายดานงานบคคล

ในการพจารณาก าหนดนโยบายดานงานบคคล ผบรหารควรค านงถงวงจรการบรหารงานบคคล เพอน าไปใชเปนแนวทางในก าหนดขอบเขตของนโยบาย ซงวงจรการบรหารงานบคคลประกอบดวยขนตอนส าคญ ดงน

(1) การสรรหาบคลากร (Recruitment) (2) การคดเลอกบคลากร (Selection) (3) การประเมนผลบคลากร (Employee Appraisal) (4) การก าหนดคาตอบแทนใหแกบคลากร (Compensation) (5) การพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) (6) การพนจากงาน (Separation) เม อพ จารณาอย าง ถ ถ วนจน เหนภาพของระบบงานจากวงจรการ

บรหารงานบคคลแลว จงก าหนดรางนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานการบรหารงานบคคล ดงน

14

(1) นโยบายการก าหนดงานและการวเคราะหงาน ประกอบดวย - แผนงานสรรหาบคลากร ไดแก กจกรรมการพจารณาขอก าหนด

เพอการสรรหา และกจกรรมการก าหนดวธการสรรหา - แผนงานคดเลอกบคลากร ไดแก กจกรรมการทดสอบ และกจกรรม

การท าสญญาจาง (2) นโยบายการประเมนผลบคลากร ประกอบดวย

- แผนงานประเมนผลงาน ไดแก กจกรรมการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงาน และกจกรรมการสงเสรมหลกธรรมาภบาลในการท างาน

- แผนงานสงเสรมความกาวหนาในงาน ไดแก กจกรรมการก าหนดความรบผดชอบในงานทมระดบสงขน และกจกรรมการมอบหมายใหปฏบตงานในระดบทสงขน

(3) นโยบายคาจาง ประกอบดวย - แผนงานหลกประกนคาจาง ไดแก กจกรรมการก าหนดคาจาง

ตามอตราคาจางขนต าส าหรบงานบางประเภท และกจกรรมการก าหนดคาจางในระดบทไมต ากวาอตราเงนเดอนของภาคราชการ

- แผนงานพฒนาคาจาง ไดแก กจกรรมการก าหนดคาตอบแทนพเศษส าหรบบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะดาน และกจกรรมการปรบปรงคาจางใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงอตราคาจางในตลาดแรงงาน

- แผนงานเสรมสรางความเปนธรรมในการพจารณาคาจาง ไดแก กจกรรมการแตงตงคณะกรรมการพจารณาอทธรณเรองคาจาง และกจกรรมการก าหนดใหลกจางมสทธในการอทธรณเรองคาจางอยางเปนธรรมและไดรบการแจงผลใหทราบอยางรวดเรว

(4) นโยบายการพฒนาบคลากร ประกอบดวย - แผนงานศกษาความตองการเพอการพฒนาบคลากร ไดแก กจกรรม

การศกษาความตองการในการพฒนาบคลากร กจกรรมการส ารวจปญหาอนเกดจากการปฏบตงานทมผลกระทบตอองคกร และกจกรรมการก าหนดหลกสตรพฒนาบคลากร

- แผนงานฝกอบรม ไดแก กจกรรมการฝกอบรมบคลากรใหม กจกรรมการฝกอบรมบคลากรตามสายงาน และกจกรรมการฝกอบรมบคลากรกอนพนจากงาน

(5) นโยบายการสงเสรมระเบยบวนยในการท างาน ประกอบดวย - แผนงานสงเสรมการรกษาระเบยบวนย ไดแก กจกรรมการรณรงค

การปฏบตตามขอบงคบในการท างาน และกจกรรมการใหรางวลแกบคลากรทมความประพฤตดเดน - แผนงานธ ารงความเปนธรรมในการรกษาระเบยบวนย ไดแก กจกรรม

การแตงตงคณะกรรมการสอบสวนขอเทจจรง และกจกรรมการแตงตงคณะกรรมการลงโทษทางวนย

15

(6) นโยบายการพนจากงาน ประกอบดวย - แผนงานการจายสทธประโยชนอนพงจะไดรบเมอพนจากงาน ไดแก

กจกรรมการจายคาชดเชยตามกฎหมายคมครองแรงงาน และกจกรรมการจายเงนกองทนส ารองเลยงชพ - แผนงานประชาสมพนธสทธประโยชนอนพงจะไดรบเมอพนจากงาน

