Jak pomóc dziecku radzić sobie ze stresem?

O stresie w teorii

3

Życie bez stresu - czy to możliwe?

Myślimy, że gdyby nie stres, żyłoby nam się lepiej. Czy na pewno?

Zapominamy, że jakkolwiek byśmy się starali on i tak zawsze będzie nam towarzyszyć.

Zapominamy też, że stres nie zawsze jest zły. Nieraz to właśnie on dodaje nam skrzydeł.

Zatem zamiast z nim walczyć, zmieńmy myślenie o stresie i uczyńmy go naszym sprzymierzeńcem.

4

Rozumienie stresu według Lazarusa

Stres wynika z relacji między naszymi możliwościami a wymaganiami sytuacji (Lazarus, Folkman).

Stresujemy się gdy oceniamy, że sytuacja przekracza nasze zdolności radzenia sobie.

Zostają wtedy uruchomione mechanizmy fizjologiczne, które przygotowują organizm do radzenia sobie z wyzwaniem, zagrożeniem, nowymi wymaganiami.

5

Rozumienie stresu według Hobfolla

Stres to zakłócenie równowagi w wymianie zasobów pomiędzy jednostką a otoczeniem.

Poczucie sukcesu

Czas wolny

Stałe zatrudnienie

Poczucie życia w pokoju

Umiejętności organizowania zadań

Poczucie optymizmu

Nadzieja

Czas na pracę

Zdrowie

Poczucie, że moje życie ma sens

Wystarczający dochód

Poczucie humoru

Lojalność ze strony przyjaciół

6

Stres na dobre

„Stres niekoniecznie jest szkodliwy - jest solą naszego życia, gdyż każde wzruszenie, każda czynność powoduje stres” (Hans Selye)

A jeśli stres nie jest nadmierny, lubimy ten stan lekkiego napięcia podekscytowania, lepiej wtedy myślimy, działamy. Taki pozytywny stres, który motywuje nas do działania to – eustres.

7

Anatomia stresu

Co ułatwia nam radzenie sobie ze stresem, a kiedy czujemy, że sytuacja nas przerasta?

Możliwość rozładowania frustracji i napięcia,

Wsparcie społeczne,

Przewidywalność,

Kontrola,

Spostrzeganie, że sprawy się pogarszają.

8

Trening czyni mistrza - czyli kompetencje, które warto rozwijać:

zarządzanie źródłami stresu - czyli unikanie lub eliminowanie źródeł stresu,

relaksacja – obejmująca ćwiczenia relaksacyjne

i oddechowe, medytację,

strategie poznawcze – polegające na korygowaniu irracjonalnych przekonań i interpretowaniu zdarzeń tak by nas nie raniły,

profilaktyka - planowanie, które pozwoli uniknąć stresorów.

9

Po pierwsze zapobiegaj

Trzy sposoby radzenia sobie ze stresem, który może się dopiero pojawić:

radzenie antycypacyjne - dotyczy wydarzenia, które na pewno wkrótce wystąpi (np. starannie przygotowujemy się do ważnego egzaminu)

prewencyjne radzenie sobie - odnosi się do wydarzeń mniej pewnych bardziej odległych (gromadzimy zasoby które w razie wystąpienia trudnych sytuacji złagodzą ich skutki)

proaktywne radzenie sobie - przygotowujemy się by wykorzystać nadarzające się szanse (zdobywamy wykształcenie, opanowujemy biegle język itp.)

10

Jak to działa w praktyce - historia Ali

Dziewięcioletnia Alicja przypomniała sobie w niedzielę wieczorem, że na poniedziałek ma się nauczyć czterozwrotkowego wiersza, na pamięć. Była godzina 20:30 to czas na kąpiel i spanie, a nie na naukę. Rozpacz dziewczynki była bardzo duża, przez pół godziny płakała bo nie wierzyła w swoje możliwości, (nie dam rady się nauczyć) i przewidywała katastrofę, (Pani na pewno będzie zawiedziona i powie, że opuściłam się w nauce)….co zrobili jej rodzice?

Zastosowali zasadę: uspokój się a potem pomyśl (co i jak możesz zrobić).

