UGROUGROŽŽENOST I FAKTORI ENOST I FAKTORI UGROUGROŽŽAVANJA AVANJA

BIODIVERBIODIVERZITETAZITETA

- Globalni, regionalni i lokalni nivo -- Globalni, regionalni i lokalni nivo -

Šta je biodiverzitet ?Šta je biodiverzitet ?

Biodiverzitet ili biološki diverzitet označava ukupnu Biodiverzitet ili biološki diverzitet označava ukupnu raznovrsnost živog sveta planete Zemljeraznovrsnost živog sveta planete ZemljeBiološki diverzitet obuhvata Biološki diverzitet obuhvata sve različitosti i promenljivosti sve različitosti i promenljivosti oblika, pojava i procesa živih organizama i biosfere u celinioblika, pojava i procesa živih organizama i biosfere u celini, , koji se ispoljavaju koji se ispoljavaju na svim nivoima organizacije bioloških i na svim nivoima organizacije bioloških i ekoloških sistemaekoloških sistema (od atoma i molekula do ekosistema i (od atoma i molekula do ekosistema i biosfere u celini)biosfere u celini)Stoga se pod pojmom biodiverziteta podrazumeva:Stoga se pod pojmom biodiverziteta podrazumeva:

- genetička varijabilnost (variranje gena) individua - genetička varijabilnost (variranje gena) individua u u okviru bilo koje vrste ( okviru bilo koje vrste (genetički diverzitetgenetički diverzitet))

- raznolikost i specifičnost svih pojedinačnih - raznolikost i specifičnost svih pojedinačnih organskih organskih vrsta ( vrsta (specijski diverzitetspecijski diverzitet))

- raznovrsnost ekosistema (- raznovrsnost ekosistema (ekosistemski diverzitetekosistemski diverzitet) ) kojima različiti organizmi pripadaju kojima različiti organizmi pripadaju

Genetički diverzitetGenetički diverzitet

Genetički diverzitet Genetički diverzitet podrazumeva ukupan broj i podrazumeva ukupan broj i raznovrsnost gena, odnosno genetičkih informacijaraznovrsnost gena, odnosno genetičkih informacija realizovanih u pojedinačnim vrstama svih tipova realizovanih u pojedinačnim vrstama svih tipova organizama na Zemlji (organizama na Zemlji (mikroorganizamamikroorganizama, , gljivagljiva, , životinjaživotinja i i biljakabiljaka))

Svaka organska vrsta poseduje specifičnu Svaka organska vrsta poseduje specifičnu kombinaciju gena koja je jedinstvena i kombinaciju gena koja je jedinstvena i neponovljivaneponovljiva, nastala tokom , nastala tokom dugog procesa dugog procesa evolucievolucijeje

Ekspresija bilo kog genotipa je individualni fenotipEkspresija bilo kog genotipa je individualni fenotip, , odnosno neposredno prepoznatljiv morfološko-odnosno neposredno prepoznatljiv morfološko-funkcionalni oblik pojedinačnih organskih vrstafunkcionalni oblik pojedinačnih organskih vrsta

Specijski diverzitetSpecijski diverzitet

Specijski diverzitet Specijski diverzitet obuhvata ukupnu obuhvata ukupnu raznovrsnost svih organskih vrsta na raznovrsnost svih organskih vrsta na Zemlji, od nastanka života na planetiZemlji, od nastanka života na planeti. . - Do danas je na Zemlji opisano oko Do danas je na Zemlji opisano oko 1,7 miliona vrsta1,7 miliona vrsta

- - insekti predstavljaju skoro insekti predstavljaju skoro polovinu opisanih polovinu opisanih

vrstavrstaCARSTVOCARSTVO BROJ OPISANIHBROJ OPISANIH

VRSTAVRSTAPOTENCIJALNI BROJ POTENCIJALNI BROJ

VRSTAVRSTA

BakterijeBakterije 4 0004 000 1 000 0001 000 000

Protisti (alge, Protisti (alge, protozoe....)protozoe....)