ไดแก กจกรรมการเผยแพรขอมลสทธประโยชน และกจกรรมการรบฟงความคดเหนเกยวกบสทธประโยชน 5.1.2 นโยบายดานแรงงานสมพนธ

ความพเศษหรอลกษณะเฉพาะของนโยบายดานแรงงานสมพนธทมความแตกตางจากนโยบายดานงานบคคล คอ นโยบายดานแรงงานสมพนธไมไดถกก าหนดจากนายจางเพยงฝายเดยวเหมอนกบนโยบายดานงานบคคล แตนโยบายดานแรงงานสมพนธจะตองเกดจากลกจางหรอผแทนลกจางมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย และน าเสนอตอลกจางทกคนใหรวมรบร

ในการพจารณาใหมการก าหนดนโยบายดานแรงงานสมพนธนน นายจางตองท าความเขาใจเกยวกบหลกการมสวนรวม โดยการยนอยในจดทตางจากคนอน จงจะท าใหเกดมมมองแลเหนวงจรการบรหารแรงงานสมพนธ ซงประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน

ขนตอนท 1 การตดสนใจเปดโอกาสใหลกจางมสวนรวม ขนตอนท 2 การก าหนดคาระดบการมสวนรวมขององคกรลกจาง ขนตอนท 3 การจดใหมผแทนลกจางเพอการมสวนรวม ขนตอนท 4 การก าหนดวธปฏบต วาดวยการสรางความรวมมอ การปองกน

ความเสยง และการแกไขความขดแยง ขนตอนท 5 การด าเนนการตามวธปฏบต วาดวยการสรางความรวมมอ

การปองกนความเสยง และการแกไขความขดแยง ขนตอนท 6 การประเมนวธปฏบต วาดวยการสรางความรวมมอ การปองกน

ความเสยง และการแกไขความขดแยง ขนตอนท 7 การพฒนาวธปฏบต วาดวยการสรางความรวมมอ การปองกน

ความเสยง และการแกไขความขดแยง เมอพจารณาอยางละเอยดถถวนและเขาใจหลกการมสวนรวมในวงจรการ

บรหารแรงงานสมพนธแลว (โปรดดรายละเอยดเรอง วงจรการบรหารแรงงานสมพนธ ในบทท 14 โครงสรางและหนาทขององคกรบรหารจดการแรงงานสมพนธ) จงก าหนดรางนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานแรงงานสมพนธขนพนฐาน ดงน

(1) นโยบายสงเสรมการมสวนรวม ประกอบดวย - แผนงานสงเสรมการมสวนรวมของลกจาง ไดแก กจกรรมการจด

กลองรบความคดเหนหรอขอเสนอแนะ และกจกรรมการส ารวจความคดเหนของลกจางดานแรงงานสมพนธและสวสดการแรงงานประจ าป

16

- แผนงานพฒนาการมสวนรวมขององคกรลกจาง ไดแก กจกรรมการสนบสนนใหองคกรลกจางรวมจดท าแผนการจดการความรตามความตองการของทกฝายทเกยวของอยางเหมาะสม และกจกรรมการสนบสนนใหองคกรลกจางรวมสงเกตการณในการประชมพจารณาขอรองทกขของลกจาง

(2) นโยบายเสรมสรางความสมพนธอนด ประกอบดวย - แผนงานเสรมสรางความสมพนธอนด ไดแก กจกรรมการแขงขน

กฬาภายในองคกรหรอระหวางองคกรเพอสรางความสามคค กจกรรมการสงสรรควนปใหม และกจกรรมการพฒนาจตใจในการอยรวมกน เชน การรวมท าบญและฟงธรรมในวนส าคญทางศาสนา

- แผนงานพฒนาความสมพนธอนด ไดแก กจกรรมการอ านวยความสะดวกใหแกผแทนลกจางเพอการท างานในองคกรลกจาง และกจกรรมการสนบสนนใหลกจางซงเปนผแทนลกจางไปรวมกจกรรมกบหนวยงานภายนอกได โดยถอเสมอนวาการไปด าเนนงานดงกลาวเปนการท างานใหกบนายจาง

(3) นโยบายการสอสารองคกร ประกอบดวย - แผนงานสงเสรมการสอสารองคกร ไกแก กจกรรมการจดท าปาย

ประชาสมพนธ กจกรรมการจดท าจลสาร วารสาร หรอจดหมายขาว และกจกรรมการจดประชมหวหนางาน

- แผนงานพฒนาการสอสารองคกร ไดแก กจกรรมการจดท า Intranet หรอ Internet และกจกรรมการสอสารภาพลกษณองคกรดานแรงงานสมพนธตอสาธารณชน

