POLITYKA GOSPODARCZAPOLITYKA GOSPODARCZA

Blok IIBlok II

DZIEDZINY POLITYKI DZIEDZINY POLITYKI GOSPODARCZEJGOSPODARCZEJ

11..

Poprzednie spotkanie poświęciliśmy próbie odpowiedzi na takie pytania, jak:

Co to jest polityka gospodarcza? Jakie podmioty ją prowadzą? Jakie są cele tej polityki (czemu ma służyć)? Jakie uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne na nią

oddziałują?

Teraz przyszła kolej na określenie DZIEDZIN polityki gospodarczej.

Jakie, w ogólnym ujęciu, są kierunki i narzędzia jej oddziaływania?

22..Mówiąc o DZIEDZINACH polityki gospodarczej w

pierwszym rzędzie musimy określić kryteria wyróżniania jej

PODSYSTEMÓW

Zacznijmy od dokonania podziału na sferę makro, na której skupia się

POLITYKA MAKROEKONOMICZNA, oddziałująca na całokształt społecznego procesu gospodarczego – mechanizmem regulacji są wówczas pieniądz i budżet

oraz na sferę mikro i związaną z nią

POLITYKĘ MIKROEKONOMICZNĄ, czyli regulację poszczególnych gałęzi gospodarki, rynków towarowych i usług, rodzajów produkcji - a więc regulację konkretnych zagadnień gospodarki

33..

Czy można mówić o realnym – a może nieuchronnym – zagrożeniu wystąpieniem „konfliktu interesów” (sprzecznością celów) między POLITYKĄ MAKROEKONOMICZNĄ i MIKROEKONOMICZNĄ?

Spróbujmy znaleźć analogię z grami zespołowymi i problemem „drużyny gwiazd”.

44..

Polityka gospodarcza służyć ma rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów – co stanowić będzie kryterium wyróżnienia takich jej podsystemów jak:

POLITYKA WZROSTU POLITYKA STRUKTURALNA POLITYKA REGIONALNA POLITYKA EKOLOGICZNA

Tworzą one zintegrowaną całość określaną jako POLITYKA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO

55..

POLITYKA WZROSTU ma za zadanie:

oddziaływać na procesy gospodarcze w długim horyzoncie czasowym

zwalczać czynniki kryzysogenne przeciwdziałać (zapobiegać) wahaniom

koniunkturalnym łagodzić przebieg cyklu koniunkturalnego,

skracając/spłycając fazy kryzysu i depresji oraz stymulując fazy ożywienia i rozkwitu

Polityka wzrostu – łagodzenie wahań Polityka wzrostu – łagodzenie wahań koniunkturalnychkoniunkturalnych

skrócenie i spłycenie fazy depresji skrócenie i spłycenie fazy depresji

spłycenie fazy depresji spłycenie fazy depresji

kosztem jej wydłużeniakosztem jej wydłużenia

66..

Polityka „rozsądnego” wzrostu – problem Polityka „rozsądnego” wzrostu – problem przegrzania koniunkturyprzegrzania koniunktury

stymulacja fazy wzrostustymulacja fazy wzrostu („pompowanie wzrostu”)… …kosztem silnego załamania(„pompowanie wzrostu”)… …kosztem silnego załamania („pęknięcie bańki”) („pęknięcie bańki”)

77..

Dow Jones Industrial Average – notowania Dow Jones Industrial Average – notowania

w latach 1970-2010w latach 1970-2010

8.

9.9.

POLITYKA STRUKTURALNA służy:

kształtowaniu pożądanego układu relacji i proporcji między poszczególnymi sektorami, działami i gałęziami gospodarki, poprzez preferencyjne traktowanie niektórych z nich

Kluczowy problem stanowi: obiektywizacja wyboru wspieranych sektorów /

działów / gałęzi (także kwestia lobbingu) dobór instrumentów wsparcia

110.0.POLITYKA STRUKTURALNA to po prostu zbiór

współzależnych decyzji: komu i ile dodamy – i czyim kosztem. Suma jest constans…

chyba, że się

dodatkowo

zadłużymy

111.1.

