เอกสารประกอบการสอน

เรองการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมด

ของเจาหนาท

โดยพนตำารวจโทหญงภคฐพชา จนทรกระจาง

อาจารย (สบ ๓) กลมงานอาจารย กองบญชาการศกษา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2

เอกสารฉบบนเปนผลงานทางวชาการ เพอประกอบการเรยนการสอน

วชากฎหมาย หวขอการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

วทยาลยการตำารวจ กองบญชาการศกษา สำานกงานตำารวจแหงชาต

คำานำา

เอกสารประกอบการสอน เรอง การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท มงเนนในการอธบายหลกการของกฎหมายและระเบยบทเกยวของ ตลอดจนการรวบรวมคำาวนจฉยของศาล ความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา ทเกยวของกบเนอหาของความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 และการใชมาตรการบงคบทางปกครองเฉพาะกรณของความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 โดยมวตถประสงคเพอใชในการประกอบการเรยนการสอนในชนเรยน และใหผเรยนใชศกษาคนควาในการปฏบตงาน เอกสารเลมนมการจดลำาดบเนอหาในการเรยนการสอนไว 5 บท แบงตามลกษณะของเนอหาทมความสมพนธเกยวของกนเพอใหเขาใจไดงาย และไดนำาคำาพพากษาหรอคำาสงศาลปกครอง ความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา มาประกอบการอธบายเพอใหเกดความเขาใจชดเจน ผเขยนหวงวาเอกสารประกอบการสอนเลมนจะเปนประโยชนในการเรยนการสอน และการศกษาคนควาในการปฏบตงานของขาราชการตำารวจตอไป

พนตำารวจโทหญงภคฐพชา จนทรกระจาง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2

มถนายน 2559

สารบญ

หนา

บทท 1 บททวไปเกยวกบการบงคบทางปกครองและความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 1 1. แนวความคดและความเปนมาของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 4

2. แนวความคดและความเปนมาของความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 63. ลกษณะของการกระทำาละเมดตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 10พ.ศ. 25394. ขอบเขตของการบงคบใชกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 155. ขอบเขตการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการ 24ทางปกครอง พ.ศ. 2539

บทท 2 สาระสำาคญของกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 27

1. ความรบผดของรฐในผลละเมดทเกดแกบคคลภายนอก30

2. การรองขอใหหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน 38

3. การไลเบยแกเจาหนาทใหชดใชคาสนไหมทดแทน 45

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2

4. กรณเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ48

บทท 3 การเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชำาระเงนแกหนวยงานของรฐ 54

1. หนวยงานของรฐมอำานาจออกคำาสงใหเจาหนาทชำาระเงนคาสนไหมทดแทน 57 2. วธการและขนตอนการเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน 60 3. อายความการใชสทธเรยกคาสนไหมทดแทน

69 4. กรณเจาหนาทยนยอมชำาระหนและการผอนชำาระหน

72

บทท 4 การใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 75

1. อำานาจในการใชมาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการ 78ทางปกครอง พ.ศ. 2539

2. การบงคบทางปกครองตามคำาสงทกำาหนดใหชำาระเงน80

บทท 5 การอทธรณและการฟองคดตอศาล90

1. การอทธรณคำาสงทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง 92 พ.ศ. 2539

2. การฟองคดกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท95

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 3

บทท 1

บททวไปเกยวกบการบงคบทางปกครองและความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2

แผนการสอนประจำาบท

บทท 1 บททวไปเกยวกบการบงคบทางปกครองและความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

1. แนวความคดและความเปนมาของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง

2. แนวความคดและความเปนมาของความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

3. ลกษณะของการกระทำาละเมด ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

4. ขอบเขตของการบงคบใชกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

5. ขอบเขตการบงคบทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

แนวคด กฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาทมความมงหมายเพอคมครองใหเจาหนาทของรฐ ทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยไมตงใจหรอผดพลาดเพยงเลกนอย ใหไมตองรบผดในผลของละเมดตอบคคลภายนอกเปนการเฉพาะตว คมครองเจาหนาททกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทใหตองรบผดเฉพาะการกระ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 3

ทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน และไมตองรวมรบผดในการกระทำาละเมดของเจาหนาทอนอยางลกหนรวม ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย โดยเมอหนวยงานของรฐไดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการละเมดแกบคคลภายนอกไปแลว หนวยงานของรฐยอมมอำานาจไลเบยและออกคำาสงใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน และในกรณเจาหนาทผกระทำาละเมดไมยนยอมชำาระคาสนไหมทดแทน หนวยงานของรฐกมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดโดยไมจำาตองนำาคดขนสศาลเพอฟองบงคบตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน

วตถประสงค 1. เพออธบายแนวความคดของกระบวนการพจารณาทางปกครอง และขอบเขตของการบงคบทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 2. เพออธบายแนวคด ขอบเขต ของความรบผดทางละเมดของเจาหนาท และลกษณะของการกระทำาละเมด ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

วธการสอน1. ใชกรณศกษา2. การบรรยายประกอบ Powerpoint 3. การถามตอบของผเรยนในระหวางการเรยนการสอน4. การตอบคำาถามกจกรรม

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 4

กจกรรมประจำาบท 1. อธบายเหตผลของการประกาศใชพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 2. อธบายหลกกฎหมายทใหอำานาจหนวยงานของรฐนำามาตรการบงคบทางปกครองมาบงคบใชกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอน2. Powerpoint3. วดทศน4. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ

การวดผลประเมนผล ผลคะแนนการสอบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 5

บทท 1บททวไปเกยวกบการบงคบทางปกครองและความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มงคมครองเจาหนาทของรฐทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท ทงในกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก และในกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ โดยใหเจาหนาทผกระทำาละเมดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน เฉพาะกรณทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน โดย มาตรา 12 แหงพระราชบญญตฉบบน ใหอำานาจ หนวยงานของรฐออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทน และในกรณเจาหนาทผกระทำาละเมดไมยนยอมชำาระคาสนไหมทดแทนตามคำาสง หนวยงานของรฐมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 25391 ไดโดย1 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๕๗ วรรคหนง คำาสงทางปกครองทกำาหนดใหผใดชำาระเงน ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามคำาเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 6

ไมจำาตองนำาคดขนสศาลเพอฟองบงคบ กลาวคอ เมอเจาหนาททราบคำาสงแลว ถาถงกำาหนดชำาระเงนและมหนงสอเตอนใหชำาระคาสนไหมทดแทนภายในระยะเวลาทกำาหนดแลวไมปฏบตตามคำาเตอนนน หนวยงานของรฐมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง โดยยดหรออายดทรพยสนของเจาหนาทผกระทำาละเมดออกขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน ซงการนำามาตรการบงคบทางปกครองมาใชบงคบกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท จะตองพจารณาประกอบกบ มาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทบญญตวาการบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาท เวนแตจะมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน จงเหนไดวา มาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 เปนบทบญญตพเศษทกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน จงนำามาตรการบงคบทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาใชบงคบกบเจาหนาทของรฐผกระทำาละเมดได2

1. แนวความคดและความเปนมาของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง 1.1 แนวความคดของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง สาระสำาคญและแนวความคดของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง เปนการวางหลกเกณฑทวไปในการปฏบตราชการของ

2 ? ชาญชย แสวงศกด, กฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาทและความรบผดชอบของรฐโดยปราศจากความผด, พมพครงท 9 (กรงเทพมหานคร: โรงพมพเดอนตลา, 2558), หนา 128.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 7

เจาหนาทฝายปกครอง โดยเฉพาะอยางยงในการออกคำาสงทางปกครองตาง ๆ วาตองเตรยมการและดำาเนนการอยางไร เพอใหเจาหนาทฝายปกครองใชเปนหลกในการปฏบตราชการ ขณะเดยวกนกวางหลกเกณฑตาง ๆ เพอคมครองสทธของประชาชนดวย เปนการยอมรบสถานะของประชาชนวาเปนผทรงสทธในขอบเขตของกฎหมายมหาชน ซงเปนการพฒนากฎหมายใหสอดคลองกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย ภายใตหลกนตรฐ ทเรยกรองใหการกระทำาทกอยางของเจาหนาทฝายปกครองนนจะตองกระทำาโดยชอบดวยกฎหมาย มความถกตองเหมาะสมกบเรองในแตละกรณเปนการเฉพาะราย จะไมใชอำานาจอยางไรเหตผลหรอเกนสมควรแกเหต โดยหลกทวไปของกฎหมายฉบบนเปนมาตรการสำาคญในการปองกนมใหเจาหนาทฝายปกครองใชอำานาจตามอำาเภอใจ3 กระบวนการพจารณาทางปกครอง จงเปนการกำาหนดหลกเกณฑใหการออกคำาสงทางปกครองเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยใหมการเคารพหลกเกณฑอยางจรงจง เพราะมสภาพบงคบเปนหลกเกณฑทางกฎหมาย โดยกำาหนดเปนขนตอนตงแตการเตรยมการ การพจารณา การออกคำาสงทางปกครอง การทบทวนคำาสงทางปกครอง ตลอดจนการบงคบการตามคำาสงทางปกครองดวย4

3 ? กมลชย รตนสกาววงศ, สาระสำาคญและหลกกฎหมาย พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539, (กรงเทพมหานคร: สำานกพมพวญญชน, 2539), หนา 7-8.4 ? ชาญชย แสวงศกด, กฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง, พมพครงท 10 (กรงเทพมหานคร: สำานกพมพวญญชน, 2558), หนา 16.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 8

กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 และระเบยบทเกยวของ ไดกำาหนดวธการและขนตอนซงเปนหลกเกณฑในการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนไวแลว โดยใหถอวาคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวเปนคำาสงทางปกครอง จงนำาพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาใชบงคบกบเจาหนาทผกระทำาละเมด กรณเจาหนาทผกระทำาละเมดไมยนยอมชำาระคาสนไหมทดแทนตามคำาสง ซงเปนการนำากฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองมาใชบงคบ ในสวนทใหอำานาจหนวยงานของรฐบงคบทางปกครองตามหลกเกณฑของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง และการทบทวนคำาสงทางปกครอง ไดแก การใหสทธเจาหนาทผกระทำาละเมดใชสทธอทธรณคำาสง และฟองคดตอศาลปกครอง 1.2 ความเปนมาของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง ในตางประเทศไดมการจดทำากฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองเปนครงแรกในประเทศสเปน เมอป ค.ศ. 1889 โดยมสาระครอบคลมกจกรรมทางปกครองเพยงบางเรอง ตอมาประเทศออสเตรย ไดจดทำา Federal Law on General Administrative Procedure ในป ค.ศ. 1925 โดยรวบรวมการจดองคกรทางปกครอง วธพจารณา กระบวนการยตธรรมทางปกครอง และการบงคบทางปกครองเขาไวในฉบบเดยวกน สำาหรบประเทศเยอรมน ในระดบมลรฐมกฎหมายวธพจารณาทางปกครองของมลรฐมาตงแต ค.ศ. 1926 และไดม

