4-13 Poljoprivredni tehnicar

OBRAZOVNI PROGRAM

POLJOPRIVREDNI TEHNIAR

2

SADRAJ: OPTI DIO .................................................................................................. 3 1. NAZIV PROGRAMA: POLJOPRIVREDNI TEHNIAR ................................................ 3 2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3 POSEBNI DIO ............................................................................................... 5 1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 5 1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................... 5 1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................ 6 1.2.1. AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA .................................................... 6 1.2.2. PEDOLOGIJA .................................................................................... 11 1.2.3. POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA .......................................................... 15 1.2.4. ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA DOMAIH IVOTINJA ........................................ 24 1.2.5. RATARSTVO I POVRTARSTVO ................................................................ 32 1.2.6. VOARSTVO ..................................................................................... 45 1.2.7. STOARSTVO .................................................................................... 56 1.2.8. VINOGRADARSTVO ............................................................................. 71 1.2.9. ZATITA BILJA .................................................................................. 79 1.2.10. ORGANIZACIJA POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE ...................................... 87 1.2.11. PRAKTINA NASTAVA ........................................................................ 91 1.3. IZBORNA NASTAVA ............................................................................. 120 1.3.1. STRANI JEZIK II ............................................................................... 120 1.3.2. METEOROLOGIJA SA KLIMATOLOGIJOM ................................................. 121 1.3.3. ZOOLOGIJA .................................................................................... 129 1.3.4. CVJEARSTVO ................................................................................ 135 1.3.5. KULTURNO - ISTORIJSKA BATINA CRNE GORE ........................................ 144 1.3.6. PELARSTVO .................................................................................. 151 1.3.7. EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE ................................................ 155 1.3.8. TEHNOLOGIJA VINA I JAKIH ALKOHOLNIH PIA ....................................... 160 1.3.9. PREDUZETNITVO ............................................................................ 166 2. STRUNI ISPIT ...................................................................................... 172 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNO-TEORIJSKI DIO ISPITA .................................. 172 2.1.1. RATARSTVO I POVRTARSTVO .............................................................. 172 2.1.2. VOARSTVO ................................................................................... 175 2.1.3. STOARSTVO .................................................................................. 178 2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUNI RAD ......................................................... 181 2.2.1. PRAKTINA NASTAVA ....................................................................... 181 3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................ 185 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA ................... 185 5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ....................... 186 6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ........................ 186 7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA ........................ 186 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................ 188 8.1. BROJ ASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................. 188 9. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................ 189 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ........................................................................ 190

3

OPTI DIO 1. Naziv programa: POLJOPRIVREDNI TEHNIAR 2. Nastavni plan

Redni broj

Nastavni predmeti- grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opte obrazovni predmeti 1. Maternji jezik i knjievnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423 2. Matematika 2 72 2 72 2 72 2 66 282 3. Strani jezik 3 108 3 108 3 108 3 99 423 4. Informatika 2 72 72 5. Fiziko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282

Drutvena grupa predmeta 1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72

Prirodna grupa predmeta 1. Biologija 2 72 72 2. Hemija 2 72 2 72 144

UKUPNO A 18 648 14 504 10 360 10 330 1842 B Struno-teorijski predmeti

1. Agrohemija sa fiziologijom biljaka 2 72 72

2. Pedologija 2 72 72 3. Poljoprivredna mehanizacija 2 72 2 72 144

4. Anatomija i fiziologija domaih ivotinja 2 72 72

5. Ratarstvo i povrtarstvo 2 72 2 72 2 66 210 6. Voarstvo 2 72 2 72 2 66 210 7. Stoarstvo 2 72 2 72 2 66 210 8. Vinogradarstvo 2 72 2 66 138 9. Zatita bilja 2 72 2 72 144

10. Organizacija poljoprivredne proizvodnje 2 66 66

UKUPNO B 8 288 10 360 10 360 10 330 1338 C Praktina nastava 3 108 5 180 7 252 7 231 771 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Strani jezik II 2 72 2 72 2 72 2 66 282

2. Meteorologija sa klimatologijom 2 72 72

3. Zoologija 2 72 72 4. Cvjearstvo 2 72 72

5. Kulturno istorijska batina Crne Gore 2 72 72

6. Pelarstvo 2 72 72 7. Ekologija i zatita ivotne 2 72 72

4

Redni broj

Nastavni predmeti- grupe predmeta

I II III IV Ukupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. sredine

8. Tehnologija vina i jakih alkoholnih pia 2 66 72

9. Preduzetnitvo 2 66 72 F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana G Sedmini broj asova 32 32 32 32 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Omoguavanje svestranog razvoja pojedinca i njegove socijalne integracije. - Produbljivanje i proirivanje opteg obrazovanja u funkciji struke i

obezbjeivanje struno-teorijskih i praktinih znanja za samostalno obavljanje zanimanja, pripreme za permanentno obrazovanje i doivotno uenje.

- Razvijanje sposobnosti socijalne komunikacije i spremnost za razvijanje meuljudskih odnosa.

- Osposobljavanje za davanje uputstva radnicima za izvoenje odreene tehnoloke operacije u voarsko-vinogradarskoj, ratarsko-povrtarskoj i stoarskoj proizvodnji i za praenje i realizaciju iste.

- Razvijanje sposobnosti voenja evidencije uinka radnika i dostavljanja potrebnih izvjetaja glavnom tehnologu proizvodnje.

- Razvijanje ekoloke svijesti i svijesti o potovanju mjera zatite na radu i zatite okoline.

4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje struno obrazovanje u etvorogodinjem trajanju mogu se upisati lica

koja su: - zavrila osnovnu kolu, - zavrila dvogodinju strunu kolu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,

izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje nastavnikog vijea kole. - lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih. 5. Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po Obrazovnom programu poljoprivredni tehniar traje etiri

godine. 6. Prohodnost - U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmeta

tekue godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su zavrila dvogodinju strunu kolu mogu se upisati u drugi ili trei

razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvoenje obrazovnog programa za odrasle koji donosi kola.

7. Obrazovanje koje se stie - Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje u etvorogodinjem trajanju POLJOPRIVREDNI TEHNIAR.

5

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1. 1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI 1. 1. 1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST 1. 1. 2. MATEMATIKA 1. 1. 3. STRANI JEZIK 1. 1. 4. INFORMATIKA 1. 1. 5. FIZIKO VASPITANJE 1. 1. 6. ISTORIJA 1. 1. 7. GEOGRAFIJA 1. 1. 8. BIOLOGIJA 1. 1. 9. HEMIJA Napomena: Katalozi opteobrazovnih programa su u nadlenosti Zavoda za kolstvo.

6

1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA 1. Naziv predmeta: AGROHEMIJA SA FIZIOLOGIJOM BILJAKA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vjebe Praktina nastava

I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih saznanja iz agrohemije primjenljivih u poljoprivednoj

proizvodnji. - Upoznavanje osnovnih fiziolokih procesa u biljkama. - Upoznavanje pojma ubriva i njegove upotrebe u poljoprivredi. - Osposobljavanje uenika za primjenu steenih znanja. - Ovladavanje strunom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

7

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadraji Formativni ciljevi

Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvoenje nastave

uenik uenik uenik Uvod - Definie predmet

izuavanja agrohemije.

- Navodi znaaj i podjelu agrohemije.

- Shvata definiciju, znaaj i podjelu agrohemije.

- Razlikuje primjere agrohemije u poljoprivredi.

- Razvija ekoloku svijest.

Sastav biljne supstance - Upoznaje sastav

biljne supstance. - Upoznaje hemijski

sastav biljaka.

- Razlikuje neophodne i korisne makro i mikro elemente.

- Uoava na primjerima znaaj neorganskih materija.

- Uoava na primjerima znaaj organskih materija.

- Razvija sposobnost opaanja.

Ishrana biljaka - Navodi naine

ishrane biljaka. - Opisuje heterotrofni

nain ishrane. - Opisuja autotrofni

nain ishrane. - Upoznaje

mehanizam hemizma fotosinteze.

- Upoznaje mineralne materije.

- Upoznaje ulogu i oblike

makroelemenata, mikroelemenata i korisnih elemenata.

- Razlikuje heterotrofnu i autotrofnu ishranu biljaka.

- Poznaje grau, hemijski sastav i fizioloke procese u sjemenu.

- Razlikuje autotrofni i heterotrofni nain ishrane biljaka i shvata vanost procesa fotosinteze.

- Razlikuje faktore koji utiu na fotosintezu.

- Razlikuje simptome nedostatka i vika pojedinih makro i mikro elemenata.

- Razvija analitinost i logiko miljenje.

- Seminarski rad.

Snabdijevanje biljaka vodom - Definie ulogu vode

u biljci. - Upoznaje

pristupane oblike vode za biljku.

- Opisuje naine gubitka vode iz

- Shvata ulogu vode u biljci.

- Razlikuje oblike pristupane vode za biljku.

- Procjenjuje mogunost

8




uenik uenik uenik biljke. korienja odreenih

oblika vode u zavisnosti od uslova.

Disanje biljaka - Opisuje nain disanja

biljaka. - Opisuje uslove koji

utiu na disanje biljaka.

- Razlikuje uslove koji utiu na disanje biljaka.

- Razvija sposobnost logikog zakljuivanja.

Rast i razvie biljaka - Definie pojam rasta

i razvia. - Opisuje rast i razvie

biljaka.

- Shvata proces poveanje biljke i njenih organa.

- Analizira promjene u biljnom organizmu u toku rasta i razvia biljke.

- Razvija analitinost.

Fiziologija otpornoti biljaka - Upoznaje i opisuje

bioloke osobine biljke.

- Upoznaje i opisuje uslove spoljanje sredine koji djeluju na rast i razvie biljaka.

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema niskoj temperaturi.

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema visokoj temperaturi.

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema reakciji sredine.

- Ocjenjuje otpornost biljaka prema solima.