ทงน ในการก าหนดสาระของนโยบายดานแรงงานสมพนธควรพจารณา ดงน (1) ควรก าหนดสาระของนโยบายโดยใชถอยค าเชงบวก ไดแก

- การสงเสรมลกจางใหม “สวนรวม” ในการบรหารจดการ โดยการเปดโอกาสในการแสดงความคดเหน การตดสนใจ และการแกไขปญหารวมกน

- การ “ปรกษาหารอ” รวมกน โดยกลไกแบบทวภาค - การสงเสรม “ความสมพนธอนด” ระหวางนายจางกบลกจาง และ

ระหวางลกจางดวยกน โดยการจดกจกรรมเชอมความสมพนธ กรณบรษท ชลประทานซเมนต จ ากด (มหาชน) 12 จงหวดนครสวรรค

ประกอบกจการ ผลตปนซเมนตตราพญานาค ส าหรบใชในการกอสราง ก าหนดนโยบายไวในปฏญญาดานแรงงานสมพนธวา

12 ขอมลจากแบบเสนอชอเพอรบการคดเลอกเปนสถานประกอบกจการดเดนดานแรงงานสมพนธและสวสดการแรงงาน ประจ าป พ.ศ. 2552 ของบรษท ชลประทานซเมนต จ ากด (มหาชน) จงหวดนครสวรรค, จดโดยกรมสวสดการและคมครองแรงงาน.

17

“เราจะรวมกนพฒนาความสมพนธอนดระหวางนายจางกบลกจาง ในลกษณะเออประโยชนซงกนและกน เพอความมนคงขององคกรอยางย งยนสบไป”

(2) ไมควรก าหนดสาระของนโยบายโดยใชถอยค าเชงลบ เชน “…จดมงหมายสงสดของการแรงงานสมพนธ คอ การระงบขอขดแยง

ระหวางนายจางกบลกจาง โดยการสรางหนทางเยยวยาและประสานรอยราว ตลอดจนการหยบยนความเทาเทยมกนแหงผลประโยชนใหแกฝายลกจาง...”

5.2 สถานประกอบกจการ “ท า” หร อด าเนนการอย าง รเกยวกบแรงงานสมพนธ (Doing Concept)

การด าเนนการ หมายถง การจดระบบโครงสรางและหนาทขององคกร และระบบแผนงานโครงการ โดยควรน าเสนอเกยวกบ

(1) การจดโครงสรางและหนาทดานการบรหารงานบคคลและดานแรงงานสมพนธ โดยการน าเสนอโครงสรางใหญ (Organization Chart) ของสถานประกอบกจการใหเหนในภาพรวม และเจาะลกหรอจบภาพ (Focus) ไปทหนวยงาน ซงมหนาทความรบผดชอบดานการบรหารงานบคคลและดานแรงงานสมพนธโดยตรงวา ใครเปนใครกนบาง และเจาหนาทแตละคนมหนาทความรบผดชอบเฉพาะดานอะไรบาง นนคอแรงงานสมพนธในมตของฝายนายจาง โดยอาจใชงานบคคลเปน “ประต” ไปสงานแรงงานสมพนธกอนกไดในเบองตน

สวนแรงงานสมพนธในมตของฝายลกจางนน ตองน าเสนอใหเหนภาพโครงสรางและอ านาจหนาทของคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการ หรอคณะกรรมการลกจาง หรอคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานของสถานประกอบกจการ หรอคณะกรรมการกจการสมพนธ (ในรฐวสาหกจ) รวมถงคณะกรรมการอนๆ (ถาม) เชน คณะกรรมการกฬา คณะกรรมการโรงอาหาร และคณะกรรมการจดรถรบ -สงพนกงาน เปนตน โดยมรปถายคณะกรรมการ และรายชอ พรอมกบต าแหนงแสดงใหเหนอยางชดเจน

(2) รปแบบของแผน ควรจดท าเปนแผนทมการประสานระหวางแผนงานโครงการ (Integrated Project Approach) มากกวาการจดท าแผนแบบรายโครงการ (Project by Project Approach) ทขาดการประสานสมพนธกนระหวางแผนงานและระหวางโครงการ ซงการจดท าแผนแบบแรกจะสงผลใหประสทธภาพของแผนบรรลเปาหมายไดอยางไมซ าซอนกน