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 9

กฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองของสหพนธ ในป ค.ศ. 1976 สวนในประเทศสหรฐอเมรกามการจดทำากฎหมาย Administrative Procedure Act ในป ค.ศ. 1946 โดยในปจจบนประเทศทมกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง ไดแก สเปน ออสเตรย โปแลนด ยโกสลาเวย สหรฐอเมรกา ฮงการ เชคโกสโลวาเกย เปร นอรเวย สวตเซอรแลนด บลแกเรย สวเดน อารเจนตนา เยอรมน คอสตารกา เวเนซเอลา โคลมเบย เดนมารก ญปน ไทย นอกจากน ในประเทศฝรงเศสซงมระบบกฎหมายปกครองทกาวหนามาก ไดมการวางหลกกฎหมายปกครองจนกระทงมหลกเกณฑมากมาย แตไมไดจดทำากฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง5 ในประเทศไทย แนวความคดทจะใหมการวางหลกเกณฑทวไปในการปฏบตราชการทางปกครองของเจาหนาทปรากฏอยในบทบญญตมาตรา 51 แหงพระราชบญญตคณะกรรมการกฤษฎกา พ.ศ. 2522 ซงปจจบนไดยกเลกบทบญญตมาตราดงกลาวไปแลว ดงน6

มาตรา 51 บญญตวา ภายใตบงคบแหงกฎหมาย คณะ“กรรมการวนจฉยรองทกขโดยทประชมใหญมอำานาจเสนอแนะตอคณะรฐมนตรเพอมมตวางระเบยบปฏบตราชการดงตอไปน (1) กำาหนดวธการและวธพจารณาของเจาหนาทของรฐกอนออกคำาสง คำาอนญาต คำาวนจฉย หรอคำาชขาดตามอำานาจหนาททกฎหมายบญญต (2) กำาหนดใหคำาสง คำาอนญาต คำาวนจฉย หรอคำาชขาดของเจาหนาทของรฐทเกยวกบสทธหรอหนาทของบคคล หรอทมความ

5 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดยวกน, หนา 17-18.6 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดยวกน, หนา 19-24.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 10

สำาคญในการปฏบตราชการ ตองมขอความและเหตผลตามสมควรในการสนบสนนการออกคำาสง คำาอนญาต คำาวนจฉย หรอคำาชขาดนน (3) กำาหนดใหกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ หรอคำาสงใดทมลกษณะบงคบเปนการทวไป ตองประกาศในราชกจจานเบกษากอนมผลใชบงคบ ในการเสนอแนะดงกลาว ใหคณะกรรมการวนจฉยรองทกขคำานงถงประสทธภาพของการปฏบตราชการ ความรบผดชอบของเจาหนาทผปฏบตงานใหแกรฐในการดำาเนนการบรการสาธารณะอนเปนไปเพอประโยชนสวนรวมสทธหนาทของเอกชนทเกยวของกบราชการ และความเขาใจอนดระหวางประชาชนกบเจาหนาทผปฏบตงานใหแกรฐ การดำาเนนการเกยวกบการบญญตกฎหมายในการวางหลกเกณฑการปฏบตราชการทางปกครองในประเทศไทย ไดมความพยายามในการยกรางกฎหมายในหลายรฐบาล เรมตงแต สมยรฐบาลนายอานนท ปนยารชน เปนนายกรฐมนตร เมอ พ.ศ. 2534 และไดมการดำาเนนการตอมาในสมยนายชวน หลกภย เปนนายกรฐมนตร จนกระทงสมยรฐบาลทมนายบรรหาร ศลปอาชา เปนนายกรฐมนตร รางพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. .... ไดผานการพจารณาของรฐสภาและประกาศใชเปนกฎหมาย คอพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มผลใชบงคบตงแตวนท 14 พฤษภาคม 2540 2. แนวความคดและความเปนมาของความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2.1 แนวความคดของความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในตางประเทศ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 11

แนวความคดเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในตางประเทศ ไดมศาสตราจารยชยวฒน วงศวฒนศานต ศกษาวเคราะหเปรยบเทยบไว ดงน7

1. สหราชอาณาจกร เดมในสหราชอาณาจกรวางหลกใหกษตรยหรอรฐไมตองรบผดตามหลก King can do no wrong และถอวาเจาหนาทของรฐจะตองรบผดเปนการสวนตวโดยตรงถากอใหเกดความเสยหายแกผใด ถงแมจะเปนการปฏบตราชการตามหนาท ตอมามกฎหมาย Crown Proceedings Act 1947 บญญตใหฟองเรยกคาเสยหายจากรฐไดเหมอนรฐมฐานะเปนเอกชน โดยจะฟองหนวยงานของรฐทเกยวของโดยตรงหรอจะฟองตวเจาหนาท (Attorney General) กได จงเปนหลกกฎหมายอยางเดยวกบกรณนายจางและลกจาง ซงเอกชนผเสยหายอาจฟองเจาหนาทของรฐไดเชนเดม และเจาหนาทของรฐจะเปนผรบผดทแทจรงในทสดโดยรฐเพยงรบผดแทนไปกอนโดยไปฟองไลเบยจากเจาหนาทในภายหลง เจาหนาทของรฐจะอางวาทำาตามคำาสงผบงคบบญชาไมได การคมครองความรบผดทางละเมดจะมสำาหรบเจาหนาทของรฐบางประเภททมกฎหมายยกเวนไวโดยตรง เชน ผทำาหนาทตดสนคด เจาหนาทสาธารณสข ไปรษณย เปนตน 2. สหรฐอเมรกา หลกความรบผดของรฐและเจาหนาทของรฐตอเอกชนเปนไปตามกฎหมายละเมดปกต โดยเจาหนาทของรฐเปนผรบผดชอบโดยตรงในผลทตนทำาละเมด แตหากรฐหรอองคกรของรฐถกฟองจะตองรบผดชอบแทนในบางกรณและฟองไลเบยจากเจาหนาทในภายหลง สวนปญหาวารฐจะฟองไลเบยขาราชการไดเพยงใดหรอผใดจะเปนผรบผดในชนทสดหลกกฎหมายยงไมแนชด การชวยชดเชยคาเสยหายทเจาหนาทของรฐเสยไปกมกมปฏบตกนทวไปหาก7 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 22-27.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 12

ไดความวาเปนการกระทำาโดยสจรต มใชการกระทำาโดยจงใจใหเสยหายหรอโดยเจตนาทไมชอบ และมการจดตงงบประมาณเพอใชจายในกรณสจรตในระดบเทศบาล รวมทงการชวยเหลอในการตอสคดของเจาหนาทของรฐทถกเอกชนฟองละเมดดวย ในบางกรณทมปญหาเกดบอยกมการแกไขกฎหมายเปนการเฉพาะเรอง เชน กรณคนขบรถของรฐบาลสหรฐอเมรกา มการแกไขกฎหมายในป ค.ศ. 1961 วาหากทำาการในหนาทและเกดความเสยหาย รฐจะเปนผรบผดชอบโดยตรงคนขบรถจะไมถกฟองเปนสวนตว แตในบางมลรฐมความแตกตาง คอ ในมลรฐแคลฟอรเนยไดตรากฎหมายใหองคกรของรฐรบผดในผลแหงละเมด โดยกำาหนดใหองคกรของรฐเปนผรบผดในความเสยหายโดยตรงหากเจาหนาทของรฐกระทำาการไปในหนาท โดยใหความรบผดชนทสดจะเปนของเจาหนาทของรฐเฉพาะเมอเจาหนาทกระทำาการโดยฉอฉล ทจรต หรอเจตนาราย เทานน และในการสมมนาระหวางนกกฎหมาย นกเศรษฐศาสตรและนกรฐศาสตร ทคณะนตศาสตรมหาวทยาลยไมอามจดขนในป ค.ศ. 1977 มผใหขอสงเกตวาการใหเจาหนาทของรฐรบผดชอบในผลละเมดเสมอไปจะไมเปนธรรม โดยในทสดมผเสนอใหเจาหนาทของรฐรบผดชอบเฉพาะเมอไดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน กรณประมาทธรรมดาหรอไมรายแรงมากนกไมควรไปฟองไลเบยใหตองรบผดชอบเปนสวนตว

3. เยอรมน ประเทศเยอรมนมระบบกฎหมายปกครองแยกออกจากหลกกฎหมายเอกชน แตเดมสวนราชการมประมวลกฎหมายแพงบญญตใหเจาหนาทของรฐผกระทำาหนาทโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอรบผดชอบเปนสวนตวตอผทไดรบความเสยหาย ตอมาหลกนถกเปลยนแปลง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 13

โดยกฎหมายป ค.ศ. 1910 และมาตรา 131 ของรฐธรรมนญป ค.ศ. 1919 (Weimar Constitution) ใหรฐและองคกรของรฐเปนผรบผดชอบในผลละเมดทเกดกบเอกชนโดยตรงเปนเบองตนกอน และตอมารฐธรรมนญ ป ค.ศ. 1949 มาตรา 34 ไดกำาหนดหลกการไวเชนเดยวกน โดยรฐจะตองรบผดชอบละเมดทกอยางทกระทำาโดยผใชอำานาจรฐ และรฐจะไปฟองไลเบยเอาจากเจาหนาทของรฐผทำาละเมดในภายหลงเฉพาะกรณทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน มผลใหเจาหนาทของรฐไมตองรบผดหรอถกไลเบยกรณละเมดทเกดจากประมาทเลนเลอเพยงเลกนอย และไมตองถกฟองโดยตรงตอศาลดวย

4. ฝรงเศส ประเทศฝรงเศสมระบบกฎหมายปกครองเรองละเมดแยกออกจากกฎหมายเอกชน และยอมรบกนมานานแลววารฐจะตองรบผดชอบในการกระทำาของเจาหนาทของรฐ สำาหรบเรองละเมดทางปกครองไดวางหลกไววาจะตองมหลกเกณฑเฉพาะเพอความเหมาะสมของระบบราชการและการประสานสทธและประโยชนของรฐและเอกชน และปจจบนไดมการพฒนามาโดยจำาแนกความรบผดเรองละเมดออกเปน 3 ประเภท ไดแก (1) faute personelle เปนกรณเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดโดยวตถประสงคสวนตว กรณนเจาหนาทของรฐจะตองรบผดชอบเองในการเยยวยาผเสยหาย รฐจะไมเขาไปรบผดชอบดวย (2) faute de service เปนกรณเจาหนาทของรฐกอใหเกดความเสยหายแกเอกชนในการปฏบตตามหนาทและไมมวตถประสงคไมชอบเปนสวนตวของเจาหนาทปะปนในการกระทำานน กรณนรฐรบผดชอบในความเสยหายโดยตรง เจาหนาทของรฐไมตองรบผดชอบและจะไมถกฟองเปนสวนตว (3) Cuml กรณการกระทำาละเมดมความรบผดผสมกนทงความรบผดของรฐและของเจาหนาทของรฐเปนสวนตว กรณนผ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 14

