บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาหลกการ ทฤษฏ เอกสารตาง ๆ และงานวจยทเกยวของแบงออกเปนหวขอดงตอไปน

1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค 1.1 ความหมายของความคดสรางสรรค 1.2 ความส าคญของความคดสรางสรรค 1.3 ลกษณะกระบวนการความคดสรางสรรค 1.4 ทฤษฏการคดสรางสรรค 1.5 การพฒนาและอปสรรคของความคดสรางสรรค 1.6 บทบาทของครในการสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรคใหแกนกเรยน 1.7 เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค 1.8 ลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค 1.9 รปแบบกจกรรมพฒนาความคดสรางสรรค 1.10 แบบทดสอบความคดสรางสรรค

2. งานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค 2.1 งานวจยในประเทศ 2.2 งานวจยตางประเทศ

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค

1. ความหมายของความคดสรางสรรค ทอรแรนซ กลาววา “ความคดสรางสรรค หมายถง กระบวนการทบคคลไวตอปญหา ขอบกพรอง ชองวางในดานความร สงทขาดหายไป หรอสงทไมประสานกนและไวตอการแยกแยะ สงตางๆ ไวตอการคนหาวธการแกไขปญหา ไวตอการเดาหรอการตงสมมตฐานเกยวกบขอบกพรอง ทดสอบและทดสอบอกครงเกยวกบสมมตฐาน จนในทสดสามารถน าเอาผลทไดไปแสดงใหปรากฎแกผอนได”

รบทาโปรเจค.net

8

กลฟอรด กลาววา “ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทางสมองในการคดหลายทศทาง ซงมองคประกอบความสามารถในการรเรม ความคลองในการคด ความยดหยนในการคด และความสามารถในการแตงเตมและใหค าอธบายใหมทเปนการตดตามหลกเหตผลเพอหาค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยง แตองคประกอบทส าคญทสดของความคดสรางสรรคคอความคดรเรม นอกจากน กลฟอรดเชอวา ความคดสรางสรรคไมใชพรสวรรคทบคคลม แตเปนคณสมบตทมอยในตวบคคลซงมมากนอยไมเทากน และบคคลแสดงออกมาในระดบตางกน” นอกจากน กลฟอรด (Guilford, 1959 : 145 – 151, อางจาก กรรณการ สขม , 2533 ไดศกษาลกษณะพนฐานของผทมความคดสรางสรรค ซงมาทงหมด 5 ประการ ดงน 1. ความรสกไวตอปญหา หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการจดจ าปญหาตางๆ รวมทงความสามารถในการเขาถงหรอการท าความเขาใจเกยวกบสงทเขาใจผด สงทขาดขอเทจจรง สงทเปนมโนทศนทผดหรออปสรรคตางๆ ทยงมดมนอย ซงพอจะสรปไดวา ความรสกไวตอปญหาของบคคลเปนสงทส าคญทสด เพราะบคคลจะไมสามารถแกปญหาจนกวาเขาจะไดรวาปญหานนคออะไร หรออยางนอยเขาจะตองรวาเขาก าลงประสบปญหาอย 2. ความคลองในการคด หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการผลตแนวความคดจ านวนมากในเวลาอนรวดเรว แลวเลอกแนวความคดทดทสดมาใชแกปญหา สงทแสดงลกษณะพ เศษของความคลองในการคด นอกจากการผลตแนวความคดทมากมายและรวดเรวแลว แนวความคดทผลตขนมาใหมนนควรจะเปนแนวความคดทแปลงใหม และดกวาแนวความคดทอยในปจจบน นอกจากนน บคคลทไดชอวามความคลองในการคด จะตองมความสามารถปรบเปลยนทศทางในการคดไดเปนอยางด 3. ความคดรเรม หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการคนหาแนวทางใหมๆ หรอวธการแปลงๆ แตกตางกนออกไปมาใชในการแกปญหา ความคดรเรมเปนสงทจ าเปนอยางยงโดยเฉพาะในวงการธรกจ ผบรหารจ าเปนทจะตองแสวงหาแนวทางใหมๆ มาแกปญหาทเปลยนแปรไป นอกจากจะตองแสวงหาแนวทางใหมๆ แลว ยงจ าเปนจะตองปรบปรงแนวทางใหมๆ เหลานมาชวยแกไขปญหาทคดขนในสภาพการณใหมๆ ดงนน นกบรหารจ าเปนจะตองสราง “ความคดรเรม” ใหเกดขน ทกลาววาความคดรเรมเปนสงทจ าเปนส าหรบนกบรหารในวงการธรกจ กเนองมาจากวาการประกอบธรกจนนมการแขงขนกนมาก โดยเฉพาะในดานการผลตสนคาใหเปนท

รบทาโปรเจค.net

9

ตองการของตลาด ใหมความแปลงกใหม คณภาพด และราคาถก ซงความคดรเรมจะชวยแกปญหาตางๆ เหลานไดมาก 4. ความยดหยนในการคด หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคจะมความสามารถในการหาวธการหลายๆ วธมาแกไขปญหา แทนทจะใชวธการใดวธการหนงเพยงวธเดยว บคคลทมความยดหยนในการคดจะจดจ าวธแกปญหาทเคยใชไมไดผลทงน เพอทจะไมน ามาใชซ าอก แลวพยายามเลอกหาวธการใหมทคดวาแกปญหาไดมาแทน ซงความยดหยนในการคดจะมความสมพนธอยางใกลชดกบความคลองในการคดนนคอ ความยดหยนในการคดและความคลองในการคดจะเปนความสามารถของบคคลในการหาวธการคดหลายๆ วธเพอใชในการแกปญหา เปนความจรงทวา บคคลสรางแนวความคดหรอวธการแกไขปญหาได 20 – 30 วธ เพอใชในการแกปญหาซงจะไดผลดกวาบคคลทหาวธการแกไขปญหาเพยง 2 – 3 วธและใชไมไดผล ดงน น ถาบคคลจะพฒนาหรอปรบปรงความยดหยนในการคด กจะกระท าไดโดยการพยายามหาวธการแกปญหาหลายๆ วธและวเคราะหปญหาในหลายมมมอง ซงจะชวยใหเขาพฒนาความยดหยนทางการคดไดเปนอยางด 5. แรงจงใจ หมายถง บคคลทมความคดสรางสรรคสงมกมแรงจงใจสง เพราะแรงจงใจเปนลกษณะส าคญของบคคลในการทจะแสงตนวาเปนผ ท มความคดสรางสรรค แรงจงใจนสามารถท าใหบคคลกลาวแสดงความพเศษทไมเหมอนใครออกมาอยางเตมท หรออาจจะมากกวาคนอนๆ บคคลทมแรงจงใจสงน จะใหความสนใจในการหาแนวทางแกปญหาดวยความกระตอรอลนและสงทผลกดนใหเกดความกระตอรอลน กคอ แรงจงใจ เนองจากแรงจงใจเปนสงทส าคญของการตระเตรยมปญหา เราพบวาความส าเรจในชวตสวนใหญจะขนอยกบแรงจงใจ เทยเลอรและฮอลแลนด ชใหเหนวาคนทมความคดสรางสรรคมกจะมแรงจงใจสงในการทจะท าใหผลผลตดขนดวย ทฤษฎความคดสรางสรรคของทอรแรนซ อ พอล ทอรแรนซ (E. Paul Torrance) นยามความคดสรางสรรควาเปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา หรอสงทบกพรองขาดหายไปแลวรวบรวมความคดต งเปนสมมตฐานขน ตอจากนนกท าการรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบสมมตฐานนน กระบวนการเกดความคดสรางสรรคตามทฤษฎของทอรแรนซ สามารถแบ งออกเปน 5 ขนดงน

รบทาโปรเจค.net

10

1. การคนหาขอเทจจรง (Fact Finding) เรมจากการความรสกกงวล สบสนวนวาย แตยงไมสามารถหาปญหาไดวาเกดจากอะไร ตองคดวาสงทท าใหเกดความเครยดคออะไร 2. การคนพบปญหา (Problem – Finding) เมอคดจนเขาใจจะสามารถบอกไดวาปญหาตนตอคออะไร 3. กลาคนพบความคด (Ideal – Finding) คดและตงสมมตฐาน ตลอดจนรวบรวมขอมลตางๆ เพอทดสอบความคด 4. การคนพบค าตอบ (Solution – Finding) ทดสอบสมมตฐานจนพบค าตอบ 5. การยอมรบจากการคนพบ (Acceptance – Finding) ยอมรบค าตอบทคนพบและคดตอวาการคนพบจะน าไปสหนทางทจะท าใหเกดแนวความคดใหมตอไปทเรยกวา การทาทายในทศทางใหม (New Challenge)

อาร พนธมณ (2540 : 6) ใหความหมายความคดสรางสรรควาเปนกระบวนการทาง มองทคดในลกษณะอเนกนย อนน าไปสการคดคนพบสงแปลกใหมดวยการคดดดแปลงปรงแตงจากความคดเดมผสมผสานกนใหเกดสงใหม ซงรวมถงการประดษฐคดคนพบสงใหม ๆ ตลอดจนมวธการคด ทฤษฎ หลกการไดส าเรจ

สฤษด บรรณะศร (2550 :6) ไดสรปวา ความคดสรางสรรค หมายถง ความสามารถทมอยในตวบคคลในการคดไดคลองคดยดหยน และใหรายละเอยดในการคดเรองนนได เปนความคดรเรมทแตกตางไปจากเดม มคณคาและน าไปใชประโยชนไดอยางเหมาะสมกบกาลโอกาส

ออลสน (Olsan. 1980 : 11) กลาววา ความคดสรางสรรคเปนความสามรถทมสวน ประกอบส าคญ 2 สวน คอ ความคดคลอง (Fluency) เปนความสามารถในการผลตความคดทนมนวลและรวดเรวในการแกปญหา ความคดยดหยน (Flexibility) เปนความสามารถในการพบลกษณะและแกปญหาทแปลกไปจากธรรมดา ความคดสรางสรรคทน าไปสการหยงเหนใน สงทใหม กลฟอรด (Guildford. 1968 : 10) กลาววา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถ ทางสมองทจะคดไดหลายทศทางหรอแบบอเนกนย และความคดสรางสรรคทประกอบดวยความคลองในการคด ความคดยดหยน และความคดทเปนของตนเองโดยเฉพาะ คนทมลกษณะดงกลาวจะตองเปนคนกลาคด ไมกลวถกวพากษวจารณ และมอสระในการคดคน

รบทาโปรเจค.net

11

เทยเลอร (Tayer. 1962) ไดใหความหมายวา เปนความสามารถทจะคดยอนกลบโดยการน าสงของหรอความรตาง ๆ ซงดเหมอนไมสมพนธกนมารวมกน เพอการแกปญหาในแนวทางใหม วอลลาช และโคแกน (Wallach and Kogan. 1965 : 145) ใหความหมายของการคดสรางสรรควา ความสามารถเชอมโยงความคดใหสมพนธกนได กลาวคอเมอระลกถงสงหนงสงใดกสามารถระลกถงสงอนทมความสมพนธกนไดตอไปอก ยงคดมากไดเทาไรยงแสดงถงศกยภาพความคดสรางสรรคมากขน สปราคเกอร (Sparker. 1960 : 4367) ใหความหมายวา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทจะคดวธแปลก ๆ ใหม ๆ ในการแกปญหา และทอรแรนซ (Torrance. 1962 : 16) ใหความหมายวา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถของบคคลในการสรางผลตผลหรอ สงแปลก ๆ ใหม ๆ ทไมรจกมากอนซงสงตาง ๆ เหลานอาจเกดจากการรวบรวมความคดเปน สมมตฐานและท าการทดสอบสมมตฐานแลวรายงานผลทไดรบจากการคนพบ โบโนสก (Bronowski. 1956 : 84) ความคดสรางสรรค คอ การใชความรเดมหรอ ประสบการณเกา ๆ มาใชในเหตการณใหมหรอปจจบน จนสรางผลผลตทเปนความรหรอประสบการณใหมเกดขนตอตนเองและผอนทไมเคยประสบมากอน ไฮโมวทส (Haimowitz. 1973 : 83) ความคดสรางสรรค คอความสามารถทจะประดษฐหรอคนคดสงใหม ๆ หรอจดองคประกอบแบบทไมมใครจดมากอน ในวถทางทท าใหเกดสงประดษฐหรอแนวคดทมคณคาและมความงาม เมดนก (อาร รงสนนท. 2524 : 5 ; อางองมาจาก Mednick, 1962 : 112) ความคดสรางสรรค คอ ความสามารถเชอมโยงสมพนธองคประกอบในแบบใหม ๆ ไดโดยการเชอมโยงสมพนธนนตอบสนองตอขอก าหนดบางประการหรอใหประโยชนบางอยางได ถาสงทน ามาเชอมโยงกนนนมความหางไกลกนมากเพยงใด การเชอมโยงสมพนธกมความสรางสรรคมากเพยงนน โอเวน (Owen. 1978 : 243) ความคดสรางสรรค คอ การแกปญหา ความคดสรางสรรคเปนกระบวนการทซบซอนเขาใจไดยาก และหาขอสรปไมไดงาย ๆ ทอแรนซ (Torrance. 1973 : 211) อธบายวาความคดสรางสรรค คอ ปรากฏการณทเกดขนได โดยไมมขอบเขตจ ากด บคคลสามารถมความคดสรางสรรคในหลายแบบ และผลของความคดสรางสรรคทเกดขนนนมมากมายไมมขอจ ากดเชนกน จากความหมายของนกจตวทยาและนกวทยาการ ความคดสรางสรรคอาจนยามไดหลายลกษณะดวยกน คอ

รบทาโปรเจค.net

12

1. เปนการคนคดประดษฐหรอวธรการใหม ๆ จาการทดลอง ท าใหจตนาการเปนจรงขน 2. เปนความคดอเนกนย ซงเปนความคดทกวางไกลสลบซบซอน มหลากหลายแงมมหลายรปแบบ ความคดในลกษณะนจะน าไปสการคดประดษฐสงแปลกใหม หรอแกปญหา ยาก ๆ ไดส าเรจ 3. เปนจตนาการหรอความคดฝน ซงมความส าคญกวาความร และเปนบอเกดของการแสวงหาความรมาพสจนจนตนาการ หรอท าจนตนาการใหเปนความจรง 4. เปนความรสกทไว เขาใจอะไรไดเรวแมจะเปนเรองยากและสลบซบซอนมปฏกรยาหรออารมณรวมกบเรองนน ๆ จากนยามสามารถสรปไดวา ความคดสรางสรรค หมายถงความสามารถของบคคลในการมองเหนถงความสมพนธของสงตาง ๆ โดยมสงเราเปนตวกระตนทท าใหเกดความคดใหมและความคดสรางสรรคนประกอบดวยความคดคลอง ความคดยดหยน ความคดรเรม ความคดละเอยดลออ

2. ความส าคญของความคดสรางสรรค ปจจบนการแขงขนกนเพอชงความยงใหญของประเทศตาง ๆ โลกเพอแสวงหาความ

รงเรองทางเศรษฐกจ สงคม และความเปนอยของคนในชาตมสงขน ซงปจจยทส าคญปจจยหนงทจะตดสนวาประเทศใด ทสามารถแสวงหา พฒนา และใชศกยภาพเชงสรางสรรคของมนษยกคอ ความคดสรางสรรค ดงตวอยางทเหนไดชดในประเทศทพฒนาแลวอยาง ญปน สหรฐอเมรกา เยอรมน ทมความกาวหนาและเปลยนแปลงอยตลอดเวลา พลเมองทมคณภาพ และมความกลาทใชจนตนาการคดคนสงใหมโดยท าจนตนาการใหเปนความจรงและเกดประโยชนเปนผลตผลตาง ๆ เปนตน เครองอเลกทรอนกส ยานอวกาศ การส ารวจดาวเคราะหตาง ๆ พลงงานนวเคลยรรถยนตและเครองบนทมสรรถภาพสง ๆ เครองมอแพทย ยารกษาโรค ศลปะ ดนตร วรรณกรรมตาง ๆ สง มหศจรรยเหลาน ลวนจากการคดอยางสรางสรรคของมนษยทงสน และสงเหลานยงคงเกดขนเรอย ๆ ตราบทมนษยสามารถจนตนาการ และตองการเปลยนแปลงไปในทศทางทดกวา นบเปนความโชคดทธรรมชาตไดสรางใหมนษยเรามความสามารถในดานตาง ๆ อนไดแกความสามารถในการรบความร(Absorb Knowl edge) ความสามารถในการจดจ าและระลกถงความรเหลานนได (Memorize Recall Knowledge) ความสามารถในการใหเหตผล(To Reason) และความสามารถในการสรางสรรค (To Create) พลงทงสของมนษยจะตางกนตรงทความเขมของแตละอยางนนไมเทากน จากประสบการณชวตจะพบวา เราใชความสามารถในการรบรการจดจ าและการ

รบทาโปรเจค.net

13

ใหเหตผลมากกวาใชความสามารถในการสรางสรรค ซงเปนทน าเสยดายซงเราละเลยสมรรถภาพทางการใชความคดสรางสรรคไปเสยมาก ดงจะเหนไดวาไมวาจะเปนสมาชกในครอบครวนกเรยน หรอผรวมงานในหนวยงานกตาม เขาเหลานไมคอยมโอกาสในการแสดงความคดใหม ๆ แปลก ๆ และไดรบการกระตนใหสรางสรรคนอยมาก ฉะนนสงททาทายพอแมผปกครองตลอดจนผบรหารในวงงานทวไปในปจจบนกคอ ท าอยางไรจงจะเลยงลกใหเกดการสรางสรรค สอนเดกอยางไรใหเตมโตเปนนกสรางสรรค และจะพฒนาผรวมงานใหสามารถท างานไดอยางสรางสรรคและเปนผน าทสรางสรรคความส าเรจใหกบประโยชนตอตนเองและสงคม ดงนน ความคดสรางสรรคเปนลกษณะความสามารถดานหนงของมนษยทคดและสรางผลงานทแปลกใหมและเปนสงทเปนประโยชนตอตนเอง และตอสงคม โดยสวนรวม เดกทกคนมความคดสรางสรรคและโดยเฉพาะเดกปฐม ความคดสรางสรรคของเดกก าลงตองการพฒนาอยางยง เดกวยนจะเปนเดกชางซกชางถาม มความอยากรอยากเหนชอบตงค าถามดวยค าวาอะไร ท าไมอยางไรตลอดเวลา ฉะนนหากเดกในชวงนไดรบการสงเสรมความคดสรางสรรคทถกตองเหมาะสม กจะชวยใหเดกไดพฒนาความคดสรางสรรคไดสงขน (อาร รงสนนท. 2524 : 556) การสงเสรมความคดสรางสรรคของเดกจะตองมงสงเสรมใหเดกคดสรางสรรคในทางทเปนประโยชน และไมเปนพษเปนภยแกผใด เพอใหความคดสรางสรรคเปนสงทมคณคาทงตอสงคม โดยสวนรวมและตอตนเอง ดงท ผสด กฏอนทร (2525 : 1203-1204) ไดกลาวถงคณคาของความคดสรางสรรคไวดงน

1. คณคาตอสงคม คณคาของความคดสรางสรรคทมตอสงคมนน ไดแก การทบคคลได คดและสรางสรรคสงใดสงหนงประโยชนสขและความเจรญกาวหนาของสงคม หรอหาวธการแกไขและขอสงสยอยางมงมนไมทอถอย ไมยอมจ านวน จนกระทงประสบความส าเรจมผลงานซงเปนประโยชนตอสงคม

2. คณคาตอตนเอง ความสามารถในการสรางสรรคนบวามคณคาตอบคคลทมความคด สรางสรรคเอง ดวยการสรางผลงานใดขนท าใหผทสรางสรรคมความพงพอใจและมความสขการทบคคลมความคกสรางสรรคเปนการชวยพฒนาบคคลนน การทเดกประสบความส าเรจในการท างานสรางสรรค และผลงานสรางสรรคของเดกไดรบความชนชอบจากผอนจะมผลใหเดกมความมนใจในตนเองและสามารถปรบตวใหเขากบสงคมไดด

ประโยชนของความคดสรางสรรคตอตนเองและสงคม มดงน 1. ประโยชนของความคดสรางสรรคทเกดตอตนเองดงตอไปน

1.1 ชวยลดความเครยดทางอารมณ จากการทมอสระในการคด 1.2 มความสนกสนานเพลดเพลน และเปนสข บคคลทมความคดสรางสรรคเมอไดท า

ในสงทตนคดได และไดทดลองกบความคดกรสกพอใจ ตนเตนกบผลงานทเกดขน

รบทาโปรเจค.net

14

1.3 มความภาคภมใจและเชอมนในตนเอง ในสงทตนคดทดลอง 1.4 ตระหนกถงคณคาของตนเองและพรอมทจะสรางสรรคตอไป

2. ประโยชนตอความคดสรางสรรคตอสงคมมดงน 2.1 ท าใหสงคมเกดการเปลยนแปลงเพราะผลงานทมคนคดสรางสรรค เชน ตก อาคาร

สงราวฟา เครองใชไฟฟาทนสมย 2.2 ชวยใหเกดการผอนแรง เชน การคดคน เครองบน ยานอวกาศ เปนตน 2.3 ชวยใหเกดความสะดวกรวดเรว เชน รถยนต เรอ เปนตน 2.4 ชวยใหเกดความปลอดภยในชวตและการมชวตทยนยาวขน เชน การคดคนวธ

บ าบดรกษาโรคตาง ๆ ยารกษาโรคเปนตน 2.5 ชวยประหยดเวลาแรงงานและเศรษฐกจ ผลการคนพบในดานตาง ๆ ทาง

วทยาศาสตรเทคโนโลยการแพทย การศกษา การเกษตร และอน ๆ ชวยใหมนษยมเวลามากขนและไมตองเหนดเหนอยยากล าบากจนเกนไป

2.6 ชวยในการแกปญหาสงคม เนองจากสภาพความเปลยนแปลงอยางรวดเรวภายใน สงคมในทกดานยอมจะท าใหเกดปญหาซงเปนเรองธรรมดา และจ าเปนตองมการแกปญหานนใหหมกหรอเปลาบางลง ฉะนนในการแกปญหาตาง ๆ ไมวาปญหาทางสงคม เศรษฐกจ การเมองและการศกษา ยอมตองการความคด หรอวธการใหม ๆ ทไมซ าของเดม 2.7 ชวยใหเกดความเจรญกาวหนาและด ารงไวซงมนษยชาต ความคดสรางสรรคทางดานวทยาศาสตรการแพทย ศลปะเทคโนโลย เศรษฐกจ การเมอง การปกครอง สรางความเปลยนแปลง กาวหนาและน าสงคมสความเจรญ ชวยยกมาตรฐานการด าเนนชวตท าใหมนษย 3. ลกษณะกระบวนการความคดสรางสรรค (Creative Process) ลกษณะกระบวนการความคดสรางสรรค หมายถง วธการคดหรอกระบวนการท างานของสมองอยางมขนตอนตลอดจนคดแกปญหาไดส าเรจ ซงเปนกระบวนการแกปญหาทางวทยาศาสตร หรอเรยกวากระบวนการแกปญหาอยางสรางสรรค (Creative Problem Solving) มหลายแนวคดอนไดแก ทอแรนซ (Torrance. 1962 : 47) กลาววาความคดสรางสรรคเปนลกษณะภายในของแตละบคคลในการคดหลายแงหลายมม ประสมประสานกนจนไดผลตผลใหม คอ กระบวนการคดสรางสรรคซงขนเมอคนเรามงคดไปสจดมงหมายทแปลกใหม ซงแบงออกเปน 4 ขนคอ 1. ขนเรมตน เกดจากความรสกตองการหรอความไมเพยงพอในสงตาง ๆ ทจะท าใหบคคลเรมคด เขาจะพยายามรวบรวมขอเทจจรง เรองราวและแนวคดตาง ๆ ทมอยเขาดวยกนเพอหาความ

รบทาโปรเจค.net

15

กระจางในปญหา ขนนผคดยงไมทราบวาผลทจะเกดขนนนจะเปนในรปแบบใดและอาจใชเวลานานจนบางครงจะเกดขนโดยผคดไมรสกตว 2. ขนครนคด ตอจากขนเรมตน มระยะหนงทความร ความคดและเรองราวตาง ๆ ทรวบรวมไวมาประสมกลมกลนกนเขาเปนรปราง ระยะนผคดตอง.ใชความคดอยางหนก แตบางครงความคดอนนอาจหยดชะงกไปเฉย ๆ เปนเวลานาน บางครงกกลบเกดขนใหมอก 3. ขนเกดความคด ในระยะทก าลงครนคดนน บางครงอาจเกดความคดผดขนมาทนททนใด ผคดจะมองเหนความสมพนธของความคดใหมทซ ากบความคดเกา ๆ ซงมผคดมาแลวการมองเหนความสมพนธในแนวความคดใหมน จะเกดขนในทนททนใด ผคดไมไดนกไดฝนวาจะเกดขนเลย

4. ขนปรบปรงเมอเกดความคดใหมแลว ผคดจะขดเกลาความคดนนใหสะอาดเพอใหผอนเขาใจไดงาย หรอตอเตมเสรมแตงความคดทเกดขนใหมนนใหรดกมและววฒนาการกาวหนาตอไป หรอในบางกรณในขนนอาจมการทดลองเพอประเมนการแกปญหาส าหรบเลอกความคดทสมบรณทสด ความคดเหลานกอใหเกดการประดษฐผลงานใหม ๆ ทางวทยาศาสตร นวนยาย บทเพลง จตรกรรมและการออกแบบอน ๆ เปนตน

Guildford (1967 : 14) กลาววา คนทมความคดสรางสรรคจะตองมความฉบไวทจะรบรปญหามองเหนปญหา สามารถทจะเปลยนแปลงความคดใหม ๆ ไดงาย มความสามารถทจะสรางหรอแสดงความคดเหนใหม ๆ และปรบปรงแกไขใหดขน ซงวธการคดของเราเปนตามล าดบขนดงน

1. การรและการเขาใจ (Cognition) หมายถง ความสามารถของสมองในการเขาใจสงตาง ๆ ไดอยางรวดเรว

2. การจ า (Memory) คอ ความสามารถของสมองในการสะสมขอมลตาง ๆ ทไดเรยนรมาและสามารถระลกออกมาไดตามทตองการ

3. การคดแบบอเนกนย(Divergent Thinking) หมายถง ความสามารถของสมองในการใหการตอบสนองไดหลาย ๆ อยางจากสงทก าหนดใหโดยไมจ ากดจ านวนค าตอบ

4. การคดแบบเอกนย (Convergent Thinking) หมายถง ความสามารถของสมองในการใหการตอบสนองทถกตอง และดทสดจากขอมลทก าหนดให

5. การประเมนคา (Evaluation) หมายถง ความสามารถของสมองในการตดสนขอมลทก าหนดใหตามเกณฑทตงไว

ส าหรบวธการคดแบบอเนกนย (Divergent Thinking) น Guildford (1967 : 17) จดวาเปนความคดสรางสรรค ซงหมายถงความสามารถของบคคลทใชในการแกปญหา เปนการคดทกอใหเกดสงตาง ๆ ใหม ๆ เปนความสามารถของบคคลทจะประยกตใชกบงานหลายอยาง ๆ ชนดซงประกอบดวยลกษณะดงตอไปน

รบทาโปรเจค.net

16

1. ความคดคลอง (Fluency) 2. ความคดรเรม (Originality) 3. ความคดละเอยดลออ (Elaboration) 4. ความคดยดหยน (Flexibility)

ความคดคลอง (Fluency) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาค าตอบไดอยางคลองแคลว และมค าตอบในปรมาณทมากในเวลาจ ากด แบงออกเปน

1. ความคดคลองแคลวทางดานถอยค า (Word Fluency) ซงเปนความสามารถในการใชถอยค าอยางคลองแคลวนนเอง

2. ความคดคลองแคลวทางดานการโยงสมพนธ (Asssocational Fluency) เปนความสามารถทจะคดหาถอยค าทหรอคลายกนไดมากทสดเทาทจะมากได ภายในเวลาก าหนด

3. ความคลองแคลวทางดานการแสดงออก (Expressional Fluency) เปนความสามารถในการใชวลหรอประโยค คอความสามารถทจะน าค ามาเรยงกนอยางรวดเรว เพอใหไดประโยคทตองการ

4. ความคลองแคลวในการคด (Ideational Fluency) เปนความสามารถทจะคดสงทตองการภายในเวลาทก าหนด เปนความสามารถอนดบแรกในการทจะพยายามเลอกฟนใหไดความคดทดและเหมาะสมทสด จงจ าเปนตองคด คดออกมาใหไดมากหลายอยาง และแตกตางกนแลวจงน าเอาความคดทไดทงหมดมาพจารณาแตละอยางเปรยบเทยบกนวาความคดอนใดจะเปนความคดทดทสด

ความคดรเรม (Originality) หมายถง ลกษณะความคดแปลกใหม แตกตางจากความคดธรรมดา ความคดรเรมเกดจากการน าเอาความรเดมมาคดดดแปลง และประยกตใหเกดเปนสงใหมขน เปนลกษณะทเกดขนเปนครงแรก ตองอาศยลกษณะ ความกลาคด กลาลอง เพอทดสอบ ความคดของตน บอยครงตองอาศยความคดจนตนาการ หรอทเรยกวา ความคดจนตนาการประยกตคอไมใชคดเพยงอยางเดยวแตจะเปนตองคดอยางเดยวแตจะเปนตองคดสรางและหาทางท าใหเกดผลงานดวย

ความคดรเรมนนสามารถอธบายไดตามลกษณะดงนคอ 1. ลกษณะทางกระบวนการ คอ เปนกระบวนการคด และสามารถแตกความคดจากของเดม

ไปสความคดแปลกใหม ทไมซ ากบของเดม 2. ลกษณะของบคคล คอบคคลทมความรเรม จะเปนบคคลทมเอกลกษณของ ตนเอง เชอมน

ในตนเอง กลาแสดงออก ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน หรอคลมเครอ แตเตมใจและยนดทจะเผชญและเสยงกบสภาพการณดงกลาว บคคลทมความคดสรางสรรคจงเปนบคคลทมสขภาพจตดดวย

รบทาโปรเจค.net

17

3. ลกษณะทางผลตผล ผลงานทเกดจากความคดรเรม จงเปนงานทแปลกใหม ไมเคยปรากฏมากอน มคณคาทงตอตนเอง และเปนประโยชนตอสงคมสวนรวม คณคาของงานจงมตงแตระดบตน เชน ผลงานทเกดจากความตองการการแสดงความคดอยางอสระ ซงเกดจากแรงจงใจของตนเอง ท าเพอสนองความตองการของตนเอง โดยไมค านงถงคณภาพของงาน และคอย ๆ พฒนาขนโดยเพมทกษะบางอยาง ตอมาจงเปนขนงานประดษฐ ไดดขนจนเปนขนสงสด

ความคดละเอยดลออ (Elaboration) คอ ความคดในรายละเอยดเพอตกแตงหรอขยายความคดหลกใหไดหลากหมายสมบรณยงขน ความคดละเอยดลออเปนคณลกษณะทจ าเปนยงในการสรางผลงานทมความแปลกใหมใหส าเรจ

พฒนาการของความคดละเอยดลออนนขนอยกน 1.1 อายเดกทมอายมากจะมความสามารถทางดานนมากกวาเดกอายนอย 1.2 เพศ เดกหญงจะมความสามารถมากกวาเดกชายในดานความคดละเอยดลออ 1.3 ความสงเกต เดกทมความสามารถดานการสงเกตสงจะมความสามารถ

ทางดานความคดละเอยดลออสงดวย ความคดยดหยน (Flexibility) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดหาค าตอบไดหลายประเภทและหลายทศทาง แบงออกเปน

1. ความคดยดหยนทเกดขนทนท (Spontaneous Flexibility) เปนความสามารถท จะพยายามคดไดหลายอยาง อยางอสระ

2. ความคดยดหยนทางดานการดดแปลง (Adaptive Flexibility) เปน ความสามารถทจะคดไดหลากหลายและสามารถคดดดแปลงจากสงหนงไปเปนหลายสงได ดงนน จงพอสรปไดวา พฤตกรรมทเปนความคดสรางสรรคนเปนความสามารถดานหนงของเชาวนปญญา เปนการคดยดหยน และความคดละเอยดลออ ออสบอรม (Osborn) ไดกลาววากระบวนการคดสรางสรรค สามารถแบงไดเปน 7 ขน ดงน (อาร รงสนนท. 2524 : 8; อางองมาจาก Osborn. 1957 : 23)

1. ขนการชแจงถงปญหา เปนการระบหรอทราบประเดนปญหา 2. ขนการเตรยม และรวบรวมขอมล เปนขนเตรยมการขอมล เพอใชในการคด

แกปญหา 3. ขนการวเคราะหเปนขนการพจารณาและแจกแจงขอมล 4. ขนการใชความคดหรอคกเลอกเพอหาทางเลอกตาง ๆ เปนขนพจารณาอยาง

ละเอยดรอบครอบ และหาทางเลอกทเปนไปไดหลาย ๆ ทาง 5. ขนการคดหรอฟกตว (Incubation) และการท าใหกระจางหรอเกดแนวทาง

รบทาโปรเจค.net

18

(Illumination) เปนขนทท าใหจตใจวาง และในทสดกเกดความคดแวบแลวกระจางขน 6. ขนการสงเคราะหหรอการบรรจชนสวนตาง ๆ เขาดวยกน 7. ขนประเมนผล เปนการคดเลอกจากค าตอบทมประสทธภาพทสด

ซลลแวน (Sullivan. 1967 : 33) ไดกลาวถงขนตาง ๆ ของกระบวนการคดสรางสรรคดงน 1. ขนประสบการณ (Puzzlement) เปนขนทบคคลเกดความรสกวามบางสง

บางอยางเกดความเขาใจผด ไมแจมชดหรอไมสามารถเขาใจได 2. ขนคดไตรตรองอยางหนก (Mental Labor) เปนขนทบคคลคดถงวธการและ

ความรตาง ๆ ทไดสะสมไวขนนสมองท างานอยางหนก 3. ขนเพราะความคด (Incubation of Gestation) เปนขนทความคดหยดอย

ขณะหนงเพอคอยดวามอะไรเกดขน 4. ขนเกดความกระจาง (Illumination) เปนขนทเกดความคดอยางทะลปรโปรงหรอเกดการคดพบแลว 5. ขนกลนกรองความคด (Verification) เปนขนทท าการพสจนทบทวนเหตผลทไดจากการกระท านน จากทกลาวมาแลวจะเหนวา กระบวนการคดสรางสรรคประกอบดวยขนตาง ๆ ดงนคอขนปญหา ขนรวบรวมขอมล ขนวเคราะห ขนเกดความคด และขนพสจน 4. ทฤษฏความคดสรางสรรค Davis (1973 : 68) ไดรวบรวมแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคของนกจตวทยาทไดกลาวถงทฤษฏของความคดสรางสรรค โดยแบงเปนกลมใหญ ๆ ได 4 กลม คอ 1. ทฤษฏความคดสรางสรรคเชงจตวเคราะห นกจตวทยาทางจตวเคราะหหลายคนเชน Freud และ Kris ไดเสนอแนวความคดเกยวกบการเกดของความคดสรางสรรควา ความคดสรางสรรคเปนผลมาจากความขดแยงภายในจตไดส านกระหวางแรงขบทางเพศ (Libido) กบความรสกผดชอบทางสงคม (Social Conscience) สวน Kubie และ Rugg ซงเปนนกจตวเคราะหแนวใหมกลาววา ความคดสรางสรรคนนเกดขนระหวางการรสตกบจตใตส านกซงอยในขอบเขตของจตสวนทเรยกวา จตกอนส านก 2. ทฤษฏความคดสรางสรรคเชงพฤตกรรมนยม นกจตวทยากลมนมแนวความคดเกยวกบเรองความคดสรางสรรควาเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร โดยเนนทความส าคญของการเสรมแรงการตอบสนองทถกตองกบสงเราเฉพาะหรอสถานการณ นอกจากนยงไดเนนความสมพนธทาง

รบทาโปรเจค.net

19

ปญญา คอ การโยงความสมพนธจากสงเราหนงไปยงสงตาง ๆ ท าใหเกดความคดใหมหรอสงใหมเกดขน 3. ทฤษฏความคดสรางสรรคเชงมนษยนยม นกจตวทยาในกลมนมแนวคดวาความคดสรางสรรคเปนสงทมนษยมตดตวมาแตก าเนด ผทสามารถน าความคดสรางสรรคออกมาใชไดคอ ผมสจการแหงตน คอ รจกตนเอง พอใจตนเอง และใชตนเองตามศกยภาพของตนมนษยจะสามารถแสดงความคดสรางสรรคของตนออกมาไดอยางเตมทนนขนอยกบการสรางสภาวะหรอบรรยากาศทเอออ านวย ไดกลาวถงบรรยากาศทส าคญในการสรางสรรควาประกอบดวยความปลอดภยในเชงจตวทยา ความมนคงของจตใจ ความปรารถทจะเลนกบความคด และการเปดกวางทจะรบประสบการณใหม 4. ทฤษฏ AUTA ทฤษฏสดทายนเปนรปแบบของการพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนในตวบคคล โดยมแนวคดวาความคดสรางสรรคนนมอยในมนษยทกคน และสามารถพฒนาใหสงขนได การพฒนาความคดสรางสรรคตามรปแบบ AUTA ประกอบดวย 4.1 การตระหนก (Awareness) คอ ตระหนกถงความส าคญของความคดสรางสรรค ทมตอตนเอง สงคม ทงในปจจบนและอนาคต และตระหนกถงความคดสรางสรรคทมอยในตนเองดวย 4.2 ความเขาใจ (Understanding) คอ มความรความเขาใจอยางลกซงในเรองราวตางๆ ทเกยวของกบความคดสรางสรรค 4.3 เทคนควธ (Techniques) คอ การรเทคนควธในการพฒนาความคดสรางสรรค ทงทเปนเทคนคสวนบคคลและเทคนคทเปนมาตรฐาน 4.4 การตระหนกในความจรงของสงตาง ๆ (Actualization) คอ การรจกหรอตระหนกในตนเอง พอใจในตนเอง และพยายามใชตนเองอยางเตมศกยภาพ รวมทงการเปดกวางรบประสบการณตาง ๆ โดยมการปรบตวไดอยางเหมาะสม การตระหนกถงเพอมนษยดวยกนการผลตผลงานดวยตนเองและการมความคดทยดหยนเขากบทกรปแบบของชวต องคประกอบทง 4 นจะผลกดนใหบคคลสามารถดงศกยภาพเชงสรางสรรคของตนเองออกมาใชได จากทฤษฏความคดสรางสรรคทกลาวมาแลวทงหมดน จะเหนไดวาความคดสรางสรรคเปนทกษะทมอยในบคคลทกคน และสามารถทจะพฒนาใหสงขนไดโดยอาศยการเรยนร และการจดบรรยากาศทเอออ านวย บญลอ ทององย (อาร รงสนนท. 2524 : 100-113 ; อางองมาจาก บญลอ ทองอย. 2514 : 51) ไดเสนอทฤษฏความคดสรางสรรคและขอมลทเกยวของไวดงน

รบทาโปรเจค.net

20

1. ทฤษฏของวอลลาซ (Wallach) ไดกลาววา การจะเกดความคดสรางสรรคไดนนจะตองมขนตอนตาง ๆ ดงน 1.1 ขนเตรยม (Preparation) เปนระยะของการรวบรวมขอมลตาง ๆเมอพบปญหา เชน กรณกอนทอารคมดส จะคดหาสวนผสมของเงนในมงกฎทองไดส าเรจนนกไดพยายามชงเงน ชงทองทมขนาดตาง ๆ กน แคกยงคดไมออก 1.2 ขนฟกตว (Incubation) เมอรวบรวมขอมลตามขนท 1 แลวผคดกยงคดไปออกไดแตครนคดอย ระยะนผลงานยงไมเกดจนบางครงผคดตองไปท างานอน 1.3 ขนคดออก (Illumination or Insight) เปนระยะทคดค าตอบออกทนททง ๆ ทดเหมอนเปนระยะทก าลงคดไมออกอย เชน อารคมดสคดออก เมอจมตวลงในอางน าหรอเซอรไอแซค นวตน คดออกขณะนงดผลแอปเปลหลน เปนตน 1.4 ขนพสจน (Verification) เมอคดค าตอบออกแลวกจะพสจนซ าเพอใหไดผลแนนอนเปนกฎเกณฑตอไป 2. ทฤษฏของเทเลอร (Tayler. 1962 ; 108-109) ไดใหขอคดของทฤษฏอยางนาสนใจวา ผลของความคดสรางสรรคของคนนน ไมจ าเปนจะตองเปนขนสงสดเสมอไปคอไมจ าเปนตองคดคนควาประดษฐของใหม ๆ ทยงไมมผใดคดมากอนเลย หรอสรางทฤษฏทตองใชความคดดานนามธรรมอยางสงยง แตความคดสรางสรรคของคนเรานนจ าเปนนนอาจจ าเปนขนใดขนหนง 6 ขน ตอไปนคอ ขนทหนง เปนความคดสรางสรรคขนตนสด เปนสงธรรมดาสามญคอเปนพฤตกรรมหรอการแสดงออกของตนอยางอสระ ซงพฤตกรรมนนไมจ าเปนตองอาศยความคดรเรมและทกษะแตอยางใด คอเปนแตเพยงใหแลวแสดงออกอยางอสระเทานน ขนทสอง ไดแกงานทออกมาเปนผลผลต ซงจ าเปนตองอาศยทกษะบางประการแตไมจ าเปนตองเปนสงใหม เชน การท ากบขาวพลกแพลงใหอรอย เปนตน ขนทสาม เปนขนทเรยกวาขนสรางสรรค คอ เปนผลงานทแสดงใหเหนวาผกระท าไดแสดงความคดใหมของเขาเองไมไดลอกเลยนแบบมาจากคนอนถงแมวางานนนจะเปนงานทผอนเคยท ามาแลวกตามกจดวาเปนงานอยในขนสรางสรรคได เพราะเปนสงทผท าคดคนขนเอง เชน การแกปญหาชวตประจ าวน ขนทส เปนขนความคดสรางสรรคขนประดษฐสงใหม ๆ โดยไมซ าแบบใครเปนขนทผกระท าไดแสดงใหเหนความสามารถทแตกตางไปจากผอน ขนทหา เปนขนทสามารถปรบปรงขนทสใหดยงขน ขนทหก เปนความคดสรางสรรคขนสงสด อนแสดงถงความสามารถในการคดสงทเปนนามธรรมขนสงสด เชน ชารลล ดารวน คดตงทฤษฏววฒนาการขน

รบทาโปรเจค.net

21

3. ทฤษฏของฟรอยด (Freud) ฟรอนดมทกษะทเกยวกบความคดสรางสรรควาความคดสรางสรรคเรมตนจากการขดแยงซงถกขบดนออกมาโดยพลงของจตใตส านก ขณะทมความขดแยงเกดขนนน คนทมความคดสรางสรรคจะมความคดอสระเกดขนมากมาย แตคนทไมมความคดสรางสรรคจะไมมสงน 5. การพฒนาและอปสรรคของความคดสรางสรรค

มเหตผลทางชววทยา พอจะกลาวไดวา ความคดในการสรางสรรคนน เจรญไปพรอม ๆ กบความเจรญของรางกายและจะเจรญเตมท เมอมอาย 18-19 ป ในขณะนน สภาพรางกายในสวนส าคญ ๆ หยดการเจรญเตมโตพอด สมมตฐานน มไดหลายความวา เปนบคคลมอายเกนชวงนแลว จะไมมความคดสรางสรรค หรอความสามารถทางดานจนตนาการ ถกจ ากดลง ในขณะทความฉลาด หรอความคดเชงเหตผล เรมพฒนาการขน เปนการทดแทนเทานนเอง ความคดสรางสรรคไมไดเจรญอยางสม าเสมอ หากแตในวยเดก จะมการพฒนาการ(ทางดานจนตนาการ) ไดเรวกวาความฉลาด และคอย ๆ จ ากดลง เมอมการรบร ขอก าหนดเพมขนจากสงคมและสภาพแวดลอม และมการเรยนรในดานเหตผลมากขน (Grilfiths. 1945 : 78) ความคดเพอฝนทเคยก าหนดพฤตกรรมสวนใหญของเดกจะจ ากดเมออายได 4-5 ป ซงขณะนนเดกจะเรมเขาสวยเรยนในโรงเรยน ความถดถอยทางความคดสรางสรรคในลกษณะนอาจถอวาเปนปรากฏการณธรรมดา เมอเดกเรมเขาส ความผกพนของชวตทางดานสงคม วฒนธรรม แมวาความคดสรางสรรคจะเจรญถงขดสด เมอเดกเรมพนจากสภาพวยรน แตกไมถอวาเปนกฎเกณฑตายตวเดดขาดเพราะจ าเปนจะตองพจารณาสงประกอบอน ๆ ทมสวนในการสงเสรม หรออปสรรคของความคดเชงสรางสรรคดวย เชน เมออายได 10 ขวบ Louis Braille ไดเรมระบบการเขยน และอานหนงสอส าหรบคนตาบอด เขาพฒนาจนส าเรจเมอเขาอายได 15 ป และยงมการใชกนมาจนถงปจจบนน James Hillier สรางกลองจลทรรศนไดเมอเขายงเปนเดก และในชวงวยเดก และในชวงวยเดกเชนเดยวกน Issac Newton สรางนาฬกาน าและหนจ าลองของกงหนลมไดส าเรจ และยงด าเนนการคนพบกฎเกณฑใหม ๆ ทางฟสกสในชวงอายตอ ๆ มา (อาร รงสนนท. 2524 : 112-113 ; อางองจาก Cole. 1956) เปนตน สงทพอสรปไดกคอวา ผมความคดสรางสรรคนนมกผลตผลงานทดทสดในชวงอายแรก ๆ ได กอนบคคลธรรมดา และอาจกลาวไดวา ผลงานทผลตนนไดเปลยนแปลงมากนก เมอผคดมอายเขาวยกลางคนหรอแมแตวย ชรากตาม ผลงานตาง ๆ กปรากฏวาไมไดลดหยอนในคณคาเชงสรางสรรคไปกวาสงทกระท าในชวงอายแรก ๆ นก เชน ผลงาน ซมโฟนหมายเลข 9 ของ Beethoven หรอภาพเขยนทวหาร Sistine ของ Michael Anglo เปนตน

รบทาโปรเจค.net

22

สงแวดลอมทสงผลกบความคดสรางสรรคของเดกวยเรยน (ดร.แพง ชนพงศ หนงสอพมพผจดการออนไลน 2551) การอบรมเลยงดของครอบครวเปนสงแวดลอมทมอทธพลตอความคดสรางสรรคของเดกเปนอยางมาก ในครอบครวทมการเลยงดเดกแบบประชาธปไตยซงคณพอคณแมใหความรกและใหความเทาเทยมกนในครอบครว ตลอดจนเคารพสทธของเดกโดยการเปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคดเหนกบเรองตางๆภายในบาน เชน ใหลกชวยคดเมนอาหาร ชวยตกแตงการดอวยพร หรอประดษฐของขวญ สงเหลานจะมสวนส าคญทท าใหเดกมความกระตอรอรนและมความคดสรางสรรคสงกวาเดกทไดรบการเลยงดแบบเผดจการ ทคณพอคณแมออกค าสง ขมขบงคบและตกรอบความคดของเดก ซงจะสงผลใหเดกขาดความเชอมนในตวเอง ไมกลาคด ไมกลาท า ไมกลาแสดงความคดเหนเพราะไมเคยไดรบโอกาสใหไดใชความคดสรางสรรคใดๆ สงแวดลอมของโรงเรยนมอทธพลตอความคดสรางสรรคของเดกรองจากการอบรมเลยงดของครอบครว โรงเรยนทสงเสรมความคดสรางสรรคของเดกควรมระบบการศกษาทยดตวเดกเปนส าคญ (Child Center) โดยการจดสภาพแวดลอมทเออตอการสรางสรรคของเดก เชนมบรเวณในการท ากจกรรมตางๆไดอยางคลองตวรวมทงเปนโรงเรยนทมการเรยนการสอนทสงเสรมพฒนาการทเหมาะสมกบวยและความแตกตางระหวางบคคล ซงการเรยนควรจะ “เนนเรยนอยางมความสข สนกกบการคดคน พฒนาตนอยางสรางสรรค” อปสรรคในการพฒนาความคดสรางสรรคทส าคญเหมอนจะเปนในแงทางสงคมวฒนธรรม มากกวาทางดานชววทยา โดยเฉพาะผลกระทบทเกดใน 4 ชวงของระบบการศกษาตงแตวยอนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา และมหาวทยาลย ชวงอนบาลเมอเดกเรมเขาสวยเรยนถอวาเปนระยะแรกของการโอนเอยงในขอบงคบทางสงคมและวฒนธรรม ซงมผล กระทบตอเดกทเคยอยในวยของการเลนสนกสนาน และการสรางจนตนาการ เปลยนเขาสการคดสรางเหตผลการคลอยตาม และเลยนแบบ เปนสวนประกอบเพมขนในการก าหนดพฤตกรรมของเดก ท าใหจนตนาการเรมลดบาบาทลง จตส านกทางอารมทน าความคด (Preconsciousness) เรมถกแยกแยะออกจากความมสตสมปชญญะ (Consciousness) โดยเดดขาด พอแม แระครอาจารยมสวนรบผดชอบส าคญทจะคงสภาพจนตนาการและความเพอฝนนน เปนบรบทส าคญในการทจะพฒนาไปสความคดสรางสรรคในชวงชวต ตอ ๆ ไปของเดก (Getzels and Jackson. 1962) โดยธรรมชาตของเดกเองแลว ไมตองการทเลกลมการสรางจนตนาการเสมอไป หากแตผอนเปนผสรางความกดดนใหเดกเลกความสนใจ เพยงเพอจดประสงคใหเขาเปนเดกปกตทมการคดและการปฏบตตามสภาพสงคม วฒนธรรมทเปนอยในขณะนน ในระดบการศกษาตงแตชนอนบาลและตอ ๆ ไป ครมบทบาทจากการใหกฎเกณฑ ระเบยบวนย และการควบคมความประพฤตทงโดยทางตรงและทางออมรวมทงอปสรรคอน ๆ ทเกดขนจากเพอน ๆ ในโรงเรยนเดยวกน โดยการสนบสนนหรอชน าลกษณะ ตวอยางทเดก

รบทาโปรเจค.net

23

นกเรยนควรประพฤต ปฏบต ครจะสงเสรมดานบคลกภาพในลกษณะภาพรวมมากวาการยอมรบบคลกภาพ ทเปนลกษณะอสระเฉพาะตวของนกเรยนแตละคน บทบาททางเพศเปนอปสรรคอกอยางหนงทมกก าหนดวา ผออนแอมอารมออนไหวงายและการเปนผตามเปนลกษณะของ เพศหญง ความคดอสระ การเปนผน า และความอดทน เปนลกษณะของเพศชาย เปนตน สงดงกลาวท าใหเดก ๆ รกษาคานนมน และแยกตวเองตามบทบาททใหเปนโดยสภาพทางสงคม วฒนธรรมตอ ๆ ไป การสนบสนนการแยกบทบาททางเพศ เปนสงท บนทอนการพฒนาความคดสรางสรรค (Torrance. 1964 : 245) ในการศกษาระดบมธยมศกษา สงเหลานมผลกระทบทางความคดมากขน จนแปลงสภาพความคดในการศกษาทเนน ความ “ถกตอง” จากการก าหนดของครและผลของคะแนนสอบทสง ๆ มากกวาความนกคดโดยแทจรงของตวนกเรยนดวยกน กลายเปนความคดทเดกนกเรยนเองไมแนใจวากระท าไดหรอไม การเลอกแขนงการศกษาและอาชพในอนาคต เรมถกแทรกแซงและชนหรอก าหนดโดยความเหมาะสมทางเพศในดานสงคม และทส าคญจะตองไดรบการยอมรบและพอใจ โดยพอแมของตนเองดวย ในระดบมหาวทยาลย ความคดสรางสรรคจะมอปสรรคมากขนจากเนอหาของการศกษาหรอความรเดมทสบทอดกนมา ทฤษฏและความรใหม ๆ เปนสงยากทนกศกษาจะไดทดลองแสวงหาไดเอง จ าเปนตองคลอยตามเอกสารและต าราเรยนเกา ๆ นอกเหนอจากความรดงเดมของอาจารยดวย หลกสตรการศกษาตาง ๆ ขาดความกลาเพยงพอทจะยกเลกหรอเปลยนแปลง ปรบปรงใหตอบสนองความคดเชงสรางสรรคไดยงขน วชาการใหม ๆ ทนาจะเกดขนหรอก าหนดขนเพอความเหมาะสมของแตละประเทศ กจะตองใหเปนลกษณะสากล หรอมฉะนนกตองรอการคลอยตามประเทศอน ๆ ดวยระบบการเรยนเปนหนวยกต แปรสภาพใหเปนไปเพอการศกษา โดยหวงผลของคะแนนสง ๆ ไมใชเปนเพอเพมความสนใจ โดยตรงเฉพาะของนกศกษาผลของการศกษากลายเปนเครองปนทอนใหนกศกษาขาดความเชอมนในความสามารถของตนเองทศนคตของนกศกษา จงกลายเปนสภาพจากการแสวงหาความรทตนเองควรหรอตองการจะมความรนน ๆ เปลยนไปเพอผลของการจะไดจ านวน หนวยกตใหครบเพยงพอทจะไดรบปรญญาโดยเรว ๆ ในสดทายของการศกษาเทานนเอง อทธพลทางสงคมและสภาพแวดลอมในสถานศกษา ความสมพนธกบคร เพอรวมขนเรยนและสภาพแวดลอมในสถานศกษามผลกระทบส าคญในการเสรมสรางปรงแตง ทศนคตและประสบการณ และโดยเฉพาะคณลกษณะและความสามารถในความคดเชงสรางสรรค คร อาจารย

รบทาโปรเจค.net

24

ถอวาเปนบคคลส าคญในการสนบสนนหรอกดกนการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยน ตลอดจนบคลกภาพ และ พฤตกรรมดวย ในกรณทมทศนคต บคลกภาพหรอพฤตกรรมของนกเรยน ไมเปนทยอมรบของครแลว ยอมเปนการแนนอน ทจะตองมผลกระทบตอการใหคณและโทษในการประเมนความประพฤตหรอการวดผลในการเรยนดวย ครสวนใหญมกจงใจใหเดกนกเรยนเปนผทมความระมดระวงรอบครอบ ตรงตอเวลา เชอฟงและคลอยตามไดงาย ยอมรบการตดสนใจโดยอ านาจ และเหนอกเหนใจผอน เสยสละเพอการเปนทนยมชมชอบของเพอนฝง มากกวาทจะยอมรบเดกนกเรยนทมบคลกภาพทกลาหาญในการยอมรบผด คดโดยบอกเหตผลไมไดเปนคนชอบเดา มอารมณกาวราวกบคนอนไดงาย ๆ มความคดเปนอสระ หรอ ดอรนในบางครงชอบเพอฝนสรางจนตนาการ มองการณไกล ไมเชอฟงผอนโดยงาย (Torrance. 1964) ซงลกษณะของนกเรยนประเภทหลง มกจะเปนผทมคะแนนการทดสอบความคดสรางสรรคไดสงกวากลมนกเรยนทมบคลกภาพตามท ครทวไปนยมชมชอบ เปนทแนนอนวาระยะเวลาการศกษา จะท าใหเดกนกเรยน มบคลกภาพ พฤตกรรมและลกษณะความคดกลมกลน ผสมผสานไป ในท านองเดยวกบทครตองการในทสด เพราะทศนคตของครจะเปนเครองชน าและก าหนดกฎเกณฑในการประเมนผลการเรยน ของนกเรยนอยางแนนอนและเปนเครองชน าและก าหนดกฎเกณฑในการประเมนผลการเรยน ของนกเรยนอยางแนนอนและเปนสงเพมความกดดนใหนกเรยน ตองเปลยนแปลงตวเองใหคลอยตามในทสด ทศนคตและความเขาใจตอความส าคญในการพฒนาความคดสรางสรรค หากไมเกดขนในครหรอผมอ านาจในการบรหารการศกษาแลว กเปนการยากทเขาเหลานนจะสนบสนนชอบผลของการคดสรางสรรค และยอมรบบคลกภาพทแตกตาง ไปจากปกต Torrance (1964) ไดพบวาแมครบางคนจะเขาใจและยอมรบความส าคญของความสรางสรรค แตเขากไมกลาแสดงออกโดยชดแจง หากไมไดรบการสนบสนนจากเพอนครและผบรหาร ในแงสงคมของการศกษา ถาจะสนบสนนใหมการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนอยางจรงจงแลว จ าเปนตองเปนทยอมรบของผเกยวของตงแตผมอ านาจสงสดของสถานศกษา ผบรหารการศกษาตอไปจนถงครผสอนและพอแมของเดกนกเรยนเองในทสด เพอนรวมชน กลมคนทมอทธพลตอความคดสรางสรรคของนกเรยนอกพวกหนง คอกลม ๆ ของตวนกเรยนเอง การเปลยนแลงพฤตกรรมของนกเรยนอาจเนองจากการยอมรบการวจารณของเพอน ๆ ดวยความกลวทจะไมมเพอน ท าใหนกเรยนอาจปกปดหรอหลกเลยงทจะแสดงออกของความคดทแปลกประหลาดหรอแสดงบคลกภาพทเคยเปนมา และในทายทสดกจะเปลยนแปลงไปโดยสนเชง การเปลยนแปลงนจะรวมไปถงทศนคตในการศกษา การเลอกวชาการหรอแขนงวชาทสนใจและ

รบทาโปรเจค.net

25

ตองการแทจรง รวมทงวธการเรยนหรอรวมศกษาในกลม จะด าเนนเปลยนไปในลกษณะการคลอยตามเหมอน ๆ กน การแสดงออกทางความคดและความสามารถ จงอาจไปในการศกษาไดอยางเตมทตามศกยภาพแทจรงทตนเองเปนคลอยตามเหมอน ๆ อยเดม ผลกระทบของเพอนชนเรยนกเปนเชนเดยวกบคร ความคดรเรมแปลกใหม พสดารและไมเหมอนใคร อาจไมเปนทยอมรบและเขาใจส าหรบคนอน จนท าใหครผคดตองลมเลกเพอตองการใหเปนทยอมรบในกลมเพอนฝง หรอมฉะนนกแยกตวเองโดดเดยว มลกษณะเปนพวก “นอกคอก” หรอคนกลมนอยในสถานศกษาในทสด (Torrance. 1964 : 245 ) สนใจประเดนผมความคดสรางสรรค มทศนคต พฤตกรรมและความรสกตอกลมเพอน ๆ นกเรยนของตนอยางไร ผลการศกษามขอสรปทนาสนใจบางประการดงน ในการทดสอบความสามารถในการคดสรางสรรคในลกษณะการรวมกลม ผลปรากฏวากลมนกเรยนทมบคลกภาพคลาย ๆ กนจะมคะแนนทดสอบความคดสรางสรรคสงกวากลมนกเรยนทมบคลกภาพตางกน และในกรณเมอน านกเรยนทมความสามารถในการสรางสรรคสงไปรวมกลมกบนกเรยนทมความฉลาด หรอมความคดสรางสรรคคอนขางนอยจะท าใหเขาเหลานนมความสามารถในการคดสรางสรรคต าลงไปดวย โดยการสงเกตพฤตกรรมของเดกนกเรยนทมความคดสรางสรรคสง เมอน าไปรวมกลมกบเดกนกเรยนปกตธรรมดา จะพบวาเขาไมมความสนกหรอกระตอรอรนในการรวมท างานอยางเตมท และจะมความรสกตงเครยดมากกวาเมอรวมท างานในกลม นกเรยนทมคณลกษณะเหมอน ๆ กนบางคนแสดงความกาวราวตอกลม ไมพอใจเมอจ าเปนตองท าเปนกลม และรบเราทจะแยกตวเองท างานโดยล าพง หรอมฉะนนกลมเลกในการท างานนน ๆ ไปเลย บางคนจะไมพอใจอยางมากขน เมอตองรวมท างานกบกลมนกเรยนทมระดบการเรยนต ากวาตน บางคนแสดงอาการเฉยเมยเฉอยชา ไมสนใจหรอยนดยนรายในการรวมงาน บางคนไมเปนตวของตวเองแปรเปลยนความคดเหนไปเรอย ๆ ท างานในลกษณะท าผด ๆ ถก ๆ เลนเลอ เพยงเพอการปรบตวใหเขากบสถานการณขณะนนเอง บางคนมกแสดงตนเปนผน าทางความคดเสมอ ๆ หากไมเปนทยอมรบกจะไมใหความรวมมอในการท างานอยางเตมท โดยสรปเมอพจารณาสถานภาพทางสงคมในหมนกเรยนดวยกนแลว Torrance (1962) ไดใหขอสงเกตวา เดกทมความคด สรางสรรคสง มกเปนคนทมนสยไมนารกและไมยนดดวยไมเอาใจใสในการท างานเปนกลม ไมมน าใจหรอเอออารตอเพอน ๆ มทศนคตไมดกบผอนเสมอ ๆ ไมยอมรบผน าทตนเองรสกวาดอยความสามารถกวาตน และเมอเปนผน ากลม กไมมความรบผดชอบในการงาน ชอบท างานอสระคนเดยว เมอรวมท างานเปนกลมจะทมเทความสามารถในการท างานนอย มกวจารณโจมตการท างานของผอนเสมอ ๆ พยายามแสดงตนเปนคนมเหตผลสง เอาเปรยบเหนแกตว ไมเอออาทรในความรและความสามารถตอผอนเลย เพราะฉะนนจงไมแปลกประหลาดอยางใดเลยท