80 00080 000 600 000600 000

ŽivotinjeŽivotinje 1 320 0001 320 000 10 600 00010 600 000

GljiveGljive 72 00072 000 1 500 0001 500 000

BiljkeBiljke 270 000270 000 300 000300 000

UKUPNOUKUPNO 1 744 0001 744 000 14 000 00014 000 000

Biodiverzitet na Zemlji nije u potpunosti Biodiverzitet na Zemlji nije u potpunosti opisanopisanPretpostavlja se da na svetu živi između Pretpostavlja se da na svetu živi između 10 i 10 i 30 milona30 milona vrsta biljaka, životinja i vrsta biljaka, životinja i mikroorganizamamikroorganizama

- Neke grupe organizama, kao što su kičmenjaci, posebno - Neke grupe organizama, kao što su kičmenjaci, posebno sisari i ptice, zatim vaskularne biljke, su dobro poznate, sisari i ptice, zatim vaskularne biljke, su dobro poznate, pa se pretpostavlja da su opisane skoro sve ili, bar, veći pa se pretpostavlja da su opisane skoro sve ili, bar, veći deo postojećih vrsta na Zemlji (pre svega, sisara i ptica)deo postojećih vrsta na Zemlji (pre svega, sisara i ptica)

- Ostale grupe organizama, kao što su beskičmenjaci iz - Ostale grupe organizama, kao što su beskičmenjaci iz različitih klasa (mekušci, crvi, insekti, itd.), niže gljive, različitih klasa (mekušci, crvi, insekti, itd.), niže gljive, alge, bakterije, samo su delimično otkrivene i upoznatealge, bakterije, samo su delimično otkrivene i upoznate

Ekosistemski diverzitetEkosistemski diverzitet

Ekosistemski diverzitet označava ukupnu

raznovrsnost staništa i biocenoza, kao i

ekoloških procesa u biosferi.

ČovekČovek, kao i svako drugo živo biće na Zemlji, , kao i svako drugo živo biće na Zemlji, ima dve osnovne potrebe zbog kojih ulazi u ima dve osnovne potrebe zbog kojih ulazi u “sukob” sa drugim vrstama“sukob” sa drugim vrstama, a to su:, a to su:

Potreba za resursimaPotreba za resursimaHrana, voda, gorivo, građevinski materijal, ....Hrana, voda, gorivo, građevinski materijal, ....

Potreba za prostoromPotreba za prostoromSvetska populacija ljudi suviše brzo raste, što je Svetska populacija ljudi suviše brzo raste, što je

praćeno stalnom potrebom za novim površinama za praćeno stalnom potrebom za novim površinama za poljoprivredu, naselja, ....poljoprivredu, naselja, ....

Drugim rečima, navedene čovekove potrebe, Drugim rečima, navedene čovekove potrebe, prvenstveno potreba za resursima, prvenstveno potreba za resursima,

pretstavljaju osnovni uzrok za uništavanje pretstavljaju osnovni uzrok za uništavanje prirodnih ekosistemaprirodnih ekosistema

Uništavanje prirodnih ekosistemaUništavanje prirodnih ekosistema

Trenutno stanje ugroženosti vrsta u svetuTrenutno stanje ugroženosti vrsta u svetu

Svakim danom vrste iščezavaju sve većom Svakim danom vrste iščezavaju sve većom brzinombrzinom

Smatra se da u svetu Smatra se da u svetu svakog sata nestaju svakog sata nestaju tri vrstetri vrste

Međutim, postoje i pesimističnije procene, Međutim, postoje i pesimističnije procene, po kojima po kojima u zoni tropskih kišnih šumau zoni tropskih kišnih šuma svakog dana iščezne i do svakog dana iščezne i do 100 različitih vrsta100 različitih vrsta