(3) การจดกจกรรมตามนโยบายและแผนงานดานแรงงานสมพนธ โดยการน าเสนอรปภาพกจกรรมตางๆ ใหสอดคลองกบนโยบายและแผนงานตามทไดก าหนดไว ใหแสดงความสมพนธทมความเชอมโยงกนระหวางนโยบายกบแผนงาน และแผนงานกบโครงการหรอกจกรรม ซงมหลกการทส าคญ คอ

18

(3.1) การด าเนนการรวมกนตองผานกลไกทวภาค ซงจะแสดงถงบทบาทของผแทนลกจางและอาจรวมถงบทบาทของ “สหภาพแรงงาน” ในลกษณะการบรหารงานแบบมสวนรวม หรอรปแบบคณะกรรมการตามทกฎหมายก าหนด เชน

- คณะกรรมการลกจาง (ตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518) - คณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการ (ตามพระราชบญญต

คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541) - คณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมใน

การท างานของสถานประกอบกจการ (ตามพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2554) หรอ

- คณะกรรมการรปแบบอนนอกเหนอจากทกฎหมายก าหนด เชน คณะกรรมการสอบสวนวนยและการลงโทษ เปนตน

(3.2) การอ านวยความสะดวกทนายจางใหโอกาสลกจางไปด าเนนกจกรรมไดตามความเหมาะสมและสม าเสมอ

(3.3) การสรางชองทางการสอสารสองทาง เพอใหลกจางทกคนไดมโอกาสแสดงความคดเหนและการรองทกขตอนายจางทงแบบเปนทางการและแบบไมเปนทางการ ในขณะเดยวกนนายจางกตองแจงแถลงความเปนไปของกจการทอาจแสดงถงความเจรญกาวหนาหรอปญหาอปสรรคทก าลงเผชญอย เพอใหทงสองฝายเกดความเขาใจซงกนและกน

5.3 นายจางลกจาง ดรบ “ผล” อะ ร นดานแรงงานสมพนธ (Results Concept) ผลหร อผลลพธ หมายถง การจดระบบประเมนผลขององคกร โดยควรน าเสนอ

ผลการด าเนนงานดานแรงงานสมพนธทเกดขนตามวตถประสงค ผลขางเคยงทอาจเกดขน หรอผลกระทบลกโซททงสองฝายจะไดรบจากนโยบาย แผนงาน และกจกรรม ซงจ าแนกไดเปน 2 ลกษณะ ดงน

(1) ผลผลต (Outputs) หมายถง (1.1) ความรวมมอเพมขน ไดแก

- คณะกรรมการสว สดก ารในสถานประกอบกจก าร ห รอคณะกรรมการลกจาง ไดรบการสนบสนนการด าเนนงานจากนายจางเปนอยางด เชน จดประชมรวมกบนายจางเปนจ านวนครงมากขน มตหรอผลการประชมไดน าไปสการปฏบตมากขนเชนกน

- นายจ างยอมรบบทบาทของผแทนลกจ างและบทบาทของสหภาพแรงงานในฐานะตวแทนของลกจาง และใหโอกาสลกจางมสวนรวมในการแสดงความคดเหน รวมตดสนใจ และรวมแกไขปญหามากขนในเรองตางๆ ทลกจางเปนผมสวนไดสวนเสย

ส าหรบผลขางเคยงทอาจเกดขน (Fallout) เชน ถาคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการใหความสนใจดานแรงงานสมพนธมากขน และเหนวาการจดตง

19

สหภาพแรงงานจะเปนกลไกส าคญทท าใหนายจางตองเปดโอกาสใหลกจางไดเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบสภาพการจางมากขนกวาเดม ซงนายจางอาจไมตองการใหลกจางของตนรวมตวกนจดตงสหภาพแรงงาน และสรางความยงยากในการเจรจาตอรอง ตลอดจนผลกระทบเปนลกโซทจะเกดขนตามมา (Domino Effect) ในระหวางและภายหลงการนดหยดงาน เปนความเสยหายทเกดขนในกระบวนการผลตและการสญเสยความสมพนธอนดทเคยมตอกน

(1.2) ความขดแยงลดลงหรอไมเกดขน ไดแก - การโตเถยงกนหรอการแกไขปญหาอยางไรเหตผลและขาดหลกการ

ตามทสงคมทวไปยอมรบ ลดลงหรอไมเกดขน - การเลกจางหรอการโยกยายหนาทการงานของลกจางอยางไมเปนธรรม