รบทาโปรเจค.net

26

พฤตกรรมและทศนคตแบบนจะไมเปนทยอมรบจากครและเพอน ๆ เดกนกเรยนในลกษณะนจงมกจะกลายเปนคนกลมนอยในสถานศกษา “นอกคอก” .ในทสด เพราะทศนคตทว ๆ ไปในสถานศกษาเหนวาหากมการสนบสนนพฤตกรรมในท านองนแลว เขาเหลานนจะไมประสบความส าเรจในชวตการท างานและอาชพตอไปในอนาคต บรรยากาศในสถานศกษาทวไป ในการศกษาวจยเรองปญหาการกระตนความคดสรางสรรคในสถานศกษา สวนมากพบวา ระบบการศกษาทเปนอยในปจจบน เปนอปสรรคและกดกนการเสรมสรางความคดสรางสรรคของนกเรยน Torrance (1965) พบวาครและนกเรยน มความเขาใจไมตรงกนนคณลกษณะของความสามารถในการสรางสรรค Suchman (1961 : 65 ) ไดตรวจพบวา นกเรยนขาดอ านาจในการคดและการตดสนใจโดยตนเอง เพราะระบบการเผดจการเบดการเสรจและใชอ านาจของคร พอแม และการอาศยเรยนจากต าราเรยนเกา ๆ เปนส าคญ ทงหมดนมสวนมากในการขดเกลาเปลยนแปลงความคดดงเดมของนกเรยนขอมลใหม ๆ ทนกเรยนใหม ๆ ทนกเรยนเสนอหรอคนพบ ไมเปนทยอมรบและน าไปพจารณาตอมกโดนปฏเสธเสยแตในระยะแรก ๆ ของการน าความคดเสนอ ไมไดรบการสนบสนนใหคาหาขอมลเพมเตมจากทครก าหนดไวใหความคดนกเรยนจะจ ากดอยในกรอบปฏบตทก าหนดไวโดยครและแผนการสอนแตแรกมกสนบสนนความคดในลกษณะคลอยตามสภาพสงคมในปจจบนมากกวาการปฏเสธหรอเปลยนแปลงไปจากความเชอดงเดม Convington (1965) กคนพบในลกษณะคลาย ๆ กบ Suchman วา นกเรยนสวนใหญไมมการเตรยมการใหตระหนกถงความส าคญของการสรางสรรคเดกนกเรยนสวนใหญขาดความสามารถในการคดโดยตนเอง ความสามารถนนประเมนโดยความฉลาดในการจดจ าสงทก าหนดโดยครผสอน ไมรจกการคดรเรมแปลกใหมทก าหนดไวโดย เรยนการสอนรวมกบครไดเลย ผลกระทบจากวธการและการปฏบตการสอนของคร จะมผลอยางมากในการพฒนาหรอกดกนความคดสรางสรรคของเดกนกเรยน มสมมตฐานอยสองประเดนทเกยวของกบเรองน คอการสรางทศนคตในระยะแรก ๆ จะมผลตอการเรยนและการคดของนกเรยนในโอกาสตอ ๆ ไป (อารย รงสนนท. 2524 : 56 ; อางองมาจาก Hyman. 1960) และวธการประเมนผลหรอวจารณในรปแบบตาง ๆ กน มผลกระทบตอความคดสรางสรรคของนกเรยน (Torrance. 1960) ในสาขาจตวทยามานานแลววา พฤตกรรมมนษยมสวนในการก าหนดโดยทศนคต (Attitude) หรอขอมลทบนทกแนนอนในจตใจ (Set) เพราะฉะนนเมอคนเราไดรบหรอยอมรบค าสงสอน ค าแนะน าใดกจะบนทกสงเหลานไวเสมอ และจะตอบสนองทนทเมอมโอกาสโดยจะประพฤตในแนวทางทก าหนดโดยขอมลทบนทกในจตใจนน ๆ ในขณะเดยวกนกจะไมสนใจหรอละเลยถง

รบทาโปรเจค.net

27

การตอบสนอง เมอขอมลใหมหรอรากฎการณใหม ๆ ทไดรบไมเกยวของกบขอบนทกเดมทเคยก าหนดไวแนนอนแลวในจตใจ สงบนทกอนแนนอนในจตใจ และทศนคตทเกยวของกบสงใดสงหนง มสวนเกยวของกบพฤตกรรมกบมนษยตลอดชวต ชวยใหการด าเนนชวตเปนไปไดโดยงาย การรบรใด ๆ ในสภาพแวดลอมหรอความเขาใจในสงตาง ๆ รอบตวตองอาศย ทศนคตและขอมลเกาในจตใจหรอทเรยกวาประสบการณจะผสมผสานในการท าความเขาใจและเรยนรในสงใหม ๆ หากประสบการณเกามขดจ ากดในเรองใดเรองหนงมาก ๆ แลวโอกาสในการยอมรบในสงใหมหรอเปลยนแปลงประสบการณเดมกเปนไปไดโดยยาก การก าหนดขดจ ากดของความคดโดยสงน ยอมเกดขนไดในสภาพแวดลอมทางการศกษา ค าสอนแนะน าตกเตอนของคร เปนสงส าคญก าหนดใหนกเรยนไดเรยนร ตอบสนองและประเมนความร เขาใจในเรองตาง ๆ ในการศกษาโดยตลอดมา สงเหลานถกประมวลไวในการสรางทศนคตและขอมลบนทกขนพนฐานในการก าหนดความคด Torrance (1965) ไดคนพบวา อปสรรคในการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยน สวนหนงมาจากลกษณะการวจารณหรอประเมนผลของคร ครสวนมากเนนการวจารณนกเรยนในลกษณะการต าน แทนทจะชดเชยหรอเสนอแนะสงทดตามแนวคดเดมของนกเรยน การกระท าของครเปนสวนบนทกแนนอนในจตใจของนกเรยน กลายเปนการสรางทศนคตไมไดตอสงทพบเหน Torrance ไดสรปวาถาครใหค าวจารณนกเรยนในแงการสรางสรรค เชนโดยการชมเชย แนะน า สนบสนนใหปรบปรงความคดเองของนกเรยนเปนส าคญ แทนการต าหนตเตอนกอนการทดสอบความคดสรางสรรคแลวผลการปรากฏในการทดสอบตอมาปรากฏวากลมเดกทไดรบค าแนะน าเชงสนบสนน ชมเชย มผลทางความคดสรางสรรคไดดกวากลมเดกทไดรบการวจารณเชงตเตอนกอนท าการทดสอบ ผลการทดลองนยอมแสดงวา สงบนทกแนนอนในจตใจของเดกทไดรบค าแนะน าเชงสนบสนนชมเชย จะมผลทางความคดและการเรยนของนกเรยนในระยะตอมา Hyman(อารย รงสนนท. 2524 : 56 ; อางองมาจาก Hyman. 1960) ไดท าการทดลองในลกษณะเดยวกน ยนยนวาทศนคตและขอมลทยอมรบกลายเปนสงบนทกในจตใจของเราแลว และจะมผลกระทบตอขอมลใหมในการคดการท าในระยะตอมาเสมอ 6. บทบาทของครในการสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรคใหแกนกเรยน ครมบทบาทส าคญมากในการสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรคใหอกนกเรยนจากการศกษาของ เบนจามน เอส.บลม (Bloom) ไดเนนถงความส าคญของครทมตอการสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรคใหแกนกเรยน เพราะครยอมใกลชดกบนกเรยน รจกและเขาใจกบนกเรยนถงลกษณะเดน ลกษณะดอย โดยเฉพาะนกเรยนในระดบอนบาลถงมธยมศกษานกเรยนจะรก ศรทธา เชอฟงและปฏบตตามค าสงและค าแนะน าของครซงเปนปจจยส าคญท าใหครมก าลงใจ มความสข

รบทาโปรเจค.net

28

และพอใจทจะสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรคใหแกนกเรยนส าหรบวธการสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรคนน มดงน

1. ใชวธสอนหลาย ๆ วธผสมผสานกน ตามความเหมาะสม 2. ใชวธการกลมสมพนธ เพอใหกลมกระตนใหนกเรยนไดแสดงออก 3. ใชวธการระดมสมอง เพอระดมความคดของนกเรยน และเลอกวธการ

เหมาะสมเพอเปนขอสรปหรอแนวทางในการแกปญหา 4. ใชชดการฝกความคดสรางสรรคของนกวชาการตาง ๆ เชน

4.1 โปรแกรมสงเสรมความคดสรางสรรคของมหาวทยาลยเปอรด (perdue Program)

4.2 โปรแกรมสงเสรมความคดสรางสรรคของพานส (Parnes Creative Thinking Program)

4.3 โปแกรมสงเสรมความคดสรางสรรคของวลเลยม (Williams Creative Thinking Program)

5. จดสถานการณใหนกเรยนไดเรยนไดมประสบการณในการแกปญหา 6. จดกจกรรมทางภาษาคอ

6.1 ฝกทกษะการอานเรองทก าหนดใหไปไดสวนหนง แลวใหนกเรยนคาดหวงเรองราวทอานได

6.2 ฝกทกษะการฟงจากเทป วดทศน ฟงจากคร หรอเพอน ในเรองทเลามาถงตอนหนงแลวใหนกเรยนคาดหวงถงตอนตอไปวาจะเปนอยางไร

6.3 ฝกทกษะการเขยน ใหประกวดหรอแขงขนการเขยนเรองราวตาง ๆ เพอสงเสรมและพฒนาความคดสรางสรรค

6.4 ฝกทกษะการศลปะการวาดภาพ ทางประดษฐใหประดษฐในรปแบบตาง ๆ 6.5 ฝกทกษะทางดานดนตรและการแสดง

7. ใหก าลงใจและใหรางวล จากผลการวจยของโคแกนและแพนโคฟ (อรจรา จะแรมรมย. 2545 : 41 ; อางองมาจาก Kogan and Pankove. 1972) พบวาการใหก าลงใจและใหรางวลมผลตอการเพมพนความคดสรางสรรคใหแกนกเรยนไดมากกวาการนงเฉย เทคนคการพฒนาความคดสรางสรรค

1. เทคนคความกลาทจะรเรม จากการวจยพบวา ความคดสรางสรรคต า สามารถปลกฝงและสงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคสงขนได ดวยการถามค าถาม และใหโอกาสไดคดค าตอบในสภาพแวดลอมทปลอดภย เปนทยอมรบของผอน สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนได แม

รบทาโปรเจค.net

29

บคคลทมความคดวาตนเองไมมความคดสรางสรรคกสามารถสรางความคดสรางสรรคใหเกดขนดวยการฝกฝน

2. เทคนคการสรางความคดใหม เปนวธการหนงทใชการแกไขปญหา สมท (Smith, 1958) ไดเสนอวธการสรางความคดใหม โดยการใหบคคลแจกแจงแนวทางทสามารถใชในการแกปญหาใดปญหาหนงมา 10 แนวทาง จากนนจงแบงแนวทางเหลานนออกเปนแนวทางยอยๆ ลงไปอก โดยเหตผลทวาบคคลมกจะปฏเสธไมยอมรบความคดแรกหรอสงแรกผานเขามาในจตใจ แตจะพยายามบงคบใหจตใจแสดงทางเลอกอนๆ อก หลกการของสมธ มลกษณะเปนผสมผสานหรอการคดเลอกค าตอบ หรอทางเลอกตางๆ แลวสรางขนเปนค าตอบหรอทางเลอกทดทสดในการแกปญหา

3. เทคนคการระดมพลงสมอง เปนเทคนควธหนงในการแกปญหาของออสบอรน (Alex Osborn) จดมงหมายเพอสงเสรมใหบคคลมความคดหลายทาง คดไดคลองในชวงเวลาจ ากด โดยการใหบคคลเปนกลมหรอรายบคคลกได จดรายการความคดตางๆ ทคดไดโดยๆ ไมค านงถงการประเมนความคด แตเนนปรมาณความคด คดใหไดมาก คดใหแปลง หลงจากไดรวบรวมความคดตางๆ แลว จงคอยประเมนเลอกเอาความคดทดทสดมาใชในการแกปญหาและจดล าดบทางเลอกหรอทางแกปญหารองๆ ไวดวย

หลกเกณฑในการระดมสมอง 3.1 ประวงการตดสนใจ

เมอบคคลเสนอความคดขนมา จะไมมการวพากษ วจารณ หรอตดสนความคดใดๆ ทงสน ไมวาจะเปนความคดทเหนวาด มคณภาพ หรออาจมประโยชนนอยกตาม การตดสนใจยงไมกระท าในตอนเรมตนคด 3.2 อสระทางความคด

บคคลมอสระทจะคดหาค าตอบ หรอเสนอความคด ความคดยงแปลงแตกตางจากผอนยงเปนความคดทด เพราะความคดแปลกแยกอาจน าไปสความคดรเรม

3.3 ปรมาณความคด บคคลยงคดไดมาก ไดเรว ยงเปนทตองการสงเสรมและกระตนใหบคคลคดมากๆ ไดยงด 3.4 การปรงแตงความคด ความคดทไดเสนอไวทงหมด น ามาประมวลกนแลวพจารณาตดสนจดล าดบความส าคญของ

ความคด โดยใชเกณฑก าหนดในเรองของเวลา บคคลงบประมาณ ประโยชน เปนตน

รบทาโปรเจค.net

30

จากการทดลองใชวธระดมสมองของพานส และมโด ในการหาวธการแกปญหาปรากฏวา กลมทใชเทคนคระดมพลงสมอง มความคดแกปญหาไดมาก และไดผลกวากลมทออกความคดเหนเฉพาะความคดทดและเกยวเนองกนเทานน ซงสอดคลองกบผลการทดลองของทอรแรนซ ทท าการทดลองกบนสตระดบปรญญาโท จ านวน 100 คน โดยใหนสตกลมท 1 อานบทความแลวหาทตขอบกพรองของบทความ สวนนสตกลมท 2 อานแลวคดเพมเตม หลงจากนนใหนสตทง 2 กลม คดหาวธการแกปญหาจากบทเรยน ปรากฏวา นสตกลมท 2 มความคดเกยวกบปญหาและโครงงานทจะท าไดมากและกวางขวางกวากลมท 1

4. เทคนคอปมาอปไมยความเหมอน เปนวธการทกอรดอน (James Gordon) คดขนโดยใชหลกการคด 2 ประการ คอ “ท าสงทคนเคยใหเปนสงแปลกใหม” และ “ท าสงทแปลงใหมใหเปนสงทคนเคย” กลาวคอ การคดจากสงทบคคลคนเคย รจก ไมรสงทแปลกใหม หรอยงไมคนเคย และในท านองเดยวกน กอาจคดจากสงทแปลกใหมไมคนเคย ไมรสงธรรมดาหรอคนเคย ซงจากความคดลกษณะน ท าใหนกคดสรางสรรคสามารถสรางสรรคผลงานทแปลกใหมไดมาก ตวอยางเชน “การคดเขมฉดยา” กเกดความคดจากการทถกยงกดและดดเลอดขนมา เปนตน

การคดจากสงทคนเคยไปสสงแปลกใหม และคดจากสงแปลกใหมไปสสงคนเคย ท าไดโดยใชการเปรยบเทยบอปมาอปไมย จากรปลกษณะหรอหนาทของสงทคด วธการนมกจะเนนการแสดงความคดและอารมณผสมผสาน เพอใหเกดการกระตนความคดสรางสรรคโดยการใชลกษณะความเหมอนหรอความคลายคลงของสงของ ซงการคดลกษณะเชนน ท าใหความคดเจรญงอกงาม บคคลสามารถเขาใจสงใหมๆ ไดโดยการเปรยบเทยบกบสงเกาทเปนทรจกกนดแลว ตวอยางเชน สมยกอน เราเรยกรถไฟวา “มาเหลก” และพยายามอางถงสงทรจกอยตลอดเวลา เชน มกจะพดวา “คอนมหว” “โตะมขา” “ถนนมไหล” เปนตน

ตวอยาง วธการคดอปมาอปไมย “สหภาพแรงงาน”

ยอนกลบไปใน ค.ศ. 1930 สหภาพแรงงานเปรยบเทยบไดกบสาวสวยอาย 21 ป เธอมรปรางหนาตาด บคลกชวนมอง และเธอมแรงดงดดใหคนเปนจ านวนมากกวาปกตถง40 ปอนด ใบหนาเหยวยนและรปรางไมเอาไหนเลย แตปญหากคอ เธอยงคดเธออายเพยง 21 ปเทานน

วธการคดอปมาอปไมย จากลกษณะความเหมอนมดงน 1. เปรยบเทยบความเหมอนโดยตรง (Direct Analog) เปนเปรยบเทยบในรปลกษณะทเปน

จรงทงความรและเทคโนโลยในสงทน ามาพจารณา ตวอยางเชน Sir March Isumbard Brunel สงเกต

รบทาโปรเจค.net

31

หนอนชนดหนงทขดรอยเปนทางยาวคลายๆ ทอตามตนไม ตวเขาเองก าลงคดสรางทอน าใตดนอย จงคดเปรยบเทยบทอน าใหญ และรงของหนอนมลกษณะคลายกน แตมวธการสรางรงของหนอนเปนทนาสงเกต เพราะมนมอวยวะทใชขดไชเขาไปในเนอเปนรปยาวคลายรงหนอนไดเหมอนกน การเปรยบเทยบลกษณะนท าใหเขาประดษฐเครองขดทอใตดนไดส าเรจ

2. การเปรยบเทยบความรสกของตนเอง (Personal Analog) การน าเอาสงของสถานการณเขามาเปนความรสกของตนเอง โดยท าใหตนเองเขามามบทบาทไปตามสถานการณนน อาจจะท าใหตวเราสามารถหาทางแกปญหาได เชน นกเคม อาจคดเทยบตวเองเปนเหมอนโมเลกลของธาตชนดหนงทพยายามท าปฎกรยาของธาตอน ฟาราเดยไดพยายามท าความเหมอนของตนเองใหเขาไปอยในใจกลางของสารน าไฟฟา เพอทจะท าใหเหนลกษณะของอะตอมไดโดยสรางภาพความคด หรอเคคคล (Kekule) พยายามคดวาตนเองมความรสกเหมอนงทก าลงกนหางตนเอง ขณะทเขาก าลงคดถงลกษณะโมเลกลของเบนซงรง ซงมความนาจะเปนมากกวาโมเลกลของคารบอนทมอะตอมจบกนเปนลกโซเปนตน

3. การเปรยบเทยบกบสญลกษณ (Symbolic Analog) เปนการเปรยบเทยบสงตางๆ หรอปญหาหรอสถานการณใหเปนไปในลกษณะของสญลกษณ ซงอาจเปนการใชภาษาแตงเปนโคลง ฉนทกาพยกลอน หรอ ขอความบรรยายแสดงออกซงความมสนทรยภาพ การใชสญลกษณในการเปรยบเทยบมกจะไดความคดทฉบพลนทนท และไดภาพพจนชดเจน

4. การเปรยบเทยบโดยใชความคดฝน (Fantastic Analog) ทกคนมความปรารถนาหรอความใฝฝนในบางสงบางอยางซอนเรนอยภายในใจเสมอ บางครงความคดฝนนนอาจถายทอดออกมาเปนสงประดษฐทมคณคา ในบางครงความคดฝนอาจน าไปสวธการแกปญหาทแทจรงได โดยเราไมพะวงวาความคดนนจะตองเปนจรงเสมอไป

การใชกระบวนการอปมาอปไมย เพอเสรมสรางพลงทางความคดสรางสรรคจ าเปนจะตองมการฝกเปรยบเทยบความคดเปรยบเทยบ เพอน าสงทแปลงใหมเขาสแนวความคดในการแกไขปญหา หรอสรางสรรคผลงานทมนษยตองการเพอการด ารงชวตทดขน

ขนตอนการฝกการคดเปรยบเทยบอปมาอปไมย ขนท 1 น าเขาสแนวคด เปรยบเทยบสงทก าหนดใหวาเหมอนอะไร เชน

ค าถาม ทเหลาดนสอเหมอนกบอะไร ค าตอบ รถตดหญา เครองบด ปลาหมก กวาน สมอเรอ ขนท 2 เปรยบเทยบโดยตรงเปรยบเทยบ ไดวาเหมอนอยางไร เชน รถตดหญาเหมอนทเหลาดนสออยางไร