11

Krok po kroku

Chcąc konstruktywnie radzić sobie ze stresem musimy uświadomić sobie:

jaki jest cel działania (dla Ali nauczyć się wiersza),

jakie kroki do niego prowadzą (powtarzanie całego wiersza bądź poszczególnych zwrotek),

czy ten cel jest możliwy do realizacji? - (zgodnie z wiedzą psychologiczną, wielokrotne powtarzanie jest skuteczne , potrzeba tylko określonego czasu, nie krótszego niż samo przeczytanie wiersza),

po czym można poznać, że działanie jest efektywne? (skąd dziecko będzie wiedziało, że zbliż się krok, po kroku do tego co chce?).

12

W radzeniu sobie ze stresem pomaga odwołanie się do realistycznych osiągnięć.

Bazuje ono na pozytywnych informacjach zwrotnych. Nie chodzi tu jednak o to byśmy pocieszali dziecko nad wyrost, nieadekwatnie do sytuacji, bez przekonania.

Odwołanie się do pozytywnego doświadczenia sukcesu, do posiadanych przez dziecko zasobów, przypomnienie tkwiących w dziecku możliwości, zmniejsza lęk.

Rodzicu zadbaj o siebie - odetchnij głęboko

14

MINDFULNESS – jako jeden ze sposobów radzenia sobie ze stresem

Mindfulness tłumaczone w języku polskim oznacza uważność.

Uważność to świadomość każdej chwili. Pielęgnuje się ją przez celową koncentrację na rzeczach, nad którymi zwykle się nie zastanawiamy. Jest to systematyczny rozwój nowych rodzajów kontroli i mądrości w naszym życiu, oparty na naszych wewnętrznych zdolnościach relaksacji, skupiania uwagi, świadomości i percepcji.

15

Jak to robić ?

Zanim zaczniesz dzień, popatrz przez chwilę przez okno i poczuj, że oddychasz.

Pierwszą poranną herbatę lub kawę pij powoli, bez pośpiechu.

Myj uważnie ręce (albo zęby).

Zanim wyjdziesz do pracy, żegnaj się uważnie z domownikami (lub z kotem) – przytul, popatrz w oczy.

Zanim odbierzesz telefon, weź głęboki wdech.

W pracy nastaw sobie budzik co 1 h i świadomie oddychaj przez chwilę.

Idź uważnie do windy lub do samochodu (poczuj stopy).

Doświadczamy

17

Propozycje ćwiczeń z dziećmi

Uważne oddychanie

Uważne chodzenie

Ile waży stres

Narada

Pudełko ratunkowe

Stres w moim ciele

18

Ciekawostki z najnowszych badań naukowych na temat stresu

Naukowcy doszli do wniosku, że zmiana sposobu myślenia o stresie najlepiej chroni przed jego negatywnymi skutkami (badania prowadzone pod kierunkiem dr Abiolii Keller opublikowane w „Health Psychology” w 2012r.)

19

Podsumowanie

Starajmy się sami kontrolować nasze reakcje na stres i pokazywać dziecku własnym przykładem, jak się zachować, gdy pojawią się kłopoty. Uczmy dzieci racjonalności, nie wyolbrzymiajmy problemów, starajmy się je rozwiązywać planując, bądźmy elastyczni w doborze właściwej strategii. Obserwujmy dziecko uważnie i pomagajmy mu uświadomić sobie, co jest dla niego stresogenne.

20

Literatura, którą polecam:

1.2.3.4.

Klaus W. Vopel, Latający dywan. Tom 1,

Klaus W. Vopel, Latający dywan. Tom 2,

Susan Keiser Greenland, Dziecko wolne od stresu,

Rosemarie Portmann, Dzieci a stres. Istota zagadnienia.

Kontaktul. Mydlarska 430-703 Kraków

Biuraul. Wiśniowa 36 m. 202-520 Warszawa

ul. Iwana Pawłowa 1/153-604 Wrocław

ul. Kościuszki 31a/810-503 Olsztyn

sekretariat@ud.edu.plwww.uniwersytetdzieci.pl

Dziękuję za uwagę!

Agnieszka Burzyńska

22

Wykład został zrealizowany

dzięki pomocy finansowej przyznanej przez: