Podstawy teoretyczne doradztwa edukacyjno-zawodowego
Cele modułu
� Poznanie (uświadomienie) korzyści z dobrze prowadzonego
doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjum
� Przypomnienie wybranych podstaw teoretycznych doradztwa
edukacyjno-zawodowego
2
Kierunki zmian w doradztwie
zawodowym
Doradztwo zawodowe jako usługa ekspercka
Doradztwo zawodowe jako
element procesu wychowawczego
i edukacji całożyciowej
3
Nowe podejście do doradztwa
warunkuje zmiany:
o prawne (omówione będzie w kolejnym module)
o organizacyjne (kluczowa rola wychowawcy, nauczyciela)
o metodyczne (mocniejszy akcent na doradztwo grupowe i informację)
o w zakresie roli i zadań doradcy zawodowego
4
Doradztwo edukacyjno-zawodowe
w gimnazjum
Może być rozpatrywane jako:
o moment udzielania pomocy, rady, wsparcia doradczego
o proces modyfikowania zachowań, kształtowanie postaw
o zjawisko społeczne
5
System doradztwa edukacyjno-
-zawodowego w gimnazjum
SynergiaZasobyProcesyElementy
6
Ćwiczenie 1.
Cel: Rozpoznanie elementów systemu doradztwa zawodowego
Elementy Procesy
Zasoby Synergia
7
Lista składowych
• Treści
• Motywowanie
• Testy
• Współpraca
• Strony www
• Narzędzia diagnostyczne
• Metody
• Doradzanie
• Techniki
• Doradzanie
• Efekt organizacyjny
• Wartość dodana
• Spotkania
z przedstawicielami zawodów
• Wewnątrzszkolny system
doradztwa zawodowego
• Ewaluacja
• Informowanie
• Nadwyżka
• Programy multimedialne
• Monitoring
• Animowanie
• Zysk
• Dni Kariery
• Wspieranie
• Współdziałanie
• Warsztaty
• Interpretowanie
• Instytucje rynku pracy
• Wycieczki zawodoznawcze
• Rozmawianie
• Eksperci
• Wyjaśnianie
• Baza danych
• Czasopisma
• Ocenianie
• Diagnozowanie
• Szkolenia dla
nauczycieli
• Efektywność
• Konferencje
• Negocjowanie
• Zwielokrotnienie
8
Klucz odpowiedzi
Elementy
• treści, metody, techniki, wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego, ewaluacja, monitoring,
Dni Kariery, warsztaty, wycieczki zawodoznawcze, spotkania z przedstawicielami zawodów, szkolenia
dla nauczycieli, konferencje
Procesy
• doradzanie, wspieranie, motywowanie, wyjaśnianie, informowanie, interpretowanie, diagnozowanie,
ocenianie, negocjowanie, rozmawianie, animowanie
Zasoby
• strona www, testy, narzędzia diagnostyczne, czasopisma, programy multimedialne, instytucje rynku
pracy, eksperci, baza danych
Synergia
• współpraca, efektywność, zwielokrotnienie, współdziałanie, efekt organizacyjny, wartość dodana,
nadwyżka, zysk
9
Podsumowanie (ćw. 1)
Składowe można także analizować w kontekście grup adresatów:
1) uczniów
2) nauczycieli
3) rodziców
4) otoczenia społecznego
10
Dlaczego doradztwo edukacyjno-
-zawodowe w szkole jest ważne?
11
Doradztwo edukacyjno – zawodowe
jest ważne, bo …
korzyści
Szkoła
(dyrekcja, nauczyciele)Rodzic
Uczeń
12
Korzyści z dobrze prowadzonegodoradztwa edukacyjno-zawodowego
w gimnazjum
Korzyści dla ucznia:
o pomoc w racjonalnym zaplanowaniu indywidualnej ścieżki kariery
o uświadomienie konieczności i możliwości zmian w zaplanowanej
karierze zawodowej
o zapobieganie niepowodzeniom szkolnym, zniechęceniu, porzucaniu
szkoły, a potem pracy, jako konsekwencji niewłaściwych wyborów
o przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół
ponadgimnazjalnych
o pomoc we wkraczaniu i poruszaniu się po rynku pracy
Źródło: D. Kukla, W. Duda, Doradztwo zawodowe wobec nowych wyzwań i oczekiwań społeczno-gospodarczych. Częstochowa, Wydaw.
Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2010
13
Korzyści z dobrze prowadzonegodoradztwa edukacyjno-zawodowego
w gimnazjum
Korzyści dla rodziców:
o przygotowanie do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu
przez nich decyzji edukacyjno-zawodowych
o przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół, możliwościach
kształcenia
o pomoc dzieciom w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej
Źródło: D. Kukla, W. Duda, Doradztwo zawodowe wobec nowych wyzwań i oczekiwań społeczno-gospodarczych. Częstochowa, Wydaw.
Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2010
14
Korzyści z dobrze prowadzonegodoradztwa edukacyjno-zawodowego
w gimnazjum
Korzyści dla szkoły:
o realizowanie zobowiązań wynikających z zapisów zawartych w statutach
gimnazjów
o utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej
oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji – trafne wybory
edukacyjno-zawodowe uczniów
o konkurencyjność szkoły, poprawa jej wizerunku i prestiżu – tworzenie
i aktualizacja baz informacji edukacyjno-zawodowej
o podniesienie świadomości znaczenia doradztwa w szkole
o przygotowanie ucznia do podjęcia ról społecznych i zawodowych
„ABC Poradnictwa zawodowego w szkole” , praca zbiorowa, KOWEZiU, Warszawa 2008. „Szkolny doradca zawodowy” , KOWEZiU
15
16
Brak jednoznaczności terminologicznej
w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego
powoduje, że pojęcia doradztwo zawodowe
i poradnictwo zawodowe często używane są zamiennie
Jednak przyjmuje się, że są różnice pomiędzy nimi:
w poradnictwie problem „rodzi się” w świadomości klienta (coaching)
a w doradztwie – w świadomości doradcy
W procesie doradzania eksponuje się rolę doradcy, jego aktywność
W poradnictwie zaś – występują raczej partnerskie relacje, będące
konsekwencją dobrowolności korzystania z porad
17
Doradztwo zawodowe jest terminem najczęściej używanym
na gruncie edukacji, a poradnictwo zawodowe w resorcie pracy
Doradztwo edukacyjno-zawodowe skierowane jest do uczniów oraz
młodzieży uczącej się i obejmuje zakres działań określonych w aktach
prawnych resortu edukacji.
Poradnictwo zawodowe skierowane jest do osób dorosłych, bezrobotnych,
poszukujących pracy oraz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym
(osoby powyżej 15 roku życia do 25 lat) i obejmuje zakres działań
określonych w aktach prawnych resortu pracy
Działania doradcze to proces obejmujący całe życie jednostki
„W poszukiwaniu nowych rozwiązań – propozycja (Model) rozwiązania systemowego w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego” źródło KOWEZiU
18
19
Edukacja Rynek pracy
Doradca zawodowy
o Specjalista, który udziela informacji o zawodach i drogach uzyskiwania
kwalifikacji zawodowych
o Pomaga w określeniu zainteresowań, uzdolnień i innych cech,
istotnych przy podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych
poszczególnych osób
o Pomaga w nabyciu wiedzy o ścieżkach kształcenia oraz rynku pracy
Kargulowa A., O teorii i praktyce poradnictwa. PWN, Warszawa
20
Nowe role doradcy
o Facylitator
o Osoba pracująca z/nad biografią
o Animator
o Prekursor
o Lider
o Interpretator
21
Formy realizacji doradztwa
zawodowego w szkole
o Doradztwo grupowe
o Doradztwo indywidualne
22
Istotnym aspektem doradztwa edukacyjno-zawodowego
w gimnazjum jest
informacja edukacyjna a nie tylko zawodowa
Zadaniem szkoły jest stworzenie rzetelnej, łatwo
dostępnej bazy informacyjnej dla uczniów i ich
rodziców oraz nauczycieli
23
Szkolne bazy informacji powinny dysponować informacjami dotyczącymi:
o Możliwości edukacyjnych (system edukacji, możliwości kształcenia
zawodowego)
o Programów nauczania szkół ponadgimnazjalnych, uczelni
wyższych, kursów, szkoleń itp.
o Wolontariatu
o Różnych zawodów
o Stypendiów i systemów dofinansowania
24
Szkolne bazy informacji powinny dysponować informacjami dotyczącymi:
o Rynku pracy oraz aktualnego i prognozowanego zapotrzebowania
na pracowników
o Instytucji, osób i organizacji pomagających w określeniu własnego
potencjału, predyspozycji, preferencji oraz podejmowaniu decyzji
o Innymi informacjami, odpowiednio do potrzeb odbiorców
Jeśli zapewnimy łatwy dostęp do informacji odpowiedniej do wieku
i możliwości intelektualnych uczniów, to prawdopodobnie większość
z nich będzie w stanie sama podjąć właściwe decyzje dotyczące
własnej przyszłości ABC Poradnictwa zawodowego w szkole, KOWEZiU
25
Podstawy teoretyczne doradztwa
edukacyjno-zawodowego
Dlaczego warto znać teorie?