U svakom slučaju, najveći broj naučnika se U svakom slučaju, najveći broj naučnika se slaže sa procenama međunaronih slaže sa procenama međunaronih organizacija da će organizacija da će do kraja XXI vekado kraja XXI veka, , ukoliko se ništa ne preduzme, ukoliko se ništa ne preduzme, sa Zemlje sa Zemlje nestatinestati 2/3 svih vrsta biljaka i životinja2/3 svih vrsta biljaka i životinja

Trenutno stanje ugroženosti vrsta u svetuTrenutno stanje ugroženosti vrsta u svetu

Prema zvaničnim procenama Međunarodne unije za Prema zvaničnim procenama Međunarodne unije za zaštitu prirode (zaštitu prirode (IUCNIUCN), oko ), oko 60.000 vrsta biljaka60.000 vrsta biljaka je već je već ugroženo, ili će nestati u narednih nekoliko decenija, ugroženo, ili će nestati u narednih nekoliko decenija, ukoliko se istim tempom nastavi sa ugrožavanjem ukoliko se istim tempom nastavi sa ugrožavanjem životne sredineživotne sredine

IUCN, odnosno Međunarodna unija za IUCN, odnosno Međunarodna unija za zaštitu prirode, je organizacija koja zaštitu prirode, je organizacija koja objedinjava preko 900 vladinih i nevladinih objedinjava preko 900 vladinih i nevladinih članica iz članica iz 137 zemalja137 zemalja, u cilju pružanja , u cilju pružanja pomoći društvima širom sveta u zaštiti pomoći društvima širom sveta u zaštiti prirode i obezbeđivanju održivog iprirode i obezbeđivanju održivog i ravnomernog korišćenja ravnomernog korišćenja prirodnih resursaprirodnih resursa

Ako se ima u vidu da na Zemlji živi Ako se ima u vidu da na Zemlji živi 270 000 vrsta 270 000 vrsta biljakabiljaka, proizilazi da se , proizilazi da se u opasnostiu opasnosti nalazi čak nalazi čak četvrtina svetske florečetvrtina svetske flore

Iščezle vrste (EX – Extinct)Iščezle vrste (EX – Extinct)

Pored toga, samo za Pored toga, samo za poslednjih poslednjih 400 godina400 godina iščezlo je više od 600 vrsta iščezlo je više od 600 vrsta životinja, i to:životinja, i to:

- 86- 86 vrsta sisaravrsta sisara- 104 - 104 vrste pticavrste ptica- 20- 20 vrsta vrsta

gmizavacagmizavaca- 5 - 5 vrsta vrsta

vodozemacavodozemaca- 80- 80 vrsta riba vrsta riba- 72- 72 vrste insekatavrste insekata- 206 - 206 vrsta puževa, vrsta puževa,

itd.itd.

Ovome treba dodati između Ovome treba dodati između 400 i 900 vrsta biljaka400 i 900 vrsta biljaka koje koje su takođe iščezle tokom su takođe iščezle tokom navedenog periodanavedenog perioda

Vrste iščezle u divljini (EW - Extinct in The Vrste iščezle u divljini (EW - Extinct in The Wild)Wild)Iz prirodnih staništa Iz prirodnih staništa nestao je i određeni nestao je i određeni broj vrsta čiji se broj vrsta čiji se malobrojni primerci malobrojni primerci ili populacije ili populacije još uvek još uvek održavaju izvan održavaju izvan prirode, tj. u prirode, tj. u zoološkim vrtovima ili zoološkim vrtovima ili veštačkim veštačkim pribežištimapribežištima, i to:, i to:

33 vrste sisaravrste sisara44 vrste ptica vrste ptica11 vrsta gmizavaca vrsta gmizavaca1111 vrsta riba vrsta riba9 9 vrsta mekušacavrsta mekušaca

