แผนบรหารการสอนประจ าบทท 3

เนอหาประจ าบท

บทท 3 มลภาวะทางน า

ความหมายของมลภาวะทางน า

เกณฑคณภาพน า

ดชนคณภาพน า

สารปนเปอนทกอใหเกดมลภาวะทางน า

แหลงก าเนดมลภาวะทางน า

ผลกระทบจากมลภาวะทางน า

การจดการมลภาวะทางน า

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. เพอใหนกศกษาสามารถบอกความหมายของมลภาวะทางน าได

2. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายเกยวกบหลกเกณฑและดชน

คณภาพน าได

3. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายเกยวกบสารปนเปอนท

กอใหเกดมลภาวะทางน าได

4. เพอใหนกศกษาสามารถจ าแนกประเภทของแหลงก าเนด

มลภาวะทางน าได

5. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายผลกระทบทเกดจากจาก

มลภาวะทางน าได

6. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายหลกการ และแจกแจง

กระบวนการในการจดมลภาวะทางน าได

วธการสอนและกจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาศกษาเอกสารประกอบการสอนบทท

2. อาจารยผสอนบรรยาย และก าหนดหวขอใหนกศกษารวม

อภปรายในชนเรยน

3. ใหนกศกษาคนควาเนอหาเพมเตมเกยวกบมลภาวะทางน า

4. มอบหมายงานการท ารายงานและฝกการตอบค าถามทายบท

สอการสอน

1. PowerPoint Presentation

2. เอกสารประกอบการสอนวชามลภาวะทางการเกษตรและการ

จดการของเสย

3. สออเลกทรอนกส /เวปไซต

4. เครองคอมพวเตอร/โปรเจคเตอร/โทรทศน/เครองฉายวซด

5. ขาว/บทความ/งานวจยทเกยวของกบเรองมลภาวะทางน า

การวดผลและประเมนผล

1. การทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

2. การตรวจรายงาน

3. การตอบค าถามทายบท

4. การรวมกจกรรมในชนเรยน

บทท 3

มลภาวะทางน า (Water Pollution)

น าเปนทรพยากรทมความส าคญตอการด ารงชวตของมนษยและ

สงมชวตชนดอนๆ ถงแมวาทรพยากรน าจะมปรมาณทมากถง 3 ใน 4

สวนของผวโลก แตน าเกอบทงหมดเปนน าเคมทมปรมาณถง 97% ม

ปรมาณน าจดทมนษยและสงมชวตอนๆ ตองการน ามาใชในการ

ด ารงชวตเพยง 3% เทานนจากการทมนษยน าน ามาใชประโยชนไมวา

จะเปนการด ารงชวตประจ าวน การเกษตรกรรม อตสาหกรรม ซงท าให

เกดการปนเปอนของน า แลวปลอยน าทปนเปอนนนกลบคนสแหลงน า

ธรรมชาตท าใหเกดมลภาวะทางน าสงผลใหมปรมาณน าทสามารถ

น ามาใชประโยชนไดลดลง และกอใหเกดอนตรายตอการด ารงชวตของ

สงมชวต

3.1 ความหมายของมลภาวะทางน า

มลภาวะทางน าหมายถง ภาวะของน าทมคณภาพเปลยนแปลงไป

จากธรรมชาตเดมของน าไปในทางทมคณภาพลดลง หรอน าทมสาร

ปนเปอนตางๆ ปะปนอย ไดแก สารอนทรย สารอนนทรย กมมนตรงส

หรอสงมชวตตางๆ สารปนเปอนเหลานเมอปะปนอยในน า จะท าใหการ

ใชประโยชนจากน าลดลงมลภาวะทางน าอาจเรยกอกอยางวามลพษทาง

น า หรอเรยกงายๆ วา น าเสย

สนทร พนพพฒน ไดใหค านยามค าวามลพษของน า หมายถง น า

ทมสารพษแปดเปอนอยในปรมาณทเกนขดจ ากด หรอน าทมคณสมบต

เปลยนไปจากธรรมชาต จนท าใหมนษย สตว และพช ไดรบอนตราย

จากการน าไปใชประโยชนทงโดยผลทางตรงและทางออม

พนศร วจนะภม ไดใหความหมายของน าเสยวาหมายถง น าท

เสอมคณภาพหรอน าทมคณสมบตเปลยนแปลงไปจากปกต เนองจากม

สงแปลกปลอมทไมพงปรารถนาปนเปอน ท าใหเกดความเสยหายตอการ

ใชประโยชน

3.2 เกณฑคณภาพน า

หมายถงระดบของคณภาพน าทคาดวาจะท าใหแหลงน าเกดความ

ไมเหมาะสมในการใช เกณฑทวางไวขนอยกบระดบเฉพาะของมลภาวะ

ทจะท าใหเกดอนตรายเมอน าน ามาใชประโยชน ไดแก การน ามา

บรโภค การพกผอนหยอนใจ การท าการประมง หรอใชในอตสาหกรรม

สามารถแบงไดดงน(พฒนา มลพฤกษ หนา 4-1 – 4-2)

คณภาพน าประเภทท 1 คอ น าในแหลงนนมสภาพตามธรรมชาต

ปราศจากการปนเปอนของน าทงจากกจกรรมทกประเภท สามารถ

น ามาใชประโยชน เพอการอปโภคบรโภคโดยผานการก าจดเชอโรค

ตามปกตกอน เหมาะแกการขยายพนธตามธรรมชาตของสงมชวต

ระดบพนฐานและการอนรกษระบบนเวศนของแหลงน าตามธรรมชาต

คณภาพน าประเภทท 2 คอ น าในแหลงนนมคณภาพเหมาะสมแก

การอนรกษสตวน า การท าการประมง การวายน า หรอกฬาทางน า

สามารถใชประโยชนเพอการอปโภคบรโภค โดยตองผานการก าจดเชอ

โรคและการปรบปรงคณภาพน าโดยทวไปกอน โดยมคาออกซเจน

ละลายในน าไมต ากวา 6 มลลกรมตอลตร คาบโอดไมเกน 1.5 มลลกรม

ตอลตร และมแบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรมปนเปอนอยไมเกน

1000MPN ตอน า 100 มลลลตร

คณภาพน าประเภทท 3 คอ น าในแหลงนนสามารถใชประโยชน

เพอการเกษตรกรรม และอปโภคบรโภคได โดยตองผานการก าจดเชอ

โรคและการปรบปรงคณภาพน าโดยทวไปกอน และสตวน าโดยทวไป

สามารถด ารงชวตไดตามปกต โดยมคาออกซเจนละลายในน าไมต ากวา

4 มลลกรมตอลตร คาบโอดไมเกน 2.0 มลลกรมตอลตร และมแบคทเรย

กลมฟคอลโคลฟอรมปนเปอนอยไมเกน 4000MPN ตอน า 100

มลลลตร

คณภาพน าประเภทท 4 คอ น าในแหลงนนสามารถใชประโยชน

เพอการอตสาหกรรม และอปโภคบรโภคได โดยตองผานการก าจดเชอ

โรคและการปรบปรงคณภาพน าโดยพเศษกอน โดยมคาออกซเจน

ละลายในน าไมต ากวา 2.0 มลลกรมตอลตร

คณภาพน าประเภทท 5 คอ น าในแหลงนนสามารถใชประโยชน

ไดเพยงเพอการคมนาคม

3.3 ดชนคณภาพน า (Water quality parameters)

แหลงน าตามธรรมชาตทวไป ยอมมสงปะปนหลากหลายประเภท

ทงสามารถมองดวยตาเปลาและทมองไมเหน สงปะปนในน าอาจมคณ

ประโยชนหรอเปนสงจ าเปน ในทางกลบกนอาจใหโทษแกมนษยไดเช

นกน ปญหาคอ ท าอยางไรจงสามารถรไดโดยงายวาน าทน ามาใชประ

โยชนตามแหลงน านน มคณภาพเหมาะสมตอการ น ามาใชประโยชน

หรอไม ดงนน ดชนบงชคณภาพทง 3 ดาน คอ ดานฟสกสเคมและ

ชววทยาจงถกใชเปนสงบอกคณภาพของแหลงน า

3.3.1 ดชนคณภาพน าทางกายภาพ ( Physical quality

parameters)