- Navikava se na povezivanje injenica.

ubriva i ubrenje - Objanjava pojam i

ulogu ubriva. - Nabraja vrste

organskih ubriva. - Upoznaje fizike i

hemijske osobine organskih ubriva.

- Nabraja vrste mineralnih ubriva.

- Upoznaje fizike i hemijske osobine mineralnih ubriva.

- Nabraja vrste sloenih i mijeanih ubriva.

- Upoznaje osobine sloenih i mijeanih

- Razlikuje vrste stajskih ubriva.

- Shvata nain dobijanja i uvanja osoke.

- Razlikuje osobine biljaka za zelenino ubrenje.

- Interpretira na primjeru nain dobijanja komposta.

- Razlikuje vrste mineralnih ubriva na osnovu fizikih osobina.

- Razlikuje mineralna ubriva po


- Uvia vezu teorije i

prakse.

- Seminarski rad.

9




uenik uenik uenik ubriva.

- Nabraja vrste bakterijalnih ubriva.

- Upoznaje osobine i ulogu bakterijalnih ubriva.

- Objanjava ulogu ubrenja za poboljanje kvaliteta biljne proizvodnje.

- Navodi vrijeme i objanjava nain ubrenja.

hemijskom sastavu: azotna, fosforna, kalijumova, kalcijumova i mikroubriva.

- Razlikuje sloena ubriva.

- Shvata nain dobijanja mijeanih ubriva.

- Razlikuje vrste bakterijalnih ubriva.

- Shvata pojam ubriva.

- Uoava potrebu za ubrenjem na osnovu analize zemljita i vizuelno.

- Razlikuje osnovno, predsjetveno, startno ubrenje i prehranjivanje.

- Zna tehniku ubrenja preko zemljita i folijarno.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Balog, E. Mastilovi: Agrohemija sa fiziologijom biljaka za I razred srednje

poljoprivredne kole, Zavod za udbenike Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se izvodi u uionici opremljenoj raunarom i projektorom. - Zbirka mineralnih ubriva, slike ili slajdovi sa grafoskopa. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno, najmanje po jedna ocjena u svakom

klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. - Uraeni seminarski radovi. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer poljoprivrede za ratarstvo; - diplomirani inenjer poljoprivrede za voarstvo i vinogradarstvo;

10

- diplomirani inenjer poljoprivrede za melioracije; - diplomirani inenjer poljoprivrede za hortikulturu; - diplomirani inenjer poljoprivrede opteg smjera; - diplomirani inenjer agronomije. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja - ubriva i ubrenje

- Voarstvo - Vinogradarstvo - Ratarstvo - Povrtarstvo

- ubriva i ubrenje

- Ishrana biljaka - Rast i razvoj biljaka

- Biologija - Anatomija biljaka - Fotosinteza

11

1.2.2. PEDOLOGIJA 1. Naziv predmeta: PEDOLOGIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja o osobinama minerala i stijena, kao i o njihovoj ulozi u

obrazovanju zemljita. - Poznavanje postanka i sastava zemljita. - Upoznavanje znaaja zemljita za biljnu proizvodnju i uticaja njegovih osobina na

biljne vrste. - Osposobljavanje za ocjenu glavnih tipova zemljita za rast kulturnih biljaka. - Osposobljavanje uenika za primjenu steenih znanja. - Ovladavanje strunom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

12





uenik uenik uenik Uvod - Definie predmet

izuavanja pedologije.

- Navodi znaaj i podjelu pedologije.

- Uoava na primjerima vanost primjene pedologije u poljoprivredi.

- Uvia vezu teorije i prakse.

sastav zemljine kore - Navodi i opisuje

zemljine geosfere. - Navodi podjelu

minerala. - Upoznaje osnovne

osobine minerala. - Navodi osnovne

osobine stijena.

- Razlikuje pojam litosfere, atmosfere, hidrosfere, biosfere, pirosfere i barosfere.

- Razlikuje fizike i hemijske osobine minerala.

- Uporeuje magmatske, sedimentne, metamorfne stijene.


Stvaranje rastresite mase kao podloge za organska zemljita - Opisuje nain

raspadanja stijena i minerala.

- Razlikuje fiziko i hemijsko raspadanje.

- shvata proces stvaranja rigolita:


Obrazovanje zemljita - Definie pojam

zemljita. - Objanjava procese

obrazovanja zemljita.

- Analizira migraciju materija u zemljitu.

- Razlikuje ascedentne i descedentne migracije.


Sastav zemljita - Upoznaje sastav

zemljita. - Navodi podjelu

humusa. - Opisuje humus i

sastav humusa.

- Odreuje kvalitet zemljita na osnovu sastava.

- Shvata ulogu mikroorganizama.

- Poznaje nain transformacije organske materije.


Zemljini koloidi i njihove osobine - Definie koloide. - Navodi osobine

koloida.

- Razlikuje osobine koloida.

- Procjenjuje utucaj koloida na kvalitet zemljita.


13




uenik uenik uenik Fizike i hemijske osobine zemljita - Definie pojam

adsorpcije i sorpcije. - Navodi hemijske i

fizike osobine zemljita.

- Razlikuje adsorpciju i sorpciju.

- Procjenjuje kvalitet zemljita na osnovu fizikih i hemijskih osobina.


Morfoloke osobine zemljita - Upoznaje

morfologiju zemljita.

- Razlikuje pojmove: horizonata, pothorizonata i prelaznih horizonata.

- Razlikuje spoljanu i unutranju morfologiju.

Sistematika zemljita - Upoznaje podjelu

zemljita. - Navodi tipove

zemljita i njihove osobine.

- Razlikuje odreene klase zemljita.

- Razlikuje osobine: autotrofnih

zemljita (kamenjara, sirozem);

humusno - akumulativnih,

kambinih zemljita; eluvijalno - iluvijalnih, antropno -pedogenih zemljita;

- hidromorfnih zemljita;

- hipoglejnih, - fluvijatilnih i

fluviogejnih zemljita;

- tresetnih zemljita; - halomorfnih

zemljita; - akutno zaslanjenih, - subakvalnih

zemljita; - nerazvijenih

subasvalnih, zemljita.

- Razvija pravilan odnos prema prirodnim naukama.

14

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Balog, N. Miljkovi: Pedologija za I razred srednje poljoprivredne kole, Zavod

za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - M. iri: Pedologija, SOOUR Svjetlost, Sarajevo, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava predmeta se izvodi u uionici koja je opramljena: raunarom i

projektorom, slikama, emama, kolekcijom minerala i stijena, i uzorcima (kolekcijom) mineralnih ubriva.

7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer poljoprivrede za ratarstvo; - diplomirani inenjer poljoprivrede za voarstvo i vinogradarstvo; - diplomirani inenjer poljoprivrede za melioracije; - diplomirani inenjer poljoprivrede za hortikulturu; - diplomirani inenjer poljoprivrede opteg smjera; - diplomirani inenjer agronomije. 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Obrazovanje zemljita - Fizike i hemijske osobine

zemljita

- Voarstvo - Vinogradarstvo - Ratarstvo sa povrtarstvom - Praktina nastava

- Zemljite - Uzimanje i pripremanje

zemljita za analizu

15

1.2.3. POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA 1. Naziv predmeta: POLJOPRIVREDNA MEHANIZACIJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 72 72 II 72 72 III IV

Ukupno 144 144 3. Opti ciljevi nastave - Ovladavanje znanjima neophodnim za korienje poljoprivredne mehanizacije. - Sticanje znanja o vrstama i karakteristikama osnovnih materijala za izradu

poljoprivrednih maina. - Sticanje znanja o mainskim elementima, njihovim svojstvima i primjeni. - Usvajanje osnovnih znanja o pogonskim motorima. - Sticanje osnovnog znanja o grai, principu rada i primjeni poljoprivrednih maina koje se koriste u savremenoj poljoprivrednoj proizvodnji. - Sticanje znanja o pravilnoj diagnostici osnovnih kvarova i podeavanju

poljoprivrednih maina. - Razvijanje tehnike kulture.

16





uenik uenik uenik Uvod - Upoznaje znaaj

poljoprivredne mehanizacije u poljoprivrednoj proizvodnji.

- Uoava vanost primjene poljoprivredne mehanizacije u poljoprivredi.

- Uvia vezu teorije i prakse.

Tehnologija materijala - Navodi podjelu

materijala karakteristinih za izradu poljoprivrednih maina.

- Definie konstrukcione materijale.

- Navodi osobine i namjene konstrukcionih materijala (elik, obojeni metali i njihove legure).

- Objanjava koroziju i uzroke nastanka.

- Navodi postupke koji se koriste za zatitu.

- Definie pogonske materijale (benzin, dizel gorivo).

- Navodi osobine i namjenu pogonskih materijala.

- Definie pojam i znaaj trenja i podmazivanja.

- Objanjava kriterijum odabira i znaaj upotrebe sredstava za podmazivanje.

- Razlikuje uzorke pojedinih konstrukcionih materijala.

- Analizira osobine i namjenu konstrukcionih materijala.

- Razlikuje uzorke

pogonskih materijala.

- Analizira osobine i namjenu pogonskih materijala.

- Odreuje pogonsko gorivo prema vrsti motora.

- Odabira sredstva za

podmazivanje prema mjestu na kome se primjenjuju.

- Razvija sposobnost opaanja i prepoznavanja.

- Uzorci konstrukcionih i pogonskih materijala.

Mainski elementi - Nabraja vrste

mainskih elemenata.

- Nabraja i opisuje mainske elemente za vezu.

- Razlikuje uzorke pojedinih mainskih elemenata.

- Razlikuje karakteristike i primjenu elemenata


- Stie samopouzdanje i sigurnost.

- eme i slike mainskih elemenata.

17




uenik uenik uenik - Objanjava ulogu

elemenata nerazdvojive veze.

- Objanjava ulogu elemenata razdvojive veze.