รบทาโปรเจค.net

32

ขนท 3 เปรยบเทยบกบความรสกของตนเองใชความรสกตนเอง เชน ถาเปนตนหญาทานจะรสกอยางไร ขนท 4 เปรยบเทยบวาเหมอนอยางหนง แตไมเหมอนกบอกสงหนง เชน หยดน าฝนเหมอนน าตา แตไมเหมอนเมฆ เปนตน 5. เทคนคการคดอยางมประสทธภาพ การคดอยางมประสทธภาพเพอสการพฒนาความคดสรางสรรคเปนความคดของ เอดเวด เดอ โบโน (Edward De Bono) นกจตวทยาและศาสตราจารยทางเภสชแหงมหาวทยาลยแคมบรดจ ประเทศองกฤษ ไดเสนอกระบวนการคดไว 7 ขนตอน ปรากฎวา เปนทนยมใชแพรหลายและใหไดผลด เดอโบโน ยงไดกลาวไววา การคดอยางสรางสรรคนนเกดจากการคดแกปญหาในชวตประจ าวน โดยใชเครองฝกคด 7 ขน กจะเพมประสทธภาพการคดอยางสรางสรรคของบคคลได และเดอ โบโน ยงไดจดใหมการคดอยางสราง ขนท 1 ใหสนใจทงดานบวกและดานลบ หรอเรยกยอๆ วา PMI ขนแรกนใหเรมคด มองสงตางๆ ใหกวางขวาง โดยไมจ ากดเฉพาะสงใดสงหนงกอน ตวอยางเชน ใหทานมองดรอบๆ หองทนงอยแลวบอกวา มอะไรบางทมสแดง เสรจแลวใหหลบตาแลวถามตนเองวา มอะไรบางทเปนสเขยว แลวลมมองดรอบๆ อกครงหนง จะพบวาบคคลจะตอบสงทเปนสเขยวไดนอยมาก ทงนเพราะบคคลไดรบค าสงแรกใหดสแดงจงไมสนใจสงเกตสอนๆ ซงเขากลาววาเปนการคดทไมรอบคอบ และไมกวางขวาง จงไดเสนอเทคนค PMI โดยการตงเปนปญหาหรอค าถามขนมา ตวอยางเชน ในการอภปรายถกเถยงเรองของการออกแบบสรางรถประจ าทางขนใหม โดยมผเสนอวาควรออกแบบชนดทไมตองมทนงเลย โดยผโดยสารไหนกได ทานมความคดเหนตอขอเสนอดงกลาวอยางไรและท าไม การฝกความคดแบบ PMI คอ พยายามคดและเขยนรายการทเปนรายการทเปนทงสวนทด และสวนทไมดของขอเสนอใหมากทสดเทาทจะมากได รวมทงขอคดทเปนกลางๆ แตนาสนใจจะพบวาจะไดทงขอดและขอไมดหลายขออยางนอยอาจคดได 8 – 10 ขอ ในชอง 3- 4 นาท จดมงหมายของการฝกคด PMI กเพอใหบคคลเปนคนใจกวางในการคด มากกวาทจะคดแบบเฉพาะเจาะจง หรอตดอยกบแนวคดทเปนอคตขงตน หรอกลาวอกอยางหนงวา การฝก PMI เปนการขยายความตงใจ ความสนใจใหกวางขวางยงขน ปองกนไมใหบคคลยดมนในสงหนงสงใด โดยไมคดถงสงอนๆ ขนท 2 ใหพจารณาองคประกอบทงหมด (Considering all factors) หรอเรยกยอเรยกวา CAF ในขนนมจดมงหมายใหแนใจวาไดคดถงทกๆ สง คดถงทกๆ ดานทเหนวา ส าคญทจะชวยในการตดสนใจ ตวอยาง เชน ถา จะซอบานใหมสกหลงหนง การคด CAF กดวยการตงค าถามกบ

รบทาโปรเจค.net

33

องคประกอบทเกยวของกบบาน เปนตนวา ขนาดของบาน ราคาทศทาง บรเวณท าเลทตง การระบายน า เปนตน ซงคงไมมองเฉพาะความสวยงามมหลายหองสสนถกใจเพยงเทานน ขนท 3 การพจารณาถงสงทจะเกดขนตามมา และล าดบทจะเกดขน (Consequences and sequel) หรอเรยกวา C&S ท าใหเหนแนวทางความเปนไปไดหลายๆ ทาง หรอหลายแงมม กระบวนการนจะชวยในการตดสนใจวาทางใดดทสดเทคนคทเดอ โบโน ใชนนกคอ จนตนาการถงผลทจะเกดขนในอนาคต 4 ระยะ คอ ระยะทนททนใดหลงกระท า ระยะสน ระยะยาว คอตงแต 25 ปขนไป ตวอยางเชน ค าถามวา “อะไรจะเกดขนถาเราใชน ามนหมดแลว” อะไรจะเกดขน ถาเราใชเครองจกรแทน แรงงานมนษยในโรงงานทงหมด จงจนตนาการถงสงทเกดมาตามล าดบ การฝก C&S จะเกดทกษณะน าไปประยกตวธการตดสนใจในชวตได ขนท 4 คดถงจดมงหมาย จดมงหมายปลายทาง หรอวตถประสงค เรยกยอๆ วา AGO คอวธการทจะใหคดดขน คอ การฝกปฏบตเขยนรายการเหตผลใหมากกวาการกระท าสงใดสงหนงโดยเฉพาะ ตวอยางเชน ในการเลนเทนนส ชายผหนงมกแพเสมอ เพราะเขาพยายาทตลกตบอยเสมอ ท าใหลกตดตาขายประจ า แมวาเขาจะคดถง “การชนะ” เปนจดมงหมายปลายทางกตาม แตเขากลบท าใจในจดหมายหนง คอ ปรารถนาทจะตลกอยางวเศษหรอใหมองดวา “เกง” ในการตลกตบเปนตน การทจดมงหมายอนเขามาแทรก จงไมสามารถถงจดมงหมายเดม คอ การชนะในการเลนเทนนสได เปนตน ขนท 5 สงส าคญเปนอนดบแรก (First important priority) หรอเรยกยอๆ วา PIP เปนการชวยใหบคคลประเมนทางเลอกทมอยหลายทาง แลวตดสนใจเลอกทางทดทสด เชน การตดสนใจซอของบางอยาง เรากคงค านงถงความจ าเปนทสดเปนอนดบแรกจงตดสนใจเปนตน สวนใหญคนเรามกจะตดสนใจท าอะไรจากความรสก ซงไมใชความคด ขนท 6 ทางเลอก ทางทอาจเปนไปได หรอการเลอก เรยกยอวา APC ชวยคนหาทางเลอกทเปนไปได เชน ในการคดคนการท าหลอดไฟฟาของเอดสน แสดงใหเหนทางเลอกหลายๆ ทาง คอ เขาพยายามใชวสด แปลกๆ ไปกวาทคนอนเคยคดวาสามารถท าไสหลอดไฟฟาไดนบพนๆ ชนด รวมทงจกไมคอรก เชอกสายเบด จนในทสดประสบความส าเรจจากเสนใยคารบอน เปนตน ขนท 7 ความคดเหนจากดานอนๆ หรอเรยกวา OPV เปนการมองความคดจากภายนอก หรอท าเสมอนวาคนภายนอกคดอยางไรตอนนๆ หรอมองปญหาในแงของคนอน หรอเปนการมองปญหาโดย “เอาใจเขามาใสใจเรา” ซงจะชวยใหมองปญหาและแกปญหาตางๆ ไดดขน ตวอยางเชน เจาของรถยนตไปซอวทยตดรถยนตเครองใหม ซงผขายแนะน าวาดทสด เหมาะสมทสด แตเมอน ามาตดตงจรงๆ แลว มไดมคณภาพดกวาเดม เจาของรถยนตโมโหแลวและไปทวงเงนคน แตเขาลองสมมตวา ถาเขาเปนคนขายวทย เขาจะพบวา ในวนหนงๆ ของคนขายตองปญหาเกยวกบคณภาพของวทยเปน

รบทาโปรเจค.net

34

จ านวนมากราย ซงอาจผดพลาดได ดงนนเขาจงเปลยนใจ โดยน าเครองไปแลกเครองใหมทมคณภาพดกวาซงผขายกไมไดคดเงนเพม กเปนการแกปญหาทด หากไดลองคดอยางมประสทธภาพ 7 ขน คดถงทกๆ ดาน มองปญหาใหครองคลม คดถงผลทจะเกดตามมา ยดจดประสงคปลายทางไวใหมน วาอะไรเปนสงทส าคญอนดบหนง คดถงทางเลอกทจะเปนไปได อะไรทคนอนเขาคด แลวคงชวยในการคดมประสทธภาพและเกดความคดสรางสรรคได

8. ลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค

หมายถง ลกษณะพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกมา แมคนนอน (Mackinnon, 1960) ไดศกษาคณลกษณะของผทมความคดสรางสรรค พบวาผทมความคดสรางสรรคจะเปนผทตนตวอยตลอดเวลา มความสามารถในการใชสมาธ มความสามารถในการพนจวเคราะห ความคดถถวนเพอใชในการแกปญหาและมความสามารถในการสอบสวน คนหารายละเอยดเกยวกบเรองใดเรองหนงอยางละเอยดกวางขวาง คณลกษณะอกประการหนงกคอ เปนผทเปดรบประสบการณตางๆ อยางไมหลกเลยง (Openness to Experience) ชอบแสดงออกมามากกวาทจะเกบกดไว และยงกลาวเพมเตมวา สถาปนกทมความคดสรางสรรคสงมกเปนคนทรบรสงตางๆ ไดดกวาสถาปนกทมความคดสรางสรรคต า กรสวอลด (Griswald, 1966) ยงพบวาบคคลดงกลาวจะมองเหนลทางทจะแกปญหาไดดกวา เนองจากมความตงใจจรง มการรบรเรวและงาย และมแรงจงใจสง

ฟรอมม (Fromm, 1963) กลาวถงลกษณะของคนทมความคดสรางสรรคไวคอนขางละเอยดดงน 1. มความรสกทง ประหลายใจทพบเหนของใหมทนาทง (Capacity of be puzzled) หรอประหลาดใจ สนใจสงทเกดขนใหม หรอของใหมๆ 2. มสมาธสง (Ability to Concentrate) การทจะสรางสงใดกได คดอะไรออกกตองไตรตรองในเรองนนเปนเวลานาน ผทสรางสรรคจ าเปนจะตองมความสามารถท าจตใจใหเปนสมาธ

รบทาโปรเจค.net

35

3. สามารถทจะยอมรบสงทไมแนนอนและเปนสงทเปนขอขดแยงและความตงเครยดได (Ability to accept conflict and tension) 4. มความเตมใจทจะท าสงตางๆ ทเกดขนใหมทกวน (Wllingness to be born everyday) คอ มความกลาหายและศรทธาทจะผจญตอสงแปลงใหมทกวน

บารอนและเวลซ (Baron and Welsh, 1952) พบวา คนทมความคดสรางสรรคนนชอบคดอยางซบซอน และสนกตนเตนกบการคนควาสงตางๆ ตลอดเวลา แกรสน (Garison, 1954) ไดอธบายถงลกษณะของผทมความคดสรางสรรคไวดงน

1. เปนคนทสนใจในปญหา ยอมรบความเปลยนแปลง ไมถอยหนปญหาทจะเกดขน แตกลาทจะเผชญปญหา กระตอรอรน ทจะแกไขปญหาตลอดจนหาทางปรบปรงเปลยนแปลงพฒนาตนและงานอยเสมอ

2. เปนคนมความสนใจกวางขวาง ทนตอเหตการณรอบดานตองการการเอาใจใสในการศกษาหาความรจากแหลงตางๆ เพมเตมอยเสมอ พรอมทงยอมรบขอคดเหนจากขอเขยนทมสาระประโยชน และน าขอมลเหลานนมาประกอบใชพจารณาปรบปรงพฒนางานของต

3. เปนคนทชอบคดหาทางแกปญหาไดหลายๆ ทาง เตรยมทางเลอกส าหรบแกไขปญหาไวมากกวา 1 วธเสมอ ทงนเพอจะชวยใหมความคลองตวและประสบผลส าเรจมากขน เพราะการเตรยมทางแกไวหลายๆ ทางยอมสะดวกในการเลอกใชใหเหมาะสมกบสถานการณได และยงเปนการประหยดเวลาและเพมก าลงใจในการแกไขปญหาดวย

4. เปนคนทมสขภาพรางกายสมบรณทงรางกายและจตใจ หรอสขภาพกายดสขภาพจตกดนนเอง ทงนเพราะมการพกผอนหยอนใจอยางเพยงพอ และมความสนใจตอสงใหมทพบ และยงเปนชางซกถามและจดจ าไดด ท าใหสามารถน าขอมลทจดจ ามาใชประโยชนไดด จงท าใหงานด าเนนไปไดดวย

5. เปนคนทยอมรบและเชอในบรรยากาศและสภาพแวดลอมวามผลกระทบตอความคดสรางสรรค ดงนน การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมวา มผลกระทบตอความคดสรางสรรคดงนน การจดบรรยากาศ สถานท สงแวดลอมทเหมาะสม จะสามารถขจดสงรบกวนและอปสรรค ท าใหการพฒนาการคดสรางสรรคเปนไปอยางมประสทธภาพ

ทอรแรนซ ไดสรปลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรคสง จากผลการศกษาของ สเตนนและเฮนซ (Stein and Heinze, 1690) ซงไดศกษาบคลกภาพของเดกทมความคดสรางสรรคสง โดยเปรยบเทยบกบเกณฑซงเปนแบบวดบคลกภาพ Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI), Thematic Apperceprtion (TAT), แบบวดบคลกภาพของรอรชาจ (Rorschach) และอนๆ ซงไดสรปบคลกภาพทส าคญๆ ของบคคลทมความคดสรางสรรคสงไว 46 ประการ ดงน

รบทาโปรเจค.net

36

1. มความสามารถในการตดสนใจ 2. มความเปนอสระในดานการคด 3. มอารมณออนไหวและเปนคนออนโยน 4. มความกลาทจะคดในสงทแปลงใหม 5. มแนวคดคอนขางซบซอน 6. มความคดเหนรนแรง 7. มความเชอมนในตนเองสง 8. มความพยายามทจะท างานยากๆ หรองานทตองแกปญหา 9. มความจ าแมนย า 10. มความรสกไวตอสงสวยงาม 11. มความซอสตยและรกความเปนธรรม 12. มความเปนอสระในการตดสนใจ 13. มความตงใจจรง 14. มความสามารถในการหยงร 15. มกจะกลาหาญและชอบการผจญภย 16. มกจะใชเวลาใหเปนประโยชน 17. มกจะคาดคะเนหรอเดาเหตการณลวงหนา 18. มกจะชวยเหลอและใหความรแกผอน 19. มกจะตอตานในสงทไมเหนดวย 20. มกจะท าผดขอบงคบและกฎเกณฑ 21. มกจะวเคราะหวจารณสงทพบเหน 22. มกจะท างานผดพลาด 23. มกจะท าในสงแปลกๆ ใหมๆ 24. มกจะรกสนโดษ 25. มกจะเหนแกประโยชนของผอนมากกวาประโยชนของตนเอง 26. มกใหความสนใจกบทกสงทอยรอบตว 27. มกจะอยากรอยากเหน 28. มกจะยอมรบในสงทไมเปนระเบยบ 29. มกจะไมท าตามหรอเลยนแบบผอน 30. มกจะหมกมนในปญหา

รบทาโปรเจค.net

37

31. มกจะดอดงและหวแขง 32. มกจะชางซกถาม 33. มกจะไมสนใจในสงเลกๆ นอยๆ 34. มกจะไมยอมรบความคดของผอนโดยงาย 35. มกจะกลาแสดงความคดเหนทไมตรงกบผอน 36. มกจะรกและเตมใจเสยง 37. มกจะไมเบอทจะท ากจกรรม 38. มกจะไมชอบท าตวเดน 39. มกจะมความสามารถในการหยงร 40. มกจะพอใจในผลงานททาทาย 41. มกจะไมเคยเปนศตรของใคร 42. มกจะตอตานกฎระเบยบตางๆ ทไมถกตอง 43. มกจะวางเปาหมายใหกบชวตตนเอง 44. มกจะตอตานการกระท าทรนแรงตางๆ 45. มกจะจรงใจกบทกๆ คน 46. มกจะเลยงตนเองไดโดยทไมตองพงพาผอน

ลโก และเฮอรซ (Lugo and Hershey. 1979 : 322) ไดกลาวถงลกษณะของบคคลทมระดบความคดสรางสรรคสง คอ

1. ชอบสงแปลก ๆ ใหม ๆ 2. มความเชอมนในตนเอง 3. เปนคนใจกวางทจะรบประสบการณใหม ๆ ได 4. มความอดทนตอความผดปกต และความไมเปนระบบระเบยบได 5. มอารมณขน 6. เปนคนไมเครยด จอหนสน (Johnson. 1979 : 15) ไดรวบรวมลกษณะของบคคลทมระดบความคด

สรางสรรคสง คอ 1. มความคลองตวในการคด 2. มความยดหยน 3. มความสนใจในปญหาตาง ๆ และพยายามคดตามปญหา

รบทาโปรเจค.net

38

4. ชอบใชเวลาเพอการส ารวจ และวเคราะหเรองราวตาง ๆ 5. ชอบสงสย และคดไตรตรองเรองราวตาง ๆ 6. มความเชอมนในตนเอง 7. ชอบสงแปลก ๆ ใหม ๆ

8. มสตปญญาด และมความคาดหวงสง เวสเลอร (Wechsler. 1955) ไดกลาวถงลกษณะส าคญของบคคลทมความคดสรางสรรคไว 7 ดงน

1. มความไวในการรสงรอบตว เปนผมประสาทสมผสด 2. มความยดหยนทางความคด เปนผมความสามารถในการปรบตวตอสถานการณ

ใหม ๆ หรอการเปลยนแปลงตาง ๆ ไดอยางรวดเรว 3. มอสระในการตดสนหรอพจารณาสงตาง ๆ ดวยตนเอง 4. มใจกวางและอดทนตอปญหาเปนผมความคดวาเปนความเหนตรงขามหรอ

ภาวะปญหาทซบซอนยงเหยงจะเปนสง ทกอใหเกดประสบการณทมคณคา 5. มความสามารถเชงนามธรรม เปนผมความสามารถวเคราะหปญหา 6. มความสามารถในการสงเคราะห เปนผมทกษะทจะเปนผบรณาการ

องคประกอบตาง ๆ เขาดวยกนใหเปนรปแบบใหม 7. มพลงและไมอยนงเปนผมแรงขบหรอแรงจงใจสง จะมองปญหาตาง ๆ ในลกษณะททาทายมากกวาอปสรรค

รบทาโปรเจค.net

39

ภาพประกอบ 1 แสดงบคคลทมความคดสรางสรรค บงอร ชนกลกจนวฒน (2529 : 35) ไดรวบรวมลกษณะของบคคลทมระดบความคดสรางสรรค คอ

1. ชอบอสระ (Independence) และมความเชอมนในตนเองสง 2. ยดหยน (Flexibility) มองโลกกวางและไกล 3. มแรงกระตนใหกลากระท าและกลาเสยง (Impulsivencss) 4. มอารมณขน (Sense of Humour) 5. แรงจงใจทเขมแขง (Strong Motivation) 6. ชอบการทดลองทสลบซบซอน (Complex Experiment)

นกจตวทยาและนกการศกษาไดอธบายถงลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรคไวมาก สรปไดดงน

1. มความคดทเปนอสระไมชอบท าตามผอนโดยไมมเหตผล เปนตวของตวเอง 2. เปนผทยดหยนในวธคด และการท างาน สามารถดดแปลงปรบปรงแกไขวธการ

คดและการท างานไดคลองแคลว 3. เปนผทมความคดกวางขวางคดไดหลายแงมม หลายทศทาง และสามารถทจะ

คดพลกแพลง แกปญหาตาง ๆ ใหลลวงไปดวยด 4. เปนผทชอบคดหรอท าสงใหม ๆ ซงมกเปนสงทสลบสบซอน เพอแสดง

ความสามารถมความสขทไดคดและท า 5. เปนผทมกสงสยประหลาดใจ และสนใจในสงทแปลก ๆ ใหม ๆ 6. เปนผทมสมาธด และมความสามารถในการพจารณาไตรตรองเรองราวตาง ๆ

ไดนาน ๆ มชวงความสนใจนาน 7. เปนผทมความมงมน จดจอและผกพนอยกบงาน ตลอดจนมความอดทนอยาง

มากท างานแตละครง จะท าจนส าเรจและไมละความสนใจงาย ๆ 8. เปนผทสนใจหรอกงวลกบความส าเรจหรอความลมเหลว 9. เปนผทชอบสนกสนาน รนเรงและมอารมณขน สขภาพจตด 10. เปนผทมความคดค านง หรอจนตนาการสง และชอบหาประสบการณแปลก ๆ

ใหม ๆ 11. มลกษณะความเปนผน า กลาคด กลาท า คดเปนท าเปนแกปญหาเปน

รบทาโปรเจค.net

40

12. สามารถยอมรบสงทเปนขอขดแยง ความคบของใจ และสงทไมแนนอนตาง ๆ ไดด 8. รปแบบกจกรรมพฒนาความคดสรางสรรค ในทรรศนะของทอแรนซ ความคดสรางสรรคของบคคลจะขนอยกบองคประกอบ 2 สวนคอ สวนทเปนศกยภาพในตวบคคลกบการกระตนจากสงเราภายนอกศกยภาพในตวบคคลนนไดแก ความสามารถ และทกษะ สวนกระตนจากภายนอกนนเปนการกระตนจากสงรอบขางตาง ๆ สงกระตนจากภายนอก จะเปนสงทส าคญทท าใหบคคลเกดความอยากรอยากเหน มความอดทนมมานะซงอาจเรยกรวม ๆ วาเปนสภาพดานอารมณหรอแรงจงใจ

ภาพประกอบ 2 แสดงองคประกอบทกอใหเกดความคดสรางสรรค เมอไดพจารณาลงไปในรายละเอยดกจะกลาวไดวา ความสามารถกด ทกษะกดทกอใหเกดความคดสรางสรรคนน อาจเกดขนไดจากกรรมพนธ และจากการศกษาอบรมหรอการเรยนร ความเชอทวาความคดสรางสรรคสามารถพฒนาไดดวยกระบวนการฝกนไดรบการยอมรบและมผลการวจยสนบสนนทงในและตางประเทศตวอยางรปแบบทใชฝกเปนรายบคคลและกลม