o Stanowią podstawę do interpretowania
o Pozwalają zrozumieć
o Ułatwiają planowanie
o Dają mapę pojęć
„Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria”
Ludwig Boltzmann
26
Kontekst teoretyczny – podejście
„tradycyjne”
o Teorie cechy i czynnika
• Frank Parsons
• John L. Holland
o Teorie psychodynamiczne
• Anne Roe
A. Paszkowska-Rogacz Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych. KOWEZiU, 2003
o Teorie rozwojowe
• Donald E. Super
o Teorie poznawczo-społeczne
• John D. Krumboltz
• David V. Tiedeman
27
Teorie cechy i czynnika
Każda osoba posiada zestaw cech, które można zmierzyć, ocenić,
zdiagnozować
� Sukces w zawodzie wiąże się z określonymi cechami pracownika
� Im lepsze dopasowanie „człowiek-praca”, tym większe szanse na sukces
zawodowy
� Pomoc doradcy: diagnozowanie cech (uzdolnień, predyspozycji,
zainteresowań…) i dopasowywanie ich do zawodu lub środowiska pracy
� Preferuje się testy i narzędzia wystandaryzowane
„Człowiek pracuje najlepiej, kiedy robi to, do czego go stworzyła natura”
(Frank W. Parsons ,„Potrzeby naszego państwa”)
28
Teorie psychodynamiczne
Nawiązują do teorii psychoanalitycznej
Koncentrują się na analizie potrzeb oraz wpływu najbliższego otoczenia
społecznego
Pokazują związek między przeszłymi doświadczeniami a aktualnymi
zachowaniami
Pozwalają zrozumieć znaczenie kryzysów, konfliktów wewnętrznych,
oczekiwań innych osób, przekonań
29
Teorie rozwojowe
Uwzględniają dynamikę rozwoju człowieka
Nawiązują do psychologii rozwojowej
Wskazują na zadania rozwojowe w danej fazie życia
Wskazują na relację aktywności zawodowej wobec innych ról życiowych
30
Koncepcja przedstawiona przez D. Supera zbliża poradnictwo
zawodowe do poradnictwa całożyciowego. Zmienia zupełnie pogląd na
działania doradcy, które nie są już postrzegane tylko jako działania
doraźne, ale jako szereg działań podejmowanych w ciągu całego życia
człowieka
B.Wojtasik „Podstawy poradnictwa kariery” źródło KOWEZiU
D. Super
31
Teorie poznawczo-społeczne
Nawiązują do psychologii poznawczej
Wyjaśniają proces uczenia się ról
Analizują znaczenie modelowania, uczenia się, nabywania przekonań
Dają podstawy do procesu podejmowania decyzji
Wyjaśniają znaczenie wewnętrznych i zewnętrznych wzmocnień
32
Kontekst teoretyczny
– nowe wyzwania
Teoria konstrukcji kariery M. Savickasa
Poradnictwo socjodynamiczne V. Peavyego
Koncepcja planowania szczęśliwych zbiegów okoliczności
(teoria planowania nieplanowanych zdarzeń)
33
34
Doradztwo edukacyjno-
-zawodowe w gimnazjum
Cele wychowawcze
o Kształtowanie/korygowanie poglądów
• O nas samych
• Dotyczących innych ludzi
• Dotyczących życia
o Rozwijanie kompetencji transferowalnych
35
Doradztwo edukacyjno-
-zawodowe w gimnazjum
Cele doradcze
o Analizowanie różnych możliwości kariery edukacyjno-zawodowej
o Rozpoznawanie zasobów osobowych
(zainteresowań, mocnych stron, predyspozycji …)
o Zachęcanie do doświadczania pracy
o Przygotowanie do świadomych wyborów edukacyjno-zawodowych
36
Doradztwo edukacyjno-
-zawodowe w gimnazjum
Cele „nowe”
o Budowanie pozytywnych postaw wobec kształcenia zawodowego
o Rozwijanie postaw wobec kształcenia ustawicznego
o Wskazanie na kluczowe założenia reformy kształcenia
zawodowego
37
Doradztwo edukacyjno-
-zawodowe w gimnazjum
Dobro ucznia
Wymagania rynku pracy
Całożyciowe uczenie się
38
39
81,40% 18,60%
Czy rozmawiałeś z kimś na temat tego co będziesz robić
w przyszłości, jaki zawód wykonywać? (N=4513)
Tak
Nie
40
Partnerami rozmów młodych ludzi na temat ich przyszłej pracy są:
o rodzice/opiekunowie (87%)
o koledzy (70%)
o rodzeństwo (42%)
o członkowie dalszej rodziny np. wuj, kuzyn (33%)
o nauczyciele (15%)
o doradcy zawodowi (11,2%)
o psycholodzy/pedagodzy (5,3%)
41
4,1
3,52
2,482,18
2 1,99 1,98
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
matka/opiekunka ojciec/opiekun rodzeństwo koledzy nauczyciele wychowawca dalsza rodzina
Z czyją opinią dotyczącą wyboru zawodu/kolejnej szkoły i w jakim
stopniu się liczysz? (N=4513)
42
0,00%
20,00%
40,00%
60,00%
80,00%
65,90%
55,40%
41,30%
33,00%
22,80%
12,90%6,90%
0,30%
Skąd czerpiesz wiedzą na temat przyszłej szkoły/zawodu
(N=4513)
43
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
41,80%37,30% 35,00%
22,70%19,80%
6,70%
Które ze źródeł wiedzy na temat przyszłej szkoły/zawodu
są najbardziej wiarygodne?
(N=4334)
44
Raport dostępny jest w wersji
elektronicznej na stronie:
www.koweziu.edu.pl
45
Zachęcamy do odwiedzin naszej strony www.koweziu.edu.pl
Dziękuję za uwagę.
KOWEZiUul. Spartańska 1B
02-637 Warszawa
46
Recommended