- Nabraja i opisuje mainske elemente za prenos snage.

- Objanjava pojam prenosnog odnosa i njegovu primjenu.

- Nabraja i opisuje elemente obrtnog kretanja.

- Nabraja i opisuje mainske elemente za sprovoene tenosti, para i gasova.

za vezu. - Razlikuje osobine i

primjenu elemenata za prenos snage.

- Razlikuje osobine i

primjenu elemenata obrtnog kretanja.

- Izraunava prenosni odnos obrtnih elemenata.

- Razlikuje karakteristike i primjenu mainskih elemenata za prenos snage.

- Razlikuje osobine i namjenu elemenata za sprovoenje tenosti, para i gasova.

Motori (kod poljoprivrednih maina) - Upoznaje znaaj

motora sa unutranjim sagorijevanjem.

- Navodi sastavne djelove motora.

- Objanjava princip rada motora sa unutranjim sagorijevanjem.

- Razlikuje vrste motora.

- Razlikuje osnovne sastavne djelove motora SUS:

- nepokretne djelove, - pokretne djelove, - razvodni

mehanizam, - ureaje na motoru. - analizira ulogu

sastavnih djelova i princip rada motora.

- Razvija tehniku kulturu.

- Slike i crtei modela motora.

Traktori - Upoznaje se sa

znaajem korienja traktora u poljoprivredi.

- Navodi podjelu traktora.

- Navodi djelove i ureaje kod traktora.

- Razlikuje djelove i ureaje traktora:

- prenosni mehanizam,

- hodni mehanizam, - ureaj za

upravljanje, - dodatne ureaje

traktora, - elektro i signalne ureaje traktora.

- Razija tehniku kulturu.

- Slike (prikaz sastavnih djelova traktora).

18

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadraji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvoenje nastave uenik uenik uenik

Maine za osnovnu obradu zemljita (plugovi) - Upoznaje znaaj i

podjelu plugova. - Navodi djelove i

ureaje plugova. - Objanjava princip

rada plugova.

- Razlikuje djelove i ureaje plugova:

- raone, - diskosne, - tanjiraste, - rotacione, - podrivae. - analizira ulogu

sastavnih djelova plugova i princip rada plugova.

- Razvija analitinost u radu.

- Slike (prikaz sastavnih djelova plugova).

- Katalozi prozvoaa plugova.

Maine za dopunsku obradu zemljita - Upoznaje znaaj i

podjelu maina za dopunsku obradu zemljita.

- Navodi sastavne djelove maina za dopunsku obradu zemljita.

- Objanjava primjenu maina za dopunsku obradu zemljita.

- Razlikuje vrste i tipove i sastavne djelove:

- kultivatora, - drljaa, - tanjiraa, - valjaka, - rotofreza, - setvospremaa. - Procjenjuje potrebu

korienja pojedinih poljoprivrednih maina za dopunsku obradu zemljita u zavisnosti od stanja zemljita.

- Izraunava uinak maina za dopunsku obradu zemljita.

- Odreuje naine odravanja maina.

- Razumije odnos tehnike i prirode.


- Slike (prikaz sastavnih djelova maina za dopunsku obradu zemljita).

- Katalozi prozvoaa maina za dopunsku obradu zemljita.

Maine za ubrenje - Upoznaje znaaj i

vrste maina za ubrenje.

- Navodi sastavne djelove maina za ubrenje.

- Objanjava primjenu maina za ubrenje.

- Razlikuje vrste maina za ubrenje.

- Razlikuje djelove i ureaje maina za ubrenje:

- utvariva stajnjaka, - rastura stajnjaka, - rasipa mineralnih ubriva,

- rasipa osoke. - Procjenjuje potrebu

korienja pojedinih poljoprivrednih



- Slike (prikaz sastavnih djelova maina za ubrenje).

- Katalozi prozvoaa maina za ubrenje.

19




uenik uenik uenik

maina za ubrenje u zavisnosti od vrste ubriva.


Maine za sjetvu i sadnju - Upoznaje znaaj i

podjelu maina za sjetvu i sadnju.

- Navodi sastavne djelove maina za sjetvu i sadnju.

- Objanjava primjenu maina za sjetvu i sadnju.

- Razlikuje maine za sjetvu i sadnju.

- Razlikuje djelove i ureaje sejalica za sjetvu:

- strnih ita, - kukuruza, - sadilica rasada, - sadilica krompira. - Procjenjuje potrebu

korienje pojedinih poljoprivrednih maina za sjetvu i sadnju u zavisnosti od vrste usjeva.

- Izraunava uinak sijalica i sadilica.




- Slike (prikaz sastavnih djelova sejalica i sadilica).

Maine za njegu i zatitu bilja - Upoznaje znaaj i

podjelu maina za njegu i zatitu bilja.

- Navodi sastavne djelove maina za njegu i zatitu.

- Objanjava primjenu maina za njegu i zatitu.

- Razlikuje maine za meurednu obradu irokorednih usjeva.

- Razlikuje sastavne djelove meurednih kultivatora.

- Razlikuje djelove maina za zatitu bilja:

- prskalice, - oroivae, - zamagljivae, - zapraivae. - Procjenjuje potrebu

korienja pojedinih poljoprivrednih maina za njegu i zatitu bilja.




- Slike (prikaz sastavnih djelova maina za njegu i zatitu bilja).

- Katalozi prozvoaa maina za njegu i zatitu bilja.

Maine i ureaji za navodnjavanje - Upoznaje znaaj i

podjelu maina i - Razlikuje djelove

sistema za - Razumije odnos

tehnike i prirode. - Slike (prikaz

sastavnih djelova

20




uenik uenik uenik ureaja za navodnjavanje.

- Upoznaje ureaje za navodnjavanje:

- vjetakom kiom, - kap po kap, - fertirigatori. - Objanjava primjenu

maina za navodnjavanje.

navodnjavanje. - Procjenjuje potrebu

korienje pojedinih sistema za navodnjavanje u zavisnosti od ekonomskih i prirodnih faktora.

- Proraunava raspored kinih krila i rasprivaa u:

- trougao, - kvadrat. - Odreuje koliinu

tenosti koja prolazi kroz kapaljke u zavisnosti od potreba biljaka.


- razvija sposobnost opaanja.

sistema za navodnjavanje).

Kombajni za strna ita - Upoznaje znaaj i

podjelu kombajna za strna zita.

- Navodi sastavne djelove kombajna za strna ita.

- Objanjava primjenu kombajna za strna ita.

- Razlikuje djelove kombajna:

- heder, - vralica, - pogonski agregat, - hidraulini ureaj. - Shvata princip rada,

uinak i odravanje kombajna za strna ita.




- Slike (prikaz sastavnih djelova kombajna za strna ita).

- Katalozi prozvoaa kombajna za strna ita.

Kombajni za kukuruz - Upoznaje znaaj i

podjelu kombajna za kukuruz.

- Navodi sastavne djelove kombajna za kukuruz.

- Objanjava primjenu kombajna za kukuruz.

- Razlikuje djelove i ureaje kombajna za kukuruz:

- ureaj za prikopavanje,

- ramsku konstrukciju, - heder, - komualjku, - seku, - elevator za

okomuane i neokomuane klipove,

- spiralni transporter. - procjenjuje potrebu



- Slike (prikaz sastavnih djelova kombajna za kukuruz).

- Katalozi prozvoaa kombajna za kukuruz.

21




uenik uenik uenik korienja pojedinih vrsta kombajna za kukuruz u zavisnosti od ekonomskih i prirodnih faktora.

- Procjenjuje mogunost adaptacije itnog kombajna za berbu kukuruza.


Maine za vaenje krompira - Upoznaje znaaj i

podjelu maina za vaenje krompira.

- Navodi sastavne djelove maina za vaenje krompira.

- Objanjava primjenu maina za vaenje krompira.

- Razlikuje djelove maina:

- vadilice krompira sa rotacionim radnim organima,

- vunih traktorskih vadilica krompira,

- kombajna za krompir.

- Procjenjuje potrebu korienja pojedinih vrsta maina za vaenje krompira u zavisnosti od ekonomskih i prirodnih faktora.




- Slike (prikaz sastavnih djelova maina za vaenje krompira).

- Katalozi prozvoaa maina za vaenje krompira.

Maine za berbu voa i groa - Upoznaje znaaj i

podjelu maina za berbu voa i groa.

- Navodi sastavne djelove maina za berbu voa i groa.

- Objanjava primjenu maina za berbu voa i groa.

- Razlikuje jednostavnu i sloenu opremu maina za berbu voa i groa.

- Razlikuje djelove maina za berbu voa:

- samohodni toranj, - runi tresa, - traktorski tresa. - Razlikuje djelove

maina za berbu groa (vuene i samohodne).

- Procjenjuje potrebu korienja pojedinih



- Slike (prikaz sastavnih djelova maina za za berbu voa i groa).

- Katalozi prozvoaa maina za berbu voa i groa.

22




uenik uenik uenik vrsta maina za berbu voa i groa u zavisnosti od ekonomskih i prirodnih faktora.


Maine za pripremu kabaste stone hrane - Upoznaje znaaj i

podjelu maina za pripremu kabaste stone hrane.

- Navodi sastavne djelove maina za pripremu kabaste stone hrane.

- Objanjava princip rada maina za pripremu kabaste stone hrane.

- Razlikuje sastavne djelove:

- kosaica, - maina za

rastresanje i sakupljanje sijena,

- presa za sijeno i slamu.

- Procjenjuje potrebu korienja pojedinih vrsta maina za pripremu kabaste stone hrane u zavisnosti od ekonomskih i prirodnih faktora.




- Slike (prikazi sastavnih djelova: - kose,

- skupljaa sijena, - prese. - Katalozi proizvoaa

maina za pripremu stone hrane.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Komarevi, M. Toi: Poljoprivredne maine, Zavod za udbenike, Beograd,

2003. - M. Savi, V. Vujadinovi: Poljoprivredna tehnika, Zavod za udbenike, Beograd,

2003. - M. Savi, A. Bonjakovi, M. Blagojevi, V. Vujadinovi: Poljoprivredna tehnika,

Zavod za udenike, Beograd, 2003. - D. Komarevi: Motori i traktori, Zavod za udbenike, Beograd, 1996. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se izvodi u uionici koja je opremljena: uzorcima konstrukcionih i

pogonskih materijala, slikama, katalozima (proizvoaa maina), emama. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno i pismeno. - Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - pismena provjera znanja test (po jedan u klasifikacionom periodu). - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

23

8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani inenjer pljoprivrede za mehanizaciju; - diplomirani inener poljoprivrede opti smjer; - diplomirani agronom. 10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Maine za obradu zemljita, ubrenja, sjetvu i sadnju, njegu, zatitu, navodnjavanje i ubiranje usjeva

- Ratarstvo i povrtarstvo - Voarstvo - Vinogradarstvo

- Obrada zemljita - ubrenje - Sjetva i sadnja - Njega i zatita usjeva - Navodnjavanje - Ubiranje usjeva

- Traktori - Maine za osnovnu obradu i

prdsjetvenu pripremu zemljita, ubrenja, sjetvu i sadnju, zatitu, navodnjavanje i ubiranje usjeva

- Praktina nastava - Obuka u rukovanju i upravljanju traktora

- Odravanje traktora - Praktian rad sa mainama

na parceli - pravilno rukuje uz optimalno korienje njihovih migunosti

24

1.2.4. ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA DOMAIH IVOTINJA 1. Naziv predmeta: ANATOMIJA I FIZIOLOGIJA DOMAIH IVOTINJA 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje uenika sa optim pojmovima iz anatomije i fiziologije domaih

ivotinja. - Usvajanje znanja o grai i funkcionisanju organa, sistema organa i organizma

domae ivotinje kao cjeline. - Osposobljavanje za procjenu mogunosti stoarstva u zavisnosti od potreba

ivotinjskog organizma. - Osposobljavanje uenika za primjenu steenih znanja. - Ovladavanje strunom terminologijom, neophodnom za komuniciranje u struci.

25





uenik uenik uenik Osteologija - Upoznaje predmet

izuavanja i podjelu anatomije i fiziologije domaih ivotinja.

- Definie pojam elije i tkiva.

- Nabraja i opisuje vrste kostiju u ivotinjskom organizmu.

- Navodi kosti glave i

njihovu funkciju. - Opisuje kosti glave. - Navodi i opisuje kosti

trupa. - Navodi i opisuje kosti

ekstremiteta.

- Interpretira definiciju, znaaj i podjelu anatomije i fiziologije domaih ivotinja.

- Shvata anatomsku nomenklaturu (latinske nazive za osnovne djelove tijela domaih ivotinja i poloaje).

- Razlikuje regije na tijelu ivotinje.

- Uoava znaaj kostura u funkcionisanju organizma.

- Razlikuje podjelu kostiju prema obliku.

- Poznaje hemijski sastav kostiju.

- Razlikuje veze kostiju.

- Razlikuje kosti glave i njihovu funkciju.

- Prepoznaje kosti lobanje i kosti lica.

- Analizira njihov oblik, poloaj i meusobnu povezanost.

- Razlikuje broj zuba kod pojedinih ivotinjskih vrsta.

- Shvata podjelu i pojedinanu funkciju zuba.

- Razlikuje kosti trupa.

- Analizira grau, poloaj, meusobnu povezanost i funkciju kosti trupa.

- Razlikuje kosti prednjih i zadnjih ekstremiteta.

- Analizira grau,

- Razvija analitinost. - Razvija sposobnost

opaanja. - Razvija preciznost.

- Korienje modela. - Korienje raunara i

projektora. - Na skeletu pokazati

kosti glave, trupa i ekstremiteta.

26




uenik uenik uenik poloaj, meusobnu povezanost i funkciju kosti ekstremiteta.

Miologija - Opisuje podjelu i

grau miia prema poloaju na tijelu i funkciji koju vre.

- Razlikuje vrste miia u ivotinjskom organizmu.

- Uoava na primjeru grau i funkciju miia u ivotinjskom organizmu.

- Analizira opte karakteristike i funkcije miia glave, vrata, trupa i ekstremiteta.

- Navikava se na sistematinost u radu.

- Slike miia.

Angiologija - Upoznaje grau i

anatomski poloaj srca.

- Opisuje krvne

sudove. - Opisuje krvotok. - Navodi

hematopoezne organe.

- Upoznaje fiziologiju

kardiovaskularnog sistema.

- Analizira poloaj srca.

- Razlikuje srane pretkomore i srane komore.

- Analizira grau i funkciju sranih zalizaka.

- Razlikuje grau, poloaj i funkciju vena, arterija i kapilara.

- Razlikuje veliki i mali krvotok.

- Razlikuje fetalni i postfetalni krvotok.

- Razlikuje hematopoezne organe u ivotinjskom organizmu.

- Analizira grau, poloaj i funkciju hematopoeznih organa u ivotinjskom organizmu.

- Shvata automatizam sranog miia, sranu revoluciju i

- Razvija analitinost i

logiko milljenje.

- Korienje raunara i projektora.

- ematski prikaz kapilara.

27




uenik uenik uenik srane tokove.

- Razlikuje osobine krvi.

- Razlikuje transportnu i odbrambenu ulogu krvi.

- Shvata funkciju eritrocita, leukocita i trombocita.

Nervni sistem i ula - Opisuje nervni

sistem.

- Objanjava

fiziologiju nervnog sistema.

- Upoznaje ula.

- Razlikuje djelove nervnog sistema.

- Analizira ulogu nervnog sistema i njegovu povezanost sa endokrinim sistemom.

- Razumije fiziologiju centralnog nervnog sistema, fiziologiju perifernih nerava i opte osobine vegetativnog (autonomnog) nervnog sistema.

- Razlikuje vrste ula i njihovu grau.

- Uoava ulogu ula. - Poznaje fiziologiju ula.

- Navikava se na sistematian pristup radu.

Endokrini sistem - lijezde sa unutranjim luenjem - Definie endokrini

sistem. - Opisuje fizilogiju

endokrinog sistema.

- Razlikuje lijezde sa unutranjim i spoljanjim luenjem, kao i lijezde sa dvojakom ulogom.

- Analizira njihovu grau, oblik i poloaj.

- Uoava na primjeru hemijski sastav i djelovanje hormona.

- Razlikuje pozitivnu i negativnu povratnu spregu hormona.

- Identifikuje kroz primjere hormone


- Razvija sposobnost

opaanja.

- ematski prikaz:

povratna sprega hormona.

28




uenik uenik uenik endokrinih lijezda i njihovu funkciju.

Organi za varenje - Definie sistem

organa za varenje. - Nabraja i opisuje

organe sistema organa za varenje.

- Objanjava proces

varenja i resorpcije. - Opisuje varenje u

ustima. - Opisuje eludano

varenje.

- Uoava zadatak sistema organa za varenje.

- Razlikuje organe probavnog trakta.

- Shvata grau usne duplje.

- Identifikuje pljuvane lijezde i njihovu funkciju.

- Shvata grau drijela (njegov zadatak kao dio probavnog i respiratornog trakta), jednjaka, eluca (prost, sloen, jednokomoran, viekomoran), crijeva (tanka i debela) i mara.

- Razlikuje grau i funkciju jetre i guterae.

- Analizira uzimanje hrane i njeno natapanje pljuvakom.

- Shvata luenje pljuvake, njene osobine i hemijski sastav kao i djelovanje ptijalina.

- Analizira hemijski sastav eludanog soka, njegove osobine, kao i djelovanje njegovih sastojaka u razgradnji trave.

- Shvata pojam fermentacije trave i procese razgradnje hrane djelovanjem mikroorganizama u predelucima.

- Razlikuje pokrete



za logiko zakljuivanje.

- Korienje modela. - Korienje raunara i

projektora.

- Na modelu pokazuje osnovne djelove sloenog jednokomornog i sloenog viekomornog eluca.

29




uenik uenik uenik - Opisuje crijevno

varenje. - Definie

metabolizam.

punjenja i pranjenja eluca nepreivara i preivara.

- Razlikuje hemijski sastav crijevnog soka, pankreasnog soka i ui, njihove osobine u razgradnji masti, bjelanevina i ugljenih hidrata.

- Shvata proces varenja hrane u debelom crijevu.

- Razlikuje anabolizam i katabolizam.

- Shvata metabolizam neorganskih i organskih sastojaka.

- Shvata osnovni energetski promet (bazalni metabolizam).

Organi za disanje - Opisuje sistem

organa za disanje. - Objanjava

fiziologiju disanja.

- Shvata zadatak respiratornog sistema u funkcionisanju organizma.

- Razlikuje grau i funkciju nosne upljine, drijela, grkljana, dunika i plua.

- Razlikuje disajne pokrete (udisaj-izdisaj).

- Razlikuje razmjenu gasova (spoljanje i unutranje disanje).

- Razvija sposobnost zapaanja i samostalnog zakljuivanja...

- Korienje tablica. - Korienje

grafoskopa.

Mokrani organi - Upoznaje sistem

organa za izluivanje.

- Uoava zadatak mokranih organa.

- Razlikuje djelove sistema organa za izluivanje.

- Analizira grau mokranih organa.

- Razlikuje izgled i

- Razvija sposobnost zapaanja.


- Razvija sposobnost da povezuje uzroke i posledice.

- Crteom prikazuje izgledi grau nefrona.

- Crteom prikazuje

izgled, grau i

30




uenik uenik uenik - Objanjava

fiziologiju bubrega.

oblik bubrega kod domaih ivotinja.

- Shvata fizioloku ulogu bubrega.