Mustela nigripesMustela nigripes

Gazella saudiyaGazella saudiya

Krajnje ugrožene vrste (CR- Critically Krajnje ugrožene vrste (CR- Critically Endangered)Endangered)

Osim iščezlih i iščezlih iz Osim iščezlih i iščezlih iz prirode, postoji i veliki prirode, postoji i veliki broj vrsta koje su u broj vrsta koje su u različitom stepenu različitom stepenu ugrožene. Utvrđeno je ugrožene. Utvrđeno je da se na ivici opstanka da se na ivici opstanka nalazi:nalazi:

- 173- 173 vrste sisara vrste sisara- 170- 170 vrste ptica vrste ptica- 210- 210 vrsta gmizavaca vrsta gmizavaca- 160- 160 vrsta vodozemaca vrsta vodozemaca- 65006500 vrsta vaskularnih vrsta vaskularnih biljakabiljaka

Gorilla gorillaGorilla gorilla

Gymnogyps californianusGymnogyps californianus

Osnovni faktori narušavanja biodiverziteta su definisani akronimom HIPPO, koji je izveden od početnih slova sledećih reči

(prema Brennan, Withgott, 2005):

H = Habitat alteration (Izmene/Promene staništa)I = Invasive species (Invazivne, alohtone vrste) P = Pollution (Zagađivanje)P = Population growth (Populacioni rast Homo sapiens-a)O = Overexploitation (Preterana eksploatacija)

FAKTORI UGROFAKTORI UGROŽŽAVANJA BIAVANJA BIODIVERZITETAODIVERZITETA

Sve promene koje dovode do smanjenja biološke raznovrsnosti, a koje su do danas evidentirane u Svetu, izražene su, u većoj ili manjoj meri, i na

ovim našim prostorima

Negativno delovanje se sve više pojačava i ubrzava, čak i u okviru zaštićenih objekata prirode

Čitav Mediteran, Balkansko poluostrvo i Panonska nizija nalazili su se pod vekovnim uticajem čoveka koji je svojim delatnostima izmenio

prirodne ekosisteme u toj meri da su se danas na malom delu teritorije (oko 10% ukupne površine), zadržali koliko toliko očuvani klimaksni

ekosistemi.

Ostale površine pod prirodnim ekosistemima predstavljaju različite progradaciono - degradacione serije klimatogenih ekosistema, dok se

najveći deo površina nalazi pod veštačkim (poluautonomnim i neautonomnim) ekosistemima.

Antropogeni faktori i privredne delatnosti koje

ugrožavaju biološki i predeoni diverzitet mogu se u

najkraćim crtama klasifikovati i predstaviti na sledeći način

Totalne i selektivne seče šuma

Svake godine iseče se 17 Svake godine iseče se 17 miliona hektara tropske kišne miliona hektara tropske kišne šume (= oko 2% preostalih šume (= oko 2% preostalih tropskih šuma)tropskih šuma)

Čovek je do danas uništio više od polovine ukupnog šumskog fonda na Zemlji; svakoga minuta strada 100 jutara (=57 ha) šuma; ekosistemi

mediteranskih tvrdolisnih večnozelenih šuma više ne postoje; listopadne šume umerene zone uglavnom su uništene ili degradovane; šibljaci, šikare i

šume panjače dominiraju na izvornim šumskim staništima

Poljoprivreda - ekstenzivnog i ekspanzivnog tipa

= Uništavanje stepa S obzirom da je S obzirom da je zemljište na kom zemljište na kom

su se razvijale su se razvijale stepe najplodnije stepe najplodnije

na svetu na svetu (černozem), žitnice (černozem), žitnice

koje su zamenile koje su zamenile prirodne stepe prirodne stepe danas hrane danas hrane najveći deo najveći deo čovečanstvačovečanstva

