Upload
dawid-malinowski
View
167
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
POLITYKA GOSPODARCZAPOLITYKA GOSPODARCZA
Blok IIBlok II
DZIEDZINY POLITYKI DZIEDZINY POLITYKI GOSPODARCZEJGOSPODARCZEJ
11..
Poprzednie spotkanie poświęciliśmy próbie odpowiedzi na takie pytania, jak:
Co to jest polityka gospodarcza? Jakie podmioty ją prowadzą? Jakie są cele tej polityki (czemu ma służyć)? Jakie uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne na nią
oddziałują?
Teraz przyszła kolej na określenie DZIEDZIN polityki gospodarczej.
Jakie, w ogólnym ujęciu, są kierunki i narzędzia jej oddziaływania?
22..Mówiąc o DZIEDZINACH polityki gospodarczej w
pierwszym rzędzie musimy określić kryteria wyróżniania jej
PODSYSTEMÓW
Zacznijmy od dokonania podziału na sferę makro, na której skupia się
POLITYKA MAKROEKONOMICZNA, oddziałująca na całokształt społecznego procesu gospodarczego – mechanizmem regulacji są wówczas pieniądz i budżet
oraz na sferę mikro i związaną z nią
POLITYKĘ MIKROEKONOMICZNĄ, czyli regulację poszczególnych gałęzi gospodarki, rynków towarowych i usług, rodzajów produkcji - a więc regulację konkretnych zagadnień gospodarki
33..
Czy można mówić o realnym – a może nieuchronnym – zagrożeniu wystąpieniem „konfliktu interesów” (sprzecznością celów) między POLITYKĄ MAKROEKONOMICZNĄ i MIKROEKONOMICZNĄ?
Spróbujmy znaleźć analogię z grami zespołowymi i problemem „drużyny gwiazd”.
44..
Polityka gospodarcza służyć ma rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów – co stanowić będzie kryterium wyróżnienia takich jej podsystemów jak:
POLITYKA WZROSTU POLITYKA STRUKTURALNA POLITYKA REGIONALNA POLITYKA EKOLOGICZNA
Tworzą one zintegrowaną całość określaną jako POLITYKA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO
55..
POLITYKA WZROSTU ma za zadanie:
oddziaływać na procesy gospodarcze w długim horyzoncie czasowym
zwalczać czynniki kryzysogenne przeciwdziałać (zapobiegać) wahaniom
koniunkturalnym łagodzić przebieg cyklu koniunkturalnego,
skracając/spłycając fazy kryzysu i depresji oraz stymulując fazy ożywienia i rozkwitu
Polityka wzrostu – łagodzenie wahań Polityka wzrostu – łagodzenie wahań koniunkturalnychkoniunkturalnych
skrócenie i spłycenie fazy depresji skrócenie i spłycenie fazy depresji
spłycenie fazy depresji spłycenie fazy depresji
kosztem jej wydłużeniakosztem jej wydłużenia
66..
Polityka „rozsądnego” wzrostu – problem Polityka „rozsądnego” wzrostu – problem przegrzania koniunkturyprzegrzania koniunktury
stymulacja fazy wzrostustymulacja fazy wzrostu („pompowanie wzrostu”)… …kosztem silnego załamania(„pompowanie wzrostu”)… …kosztem silnego załamania („pęknięcie bańki”) („pęknięcie bańki”)
77..
Dow Jones Industrial Average – notowania Dow Jones Industrial Average – notowania
w latach 1970-2010w latach 1970-2010
8.
9.9.
POLITYKA STRUKTURALNA służy:
kształtowaniu pożądanego układu relacji i proporcji między poszczególnymi sektorami, działami i gałęziami gospodarki, poprzez preferencyjne traktowanie niektórych z nich
Kluczowy problem stanowi: obiektywizacja wyboru wspieranych sektorów /
działów / gałęzi (także kwestia lobbingu) dobór instrumentów wsparcia
110.0.POLITYKA STRUKTURALNA to po prostu zbiór
współzależnych decyzji: komu i ile dodamy – i czyim kosztem. Suma jest constans…
chyba, że się
dodatkowo
zadłużymy
111.1.