เสยหายอาจฟองเจาหนาทของรฐเปนสวนตวหรอจะฟองรฐโดยตรงกได สวนในระหวางรฐกบเจาหนาทของรฐนนจะมการฟองไลเบยกนไดตามความรนแรงแหงการกระทำาละเมด ซงการฟองไลเบยนนปกตรฐจะฟองเฉพาะกรณละเมดโดยจงใจ โดยเจตนาราย หรอโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน และกรณกระทำาละเมดรวมกนหลายคนจะไมใชหลกความรบผดอยางลกหนรวมตอรฐ แตศาลจะกำาหนดคาสนไหมทดแทนสำาหรบผรวมกระทำาผดแตละคนเปนรายบคคลตามความรนแรงของความผดแตละคน โดยคำานงถงตำาแหนงหนาททรบผดชอบของเจาหนาทของรฐแตละคนดวย กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาทของรฐในตางประเทศ ในบางประเทศบญญตกฎหมายใหความรบผดทางละเมดของเจาหนาทของรฐแยกออกจากความรบผดตามกฎหมายเอกชน เชน เยอรมน ฝรงเศส โดยหลกรฐจะเปนผรบผดชอบละเมดของเจาหนาททเกดจากการกระทำาในการปฏบตหนาทแลวจะไปฟองไลเบยเอาจากเจาหนาทของรฐผทำาละเมดในภายหลง และการฟองไลเบยจะทำาเฉพาะกรณทเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน มผลใหเจาหนาทของรฐไมตองรบผดหรอถกไลเบยกรณละเมดทเกดจากประมาทเลนเลอธรรมดาและเจาหนาทของรฐไมตองถกฟองโดยตรงตอศาล แตในบางประเทศไมไดมการแบงแยกความรบผดทางละเมดของเจาหนาทของรฐใหแตกตางจากเอกชน ซงมหลกใหลกจางเปนผรบผดชอบโดยตรง โดยนายจางเปนเพยงผรบผดชอบแทนไปกอนแลวฟองไลเบยกบลกจางไดในภายหลง เชน สหราชอาณาจกร จะมหลกกฎหมายเชนเดยวกบกรณนายจางลกจางในกฎหมายเอกชน แตกมการบญญตกฎหมายยกเวนไวโดยตรงใหมการคมครองเจาหนาทของรฐบาง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 15

ประเภท ซงจะเหนไดวาทกประเทศเหนวาเจาหนาทของรฐควรรบผดจากละเมดในการปฏบตหนาทแตกตางจากเอกชน แมในสหรฐอเมรกาหลกความรบของรฐและเจาหนาทของรฐตอเอกชนเปนไปตามกฎหมายละเมดปกต แตมลรฐแคลฟอรเนยไดมการตรากฎหมายใหองคกรของรฐรบผดในผลแหงละเมด เวนแตกรณทเจาหนาทของรฐกระทำาการโดยเจตนาราย จงเหนไดวาบางประเทศมการแบงแยกความรบผดทางละเมดของเจาหนาทของรฐออกจากกฎหมายเอกชนอยางชดเจน แตบางประเทศยงใหเจาหนาทของรฐรบผดเชนเดยวกบกฎหมายเอกชน แตมการกำาหนดกฎหมายเฉพาะคมครองใหกบเจาหนาทของรฐบางประเภท 2.2 แนวความคดของความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในประเทศไทย

ในสมยสมบรณาญาสทธราชย อำานาจการปกครองประเทศเปนของพระมหากษตรย การฟองรองพระมหากษตรยหรอสวนราชการ รวมทงเจาหนาทของรฐทกระทำาการในพระปรมาภไธย ไมอาจกระทำาได การฟองใหขาราชบรพารรบผดดวยประการใดๆ กตองเอาเนอความนนขนบงคมทลพระกรณาใหทราบกอน ตามกฎหมายตราสามดวง ลกษณะอาญาหลวง ตอมาไดมการแกไขหลกเกณฑดงกลาววา ถาเปนเพยงสนไหมพนย ไมตองนำาความขนกราบบงคมทล เวนแตคดนนจะตองตโบย จำาจอง

สำาหรบการฟองกระทรวง ทบวง กรม ในฐานะเปนหนวยราชการของพระมหากษตรย ศาลฎกากำาหนดหลกการฟองคดทเกยวกบสญญาหรอละเมดไวในป ร.ศ. 121 โดยคำาพพากษาศาลฎกาท 520/121 วากระทรวงและกรมทถกฟองจะไมยอมตก

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 16

เปนจำาเลยกได และใน ร.ศ. 129 กระทรวงยตธรรมไดออกกฎเสนาบดรบรองสทธของกระทรวงและกรมไวชดเจนวา เมอถกฟองแลว กระทรวงและกรม จะมาเปนจำาเลยหรอไมกได ศาลไมมอำานาจบงคบ เปนหนาทของโจทกตองทลเกลาฯ ถวายฎกา ปญหาวาผเสยหายจะฟองขาราชการใหรบผดเปนสวนตวไดหรอไม ศาลไทยยดตามกฎหมายองกฤษ คอ ตองฟองขาราชการใหรบผดเปนสวนตว

ตอมาเมอประกาศใชประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ยงไมมกฎหมายเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทโดยเฉพาะ เมอมเหตละเมดทเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตอเอกชน จะนำาหลกกฎหมายเอกชนวาดวยละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในมาตรา 420 ถง มาตรา 452 มาใชบงคบ โดยทสวนราชการหรอหนวยงานของรฐสวนใหญมฐานะเปนนตบคคล จงมการนำาหลกวาดวยความรบผดของนตบคคลในกรณผแทนนตบคคลกระทำาตามหนาทเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอนมาใช ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 768 ซงมผลใหหนวยงานของรฐตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหาย สำาหรบสวนราชการหรอหนวยงานของรฐทมลกจางประจำาหรอลกจางชวคราว กตองรบผดตอผเสย

8 ? ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๗๖  ถาการกระทำาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผมอำานาจทำาการ

แทนนตบคคล เปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน นตบคคลนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน  แตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหาย ถาความเสยหายแกบคคลอนเกดจากการกระทำาทไมอยในขอบวตถประสงคหรออำานาจหนาทของนตบคคล  บรรดาบคคลดงกลาวตามวรรคหนงทไดเหนชอบใหกระทำาการนนหรอไดเปนผกระการทำาดงกลาว ตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผทไดรบความเสยหายนน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 17

หาย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 4259 ในฐานะทเปนนายจาง10 การใชหลกกฎหมายเอกชนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาใชบงคบกบละเมดในการปฏบตงานของเจาหนาทของรฐ มสภาพปญหาเกดขนคอทำาใหเกดความไมเปนธรรมแกเจาหนาทของรฐ เนองจากการกระทำาละเมดของเจาหนาทของรฐทเกดจากการปฏบตหนาท เปนความรบผดชอบทเกดจากการปฏบตงานตามอำานาจหนาททไดรบมอบหมายจากหนวยงานของรฐเพอประโยชนของรฐ การทเจาหนาทตองรบผดชอบเปนการสวนตวในผลแหงละเมด แตหนวยงานของรฐเพยงรบผดแทนไปกอนแลวไปใชสทธไลเบยเอาจากเจาหนาทของรฐจงมผลกระทบตอการปฏบตงานของเจาหนาทในหลายประการ เชน ทำาใหเจาหนาทไมกลาตดสนใจ ขาดขวญกำาลงใจในการปฏบตงาน และกรณเจาหนาทกระทำาละเมดรวมกนหลายคน เมอใชหลกลกหนรวมตามกฎหมายเอกชนมผลใหเจาหนาทบางคนตองรบผดสงกวาละเมดทตนเองกอใหเกดความเสยหาย ดงนนจงไดมแนวคดในการตราพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทขน เพอใหเกดความเปนธรรมแกเจาหนาทของรฐและเพมประสทธภาพในการปฏบตงานของรฐ11 ซงการประกาศใชพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มเหตผล ดงน

9 ? มาตรา ๔๒๕  นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหงละเมด ซงลกจางไดกระทำาไปในทางการทจางนน10 ?ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 27-30.

11 ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 34.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 18

1) การทเจาหนาทดำาเนนกจการตางๆ ของหนวยงานของรฐ เปนไปเพอประโยชนของหนวยงานไมใชประโยชนเฉพาะตว การทปลอยใหเจาหนาททปฏบตงานในหนาทและทำาใหเกดความเสยหายแกเอกชนตองรบผดตามหลกกฎหมายแพงและพาณชยนนไมเหมาะสม

2) ในเร องการใชสทธไลเบยทหนวยงานไลเบยเตมจำานวน และการใชหลกลกหนรวม เนองจากบางกรณความผดเกดโดยไมไดตงใจหรอความผดพลาดเพยงเลกนอยในการปฏบตหนาท การบงคบใชกฎหมายดงกลาวกอใหเกดความไมเปนธรรมแกเจาหนาทและเปนการบนทอนขวญกำาลงใจในการปฏบตงาน นอกจากนในระบบการทำางานของเจาหนาทของรฐมการควบคมดวยวธการบรหารงานบคคลและการดำาเนนการทางวนยกำากบดแลอยแลว

สำาหรบแนวคดของกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาทในประเทศไทยนน เหนไดวา มแนวคดเชนเดยวกบประเทศทใชระบบศาลค คอแยกคดปกครองไปพจารณาทศาลปกครอง โดยศาลยตธรรมมอำานาจพจารณาเฉพาะคดแพงและคดอาญาเทานน เชน เยอรมน ฝรงเศส และการกำาหนดความรบผดของหนวยงานของรฐและเจาหนาท ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 กมแนวทางเดยวกนกบประเทศดงกลาว คอใหหนวยงานของรฐรบผดชอบในกรณทเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท โดยเจาหนาทไมตองถกฟองคดตอศาล และใหเจาหนาทรบผดไมตองเตมจำานวนความเสยหาย เฉพาะกรณกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 19

3. ลกษณะของการกระทำาละเมดตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 3.1 ความหมายของการกระทำาละเมด

การกระทำาละเมด ภายหลงบญญตพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 และไดมการจดตงศาลปกครองขน ตองพจารณาลกษณะของการกระทำาละเมดวาเปนการกระทำาละเมดทางแพงหรอกระทำาละเมดทางปกครอง ซงมผลในการทบคคลภายนอกจะใชสทธฟองคดตอศาล กลาวคอ กรณการกระทำาละเมดทางแพงตองฟองคดตอศาลยตธรรม แตการกระทำาละเมดทางปกครองตองฟองคดตอศาลปกครอง ดงน12

กรณการกระทำาละเมดทางแพง เปนขอพพาททเกดระหวางเอกชนกบเอกชน หรอระหวางหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐกบเอกชน หรอระหวางหนวยงานทางปกครองกบเจาหนาทของรฐเอง ซงมหลกเกณฑในการพจารณา ดงน (1) เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาท ซงมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท หรอถอไดวาเปนการกระทำาละเมดโดยเหตสวนตวของเจาหนาทผนนเอง

(2) เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาท ในการปฏบตหนาท โดยการกระทำานน มไดเกดจาก

กรณหนงกรณใด ดงตอไปน1) มไดเกดจาการใชอำานาจตามกฎหมายปกครอง ไดแก การ

ปฏบตหนาทโดยปกตทวไป มไดเปนการใชอำานาจ หรอการดำาเนนการ

12 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, หลกกฎหมายพนฐานความรบผดทางละเมด, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร: ธรรมดาเพรส, 2552), หนา 74-75 และ 89-90.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 20