Najveće Najveće stepe bilestepe bile su u Aziji, u Aziji,

zatim zatim prerije u prerije u Severnoj Severnoj Americi i Americi i

pampasi u pampasi u Južnoj Južnoj

AmericiAmerici

Ekstenzivna ispaša Dovodi do negativne antropo-zoogene selekcije travnih ekosistema koji se tom prilikom suštinski menjaju u pogledu florističko-faunističkog sastava. Negativnu selekciju flore pašnjaka prati prekomerna nitrifikacija i nabijanje zemljišta, što su dodatni efekti koji ubrzavaju proces osiromašenja florističkog i faunističkog sastava pašnjačkih ekosistema

Krajnji rezultat ovih procesa su u potpunosti osiromašeni pašnjaci sa malom produktivnošću i malom ekonomskom vrednošću

Paljenje primarne vegetacije dovodi, za duže vreme, a neki put trajno, do suštinskih promena prirodnih klimaksnih ekosistema. U planinskim područjima i dalje postoji praksa da se paljenjem i krčenjem šume i žbunaste vegetacije povećavaju pašnjaci.

Paljenjem stepske vegetacije, koje kod nas ima dugu tradiciju, održavaju se površine pod pašnjacima i sprečava obnova prirodne livado-stepe ili šumo-stepe.

Paljenje primarne vegetacije

Uništavanje vlažnih staništaUništavanje vlažnih staništa

Vlažna područja su Vlažna područja su među među najugroženijim u svetunajugroženijim u svetu zbog zbog neadekvatne melioracijeneadekvatne melioracije zemljišta, zemljišta, zagađivanjazagađivanja, kao i , kao i prekomerne prekomerne eksploatacije vrstaeksploatacije vrsta koje ih naseljavaju koje ih naseljavaju

Isušivanje močvara i bara uključujući melioracije i irigacije u cilju pretvaranja ovih staništa u poljoprivredne kulture, dugo je bio jedan od najrasprostranjenijih oblika uništavanja prirodnih i visokoproduktivnih

ekosistema sa velikim biološkim diverzitetom

Isušivanje močvara i bara

Vlažna staništa obuhvataju bare, Vlažna staništa obuhvataju bare, močvare, ritove, ušča velikih reka, močvare, ritove, ušča velikih reka,

vlažne livade, tresavevlažne livade, tresave

Skoro su potpuno nestali nekadašnji barski ekosistemi duž Velike i Južne Morave, desne obale Save, donjeg toka Drine,

nekada čuveno Negotinsko blato i mnoga druga bogata vodena staništa.

Ugrožavanje ekosistema planinskih tresava

Ekosistemi planinskih tresava su jedan od najznačajnijih refugijuma borealnih relikata i izuzetno fragilni ekosistemi na području Srbije,

kao i Balkanskog poluostrva.

Vegetacija planinskih tresava ugrožava se, pre svega, eksploatacijom treseta, razvojem planinskog turizma, melioracijom i irigacijom, kao i

procesima nitrifikacije, odnosno eutrofizacije usled zagađivanja organskim otpadom

Plutajuće tresetno ostrvo na Vlasinskom jezeru

Uništavanje ekosistema kontinentalnih slatina

Ekosistemi kontinentalnih (pre svega vojvođanskih, odnosno panonskih) slatina dovedeni su, u današnjem trenutku, do granice iščezavanja

Prostorno ograničena slatinska staništa nalaze se pod sve većim udarom meliorativnih zahvata, prekomerne ispaše i izgradnje ribnjaka ili saobraćajnica

‘’Slano Kopovo’’ u Vojvodini

Izgradnja veštačkih akumulacija u kanjonima i klisurama

Dovodi do potpunog uništavanja populacija vrsta i ekosistema u zonama potapanja. Poseban gubitak diverziteta izazvan potapanjem, je nestanak ili krajnja fragmentacija reliktnih ekosistema kao što je slučaj sa sastojinama

pančićeve omorike u kanjonu Drine

Kanjonske doline u našoj zemlji su najznačajniji refugijumi tercijarne šumske flore i vegetacije. Njihovim uništavanjem nestaju najznačajniji centri

genetičkog, specijskog i ekosistemskog diverziteta naše zemlje, Balkanskog poluostrva i Evrope

Urbanizacija i izgradnja infrastrukture

Neposredno se uništavaju prirodni ekosistemi u okolini

velikih gradova i oko saobraćajne infrastrukture.