Czas sięgnąć do zakamarków pamięci…
Czy pamiętacie Państwa pojęcia:
POLITYKA PRZEMYSŁOWA
KONCEPCJA DYNAMICZNEJ PRZEWAGI KOMPARATYWNEJ ?
112.2.
Kolejny podsystem to POLITYKA REGIONALNA będąca: oddziaływaniem na proces zagospodarowania
przestrzennego i rozwoju regionów.
I wreszcie, POLITYKA EKOLOGICZNA, której zadaniem jest:
przeciwdziałanie zagrożeniom i zniszczeniom środowiska naturalnego,
bądź, wręcz, poprawienie jego stanu.
113.3.
Kontynuując nasz podział na DZIEDZINY polityki gospodarczej natrafimy na dwa kolejne kluczowe kryteria służące wyodrębnieniu PODSYSTEMÓW tej polityki:
KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE
oraz
KRYTERIUM INSTRUMENTACJI
114.4.
Dla KRYTERIUM PRZEDMIOTOWEGO punktem odniesienia są sektory gospodarki narodowej, które są przedmiotem oddziaływania polityki gospodarczej.
Z tego powodu powszechnie używa się pojęcia:
POLITYKA SEKTOROWA
1515..
POLITYKASEKTOROWA
Politykaprzemysłowa
Politykarolna
Polityka handlowa
Polityka komunikacyjna
Politykamieszkaniowa itd…
POLITYKA SEKTOROWA jest pojęciem funkcjonującym zarówno na poziomie kraju jak i województwa, miasta itd.
1616..
w ramach:POLITYKI HANDLOWEJ
W ramach POLITYKI SEKTOROWEJ istnieją dalsze szczeble podziału, przykładowo możemy wyodrębnić:
Politykę eksportową
Politykę ochrony rynku wewnętrznego
itd...
Politykę żywnościową
Politykę rozwoju obszarów wiejskich
itd...
w ramach:POLITYKI ROLNEJ
117.7.
Jak łatwo zauważyć, istnieje silne powiązanie między pojęciami POLITYKA SEKTOROWA i POLITYKA STRUKTURALNA.
W praktycznym wymiarze POLITYKA SEKTOROWA to preferowanie i czynne wspieranie rozwoju konkretnych dziedzin działalności gospodarczej – kosztem innych. Efektem ma być osiągnięcie pożądanej struktury gospodarki.
118.8.
Opierając się na kryterium przedmiotowym (sektorowym) łatwo odnaleźć powiązania poszczególnych podsystemów polityki gospodarczej (ekonomicznej) z podsystemami POLITYKI SPOŁECZNEJ, takimi jak m.in.:
POLITYKA OŚWIATOWA POLITYKA DEMOGRAFICZNA POLITYKA MIESZKANIOWA POLITYKA OCHRONY ZDROWIA itd.
Stąd, ze względu na wzajemne przenikanie się polityki gospodarczej i polityki społecznej, często używa się całościowego pojęcia POLITYKA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA.
119.9.
Przejdźmy teraz do drugiego z wcześniej wymienionych kryteriów służących wyodrębnieniu podsystemów polityki
gospodarczej: KRYTERIUM INSTRUMENTACJI.
Stosując powyższe kryterium podstawą wyodrębnienia będą zastosowane narzędzia (instrumenty) i mechanizmy służące oddziaływaniu na gospodarkę.
2020..
Podsystemy polityki gospodarczejwg kryterium instrumentacji
Politykamonetarna
Politykabudżetowa
Polityka podatkowa
Polityka celna
Politykainwestycyjna
Polityka cenowo-dochodowa
Politykaubezpieczeniowa
Politykazatrudnienia
Politykanaukowo-
innowacyjnaitd..
Politykalokalizacyjna
221.1.
POLITYKA MONETARNA (PIENIĘŻNA), na którą składają się:
POLITYKA EMISYJNA POLITYKA KREDYTOWA,
ma za zadanie regulowanie podaży pieniądza.
Skupia się zatem na sferze działania banków, w tym banku centralnego (emisyjnego).
222.2.
POLITYKA BUDŻETOWA (dawniej znana jako SKARBOWA lub FISKALNA) ma za zadanie określanie i racjonalizowanie dochodów i wydatków budżetowych (aparatu państwowego i sektora publicznego).