ในกระบวนยตธรรมทางอาญา หรอเปนเพยงการปฏบตการทางปกครองทางกายภาพเพอใหกจการของฝายปกครองเกดผลสำาเรจ

2) มไดเกดจากการออกกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน 3) มไดเกดจากการละเลยตอหนาท หรอ 4) มไดเกดจากการปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

(3) ผลของการกระทำาละเมดเกดความเสยหายแกผอน (รวมถงหนวยงานทางปกครอง)

กรณการกระทำาละเมดทางปกครอง เปนขอพพาทจากการปฏบตหนาทของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเนองมาจากสาเหต ดงตอไปน

(1) การใชอำานาจตามกฎหมาย(2) การออกกฎ ออกคำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน(3) การละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต(4) การปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

ทงน ผลของการกระทำาละเมดดงกลาวทำาใหเกดความเสยหายแกผอน (รวมถงหนวยงานทางปกครอง)

การพจารณาวาเปนการกระทำาละเมดทางแพง หรอการกระทำาละเมดทางปกครอง ตองพจารณาจากสาเหตของการกระทำาละเมดตามขอเทจจรง ซงมความแตกตางกน กลาวคอ กรณการกระทำาละเมดทางปกครองมสาเหตจากการทเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดโดยการใชอำานาจตามกฎหมายปกครอง กระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอทำาใหเกดความเสยหาย การออกกฎ ออกคำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน การละเลยตอหนาทตามท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 21

กฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต การปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร โดยการกระทำาละเมดทางปกครอง บคคลภายนอกผเสยหายตองฟองคดตอศาลปกครอง เชน สำานกงานตรวจคนเขาเมองปฏบตหนาทลาชาในการพจารณาคำาขอมถนทอยในประเทศไทยเพอการลงทนเปนกรณพเศษของบคคลตางดาว หากเปนกรณการกระทำาละเมดจากการปฏบตหนาททวไป ซงไมเกยวของกบการกระทำาโดยอาศยอำานาจตามกฎหมายปกครอง หรอคำาสงอน การละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต การปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร เชน การขบรถยนตของทางราชการไปประสบอบตเหตชนกบบคคลภายนอก หรอการดำาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เชน การยดรถไวดำาเนนคดโดยไมมอำานาจ การจบผตองหาผดตว ซงทำาใหบคคลภายนอกไดรบความเสยหายนน เปนละเมดทางแพง นอกจากนละเมดซงมใชการกระทำาในการปฏบตหนาทซงเจาหนาทผกระทำาละเมดตองรบผดเปนการสวนตวกเปนละเมดทางแพง ตองฟองคดทศาลยตธรรม พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ไมไดใหความหมายคำาวาละเมดไว เมอพจารณาประกอบกบมาตรา 3 แหงพระราชบญญตน บญญตให กฎหมาย กฎ และขอบงคบใด ๆ ในสวนทพระราชบญญตนบญญตไวแลวหรอมขอความขดหรอแยงกน ใหใชพระราชบญญตนแทน ยอมมความหมายในทางกลบกนวา ในกรณทพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มไดบญญตเร องใดทเกยวกบความรบผดทางละเมดไวเปนการเฉพาะ จงตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายอนทเกยวของ และเมอกฎหมายทบญญตถงความรบผดทางละเมด คอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 22

เปนกฎหมายทวไป จงตองนำาบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในสวนทเกยวของมาบงคบเทาทไมขดหรอแยงกน13 และมคำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.101/2558 วางหลกไววาการทจะพจารณาวาการกระทำาของเจาหนาทอนเปนเหตแหงการฟองคดนเปนการละเมดหรอไม และหนวยงานของรฐผถกฟองคดตองรบผดหรอไม ตองนำาบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทเกยวของมาวนจฉยเทาทไมขดหรอแยงกบบทบญญตในพระราชบญญตดงกลาว รวมทงบทบญญตเกยวกบลกษณะของการกระทำาทเปนละเมด ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ดวย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 บญญตวา ผ“ใดจงใจหรอประมาทเลนเลอทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทำาละเมดจำาตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน ซงมหลกเกณฑ ” 3 ประการคอ กระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ กระทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย และบคคลอนไดรบความเสยหาย ดงนน การทจะพจารณาวาการกระทำาใดเปนละเมดตามกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาทจงตองพจารณาจากหลกละเมดทางแพง ดงน14

1)กระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ การกระทำาโดยจงใจคอ การกระทำาโดยรสำานกถงการกระทำาของตนวาจะกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอน กลาวคอถารวาการกระทำานนจะเกดผลเสยหายแลวถอวาเปนการกระทำาโดยจงใจ ไมวาความเสยหายจะเกดขนมากนอยเพยงใดกตาม แมผลเสยหายจะมากกวาทคาดคดไว ซงมความหมายกวางกวากระทำาโดยเจตนาตาม

13 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดยวกน, หนา 35-36.14 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 46-61.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 23

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ทบญญตวากระทำาโดยเจตนา ไดแกกระทำาโดยรสำานกในการทกระทำาและในขณะเดยวกนผกระทำาประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลของการกระทำานน เพราะเจตนาผกระทำาตองประสงคตอผลหรอเลงเหนผล แตจงใจไมตองเจาะจงใหเกดผลเสยอยางใดอยางหนงขนโดยเฉพาะดงเชนการกระทำาโดยเจตนาในทางอาญา การกระทำาโดยประมาทเลนเลอ คอการกระทำาโดยปราศจากความระมดระวง ซงบคคลในภาวะเชนนนจำาตองมตามวสยและพฤตการณและผกระทำาอาจใชความระมดระวงเชนวานนไดแตหาไดใชใหเพยงพอไม โดยใชการเปรยบเทยบกบบคคลอนทตองมความระมดระวงตามพฤตการณและฐานะในสงคมเชนเดยวกบผกระทำาใหเกดความเสยหาย วสย หมายถงสภาพเกยวกบตวผกระทำา เชน เปนเจาหนาทชนผใหญหรอผนอย สวนพฤตการณหมายถงเหตภายนอกตวผกระทำาซงอาจทำาใหการใชความระมดระวงมความแตกตางกน เชน สภาพสถานททำางาน จำานวนประชาชนทมาตดตอ ซงมคำาวนจฉยของศาลปกครองเกยวกบการกระทำาละเมดโดยจงใจและการกระทำาโดยประมาทเลนเลอ ยกเปนตวอยาง ดงน กรณกระทำาจงใจและประมาทเลนเลอดำาเนนการสวมทะเบยนรถยนต

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.390/2556  นายทะเบยนจงหวดเชยงใหมไดมประกาศ ลงวนท 30 มถนายน 2548 สงยกเลกใบคมอจดทะเบยนรถยนตคนทผฟองคดครอบครองอย ทำาใหผฟองคดไดรบความเสยหาย ความเสยหายทเกดแกผฟองคดดงกลาวจงเปนผลโดยตรงจากการทนาง ส. และนาง ณ. ซงเปนเจาหนาทของผถกฟองคดอาศยโอกาสในตำาแหนงหนาทกระทำาดวยความจงใจดำาเนนการสวมทะเบยนรถของผฟองคดโดยใชเอกสารราชการปลอมและนำาเอกสาร

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 24

ดงกลาว ใหนาย ช. เจาหนาทขนสง 5 ฝายทะเบยนรถซงเปนเจาหนาทของผถกฟองคดเชนกนดำาเนนการ ประกอบกบนาย ช. หลงเชอจงไมไดตรวจสอบรายละเอยดตามขนตอนทกำาหนดไว โดยนำาเอกสารดงกลาวไปดำาเนนการทงทไมปรากฏตวผยนคำาขอหรอผรบมอบอำานาจ ซงเปนการดำาเนนการทขดตอขอ 8 ของระเบยบกรมการขนสงทางบกวาดวยการดำาเนนการเกยวกบทะเบยนและภาษรถตามกฎหมายวาดวยรถยนตร พ.ศ. 2531 พฤตการณดงกลาวของนาง ส. และนาง ณ. เปนการกระทำาโดยจงใจ สวนนาย ช. กระทำาโดยประมาทเลนเลอกอใหเกดความเสยหายแกผฟองคดและเปนการกระทำาละเมดตอผฟองคด ผถกฟองคดซงเปนหนวยงานของรฐทเจาหนาทดงกลาวสงกดอยจงตองรบผดตอผฟองคดในผลแหงละเมดตามนยมาตรา 5 วรรคหนง แหง พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 กรณฟงไมไดวากระทำาจงใจหรอประมาทเลนเลอเปนเหตใหรถของกลางไดรบความเสยหาย

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.125/2553  เมอขอเทจจรงรบฟงไดวา ผฟองคดยดรถยนตบรรทกคนพพาทไวเปน ของกลางในคดอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยนำารถยนตของกลางไปจอดเกบไวบนลานดนอนเปนสถานททจดไวเปนทเกบรกษารถยนตของกลางคดอนๆ ดวย จงเปนการปฏบตหนาทตามปกตทวไปดงเชนทเคยปฏบตมา และปรากฏวาผฟองคดไดใชความระมดระวงตรวจตราดแลรถของกลางใหอยตามสภาพเดมเทาทจะสามารถรกษาไวได อนเปนการปฏบตอยางเหมาะสมในการเกบรกษารถของกลางตามทผฟองคดจะพงกระทำาไดแลว ซงเปนเพยงการดแลรกษาในหนาทพนกงานสอบสวนซงกระทำาตามหนาทโดยทวไปมใชหนาทเฉพาะในการเกบรกษารถยนตบรรทกของ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 25

กลางตามขอ 4.1 และขอ 4.2 แหง ประมวลระเบยบการตำารวจเกยวกบคดกำาหนดไว เมอผฟองคดมใชผมหนาทในการเกบรกษารถของกลาง จงฟงไมไดวาผฟองคดกระทำาการโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอเปนเหตใหรถของกลางไดรบความเสยหาย ตามมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ดงนน การกระทำาของผฟองคดจงไมเปนการกระทำาละเมดทจำาตองชดใชคาสนไหมทดแทนทผถกฟองคดท 1 ไดชดใชใหแกผเสยหายไปแตอยางใด กรณฟงไมไดวากระทำาจงใจหรอประมาทเลนเลอในการทำาใหเจาของรถทถกยดไวดำาเนนคดไดรบความเสยหาย คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.179/ 2557 คำาสงกรมตำารวจ ท 774/2537 เรอง การกำาหนดหนาทการงานของตำาแหนงในสถานตำารวจ ลงวนท 7 กรกฎาคม 2537 ขอ 4.1 กำาหนดวา หวหนาสถานตำารวจทำาหนาทหวหนาผรบผดชอบการปฏบตงานของสถานตำารวจ 4.1.1.6 ควบคม ตรวจสอบการปฏบตงานของเจาหนาทตางๆ ผฟองคดซงดำารงตำาแหนง ผกำากบการสถานตำารวจภธรตำาบลคคต ในฐานะหวหนาสถานตำารวจ จงมหนาทเปนหวหนาผรบผดชอบการปฏบตงานของสถานตำารวจในดานตางๆ รวมทงตรวจสอบการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาวาไดดำาเนนการไปโดยถกตองตามระเบยบกฎหมายหรอไม อกทง ตามประมวลระเบยบการตำารวจเกยวกบคด ลกษณะ 15 ของกลางและของสวนตวผตองหา ขอ 420 กำาหนดวา ใหสารวตรใหญและผกำากบการหรอผรกษาการแทนตรวจสมดยดทรพยและของกลางไมนอยกวาเดอนละหนงครงวา พนกงานสอบสวนไดจดการไปโดยถกตองครบถวนหรอไม เมอปรากฏวาการยดรถดงกลาวไวเปนของกลางและมหนงสอแจงใหกองกำากบการวทยาการเขต 1 มาตรวจพสจน เปนการใชดลพนจของรอยตำารวจเอก ต. ทสงสยวารถยนตคนดงกลาวอาจจะมการแกไขเลขหมายประจำาเครองยนตและเลขหมายประจำาตวรถใหตรงกบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 26

ใบประกนภยคมครองผประสบภยจากรถ เมอผฟองคดซงดำารงตำาแหนงผกำากบการสถานตำารวจภธรตำาบลคคตตรวจสอบสมดยดทรพยของกลางและตรวจสอบสำานวนการสอบสวน กปรากฏวาไดมการลงหลกฐานการยดและสงไปตรวจพสจนไวโดยถกตองแลว ซงการใชดลพนจในการยดของกลางดงกลาวเปนดลพนจของรอยตำารวจเอก ต. ซงเปนพนกงานสอบสวนทจะพจารณาดำาเนนการตามอำานาจหนาท จงไมอาจรบฟงไดวาผฟองคดมสวนรวมในการยดรถยนตดงกลาว อกทงผฟองคดซงดำารงตำาแหนงผกำากบการสถานตำารวจภธรตำาบลคคตยอมเปนผบงคบบญชาซงมหนาทตามกฎหมายและระเบยบในการควบคมดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาทงหมดทงในดานทเกยวกบคดและงานดานอนๆ ผฟองคดจงมภาระงานในดานอนๆ ทไมสามารถเขาไปรวมในการสอบสวนในสำานวนการสอบสวนทกคดได จงฟงไมไดวาผฟองคดจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงในการทำาใหเจาของรถไดรบความเสยหาย ดงนน คำาสงของผถกฟองคดในสวนทใหผฟองคดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนจงเปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมาย ดงนน คำาสงของผถกฟองคดตามคำาสงสำานกงานตำารวจแหงชาต ลงวนท 24 สงหาคม 2548 และลงวนท 24 มกราคม 2549 เฉพาะสวนทใหผฟองคดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน จงเปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมาย การพจารณาวาการกระทำาใดเปนจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม เปนเงอนไขสำาคญของหนวยงานของรฐทจะมคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ซงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดจะตองตรวจสอบขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐานใหครบถวน เพอเสนอความเหนวาใครเปนผตองรบผด คอกระทำาโดย

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 27

จงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม และตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเทาใด

ตามคำาพพากษาของศาลปกครองสงสด ท อ.125/2553 และ ท อ.179/ 2557 ซงศาลปกครองไดวนจฉยวา การกระทำาของเจาหนาทไมเปนการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง มประเดนสำาคญคอเจาหนาทไดปฏบตหนาทตามอำานาจหนาทของตนเอง รวมถงกฎหมายและระเบยบทเกยวของ โดยถกตองครบถวน ดงนน เมอขอเทจจรงไมปรากฎวาผฟองคดรวาการกระทำานนจะเกดผลเสยหายแกบคคลอนอนเปนการจงใจ หรอกระทำาโดยปราศจากความระมดระวงและหากระมดระวงเพยงเลกนอยจะไมเกดเหตละเมดซงจะเปนการประมาทเลนเลออยางรายแรง แมการปฏบตหนาทของเจาหนาทจะทำาใหเกดความเสยหายกบทรพยสนของบคคลภายนอก จงยงฟงไมไดวาเจาหนาททเกยวของกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง

2)กระทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย การกระทำา หมายถงการเคลอนไหวรางกายโดยรส ำานกในการเคลอนไหวและอยในบงคบ

ของจตใจ ซงรวมถงการงดเวนไมกระทำาดวย แตตองเปนการงดเวนหรอละเวนไมกระทำาการทมหนาทตองทำาอนอาจเกดจากกฎหมาย หรอหนาทเกดจากสญญา หรอหนาททมตอสาธารณชน หรอความสมพนธทางขอเทจจรงทมอยระหวางผงดเวนกบผเสยหาย

การกระทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายหมายถงการกระทำาโดยไมมอำานาจหรอไมมสทธ หรอโดยมชอบดวยกฎหมาย รวมถงใชอำานาจทมอยเกนสวนหรอเพอกลนแกลงผอน ตามมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มความหมายคอ ความหมายแรก

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 28

วามกฎหมายบญญตไวชดแจงวาการกระทำาดงกลาวเปนความผด และความหมายทสองคอ ผกระทำากระทำาการโดยไมมสทธเปนการประทษรายตอสทธของผอนโดยปราศจากอำานาจ ดงนน ถากระทำาโดยมอำานาจหรอมสทธแมจะเกดความเสยหายแกบคคลอนกไมเปนความผด ยกเวนกรณเปนการใชสทธเกนสวนตามมาตรา 421 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย โดยกรณทถอวามอำานาจทำาไดโดยชอบแบงเปน 4 กรณ ไดแก กฎหมายใหอำานาจโดยตรง มอำานาจตามสญญา มอำานาจตามคำาพพากษาหรอคำาสง เกดอำานาจจากความยนยอมซงไมขดตอกฎหมายหรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

3) บคคลอนไดรบความเสยหาย การกระทำาละเมดทผดกฎหมาย หากผทไดรบผลจากการกระทำาไมไดรบความเสยหายยอมไมเปนละเมด สำาหรบความเสยหายทจะถอวาเปนการกระทำาละเมดมลกษณะสำาคญ ดงน

1. เปนความเสยหายทเปนผลโดยตรงและมความสมพนธใกลชดกบการกระทำาละเมด

2. เปนความเสยหายทแนนอน 3. เปนความเสยหายทกฎหมายรบรองและคมครองดงนน การทจะฟงวาเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดหรอไม ขอ

เทจจรงตองปรากฎวาการกระทำานนเขาหลกเกณฑการกระทำาละเมดครบทงสามประการทกลาวมา คอ จงใจหรอประมาทเลนเลอ กระทำาโดยผดกฎหมาย และเกดความเสยหายตอบคคลอนโดยความเสยหายนนเปนผลโดยตรงจากการกระทำาทไมชอบดวยกฎหมายนนหรอไม ซงจากแนวคำาวนฉยของศาลจะเหนไดวา จงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม ศาลจะพจารณาจากพฤตการณของเจาหนาทแตละรายวากระทำาตามอำานาจหนาทของตนเองหรอไม และในการกระ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 29

ทำาดงกลาวนนไดปฏบตตามกฎหมายหรอระเบยบทเกยวของ อยางครบถวนถกตองหรอไม 4. ขอบเขตของการบงคบใชกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 4.1 ขอบเขตในแงของเวลา เมอพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มผลใชบงคบ ในวนท 15 พฤศจกายน 2539 ใหมผลบงคบถงการกระทำาละเมด ในชวงเวลาทเกดขนกอนพระราชบญญตฉบบนมผลบงคบ แตยงไมไดดำาเนนการ หรออยระหวางดำาเนนการ กลาวคอ เกยวกบขอบเขตในแงของเวลา ใหแยกพจารณากฎหมายทจะนำาไปใชบงคบออกเปนสองสวน คอ สารบญญต และวธสบญญต ดงน 1) สารบญญต คอ ในสวนทบญญตถงสทธและหนาทของบคคล และการกระทำาทกฎหมายกำาหนดใหเปนองคประกอบการกระทำาความผด ซงการกระทำาละเมด ในชวงเวลาทเกดขนกอนพระราชบญญตฉบบนมผลบงคบ แตยงไมไดดำาเนนการ หรออยระหวางดำาเนนการ การดำาเนนการในสวนสารบญญตตองบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงเปนกฎหมายทใชในขณะทเกดละเมด เชนเดยวกบการกระทำาละเมดทเกดกอนพระราชบญญตฉบบนใชบงคบ ดงน การกระทำาละเมดเกดกอนพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มผลใชบงคบ ใหใชหลกกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย ละเมด ดงน เจาหนาทกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอทำาใหเกดความเสยหายตอบคคลภายนอก หรอหนวยงานของรฐ ตามหลกเกณฑ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 30

ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 42015 ถาเปนการกระทำาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคลเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน มาตรา 76 วรรคแรก16 บญญตใหนตบคคลนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนแตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหาย กรณดงกลาวหนวยงานของรฐจงใชสทธไลเบยเอาแกเจาหนาทผกระทำาละเมดไดเตมจำานวนความเสยหาย กรณการกระทำาละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน เจาหนาทผกระทำาละเมดทกคนจะตองรวมกนรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน ตามมาตรา 432 วรรคแรก17 ซงหนวยงานของรฐอาจใชสทธเรยกใหเจาหนาทคนใดชำาระหนเตมตามจำานวนความเสยหายกได อายความการใชสทธเรยกรองคาเสยหายกบเจาหนาทผกระทำาละเมด เปนไปตามมาตรา 44818 คอ 1 ป นบแตวนทผเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอเมอพน 10

15 ? ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขา

เสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกดทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทำาละเมดจำาตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน16 ? มาตรา 76 วรรคแรก ถาการกระทำาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคลเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน นตบคคลนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนแตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหาย17 ? มาตรา 432 วรรคแรก ถาบคคลหลายคนกอใหเกดเสยหายแกบคคลอนโดยรวมกนทำาละเมด ทานวาบคคลเหลานนจะตองรวมกนรบผดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน ความขอนทานใหใชตลอดถงกรณทไมสามารถสบรตวไดแนวาในจำาพวกททำาละเมดรวมกนนนคนไหนเปนผกอใหเกดเสยหายนนดวย18 ? มาตรา 448    สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนน ทานวาขาดอายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการ ละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทนหรอเมอพนสบปนบ แตวนทำาละเมด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 31

ป นบแตวนทำาละเมด แตถามลความผดมโทษทางอาญาและมกำาหนดอายความทางอาญายาวกวา ใหใชอายความทยาวกวานนมาบงคบ การกระทำาละเมดเกดหลงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มผลใชบงคบ ใหใชหลกกฎหมายตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เมอเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตอบคคลภายนอกผเสยหาย มาตรา 5 บญญตให หนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท ซงผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได โดยหนวยงานของรฐอาจใชสทธไลเบยกบเจาหนาทผกระทำาละเมดได ตามมาตรา 8 วรรคแรก19 ทบญญตใหหนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวได

แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผด มโทษตามกฎหมายลกษณะอาญาและมกำาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมา นนไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ19 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 8 ในกรณทหนวยงานของรฐตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายเพอการละเมดของเจาหนาท ใหหนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทผทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวแกหนวยงานของรฐไดถาเจาหนาทไดกระทำาการนนไปดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง สทธเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนตามวรรคหนงจะมไดเพยงใดใหคำานงถงระดบความรายแรงแหงการกระทำาและความเปนธรรมในแตละกรณเปนเกณฑโดยมตองใหใชเตมจำานวนของความเสยหายกได ถาการละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม ใหหกสวนแหงความรบผดดงกลาวออกดวย ในกรณทการละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน มใหนำาหลกเรองลกหนรวมมาใชบงคบและเจาหนาทแตละคนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนเฉพาะสวนของตนเทานน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 32

ถาเจาหนาทไดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง โดยมตองใหใชเตมจำานวนของความเสยหายกได กรณการกระทำาละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน มาตรา 8 วรรคส บญญตใหเจาหนาทแตละคนรบผดใชคาสนไหมทดแทนเฉพาะสวนของตนเทานน มใหนำาหลกเรองลกหนรวมมาใชบงคบ อายความการใชสทธเรยกรองของหนวยงานของรฐในการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตอหนวยงานของรฐ และกรณละเมดทมใชในการปฏบตหนาท ซงบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ใชบงคบ ตาม มาตรา 10 วรรคสอง20 มอายความ 2 ป นบแตวนทหนวยงานของรฐรถงการละเมดและรตวเจาหนาท ผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน สำาหรบกรณหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทไดใชคาสนไหมทดแทนแกบคคลภายนอกผเสยหายไปแลว ใชสทธไลเบยกบเจาหนาทผกระทำาละเมด มาตรา 921 บญญตใหสทธทจะเรยกใหอกฝายหนง

20 ? มาตรา 10 ในกรณทเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐไมวาจะเปนหนวยงานของรฐทผนนอยในสงกดหรอไม ถาเปนการกระทำาในการปฏบตหนาทการเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาทใหนำาบทบญญตมาตรา 8 มาใชบงคบโดยอนโลม แตถามใชการกระทำาในการปฏบตหนาทใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาททงสองประการตามวรรคหนง ใหมกำาหนดอายความสองปนบแตวนทหนวยงานของรฐรถงการละเมดและรตวเจาหนาท ผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน และกรณทหนวยงานของรฐเหนวาเจาหนาทผนนไมตองรบผด แตกระทรวงการคลงตรวจสอบแลวเหนวาตองรบผด ใหสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนนนมกำาหนดอายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐมคำาสงตามความเหนของกระทรวงการคลง21 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 33

ชดใชคาสนไหมทดแทนมกำาหนดอายความ 1 ป นบแตวนทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาท ไดใชคาสนไหมทดแทนนนแกผเสยหาย 2) วธสบญญต คอ แนวทางในการนำากฎหมายไปปฏบต ซงการกระทำาละเมด ในชวงเวลาทเกดขนกอนพระราชบญญตฉบบนมผลบงคบ แตยงไมไดดำาเนนการ หรออยระหวางดำาเนนการ ใหใชบงคบตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 และระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวย หลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เชนเดยวกบการกระทำาละเมดทเกดหลงพระราชบญญตฉบบนใชบงคบ ดงน การกระทำาละเมดเกดกอนพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มผลใชบงคบ ใหใชหลกกฎหมาย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 วรรคแรก22 โดยผเสยหายสามารถฟองหนวยงานของรฐทเปนสวนราชการใหรวมรบผดดงกลาวกบเจาหนาทได ในฐานะผแทนของนตบคคลหรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคล (คำาพพากษาฏกาท 179/2495, 276/2538) และเมอหนวยงานของรฐทเปนสวนราชการ ไดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายไปแลว สวนราชการยอมมสทธทจะไลเบยแกเจาหนาทไดภายหลง ตามประมวลกฎหมายแพง

มาตรา 9 ถาหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทไดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหาย สทธทจะเรยกใหอกฝายหนงชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนใหมกำาหนดอายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทไดใชคาสนไหมทดแทนนนแกผเสยหาย

22 ? ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 วรรคแรก ถาการกระทำาตามหนาทของผแทนของนตบคคลหรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคลเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน นตบคคลนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนแตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหาย

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 34

และพาณชย มาตราเดยวกน ทวา แตไมสญเสยสทธไลเบยเอาแกผ“ทำาใหเกดความเสยหาย ”(คำาพพากษาฎกาท 3954/2536) ซงหนวยงานของรฐอาจใชสทธไลเบยกบเจาหนาทผกระทำาละเมดไดเตมจำานวนความเสยหาย การกระทำาละเมดเกดหลงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มผลใชบงคบ ใหใชหลกกฎหมายตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท กรณเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตอบคคลภายนอก อยในบงคบของมาตรา 5 แหงพระราชบญญตฉบบน23 ซงหนวยงานของรฐ ตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมด ทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท โดยบคคลภายนอกผเสยหายจะตองฟองหนวยงานของรฐหรอกระทรวงการคลงแลวแตกรณ แตจะฟองเจาหนาทไมได หากหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายใหแกบคคลภายนอกไปแลว หนวยงานของรฐมอำานาจในการเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน โดยวธการตงกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดเพอพจารณาเสนอความเหนเกยวกบตวผตองรบผดและจำานวนคาสนไหมทดแทนทตองชดใช โดยผแตงตงตองวนจฉยสงการวามผรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนหรอไม มจำานวนคาสนไหมทดแทนเทาใด และสงสำานวนใหกระทรวงการคลงตรวจสอบ เวนแตเปนเรองทกระทรวงการคลงประกาศกำาหนดวาไมตองรายงานใหตรวจสอบ และหนวยงานของรฐตองออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนตามความเหนของกระทรวงการคลง

23 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539มาตรา 5 หนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของ

ตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท ในกรณนผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐดงกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 35

กรณเจาหนาทผกระทำาละเมดไดรบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนแลว เหนวาหนวยงานของรฐใชอำานาจออกคำาสงเรยกใหใชเงนไมชอบดวยกฎหมาย เชน เหนวาเปนการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทโดยประมาทเลนเลอธรรมดา หรอไมเหนดวยกบจำานวนคาสนไหมทดแทนเพราะเหนวาการกระทำาละเมดนนเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐดวย เจาหนาทผกระทำาละเมดมสทธอทธรณตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253924 และเมอผมอำานาจพจารณาอทธรณมคำาวนจฉยประการใด หากเจาหนาทเหนวายงไมไดรบความเปนธรรมกมสทธฟองคดตอศาล ซงอยในอำานาจพจารณาพพากษาของศาลปกครอง ตามมาตรา 9 วรรคแรก (1) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

มแนวคำาพพากษาศาลปกครอง วางหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาขอบเขตในแงของเวลากรณทการกระทำาละเมดเกดขนกอนใชพระราชบญญตฉบบน ดงน การเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนเปนวธสบญญต

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 214/2549 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ไมมบทเฉพาะกาลกำาหนดหลกเกณฑแกละเมดทเกดกอนใชพระราชบญญตฉบบน จงตองพจารณาตามหลกกฎหมายทวไป โดยอาจพจารณาตามแนวคำาวนจฉยของคณะกรรมการรางกฎหมาย คณะพเศษ เร องการนำา

24 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๔๔ วรรคแรก ภายใตบงคบมาตรา ๔๘ ในกรณทคำาสงทางปกครองใดไมไดออกโดยรฐมนตร และไมมกฎหมายกำาหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคกรณอทธรณคำาสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคำาสงดงกลาว

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 36

หลกการตามพระราชบญญตนมาใชบงคบกบการกระทำาละเมดของเจาหนาทกอนบงคบใชกฎหมาย (ความเหนคณะกรรมการกฤษฎกาเรองเสรจท 680/2540) คอตองพจารณาหลกกฎหมายเปนสดสวน ไดแกหลกเกณฑในสวนทเปนสารบญญตใหเปนไปตามหลกเกณฑในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยซงเปนกฎหมายทใชในขณะทเกดละเมด แตถาเปนหลกเกณฑในสวนวธสบญญต เชน ขนตอนการแตงตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรง การพจารณาของผมอำานาจสงการ การรายงานกระทรวงการคลงเพอตรวจสอบ การแจงผลการพจารณา การเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน ตองเปนไปตามหลกเกณฑแหงพระราชบญญตน และระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เมอการยกยอกเงนของนาง ช. เปนการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทและผฟองคดซงเปนผบงคบบญชาไมควบคมดแลการปฏบตงานของนาง ช. อนมลกษณะเปนการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง ผถกฟองคดยอมมอำานาจตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตนออกคำาสงเรยกใหผฟองคดชำาระคาสนไหมทดแทนจากการกระทำาละเมดได

ความรบผดในคาสนไหมทดแทนเปนสารบญญต คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 37/2552 กรณทการกระทำาละเมดเกดกอนวนท 15 พฤศจกายน 2539 ซงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทผลใชบงคบไมวาผฟองคดจะกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ ผฟองคดจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการกระทำาละเมดเตมจำานวนตามมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สวนการกระทำาละเมดทเกดนบแตวนท 15 พฤศจกายน 2539 เปนตนไป เมอพฤตการณของผฟองคดเปนการกระทำาละเมดดวยความจงใจ จงมผลทำาใหตองรบผด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 37

ชดใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 วรรคหนง แหงพระราชบญญตน

อายความการใชสทธเรยกรองเปนสารบญญตคำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 1250/2559 ผ

ฟองคดถกกลาวหาวาไดกระทำาละเมด กรณเปนผรบเงนจากการกระทำาความผดของดาบตำารวจ ณ โดยมคำาสง สำานกงานตำารวจแหงชาต ท 390/2553 ลงวนท 27 สงหาคม 2553 เรยกใหผฟองคดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเงน 1,359,230 บาท เหตแหงการละเมดในคดนเกดกอนการประกาศใชพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ดงนน บทบญญตแหงกฎหมายในสวนสารบญญตจงตองบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงตาม มาตรา 448 กำาหนดอายความไวสบป แมวาผฟองคดจะถกฟองคดอาญาแตเนองจากพนกงานอยการมคำาสงเดดขาดไมฟองในฐานความผดทไดฟอง อายความในการใชสทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดในกรณดงกลาวจงตองอยในบงคบของมาตรา 448 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 4.2 ขอบเขตในแงของเจาหนาท

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ไดนยามคำาวา เจาหนาท ดงน “ ”

“เจาหนาท หมายความวา ขาราชการ พนกงาน ลกจาง หรอผ”ปฏบตงานประเภทอน ไมวาจะเปนการแตงตงในฐานะเปนกรรมการหรอฐานะใด

เจาหนาท ตามความหมายของพระราชบญญตฉบบน จงหมายถง บคคลากรทไดรบแตงตงหรอถกสงใหปฏบตงานใหแกหนวยงานของรฐ ไมวาจะเปน ขาราชการ พนกงาน ลกจางประจำา แตไมรวมถงลกจางชวคราว สำาหรบผปฏบตงานประเภทอน หมายถง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 38

ผปฏบตงานทไมมฐานะเปนขาราชการ พนกงาน หรอลกจางประจำา โดยไดรบการแตงตงจากผมอำานาจและมกฎหมายรองรบ ซงอาจไดรบการแตงตงในฐานะกรรมการ เชน กรรมการการเลอกตง กรรมการในรฐวสาหกจ หรอในฐานะอน เชน ผเชยวชาญ ทปรกษา25