(Unfair Labour Practices) ลดลงหรอไมเกดขน - ขอพพาทแรงงานลดลงหรอไมเกดขน และการนดหยดงานของลกจาง

หรอการปดงานของนายจางจะไมเกดขนอกเลย (2) ผลลพธ (Outcomes) หมายถง

(2.1) ภาพลกษณองคกรและภาพลกษณของสนคา คอ สนคาทผลตขนภายใตความสขในการท างานของลกจาง โดยปราศจากความเครยดอนเกดจากความขดแยงระหวางนายจางกบลกจางในสถานประกอบกจการนน

(2.2) ผลการประกอบกจการของนายจางดขน ไดแก - การผลตสนคาหรอบรการเพมมากขน - ธรกจมการขยายตวและการลงทนเพมขน

(2.3) คาตอบแทนหรอผลตอบแทนทลกจางไดรบเพมมากขนเชนเดยวกน ไดแก

- การปรบปรงสภาพการจางใหดขน เชน ไดรบคาจางสงกวาอตราคาจางขนต า และเงนรางวลพเศษ (Bonus) ตลอดจนสวสดการตามทกฎหมายก าหนดและสวสดการนอกเหนอจากทกฎหมายก าหนด เพอประโยชนของลกจางและครอบครวของลกจาง

- การปรบปรงสภาพแวดลอมในการท างานใหมความสะดวกสบายและนาท างาน (Happy Workplace) มากขน และอาจรวมถงชมชนหรอสงคมทอยรายรอบใกลเคยงสถานทท างานนน ซงเปรยบเสมอนเกราะก าบงหรอเพอนบานทดของสถานประกอบกจการ กควรไดรบการดแลเอาใจใสจากเจาของสถานประกอบกจการใหเปนชมชนทนาอยอาศยยงขน ทงน เพอปองกนปญหายาเสพตด การลกขโมย หรอการเกดอคคภย ทจะสงผลกระทบตอวถชวตการท างานของลกจางและอนาคตในการประกอบธรกจของนายจางดวย

นายจางกบลกจางจะตองรวมกนประเมนผล “การจดระบบการบรหารจดการแรงงานสมพนธในสถานประกอบกจการ” ทกระยะเวลา 3 เดอน และควรบนทกเปนภาพถาย

20

หรอวดทศนอยางละเอยดทกขนตอน พรอมดวยเอกสารเปนลายลกษณอกษรประกอบใหชดเจน เพอใชเปนขอมลประกอบการพจารณาปรบปรงและพฒนายกระดบการบรหารจดการแรงงานสมพนธในสถานประกอบกจการไดอยางสะดวก รวดเรว และถกตองตามตวชวดทก าหนดไวใหมความกาวหนาอยางตอเนอง

ถากจกรรมดานแรงงานสมพนธไมมความเคลอนไหวใดๆ เลย ถงแมวาจะมนโยบายและแผนงานก าหนดไวกตาม หากเปนเชนนน ฝายบรหารจะตองกระตอรอรนรบเรงแปลงนโยบายและแผนงานทอยนงๆ บนกระดาษใหน าไปสการปฏบตโดยเรว กอนทจะถกกระตนเตอนจากฝายลกจางทเฝาดอยตลอดเวลา

6. การสราง วชวดพ นฐานดานแรงงานสมพนธ

ตวชวดพนฐานดานแรงงานสมพนธ คอ หลกเกณฑวดคา “ความเชอมนเบองตน” ทนายจางมตอลกจาง และลกจางมตอนายจาง รวมถงผลประกอบการทนายจางกบลกจางรวมกนด าเนนการ เพอประเมนระดบแรงงานสมพนธภายในระยะเวลาทก าหนด โดยก าหนดจากปจจยทกอใหเกดพฤตกรรมความรวมมอ ความเสยง และความขดแยง ซงเปนความสมพนธในทางบวก เอนเอยงไปทางลบ และเปนไปในทางลบ

6.1 การวดปจจยดานแรงงานสมพนธและระดบความเช อมนดานแรงงานสมพนธ “ระดบแรงงานสมพนธ” ตองวดได โดยตองวดคา “ระดบความเชอมน” ได

จากปจจย 3 ประการ ดงน 6.1.1 กรณนายจาง วดระดบความเช อมนจากปจจย “การส งเสรมการมส วนร วม”

นายจางควรเปดโอกาสใหลกจางไดมสวนรวมคด รวมตดสนใจ และรวมแกไขปญหา ถงแมวานายจาง คอ ผทมเอกสทธทางการบรหารและเปนผดแลปจจยการผลตทงหมด แตนายจางเพยงฝายเดยวกไมสามารถแกไขปญหาทางการผลตทอาจเกดขนได ถาหากขาดลกจางมาชวยแกไขในฐานะ “หนสวนการผลต” ดวยลกจางกเปนผทมสวนไดสวนเสยในผลก าไร-ขาดทนเชนเดยวกบนายจาง

ดงนน ในกรณของนายจางจงเปนการวดคาความเชอมนทมตอลกจางจากปจจย “การสงเสรมการมสวนรวม” โดยการก าหนดคาระดบได 7 ระดบจากสงสดไปต าสด ดงน

ระดบ 3 นายจางลกจางรวมกนแกไขปญหา ตวชวด ไดแก - นายจางสงเสรมใหลกจางเปนคณะท างานแกไขปญหาตาง ๆรวมกบนายจาง

ระดบ 2 นายจางลกจางรวมกนตดสนใจ ตวชวด ไดแก

21

- นายจางสงเสรมใหลกจางรวมประชมกบนายจาง และแสดงความคดเหน พรอมกบใหโอกาสออกเสยงรวมตดสนใจในทประชมไดอยางอสระ

ระดบ 1 นายจางลกจางรวมกนคด ตวชวด ไดแก - นายจางสงเสรมใหลกจางรวมประชมกบนายจาง และแสดงความคดเหน

ในทประชมไดอยางอสระ ระดบ 0 เรมเกดปจจยเสยงทอาจน าไปสการไมเปดโอกาสใหลกจางมสวนรวม

ตวชวด ไดแก - นายจางวางเฉยตอการสงเสรมใหลกจางมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

ระดบ -1 นายจางไมรบฟงความคดเหนของลกจาง ตวชวด ไดแก - นายจางแสดงทาทไมรบฟงความคดเหนของลกจาง

ระดบ -2 นายจางไมพอใจการแสดงความคดเหนของลกจาง ตวชวด ไดแก - นายจางแสดงความไมพอใจในการแสดงความคดเหนของลกจาง

ระดบ -3 นายจางหามไมใหลกจางแสดงความคดเหน ตวชวด ไดแก - นายจางประกาศหามไมใหลกจางแสดงความคดเหน

6.1.2 กรณลกจาง วดระดบความเช อมนจากปจจย “การเสรมสรางความสมพนธอนด” ความตองการของลกจางในการแสวงหาและคมครองผลประโยชนเกยวกบ

สภาพการจาง ซงเปนเรองภายใตเอกสทธทางการบรหารของนายจาง จะไดรบการตอบสนองเปนอยางดกตอเมอนายจางยอบรบในความตองการของลกจาง ซงเกยวของกบความสมพนธอนดทฝายลกจางแสดงออกตอนายจาง และทงสองฝายรวมกนสานตอความสมพนธนนใหย งยน

ดงนน ในกรณของลกจางจงเปนการวดคาความเชอมนทมตอนายจางจากปจจย “การเสรมสรางความสมพนธอนด” โดยการก าหนดคาระดบได 7 ระดบจากสงสดไปต าสด ดงน

ระดบ 3 ลกจางกบนายจางรวมกนด าเนนกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง ตวชวด ไดแก - การประชมหารอรวมกนตามระยะเวลาทก าหนด - การท ากจกรรมตางๆ รวมกน

ระดบ 2 นายจางตอบรบความรสกทดทลกจางมให ตวชวด ไดแก

22

- นายจางยอมรบความคดเหนของลกจาง - นายจางใหอภยลกจาง

ระดบ 1 ลกจางแสดงออกซงความรสกทดตอนายจาง ตวชวด ไดแก - การทกทายและยมแยมแจมใสใหกน - ลกจางใหอภยนายจาง

ระดบ 0 เรมเกดปจจยเสยงทอาจน าไปสความไมเขาใจกน ตวชวด ไดแก - การไมทกทายปราศรยกนตามปกต - การไมยมแยมแจมใสใหกนตามปกต

ระดบ -1 การแสดงความคดเหนขดแยงกนเสมอ ตวชวด ไดแก - การนดประชมหารอรวมกนไมเปนไปตามระยะเวลาทก าหนด - การแสดงความคดเหนของฝายหนงไมเปนทยอมรบของอกฝายหนง