1. การฝกความไวในการรสก ความคดรเรมทดมกเกดขนจากการท างานรวมกนเปนกลม วธฝกความไวใน

รบทาโปรเจค.net

41

ความรสกเปนวธทชวยใหบคคลมความคดสรางสรรคทมประสทธภาพจากการสมพนธระหวางบคคลวธนความคดสรางสรรคจะเกดขนจากการรวมกจกรรมโดยใหสมาชกในกลมมความรสกทดและเหนความส าคญของกลมและใหทกคนพยายามปรบปรงทกษะการสอความหมายภายในกลมของตนเอง ในกจกรรมฝกความไวในความรสก ความสามารถทจะเขาใจความรสกนกคดของผอนไดอยางฉบไวนนถกตองกบความสามารถทจะแสดงพฤตกรรมอยางยดยนและเหมาะสมกบสมาชกกลม จะเปนเสมอนเปาหมายหลกของกจกรรมทรวมกนคดหรอแกปญหาอยางสรางสรรค

2. ฝกทกษะการวนจฉย การฝกทกษะการวนจฉยเปนวธการชวยในกลมยอมรบภาวะกดดนซงม

ผลกระทบตอประสทธภาพการท างานกลม ภาวะกดดนดงกลาวอาจเปรยบไดกบการปวยทเกดขนในกลม ดงนนสมาชกจะตองวนจฉยถงสาเหตขนแยกระหวางสมาชก ความเฉอยชาการชะลอการตดสนใจ รวมถงการตดสนใจทผดพลาดและอน ๆ ทเปนตนเหตในการท างานของกลมดอยประสทธภาพลง

การฝกวนจฉย เปนกลวธหนงทชวยใหสมาชกแยกแยะวาอะไรคออปสรรค หนง เปนตวขดขวางการท างาน หรอการแกปญหาอยางสรางสรรคของกลม

3. การระดมความคด วธออสบอรน เปนผคดน โดยมความเชอวาความคดทด ๆ จ านวนมากของ

บคคลจะเกบไวและเขาจะไมแสดงความคดเหลานนออกมาเนองจากกลวผอนวพากษวจารณฉะนน กลวธระดมความคดนจะไมเรมดวยการวพากษวจารณในสงทสมาชกในกลมคดวาเปนสงดหรอไมแตหากพยายามกระตนใหทกคนคดใหมากทสดเสยกอนแลวจงมการประเมนและสงเคราะหแนวความคดเหลานนภายหลง

ก. การอปมาตนเอง เปนการอปมาเปรยบตวเองเปนปญหา

ข. การอปมาโดยตรง เปนความพยายามทผคดจะนกถงสงอน ๆ ซงมลกษณะคลายคลงกบ

ปญหาทก าลงประสบอยแลวพจารณาธรรมชาต ของสงนน เพอน ามาใชในการแกปญหาทก าลงประสบอยแลวพจารณาธรรมชาต ของสงนน เพอน ามาใชในการแกปญหาคดคนสงใหมๆ

ค. การอปมาสญลกษณ การอปมาโดยวธนจะใชสญลกษณเพออธบายคณลกษณะบางอยางของ

สงใดสงหนง

รบทาโปรเจค.net

42

ง. การอปมาเพอฝน วธอปมาในลกษณะเพอฝน ผคดอาจจะจนตนาการโดยอาศยพนฐาน

การเลานทาน เรองเลาหรอนยายทองถนกได ในหองเรยนครสามารถสงเสรมความคดสรางสรรคไดหลายวธและท

ส าคญทสดครตองเปดใจใหกลารบฟงความคดเหนของเดกในการยอมรบและสนบสนนความคดทแปลกใหม ใหเดกตระหนกวาทกคนมศกยภาพดานความคดสรางสรรค และใหเดกมความมนใจทจะแสดงความคดสรางสรรคความสามารถของตวเขาออกมา

ลกษณะของกจกรรมสรางสรรคและการและการแกปญหา ทอแรนซ นกจตวทยาชาวอเมรกา เปนผศกษาคนควาดานความคดสรางสรรคมาเปนเวลานบสบ ๆ ป และไดเขยนหนงสอทางดานความคดสรางสรรคไวหลายเลม เชน 1. Encouraging Creativity in the Classroom

2. Guiding Creative Talent 3. Rewarding Creative Behavior

และไดศกษาวจยไวอกมาก ตลอดจนสรางบทบาททดสอบความคดสรางสรรคไวหลายรปแบบ ทงแบบภาพ แบบภาษา แบบใชเสยงและดนตรเปนสอ เปนตน กลาวไววาทอแรนซเปนผ ศกษาอยางลกซงและจงจง และสรางแนวคดและขอเสนอแนะตางๆ ทางดานความคดสรางสรรค ทอแรนซไดเสนอแนวคดเกยวกบลษณะพนฐานของกจกรรม ซงเปนแรงจงใจใหผเรยนเกดการเรยนรและแกปญหาอยางสรางสรรคไว 3 ลกษณะ ดงน ลกษณะท 1 ความไมสมบรณ การเปดใจกวาง (Incompleteness, Openness) ความไมสมบรณหรอเปดรบประสบการณเปนลกษณะพนฐานอนดบแรกสดในกระบวนการเรยนรและการแกปญหาอยางสรางสรรค ทอแรนซและผเชยวชาญทางดานความคดสรางสรรคไดเสนอแนะวา “พลงความไมสมบรณจะเปนแรงจงใจในการเรยนรและความสมฤทธผล” กลาวคอเมอผเรยนเกดความรสกวางานทตนท านนยงไมสมบรณ ยงมชองวางหรอขอบกพรองบางประการกจะท าใหผเรยนคดศกษาคนควาและพยายามท าใหสมบรณอนเปนแนวทางหนงทชวยกอใหเกดงานสรางสรรคดงน เบนซาน (Ben shahn) จตรกรเอกไดกลาววา ความคดและความรสกของเขาเกยวกบภาพทเขยนนนยงไมสมบรณ ไมกระจางชด กเปรยบกบความรสกนกคดของนกประดษฐ ความไมสมบรณ ความมชองวางทจะตองเตมใหเตม ท าใหนกประดษฐคดตอเนองสงตางๆ ไดกลาวมาแลว และจะเปนแรงกระตนหรอเปนพลงใหเดกอยางเรยนร อยากหาค าตอบใหกบตนเอง ทอแรนซไดทดลองสอนโดย

รบทาโปรเจค.net

43

เอาภาพมาใหนกเรยนดหรออานเรองใหฟง แลวใหเดกลองคดสงทตองการเรยนรจากภาพหรอเรองนน ๆ ซงไมปรากฏในภาพหรอกลาวไวในเรอง เปนตน พบวาสามารถกระตนใหเดกเกดความคดของตนเอง และคดแปลกตางจากสงทไดพบไดเหน อนเปนทางหนงทกระตนใหเดกคดสรางสรรคและเรยนรการแกปญหาตอไป มกลวธสอนของครหลายวธจะสงเสรมใหเกดความคดสรางสรรคและการแกปญหาอยางสรางสรรค โดยอาศยความไมสมบรณเปนแรงจงใจไปกระตนใหเดกอยากเรยนอยากรอยากศกษาเพมขน ทงในบทเรยนวทยาศาสตร ศลปะ ภาษา และอน ๆ โดยปกตกลวธสอนสามารถจดล าดบในการใชทงกนสอนบทเรยน หรอน าเขาสบทเรยนระหวาด าเนนการสอน และหลงจากการสอนเสรจแลว ดงรายละเอยดดงน

ก. กลวธกอนเรมบทเรยน 1. เผชญกบสงทคลมเครอ ไมชดเจน และไมแนนอน 2. คาดหวงลวงหนา ดงตงความหวงไวสง 3. ท าสงทคนเคยไดดแปลก และท าสงทแปลกใหดเปนสงทคนเคยโดยใช

อปมาอปไมย 4. คดพจารณาจากสงเดยวกน แตใหคดพจารณาจากหลาย ๆ แง หลาย ๆ มมท

แตกตางกน เชน ในแงของจตวทยา กายภาพและความรสกทางอารมณ 5. ใชค าถามทย วย ทาทาย กระตนผเรยนคดหาค าตอบ หรอหาขอมลในทางท

แปลกใหม 6. ใหคาดการณ พยากรณ ท านายจากขอมลท ามจ ากด 7. วางโครงสรางของงานพอเปนแนวหรอทศทาง 8. สงเสรมใหนกเรยนอยากเรยนสงอน ๆ ทนอกเหนอจากสงทไดเรยนร

ข. กลวธระหวางเรยน – ระหวางสอน 1. คาดการณลวงหนา และตงความคาดหวงใหสงไวตอไป 2. สงเสรมใหเกดความคดสรางสรรค แทนทจะยอมรบอยางเสยไมได 3. ส ารวจสงทขาดไปและหนทางทเปนไปไดซงจะท าใหเกดความเปนระบบ

และการคดตรกตรองอยางรอบคอบ 4. น าเอาสวนประกอบทไมสมพนธกนมาเรยงล าดบไว 5. ใชความเรนลบ ความประหลาดทตรวจสอบพบใหเปนประโยชน 6. ใชค าถามแบบปลายเปด

รบทาโปรเจค.net

44

7. คาดการณหรอพยากรณจากขอมลทจ ากด เสมอนเปนขอมลหรอความจรงใหม

8. ท าสงทแปลกๆ เพมขนและใชอยางรอบคอบ 9. สงเสรมการมองเหตการณ สถานทและคดใหเปนประโยชน

ค. กลวธหลงจากบทเรยนหรอในการใหการบานหรอท างาน 1. เลนกบการคลมเครอและความไมแนนอน 2. คดหาค าตอบทสรางสรรค ซงหมายถงหาวธทดกวา ความส าเรจทมมากกวา 3. คนใหลกลงไป และมองใหไกล นอกเหนอจากสงทปรากฏแลว 4. ขยายหรอตกแตงความคดในขอเขยน ละคร จนตนยาย และอน ๆ 5. แสวงหาค าตอบทดเพอเปนแรงกระตน 6. ทดลองและทดสอบความทเลอกแลว 7. กระตนใหคดคาดการณไกลในอนาคต รวมทงทดเหมอนจะเปนไปไดยาก 8. ตงสมมตฐานหลาย ๆ อยางเพอใหมทางเลอก 9. จดรปแบบหรอความคดรวบยอดทไดรบเสยใหม 10. รวบรวมความหลากหลายและท าใหชดเจนยงขน 11. ถายโยงหรอจดขอมลสวนประกอบอน ๆ เสยใหม 12. ด าเนนการขนตอไปนอกเหนอจากสงทเราเคยรมาแลว

ลกษณะท 2 การสรางหรอผลตบางสงบางอยางขนมา และการใชใหเปนประโยชน (Producing Something and Using It)

วธการททอแรนซชอบและเสนอแนะในกระบวนการเรยนรการสรางสรรคและ แกปญหา คอ การใหผเรยนสรางหรอผลตงานบางอยางขนดวยตนเอง ซงอาจจะเปนการวาดภาพ การแตงเรอง การปนรปสตว เปนตน ตอจากนนกใหใชสงทผลตแลวนนใหเกดประโยชน สงนเปนหลกส าคญของกจกรรมททอแรนซและมาเยอรไดน าไปสรางคมอการคดส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาและมธยมศกษา ซงคมอการคดไดเสนอขนตอนไว 3 ขนดวยกน คอ ขนท 1 ผเรยนจะไดรบอนญาตใหท ากจกรรมรวมกบเพอนในชนเรยน เพอสรางความคดขน ขนท 2 นกเรยนแตละคนคดใหลกซงดวยตนเองกบสงทไดคดขน ขนท 3 นกเรยนจะไดรบการกระตนใหท าบางสงทเขาไดคดสรางขนในขนท 2 ตวอยางกจกรรมเสยงภาพ (Sound and Images) ซงเปนอปกรณการสอนอยางหนงของทอแรนซและมายเยอร เดกจะไดรบการชแจงใหจ าค า 4 ค าทจะกอใหเกดภาพขน ตอมากใหเดก

รบทาโปรเจค.net

45

ฟงค าเหลานนอกเปนครงท 2 และ 3 แตละครงจะกอใหจนตนาการของเขากวางไกลออกไป ผลสดทายเดกจะตองเลอกภาพพจนทเดกสนใจมากทสด แลวใชเปนพนฐานในการแตงเรอง วาดภาพ แตงเพลง หรอคดทาเตนร า ในการฟงเทละคร เทปจะหยดทจดส าคญ ๆ เพอใหเดกคดแกปญหา คาดการณหรอพยากรณ และคดหาทางทเปนไปไดหลาย ๆ ทาง แลวใชขอสรปนนเปนพนฐานในการสอบถาม วจย หรอสรางสงตาง ๆ ขน เชน บทละคร ค าประพนธ นทาน หรอบทเพลงตาง ๆ เปนตน ลกษณะท 3 การใชค าถามของเดก (Using Pupil Question) ความอยากรของเดก ๆ ท าใหเขาถามค าถามตาง ๆ มากมาย กวาอายจะถงเกณฑเขาโรงเรยน เดกจะเรยนรทกษะในการหาค าตอบโดยการตงค าถามเมอเขาโรงเรยน ครจะเรมถามค าถามตาง ๆ ทงหมดเสยเอง เดกกโอกาสนอยมากทจะถามค าถามใด ๆ ยงกวานน ค าถามของครมกจะเปนค าถามทไมตรงค าตอบเปนสวนใหญ เพราะค าตอบทงหมดครรแลว ค าถามเพอหาค าตอบใหม ๆ จงมกไมคอยมในหองเรยน ถาครปลอยใหเดกถามเพอหาค าตอบไดจรง ๆกไมตองสงสยวาเดกจะถามกนอยางมากมายดวยความตนเตนและคลองแคลว ซงนาจะยอมรบเปนสงธรรมดาและควรจะรวมกนคดหาค าตอบทงครและนกเรยน พนฐานในการพฒนาทกษะการตงค าถาม คอความสามารถของครทจะยอมรบค าถามทเดกถาม และควรใหรางวล เดกทถามค าถามมากกวาเดกทตอบค าถามไดไมมสงใดเปนรางวล ทยงใหญส าหรบเดก มากกวาการคนพบค าตอบของค าถามทไดถามแตสงนไมไดหมายความวาครจะตองตอบค าถามในทนททนใด เพราะมกฎอยวา อยาตอบค าถามในสงทเดกอาจจะคนพบค าตอบดวยตนเอง แตกมไดหมายความวาใหครผลดการตอบค าถามออกไป ครควรหาเทคนควธในการสงเสรมบรรยากาศในการถามค าถาม และการคนหาค าตอบใหนาสนใจยงขน การสงเสรมความคดสรางสรรค ความคดสรางสรรคเปนคณสมบตทมอยในตวเดก และสามารถสงเสรมใหพฒนาไดทงในทางตรงและทางออมทางตรงคอการสอนและการฝกฝนอบรม สวนทางออม คอการสรางสภาพบรรยากาศ การจดสงแวดลอมและการสงเสรมความเปนอสระในการเรยนร (อาร รงสนนท 2524 :74) แตการจะสงเสรมใหพฒนาไดมากหรอนอยแคไหน ยอมขนอยกบหลกหรอวธการในการสงเสรม ซงนกจตวทยาและนกการศกษาไดเสนอแนะไวมากมายสรปไดดงน 1. สงเสรมใหเกดความรสกปลอดภยและเปนอสระ โดยผปกครอง คร อาจารย เขาใจและยอมรบในคณคาของแตละบคคล ตลอดจนยอมรบในการแสดงออกอยางอสระของเขา 2. สงเสรมใหเดกถามและใหความสนใจตอค าถามทแปลกใหม และบดา มารดา หรอคร ไมควรมงทค าตอบทถกเพยงอยางเดยว ควรบอกหลายแนวทาง และควรเปดโอกาสให

รบทาโปรเจค.net

46

แกปญหาดวยการเอาเสยงบาง และควรกระตนใหเดกไดคดวเคราะหคนหาเพอพสจนการเดาโดยใชการสงเกตและประสบการณของตนเอง 3. ตงใจฟงและเอาใจใสตอความคดแปลกใหมของเดกดวยใจเปนกลาง เมอเดกแสดงความคดเหนในเรองใดแมจะไมเคยไดยนมากอนกควรรบฟงไวกอน อยาเพงตดสนและหยดย ง ปฏเสธความคดนน 4. สงเสรมใหเดกมความคดเปนของตวเอง และกลาแสดงความคดเหน ตลอดจนเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนในกลายแงมม โดยการใหก าลงใจ ชมเชย 5. กระตอรอรนทจะตอบค าถามทแปลกใหมของเดกอยางมชวตชวา และแสดงใหเหนวาความคดของเขานนมคณคา สามารถทจะน าไปใชใหเกดประโยชนได 6. กระตนและสงเสรมใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง โดยเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรเรมท ากจกรรมดวยตนเอง 7. จดใหมกจกรรมการระดมความคด (Brain Storming) ในการแกปญหาตาง ๆ จะท าใหผเรยนมความคดทเปน 8. สงเสรมใหเดกมจนตนาการ และมการประดษฐสงตาง ๆ หรอคดวธการทแปลก ๆ ใหม ๆ โดยบดามารดาและนอกจากนกยงมเทคนคการสอนทสามารถกระตนใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรคมหลายวธ ครจ าเปนตอง นอกจากนกยงมเทคนคการสอนทสามารถกระตนใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรคมหลายวธ ครจ าเปนตองเลอกไปใชใหสอดคลองกบสงทจะกระตนใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรค ซงบางครงตองใชมากกวา 1 เทคนควธจงจะท าใหนกเรยนมปรมาณของความคดอยางเพยงพอ นกเรยนจะใชวจารณญานตดสงทไมเกยวของออกทละประเดนใหคงเหลอแตสงทใชไดมาเปนแนวทางชน าใหเกดความคดสรางสรรคใหม เทคนคการสอนใหนกเรยนมความคดสรางสรรค มดงน 1. การระดมสมอง เปนกจกรรมทใชเวลาไมมากในการรวบรวมความคดเหน โดยเนนใหมการพจารณาตดสนใจและวจารณอยางเสร 2. การอปมาอปไมย ดวยกรใชการเปรยบเทยบ พจารณาดความเหมอนกนเพอสรปเปนความคดเหนทแจมชดขน 3. การเทยงเคยง เปนการหาความสมพนธระหวางสงของ 2 อยางเพอหาลกษณะรวม เพอเปนขอมลสรางสรรคงาน

รบทาโปรเจค.net

47

4. การปรบเปาหมายหรอการทดแทนดวยการใชประสบการณไปสรางจนตนาการในอนาคตโดยใชค าวา " ถา.....จะ..." ท าใหสงทปรารถนาในอนาคตไดปรากฏเปนจรงขนมาจากการ " สมมต " 5. การตความ เปนการใชความคดอธบายปรากฎการณทไดพบเหนใหตนเองและผอนเขาใจ 6. การวจารณ เปนการวเคราะห ประเมนองคประกอบตาง ๆ อยางเทยงธรรม มหลกฐานทเปนขอเทจจรง 7. การจดเขาพวก เปนการเกบรวบรวมขอมลและปญหาตาง ๆ โดยใชสมดบนทก หรอปายนเทศมาจดเขาพวกซงอาจสงเคราะหไดเปนหลกเกณฑเปนความรใหม 8. การไมใสใจชวคร เปนการหยดพกท างานเมอท างานไดระยะหนงแลวเพอเปนการปลอยใหแนวทางการแกไขปญหาไดแสดงออกมาจากจตส านก 9. การลงมอท า เมอลงมอท ายอมพบปญหาและอปสรรค กอใหเกดแนวคดในการแกไขปรบปรงใหดขนและอาจพบปญหาแนวคดของตน 10. ความไมคาดคด ความเกยวของทไมคาดคดโดยการอาน การคนหา การสงเกต อาจน ามาซงความคดใหม ๆ ได 11. การปรบเปลยนของทมอยแลว อาจเปนชนสวนของสงของ วธการหรอความคด การเปลยนส รปราง เปนตน 12. การพดใหเกนจรง เปนการสรางจนตนาการใหเกนจรงจากธรรมชาตเพอกระตนความคดใหมการพฒนารปแบบใหม 13. ความตรงกนขาม เปนการมองในทางสลบกนโดยจนตนาการใหเปนสงตรงกนขาม ท าใหคนไดใชความคดทอาจเปนวธการน าไปสความคดใหม 14. เหตการณทรนแรง การท าใหรนแรงขนเปนเหตการณทไมไดคาดหมายในบางกรณอาจท าใหเกดการเปลยนแปลงความคด เปนความคดสรางสรรคใหม ๆ ได 15. การใชกระบวนการแกปญหา โดยน าเทคนคและกระบวนการทมผรไดทดสอบสมมตฐานของตนเองแลวไดผล มาจดล าดบขนตอนของกระบวนการ ท าใหเกดแนวทางความคดหรอวธการตาง ๆ ในบทความนไดกลาวถง ลกษณะของครทจะชวยใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรค ตลอดจนการจดบรรยากาศภายในชนเรยน เพอชวยใหนกเรยนมความคดสรางสรรคได 9. แบบทดสอบความคดสรางสรรค