คณภาพน าทางกายภาพ เปนคณภาพน าทสามารถทราบไดด

วยประสาทสมผสทง5 ของมนษยเชน ดวยตา ดวยการดมกลน และการ

ลมรส เปนตน ซงธรรมชาตแลวคณภาพทางกายภาพของน าไมไดม

โทษตอสขภาพของ มนษย มากนกและสามารถก าจดออกไดงาย เมอ

เทยบกบคณภาพน าดานอน แตกลบเปนคณภาพหลกทท าใหคนเป

นเกณฑน าไปใชวดคณภาพเพออปโภคและบรโภค ดชนคณภาพทาง

กายภาพทส าคญ ไดแก

สของน า(Color of water) สของน าตามธรรมชาตเปนผลจาก

น านน ไหลผานสารอนทรยและสารอนนทรย เชน ใบไมและซากพช ซง

มลกนนเปนองคประกอบ เมอสลายตวจงใหสารจ าพวกแทนนน กรดฮว

มคและฮวเมต ซงเปนสารมส และจากอออนของโลหะใน น าเชน เหลก

แมงกานส รวมทงจากแพลงตอนและการปะปนของ น าทงจากโรงงาน

อตสาหกรรม การตรวจวดสของ น า สามารถใชเครองมอตรวจวด

ภาคสนาม ซงเปนการทดสอบความใสของ น าด วยสารเคมโดยม

หลกการวา น าสะอาดตองไมมส

ความขนของน า(Turbidity of water)ความขนของ น าเกดขน

เนองจากการ ปนเปอนสารแขวนลอย ( Suspended matter) ทงสาร

อนทรยและสารอนนทรย หรอเปนคอลอยด( Colloidal) ทปนเปอนอยใน

แหลงน า รวมทงจลนทรยเปนตน ทงนเมอแสงสองลงกระทบประจสาร

ปนเปอนดงกลาว สารกลมนสามารถใหแสงบางสวนผานเขาไปไดแต

เกดการหกเหกระจดกระจายไมเปนระเบยบ และแสงบางสวนอาจถกดด

ซบเอาไวจงท าใหมองเหนเปนน าขน ระดบของความขนจะมากหรอนอย

ขนอยกบ ขนาดและจ านวนของสารแขวนลอย ดชนการหกเหของแสง

เมอกระทบสารแขวนลอย และสของสารแขวนลอย

อณหภม ( Water temperature)อณหภมของน าธรรมชาตมก

แปรผนตามอณหภมอากาศ ระดบความสงของพนท สภาพภมประเทศ

รวมทงความเขมของแสง กระแสลม ความลกของแหลงน า ปรมาณสาร

แขวนลอย และสภาพแวดลอมทวไปของล าน า เมอแสงสองลงไปในน า

แสงจะเปลยนเปนพลงงานความรอน สงผลโดยตรงตออณหภมของ

แหลงน าซงเปนปจจยควบคมปฏกรยาเคมในน า รวมทงควบคมอตรา

การสงเคราะหแสง การหายใจ อตราการยอยสลายสารอนทรย และม

อทธพลตอปรมาณออกซเจนทละลายในน า อนเปนปจจยส าคญตอระบบ

นเวศแหลงน า นอกจากนอณหภมของน ายงสงผลทางออม เชน อณหภม

สงท าใหสารพษทปนเปอนในแหลงน ามพษรนแรงมากขนแพรกระจาย

ไดอยางรวดเรว และสลายตวไดเรวเชนกน เนองจากปฏกรยาการ

สลายตวและการก าจดสารพษออกจากรางกายของสงมชวตนนเกดขน

รวดเรวในแหลงน าทมอณหภมสง อยางไรกตาม เชอโรคบางชนด

สามารถแพรกระจายไดดในสภาพอณหภมสง เชน เชออหวาตกโรค

เปนตนอณหภมน ามผลตอการเปลยนแปลงคณภาพน าทางกายภาพ

เชน น าทมอณหภมต า ยอมมความหนาแนนและความหนดมากขน

ดงนนอนภาคแขวนลอยในน าจงตกตะกอนไดยากหากอณหภมของน า

สง ความหนาแนนของน าจะลดลง นอกจากนน าทมอณหภมสง ยอมมผล

ใหสารตางๆ ในน าละลายไดมาก เพราะน าเปนตวท าละลาย ( Solvent)

ทด

การน าไฟฟา( Electrical conductivity, EC)คาการน าไฟฟา

เปนการวดความสามารถของน าทใหกระแสไฟฟาไหลผาน คณสมบตน

ขนอยกบความเขมขนและชนดของอออนทมอยในน า ตลอดจนอณหภม

ในสนามไฟฟากระแสอออนบวกจะเคลอนทไปยงอเลคโทรดขวลบ

และอออนลบจะเคลอนทไปยงอเลคโทรดขวบวกกรด ดางและเกลออน

นทรย เชน HCl Na2CO3 และ NaClเปนตวน าไฟฟาไดดเพราะแตกตว

ใหอออนบวกและลบ ในทางตรงขาม สารอนทรย เชน ซโครส และเบน

ซน ไมแตกตวในน าจงไมน าไฟฟา การน าไฟฟาไมไดเปนคาเฉพาะอ

ออนตวใดตวหนง แตเปนคารวมของอออนทเกดจากสารละลายหลาย

ชนด คานจงไมสามารถบอกใหทราบถงชนดของสารในน า บอกได

เพยงการเพมหรอลดของอออนทละลายในน าเทานน กลาวคอ ถาคา

การน าไฟฟาเพมขนแสดงถงสารทแตกตวไดในน าเพมขน หรอถาคา

การน าไฟฟาลดลงแสดงไดวาสารทแตกตวไดในน าลดลง เปนตน

ของแขงทงหมดในน า (Total solids) หมายถงของแขงทเปน

สารแขวนลอย เชน ตะกอนแขวนลอยและของแขงทละลายน าได สวน

ใหญเปนเกลออนนทรย อนทรยสารและกาซ สามารถแบงออกเปน 2

สวน ใหญๆ คอ

1) ปรมาณของแขงทงหมดในน า ( Totalsuspended

solids) ซงประกอบดวยของแขงท

สามารถตกตะกอนได ( Settleable solids) และของแขงแขวนลอย

(Suspended solids)

2) ของแขงทละลายน าได ( Dissolved solids) ไดแก เกลออ

นนทรยตางๆ (Organic

solids) เชน NaCl Na2CO3 และอนทรยสาร ( Inorganic solids) เชน

แปง น าตาล กรดอะมโนวตามนบางชนด และผงซกฟอก เปนตน

โดยคาความกระดางของน าจะสงขนเมอปรมาณของแขงใน

น าสงขนนอกจากนนยงมของแขง

ประเภทสารอนทรย ไดแกซากสตวและพช รวมทงของเสยจากสตว และ

สารประกอบอนทรยสงเคราะห กลมทส าคญคอโปรตน คารโบไฮเดรต

และไขมนรวมทงผลผลตจากการสลายตวของสารเหลาน ซงสามารถ

ยอยสลาย โดยจลนทรย และจะท าใหปรมาณออกซเจนทละลายในน า

ลดลงอยางรวดเรว สวนของแขงอนนทรยปกต จะเปนสารเฉอย ( Inert)

และไมสลายตว รวมทงอนภาคของทราย กรวดและดนตะกอนปรมาณ

ของแขงแขวนลอยในน ามความส าคญอยางยงในการควบคมคณภาพ

แหลงน าธรรมชาต เนองจากสารดงกลาวสามารถกนแสงแดดทสองลงส

น า และยงผลใหการสงเคราะหแสงของพชลดลง ปรมาณของแขง

ทงหมดในน าเกดจากปจจยทมอทธพลหลายประการดวยกน เชน

ลกษณะและชวงเวลาการใชประโยชนทดน ปรมาณน าในพนทลมน า

รสและกลนของน า (Taste and Odour) รสและกลนของน า

เกดจากสารอนทรยเปนสวนใหญ และสารอนนทรยบาง ชนด นอกจากน

ยงเกดจากสาหรายบางประเภททสามารถสรางน ามนระเหยได ( Volatile

oil) บางครงรสและกลนของน าอาจเกดจากชวงเวลาทสาหราย

เจรญเตบโตอยางรวดเรว ( Algae bloom) และดงเอาออกซเจนทละลาย

อยในน า ( Dissolved Oxygen,D.O.) ไปใชหมด เมอน าขาดออกซเจน

จงเกดมกลนได ขณะทน าขาดออกซเจนสารประกอบพวกซลเฟตจะถก

เปลยนไปเปนซลไฟด ท าใหน ามกลนเหมนของไฮโดรเจนซลไฟด

(H2S) คลายกลนไขเนา นอกจากนน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรมท

ปลอยลงปนเปอนกบแหลงน า ซงมแรธาตตางๆทละลายอยในน าเสย

เหลานน อาจท าใหรสและกลนของน าผดไปจากธรรมชาตได เชน กลน

ของน าเสยจากโรงงานสรา และโรงงานเบยร หรอกลนเนาของพชน า

บางชนด เปนตน นอกจากน กลนของน าอาจเกดจากการใสสารเคมมาก

เกนไป เพอฆาเชอโรคในน าประปา เชน กลนของคลอรนในน า

(Exceeding chlorine) ปจจบน ยงไมมวธตรวจวดรสหรอกลนของน าท

ชดเจน แตสามารถควบคมไมใหน ามรสและกลนผดปกตได โดยหยดยง

การเจรญเตบโตของจลนทรยตางๆ ทจะกอใหเกดรสและกลน หรอยบยง

การเปลยนแปลงทางเคมของสารบางตว ทอาจปะปนลงไปในแหลงน า

รวมทงใหออกซเจนแกน า ( Aeration) หรอใชถาน ( Activated carbon)

ดดกลนออกจากน า หรอใชโอโซน ( O3) ใสลงไปในน า เพราะนอกจาก

โอโซนจะดดกลนและรสของน าแลว ยงฆาเชอแบคทเรยทมอยในน า

ดวย

3.3.2 ดชนคณภาพน าทางเคม (Chemical quality parameters)

โดยธรรมชาต คณภาพน าทางเคมเกดขนจากแรธาตทละลาย

มากบน าตามธรรมชาต แรธาตเหลานสามารถท าใหคณสมบตของน า

เปลยนแปลงได อาจท าใหน านนไมปลอดภยส าหรบอปโภคบรโภค

เพราะสารบางอยางอาจเปนพษตอมนษยได และบางชนดอาจมผลตอ

การน าไปใชประโยชนนอยมาก ดชนคณภาพทางเคมของน าทส าคญ

ในแหลงน าธรรมชาต ไดแก

คาพเอช(Potential of hydrogen, pH-value)ความเปนกรด –

ดางของน าหรอ pH เปนดชนทแสดงใหทราบวาน านนมสมบตเปนกรด

หรอดาง โดยแสดงในรปปรมาณความเขมขนของไฮโดรเจนไอออนทม

อยในน า ระดบความเปนกรด–ดาง (pH) ของน าจะมคาอยระหวาง 0–14

โดยท pH = 7 แสดงถงสภาพเปนกลาง pH > 7 แสดงถงสภาพทเปนดาง

และ pH < 7 แสดงถงสภาพเปนกรด pH ของน าในสภาพธรรมชาตมคา

ระหวาง 4–9 โดยมสภาพเปนเบสเลกนอย เนองจากมคารบอเนตและไบ

คารบอเนตละลายอย หรออาจเปนผลมาจากการสงเคราะหแสงของ

สาหรายหรอพชน าคอนขางสง จงท าใหปรมาณคารบอนไดออกไซดใน

น าลดลง แตปรมาณออกซเจนเพมมากขน ขณะทอตราการหายใจของ

สงมชวตในน ามคาสง ท าใหปรมาณคารบอนไดออกไซดมปรมาณมาก

และออกซเจนมปรมาณนอยสงผลใหคาความเปนกรดดางลดลง

นอกจากน pH ยงท าหนาทในการควบคมระบบคารบอนไดออกไซด –

คารบอเนต - ไบคารบอเนต กลาวคอ ท pH ต า ( 4 – 6) มกพบ

คารบอนไดออกไซดอยในรปกรดคารบอนก และเมอ pH เพม (7 – 10)