ถงแมวาความคดเหนนนจะเปนไปเพอประโยชนของสวนรวมกตาม - มตของทประชมไมไดเรงรดด าเนนการใหเกดผลส าเรจโดยเรว

ระดบ -2 การปฏเสธการท ากจกรรมตางๆ รวมกน ตวชวด ไดแก - การแจงขอพพาทแรงงาน - การปฏเสธทจะประชมหารอรวมกน - การปฏเสธการปฏบตตามมตทประชมทไดตกลงกน

ระดบ -3 การแสดงความเปนปฏปกษตอกน ตวชวด ไดแก - การนดหยดงาน หรอการชมนมประทวง ชมนมเรยกรองของลกจาง - การปดงานงดจางของนายจาง

6.1.3 กรณการผล สนค าและบรการ วด ระดบความเช อม นจากปจจย “ผลประกอบการ”

เมอนายจางกบลกจางมความสมพนธอนดตอกน และนายจางเปดโอกาสใหลกจางไดมสวนรวมอยางเหมาะสม การบรหารจดการในกระบวนการผลตสนคาและบรการด าเนนการไปไดอยางมประสทธภาพ เมอเกดปญหาอปสรรคอยางไมคาดคด ทงสองฝายรวมมอกนแกไขปญหาอปสรรคทงหลายใหหมดสนไปได ปจจยความเสยงทมตอการขาดทนลดลงหรอไมเกดขน ผลก าไรเปนไปตามแผนงานทก าหนดไว และน าไปจดสรรเพอประโยชนตางๆ อยางลงตว

23

ดงนน ในกรณของการผลตสนคาและบรการจงเปนการวดคาความเชอมนจากปจจย “ผลประกอบการ” โดยการก าหนดคาระดบได 7 ระดบจากสงสดไปต าสด ดงน

ระดบ 3 ผลก าไรไดรบการจดสรรปนสวนอยางเหมาะสม ตวชวด ไดแก - ลกจางพงพอใจตอจ านวนคาจาง คาตอบแทน หรอโบนสประจ าปทไดรบ - นายจางพงพอใจตอการขยายกจการทเปนไปตามแผน หรอจ านวน

เงนทนทสะสมไดเพมขน ระดบ 2 ปจจยความเสยงทมผลตอการขาดทนลดลงหรอไมเกดขนในระหวาง

การจดจ าหนาย ตวชวด ไดแก - จ านวนสนคาและบรการทอาจสญเสยระหวางการขนสงเปนไปตาม

เปาหมาย - จ านวนสนคาและบรการทอาจสญเสยระหวางการจ าหนายเปนไปตาม

เปาหมาย - จ านวนสนคาและบรการจ าหนายไดตามเปาหมาย

ระดบ 1 การบรหารจดการกระบวนการผลตสนคาและบรการเปนไปอยางมประสทธภาพ

ตวชวด ไดแก - จ านวนของเสยจากการผลตสนคาและบรการลดลงตามเปาหมาย - ปรมาณของสนคาและบรการเปนไปตามเปาหมาย - คณภาพของสนคาและบรการเปนไปตามหลกเกณฑ

ระดบ 0 เรมเกดปจจยเสยงทอาจน าไปสความไมมประสทธภาพในการบรหารจดการกระบวนการผลตสนคาและบรการ

ตวชวด ไดแก - ความเอาใจใสของนายจางในกระบวนการผลตสนคาและบรการเรม

ถดถอยลงจากเหตใดเหตหนง - ความไมเขาใจกนระหวางนายจางกบลกจางเรมเกดขนจากเหตใดเหตหนง - ความเอาใจใสของลกจางตามหลกเกณฑการท างานเรมลดนอยลง - ความรวมมอของลกจางในการเขาท างานตามเวลาปกตและท างาน

ลวงเวลาเรมลดนอยลง

24

ระดบ -1 การบรหารจดการกระบวนการผลตสนคาและบรการเปนไปอยางไมมประสทธภาพ

ตวชวด ไดแก - จ านวนของเสยจากการผลตสนคาและบรการไมลดลงตามเปาหมาย - ปรมาณของสนคาและบรการไมเปนไปตามเปาหมาย - คณภาพของสนคาและบรการไมเปนไปตามหลกเกณฑ