กรณลกจางในสวนราชการหรอรฐวสาหกจ จะมฐานะเปนเจาหนาทหรอไม พจารณาความสมพนธระหวางหนวยงานของรฐกบลกจาง ดงน26

1) ลกจางทมฐานะเปนเจาหนาท ตองไดรบการบรรจแตงตงใหปฏบตงานในหนวยงานของรฐทมลกษณะเปนงานประจำาตอเนอง กำาหนดอตราเงนเดอน เลอนขนเงนเดอน มการลงโทษทางวนย ตามหลกเกณฑทกำาหนดโดยกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอขอบงคบ ไดแก ลกจางประจำา

2) ลกจางทไมมฐานะเปนเจาหนาท เปนลกจางทหนวยงานของรฐวาจางใหปฏบตงานเปนครงคราวเฉพาะงาน ไมวาจะมสญญาจางเปนหนงสอหรอไมกตาม โดยความสมพนธของหนวยงานของรฐกบลกจางจะเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดแก ลกจางชวคราว คณะกรรมการกฤษฎกาไดตอบขอหารอเปนแนวทาง เกยวกบการพจารณาความหมายของเจาหนาทไว ดงน

กรณลกจางในหนวยงานของรฐ

25 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 17.26 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 65-66.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 39

บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเรองเสรจท 485/2543 และ 849/2542 การพจารณาวาลกจางเปน เจาหนาท ตามพระราชบญญตนหรอไม“ ” อาจพจารณาโดยจำาแนกตามลกษณะของความสมพนธระหวางหนวยงานของรฐกบบคคล คอ ลกจางทไดรบการบรรจแตงตงใหปฏบตงานในหนวยงานของรฐเปนประจำาและตอเนองมการกำาหนดอตราเงนเดอน การเลอนขนเงนเดอน การลงโทษทางวนยตามกฎหมายและระเบยบ ลกจางประเภทนมฐานะเปนเจาหนาท แตกรณทหนวยงานของรฐไดวาจางใหปฏบตงานเปนครงคราวเฉพาะงาน ไมวาจะมสญญาจางเปนหนงสอหรอไมกตาม ความสมพนธของหนวยงานของรฐกบลกจางจะเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกจางประเภทนไมมฐานะเปนเจาหนาท กรณผปฏบตงานประเภทอน บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเรองเสรจท 393/2545 เรองการยนคำาขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทน กรณคณะกรรมการการเลอกตงกระทำาละเมดคณะกรรมการการเลอกตงเปนผดแลสำานกงานคณะกรรมการการเลอกตงซงเปนหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตนและเปนผบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา พ.ศ. 2541 คณะกรรมการการเลอกตงจงมฐานะเปนผปฏบตงานประเภทอนตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตน

บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเรองเสรจท 878/2556 เรองการดำาเนนการเกยวกบความรบผดทางละเมด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 40

ของเจาหนาทกรณการบรรจแตงตงพนกงานของสถาบนการบนพลเรอนทไมชอบดวยระเบยบขอบงคบ มาตรา 4 แหงพระราชบญญตนประกอบกบขอ 4 แหงระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ไดนยามคำาวาเจาหนาทใหหมายความรวมถงผปฏบตงานประเภทอนไมวาจะเปนการแตงตงในฐานะเปนกรรมการหรอฐานะอนใด จงรวมถงผซงไดรบแตงตงหรอถกสงใหปฏบตงานใหแกหนวยงานของรฐ ดงนน ผแทนบรษทการบนไทย จำากด (มหาชน) และกรรมการผทรงคณวฒอนทไดรบแตงตงใหเปนกรรมการสถาบนการบนพลเรอน (สบพ.) จงเปนเจาหนาทผไดรบแตงตงในฐานะกรรมการใหปฏบตงานแก สบพ. หากกอใหเกดความเสยหายยอมมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดแกเจาหนาทดงกลาวได

4.3 ขอบเขตในแงของหนวยงานของรฐพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.

2539 ไดนยามคำาวา หนวยงานของรฐ ดงน “ ” “หนวยงานของรฐ ” หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม หรอสวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน และรฐวสาหกจทตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา และใหหมายความรวมถงหนวยงานอนของรฐทมพระราชกฤษฎกากำาหนดใหเปนหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตนดวย หนวยงานของรฐตามพระราชบญญตน จงหมายถง ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจทจดตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา และหนวยงานอนของรฐทมพระราชกฤษฎกากำาหนดใหเปนหนวยงานของรฐตามพระ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 41

ราชบญญตน โดยรฐวสาหกจทจดตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกาดงกลาว จะไมรวมถงรฐวสาหกจทไมเปนนตบคคล เชน โรงงานยาสบของกระทรวงการคลง ซงกระทรวงการคลงจะตองรบผดชอบแทน และรฐวสาหกจทเปนบรษทจำากดเพราะอยในบงคบของกฎหมายเอกชน27

ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค มฐานะเปนนตบคคล ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ นอกจากนราชการสวนทองถน และรฐวสาหกจ กมฐานะเปนนตบคคลตามกฎหมายทจดตงหนวยงานนนๆ โดยหนวยงานของรฐทมฐานะเปนนตบคคลดงกลาวมเจาหนาทดำาเนนกจการตาง ๆ แทนหนวยงานของรฐนนๆ เพอตอบสนองความตองการของประชาชนสวนรวม หรอเพอประโยชนสาธารณะ ซงเจาหนาททกระทำาการแทนหนวยงานของรฐอาจกระทำาการละเมดในการปฏบตหนาทตอบคคลภายนอก หรอกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐขนได ดงนน พระราชบญญตฉบบนจงกำาหนดใหหนวยงานของรฐทเปนนตบคคลดงกลาว อยในขอบเขตทเจาหนาทจะไดรบการคมครอง นอกจากน หนวยงานของรฐ หมายความรวมถงหนวยงานอนของรฐทมพระราชกฤษฎกากำาหนดใหเปนหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตนดวย เพอคมครองเจาหนาทซงปฏบตหนาทโดยสจรต ในหนวยงานทไมไดมสภาพเปนกระทรวง ทบวง กรม หรอสวนราชการทเรยกชออยางอน และไมไดมฐานะเปนกรม ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน หรอรฐวสาหกจทตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา โดยมการตราพระราช27 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 73-75.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 42

กฤษฎกากำาหนดหนวยงานของรฐ ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 พ.ศ. 2540 และตอมามการแกไขเพมเตมพระราชกฤษฎกาดงกลาวหลายครง กำาหนดหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตฉบบนไว ปจจบนมจำานวน 58 แหง ไดแก28

(1) มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร(2) มหาวทยาลยวลยลกษณ(3) สถาบนวจยระบบสาธารณสข(4) สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย(5) สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต(6) องคการสงเคราะหทหารผานศก(7) สำานกงานคณะกรรมการการเลอกตง(8) สำานกงานคณะกรรมการกำากบหลกทรพยและ

ตลาดหลกทรพย(9) สถาบนพระปกเกลา(10) มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร(11) มหาวทยาลยแมฟาหลวง(12) สำานกงานผตรวจการแผนดนของรฐสภา(13) สำานกงานศาลปกครอง(14) สำานกงานศาลยตธรรม(15) สำานกงานปฏรปการศกษา (องคการมหาชน)(16) สำานกงานสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (องคการมหาชน)(17) สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน)(18) โรงเรยนมหดลวทยานสรณ (องคการมหาชน)

28 ? สำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, พระราชกฤษฎกา (Online), Available URL : http://www. Krisdika.go.th., 2560 (มนาคม, 24).

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 43

(19) โรงพยาบาลบานแพว (องคการมหาชน)(20) สำานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ

(องคการมหาชน)(21) สำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการ

ศกษา (องคการมหาชน) (22) ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

(23) กองทนบำาเหนจบำานาญขาราชการ(24) สถาบนมาตรวทยาแหงชาต(25) แพทยสภา(26) บรรษทบรหารสนทรพยไทย(27) สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(28) สภาเภสชกรรม(29) สำานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ(30) กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา(31) ทนตแพทยสภา(32) สภาการพยาบาล(33) สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต(34) สำานกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต

(องคการมหาชน)(35) สำานกงานคณะกรรมการกจการโทรคมนาคมแหงชาต(36) สำานกงานคณะกรรมการกำากบการซอขายสนคาเกษตร

ลวงหนา(37) ครสภา(38) สำานกงานคณะกรรมการสงเสรมสวสดการและสวสดภาพ

ครและบคลากรทางการศกษา(39) ธนาคารแหงประเทศไทย(40) สภาวศวกร

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 44

(41) กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(42) สำานกงานคณะกรรมการกำากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย(43) สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต(44) สภากายภาพบำาบด(45) สภาสถาปนก(46) สำานกงานคณะกรรมการกำากบกจการพลงงาน(47) สำานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม(48) สำานกงานอยการสงสด(49) สำานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

แหงชาต(50) สำานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร(51) สำานกงานเลขาธการวฒสภา(52) สภาเทคนคการแพทย(53) กองทนสงเสรมการประกนภยพบต(54) สำานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม(55) กองทนประกนชวต(56) กองทนประกนวนาศภย(57) สภาวชาชพบญช(58) สำานกงานการบนพลเรอนแหงประเทศไทย

นอกจากนมการเพมเตมมาตรา 3/1 แหงพระราชกฤษฎกากำาหนดหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 พ.ศ. 2540 กำาหนดใหหนวยงานงานตอไปนเปนหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ไดแก

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 45

(1) องคการมหาชนตามกฎหมายวาดวยองคการมหาชน(2) มหาวทยาลยหรอสถาบนอดมศกษาของรฐซงไมเปนสวน

ราชการและอยในกำากบของรฐดวยเหตผลวาไดมการจดตงองคการมหาชนตามพระราชบญญตองคการมหาชน พ.ศ. 2542 เพมขนจากเดมทไดกำาหนดไวใหเปนหนวยงานของรฐเปนจำานวนมาก รวมทงไดมการกำาหนดใหมหาวทยาลยหรอสถาบนอดมศกษาของรฐซงเดมเปนสวนราชการประเภทหนงออกจากระบบราชการและมสถานะเปนหนวยงานในกำากบของรฐ 5. ขอบเขตการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 การบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มลกษณะการใชอำานาจของหนวยงานของรฐทจะดำาเนนการบงคบเองโดยไมตองฟองรองเปนคดตอศาล ดงนน หนวยงานของรฐจะกระทำาไดตองมกฎหมายใหอำานาจไวอยางชดเจน และมการกำาหนดขนตอนตางๆ ไวดวย โดยขอบเขตของการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตฉบบนมดงน29

5.1 ขอบเขตในดานเนอหาของคำาสงทางปกครองในกรณคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 56 วรรคหนง บญญตวา เจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองม“อำานาจทจะพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองเพอใหเปนไปตามคำาสงของตนไดตามบทบญญตในสวนน...”