กรดคารนกจงแตกตวใหกรดคารบอนกมากขน และหาก pH สงกวา 10

คารบอนไดออกไซดอาจอยในรปคารบอเนตเทานน ซงท าใหเกด

ตะกอนของเกลอแคลเซยมคารบอเนตคา pH มความส าคญตอน าหรอ

ตอกจการท าน าประปามาก เพราะคา pH ของน าถกใชเปนตวพจารณา

วธการท าตกตะกอนดวยสารเคม ( Chemical coagulation) การฆาเชอ

โรคในน า ( Disinfection) การแกน ากระดาง หรอการท าน าออน

(Water softening) และการปองกนการเกดการสกกรอนของทอน า

(Corrosion control) เพราะน าทม pH ต ามาก ท าใหทอสกกรอนไดงาย

แตหาก pH สงเกนไป อาจเปนอปสรรคตอการตกตะกอน ดงนน การ

ปรบปรงคณภาพน าจงจ าเปนตองทราบคา pH ตามมาตรฐานของน า

บรโภคควรม pH ระหวาง 6.0 - 8.5การวดคา pH ของสารละลายตาง ๆ

หรอของน า มดงน

1) ใชกระดาษพเอช (pH-paper)

2) ใชเทยบกบสมาตรฐาน ซงอาจเปนสสารละลายมาตรฐาน

ทเตรยมขนมาใหม pH ตางกน แลวใสตวช pH ลงไป หรอเปนส

มาตรฐานทท าดวยแกวหรอพลาสตคยอมส วธนกอนเทยบสตองทราบวา

น ามคา pH อยเทาใดจากกระดาษ pH คราวๆ กอน เพองายตอการเลอก

ตวชpH จากนนจงหยด ตวช pH ลงไปในน าและเขยา สจงปรากฏขน

แลวน าไปเทยบสกบมาตรฐานคา pH วธเทยบสคอนขางสะดวกและ

รวดเรว เหมาะส าหรบใชในสนาม แตคาทไดเปนเพยงคาคราวๆเทานน

3) ใชเครองมอไฟฟาวดคา pH เครองมอนเรยกวา "พเอช

มเตอร" ( pH-meter)ซงสะดวกมาก เพยงใชหวตรวจน าหววด

(Electrode) จมลงไปในน าเพออานคา

ปรมาณออกซเจนทละลายในน า ( Dissolved Oxygen, DO)

พชน าและสตวน าตางอาศยออกซเจนทละลายในน าเพอการด ารงชวต

ฉะนน น าผวดนหรอน าใตดนควรมออกซเจนปรมาณเพยงพอ

นอกจากน จ านวนออกซเจนทละลายในน ายงมความสมพนธกบความ

สกปรกของน าอกดวย กลาวคอ ถาน าสกปรกมาก ปรมาณออกซเจนท

ละลายในน าจะถกใชยอยสลายสารสกปรกเหลานน และถาน าสกปรกม

จ านวนแบคทเรยมาก แบคทเรยกตองการใชออกซเจนมากเชนกน ท า

ใหจ านวนออกซเจนทละลายอยในน าถกใชหมดหรอลดลง

ปรมาณออกซเจนทแบคทเรยใชในการยอยสลายสารอนทรย

(Biochemical Oxygen Demand,BOD) คาBOD สามารถบงบอกได

ถง ความสกปรกหรอการปนเปอนของน าได โดยคา BOD ยงสง ยง

แสดงวาแหลงน านนมคณภาพต า เพราะ BOD คอการวดปรมาณ

ออกซเจนในน ากอนและหลงการบม การทคา BOD มากกยอมหมายถง

ปรมาณออกซเจนในน าถกใชไปมากหรอมจลชพอยในน ามาก ซงจะ

เปนสาเหตใหน าเนาเสย ในทางกลบกน หากคา BOD นอย กสามารถ

บงบอกไดวาน ามความสกปรกนอย คา BOD จงมกจะถกใชในการ

ออกแบบระบบบ าบดน า เพอใหน ามคณภาพด

ไนเตรท (Nitrate)ไนเตรทเปนสารทเกดจากการยอยสลายสาร

ไนไตรทซงเกดจากสารแอมโมเนย ไนโตรเจนมความส าคญตอการ

เจรญเตบโตของแพลงคตอนพชและพชน าดงนนปรมาณไนเตรทจง

สามารถบอกก าลงการผลต ( Productivity) ของแหลงน าได ซงแพลงค

ตอนพชใชไนเตรทในการสรางโปรตน จากการออกซเดชนไนไตรทให

เปนไนเตรท นอกจากนยงไดมาจากการชะลางปยทมธาตไนโตรเจน

เปนองคประกอบ โดยธรรมชาตไนเตรทมปรมาณนอยมากในน าผวดน

แตกลบพบวามปรมาณสงในน าใตดน อยางไรกตาม ไนเตรทไมเปน

อนตรายตอสขภาพหากพบปรมาณนอย แตถาพบในปรมาณสงในน า

บรโภคอาจมพษตอรางกาย โดยเฉพาะเดกทารกอาจท าใหรางกายขาด

ออกซเจน เกดอาการตวเขยวชก และตายได

ฟอสเฟต ( Phosphate)ฟอสเฟตเกยวของกบการแปรรป

พลงงานในระบบนเวศ และเปนธาตอาหารทมความจ าเปนตอการ

เจรญเตบโตของพชน าและแพลงคตอนพช ซงเกยวของกบกระบวนการ

เมตาบอลซมของเซลล โดยเฉพาะกระบวนการถายทอดพลงงาน และ

กระบวนการสรางกรดนวคลอก ฟอสเฟตในน าธรรมชาตและน าโสโครก

อยในรปตางกน เชน ออรโธฟอสเฟต อนทรยฟอสเฟต ซงฟอสเฟต

เหลานอยในรปของซากพช ซากสตว หรอในรปทละลายน าฟอสเฟตท

ปนเปอนในแหลงน าอาจไดมาจากกจกรรมการซกลาง และการใชปยใน

กจกรรมการเกษตร

คลอไรด ( Chloride)คลอไรดเปนสารทมอยตามแหลงน า

ธรรมชาตทวไปโดยเฉพาะน าผวดน เชน แมน า ล าคลองตาง ๆ และม

มากในน าทอยใกลปากแมน าหรอผานน ากรอย ซงเปนบรเวณทอย

ภายใตอทธพลการขนลงของน าทะเล โดยปรมาณของคลอไรดทเพม

มากขนเปนสดสวนกบปรมาณเกลอแรทเพมขน ดงนนภเขาหรอทสงจงม

ปรมาณคลอไรดต า นอกจากนนสงขบถายจากมนษยโดยเฉพาะอยางยง

ปสสาวะมปรมาณคลอไรดเทากบปรมาณทบรโภคเขาไปพรอมกบ

อาหารและน าดมเฉลย 6 กรม ตอคนตอวน หากน าทงทปลอยลงสแมน า

ล าคลองมจ านวนคลอไรดเพมขนเกนมาตรฐาน อาจสนนษฐานไดวาน า

นนสมผสกบแหลงน าโสโครกมากอน

ความกระดางของน า (Hardness)น ากระดางหมายถง น าทท า

ปฏกรยากบสบแลว ท าใหน าสบเกดฟองไดยาก และน าชนดนท าใหเกด

ตะกรนอดตนในทอน าและภาชนะอนๆทใชตมน าดวยอณหภมสงๆ น า

กระดางอาจกอปญหาการใชน าในชวตประจ าวนได เชนรสของน าหรอ

สนเปลองสารซกฟอก เปนตน สาเหตของความกระดางคอ เกลอไบ

คารบอเนต ( HCO3)ซลเฟต ( SO4)-คลอไรด ( Cl)-และไนเตรต ( NO3)-

ของธาตแคลเซยม ( Ca)++และแมกนเซยม (Mg)++ละลายปนอยในน า

Calcium และ Magnesium เปน Ion ส าคญทท าใหน ากระดาง สวนอออ

นของโลหะ อนๆ ทละลายและเพมจ านวนเปนสองหรอสามเทาของ

จ านวนเดมเชน อะลมนม เหลก แมงกานสและสงกะส เปนสารทท าใหน า

กระดาง เชนกน ความกระดางของน าวดจากความเขมขนของ Calcium

Carbonate หนวยเปน มลลกรมตอลตร ( mg/l)ความกระดางมมากหรอ

นอยนนขนอยกบชนดและปรมาณของเกลอ ส าหรบน าในธรรมชาต

ความกระดางเกดจากเกลอไบคารบอเนตและซลเฟตเปนสวนใหญ

3.3.3 คณภาพน าทางชวภาพ (Biological quality parameters)