- Analizira nain stvaranja i sastav mokrae.

- Razlikuje primarnu od konane mokrae.

popreni presjek bubrega.

- Na modelu pokazuje

bubrege razliitih ivotinjskih vrsta.

Polni organi - Upoznaje sistem

polnih organa. - Objanjava

fiziologiju reprodukcije.

- Razlikuje djelove mukih i enskih polnih organa

- Analizira grau polnih organa.

- Razlikuje sprematogenezu i orogenezu.

- Poznaje djelovanje hormona.

- Shvata seksualni ciklus enke i mujaka.

- Razlikuje faze razvoja embriona (brazdanje, blastulacija, gastrulacija, implatacija).

- Razvija sposobnost zapaanja.


- Razvija sposobnost da povezuje uzroke i posledice.

- Korienje tabela. - Korienje raunara i

projektora.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr N. ijaki, N. Vini: Anatomija i fiziologija domaih ivotinja, Zavod za

udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1991. god. - K. Babi, A. Hraste: Anatomija i histologija, Zagreb, 2006. - G. urica, V. Mrvi: Anatomija domaih ivotinja, Zavod za udbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2006. god. - M. Hamamdi, H. Pobri, L. Babi: Anatomija histologija i fiziologija domaih

ivotinja, Sarajevo, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se realizuje u uionici koja je opremljena: raunarom i projektorom,

slikama, skeletom ivotinja (modelima), modelima organa, tablicama. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno i pismeno. - Usmeno najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja test (po jedan u polugoditu). - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

31

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani veterinar; - diplomirani inenjer poljoprivrede za stoarstvo; - diplomirani inenjer poljoprivrede - smjer opti; - profesor biologije; - diplomirani inenjer agronomije.

10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - Polni organi, razmnoavanje

domaih ivotinja - Stoarstvo - Razmnoavanje, porast i

razvitak domaih ivotinja - Osteologija - Organi za varenje

- Praktina nastava - Kosti kod domaih ivotinja - Zapaanje funkcija

uzimanja hrane

32

1.2.5. RATARSTVO I POVRTARSTVO 1. Naziv predmeta: RATARSTVO I POVRTARSTVO 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 72 72 III 72 72 IV 66 66

Ukupno 210 210 3. Opti ciljevi nastave - Upoznavanje znaaja i razvoja ratarsko-povrtarske proizvodnje u Crnoj Gori i

ire. - Upoznavanje osnovnih metoda oplemenjivanja bilja. - Sticanje znanja o vegetacionim iniocima i njihovom djelovanju na ratarsko-

povrtarsku proizvodnju. - Sticanje znanja iz oblasti obrade i ubrenja zemljita. - Upoznavanje elemenata i znaaja plodoreda. - Sticanje znanja o sjetvi, njegovanju, uskladitenju i uvanju ratarsko-povrtarskih

proizvoda. - Upoznavanje osnovnih karakteristika proizvodnje u zatienim prostorima. - Upoznavanje privrednog i agrotehnikog znaaja ratarsko-povrtarskih kultura. - Sticanje osnovnih znanja o morfolokim osobinama ratarsko-povrtarskih kultura. - Upoznavanje najvanijih vrsta, sorti i hibrida ratarsko-povrtarskih biljaka. - Sticanje osnovnih znanja o potrebama svake ratarske i povrtarske kulture,

posebno u odnosu na zemljite, klimu, vodu i elemente biljne ishrane. - Sticanje znanja o proizvodnji ratarskih i povrtarskih kultura.

33

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




uenik uenik uenik Uvod - Upoznaje se sa

zadatkom i znaajem ratarstva i povrtarstva kao nauke.

- Upotrebljava pojmove:

- osnovne zadatke ratarske proizvodnje,

- agrobiocenoza, - odrivu

poljoprivredu u Crnoj Gori,

- savremenu, intenzivnu proizvodnju,

- organsku proizvodnju.

- Uoava vanost nauke o svakodnevnom ivotu.

- Seminarski rad - /Znaaj i prednosti organske proizvodnje/.

Osnovni pojmovi selekcije biljaka - Upoznaje osnovne

pojmove selekcije biljaka.

- Upoznaje fizike osobine sjemena.

- Upotrebljava pojmove:

- nasljeivanje osobina,

- mutacije, - modifikacije, - kombinacije. - Razlikuje naine

razmnoavanja ratarskih i povrtarskih biljaka.

- Interpretira: - nain poboljavanja

starih i stvaranje novih sorti i hibrida.

- Razlikuje pojam sorte i hibrida.

- Razlikuje kategorije sjemenskog materijala.

- Analizira elemente kvaliteta sjemena:

- istoa, - klijavost, - energiju klijanja, - upotrebna vrijednost

sjemena, - apsolutna

hektolitarska masa sjemena.

- Razvija analitiko miljenje.


opaanja.

- Katalozi sa slikama sorti hibrida.

- Uzorci razliitog sjemenskog materijala.

- Seminarski rad: - /genetski

ininjering/.

34




uenik uenik uenik Djelovanje vegetacionih inilaca na ratarsku proizvodnju - Objanjava

djelovanje vegetacionih inilaca na ratarsko-povrtarsku proizvodnju.

- Analizira uticaj vegetacionih inilaca na biljnu proizvodnju.

- Razlikuje uticaj ovjeka i ostalih ivih bia na biljnu proizvodnju.

- Povezuje uzorke i posljedice.

- Slike. - A/V zapisi.

Uticaj abiotskih inilaca na biljke - Upoznaje uticaj

abiotikih i biotikih inilaca na biljke.

- Razlikuje uticaj abiotskih inilaca:

- zemljite, - klimatski inioci, - orografski inioci.

- Slike. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/uticaj tetnih materija u vazduhu na biljnu proizvodnju/.

Obrada zemljita - Objanjava znaaj

obrade zemljita. - Definie sisteme

obrade zemljita. - Opisuje osnovnu i

dopunsku obradu zemljita.

- Razlikuje naine obrade zemljita:

- metode zasnivanja oranice,

- redovno obraivanje oranice (osnovno i dopunsko),

- obnavljanje oranice. - Razlikuju sisteme

obrade zemljita za: - ozime usjeve, - jare usjeve, - postrne i naknadne

usjeve, - redukovanu,

minimalnu obradu zemljita.

- Slike. - eme. - A/v zapisi.

ubrenje - Upoznaje znaaj ubrenja i njegov uticaj na prinos ratarsko-povrtarskih kultura.

- Definie pojam osnovnog i dopunskog ubrenja.

- Upoznaje tehniku ubrenja mineralnim ubrivima.

- Razlikuje pojam: - osnovnog ubrenja, - dopunskog ubrenja. - Analizira tehniku ubrenja:

- izbor ubriva, - vrijeme ubrenja, - naine ubrenja, - norme ubrenja.

- Razvija analitinost i logino miljenje.

- Uzorci mineralnih ubriva.

- Slike. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/uraditi preporuku za ubrenje sjemenskog krompira na osnovu hemijske analize/.

35




uenik uenik uenik Sjeme i sjetva - Definie pojam

sjemena u uem i irem smislu.

- Opisuje nain, vrijeme i dubinu sjetve.

- Razlikuje djelove sjemena.

- Analizira naine pripreme sjemena za sjetvu:

- ienje i sortiranje, - kalibriranje, - dezinfekciju, - kvaenje sjemena. - Uporeuje naine

sjetve: - omake, - u redove (vrstana), - pantljike, - unakrsno, - irokoredno, - u kuice.


- Razvija preciznost.

- Slike. - Crtei. - eme. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/naini sjetve za najvanije kulture u podruju u kojem ivimo/.

Njegovanje usjeva - Upoznaje potrebe i

osnovne mjere njege usjeva.

- Upoznaje specijalne mjere njege usjeva.

- Uoava potrebu za njegovanjem usjeva.

- Razlikuje mjere njege usjeva:

- drljanje, - valjanje, - kultivisanje, - freziranje, - okopavanje, - ogrtanje, - navodnjavanje, - prorjeivanje, - prihranjivanje, - malovanje, - pinciranje, - podizanje oslonca

biljkama.


- Slike. - Katalozi. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/navodnjavanje/.

Korovi - Upoznaje

karakteristike korova.

- Opisuje mehanike, fizike i hemijske mjere borbe protiv korova.

- Razlikuje jednogodinje i viegodinje korove.

- Uoava tete od korova.

- Razlikuje mjere borbe protiv korova:

- Preventivne, - Direktne.

- Razvija osjeaj o potrebi zatite na radu.

- Slike klijanaca. - Herbarijum

najznaajnijih vrsta korova.

- Seminarski rad: /tetnost herbicida/.

Gajenje usjeva u plodoredu - Navodi znaaj i

osnovne elemente - Razlikuje elemente

plodoreda: - Razvija analitinost i

logino miljenje - eme plodoreda

36




uenik uenik uenik plodoreda.

- plodosmjena, - poljosmjena, - ponokultura, - odmor zemljita. - uporeuje vrste

plodoreda. Ubiranje i skladitenje usjeva - Definie botaniku i

tehnoloku zrelost usjeva.

- Opisuje nain uvanja i uskladitenja ratarsko-povrtarskih proizvoda.

- Analizira: - momenat ubiranja, - etvu i kosidbu

usjeva. - Razlikuje naine uvanja i skladitenja ratarskih, povtarskih, korjenasto-krtolastih usjeva i krmnog bilja.

- Razvija sistematinost u radu.

- Crtei. - Slike. - A/v zapisi.

Zatieni prostori - Navodi znaaj,

tipove i primjenu zatienih prostora u proizvodnji povra.

- Razlikuje tipove zatienih prostora (niskih i visokih):

- tople, polutople i hladne leje,

- zatitna gnijezda, - zatitna zvona, - topli bankovi, - humke, - staklenike, - plastenike.