รบทาโปรเจค.net

48

แบบทดสอบความคดสรางสรรคเปนเครองมออยางหนงในการวดพฤตกรรมความคดสรางสรรคทเปนระบบซงหากใชควบคกบแบบส ารวจพฤตกรรมหรอแบบสงเกตพฤตกรรม ความคดสรางสรรค กยงจะชวยใหไดขอมลทใกลเคยงและถกตองตรงกบความเปนจรงมากยงขน แบบทดสอบความคดสรางสรรคทนยมใชในปจจบนมดงตอไปน แบบทดสอบความคลองแคลวของกลฟอรดและครสเตนเสน ( Christensen,Guilford Fluency Tests )

แบบทดสอบน กลฟอรดและคณะแหงมหาวทยาลยแคลฟอรเนยดอนไดคดขน เพอวดความคดกระจาย ( Divergent Thinking ) โดยมงวดตวประกอบในแตละเซลลตามโครงสรางสมรรถภาพทางสมอง ซงม 3 มต คอ เนอหาทคด ( Content ) วการคด ( Operation ) และผลตผลแหงความคด ( Prodct ) ตามล าดบ ตวอยางเชน DSU หมายถง ใชวธการคดแบบผลตจ าแนกเนอหาทคดเปนแบบสญลกษณ และผลตผลแหงความคดออกมาในรปของหนวย เปนตน ดงรปตอไปน

ภาพประกอบ 3 แสดงแบบทดสอบความคดสรางสรรคของมหาวทยาลยแคลฟอรเนยตอนใต

โดยบรรจลงเซลลของแบบจ าลองโครงสรางของสมรรถภาพทางสมองของกลฟอรด

ความหมายของสญลกษณรหส

วธการคด ผลตผลของความคด

รบทาโปรเจค.net

49

ลกษณะของแบบทดสอบ แบบทดสอบความคลองของกลฟอรดและครสเตนเสน ประกอบดวยแบบทดสอบยอย 4 ชด 11 ฉบบ โดยแบงออกเปนดานภาษาเขยน 7 ฉบบ ดานรปภาพ 4 ฉบบ และเปนโจทยปญหา 1 ฉบบ แบบทดสอบนเหมาะกบนกเรยนระดบมธยมและผใหญ ตวอยางของแบบทดสอบมดงน 1. ความคลองแคลวในการใชค า ( Word Fluency,DSU) ใหเขยนค าประกอบดวยตวอกษรทก าหนดให เชน ปะ ปด ปด ปาค เปนตน 2. ความคลองแคลวทางความคด (Identiornal Fluency,DMU) ใหเขยนชอทอยในพวกหรอประเภทเดยวกน เชน ของเหลวทเปนเชอเพลงไดแก น ามนกาด แกสโซลนและแอลกอฮอล เปนตน 3. ความคลองแคลวดานเชอมโยง (Associatiorn Fluency,DMR) ใหเขยนค าตาง ๆ ทมความหมายคลายคลงกบค าทก าหนดให เชน น าหนก ยาก แขง เปนตน 4. ความคลองแคลวในการแสดงออก ( Expressional Fluency ,DSS) ใหเขยนประโยคประกอบดวยค า 4 ค า ในแตละค าเรมตนดวยตวอกษรทก าหนดให เชน " K - U - Y - I " Keep Up Your interest Kill useless yellow insects 5. การใชประโชคอยางอน (Alternate Uses,DMC) ใหบอกประโยชนอยางอนของสงเฉพาะทก าหนดใหมใชเปนการใชประโยชนโดยทวๆไป เชน หนงสอพมพใชท าประโยชนอยางไรไดบาง 6. การสรปผล (Consequcnce,DMU,DMC) ใหบอกเหตการณตางๆ ทเกดขนอนเปนผลเนองจากเหตการณสมมตฐานทก าหนดให เชน ถาคนไมจ าเปนตองนอนพกผอนจะเกดอะไรขนบาง : คนท างานไดมากขนไมจ าเปนตองใชนาฬกาปลก เปนตน

F = ภาพ R - ความสมพนธ (Rclations) S = สญลกษณ S - ระบบ ( Systems )

M = ภาษา T - การแปลงรป ( Transformations)

B = พฤตกรรม I - การประยกต ( Implications )

รบทาโปรเจค.net

50

ในการทดสอบนมการใหคะแนน 2 ประเภท คอ คะแนนรวมของค าตอบทเหนไดอยางชดเจน ซงเกดจากดานความคลองแคลวทางความคด (DMU) และคะแนนรวมของค าตอบพเศษออกไป ซงเกดจากความคดรเรม (DMT) 7. ประเภทของงานอาชพ (Possible Jobs,DMI) ใหบอกรายชอของงานอาชพตางๆ ทเกยวของกบค าทก าหนดให เชน หลอดไฟฟา : วศวกรไฟฟา เจาของโรงงานผลตหลอดไฟฟา และอนๆ เปนตน 8. การวาดรป (Making Objects,DFS) ใหวาดรปสงของเฉพาะโดยใชเซตของรปทก าหนดให เชนรปวงกลมและรปสามเหลยม เปนตน ในการวาดรปสงของอยางหนงอาจใชรปทก าหนดใหซ ากนไดและเปลยนแปลงขนาดได แตจะตองไมเตมรปทรงหรอเสนอน ๆ เพมขนอก 9. การสเกตซรป (Sketches,DFU) ใหตอเตมใหเปนรปจากภาพรางทก าหนดให เชน วงกลม สามเหลยม และตอเตมภาพใหสมบรณ และแตกตางกนใหมากทสด 10. ปญหาไมขดไฟ (Match Problem,DFT) จากโจทยทก าหนดให เชน ปญหาไมขดไฟ ใหเอากานไมขดไฟจ านวนหนงออก โดยใหกานไมขดไฟทเหลอประกอบกนเปนรปสเหลยมจตรส หรอรปสามเหลยมทมจ านวนรปตามทตองการ 11. การตกแตงรป (Decorations,DFI) ใหตกแตงรปวาดเกยวกบสงของทวไปทรางเอาไวแลวดวยแบบทแตกตางกน แบบทดสอบของวอลลาซและโคแกน แบบทดสอบนประกอบดวยแบบทดสอบยอย ดงน ฉบบท 1 "พวกเดยวกน" ม 4 ขอ ใหพยายามนกหาค าตอบทแปลกใหม ไมเหมอนใคร มาใหมากทสดจากสงเราทก าหนดให เชน จากสเหลยมเปนตน ฉบบท 2 "ประโยชนของสงของ " ม 8 ขอ ใหบอกประโยชนของกระดาษหนงสอพมพทอานแลวมาใหมากทสด ฉบบท 3 "ความเหมอนกน" ม 10 ขอ เชน เกาอกบโตะมอะไรคลายกนบาง ฉบบท 4 "ความหมายของภาพเสน" ม 8 ขอ ใหบอกมาใหมากทสดวาเมอดภาพแลวนกถงอะไรบาง

รบทาโปรเจค.net

51

ฉบบท 5 "ความหมายของเสน" ม 8 ขอ ใหดภาพทเปนเสนแลวบอกวาเปนอะไรไดบาง บอกมาใหมากทสด แบบทดสอบนใหเวลา 55 นาท

แบบทดสอบความคดสรางสรรคของทอแรนซ (Torrance Test of Creative Thinking) ศาสตราจารย ดร.อ พอล ทอแรนซ แหงมหาวทยาลยจอรเจย สหรฐอเมรกา เปนผพฒนาเครองมอวดความคดสรางสรรค ซงมทงแบบส ารวจ แบบทดสอบ หลายรปแบบ ส าหรบแบบทดสอบ ทอแรนซไดพฒนาขนภายในขอบเขตและเนอหาทางการศกษา ซงเปนโปรแกรมการวจยระยะยาวทเนนเฉพาะประสบการณในหองเรยน ทสนบสนนและเราใหเดกเกดความคดสรางสรรค แบบทดสอบความคดสรางสรรคของทอแรนซ มดงตอไปน 1. แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพ ( Thinking Creativeely With Pictures) ม 2 แบบคอ แบบ ก และแบบ ข 2. แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยภาษา (Thinking creatively with words) ม 2 แบบ คอ แบบ ก และแบบ ข 3. แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยเสยงและภาษา (Thinking creatively with Sound and words: Sounds and Images) 4. แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยการปฏบตและการเคลอนไหว (Thinking creatively in Action and Moverment ) ส าหรบในทนจะกลาวเฉพาะแบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพและแบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยภาษา แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพเปนสอแบบ ก แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพม 2 แบบ คอแบบ ก และแบบ ข เปนการทดสอบคขนานซงทอแรนซ ไดก าหนดสงเราใหมลกษณะคลายกน มจดมงหมายเดยวกนแตแตกตางกนในสงเราทก าหนด แบบทดสอบทงแบบ ก และแบบ ข ใหส าหรบเดกชนอนบาล อดมศกษา แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพแบบ ก ประกอบดวย แบบทดสอบยอย 3 ชด ซงทอแรนซ เรยกแบบทดสอบยอยวากจกรรม แบบสอบยอยจงประกอบดวยกจกรรม 3 กจกรรม ดงน

รบทาโปรเจค.net

52

กจกรรมชดท 1 การวาดภาพ (Picture Construction) โดยใหเดกตอเตมภาพจากสงเราทก าหนด เปนกระดาษสตกเกอรสเขยว รปไข ใหเดกตอเตมภาพใหแปลกใหม นาตนเตน และนาสนใจทสดเทาทจะเปนไปได แลวใหตงชอภาพทวาดแลวใหแปลกทสด กจกรรมชดท 2 การตอเตมภาพใหสมบรณ (Picture Completion) โดยใหเดกตอเตมภาพจากสงเราทก าหนดเปนเสนในลกษณะตาง ๆ มจ านวน 10 ภาพ เปนการตอเตมภาพใหแปลก นาสนใจ และนาตนเตนทสดเทาทจะเปนไปได แลวตงชอภาพทตอเตมเสรจแลวใหแปลกและนาสนใจดวย กจกรรมชดท 3 การใชเสนคขนาน (Pararcll Line ) โดยใหเดกตอเตมภาพจากเสนคขนาน จ านวน 30 คเนนการประกอบภาพโดยใชเสนคขนานเปนสวนส าคญของภาพและตอเตมภาพใหแปลก แตกตางไมช ากน แลวตงชอภาพทตอเตมแลวดวย การท าแบบทดสอบทง3 กจกรรม เนนการวาดภาพใหแปลก นาตนเตนนาสนใจ และวาดจากความคดของเดกเอง หรอแสดงสญลกษณ กจกรรมทง 3 ชดใชเวลาทดสอบกจกรรมชละ 10 นาท เมอหมดเวลากจกรรมกตองเรมท ากจกรรมไปทนท กจกรรมทง 3 ชด จงใชเวลา 30 นาท แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพเปนสอแบบ ข แบบทดสอบนมลกษณะเปนแบบทดสอบคขนานกบแบบ ก จะแตกตางกนเฉพาะสงเราทก าหนด กลาวคอในกจกรรมชดท 1 เปนการวาดภาพ โดยใหเดกตอเตมจากกระดาษสตกเกอรสสมเปนรปคลายใสกรอก กจกรรมชดท 2 การวาดภาพใหสมบรณ โดยใหเดกตอเตมจากเสนลกษณะตาง ๆ ซงตางกบแบบ ก และกจกรรมชดท 3 การใชวงกลม (Circles) โดยใหเดกตอเตมภาพจากสงเราทเปนวงกลมขนาดเดยวกนจ านวน 30 วง ในการทดสอบผท าการทดสอบควรสรางความคนเคยเปนกนเองกบเดกไมใหเดกเกดความหลาดกลว ตนเตนและค านงถงคะแนนไดตก การใชค าพดกระตนและสรางแรงจงใจใหเดกเปนสงจ าเปนในการท าแบบทดสอบ ในท านองวา " วนนครมเกมสสนก ๆ มาใหนกเรยนเลนโดยจะใหนกเรยนวาดภาพตามทนกเรยนคดวาแปลกใหมทสด ซงไมเคยมใครวาดมากอน พยายามวาดภาพใหแตกตางจากคนอนๆ และขอใหนกเรยนจงสนกสนานกบการวาดภาพในวนน กลาวโดยสรป ค าชแจงในแบบทดสอบเนนถงความสนกสนาน มงขจดความกลวและพยายามใหเดกเกดความสะดวกสบาย กระตนใหเกดความอบอนทางจตใจ แบบทดสอบนใชเปนแบบทดสอบกลมหรอรายบคคลกได การตรวจใหคะแนน การใหคะแนนความคดสรางสรรคแบงออกเปน 3 ดาน ดงน

รบทาโปรเจค.net

53

1.ความคลองตว ( Fluency) หมายถง ความสามารถในการคดหาค าตอบไดอยางคลองแคลว รวดเรว และมปรมาณการตอบสนองไดมากในเวลาจ ากด คะแนนความคดคลองตว คอ คะแนนทไดจากการวาดภาพทชดเจนสอความหมายไดในแตละกจกรรม เชน กจกรรมชดท 1 ความคดคลองตวมเพยง 1 คะแนน กจกรรมชดท 2 คะแนนความคดคลองตวสงสด 30 คะแนน 2. ความคดรเรม (Oringnality) หมายถง ความสามารถของบคคลในการคดสงแปลกใหม ไมซ ากบผอน โดยใชหลกเกณฑ ค าตอบของกลมตงแต 1 - 5 เปอรเซนต จดเปนความคดทแปลกและไดคะแนนมากทสด 3. ความคดละเอยดลออ ( Elaboration) หมายถงความคดในรายละเอยดทน ามาตกแตงความคดครงแรกใหสมบรณ แลวท าใหไดภาพชดเจนและไดความหมายสมบรณ ดงในภาพทมรายละเอยดแตละสวน ใหคะแนนสวนละ 1 คะแนน การคดคะแนนความคดละเอยดลออใชชวงคะแนน เชน จาก 1 - 5 = 1 คะแนน เปนตน แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยภาษาเปนสอ แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยภาษาเปนสอม 2 แบบ คอ แบบ ก และแบบ ข มลกษณะเปนแบบทดสอบคขนาน แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยภาษาเปนสอเหมาะส าหรบเดกชนประถมปลาย - ระดบอดมศกษา

ลกษณะของแบบทดสอบ แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยภาษาเปนสอ แบบ ข เราใหผตอบสนองความคดเชงสรางสรรคออกมาในรปของภาษา แบบทดสอบนประกอบดวยกจกรรมยอย 7 กจกรรม ดงน กจกรรมชดท 1 การตงค าถาม โดยใหนกเรยนตงค าถามจากภาพทก าหนดใหมากทสด เพอใหรวาเกดอะไรขนมากทสด และค าถามทตงนนไมใชค าถามทสามารถตอบไดเพยงแตเหลอบดรปภาพเทานน แตตองตอบจากความคด ตวอยางค าถาม ท าไมเดกผชายจงมาทสระน า ท าไมหของเขาใหญจง ท าไมจงแตงตวรมราม เสอผาของเขาเปนสอะไร

รบทาโปรเจค.net

54

กจกรรมชดท 2 การเดาสาเหต โดยใหนกเรยนเขยนสาเหตเดยวกบเหตการณทแสดงในรปภาพหนา 1 มาใหมากทสด (ภาพเดยวกบกจกรรมชดท 1) ตวอยางค าตอบ เขาคงจะรอน เขาคงจะตองมาพบใครทนน แมคงจะท าโทษ ต ารวจก าลงจะจบเขา กจกรรมชดท 3 การเดาผลทเกดตามมา ใหนกเรยนเขยนผลทอาจเกดขนอนเนองมาจากเหตการณในภาพทก าหนดให (ภาพเดยวกบกจกรรมท 1 ) ตวอยางค าตอบ เขาจะมาพบเพอนของเขา ผงจะตอยเขา ครอบครวของเขาจะตามเพราะกนปลาเปนพษ กจกรรมชดท 4 ปรบปรงผลผลตใหดขน ใหนกเรยนดดแปลงชางในภาพทก าหนดให ใหเปนชางทนารกนาเลนดวยและเปนของเลนทเดก ๆ ชอบ และใหบอกมาหรอเขยนใหมากทสดเทาทจะมากได ตวอยางค าตอบ ทาสชางใหมใหเปนสชมพ ท าตาชางใหโตขนและหใหหอยลง ท ากรงใหชางอย ใสเสอผาใหชางดสวยงาม กจกรรมชดท 5 ประโยชนของสงของ ใหนกเรยน เขยนรายชอหรอบอกรายชอสงของทนาสนใจและแปลกทท าจากกลองกระดาษมาใหมากทสด ตวอยางค าตอบ ท าเปนโปสเตอรหรอแผนท ท าเปนชนวางของ ท าเปนหบบตรลงคะแนน ท าเปนกลองใสหนงสอ กจกรรมชดท 6 ตงค าถามแปลก ๆ ใหนกเรยนตงค าถามแปลก ๆ เกยวกบกลองกระดาษ ตวอยางค าถามกลองกระดาษแพงกวากลองไมหรอ ท าไมกลองกระดาษจงใสน าไมได อะไรจะเกดขนถาทกสงทกอยางท าดวยกระดาษแขง กลองขนาดไหนททานคดวาจะมประโยชนมากทสด

รบทาโปรเจค.net

55

กจกรรมชดท 7 การสมมตอยางมเหตผล ใหนกเรยนเขยนสงทคดหรอเดาวาอะไรจะเกดขนจากสถานการณทไมนาเปนไปไดทก าหนดให เชน สมมตวามกอนเมฆมเชอกผกหรอปลายตรงกบพนดน อะไรจะเกดขน ตวอยางค าตอบ จะมผน าตะกราไปแขวนเชอก ฝนจะตกตรงบรเวณนน อาจมผรองเรยนรฐบาล ถาเขาไมสามารถตดเชอกทหอยมาเกะกะสนามของเขา คนจะเอาเมฆไปขายเชนเดยวกบบอลลน พายจะเกดตรงบรเวณนน การตรวจใหคะแนน การตรวจใหคะแนนความคดสรางสรรคจะใหคะแนนเชนเดยวกบแบบทดสอบโดยอาศยรปภาพ คอ ใหคะแนนความคดคลอง ความคดยดหยน ความคดรเรม ดงตวอยางค าตอบในชดกจกรรมชดท 7 ดงน คะนนความคดคลองตว 5 คะแนนความคดยดหยน 4 (เพราะฝนตกบรเวณนน และพายจะเกดตรงบรเวณนน เปนค าตอบในทศทางเดยวกน) คะแนนความคดรเรมมเกณฑในการใหคะแนน ดงน ค าตอบทมผตอบ 5% หรอมากกวา ให 0 คะแนน ค าตอบทมผตอบ 2-4.99% ให 1 คะแนน ค าตอบทมผตอบนอยกวา 2% ให 2 คะแนน แบบทดสอบความคดสรางสรรคในประเทศไทย การศกษาเรองแบบทดสอบความคดสรางสรรคในประเทศไทย ไดศกษาคาควาจากแนวคดของนกจตวทยาและนกการศกษาทมชอเสยงในดานความคดสรางสรรคของตางประเทศ เชน กลฟอรด ทอแรนซ เปนตน โดยน าเอาแบบทดสอบเดมมาดดแปลงใหเหมาะสมกบเดกไทย เชนในเรองค าสง ค าชแจง การดดแปลงสงเราทก าหนด เปนตน แตหลกใหญยงคงเดม คอเนนการก าหนดสงเราทชวยใหเดกคด และวดองคประกอบของความคดสรางสรรค คอ ความคดรเรม ความคดยดหยน ความคดคลองตว และความคดละเอยดลออ เชนกน แบบทดสอบความคดสรางสรรคทสรางขนหรอดดแปลงขนนนกเพอประโยชนในการท าวทยานพนธของนสตนกศกษาระดบปรญญาโทมหาวทยาลยตาง ๆ เชน มหาวทยาลยศร นครนทรวโรฒ จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และมหาวทยาลยศลปกร เปนตน

รบทาโปรเจค.net

56

ส าหรบหนวยงานหรอสถาบนอน ๆ กไดใหความสนใจในการศกษาวจยเรองความคดสรางสรรค เชน กรมฝกหดคร สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ เปนตน จงมการสรางและดดแปลงแบบทดสอบความคดสรางสรรคขน ขอยกตวอยางงานวจยความคดสรางสรรคโดย ดร. อาร รงสนนท และคณะ กรมการฝกหดคร ซงมสวนเกยวของกบแบบทดสอบความคดสรางสรรคซงไดอธบายไปแลว กรมการฝกหดครไดท าการวจยความคดสรางสรรคไว 3 เรอง คอ

1. ความคดสรางสรรคของเดกไทยในระดบชนอนบาล – ป. 4 พ.ศ. 2521 2. ความคดสรางสรรคของเดกไทยในระดบชน ป. 5 – ม.ศ.3 พ.ศ. 2522 3. ความคดสรางสรรคของนกศกษาระดบอดมศกษา พ.ศ. 2533

งานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค 1. งานวจยในประเทศ

สาตน บโรดม (2523 : บทคดยอ) ไดศกษาผลของการสงเสรมความคดสรางสรรค ส าหรบเดกปฐมวยโดยการสรางแบบฝกวาดภาพ พบวาแบบฝกวาดภาพมประสทธภาพตอการสงเสรมความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยในดานความคดคลอง ความคดรเรม ความคดละเอยดลออ

วรตน คมค า (2534: บทคดยอ ) ไดศกษาการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนชน มธยมศกษาปทท 5 ทเรยนวชาศลปศกษาดวยกลวธระดมสมอง การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนวชาศลปศกษาดวยกลวธระดมสมอง เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย 1. แบบทดสอบความคดสรางสรรคทใชในการวจย คอ แบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพเปนสอ แบบ ก (Torrance Tests of Creative Thinking, Figural From A) ของ ดร.อ พอล ทอแรนซ แบบทดสอบฉบบนประกอบดวยกจกรรม 3 ชด คอ กจกรรมชดท 1 เปนการวาดภาพ ตอเตมจากสงเราซงเปนเสนคขนานจ านวน 30 ค 2. แผนการสอนวชาศลปศกษาดวยกลวธระดมสมองผวจยสรางขนเอง จ านวน 8 แผน ซงผวจยไดใหผเชยวชาญตรวจแกไข แลวน าไปทดลองใชเพอหาขอบกพรอง แลวน ามาปรบปรงแกไขใหเปนเครองเมอทสมบรณกอนน าไปใชจรง ตวอยางประชากร คอ นกเรยนชาย จ านวน 14 และหญง 18 คน จากชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนวดสสก สงกดกรงเทพมหานคร ซงไดจากการสมกลมตวอยางแบบงาย การด าเนนการวจยผวจยไดทดสอบความคดสรางสรรคของกลมตวอยางกอนเรยน โดยใชแบบทดสอบความคดสรางสรรคโดยอาศยรปภาพเปนสอแบบ ก. หลงจากนนไดท าการสอนกลมตวอยางตามแผนการสอนทสรางขน โดยผวจยด าเนนการสอนดานตนเองสปดาหละ 2 วน เปนเวลา 4 สปดาห แลวใหกลมตวอยางท าแบบทดสอบชดเดมอกครง น าคะแนนทไดจากการทดสอบทง 2 ครง มาเปรยบเทยบ เพอศกษาการพฒนาความคดสรางสรรคโดยการทดสอบวา t (t-test) ทระดบ

รบทาโปรเจค.net

57

ความมนยส าคญ .05 ผลการวจยพบวา คะแนนความคดสรางสรรคในทก ๆ ดาน หลงการเรยนศลปศกษาดวยกลวธระดมสมองสงกวากอนการ เรยน ซงแสดงใหเหนวาการสอนศลปะดวยกลวธ ระดมสมองชวยสงเสรมการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ใหพฒนาสงขนได หงสสนย เออรตนรกษา (2536 : บทคดยอ) ไดศกษาการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชรปแบบการคดแกปญหาอนาคตตามแนวคดของทอแรนซ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยการใชรปแบบการคด แกปญหาอนาคตตามแนวคดของทอแรนซ กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยยนเทศบาลสวนสนก จ านวนนกเรยนกลมตวอยางทงหมด 76 คน แบงเปนกลมทดลอง 38 คน กลมควบคมจ านวน 38 คน วชรเล ยนบรรจง(2539: 104– 106) ไดศกษาผลสมฤทธ ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนช นมธยมศกษาปท1 ท ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอครผลวจยพบวาผลสมฤทธ ทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยน ท ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอครแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ .01 สายสดา ตาบง(2545: บทคดยอ) ไดศกษาการพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยโดยใชศนยกจกรรมศลปะเสรของนกเรยนช นอนบาลปท2 ปการศกษา 2543โรงเรยนบานปาลานจงหวดแมฮองสอน จ านวน 24คน ผลการวจยพบวา 1พฒนาการทางความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยทไ ดรบการจดประสบการณโดยใชกจกรรมสรางสรรคตามแผนการจดกจกรรมศลปะเสรสงข นอยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ .012 พฒนาการทางความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยท ไดรบการจดประสบการณโดยใชกจกรรมสรางสรรคตามแผนการจดกจกรรมศนยศลปะเสรสงกวาเดกปฐมวยท ไดรบการจดโดยใชประสบการณตาม เทคนคการสอนแบบรบภาษาอยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ .01 อรรคนนท ดวงสวรรณ (2548 : บทคดยอ) ไดศกษาความคดสรางสรรคเปนความสามารถทางสมองทคดไดกวางไกลหลายทศทาง หรอเรยกวาลกษณะการคดอเนกนย หรอคดแบบกระจาย (Divergent thinking) ซงประกอบดวย ความคดคลองแคลว ความคดรเรม ความคดละเอยดลออ และความคดยดหยน การวจยครงนจงมความมงหมายเพอเปรยบเทยบคะแนนความคดสรางสรรคของนกศกษาชนท 1 มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จ านวน 80 คน ซงไดมาโดยการสมอยางงาย แลวแบง

รบทาโปรเจค.net

58

นกศกษาออกเปน 2 กลม คอ กลมทไดรบการฝกดวยโปรแกรมคอมพวเตอร จ านวน 40 คนและกลมทฝกโดยการวาดภาพบนกระดาษจ านวน 40 คน หลงจากนนผวจยไดท าการเปรยบเทยบคะแนนความคดสรางสรรค ดานความคดคลองแคลว ความคดรเรม ความคดละเอยดลออ และความคดยดหยนในแตละกลมและระหวางกลมเครองมอทใชในการวจย คอ ชดกจกรรมเพอพฒนาความคดสรางสรรค มคาความเชอมน 0.82 และแบบทดสอบความคดสรางสรรคของทอแรนซ วเคราะหขอมลโดยใช –test (Dependent Samples) และการวเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) ผลสรปนกเรยนกลมท 1 กลมทไดรบการฝกดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสามารถพฒนาความคดสรางสรรคดานความคดรเรมไดสงกวากลมทไดรบการฝกดวยการวาดภาพบนกระดาษอยางมนยส าคญทางสถต สวนความคดสรางสรรคดานความคดคลอง ดานความคดละเอยดลออ และความคดยดหยน ทง 2 กลม ไมแตกตางกน ดงนนอาจารยผสอนและผเกยวของจงควรสงเสรมการพฒนาความคดสรางสรรคในทกดาน โดยใชการฝกทงสอง 2 วธโดยเนนดานความคดรเรมเปนพเศษ เพอใหนกศกษามพฒนาการความคดสรางสรรคยงขนตอไป สบาภรณ วนสาสบ (2550,บทคดยอ) ไดศกษาผลการพฒนาชดกจกรรมสงเสรมการอานคดวเคราะหและเขยนเชงสรางสรรคกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ชนมธยมศกษาปท 3 โดยด าเนนการศกษากบกลมตวอยาง คอกลมตวอยางในการศกษาครงนแบงเปน 2 กลม คอ กลมตวอยางในการทดสอบประสทธภาพและกลมตวอยางในการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนผศกษาใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง ผลการศกษาพบวา ผลการทดสอบประสทธภาพการพฒนาชดกจกรรมสงเสรมการอานคดวเคราะหและเขยนเชงสรางสรรค กลมสาระการเรยนรภาษาไทย มคาประสทธภาพ 83.87/86.97 เปนไปตามเกณฑ ผลสมฤทธทางการเรยนการพฒนาชดกจกรรมแบบทดสอบหลงเรยนของนกเรยนสงกวาคาเฉลยแบบทดสอบกอนการเรยนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ความคดเหนของนกเรยนชนมธยมศกษาท 3 ทมตอชดกจกรรมสงเสรมการอานคดวเคราะหและเขยนเชงสรางสรรค ไดคาเฉลยเทากบ 4.40 สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ .57 อยในเกณฑเหมาะสมมากทสด เชษฐา ทองจ าปา (2552,บทคดยอ) ไดศกษาพฒนาชดกจกรรมฝกทกษะการเขยนเชงสรางสรรค สอดแทรกการอนรกษสงแวดลอมและเรองราวในทองถน ชนประถมศกษาปท 5 88โรงเรยนบานน ามา ส านกงานเขตพนทการศกษาเขตเชยงราย เขต 4 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 จ านวน 25 คน ผลการศกษาพบวา ชดกจกรรมมประสทธภาครวมเปน 90.70/88.93 สงกวาเกณฑประสทธภาพทก าหนดไว 80/80 ผลสมฤทธทางการเขยนเชงสรางสรรค พบวานกเรยนมผลสมฤทธหลงเรยนเฉลยเทากบรอยละ 88.93 สงกวารอยยละ 80 และสงกวากอนเรยนโดยมคะแนนความกาวหนาเฉลยเทากบ 6.92 คะแนน คดเปนรอยละเฉลยเพมขนเทากบ 23.07 ความพงพอใจของ

รบทาโปรเจค.net

59

นกเรยนทมตอชดกจกรรม พบวา โดยรวมนกเรยนมความพงพอใจตอชดกจกรรมในระดบมากทสด มคาเฉลยเทากบ 4.60 2.งานวจยตางประเทศ

อนลโย (Aniello. 2004 : 2755-A) ไดศกษาการเปลยนแปลงในการคดสรางสรรค ระหวางนกเรยนปรญญาตรในวทยาลยพมอด ของมหาวทยาลยแวนเคอรมลต การศกษามงเนนปฏสมพนธระหวางนกศกษากบอาจารยของพวกตนภายใตบรบทของเนอหาทเรยนในงานรายวชาความสมพนธระหวางนกศกษากบอาจารยไดออกแบบขนภายในกรอบของสภาพแวดลอมหองเรยนของวทยาลย โดยเฉพาะอยางยงใน (r) ระดบภาระงานของอาจารยและบรรยากาศเขารวมกนโดยวดจากค าตอบของนกศกษา การศกษาครงนไดศกษากบนกศกษาปรญญาตร จ านวน 36 คน ในภาควชามนษยและพฒนาองคกรในภาคเรยนฤดใบไมผลป 2001 ในรายวชามนษยและการพฒนาองคกร (HOD) 1200 เรอง “ความเขาใจในองคกร” วธการศกษาใหนกเรยนแบงนกเรยนออกเปนหลาย ๆ กลม ๆ ละ 6 คน แตละคนท างานโครงงานของตลอดรายวชาทงภาคเรยน ผลการศกษาพบวา นกศกษามการเปลยนแปลงความคดสรางสรรคเพมขนหลงเรยน และมการเพมขนอยางมนยส าคญในการเปลยนแปลงความคดสรางสรรคเพมขนหลงเรยน และมการเพมขนอยางมนอยส าคญในการเปลยนแปลงคดสรางสรรคตามระดบความคดสรางสรรคตอนเรมตน (แบบทดสอบกอนการเรยน) ยงระดบเรมตนต าเทาไร ยงมประสบการณเพมมากขนเทานนแตไมมการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญตามเพศหรออทธพลของกลม บลอยด (Bloyd. 2004 : 4023-4) ไดศกษาศกษาถงวาความทรหดอดทนมอทธพลตอการเขาถงความสามารถในการคดเชงสรางสรรคภายใตสภาพทตงเครยดไดอยางไร วธการศกษาเกบขอมลสองครง จากนกศกษาและลกจางกลมเดยวกน จ านวน 205 คน ทวทยาลยชมชนแหงหนงในภาคตะวนตกตอนกลาง ตลอดเวลา 12 สปดาหในภาคฤดใบไมรวง คะแนน 2 ครง ในวเคราะหความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงในการคดเชงสรางสรรคกบการเปลยนแปลงความเครยดระหวางผทมความทรหดอดทนต าและผทมความอดทนสง ผลการศกษาเสนอแนวโนมทแตกตางกนระหวางกลมตวอยางททรหดอดทนต ากวากลมตวอยางททรหดอดทนสง เมอเปรยบเทยบกนทจดก าหนดใหในเวลา ถงแมวาไมมสหสมพนธแตละอยางมนยส าคญทางสถต และละบคคลทมความทรหดอดทนต าความสมพนธเชงลบอยระหวางระดบความเครยดกบการแสดงใหเหนความสามารถในการคดเชงสรางสรรค และมความสมพนธเชงบวกระหวางระดบความเครยดกบความสามารถในการสรางสรรคส าหรบผทมความอดทนสงขอคนพบเหลานใหความเขาใจใหม ๆ เกยวกบวธการคดเชงสรางสรรคอาจชวยใหเกดความสมพนธระหวางความทรหดอดทนกบความเครยดได มเหตผลทมความอดทนสงขอคนพบเหลานใหความเขาใจใหม

รบทาโปรเจค.net

60

ๆ เกยวกบวธการทการคดเชงสรางสรรคอาจชวยใหเกดความสมพนธระหวางความทรหดอดทนกบความเครยดได มเหตผลทเชอถอไดวาภายใตสภาพความเครยดการคดสรางสรรคอาจจะไดรบความสะดวกจากความอดทนทงจตวทยา แมกเกรเกอร (McGreger. 2001 : 3293-A) ไดศกษาเพอโปรแกรมการสอนทออกแบบเพอเพมการคดสรางสรรคระหวางนกเรยนทเขาวทยาลยและ ไดรบการก าหนดวาเสยงตอการไมประสบความส าเรจทางการเรยน และเพอการศกษาผลของโปรแกรมทมทกษะการเรยนการคดเชงสรางสรรค ความสามารถในการอานและคดเชงวพากษวจารยของนกศกษากลมตวอยางจ านวน 97 คน นกเรยนทเขารวมโปรแกรมเปนนกเรยนชนปท 1 ทลงทะเบยนเรยนชวงเวลาเชอมโยงฤดรอน ของชนมธยมศกษาตอนปลายกบภาคฤดใบไมรวงฤดแรก การเกบรวบรวมขอมลไดแกแบบวดทกษะการเรยนแบบ ACT แบบทดานออกของ Nelson – Denny แบบวดการคดเชงวพากษวจารณของ Watson- Glaser และแบบทดสอบการคดเชงสรางสรรคของ Torrance ผลการศกษาสรปพบวา นกศกษามคะแนนความคดสรางสรรคกอนเรยนและหลงเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญ แตมแนวโนมของการปฏบตในการทดสอบของนกศกษาทสงเกตเหนไดไมแตกตางกน กลมระดมสมองมการเปลยนแปลงมากทสด และรบรตนเองวาประสบความส าเรจในการเตรยมตวเพอเผชญกบอนาคตทางการเรยน นกเรยนในกลมการแกปญหาเชงสรางสรรคมการเปลยนแปลงนอยกวากลมอน ๆ สวนนกศกษาทงในกลมการแสดงเชงสรางสรรคและกลมทไมไดรบการชวยเหลอมการเปลยนแปลงกวานอย และเขยนถงโปรแกรมการสอนของในเชงบวก เบอรรลล (Burrill. 2001 : 1322-A) ไดศกษาเพอตรวจสอบผลของสภาพแวดลอมการเรยนรเชงสรางสรรค ซงการตรวจสอบสภาพเกยวตอกระบวนการเชงสรางสรรคกบการสรางศลปะโดยใชทฤษฏทางสรวทยาประสาททางสนทรยศาสตร และทางจตวทยา เครองมอวเคราะหกระบวนการเคลอนไหว คอแฟมประวตเคลอนไหวของ Kestenberg ผลการศกษาพบวา มกจกรรมท เปนทางการซงเปนอปสรรคตอกระบวนการเรยนรเชงสรางสรรค กจกรรมทเปนการควบคมการเคลอนไหวทางรางกายของเดก การศกษาครงนชแนะไววา เดกในกลมอายนคอ 4 ครงถง 5 ป สามารถพฒนาเอกลกษณของตนเองและสตปญญาไดเปนอยางด โดยใชการเคลอนไหวทางรางกายและความสรางสรรคทเกดขนเองโดยธรรมชาต ฮน (Han. 2000 : 1769 – A) ไดท าการศกษาเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 จ านวน 109 คน เพอตรวจสอบเชงประจกษ 1) ความสมพนธระหวางการปฏบตใน 3 ดานของเดกเหลาน และ 2 ) ความสมพนธระหวางทกษะการคดเชงสรางสรรคของเดก ๆ ใน 3 ดาน (ภาษา ศลปะ และคณตศสาสตร) โดยการเลานทาน การท าภาพศลปะแปะตดงานและงานสรางสรรคคณตศาสตร แลวใหกรรมการผเชยวชาญ 9 คนตดสน ท าการวดทกษะการคดเชงสรางสรรคทวไปของเดกโดยใช

รบทาโปรเจค.net

61

แบบทดสอบการคดยอย 2 ฉบบ คอ แบบทดสอบการคดสรางสรรคของ Wallach-Kogan และแบบทดสอบการคดทแยกยอยออกไปของโลกจรง ผลการศกษาครงนสนบสนนวาความสามารถเชงสรางสรรคาในเดกเลกคอนขางจะจ าเพาะดาน เดก ๆ แสดงความสามารถเชงสรางสรรคขามกลมสาขาวชาตาง ๆ มากกวาความสามารถเชงสรางสรรคอยางเดยวกนในสาขาทหลากหลาย ซงแสดงวามความแปรผนระหวางแตละบคคลมากพอสมควรในความสามารถเชงสรางสรรคในแตละดาน แบบวดการคดทแยกยอยออกไปไมมอ านาจมากในการพยากรณปฏบตเชงสรางสรรคอยางนอยทสด 2 ใน 3 ดานทไดประเมนแลว แดสงใหเหนวาไมไดทจะพยากรณความสามารถเชงสรางสรรคของเดกทเชอมนไดในเพยงดานเดยว ซงตองอาศยความสามารถเชงสรางสรรคของเดกในดานอน ๆ ดวย หรอตองอาศยความสามารถในการคดทแยกยอยออกไปโดยรวมของเดก Kelley (1983) ไดศกษาเปรยบเทยบผลของการฝกตามการเสรมสรางสรรคประสบการณทางศลปะ เพอพฒนาความคดสรางสรรคทางศลปะ เปนเวลา 10 สปดาห ในชนประถมศกษาปท 1 ผลการวจยพบวา จากแบบทดสอบความคดสรางสรรคดวยภาพ ของ ทอแรนซ ทใชวดกอนฝกและหลงฝก เดกทเขารวมในแผนฝกเสรมสรางประสบการณทางศลปะ เพอพฒนาความคดสรางสรรคทางศลปะ กบเดกทไมไดเขารวมตามแผนมคาเฉลยความคดรเรมและความคดละเอยดลออแตกตางกน แตคาเฉลยความคดคลองแคลวและความคดยดหยนไมแตกตางกน แอดเลอร (Adler,2002,p.177-A) ไดวจยบทบาทการปฏบตพฒนาการเขยนกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ในวชาการเขยนเชงสรางสรรคเพอพฒนาความเขาใจในระดบทแตกตางของวยรน และเพอพฒนาผเรยนในการเขยนเชงสรางสรรค โดยวจยกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทเรยนวชาเลอกการเขยนเชงสรางสรรคทอาศยใน 3 ชมชนชานเมองนวยอรก มผรวมวจยคอคร 4 คนและนกเรยน 24 คน โดยการจดกจกรรมทหลากหลาย ครเปดวสยทศนและคอยชวยเหลอผเรยน พบวา ผวจยไดชวยใหนกเรยนเขาใจในวชาการ นกเรยนมภาวะอารมณทมจตนาการสง สงผลใหการปฎบตการเขยนเชงสรางสรรคพฒนามากขน ยง(Young,2005,p.27) ไดศกษาเพอปรบปรงทกษะสอนการเขยนเชงสรางสรรคการศกษาอายศคววามตองการเปลยนแปลงตามทรบรในหลกสตรเชงปฎบตการเปนฐานทใชอยอยางกวางขวางในรายวชาการเขยนเชงสรางสรรคในมหาวทยาลย และไดออกแบบเปนการศกษาวจยเชงปฎบตการของอาจารยคนหนง วธการศกษาไดพฒนาค าถามวจยทวา ขาพเจาสามารถเตรยมนกศกษารายวชาการเขยนเชงสรางสรรคเชงทดลองขนมาหลกสตรหนง ซงรวมกนใชสอนเทคนคการเขยน วเคราะหเนอหาเชงวรรณกรรม แบบฝกเขยนในชนเรยนและใชโตะกลมดวย หลกสตรทดลองนใช

รบทาโปรเจค.net

62

สอนเปนรายวชาหนงเปนเวลา 7 สปดาห สอนนกศกษาอาสาสมครทมหาวทยาลย ควนส เมองคงสตน จงหวด ออนทารโอ พบวาหลกสตรทดลองนประสบความส าเรจดวยด จากการศกษางานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศขางตน พอสรปไดวา การพฒนาความคดสรางสรรคโดยการใชวธการทดลองทแตกตางกนสามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหสงขนได และหากน าเอาเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยในการทดลอง กจะสงผลตอการเรยนรและพฒนาความคดสรางสรรคใหมประสทธภาพและประสทธผลตามความตองการมากขน จงควรใหผเรยนไดปฏบตกจกรรมทเปนการสงเสรมความคดสรางสรรค

รบทาโปรเจค.net