น ามสงมชวตมากมายทมขนาดเลกปะปนและไมสามารถมองเหนไดดวย

ตาเปลาแตมความส าคญตอระบบนเวศน า เพราะสงมชวตขนาดเลก

เหลานชวยยอยสลายของแขงทเนาเปอยในน า อยางไรกตาม สงมชวต

ขนาดเลกเหลาน บางชนดอาจเปนอนตรายตอระบบนเวศหรอคนทใช

แหลงน านนกได ดงนน ปรมาณและชนดจลนทรย สามารถใชเปนดชน

ชวดคณภาพได เพราะปรมาณทมมากเกนไป หรอจลนทรยบางชนดอาจ

เปนอนตรายตอคน หากปนเปอนในน าบรโภคและอปโภค

แบคทเรย (Bacteria) การใชแบคทเรยบงชคณภาพน าไดรบ

ความนยมทสด เนองจากแบคทเรยท าใหเกดโรคหลายชนดทสามารถ

แพรกระจายไดในน า เชน อหวาตกโรค โรคทางเดนอาหาร ไขรากสาด

โรคโปลโอ โรคไวรสตบอกเสบ และโรคบด เปนตน กลมแบคทเรยทนยม

ศกษาไดแก โคลฟอรมแบคทเรย ( Coliform bacteria) และฟคอลโคล

ฟอรมแบคทเรย ( Fecal coliformbacteria) เนองจากเปนกลมแบคทเรย

ทพบในทางเดนอาหารสตวเลอดอน และไมพบในน าสะอาดไมเพม

จ านวนในสงแวดลอม และสามารถตรวจหาไดโดยวธทไมซบซอน

โปรโตซว ( Protozoa)เปนสตวเซลลเดยว ( Single-cell

eukaryoticmicroorganisms) ทไมมผนงเซลล ใชแบคทเรยและ

จลนทรยเปนอาหาร มประโยชนคอท าใหล าธารสะอาดขน

ไวรส ( Viruses)เปนอนภาค Parasitic ประกอบดวย Strand

ของGenetic material – deoxyribonucleic acid (DNA) หรอ

Ribonucleic acid (RNA) หอหมดวยโปรตน ไวรสไมมความสามารถ

ในการสงเคราะหองคประกอบใหม แตสามารถบกรกเขาสเซลลของ

สงมชวต จากนนมนสามารถเปลยนแปลงการท างานของเซลลใหมดวย

การสราง Viral geneticmaterial และอาศยเซลลทมนอาศย ( Host cell)

เมอเซลลตดเชอตายลง ไวรสจ านวนมากจะถกปลอยออกไปตดเชอเซลล

อนๆ

แพลงคตอน( Plankton) มบทบาทตอระบบนเวศนและในหวง

โซอาหาร เพราะเปนผผลตเบองตน รวมถงชนดและปรมาณของแพลง

ตอนสามารถระบคณภาพน าได แหลงน าปกตจะมแพลงคตอนมากชนด

และปรมาณแพลงคตอนแตละชนดมไมมากในทางตรงขามหากน าเกด

มลภาวะจ านวนชนดแพลงคตอนจะลดลงเหลอเพยง 2-3 ชนด หรออาจ

เหลอเพยงชนดเดยว

สตวหนาดน (Betose) คอ สตวทไมมกระดกสนหลงทอาศยอย

บนหนาหรอใตดนหรอใตน า สตวหนาดนจะเปนอาหารธรรมชาตของ

สตวชนสงกวาซงสตวหนาดนสามารถบงบอกความอดมสมบรณไดหรอ

ในเรองขอมลเกยวกบสงมชวตในน าอาจระบไดเปนสตวตวบงช คอ

แมลงน าและสตวไมมกระดกสนหลงทตองการอกซเจนหายใจ มกชอบ

อยในน าสะอาดมออกซเจนสง แตหลายชนดสามารถปรบตวอยในท

ออกซเจนนอยได และบางชนดกทนอยไดในททเกอบไมมออกซเจนเลย

ดงนนถาเกดมลภาวะท าใหออกซเจนในน าลดลง สตวทตองการ

ออกซเจนสงจะอยไมได ในขณะทสตวททนอยไดในภาวะออกซเจ นต า

กวาจะสามารถอยไดด เปนตน สารปนเปอนตางๆ ทกอใหเกดมลภาวะ

ทางน า

3.4 สารปนเปอนทกอใหเกดมลภาวะทางน า

ผลของการระบายน าทงลงสแหลงน าธรรมชาตท าใหคณภาพของ

น าในแหลงน านนเปลยนไป เพราะแหลงน าธรรมชาตคอนขางจะม

ความจ ากดตอการดดซบสารปนเปอนเหลานน และจะน ามาซงการเกด

มลภาวะทางน า โดยสารปนเปอนดงกลาวไดแก

เกลออนนทรย (Inorganic Salts)

ในน าทงจากโรงงานอตสาหกรรมมกมเกลออนนทรยปนเปอนอย

สงผลท าใหน าในแหลงธรรมชาตเกดความกระดาง ท าใหไมเหมาะสมท

จะน าไปใชประโยชนทงในอตสาหกรรม เกษตรกรรมและการอปโภค

บรโภคในชมชน นอกจากนนแลวการมเกลออนนทรยตกตะกอนสะสม

อยตามทอน าจะท าใหกดขวางการไหลของน า

กรดและดาง (Acid and Alkalis)

โดยปกตน าผวดนในธรรมชาตจะมลกษณะเปนบฟเฟอร เปนผลท า

ใหสงแวดลอมอยในสภาพทเหมาะสมส าหรบสงมชวตในน า เมอใดทม

การปลอยน าทงจากแหลงตางๆ ทมความกรดหรอดาง จะสงผลท าให

เกดการเปลยนแปลงของคาความเปนกรด -ดาง (pH) ในน า และสงผล

ตอสงมชวตในน า

สารอนทรย (Organic Matter)

สารอนทรยในน านนเมอถกยอยสลายโดยจลนทรยแลวจะท าให

เกดการใชออกซเจนทละลายอยในน าเพอการหายใจ หากมสารอนทรย

ปนเปอนปรมาณมากอยในแหลงน า จะท าใหเกดการลดลงของ

ออกซเจนทละลายในน า และสงผลท าใหสงผลตอสงมชวตในน า เชน

เกดการอพยพของสตวน า หรออาจท าใหสงมชวตในน าตายได

เนองจากสภาวะขาดออกซเจน

สารแขวนลอย (Suspended Solids)

สารแขวนลอยมทงทเปนสารอนนทรยและสารอนทรย และเมอม

สารแขวนลอยอยในแหลงน าจะท าใหแหลงน านนมความขน และเมอ

สารแขวนลอยเหลานนเกดการตกตะกอนจะท าใหเกดการยอยสลาย ท า

ใหระดบของออกซเจนในน าลดลง สตวน าจะตายเนองจากการขาด

ออกซเจน และการสะสมของตะกอนทเกดจากสารแขวนลอยยงจะท าให

เกดความไมเหมาะสมตอการวางไขของสตวน า

ของเหลวและของแขงทลอยน า (Floating Solids and Liquids)

ไดแก น ามน ไขมน และวสดอนๆ ทลอยน าได เมอมการปนเปอน

ลงสแหลงน าจะท าใหเกดความเปนพษตอสงมชวตในน า และสงผลท า

ใหไมสามารถน าน าในแหลงนนมาใชประโยชนได

น ารอน (Heated Water)

น าทมอณหภมสงเมอถกปลอยทงลงสแหลงน า อาจท าใหอณหภม

ของแหลงน านนสงขนไดหากน าทงนนมปรมาณมาก เชน น าทงจาก

ระบบหลอเยนในโรงงานอตสาหกรรม อณหภมของน าทเพมสงขนนนจะ

ท าใหเกดการอพยพของสตวน าและถาหากเกดการเปลยนแปลงของ

อณหภมอยางรวดเรวอาจท าใหสงมชวตในน าตายได

ส (Color)

สทมการปนเปอนลงสแหลงน ามกเกดจากโรงงานตางๆ เชน

โรงงานทอผา โรงงานฝอกยอม โรงงานกระดาษ โรงงานผลตสรถยนต

เปนตน เมอสจากอตสาหกรรมเหลานนปนเปอนลงสแหลงน าจะท าให

เกดความเปนพษตอสงมชวตในน า

สารเคม (Chemicals)

ไดแก โลหะหนก และสารปองกนก าจดศตรพช เปนตน ถาหากม

การปนเปอนของสารเหลานในแหลงน าจะท าใหสงผลตอคณภาพน า ท า

ใหไมเหมาะสมตอการน าไปใชในการอปโภคบรโภค และไมเหมาะสม

ตอการด ารงชวตของสงมชวตในน า

จลนทรย (Microorganisms)

น าเสยจากแหลงชมชน สวนใหญจะมการปนเปอนของจลนทรยท

ท าใหเกดโรค ซงจะท าใหสงแวดลอมในแหลงน าธรรมชาตเปลยนแปลง

ไป เนองจากจลนทรยเหลานนจะไปท าการยอยสารอนทรยในแหลงน า

ท าใหเกดการใชออกซเจนทละลายน า ท าใหปรมาณออกซเจนละลาย

น าลดลง สงผลตอสงมชวตในน า ท าใหเกดการตาย หรอการอพยพไปส

แหลงอน

สารกมมนตรงส (Radioactive Materials)

สารกมมนตรงสทปนเปอนลงสแหลงน าอาจเกดจากการรวไหล

ของสารกมมนตรงสจากโรงไฟฟานวเคลยร หรอขยะพวกอปกรณ

การแพทยทมการปนเปอน การเกดมลภาวะทางน าอนเนองมาจากสาร

กมมนตรงสนนเปนการท าลายสารทเปนองคประกอบของสงทมชวต ซง

อาจท าใหเกดการเจบปวย กลายพนธ หรอตายได นอกจากนนการ

บ าบดการปนเปอนของแหลงน าจากสารกมมนตรงสยงท าไดยากอกดวย

3.5 แหลงก าเนดมลภาวะทางน า

แหลงก าเนดมลภาวะทางน าสามารถจ าแนกตามแหลงทเกด ดงน

(สธลา ตลยะเสถยร และคณะ, หนา 253-262)

แหลงชมชน

น าทงจากแหลงชมชนนบวาเปนสาเหตหลกสาเหตหนงทท าให

เกดมลภาวะทางน า น าทงจาก

แหลงชมชนเกดจากการใชน าในชวตประจ าวน ไดแก น าทงทมาจาก

หองน า น าซกผา ซกลาง ปรงอาหาร ขบถาย การช าระรางกาย จากท

อยอาศยทกประเภท น าทงสวนใหญจะถกปลอยมาตามทอระบายน า ซง

สวนใหญจะไหลลงสแหลงน าโดยไมผานการบ าบด นอกจากน าทงทมา

จากทอระบายน าแลว ยงมน าทงจากชมชนทไหลลงสแหลงน าใน

ลกษณะทไมมต าแหนงชดเจน เชน น าทเกดจากการลางพนผวตาม

อาคารบานเรอน น าทชะลางตะกอนดนทรายจากบรเวณทมการกอสราง

ถนนและอาคารบานเรอน น าทงจากแหลงชมชนสวนใหญจะมการ

ปนเปอนจากสารตางๆ เชน สารอนทรย เชอโรค ตะกอนดนทราย ยาฆา

แมลง ตะกว ผงซกฟอก น ามน เศษอาหาร อจจาระ ปสสาวะ ซงเปน

สาเหตใหเกดการเนาเสยของแหลงน าธรรมชาต

โรงงานอตสาหกรรม

น าทงจากโรงงานอตสาหกรรมจะมชนดของสารปนเปอนท

แตกตางกนไปตามประเภทของโรงงาน

อตสาหกรรม เชน โรงงานกระดาษ โรงงานท าอาหารกระปอง โรงงาน

น าตาล โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง โรงงานผลตเครองดม จะมการ