Czas sięgnąć do zakamarków pamięci…

Czy pamiętacie Państwa pojęcia:

POLITYKA PRZEMYSŁOWA

KONCEPCJA DYNAMICZNEJ PRZEWAGI KOMPARATYWNEJ ?

112.2.

Kolejny podsystem to POLITYKA REGIONALNA będąca: oddziaływaniem na proces zagospodarowania

przestrzennego i rozwoju regionów.

I wreszcie, POLITYKA EKOLOGICZNA, której zadaniem jest:

przeciwdziałanie zagrożeniom i zniszczeniom środowiska naturalnego,

bądź, wręcz, poprawienie jego stanu.

113.3.

Kontynuując nasz podział na DZIEDZINY polityki gospodarczej natrafimy na dwa kolejne kluczowe kryteria służące wyodrębnieniu PODSYSTEMÓW tej polityki:

KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE

oraz

KRYTERIUM INSTRUMENTACJI

114.4.

Dla KRYTERIUM PRZEDMIOTOWEGO punktem odniesienia są sektory gospodarki narodowej, które są przedmiotem oddziaływania polityki gospodarczej.

Z tego powodu powszechnie używa się pojęcia:

POLITYKA SEKTOROWA

1515..

POLITYKASEKTOROWA

Politykaprzemysłowa

Politykarolna

Polityka handlowa

Polityka komunikacyjna

Politykamieszkaniowa itd…

POLITYKA SEKTOROWA jest pojęciem funkcjonującym zarówno na poziomie kraju jak i województwa, miasta itd.

1616..

w ramach:POLITYKI HANDLOWEJ

W ramach POLITYKI SEKTOROWEJ istnieją dalsze szczeble podziału, przykładowo możemy wyodrębnić:

Politykę eksportową

Politykę ochrony rynku wewnętrznego

itd...

Politykę żywnościową

Politykę rozwoju obszarów wiejskich

itd...

w ramach:POLITYKI ROLNEJ

117.7.

Jak łatwo zauważyć, istnieje silne powiązanie między pojęciami POLITYKA SEKTOROWA i POLITYKA STRUKTURALNA.

W praktycznym wymiarze POLITYKA SEKTOROWA to preferowanie i czynne wspieranie rozwoju konkretnych dziedzin działalności gospodarczej – kosztem innych. Efektem ma być osiągnięcie pożądanej struktury gospodarki.

118.8.

Opierając się na kryterium przedmiotowym (sektorowym) łatwo odnaleźć powiązania poszczególnych podsystemów polityki gospodarczej (ekonomicznej) z podsystemami POLITYKI SPOŁECZNEJ, takimi jak m.in.:

POLITYKA OŚWIATOWA POLITYKA DEMOGRAFICZNA POLITYKA MIESZKANIOWA POLITYKA OCHRONY ZDROWIA itd.

Stąd, ze względu na wzajemne przenikanie się polityki gospodarczej i polityki społecznej, często używa się całościowego pojęcia POLITYKA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA.

119.9.

Przejdźmy teraz do drugiego z wcześniej wymienionych kryteriów służących wyodrębnieniu podsystemów polityki

gospodarczej: KRYTERIUM INSTRUMENTACJI.

Stosując powyższe kryterium podstawą wyodrębnienia będą zastosowane narzędzia (instrumenty) i mechanizmy służące oddziaływaniu na gospodarkę.

2020..

Podsystemy polityki gospodarczejwg kryterium instrumentacji

Politykamonetarna

Politykabudżetowa

Polityka podatkowa

Polityka celna

Politykainwestycyjna

Polityka cenowo-dochodowa

Politykaubezpieczeniowa

Politykazatrudnienia

Politykanaukowo-

innowacyjnaitd..

Politykalokalizacyjna

221.1.

POLITYKA MONETARNA (PIENIĘŻNA), na którą składają się:

POLITYKA EMISYJNA POLITYKA KREDYTOWA,

ma za zadanie regulowanie podaży pieniądza.

Skupia się zatem na sferze działania banków, w tym banku centralnego (emisyjnego).

222.2.

POLITYKA BUDŻETOWA (dawniej znana jako SKARBOWA lub FISKALNA) ma za zadanie określanie i racjonalizowanie dochodów i wydatków budżetowych (aparatu państwowego i sektora publicznego).