Czy fakt używania wymiennie pojęć „polityka budżetowa” i „polityka skarbowa” stawia znak równości między terminami:
BUDŻET PAŃSTWA i SKARB PAŃSTWA?
223.3.
BUDŻET PAŃSTWA: stanowi zestawienie prognozowanych na
następny rok budżetowy dochodów i wydatków rządowych;
identyfikuje źródła dochodów, prognozuje ich kwoty i określa sposób ich rozdysponowania oraz pokrycia ich niedoborów.
224.4.
SKARB PAŃSTWA: instytucja prawna występująca w stosunkach
cywilnoprawnych jako podmiot praw i obowiązków dotyczących mienia państwowego w tej jego części, która nie pozostaje pod zarządem innych państwowych osób prawnych;
mówiąc prościej, jest to:
instytucja reprezentująca Państwo jako właściciela majątku państwowego w stosunkach cywilnoprawnych.
225.5.
Źródeł pojęcia SKARB PAŃSTWA należy szukać w starożytnym Rzymie, gdzie rozdzielnie traktowano majątek publiczny (aerarium, fiscus) i prywatny majątek cesarza.
W Polsce rozdzielenia majątku na skarb nadworny (prywatny skarbiec królewski) i skarb państwowy dokonano w 1590 roku.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej poświęca Skarbowi Państwa art. 218, mówiący, poświęca Skarbowi Państwa art. 218, mówiący, że:że:„Organizację Skarbu Państwa oraz sposób „Organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa zarządzania majątkiem Skarbu Państwa określa ustawa.”ustawa.”
Ustawa określająca organizację Skarbu Państwa nie Ustawa określająca organizację Skarbu Państwa nie powstała do dnia dzisiejszego. Istnieje jedynie ustawa z powstała do dnia dzisiejszego. Istnieje jedynie ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. (z późn. zm.) o zasadach dnia 8 sierpnia 1996 r. (z późn. zm.) o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa. Ale i ona – na równi z całym polskim systemem Państwa. Ale i ona – na równi z całym polskim systemem prawnym – nie definiuje, co to takiego Skarb Państwa.prawnym – nie definiuje, co to takiego Skarb Państwa.
26.
A może A może Skarb Państwa Skarb Państwa
to po prostu Państwo?to po prostu Państwo?
27.
228.8.
Kolejnymi ważnymi podsystemami polityki gospodarczej wydzielonymi wg kryterium instrumentacji są:
POLITYKA PODATKOWA
używająca jako instrumentu systemu podatkowego służącego obciążaniu podmiotów gospodarczych i osób fizycznych świadczeniami na rzecz państwa oraz ściąganiu tych danin; prowadzi to zarazem do redystrybucji dochodów
oraz POLITYKA CELNA wykorzystująca instrumenty taryfowe,
parataryfowe i pozataryfowe, zarówno w celu kształtowania strumieni importu oraz eksportu jak i realizacji funkcji fiskalnych.
229.9.
Zarówno
POLITYKA PODATKOWA jak i POLITYKA CELNA pełnią funkcje instrumentalne wobec
POLITYKI WZROSTU i POLITYKI STRUKTURALNEJ
Dlaczego?
330.0.
POLITYKA INWESTYCYJNA służy:
reproducji, powiększeniu, modernizacji oraz
zmianie struktury rodzajowej i przestrzennej
zasobów majątkowych w gospodarce.
W zakresie sterowania rozmieszczeniem inwestycji „współdziała” z nią POLITYKA LOKALIZACYJNA, służebna wobec polityki regionalnej
331.1.
POLITYKA ZATRUDNIENIA to nie tylko:
interwencja państwa w walce z bezrobociem,
ale również programy:
kształcenia i dokształcania zawodowego, przygotowania zawodowego młodzieży, reorientacji zawodowej pracujących, regulacji stosunków pracy itd.
332.2.
POLITYKA NAUKOWO-INNOWACYJNA ma za zadanie:
stymulować badania naukowe, zapewnić wdrażanie efektów badań do praktyki
gospodarczej, zwiększać zewnętrzną konkurencyjność
gospodarki w zakresie osiągniętego postępu technicznego.