- Slike. - Crtei. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/nain uskladitenja ratarsko povrtarskih proizvoda u podruju gdje ivimo/.

Proizvodnja rasada - Objanjava znaaj i

prednosti proizvodje rasada.

- Opisuje tehnologiju proizvodnje rasada.

- Razlikuje naine proizvodje rasada:

- u lejama, - u staklenicima i

plastenicima, - kontejnerski nain

proizvodnje rasada. - Poznaje nain: - pripreme supstrata, - punjenja leja,

kontejnera i saksija, - sjetve sjemena, - njege rasada do

nicanja i nakon nicanja,

- pripreme rasada za sadnju na stalno

- Razvija preciznost. - Navikava se na red i

urednost.

- Slike. - Katalozi. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/prednosti kontejnerske proizvodnje rasada/.

37




uenik uenik uenik mjesto.

38

Razred: TREI Informativni ciljevi i




Uvod Reonizacija poljoprivrednih povrina u Crnoj Gori - Definie

specifinosti posebnog ratarstva kao nauke.

- Upoznaje reonizaciju poljoprivrednih povrina u crnoj gori.

- Shvata: - Zadatke posebnog

ratarstva, - Podjelu

poljoprivrednh reona u crnoj gori.


Podjela biljaka prema nainu upotrebe - Upoznaje podjelu

ratarskih kultura prema nainu upotrebe.

- Upoznaje sistematske jedinice u naunim nazivima ratarskih kultura.

- Uoava razliku izmeu botanike klasifikacije i klasifikacije prema nainu upotrebe.

- Upotrebljava naune nazive ratarskih kultura.

- ema podjele ratarskih biljaka premanainu upotrebe.

- A/v zapisi.

ita (prava i prosolika) zrnene skrobne biljke - Navodi podjelu ita. - Objanjava znaaj,

porijeklo, morfoloke osobine, fenoloke faze razvoja i tehnologiju proizvodnje pravih ita:

- penica, - jeam, - ra, - ovas. - Objanjava znaaj,

porijeklo, morfoloke osobine i tehnologiju proizvodnje prosolikih ita:

- kukuruz. - sirak, - prosa, - pirina, - heljda.

- Razlikuje prava i prosolika ita na osnovu morfolokih osobina.

- Analizira: - znaaj pravih ita, - rasprostranjenost

pravih ita, - morfoloke osobine

pravih ita, - fenoloke faze

razvoja pravih ita, - uslove uspijevanja

pravih ita, - vrste i sortiment - pravih ita, - agrotehnihu pravih

ita. - Analizira: - znaaj prosolikih ita, - rasprostranjenost

prosolikih ita, - morfoloke osobine

prosolikih ita, - fenoloke faze

prosolikih ita, - uslovi uspijevanja

prosolikih ita,



- Slike. - Katalozi. - Uzorci sjemena

pravih i prosolikih ita.

- Sueni uzorci biljaka.

- A/v zapisi. - Seminarski rad:

/uzgoj heljde u crnoj gori/.

39




uenik uenik uenik - vrste, sorte i hibride

prosolikih ita, - agrotehniku prosolikih

ita. Zrnene mahunarke zrnene bjelanevaneste biljke - Navodi podjelu

zrnenih mahunarki. - Objanjava: znaaj,

morfoloke osobine, uslove uspijevanja, sorte i hibride, tehnologiju proizvodnje zrnenih mahunarki:

- pasulj, - soja, - graak, - soiva, - bob, - kikiriki, - naut, - sastrica.

- Razlikuje vrste, sorte i hibride zrnenih mahunarki.

- Razlikuje vrste zrnenih mahunarki na osnovu morfolokih osobina i izgleda sjemena.

- Analizira: - privredni znaaj

zrnenih mahunarki, - agrotehniki znaaj,

zrnenih mahunarki u popravci zemljta,

- morfoloke osobine zrnenih mahunarki,

- uslove uspijevanja zrnenih mahunarki,

- agrotehniku zrnenih mahunarki.


- Uzorci sjemena. - Slike. - Katalozi sa vrstama i

sortama. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/kikiriki, naut, sastrica/.

Biljke za tehniku preradu - Navodi podjelu

biljaka za tehniku preradu na grupe i podgrupe prema nainu upotreba.

- I podgrupa biljke za proizvodnju ulja

- Objanjava znaaj, rasprostranjenost, uslove uspijevanja, faze razvoja, vrste, sorte i hibride, tehnologiju proizvodnje biljaka za proizvodnju ulja:

- suncokret, - uljana repica, - mak, - ricinus, - sezam. II podgrupa biljke za proizvodnju vlakna - Navodi podjelu

- Uoava privredni znaaj biljaka za tehniku preradu.

- Shvata znaaj i

rasprostranjenost biljaka za proizvodnju ulja.

- Razlikuje vrste, sorte i hibride biljaka za proizvodnju ulja.

- Shvata specifinosti uzgoja ricinusa, sezama i maka.

- Shvata farmakoloku vrijednost opijumskog maka.

- Uoava privredni znaaj i rasprostranjenost biljaka za proizvodnju

- Razvija analitinost i logino miljenje.

- ema podjela biljaka za tehniu preradu.

- Uzorci sjemena. - Slike. - Katalozi. - Seminarski rad:

/ricinus i sezam: specifinosti i mogunosti uzgoja u crnoj gori/.

- Slike. - Uzorci sjemena. - A/v zapisi.

40




uenik uenik uenik biljaka za proizvodnju vlakna:

- konoplja, - lan, - pamuk. III podgrupa Biljke za proizvodnju eera, skroba i alkohola - Navodi podjelu

biljaka za proizvodnju eera, skroba i alkohola:

- krompir - eerna repa IV podgrupa Biljke za proizvodnju stone hrane - Navodi podjelu

biljaka za proizvodnju stone hrane.

- Upoznaje nain uzgoja legominoze i viegodinjih vlatastih trava:

- lucerka, - crvena djetelina, - uti zvjezdan, - jeevica, - prava livadarka, - ljuljevi. V podrgupa Ostale biljke za tehniku preradu - Upoznaju se sa

znaajem, morfolokim osobinama i tehnologijom proizvodnje duvana.

VI podgrupa Zainsko i ljekovito bilje - Navodi podjelu

zainskih i ljekovitih biljaka.

- Upoznaje znaaj, upotrebnu vrijednost

vlakna. - Uoava specifinosti u

morfolokoj grai biljaka za proizvodnju vlakna.

- Razlikuje na osnovu izgleda sjemena.

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i tehnologiju proizvodnje biljaka za proizvodnju vlakna.

- Uoava privredni i agrotehniki znaaj krompira i eerne repe.

- Razlikuje morfoloke osobine, uslove uspijevanja, vrste, sorte, hibride i agrotehniku krompira i eerne repe.

- Razlikuje osnovne morfoloke karakteristike legominoznih i viegodinjih vlakastih trava.

- Uoava znaaj proizvodnje biljaka za stonu hranu.

- Analizira: - rasprostranjenost, - morfoloke osobine, - uslove uspijevanja - vrste, - tehnologiju

proizvodnje biljaka za proizvodnju stone hrane.

- Uoava privredni i agrotehniki znaaj duvana.

- Razlikuje robne tipove duvana.

- Razlikuje osobine vrsta duvana i specifine zahtjeve prema uslovima uspijevanja.

- Razvija svijest o

znaaju zdrave ishrane

- Slike. - Uzorci biljnih

dijelova. - A/v zapisi. - Seminarski rad:

/uzgoj sjemenskog krompira/.

- Slike. - Katalozi. - A/v zapisi. - Uzorci sjemena. - Herbarijum krmnog

bilja. - Slike. - Katalozi. - A/v zapisi. - Osueni djelovi

biljke. - Seminarski rad:

/tetan uticaj duvana na

41




uenik uenik uenik zainskih i ljekovitih biljaka i tehnologiju proizvodnje:

- kim, - komora, - miroija, - bosiljak, - nana, - majoran, - alfija, - majina duica, - kamilica, - lincura, - aloja.

- Shvata tehnologiju proizvodnje duvana.

- Shvata znaaj zainskog i ljekovitog bilja i ekoloke uslove uspijevanja.

- Razlikuje osnovne biljne djelove i faze u razvoju.

- Procjenjuje kvalitet zainskog i ljekovitog bilja na osnovu hemijskog sastava.

- Razlikuje naine razmnoavanja zainskog i ljekovitog bilja.

- Shvata tehnologiju proizvodnje zainskog i ljekovitog bilja.

- Razlikuje preparate za zatitu biljaka u organskoj proizvodnji.

zdravlje/. - Slike. - Katalozi. - A/v zapisi. - Uzorci sjemena. - Osueni uzorci

zainskog i ljekovitog bilja.

- Seminarski rad (aloja vera: uzgoj u zatienom prostoru).

Livade i panjaci (travnjatvo) - Definie pojam

livada i travnjaka. - Upoznaje znaaj,

naine zasnivanja i iskoritavanja travnjaka.

- Analizira podjelu trava i travnjaka.

- Uporeuje kvalitet prirodnih i kulturnih travnjaka.

- Razlikuje tipove travnih i travno-djetelinskih smjea i njihovu trajnost.

- Shvata pravilno zasnivanje kulturnih travnjaka.

- Uoava znaaj indexa konkurencije pri sastavljanju trajnih smjea.

- Razlikuje naine iiiskoriavanja travnjaka.

- Razvija osjeaj za ouvanje ivotne sredine.

- Slike. - Katalozi. - A/v zapisi. - Uzorci sjemena

trava. - Herbarijum.

42

Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i




Uvod osobenosti povrtarske proizvodnje - Upoznaje osobenosti

povrtarske proizvodnje.

- Uoava na primjerima razliku izmeu ratarske i povrtarske proizvodnje.


Povre i njegov znaaj u ishrani - Navodi znaaj povra

u ishrani ljudi.

- Shvata znaaj povra u ishrani ljudi.