ปลอยน าทงทมการปนเปอนของสารอนทรยจ านวนมาก

โรงงานอตสาหกรรมเคม โรงงานผลตสารก าจดศตรพช โรงงาน

ถลงเหลก โรงงานยอมผา โรงงานฟอกหนง จะมการปลอยน าทงทมการ

ปนเปอนของสารพษจ านวนมาก

โรงงานผลตกระแสไฟฟาพลงงานนวเคลยร โรงงานถลงเหลก

อตสาหกรรมน ามน จะมการปลอยน าทงทมการปนเปอนของกมมนตรงส

และน ามนปนเปอนได

น าทงจากโรงงานอตสากรรมสวนใหญจะปลอยลงสแหลงน า

ทางทอน าทง จงท าใหสามารถควบคมและบ าบดไดสะดวก แตหากไมได

รบการบ าบดกอนปลอยลงสแหลงน า จะท าใหเกดมลภาวะทางน าซง

สงผลตอคณภาพน าในแหลงน าอยางรนแรง สามารถท าใหสตวน าใน

แหลงน านนตายไดทนท น าจะเนาเสยอยางรนแรงและรวดเรว น าทง

จากโรงงานอตสาหกรรมเปนสาเหตหลกทท าใหเกดมลภาวะทางน า

เชนเดยวกบน าทงจากชมชน เนองจากโรงงานอตสาหกรรมมจ านวน

มาก ในแตละโรงงานตางกมน าทงจากกระบวนการตางๆ ไมวาจะเปน

กระบวนการผลต กระบวนการท าความเยน

เกษตรกรรม

น าทงทระบายออกจากบรเวณทมการท าการเกษตร ไมวาจะ

เปน สวน ไร นา ฟารม สวนใหญจะ

มการปนเปอนของสารประกอบทางเคมตางๆ ทถกชะลางมาจากผวดน

ไดแก ปยเคม ปยอนนทรย และวตถมพษทใชในการเกษตรกรรม

กระบวนการเตรยมพนทเพาะปลก อาจมการไถพรวนดน ท าใหเศษดน

และพชบางสวนถกพดพาไปโดยอทธพลของน าและปจจยอนๆ ใหตกลง

สแหลงน า และกอใหเกดเปนตะกอน หรอของเนาเสย ซงเปนตวเรงให

เกดมลภาวะทางน าส าหรบกระบวนการเพาะปลก อาจตองมการใส

ปยเคมและสารวตถมพษ เพอชวยเพมผลผลตของพชทปลก ซงมโอกาส

ทสารปนเปอนเหลานจะถกชะลางลงสแหลงน าได โดยกระบวนการชะ

ลางของฝนหรอน าชลประทาน สวนกระบวนการเกบเกยวกอาจเรมตน

จากมบางสวนของพชผล ถกเคลอนยายลงสแหลงน าโดยความตงใจ

เชน การลางท าความสะอาดพชผลขนตน การแชลางเพอขจดสงทไม

ตองการใหหลดออกไปจากพชผล จะท าใหสารพษ และสงปฏกลตางๆ

จะหลดลอยลงสแหลงน าได อกประเดนหนงคอ การช าระลางเครองมอ

และอปกรณทางการเกษตรซงจะพบวามสงสกปรกและสารพษปนเปอน

ลงสแหลงน า รวมถงการถายเทมลสตว การช าระลางรางกายสตว เชน

วว ควาย แพะ แกะ กจะท าใหเกดมลภาวะทางน าไดเชนกน

นบวาการเกษตรเปนแหลงก าเนดมลภาวะทางน าทยากตอการ

ควบคมและแกไข เนองจากเปนการปลดปลอยสารพษปนเปอนทม

ต าแหนงไมชดเจน ผลเสยจากมลภาวะทางน ายงมผลกระทบโดยตรงกบ

เกษตรกรเอง ตวอยางเชน กงทเลยงในบอเปนโรคและมความผดปกต

ในการลอกคราบอนเนองมาจากสารฆาแมลงในแหลงน าทแพรกระจาย

มาจากสวนผกบรเวณใกลเคยง การระบายน าทงจากบอกงลงสทะเล ท า

ใหเกดการเนาเสยของน าทะเลและไมสามารถน าน าทะเลมาใช

เพาะเลยงสตวน าไดอกเปนตน

เนองจากปจจบนประชากรเพมมากขน ไมมเนอทเพยงพอในการ

ท าเกษตรกรรมจงจ าเปนตองใชปยและยาฆาแมลงเพอเพมผลผลต และ

เรงการเจรญเตบโต ตลอดจนการขดคลองชลประทาน ท าใหน าไหลเขา

สไรนา และชะลางเอาสารเคม ยาฆาแมลงจากไรนา ท าใหเกดการ

ปนเปอนของแหลงน าน าไปสมลภาวะทางน า

การปาไม

งานทางดานปาไมมผลท าใหเกดมลภาวะทางน าไดหลาย

ประการ ดงน

1) การท าไม ปจจบนมการใชเครองจกรกลตางๆ เพอทน

แรงในการตดชกลากไม ซงใชน ามนเปนเชอเพลง บางครงอาจมการ

รวไหลของน ามน ส าหรบไมทตดแลวรอการชกลาก เมอฝนตกลงมากจะ

ชะลางคราบน ามนทรวไหลและสารพวกเรซนจากเนอไมลงสแหลงน า

2) การตดถนนปาไม เพอน ารถยนตเขาไปชกลากไมออกมา

เปนสาเหตใหดนเกดการพงทลาย

ถกชะลางโดยฝนไหลลงสแหลงน า ท าใหมปรมาณตะกอนในน าเพม

มากขน

3) การท าลายปา ท าใหเกดการชะลางบรเวณผวหนาดน

และเกดการพดพาสงปกกลลลงสแหลงน า ท าใหเกดการปนเปอนของ

แหลงน า

4) การปลกและดแรรกษาปา เนองจากปาธรรมชาตถก

ท าลายไปมาก จงตองมการปลกทดแทน โดยการปลกตนไมทมคณคา

ทางเศรษฐกจ เปนไมโตเรว จงมการใสปยและสารเคมตางๆ ซงท าให

เกดการตกคาง เมอฝนตกลงมากจะชะลางเอาสารปนเปอนเหลานนไหล

ลงสแหลงน า

การท าเหมองแร

เหมองฉดเปนสาเหตทท าใหน าขน และมตะกอนในแมน าล าธาร

กองเศษหนและแรอาจถกชะลาง

ไหลลงสล าธาร นอกจากนถนนทตดผานเขาไปในเหมองเพอความ

สะดวกในการขนสงล าเรยงแร กเปนสาเหตหนงทท าใหเกดการพงทลาย

ของดน ท าใหเกดการชะลางลงสแหลงน าจากฝนและปจจยอนๆ สวน

เหมองขดท าใหดนตามชายฝงพงทลายลงมาสแหลงน า สงผลใหเกด

การตนเขนของแหลงน า การท าเหมองแรนอกจากจะท าใหเกดมลภาวะ

ทางน าแลว ยงท าใหเกดความเสยหายตอพนทในบรเวณนน เนองจาก

การตดโคนตนไมบรเวณทท าเหมองแร

การกอสราง

การตดถนน สรางอาคารบานเรอน สรางเขอน ตองมการปรบ

ดนใหเรยบโดยใชรถไถและบดให

เรยบหรอใชรถตกดนสวนหนาออก สาเหตเหลานเปนตวการท าใหดน

ถกรบกวนและท าใหเกดการพงทลายและถกชะลางลงสแหลงน าได

การสาธาณสข

สถานทบ าบดรกษาทางดานสาธารณสข เชน โรงพยาบาล

สถานพยาบาล หรอคลนก อาจมการ

ปลอยน าทงทมการปนเปอนของเชอโรคตางๆ ลงสแหลงน า ถงแมวาจะม

กระบวนการบ าบดกอนปลอยลงสแหลงน ากตาม

ฟารมปศสตว

ไดแก การเลยงหม ไก โค กระบอ บอปลา เศษอาหารทเหลอ

และมลสตวระบายลงสแหลงน า

ฟารมเลยงสตวสวนใหญมกจะอยบรเวณใกลเคยงกบแหลงน า เพราะ

สะดวกในการน าน ามาใชประโยชนในการเลยงสตว แตกมผลเสย