Saobraćajnice presecaju prirodne ekosisteme

sprečavajući komunikaciju cenobionata, a vrlo često se

nalaze na osnovnim koridorima lokalnih migracija i unutar areala aktivnosti populacija

pojedinačnih vrsta izazivajući njihovo masovno uništavanje.

Rudarstvo - površinski kopovi i jalovištaKada je reč o površinskim kopovima uglja kao i o podzemnim rudnicima glavni problem predstavljaju deponije jalovine i pepelišta. Ona se obično formiraju na obradivom zemljištu i ugrožavaju direktno ili indirektno izvorni diverzitet

čitavog područja.

Rudarstvo – kamenolomi

Kamenolomi se po pravilu nalaze u klisurama koje su centri biodiverziteta i predstavljaju ekskluzivna staništa reliktnih i endemičnih vrsta, kao i reliktnih polidominantnih ekosistema.

Turizam ekspanzivnog tipa – visokoplaninski regioni

Prosperitet ove ljudske delatnosti i privrede u direktnoj je vezi, ili bi trebalo tako da bude, sa očuvanom prirodom, ekosistemima i predelima. Na žalost, u mnogim slučajevima ova ljudska delatnost, ne samo kod nas, pokazala je i svoje loše strane.

NP “Kopaonik’’ !?

Turizam ekspanzivnog tipa – primorje

Masovni i intenzivni razvoj turizma Masovni i intenzivni razvoj turizma u svim delovima svetau svim delovima sveta

Uništavanje fragilnih ekosistema Uništavanje fragilnih ekosistema morskih obalamorskih obala

Prekomerna eksploatacijaPrekomerna eksploatacija

Doseljavanje ljudi u Severnu Ameriku pre 12.000 godina dovelo Doseljavanje ljudi u Severnu Ameriku pre 12.000 godina dovelo je do brzog izumiranja 56 vrsta krupnih sisara, uključujući je do brzog izumiranja 56 vrsta krupnih sisara, uključujući

megaterijumamegaterijuma (praistorijski lenjivac), (praistorijski lenjivac), kamile, sabljastog tigra, kamile, sabljastog tigra, lava, slonovalava, slonova i dr. i dr.

Za ljude je karakteristična duga istorija prekomerne Za ljude je karakteristična duga istorija prekomerne eksploatacije prirodnih - bioloških resursaeksploatacije prirodnih - bioloških resursa

Pod uslovom da se obavlja tajno, nekontrolisano, masovno i neselektivno, lov i ribolov mogu predstavljati jedan od

značajnijih negativnih antropogenih uticaja na živi svet, pre svega na vrste koje ne spadaju u kategoriju "lovne i

ribolovne divljači".

Megaterijum i sabljasti tigar - primeriMegaterijum i sabljasti tigar - primeri

Prekomerna eksploatacija - primeriPrekomerna eksploatacija - primeri

Na osnovu skorašnjih analiza, ustanovljeno je da je manje od Na osnovu skorašnjih analiza, ustanovljeno je da je manje od 1.000 Maora koji su naselili Novi Zeland do istrebljenja izlovilo 1.000 Maora koji su naselili Novi Zeland do istrebljenja izlovilo

11 vrsta moa, krupnih ptica neletačica11 vrsta moa, krupnih ptica neletačica

Slučaj ptice dodoSlučaj ptice dodo

Pticu dodo (Pticu dodo (Raphus Raphus cucullatuscucullatus) istrebili su sa ) istrebili su sa ostrva Mauricijus ostrva Mauricijus portugalski moreplovci portugalski moreplovci tokom XVII vekatokom XVII veka

Prekomerna eksploatacija - nedozvoljeni ribolov

Ilegalni ribolov, naročito onaj pomoću eksploziva, otrova i nestandardnog ribolovnog

materijala uključujući mreže nedozvoljenih dimenzija,

najznažajniji je faktor koji ugrožava marinski biodiverzitet i

akvatični živi svet u mnogim slivovima, tako da se po efektima približava zagađenju i izgradnji

brana i nasipa.