- Uoava hranljivu i ljekovitu vrijednost povra.

- Razvija pozitivan stav prema zdravoj ishrani.

Podjela povrtarskih vrsta - Navodi podjelu

povrtarskih vrsta.

- Interpretira podjelu povrtarskih vrsta prema organima koji se koriste za ishranu.

- Interpretira naune nazive povrtarskih vrsta.

- ema podjele povrtarskih vrsta.

Kupusnjae - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje kupusnjaa:

- kupus, - kelj, - prokelj, - ratan, - karfiol, - brokoli.

- Uoava znaaj i rasprostanjenost kupusnjaa.

- Razlikuje vrste kupusnjaa na osnovu morfolokog izleda.

- Razlikuje: - uslove uspijevanja, - vrste, sorte i hibride, - agrotehniku

kupusnjaa.

- Stie samopouzdanje i sigurnost.


kupusnjaa. - Seminarski rad:

/ljekovita svojstva kupusnjaa/.

Lisnato povre - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje lisnatog povra:

- salata, - spana, - blitva.

- Uoava znaaj i rasprostranjenost lisnatog povra.

- Razlikuje vrste

lisnatog povra na osnovu morfolokog izgleda i sjemena.

- Razlikuje uslove

uspijevanja, vrste, sorte i agrotehniku lisnatog povra.

- Razvija svijest o znaaju zdrave hrane.

- Slike - Katalozi. - A/v zapisi. - Uzorci sjemena

lisnatog povra. - Seminarski rad:

/uzgoj salate u zatienim prostorima/.

43




uenik uenik uenik Korjenasto povre - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje korjenastog povra:

- argarepa, - perun, - celer, - patrnjak, - cvekla, - rotkva, - rotkvica.

- Uoava znaaj i rasprostranjenost korjenastog povra.

- Razlikuje korjenasto povre na osnovu morfolokih osobina i sjemena.

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste sorte i hibride i agrotehniku korjenastog povra.


- Slike - Katalozi. - A/v zapisi. - Uzorci sjemena

korjenastog povra.

Lukovi - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje lukova:

- crni luk. - bjeli luk, - praziluk.

- Uoava znaaj i rasprostranjenost lukova.

- Razlikuje lukove na osnovu morfolokih osobina.

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i hibride i agrotehniku lukova.



lukova. - Seminarski rad:

/proizvodnja arpadika/.

Povre sa mesnatim plodom - Upoznaje osobine i

tehnologiju proizvodnje povra sa mesnatim plodovima:

- paradajz, - plavi patlidan, - paprika, - krastavac, - lubenica, - tikva, - dinja.

- Uoava znaaj i rasprostranjenost povra sa mesnatim plodovima.

- Razlikuje vrste na osnovu morfolokog izgleda i sjemena.

- Razlikuje uslove uspijevanja, vrste, sorte i hibride i agrotehniku povra sa mesnatima plodovima.



povra sa mesnatim plodovima.

- Seminarski rad: /kalemljenje lubenice/.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - N. Mirecki, M. Skledar, P. Leban: Opte ratarstvo, Centar za struno obrazovanje,

Podgorica 2007. - T. ari: Opte ratarstvo, Niro Zadrugar, Sarajevo, 1988. - prof. dr P. Maksimovi, dr N. Jajin: Opte povrtarstvo, Zavod za udbenike,

Beograd, 2004. - Grupa autora pod redakcijom prof. dr S. L. Jevtia: Posebno ratarstvo I i II dio,

Nauna knjiga Beograd, 1989. - M. Starovi, B. Lazi: Posebno ratarstvo i povrtarstvo, Zavod za udbenike,

Beograd, 1992.

44

- Dr S. Jevti: Posebno ratarstvo sa krmnim biljem (Praktikum), Nauna knjiga Beograd, 1988.

- B. Miloji, D. Miloevi, dr N. Jajin: Posebno povrtarstvo, Zavod za udbenike Beograd, 1997.

6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave - Nastava se realizuje u uionici koja je opremljena: A/V sredstvima, modelima,

emama, katalozima, slikama, biljnim uzorcima, sjemenskim uzorcima. 7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika - Provjera znanja vri se usmeno, pismeno i kroz seminarske radove uenika. - Usmeno najmanje po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Pismena provjera znanja test (po jedan u polugoditu). - Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju kolske godine. - uraeni semiraski radovi. 9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika - Diplomirani ininjer poljoprivrede za ratarstvo; - diplomirani inenjer poljoprivrede, smjer ratarsko povrtarski; - diplomirani ininjer poljoprivrede, biljni smjer; - diplomirani ininjer poljoprivrede, opti smjer; - diplomirani inenjer agronomije.

10. Povezanost predmeta


Predmet Znanja - ubrenje zemljita - Agrohemija i pedologija - ishrana biljaka i ubriva - Sjeme, sjetva - proizvodnja rasada - sadnja - njegovanje usjeva - ubiranje usjeva

- Poljoprivredna tehnika - Praktina nastava

- Naini korienja mehanizacije u procesu sjetve, sadnje, ubrenja, njegovanje i ubiranja usjeva

- tehnologija proizvodnje - Suzbijanje biljnih bolesti,

tetoine i korova - Zatita bilja - Program zatite ratarskih i

povrtarskih biljaka - Selekcija biljaka - Biologija - oplemenjivanje biljaka

45

1. 2. 6. VOARSTVO 1. Naziv predmeta: VOARSTVO 2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



I II 72 72 III 72 72 IV 66 66

Ukupno 210 210 3. Opti ciljevi nastave - Sticanje znanja o ekolokim uslovima za gajenje voaka. - Upoznavanje morfolokih i fiziolokih osobina voaka. - Sticanje znanja o razmnoavanju voaka. - Sticanje znanja o zasnivanju vonjaka. - Sticanje znanja o primjeni agrotehnikih mjera. - Sticanje znanja o karakteristikama i tehnologiji gajenja razliitih vonih vrsta. - Upoznavanje sa najznaajnijim sortama voaka. - Razvijanje osjeaja za racionalnu upotrebu materijala. - Razvijanje ekoloke svijesti i osjeaja potovanja i brige za ouvanje ivotne

sredine. - Usvajanje strune terminologije koja je neophodna za komuniciranje u struci.

46

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




uenik uenik uenik Uvod u voarstvo - Upoznaje se sa

zadatkom i znaajem voarstva kod nas i u svijetu.

- Opisuje stanje u proizvodnji voa kod nas i u svijetu.

- Uoava na primjerima znaaj proizvodnje voa i ulogu voarstrva u razvoju privrede.

Ekologija voaka - Upoznaje osnovne

osobine zemljita: - fizike, - hemijske, - bioloke. - Navodi klimatske inioce i njihov uticaj na voke:

- svjetlost, - toplota, - voda (padavine), - vlanost, - vjetar. - Objanjava uticaj

terena na voke. - Opisuje orografske inioce.

- Razlikuje osnovne osobine zemljita:

- dubinu aktivnog sloja zemljita,

- ph zemljita, - strukturu, vodno-

vazduni reim. - Razlikuje uticaj

razliitih klimatskih inilaca na gajenje voaka.

- Procjenjuje vrijednost nekog terena za podizanje vonog zasada:

- nadmorsku visinu, - nagib terena, - ekspoziciju, - otvorenost

poloaja.


- Povezuje uzroke i

posljedice.

Bilologija voaka - Objanjava

porijeklo voaka. - Navodi

najznaajnije sistematske jedinice i klasifikaciju voaka.

- Upoznaje ontogenezu voaka i stadijski karakter razvitka voa.

- Nabraja organe voaka i njihove funkcije.

- Opisuje korijenov sistem i njegove funkcije.

- Razlikuje najznaajnije vone vrste.

- Razlikuje stadijume u razvoju voaka.

- Shvata ulogu korijena, tipove korijena, funkcije korijenovog sistema.

- Razlikuje generativne i vegetativne organe voaka.

- Razlikuje rodne i nerodne grane i

granice.

- Razvija analitinost u radu.

- Slike. - Primjerci voaka.

47




uenik uenik uenik - Opisuje grau i

funkciju pupoljka, cvijeta, lista, ploda i sjemena voa.

- Upoznaje period rasta i rodnosti voaka.

- Opisuje godinji ciklus u ivotu voaka.

- Objanjava bioloke osnove ishrane voaka, metabolizam makro elemenata i mikro elemenata.

- Upoznaje inioce koji utiu na rodnost i nerodnost voaka.

- Opisuje obrazovanje cvjetnih pupoljaka i uslove koji utiu na odvijanje ove faze.

- Upoznaje cvjetanje naine opraivanja, oplodnju voaka i formiranje plodova.

- Opisuje bioloke osnove razvoja voaka.

- Objanjava generativno razmnozavanje, bioloke aspekte.

- Opisuje morfoloke i fizioloke osobine sejanca voaka.

- Objanjava vegetativno razmnoavanje.

- Nabraja naine proizvodnje vonih sadnica.

- Opisuje bioloke osnove otpornosti i imuniteta voaka.

- Upoznaje otpornost

- Razlikuje period nerodnosti voaka i period rodnosti voaka.

- Razlikuje period vegetacije i period zimskog mirovanja.

- Analizira znaaj makro i mikro elemenata.

- Razlikuje uzroke

nerodnosti voaka. - Razlikuje inioce

koji utiu na formiranje cvjetnih pupoljaka.

- Razlikuje naine

opraivanja i oplodnje.

- Razlikuje faze razvoja voaka.

- Analizira redovno otpadanje plodova.

- Shvata znaaj generativnog i vegetativnog razmnoavanja.

- Poznaje morfoloke i fizioloke osobenosti sejanca voaka.

48




uenik uenik uenik voaka prema sui, mrazu i parazitima.

- Objanjava zadatak oplemenjivanja.