Czy fakt używania wymiennie pojęć „polityka budżetowa” i „polityka skarbowa” stawia znak równości między terminami:

BUDŻET PAŃSTWA i SKARB PAŃSTWA?

223.3.

BUDŻET PAŃSTWA: stanowi zestawienie prognozowanych na

następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych;

identyfikuje źródła dochodów, prognozuje ich kwoty i określa sposób ich rozdysponowania oraz pokrycia ich niedoborów.

224.4.

SKARB PAŃSTWA: instytucja prawna występująca w stosunkach

cywilnoprawnych jako podmiot praw i obowiązków dotyczących mienia państwowego w tej jego części, która nie pozostaje pod zarządem innych państwowych osób prawnych;

mówiąc prościej, jest to:

instytucja reprezentująca Państwo jako właściciela majątku państwowego w stosunkach cywilnoprawnych.

225.5.

Źródeł pojęcia SKARB PAŃSTWA należy szukać w starożytnym Rzymie, gdzie rozdzielnie traktowano majątek publiczny (aerarium, fiscus) i prywatny majątek cesarza.

W Polsce rozdzielenia majątku na skarb nadworny (prywatny skarbiec królewski) i skarb państwowy dokonano w 1590 roku.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej poświęca Skarbowi Państwa art. 218, mówiący, poświęca Skarbowi Państwa art. 218, mówiący, że:że:„Organizację Skarbu Państwa oraz sposób „Organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa ustawa.”ustawa.”

Ustawa określająca organizację Skarbu Państwa nie Ustawa określająca organizację Skarbu Państwa nie powstała do dnia dzisiejszego. Istnieje jedynie ustawa z powstała do dnia dzisiejszego. Istnieje jedynie ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. (z późn. zm.) o zasadach dnia 8 sierpnia 1996 r. (z późn. zm.) o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa. Ale i ona – na równi z całym polskim systemem Państwa. Ale i ona – na równi z całym polskim systemem prawnym – nie definiuje, co to takiego Skarb Państwa.prawnym – nie definiuje, co to takiego Skarb Państwa.

26.

A może A może Skarb Państwa Skarb Państwa

to po prostu Państwo?to po prostu Państwo?

27.

228.8.

Kolejnymi ważnymi podsystemami polityki gospodarczej wydzielonymi wg kryterium instrumentacji są:

POLITYKA PODATKOWA

używająca jako instrumentu systemu podatkowego służącego obciążaniu podmiotów gospodarczych i osób fizycznych świadczeniami na rzecz państwa oraz ściąganiu tych danin; prowadzi to zarazem do redystrybucji dochodów

oraz POLITYKA CELNA wykorzystująca instrumenty taryfowe,

parataryfowe i pozataryfowe, zarówno w celu kształtowania strumieni importu oraz eksportu jak i realizacji funkcji fiskalnych.

229.9.

Zarówno

POLITYKA PODATKOWA jak i POLITYKA CELNA pełnią funkcje instrumentalne wobec

POLITYKI WZROSTU i POLITYKI STRUKTURALNEJ

Dlaczego?

330.0.

POLITYKA INWESTYCYJNA służy:

reproducji, powiększeniu, modernizacji oraz

zmianie struktury rodzajowej i przestrzennej

zasobów majątkowych w gospodarce.

W zakresie sterowania rozmieszczeniem inwestycji „współdziała” z nią POLITYKA LOKALIZACYJNA, służebna wobec polityki regionalnej

331.1.

POLITYKA ZATRUDNIENIA to nie tylko:

interwencja państwa w walce z bezrobociem,

ale również programy:

kształcenia i dokształcania zawodowego, przygotowania zawodowego młodzieży, reorientacji zawodowej pracujących, regulacji stosunków pracy itd.

332.2.

POLITYKA NAUKOWO-INNOWACYJNA ma za zadanie:

stymulować badania naukowe, zapewnić wdrażanie efektów badań do praktyki

gospodarczej, zwiększać zewnętrzną konkurencyjność

gospodarki w zakresie osiągniętego postępu technicznego.