Trgovina divljim vrstamaTrgovina divljim vrstama

U svetu se svake godine ulovi na hiljade U svetu se svake godine ulovi na hiljade živih divljih životinjaživih divljih životinja

Najčešće se love krupni papagaji, Najčešće se love krupni papagaji, egzotične ptice, zmije, gušteri, egzotične ptice, zmije, gušteri, kornjače, krupne mačke i majmunikornjače, krupne mačke i majmuni

Ove životinje se najčešće Ove životinje se najčešće prodaju kao prodaju kao kućni ljubimcikućni ljubimci, tako da preostali deo , tako da preostali deo svog života provode u zatočeništvusvog života provode u zatočeništvu

Mnogi zakoni i propisi regulišu koje se Mnogi zakoni i propisi regulišu koje se vrste biljaka i životinja smeju vrste biljaka i životinja smeju prodavati i na koje načine se mogu prodavati i na koje načine se mogu transportovatitransportovati

Nedozvoljena trgovina divljim biljnim vrstama

Kolekcionarstvo živim ili mrtvim biljnim i životinsjkim materijalom

predstavlja jednu od vrlo negativnih delatnosti globalnih

razmera.

Veliki broj biljaka i životinja skuplja se i izlovljava za ove svrhe,

a u njihov promet u svetu uključena su velika materijalna

sredstva.

Prve na udaru nalaze se retke, ugrožene i ranjive vrste flore i

faune, čiji se opstanak direktno dovodi u pitanje

Gentiana lutea – lincura

Nedozvoljena trgovina divljim životinjskim vrstama

Parnassius apollo

Posebnu opasnost predstavlja kolekcionarstvo za privatne zbirke, pri čemu su u fokusu interesovanja pre svega atraktivne vrste insekata,

kao i stenoendemični reliktni oblici, a takođe i mnogi predstavnici

herpetofaune i batrahofaune

Ovo kolekcionarstvo se u određenim slučajevima graniči sa filatelijom

Primeri za to iz naše zemlje su leptiri Parnassius apollo, Zerinthia polyxena,

Papilio alexanor, kao i endemične vrste trčuljaka.

Alohtone (strane) vrste biljaka i Alohtone (strane) vrste biljaka i životinja su životinja su namerno ili slučajno namerno ili slučajno introdukovane (unete) vrste čiji introdukovane (unete) vrste čiji istorijski razvoj nije vezan za istorijski razvoj nije vezan za

teritoriju na koju su uneseneteritoriju na koju su unesene (za (za razliku od autohtonih, odnosno razliku od autohtonih, odnosno

domaćih vrsta)domaćih vrsta)

Unošenje stranih vrstaUnošenje stranih vrsta

Carassius carassius – zlatni karaš (autohtona vrsta)

Carassius auratus – babuška (alohtona vrsta

Unošenje stranih vrsta flore i faune jedan je od važnih

negativnih procesa koji dovode do smanjenja biodiverziteta.

Ove promene imaju i globalne razmere, pa im se posvećuje

posebna pažnja u svetu

Introdukcija alohtonih životinjskih vrsta – kalifornijska pastrmka

Negativni uticaj introdukovanih vrsta kod nas je naročito ispoljen u vodenim ekosistemima. Određene vrste riba (kalifornijska pastrmka, tostolobik, beli amur, srebrni karaš) koje su unete zbog komercijalnog interesa i prvobitno

gajene u određenim tipovima akvakulture (pastrmski ribnjaci, šaranski ribnjaci) "pobegle" su u reke i jezera i izazvale velike promene u sastavu

ihtiofaune naših vodenih ekosistema. Rezultat ovih promena je skoro isključiva dominacija introdukovanih riba u nekim vodenim ekosistemima i potiskivanje

autohtonih vrsta.