Princip tehnike gajenja voaka - rasadnika proizvodnja - Objanjava

proizvodnju vonog rasadnika.

- Opisuje organizaciju vonog rasadnika.

- Objanjava pripremu zemljita u rasadniku.

- Objanjava generativno razmnoavanje podloga za proizvodnju vonih sadnica.

- Objanjava proizvodnju sijanca.

- Objanjava proizvodnju generativnih i vegetativnih podloga.

- Nabraja vegetativna razmnoavanja voaka.

- Objanjava kalemljenje voaka.

- Opisuje gajenje sadnica voaka u rastilu.

- Opisuje vaenje, klasiranje, uvanje i pakovanje sadnica voaka.

- Upoznaje voenje kontrola bioloke vrijednosti i zdrastvenog stanja sadnog materijala.

- Razlikuje organizaciju vonog rasada i pripremu zemljita.

- Razlikuje vegetativno od generativnog razmnoavanja.

- Uporeuje naine razmnoavanja.

- Razlikuje klase vonih sijanaca.

- Razlikuje naine proizvodnje generativnih i vegetativnih podloga.

- Analizira nain rezidbe pri skidanju kalem granica.

- Shvata nain kalemljenje voaka.

- Uporeuje uslove kalemljenja.

- Prepoznaje kvalitet zemljita za vono rastilo.

- Razlikuje mjere njege podloga u rastilu.

- Poznaje nain vaenja, klasiranja, uvanja i pakovanja sadnica.

- Razvija preciznost u radu.

- Sadni materijal.

49

Razred: TREI Informativni ciljevi i




Podizanje vonjaka - Upoznaje oblike

voarske proizvodnje.

- Nabraja tipove vonjaka.

- Upoznaje uslove za podizanje vonjaka.

- Objanjava pripremu

zemljita za podizanje vonjaka.

- Opisuje organizaciju zemljine povrine.

- Objanjava izbor vrste, sorte, sistema gajenja i rastojanja za sadjenje voaka.

- Objanjava razmjeravanje i obiljeavanje redova i mjesta za sadnju, pobijanje kolja i postavljanje naslona.

- Opisuje vrijeme saenja voaka, izbor i priprema sadnica i tehniku sadnje.

- Razlikuje gazdinstva.

- Vri klasifikaciju tipova vonjaka.

- Odabira na osnovu agro ekolokih uslova: mjesto, poloaj i zemljite za podizanje vonjaka.

- Analizira pripremu zemljita.

- Odreuje vrstu,

sortu i sistem gajenja na osnovu agroekolokih inilaca.

- Odreuje rastojanje za sadnju i raspored opraivaa.

- Odreuje pravac redova.

- Razvija preciznost u radu.

- Sadni materijal.

Obrada, navodnjavanje i djubrenje vonjaka - Objanjava ciljeve

obrade zemljita. - Objanjava naine

iskoriavanja i odravanja zemljita u mladim vonjacima.

- Objanjava naine iskoriavanja i odravanja zemljita u starim vonjacima.

- Objanjava bioloko-agrotehniki aspekt navodnjavanja vonjaka.

- Nabraja prednosti i nedostatke pojedinih naina

- Razlikuje vrste obrade zemljita.

- Razlikuje naine odravanja zemljita i naine iskoriavanja zemljita u vonjacima.

- Uoava znaaj vode

u voarstvu. - Odreuje vrijeme

navodnjavanja vonjaka.

- Razlikuje naine navodnjavanja.

- Razlikuje ciljeve i


- Razvija odgovornost.

- Korienje grafoskopa sa slajdovima sistema za navodnjavanje, obradu i ubrenje zemljita.

50




uenik uenik uenik navodnjavanja.

- Opisuje principe i tehniku ubrenja vonjaka.

- Definie ciljeve ubrenja u voarstvu.

- Definie koliinu mineralnih materija potrebnih vokama.

- Navodi vrijeme i opisuje naine ubrenja.

- Objanjava uticaj ubrenja na voke.

pravce ubrenja u voarstvu.

- Odreuje koliinu mineralnih materija potrebnih vokama.

- Odreuje vrijeme i naine djubrenja.

Neposredno njegovanje voaka - Objanjava znaaj

njegovanja voaka. - Opisuje njegu

korijenovog sistema. - Opisuje njegu stabla

voaka. - Opisuje njegovanje

krune voaka. - Objanjava nain

zatite voaka od niskih temperatura.

- Procjenjuje primjenu odreenih naina njegovanja voaka u zavisnosti od uslova.

- Razlikuje mjere njege korijenovog sistema.

- Poznaje tehniku ispravljanje nagnutih stabala.

- Poznaje nain zatite od mraza i glodara.

- Poznaje tehniku ienja debla voaka.

- Poznaje tehniku rezidbe i formiranja uzgojnih oblika krune.

- Poznaje tehniku rezidbe na zrelo.

- Poznaje tehniku rezidbe na zeleno.

- Poznaje tehniku obnove i rekonstrukcije krune voaka.

- Razvija odgovornost u donoenju odluka.


- Alat i pribor za rezidbu.

- Korienje raunara i projektora.

Berba i uvanje plodova voaka - Opisuje berbu voa. - Definie zrelost i

vrijeme berbe. - Nabraja pribor i

- Razlikuje stepene zrelosti vonih plodova.

- Razlikuje vrijeme

- Razvija sistematinost.

- Alat, pribor i pomagala za berbu i klasiranje plodova.

- Korienje raunara i

51




uenik uenik uenik pomagala za berbu voa.

- Opisuje berbu pojedinih vonih vrsta.

- Upoznaje se sa nainom klasiranja voa.

- Opisuje pakovanje i pripremu voa za transport.

berbe. - Odabira sredstva za

berbu. - Analizira berbu

pojedinih vonih vrsta.

- Razlikuje naine klasiranja i kvalitetne klase plodova voa.

projektora

52

Razred: ETVRTI Informativni ciljevi i




Uvod - Objanjava znaaj i

zadatak posebnog voarstva.

- Upoznaje porijeklo voaka.

- Upoznaje klasifikaciju voaka.

- Shvata znaaj i zadatak posebnog voarstva.

Voke sa jabuastim plodovima - Nabraja voke sa

jabuastim plodovima.

- Definie znaaj i navodi bioloke osobine jabuke i kruke.

- Opisuje ekoloke uslove uspijevanja jabuastog voa.

- Opisuje podizanje zasada.

- Nabraja najvanije sorte.

- Nabraja agro mjere vane za voke sa jabuastim plodovima.

- Opisuje rezidbu u rodu.

- Razlikuje jabuasto voe po vrstama i uporeuje njihove osobine.

- Uporeuje odnose pojedinih vrsta prema ekolokim uslovima.

- Analizira rezidbu jabuastog voa u toku rodnosti.

- Razvija analitinost. - Razvija sposobnost

opaanja.

- Pomoloki atlas. - Svje biljni

materijal. - Svjei i konzervirani

plodovi razliitih vonih vrsta (veu panju posvetiti vonim vrstama karakteristinim za naa podruja).

Voke sa kotiavim plodovima - Nabraja voke sa

kotiavim plodovima.

- Definie znaaj i navodi bioloke osobine kotiavog voa (ljiva, breskvi, kajsija, vianja, treanja).

- Opisuje ekoloke uslove uspijevanja kotiavog voa.


- Upoznaje klasifikaciju sorti.


- Razlikuje kotiavo voe po vrstama.

- Razlikuje i uporeuje osobine pojedinih kotiavih voaka.

- Uporeuje odnose pojedinih kotiavih voaka prema ekolokim uslovima.

- Analizira rezidbu u toku rodnosti pojedinano za svaku vrstu.





53




uenik uenik uenik - Nabraja agro mjere

vane za kotiavo voe.

- Opisuje rezidbu u rodu.

Voke sa jezgrastim plodovima - Nabraja voke sa

jezgrastim plodovima.

- Definie znaaj i navodi bioloke osobine jezgrastog voa (orah, badem, lieska, kesten).

- Opisuje ekoloke uslove uspijevanja jezgrastog voa.



- Nabraja najvanije sorte za pojedine vrste.

- Nabraja agro mjere. - Opisuje rezidbu u

rodu.

- Razlikuje pojedine jezgraste vone vrste.

- Razlikuje i uporeuje morfoloke i bioloke osobine jezgrastog voa.

- Uporeuje odnos pojedinih jezgrastih vrsta prema ekolokim uslovima.

- Analizira specifinosti rezidbe jezgrastih vonih vrsta u periodu rodnosti.





Voke sa jagodastim plodovima - Nabraja jagodaste

vone vrste. - Definie znaaj i

navodi bioloke osobine (jagode, maline, kupine, aktinidije, ribizle i borovnice).

- Opisuje ekoloke uslove uspijevanja jagodastog voa.



- Nabraja navanije sorte za svaku vrstu.

- Nabraja agro mjere. - Opisuje rezidbu u

rodu.

- Razlikuje jagodasto voe po vrstama.

- Uporeuje i razlikuje osobine jagodastog voa.

- Uporeuje odnos pojedinih jagodastih vrsta prema ekolokim uslovima.

- Analizira specifinosti rezidbe jagodastog voa u rodu.






54




uenik uenik uenik Suptropsko voce - Nabraja suptropske

vone vrste. - Definie znaaj i

navodi bioloke osobine citrusa (pomoranda, mandarina, limun).

- Opisuje ekoloke uslove uspijevanja citrusa.

- Opisuje podizanje rasada.

- Nabraja najvanije sorte za pojedine vrste.

- Opisuje specifinost proizvodnje

(agrotehnike). - Definie znaaj i

navodi bioloke osobine masline, smokve, nara, japanske jabuke.

- Opisuje ekoloke uslove uspijevanja.

- Opisuje podizanje zasada i agrotehniku.


- Opisuje specifinosti agrotehnikih mjera.

- Razlikuje karake

Documents

4-13 Poljoprivredni tehnicar