เกดขนตามมาดวยกนสามประการ ประการแรกสตวจะถายของเสยลงส

แหลงน า ท าใหเกดการเนาเสย ประการทสองสตวอาจมการแทะเลม

หญาและพชคลมดนตางๆ จนท าใหประสทธภาพในการคลมดนของพช

เหลานนนลดลง น ามาซงการถกชะลางพงทลายของดนลงสแหลงน า

ประการสดทายการเลยงสตวในบรเวณใดกตามอาจมการสงเสรมใหเกด

การแพรระบาดของเชอโรคตางๆ ได เนองจากสาเหตของโรคบางชนด

เกดจากสตวเปนพาหะหรอเปนแหลงแพรเชอ เมอสตวถายมลออกมา

อาจน าเชอโรคปนเปอนสแหลงน าได

การพกผอนหยอนใจ

ความสกปรกของน าทน าไปสมลภาวะทางน า ซงอาจเกดขนได

ดวยความตงใจหรอไมไดตงใจกตาม

เชน การโยนเศษวสด เศษสงของลงสแมน าล าคลอง การลอยกระทงแลว

ทงใหเกะกะอยในแหลงน า หรอการถายเทของเสยออกไปจากสถานท

พกผอนหยอนใจ เชน สวนสาธารณะ สวนสตว สถานเรงรมย สนามเดก

เลน สนามกอลฟ ลวนท าใหเกดความสกปรกของแหลงน าทงสน

น าเสยจากสถานทก าจดขยะมลฝอย

เทศบาลมกน าขยะไปกองทงไวอยางไมถกวธและขาดความ

รบผดชอบ จงเปนทรวมของเศษ

อาหาร ของเนาเสย เชอโรค สารพษ เมอฝนตกสารปนเปอนเหลานกจะ

ถกชะลางลงสแหลงน า ท าใหเกดมลภาวะทางน า

3.6 ผลกระทบจากมลภาวะทางน า

มลภาวะทางน าสงผลกระทบแกสขภาพอนามยของมนษย

สงมชวตอนๆ และสงแวดลอม นอกจากนนยงสงผลกระทบทางดานเศรษ

กจและสงคม ดงน

การอปโภคบรโภค

เมอเกดมลภาวะในแหลงน าทมนษยน ามาใชอปโภคและบรโภค

จะท าใหคณภาพน าในแหลงน านนลดลง ท าใหตองเสยทงเวลาและ

คาใชจายในการบ าบดใหคณภาพน านนดขน แตหากเกดมลภาวะทาง

น าทรนแรงบางครงอาจไมสามารถน ามาใชในการอปโภคบรโภคไดอก

ตอไป มลภาวะทางน านนมผลกระทบตอการผลตน าดมและน าประปา

เปนอยางมาก เนองจากเมอแหลงน าทจะน ามาผลตมคณภาพเสอมโทรม

ท าใหตองเพมกระบวนการหรอผานกรรมวธในการผลตมากขน ในการ

บ าบดสารปนเปอนออกจากน า และปรบสภาพความเปนกรดดางท

เหมาะสม เพอใหไดน าทมคณภาพเหมาะสมตอการน าไปอปโภคบรโภค

การสาธารณสข

มลภาวะทางน าสงผลกระทบตอการสาธารณสข คอ หากน านน

มการปนเปอนของเชอโรค จะท าใหเปนแหลงสะสมเชอโรคซงจะน าไปส

การแพรระบาดของโรคตางๆ เชน อหวาตกโรค ไทยฟอยด บด และโรค

ผวหนงตางๆ นอกจากจะมการปนเปอนจากเชอโรคแลวอาจมการ

ปนเปอนของสารพษตางๆ ไมวาจะเปนสารพษจากโรงงานอตสาหกรรม

เกษตรกรรม อาคารบานเรอน ซงสารพษทปนเปอนในแหลงน าท าให

สงผลกระทบตอมนษยไดแก การเจบไขไดปวย เกดความร าคาญ เสย

สขภาพจต

การอตสาหกรรม

โรงงานอตสาหกรรมสวนใหญตองการใชน าทมคณภาพดและ

มปรมาณมากพอ เพอน าไปใชในการด าเนนระบบ เชน ระบบหลอเยน

ระบบการผลต ระบบการท าความสะอาด เมอเกดมลภาวะทางน าใน

แหลงน า ท าใหทางโรงงานตองสนเปลองทงทางดานเวลาและคาใชจาย

ในการปรบปรงคณภาพน ากอนการน ามาใชประโยชน

การเกษตรกรรม

ในการท าการเกษตรจ าเปนตองใชน าในปรมาณคอนขางมาก

และน าทจะน ามาใชควรจะเปนแหลงน าทไมมการปนเปอนจากสารตางๆ

เนองจากหากมการปนเปอนจะสงผลกระทบทงตวเกษตรกรและผบรโภค

เชน สารปนเปอนอาจสะสมอยในดนท าใหผลผลตทางการเกษตรมการ

ปนเปอน สารปนเปอนบางชนดอาจท าใหคาความเปนกรดดางในดนไม

เหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพชท าใหไดผลผลตลดลง

การประมง

หากแหลงน าทท าการประมงมการปนเปอนจะสงผลกระทบตอ

สตวน า และชาวประมง เนองจากเมอแหลงน าเกดการปนเปอนจะสงผล

ท าใหปรมาณออกซเจนทละลายน าลดลง ท าใหเกดการอพยพของสตว

น าไปยงแหลงอน หรออาจท าลายพชหรอสตวน าขนาดเลกทเปนแหลง

อาหารของสตวน าทมคณคาทางเศรษฐกจ ไมวาจะเปน กง หอย ป ปลา

เมอแหลงอาหารลดลงท าใหปรมาณของสตวน าทางเศรษฐกจลดลงไป

ดวย นอกจากนนแลวสารปนเปอนทมความเปนบางชนดอาจสงผลท าให

เกดความผดปกตตอการเจรญเตบโต การวางไข การสบพนธของสตว

น าและหากมความเปนพษทสงอาจท าใหสตวน านนตายได

การทองเทยว

ปจจบนมแหลงน าหลายแหงทถกน ามาใชประโยชนเปนแหลง

ทองเทยว ไมวาจะเปนหวย หนอง คลอง บง แมน า ทะเลสาบ ทะเล ซง

มนษยใชแหลงน านในการพกผอนหยอนใจ ผอนคลายความเครยด ซง

ถาหากแหลงน ามการปนเปอนจะสงผลกระทบตอการทองเทยว เกดกลน

เหมน ท าลายทศนยภาพ ท าใหมปรมาณนกทองเทยวลดลง นอกจากนน

ยงตองเสยคาใชจายในการบ าบดฟนฟคณภาพน าใหกลบมามครภาพด

เหมาะสมกบการใชเปนแหลงทองเทยว

การคมนาคม

มลภาวะทางน าจะสงผลกระทบตอการคมนาคมทางน า

เนองจากเมอแหลงน านนมการปนเปอนอาจท าใหเกดกลนเหมนรบกวน

ผโดยสาร นอกจากนนเศษขยะมลฝอยตางๆ ยงท าไหเกดการกดขวาง

การคมนาคมทางน าได

ดานเศรษฐกจ

การเกดการปนเปอนในแหลงน าจนเปนสาเหตน าไปสการเกด

มลภาวะทางน าอาจสงผลกระทบตอเสรษฐกจในดานตางๆ ไดแก การ

สนเปลองคาใชจายในการบ าบดแกไขการปนเปอนของแหลงน า

คาใชจายในการปองกนและควบคมมลภาวะทางน า

3.7 การจดการมลภาวะทางน า

ในการจดการมลภาวะของน า ทางทดควรจะแกจากตนเหตกคอ

การปองกนหรอลดปรมาณการเกดน าทงน า นอกจากนนควรมการบ าบด

น าทงทมการปนเปอนเหลานนใหกลบมามคณภาพทดกอนปลอยลงส

แหลงน าธรรมชาต ซงมแนวทางในการจดการมลภาวะทางน าดงน

(วสตร พงชน และสมฤทธ ทองศร116-121)

3.7.1 แนวทางการปองกนการปองกนการเกดมลภาวะทางน า หรอ

ท าใหเกดนอยทสด มแนวทางดงน

ไมทงขยะมลฝอยจากครวเรอนและชมชนลงสแหลงน า ในปจจบน

มขยะมลฝอยปนเปอนอยในแหลงน าในปรมาณมาก ไมวาจะเปนเศษ

อาหาร น ามนพชทใชแลว ถงพลาสตก โดยเฉพาะแหลงน าทมบานเรอน

อยใกลแหลงน านน ท าใหเกดการเนาเสยของน าน าไปสการเกดมลภาวะ

ทางน า หากประชาชนใหความรวมมอในการไมทงขยะมลฝอยลงส

แหลงน าจะท าใหน าสะอาดมคณภาพสามารถน าไปใชในการอปโภค

และบรโภคได นอกจากนนยงเปนการปองกนการเกดมลภาวะทางน าได

อกทางหนง

การใชประโยชนจากการหมนเวยนน าทง เชน น าทงทเปนน าหลอ

เยนจากโรงงานอตสาหกรรม ควรตดตงระบบระบายความรอนเพอทจะ

สามารถน าน าหลอเยนนนกลบมาใชหมนเวยนไดอกแทนทจะปลอยลงส

แหลงน าโดยตรง นอกจากนนน าทงจากบานเรอนบางชนด เชน น าลาง

ผกผลไม กสามารถน ามาหมนเวยนใชรดน าตนไมบรเวณบานได

ลดการใชสารเคมทางการเกษตร การใชสารเคมทางการเกษตร

ไมวาจะเปน ปยเคม สารปองกนก าจดศตรพชนน อาจท าใหเกดมลภาวะ

ทางน าไดเนองจากการถกชะลางจากฝนหรอน าจากการชลประทาน

ดงนนหากสามารถลดปรมาณการใชไดกจะท าใหโอกาสในการเกด

มลภาวะทางน าลดลง

การปลกจตส านกแกประชาชนใหเหนความส าคญในการอนรกษ

แหลงน าชวยกนรกษาความสะอาดและสอดสองดแลไมใหมการลกลอบ

ปลอยน าทงทมการปนเปอนจากแหลงชมชน และโรงงานอตสาหกรรม

ลงสแหลงน า

3.7.2 การบ าบดน าเสย เปนการลดปรมาณสารปนเปอนในน าทง

จากแหลงตางๆ ใหลดลง จนอยในระดบทไมกอใหเกดผลกระทบตอ

สงมชวตในน า และคณภาพของแหลงน า โดยทวไประบบการบ าบดน า

เสยจากแหลงชมชนและอตสาหกรรมประกอบดวย 3 กระบวนการไดแก

กระบวนการบ าบดทางกายภาพ ทางเคม และทางชวภาพ ซงแตละวธจะ

มประสทธภาพในการบ าบดน าเสยแตกตางกนไป การเลอกใช

กระบวนการในการบ าบดน าเสยนนจะขนอยกบลกษณะคณสมบตของ

น าเสย ความเหมาะสมตอพนท และคาใชจายในการด าเนนการ เปนตน

3.7.2.1 กระบวนการบ าบดทางกายภาพ เปนการบ าบดน าเสย

เบองตนส าหรบสารปนเปอนทเปนของแขง เชน หน กรวด ทราย เศษ

อาหาร พลาสตก และสารปนเปอนทไมละลายน า เชน ไขมน น ามน โดย

กระบวนการบ าบดน าเสยทางกายภาพสามารถแบงออกไดเปน 3

กระบวนการดงน

กระบวนการดกดวยตะแกรง (Screening)ในกระบวนการดก

ดวยตะแกรงนจะใชตะแกรง 2 ขนาด คอ ตะแกรงหยาบ และตะแกรง

ละเอยด โดยจะใชตะแกรงหยาบในการดกจบสงปนเปอนขนาดใหญ

เชน เศษขยะ ใบไม ถงพลาสตก สวนตะแกรงหยาบใชส าหรบดกจบสง

ปนเปอนทมขนาดเลกทผานตะแกรงหยาบมาได เพอปองกนไมใหสง

ปนเปอนเหลานเขาสกระบวนการบ าบดน าเสยขนตอไป

กระบวนการตกตะกอน (Sedimentation)เปนกระบวนการท

เหมาะส าหรบการบ าบดน าเสยทมการปนเปอนของสารแขวนลอย อ

กรณทใชสวนใหญจะเปนถงขนาดใหญส าหรบเปนทพกน าเสย เมอน า

เสยไหลเขาสถงตกตะกอน น าเสยจะอยในสภาพสงบนงปราศจากการ

ไหลประมาณ 2-4 ชวโมง เพอทจะใหเกดการตกตะกอนของสาร

แขวนลอยทปนเปอนในน าถงตกตะกอนมอย 2 แบบ ไดแก ถงตกตะกอน

แบบสเหลยม (รปท1) และถงตกตะกอนประเภทวงกลม (รปท2)

รปท 1ถงตกตะกอนแบบวงกลม

ทมา: http://www.rumruay.com/id-

50d100d10b8564135d001d7a.html

รปท 2ถงตกตะกอนแบบสเหลยม

ทมา: http://thai-draftman.blogspot.com/2010/07/blog-post.html

กระบวนการกรอง (Filtration)กระบวนการนเปนการบ าบดน า

เสยโดยจะสามารถก าจดสารแขวนลอยทคงเหลอจากกระบวนการ

ตกตะกอน วสดทใชในกระบวนการน ไดแก ทราย ถานแอนทราไซต

เปนตน น าทผานกระบวนการนไปแลวจะมสคอนขางใส แตอาจจะมการ

ปนเปอนของสารแขวนลอยอยบาง

3.7.2.2 กระบวนการบ าบดทางเคม (Chemical treatment)

กระบวนการบ าบดน าเสยทางเคมเหมาะส าหรบบ าบดน าเสยทมการ

ปนเปอนของโลหะหนก สารอนนทรยทมความเปนพษ สารแขวนลอยท

ละลายน าไดยาก ไขมนหรอน ามนละลายน า และมความเปนกรดหรอ

ดางสงเกนไป

กระบวนการท าใหเปนกลาง ( Neutralization) เปน

กระบวนการบ าบดน าเสยทมคาความเปนกรดหรอดางทสงเกนไปม าท า

การปรบสภาพใหเปนกลาง เพอทจะสามารถปลอยลงสแหลงน า

ธรรมชาตไดโดยไมเปนอนตรายตอสงมชวตและไมท าใหแหลงน านน

เกดมลภาวะ น าเสยทมสภาพเปนกรดสามารถปรบสภาพใหเปนกลางได

โดยการเตมสารเคมทสภาพเปนเบส เชน ปนขาว โซดาไฟ โซดาแอช

และแอมโมเนย สวนน าเสยทมสภาพเปนดาง สามารถปรบสภาพใหเปน

กลางไดโดยการเตมสารเคมทมสภาพเปนกรด เชน กรดไฮโดรคลอรก

กรดซลฟวรก กรดไนตรก

กระบวนการแลกเปลยนประจ (Ion exchange)เปน

กระบวนการบ าบดน าเสยทมการปนเปอน โดยการเตมสารเคมเพอทจะ

ไปท าปฏกรยากบสารปนเปอนในน าเสย ไดแก ซโอไลต และเรซน

เพอใหเกดการตกผลกแลวจงน าไปบ าบดโดยกระบวนการท าให

ตกตะกอน กระบวนการบ าบดประเภทนเหมาะส าหรบการบ าบดสาร

ปนเปอนจ าพวกโลหะหนก เชน ตะกว แบเรยม แคดเมยม ทองแดง

ปรอท สงกะส

กระบวนการท าใหตกตะกอนดวยสารเคม (Chemical

precipitation)กระบวนการบ าบดประเภทนเหมาะส าหรบการบ าบดน า

เสยทมการปนเปอนของสารประเภทคอลลอยด ซงจะไมตกตะกอนโดย

แรงโนมถวง การเตมสารเคมบางชนดลงไป เชน สารสม ปนขาว จะท า

ใหเกดการจบตวกบสารคอลลอยดและเกดการตกตะกอน

กระบวนการออกซเดชน -รดกชน (Oxidation-

Reduction)เหมาส าหรบการก าจดสารปนเปอนในน าเสยทมความเปน

พษ กระบวนการนสามารถเปลยนสารปนเปอนทมความเปนพษให

กลายเปนสารทไมมพษ โดยการเตมสารเคมทมคณสมบตเปนสาร

ออกซไดซ ไดแก โอโซน ออกซเจน คลอรน หรอสารรดวซ ไดแก

เกลอซลไฟล ซลเฟอรไดออกไซด เหลกซลเฟต เพอไปท าปฏกรยา

ออกซเดชน-รดกชนกบสารปนเปอน หลงจากท าปฏกรยาจะไดสารทไม

เปนพษหรอมความเปนพษลดลง

3.7.2.3 กระบวนการบ าบดทางชวภาพ เปนกระบวนการบ าบด

สารอนทรยทปนเปอนในน าเสย โดยอาศยการยอยสลายของจลนทรย

สามารถแบงออกไดเปน 2 แบบ คอ กระบวนการบ าบดแบบใชออกซเจน

และไมใชออกซเจน

กระบวนการบ าบดน าเสยแบบใชออกซเจน

แบบตะกอนเรง (Activated sludge)กระบวนบ าบดน าเสย

แบบนจะประกอบดวยสวนส าคญ 2 สวน คอ ถงเตมอากาศ ( Aeration

Tank) และถงตกตะกอน ( Sedimentation Tank) โดยน าเสย ทมการ

ปนเปอน จะถกสงเขาถงเตมอากาศ ซงมสลดจอยเปนจ านวนมาก และ

จลนทรย ทอยในสลดจ จะท าการยอยสลายสารอนทรยในน าเสยใหอย

ในรปของคารบอนไดออกไซดและน า น าเสยทผานการบ าบดแลวจะ

ไหลตอไปยงถงตกตะกอนเพอแยกสลดจออกจากน า สลดจทแยกตวอย

ทกนถงตกตะกอนสวนหนงจะถกสบกลบเขาไปในถงเตมอากาศใหมเพอ

รกษาความเขมขนของสลดจในถงเตมอากาศ และอกสวนหนงจะเปน

สลดจสวนเกน ซงสามารถน ามา ใชประโยชน ได เชน การน ามาท าปย

ส าหรบน าใสสวนบนจะเปนน าทงทสามารถระบายออกสสงแวดลอมได

แบบเกาะตด (Attached growth system)เปน

กระบวนการบ าบดน าเสยแบบใชออกซเจน โดยจลนทรยจะมการยด

เกาะกบตวกลางทเหมาะสมและเจรญเตบโตเปนแผนเมอกบางๆ

เรยกวาไบโอฟลม ซงสามารถแบงออกเปน 2 แบบดงน

-แบบโปรยกรอง (Trickling filter, TF)เปน

กระบวนการ บ าบดน าเสย แบบใชออกซเจนในถงปฏกรณทบรรจ

ตวกลางทมไบโอฟลมเคลอบอย น าเสยจะไหลจากทางดานบนของถง

ปฏกรณผานตวกลางลงสดานลาง ในขณะทน าเสยไหลผานตวกลางจะ

เกดการยอยสลายของสารอนทรยโดยจลนทรย

-แบบแผนชวภาพ (Rotating biological contactor,

RBC)เปนกระบวนการ บ าบดน าเสย แบบใชออกซเจน ท ใหน าเสยไหล

ผานตวกลางลกษณะทรงกระบอกซงวางจมอยในถง ปฏกรณ ตวกลาง

ทรงกระบอกนจะหมนอยางชา ๆ เมอหมนขนพนน าและสมผสอากาศ

จลนทรยทอาศยตดอยกบตวกลางจะใชออกซเจนจากอากาศยอยสลาย

สารอนทรยในน าเสยทสมผสตดตวกลางขนมา และเมอหมนจมลงกจะ

น าน าเสยขนมาบ าบดใหมสลบกนเชนนตลอดเวลา

แบบบอเตมอากาศ (Aerated lagoon)เปนกระบวนการ

บ าบดน าเสยทอาศยการเตมออกซเจนจากเครองเตมอากาศ ( Aerator)

เพอเพม ปรมาณ ออกซเจนในน าใหเพยงพอส าหรบ การท จลนทรย

สามารถน าไปใชยอยสลายสารอนทรยในน าเสย ซงการยอยสลายโดย

กระบวนการนจะเกดขน เรวกวาการปลอยใหยอยสลายตามธรรมชาต

สามารถลดปรมาณความสกปรกของน าเสยในรปของคาบโอดไดรอยละ

80-95

แบบบอปรบเสถยร (Stabilization pond)เปนกระบวนการ

บ าบดน าเสยทอาศยธรรมชาตในการบ าบดสารอนทรยในน าเสย ซงแบง

ตามลกษณะการท างานได 4รปแบบ คอ บอแอนแอโรบค ( Anaerobic

Pond) บอแฟคคลเททฟ ( Facultative Pond) บอแอโรบค ( Aerobic

Pond) และบอบม (Maturation Pond)

-บอแอนแอโรบค ( Anaerobic Pond) บอแบบนจะม

ความลกประมาณ 2-4 เมตร ลกษณะของบอจะถกออกแบบใหมอตรารบ

สารอนทรยสงมาก จนสาหรายและการเตมออกซเจนทผวหนาไม

สามารถผลตและปอนออกซเจนไดทน ท าใหเกดสภาพไรออกซเจน

ละลายน าภายในบอ เหมาะกบน าเสยทมสารอนทรยและปรมาณ

ของแขงสง ของแขงจะตกลงสกนบอและถกยอยสลาย โดยจลนทรยกลม

แอนแอโรบค น าเสยสวนทผานการบ าบดจากบอนจะระบายตอไปยงบอ

แฟคคลเททฟ (Facultative Pond) เพอบ าบดตอไป

-บอแฟคคลเททฟ ( Facultative Pond) บอแบบนจะม

ความลกประมาณ 1-1.5 เมตร สวนบนของบอ มการยอยสลาย

สารอนทรย แบบแอโรบค สารอนทรยทอยในน าจะถกยอยสลายโดย

จลนทรยประเภททใชออกซเจน ( Aerobic Bacteria) เพอเปนอาหาร

และส าหรบการสรางเซลลใหมและเปนพลงงาน ไดรบออกซเจนจากการ

ถายเทอากาศทบรเวณผวน าและจากการสงเคราะหแสงของสาหราย บอ

สวนลางจนถงกนบอซงแสงแดดสองไมถง จะมปรมาณออกซเจนต า จน

เกดสภาวะไรออกซเจน ( Anaerobic Condition) จะมการยอยสลาย

สารอนทรยของจลนทรยกลม แอนแอโรบคท าหนาทยอยสลาย

สารอนทรย

-บอแอโรบค ( Aerobic Pond) บอแบบนจะมความลก

ประมาณ 1 เมตร มแบคทเรยและสาหรายแขวนลอยอย เปนบอทมความ

ลกไมมากนกเพอใหออกซเจนกระจายทวทงบอ โดยอาศยออกซเจน

จากการสงเคราะหแสงของสาหราย และการเตมอากาศทผวหนา

-บอบม ( Maturation Pond) บอแบบนจะมความลก

ประมาณ 1 เมตร ใชในการรองรบน าเสยทผานการบ าบดแลว เพอฟอก

น าทงใหมคณภาพน าดขน และอาศยแสงแดดท าลายจลนทรยท

ปนเปอนมากบน าทงกอนระบายออกสสงแวดลอม

แบบบงประดษฐ (Constructed wetland systems)

หลกการท างานของ กระบวนการน คอ เมอน าเสยไหลเขามาในบง

ประดษฐ สารอนทรยสวนหนงจะตกตะกอนจมตวลงสกนบง และถกยอย

สลายโดยจลนทรย สวนสารอนทรยทละลายน าจะถกก าจดโดยจลนทรย

ทเกาะตดอยกบพชน าและจลนทรยทแขวนลอยอยในน า ระบบนจะ

ไดรบออกซเจนจากการแทรกซมของอากาศผานผวน า และจากการ

สงเคราะหแสง

กระบวนการบ าบดน าเสยแบบไมใชออกซเจน

แบบยเอเอสบ (Upflow anaerobic sludge blanket,

UASB)เปนบอหมกทมการไหลของน าเสยยอนขนผานชนตะกอน

จลนทรยเปนแบบเมดตะกอน หรอแบบเปนตะกอนแขวนลอย ดงรปท 3

และ 4 เมอน าเสยไหลผานตะกอนจลนทรยสารอนทรยปนเปอนในน า

เสยจะถกยอยสลาย

รปท 3 ระบบของถงปฏกรณแบบยเอเอสบ

ทมา: GonçalvesIM.M.M. และคณะ, 2005

รปท 4 ถงปฏกรณแบบยเอเอสบ

ทมา:

http://www.fristweb.com/user/biogas/index.php?langtype=th&pa

geid=th_45

แบบเอเอฟ (Anaerobic filter, AF)เปนกระบวนการบ าบด

น าเสยแบบไมใชออกซเจนทมการบรรจตวกลางในคอลมภหรอถง

ปฏกรณเพอเปนทยดเกาะของจลนทรยและปองกนการถกชะลางของ

จลนทรย น าเสยจะไหลผานตวกลางทมจลนทรยยดเกาะอย และจะเกด

การยอยสลายสารอนทรยปนเปอนขณะทน าเสยไหลผานตวกลาง

แบบเอบอาร( Anaerobic Baffled Reactor, ABR)เปน

กระบวนการบ าบดน าเสยแบบไมใชออกซเจนท มผนงกนไวส าหรบกก

ชวมวลไวเปนหองๆ เพอเพมเสถยรภาพของจลนทรย โดยน าจะไหลตาม

แนวนอนจากปลายดานหนงไปยงอกดานหนงดดยกรลนผานผนงกน

กระบวนการบ าบดแบบน เหมาะกบน าเสยทมตะกอนแขวนลอย และม

อตราการไหลทไมสม าเสมอ

แบบซเอสทอาร (Continuous stirrer tank reactor,

CSTR)เปนกระบวนการบ าบดน าเสยแบบไมใชออกซเจนใน ถงปฏกรณ

แบบกวนสมบรณ โดยจะมเครองกวนหรออปกรณการกวนเพอให

แบคทเรยและน าเสยทท าการปอนสถงปฏกรณ มการผสมอยางทวถง ซง

เหมาะกบน าเสยทมความเขมขนสง น าเสยทมสารแขวนลอยสงหรอ

แมกระทงน าเสยทมสารพษเจอปนอย

สรป

เกณฑคณภาพน า และดชนคณภาพน าจะเปนตวบงชวาน าจาก

แหลงตางๆ มความเหมาะสมทจะน ามาใชหรอไม และสามารถใช

ประโยชนดานใดไดบาง การทมนษยน าน ามาใชประโยชนในดานตางๆ

เชน การใชประโยชนในชวตประจ าวน เกษตรกรรม อตสาหกรรม ท า

ใหน าเกดการปนเปอนของน าในแหลงน า ท าใหคณภาพน าเกดการ

เปลยนแปลงไปในทางทลดลงเปนสาเหตใหเกดมลภาวะทางน า การ

จดการมลภาวะทางน าทดทสดคอการปองกน หรอท าใหเกดนอยทสด

อยางไรกตามหากเกดมลภาวะทางน าแลวสามารถแกไขไดดวย

กระบวนการบ าบดน าเสยซงมอย 3กระบวนการหลก คอ กระบวนการ

บ าบดน าเสยทางกายภาพ ทางเคม และทางชวภาพ ซงแตละกระบวนกม

ความเหมาะสมและศกยภาพในการบ าบดน าจากสงปนเปอนทแตกตาง

กนไป ดงนนเพอใหการจดการมลภาวะทางน าโดยกระบวนการบ าบดน า

เสยเกดประสทธภาพควรจะมการเลอกกระบวนการบ าบดใหเหมาะสมกบ

ชนดของสารปนเปอนในน าเสย เชน น าเสยทมการปนเปอนของ

สารอนทรยสงควรจะเลอกใชกระบวนการบ าบดทางชวภาพ หรอน าเสย

ทมการปนเปอนของโลหะหนกควรจะเลอกใชกระบวนการบ าบดทางเคม

เปนตน

ค าถามประจ าบท

1. จงบอกความหมายของมลภาวะทางน า

2. เกณฑคณภาพน าแบงออกไดกประเภท ประกอบดวยอะไรบาง

ใหอธบาย

3. ดชนคณภาพน าแบงออกไดกประเภท ประกอบดวยอะไรบาง

ใหอธบาย

4. นกศกษาคดวาสารปนเปอนทกอใหเกดมลภาวะทางน าชนดใด

สงผลกระทบตอคณภาพน ามากทสดใหวเคราะห

5. นกศกษาคดวาแหลงก าเนดมลภาวะทท าใหเกดมลภาวะทางน า

แหลงใดควบคม และปองกนไดยากทสด ใหวเคราะห

6. ผลกระทบทเกดจากมลภาวะทางน าประกอบดวยอะไรบาง ให

อธบาย

7. แนวทางปองกนการเกดมลภาวะทางน าประกอบดวยอะไรบาง

ใหอธบาย

8. การบ าบดน าเสยสามารถแบงออกไดกประเภท ประกอบดวย

อะไรบาง ใหอธบาย

9. หากมการปนเปอนของแหลงน าจากน าทงโรงงานผลตสยอมผา

นกศกษาจะเลอกกระบวนการบ าบดน าเสยแบบใด เพราะอะไรพรอมให

เหตผลประกอบ

10. หากมการปนเปอนของแหลงน าจากฟารมปศสตว นกศกษาจะ

เลอกกระบวนการบ าบดน าเสยแบบใด เพราะอะไรพรอมใหเหตผล

ประกอบ

เอกสารอางอง

สนทร พนพพฒน. ( 2540). วทยาศาสตรมนษย และสงแวดลอม.

ส านกพมพมหาวทยาลยเซนตจอหน กรงเทพฯ, หนา 84.

พนศร วจนะภม. ( 2539). มนษยกบสงคม. ส านกพมพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช กรงเทพฯ, หนา 525.

พฒนา มลพฤกษ. ( 2545). การปองกนและควบคมมลพษ. ส านกพมพ

ซกมา ดไซนกราฟฟก กรงเทพฯ, หนา 4-1 – 4-2.

สธลา ตลยะเสถยร โกศล วงศสวรรค และสถต วงศสวรรค. ( 2548).

มลพษสงแวดลอม. ส านกพมพอมรการพมพ กรงเทพฯ , หนา 253-

262.

GonçalvesI,M.M.M., Leite,S.G.F.,Sant'AnnaG.L. (2005). The

bioactivation procedure for increasing the sulphate-

reducing bacteria in a UASB reactor.Brazilian Journal of

Chemical Engineering. 22: 565-571.

http://thai-draftman.blogspot.com/2010/07/blog-post.html

http://www.rumruay.com/id-50d100d10b8564135d001d7a.html

http://www.fristweb.com/user/biogas/index.php?langtype=th&pa

geid=th_45