Još Još od vremena prvih seobaod vremena prvih seoba, , ljudi su ljudi su sa sobom raznosili različite vrste sa sobom raznosili različite vrste biljaka i životinjabiljaka i životinja

- - AboridžiniAboridžini su uneli ding su uneli dingaa u u Australiju Australiju

- - PolinežaniPolinežani su uneli su uneli pacove na pacove na Havaje Havaje

- Tokom poslednjih 500 - Tokom poslednjih 500 godina Evropljani su u godina Evropljani su u Severnu Ameriku uneli Severnu Ameriku uneli

veliki veliki broj vrstabroj vrsta

Introdukcija alohtonih životinjskih vrsta

Introdukcija alohtonih biljnih vrsta

Problemi i posledice introdukcijeProblemi i posledice introdukcije alohtonih vrsta alohtonih vrsta nisu u ranijem nisu u ranijem periodu bili predmet ozbiljnije periodu bili predmet ozbiljnije pažnjepažnje i istraživanja, i istraživanja, međutim, međutim, kada su korovske vrste postale kada su korovske vrste postale ozbiljna pretnja ozbiljna pretnja agroekosistemima,agroekosistemima, ustanovljen ustanovljen je termin je termin biološko zagađivanjebiološko zagađivanje

Ambrosia artemisiifoliaAmbrosia artemisiifolia- nativna za Severnu AmerikuAilanthus altisima – kiselo drvo, poreklom iz

Kine

Invazije alohtonih biljnih vrsta – Reynoutria japonica

Reynoutria japonica na obali Topčiderske reke

Zagađivanje vazduha

Najčešće ima indirektan ali ne i mali negativni značaj po biodiverzitet prirodnih ekosistema

Sušenje šuma

Zagađivanje vodotokaJedan je od najvažnijih uzroka u smanjenju izvorne

biološke raznovrsnosti vodenih ekosistema.

Zagađivanje i uništavanje zemljišta

Na nivou zemljišta se bukvalno “sabiraju” i reflektuju svi prethodno opisani faktori ugrožavanja životne sredine i biodiverziteta (poljoprivreda, šumarstvo, vodoprivreda, rudarstvo, turizam, urbanizacija, zagađivanje vazduha i voda i dr.).

Zemljište je za čoveka životno važan ali i ograničeni resurs (proizvodnja hrane). Na zemljištu sve počinje i u zemljištu se sve završava.

Bez zemljišta nema kruženja materije i proticanja energije. Bez zemljišta nema života, kao što ni zemljišta ne bi bilo, niti može biti bez živih bića odnosno biodiverziteta.

Kada se posmatraju pojedinačnoKada se posmatraju pojedinačno, svi , svi navedeni oblici ugrožavanja životne navedeni oblici ugrožavanja životne sredine sredine imaju velike posledice na promene imaju velike posledice na promene ukupnih odnosa u biosferiukupnih odnosa u biosferi

Međutim, Međutim, kada se njihova negativna kada se njihova negativna dejstva saberudejstva saberu, situacija postaje , situacija postaje dramatična, a posledice nesagledivedramatična, a posledice nesagledive

Zbog toga, zaštita životne sredine i Zbog toga, zaštita životne sredine i biosfere u celini danas predstavlja jednu biosfere u celini danas predstavlja jednu od najvažnijih aktivnosti savremenog od najvažnijih aktivnosti savremenog čovekačoveka

UMESTO ZAKLJUČAKA

Konzervaciona ekologija i biodiverzitet – između teorije i prakse !?