ระดบ -2 ปจจยความเสยงทมผลตอการขาดทนไมลดลงหรอไมเกดขนในระหวางการจดจ าหนาย

ตวชวด ไดแก - จ านวนสนคาและบรการทอาจสญเสยระหวางการขนสงไมเปนไปตาม

เปาหมาย - จ านวนสนคาและบรการทอาจสญเสยระหวางการจ าหนายไมเปนไป

ตามเปาหมาย - จ านวนสนคาและบรการจ าหนายไมไดตามเปาหมาย

ระดบ -3 ผลก าไรไดรบการจดสรรปนสวนอยางไมเหมาะสม ตวชวด ไดแก - ลกจางไมพงพอใจตอจ านวนคาจาง คาตอบแทน หรอโบนสประจ าป

ทไดรบ - นายจางไมพงพอใจตอการขยายกจการทไมเปนไปตามแผน หรอ

จ านวนเงนทนทสะสมไดลดลง 6.2 การก าหนดระยะเวลา นการประเมนผล

นายจางลกจางรวมกนประเมนผลภายในระยะเวลาทก าหนด เชน ทกระยะ 3 เดอนในรอบ 1 ป สามารถประเมนคาไดในระดบใด หากประเมนไดไมถงระดบ 1 อาจหมายถง ความเสยงทจะมโอกาสเกดความขดแยง หรอความขดแยงไดเกดขนแลว

นคอความปนจรงและความจ าเปนในการก าหนดนโยบาย แผนงาน และกจกรรมดานแรงงานสมพนธ เพอสรางมาตรฐานในการบรหารจดการแรงงานสมพนธใหสามารถประเมนผลระดบความสมพนธไดอยางมเหตมผล และทกฝายทเกยวของรสกรบรไดอยางเปนสากล (whole) ซงไมใชความเขาใจและความรสกหรอการรบรของใครคนใดคนหนงเทานน

25

าราง เปรยบเทยบ การวดปจจยดานแรงงานสมพนธและระดบความเช อมนดานแรงงานสมพนธ

กรณ นายจาง ลกจาง การผล สนคาและบรการ

ปจจย

ระดบความเช อมน

การส งเสรมการมส วนร วม

- ระดบ 3 นายจางลกจางรวมกนแกไขปญหา - ระดบ 2 นายจางลกจางรวมกนตดสนใจ - ระดบ 1 นายจางลกจางรวมกนคด - ระดบ 0 เรมเกดปจจยเสยงทอาจน าไปสการไมเปดโอกาสใหลกจางมสวนรวม - ระดบ -1 นายจางไมรบฟงความคดเหนของลกจาง - ระดบ -2 นายจางไมพอใจการแสดงความคดเหนของลกจาง - ระดบ -3 นายจางหามไมใหลกจางแสดงความคดเหน

การเสรมสรางความสมพนธอนด

- ระดบ 3 ลกจางกบนายจางรวมกนด าเนนกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง - ระดบ 2 นายจางตอบรบความรสกทดทลกจางมให - ระดบ 1 ลกจางแสดงออกซงความรสกทดตอนายจาง - ระดบ 0 เรมเกดปจจยเสยงทอาจน าไปสความไมเขาใจกน - ระดบ -1 การแสดงความคดเหนขดแยงกนเสมอ - ระดบ -2 การปฏเสธการท ากจกรรมตางๆ รวมกน - ระดบ -3 การแสดงความเปนปฏปกษตอกน

การผล สนคาและบรการ

- ระดบ 3 ผลก าไรไดรบการจดสรรปนสวนอยางเหมาะสม - ระดบ 2 ปจจยความเสยงทมผลตอการขาดทนลดลงหรอไมเ ก ด ข น ใน ระหว า งก า ร จ ดจ าหนาย - ระดบ 1 การบรหารจดการกระบวนการผลตสนคาและบ ร ก า ร เ ป น ไ ป อ ย า ง มประสทธภาพ - ระดบ 0 เรมเกดปจจยเสยงทอ า จ น า ไ ป ส ค ว า ม ไ ม มประสทธภาพในการบรหารจดการกระบวนการผลตสนคาและบรการ - ระดบ -1 การบรหารจดการกระบวนการผลตสนคาและบ ร ก า ร เ ป น ไ ป อ ย า ง ไ ม มประสทธภาพ - ระดบ -2 ปจจยความเสยงทมผล ตอการขา ดทนไ มลดลงหรอไมเกดขนในระหวางการจดจ าหนาย - ระดบ -3 ผลก าไรไดรบการจ ด ส ร ร ป น ส ว น อ ย า ง ไ มเหมาะสม