29 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดยวกน, หนา 349-352.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 46

การบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตฉบบน ใชกบรปแบบการกระทำาทางปกครองเฉพาะทเปนคำาสงทางปกครองเทานน ไมอาจนำาไปใชกบสทธเรยกรองอยางอน หากไมมกฎหมายใหอำานาจหนวยงานของรฐกำาหนดการบงคบชำาระหนไดเองในลกษณะของคำาสงทางปกครอง หนวยงานของรฐจะตองฟองเปนคดตอศาล สำาหรบกรณเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท เปนกรณมกฎหมายใหอำานาจหนวยงานของรฐออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ซงคำาสงดงกลาวถอเปนคำาสงทางปกครอง หนวยงานของรฐจงมอำานาจพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองได โดยไมตองนำาคดไปสศาล 5.2 ขอบเขตในดานของตวบคคลทจะถกบงคบทางปกครอง พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 55 บญญตวา “การบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกนเวนแตจะมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน ” การบงคบทางปกครองตามกฎหมายฉบบน ไมมความมงหมายใหใชกบเจาหนาท แตมขอยกเวนกรณทมกฎหมายกำาหนดไวใหบงคบเปนอยางอน กรณเจาหนาทผกระทำาละเมดตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนนน มาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.253930 ใหอำานาจหนวยงานของรฐกำาหนดการบงคบชำาระหนไดเอง ตามคำาสงใหชดใช30 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 12 ในกรณทเจาหนาทตองชดใชคาสนไหมทดแทนทหนวยงานของรฐไดใชใหแกผเสยหายตามมาตรา 8 หรอในกรณทเจาหนาทตองใชคาสนไหมทดแทนเนองจากเจาหนาทผนนไดกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐตามมาตรา 10 ประกอบกบมาตรา 8 ใหหนวยงานของรฐทเสยหายมอำานาจออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทผนนชำาระเงนดงกลาวภายในเวลาทกำาหนด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 47

คาสนไหมทดแทน ซงถอวาเปนคำาสงทางปกครอง ดงนน มาตรา 12 จงเปนบทบญญตทกำาหนดยกเวนใหนำาการบงคบทางปกครองไปใชกบเจาหนาทผกระทำาละเมดได ซงมความเหนคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองตอบขอหารอ และคำาวนจฉยของศาลปกครอง แสดงเหตผลถงขอยกเวนในการใหใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาททกระทำาละเมด ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ดงน คำาสงกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาทใหบงคบโดยมาตรการบงคบทางปกครอง ความเหนคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท 494/2545 เรองสำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หารอขอกฎหมายเกยวกบมาตรการบงคบทางปกครอง

ใหความเหนวาในกรณทมการออกคำาสงใหเจาหนาทของรฐชดใชคาสนไมทดแทน ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท หากถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน หนวยงานของรฐอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยดหรออายดทรพยสนของเจาหนาทผนนและขายทอดตลาดได ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง คอ เจาหนาทของรฐมความสมพนธกบรฐใน 2 สถานะ ไดแก

(1) เจาหนาทปฏบตงานตามอำานาจหนาทซงเปนบคคลททำางานใหกบรฐหรอตวแทนของรฐ

(2) เจาหนาททใชชวตสวนตวดงเชนประชาชนทวไป ซงมฐานะเปนเอกชนคนหนง คำาวา เจาหนาท ตามมาตรา “ ” 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง หมายความถงแตเฉพาะเจาหนาทในสถานะท 1

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 48

คอผทปฏบตตามอำานาจหนาทอนเปนตวแทนของรฐ(ฝายปกครอง)เทานน กรณเจาหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพราะการทำาละเมดตอหนวยงานของรฐนนแมวาจะเปนการทำาละเมดในการปฏบตหนาท แตการทเจาหนาทตองรบผดนนเปนการรบผดเปนการสวนตว จงอยในสถานะของเอกชนคนหนงเทานน มใชเปนเจาหนาทตามความหมายของมาตรา 55 ดงกลาว จงสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทในกรณนได คำาสงศาลปกครองสงสด ท 74/2546 ไดวนจฉยการบงคบใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนกรณละเมดของเจาหนาทไววา เมอเจาหนาททราบคำาสงใหชำาระเงน ถาถงกำาหนดและหนวยงานของรฐไดมหนงสอเตอนใหชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดแลวไมปฏบตตามคำาเตอนนน หนวยงานของรฐมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของเจาหนาทผกระทำาละเมดออกขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวนไดตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง กรณถอวามบทบญญตกฎหมายกำาหนดขนตอนและวธการใหหนวยงานของรฐปฏบตในการแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนหรอเสยหายไวโดยไมตองฟองคดตอศาลใหมคำาบงคบตามมาตรา 72 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 หนวยงานของรฐจงไมมสทธฟองคดตามมาตรา 42 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง31

5.3 การนำามาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตนไปใชบงคบกบกฎหมายเฉพาะ

31 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 184.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 49

มาตรา 63 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา “ถาบทกฎหมายใดกำาหนดมาตรการบงคบทางปกครองไวโดยเฉพาะแลว แตเจาหนาทเหนวามาตรการบงคบนนมลกษณะทจะเกดผลนอยกวามาตรการบงคบตามหมวดน เจาหนาทจะใชมาตรการบงคบทางปกครองตามหมวดนแทนกได” ในกรณทมกฎหมายเฉพาะ ใหอำานาจแกองคกรและเจาหนาทฝายปกครอง ทจะใชมาตรการบงคบทางปกครองใหเปนไปตามคำาสงทางปกครองของตนแลว แตการใชมาตรการบงคบดงกลาวอาจเกดผลนอยกวาพระราชบญญตฉบบน เจาหนาททจะบงคบใชมาตรการทางปกครอง จงสามารถพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตฉบบนแทนกได จากขอบเขตการบงคบทางปกครองทงสามประการทกลาวมา เหนไดวา ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหอำานาจเจาหนาทของรฐพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครอง ใหเปนไปตามคำาสงทางปกครองของตนไดโดยไมตองนำาคดไปสศาล โดยจะตองมกฎหมายใหอำานาจหนวยงานของรฐกำาหนดการบงคบชำาระหนไดเองในลกษณะของคำาสงทางปกครองเทานน ซงพระราชบญญตฉบบนไมมความมงหมายใหใชกบเจาหนาท แตมขอยกเวนกรณทมกฎหมายกำาหนดไวใหบงคบเปนอยางอน ดงนน กรณหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 จงมลกษณะการใหอำานาจหนวยงานของรฐกำาหนดการบงคบชำาระหนไดเอง ในรปแบบของคำาสงทางปกครอง จงเปนบทบญญตยกเวนใหใชการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทได

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 50

บทท 2สาระสำาคญของกฎหมายความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 51

แผนการสอนประจำาบท

บทท 2 สาระสำาคญของกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

1. ความรบผดของรฐในผลละเมดทเกดแกบคคลภายนอก2. การรองขอใหหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหม

ทดแทน3. การไลเบยแกเจาหนาทใหชดใชคาสนไหมทดแทน

4. กรณเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ

แนวคด สาระสำาคญของความรบผดทางละเมดของเจาหนาทตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ในสวนของสารบญญตม 3 เรอง คอ ความรบผดของรฐในผลละเมดทเกดแกบคคลภายนอก การไลเบยแกเจาหนาทใหชดใชคาสนไหมทดแทน และกรณเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ สำาหรบสาระสำาคญในสวนทเปนวธสบญญต คอการรองขอใหหนวยงานของรฐรบผดใชคาสนไหมทดแทน และการเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชำาระเงนใหแกหนวยงานของรฐ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 52

วตถประสงค เพออธบายสาระสำาคญ ของพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ในสวนสารบญญตและวธสบญญต วธการสอน

1. ใชกรณศกษา2. การบรรยายประกอบ Powerpoint 3. การถามตอบของผเรยนในระหวางการเรยนการสอน4. การตอบคำาถามกจกรรม

กจกรรมประจำาบท 1. อธบายกรณบคคลภายนอก ใชสทธเรยกรองแกหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทผกระทำาละเมด

2. อธบายกรณทหนวยงานของรฐมอำานาจใชสทธไลเบยแกเจาหนาททกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอน2. Powerpoint3. วดทศน4. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 53

การวดผลประเมนผล ผลคะแนนการสอบ

บทท 2สาระสำาคญของกฎหมายความรบผดทางละเมดของ

เจาหนาท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 54

ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ไมไดใหนยามคำาวาละเมด และไมไดบญญตหลกเกณฑเกยวกบความรบผดไวครบถวน จงตองบงคบตามกฎหมายอนทเกยวของ คอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยซงเปนกฎหมายทวไป ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 บญญตวา ผ“ใดจงใจหรอประมาทเลนเลอทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนทำาละเมดจำาตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน ” มาตรา 420 มหลกเกณฑ 3 ประการคอ กระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ กระทำาตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย และบคคลอนไดรบความเสยหาย ดงนน การทจะพจารณาวาการกระทำาใดเปนละเมดตามกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาทจงตองพจารณาจากหลกละเมดทางแพง ดงกลาว สำาหรบพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มสาระสำาคญ แบงเปน 2 สวน คอ สวนสารบญญต และวธสบญญต ดงน สวนของสารบญญต ไดแก

1. ความรบผดของรฐในผลละเมดทเกดแกบคคลภายนอก (มาตรา 5 และมาตรา 6)

2. การไลเบยแกเจาหนาทใหชดใชคาสนไหมทดแทน (มาตรา 8 )

3. กรณเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ (มาตรา 10)

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 55

สวนของวธสบญญต ไดแก1. การรองขอใหหนวยงานของรฐรบผดใชคาสนไหมทดแทน

(มาตรา 11) 2. การเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชำาระเงนใหแกหนวยงานของรฐ (มาตรา 12) สำาหรบในบทนจะกลาวถงรายละเอยดในสวนทเปนสารบญญตตามมาตรา 5 มาตรา 6 มาตรา 8 และมาตรา 10 และสวนทเปนวธสบญญตตามมาตรา 11 สำาหรบรายละเอยดของ มาตรา 12 จะไดแยกไปกลาวในบทท 3 ดงตอไปน

1. ความรบผดของรฐในผลละเมดทเกดแกบคคลภายนอก 1.1 หนวยงานของรฐตองรบผดในผลละเมดทเจาหนาทกระทำาในการปฎบตหนาท พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 5 บญญตวา “หนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท ในกรณนผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐดงกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได ถาการละเมดเกดจากเจาหนาทซงไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใดใหถอวากระทรวงการคลงเปนหนวยงานของรฐทตองรบผดตามวรรคหนง” กฎหมายไดบญญตใหหนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทไดกระทำาไปในการปฏบตหนาท โดยบคคลภายนอกผเสยหายสามารถฟองรองหนวยงานของรฐใหรบผดชอบไดโดยตรงเทานน แตจะฟองใหเจาหนาทผกระทำาละเมดตองรบผดเปนการสวนตวไมได สำาหรบกรณทเจาหนาทไมไดสงกดหนวย

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 56

งานของรฐแหงใดกใหฟองหนวยงานทรบผดชอบแทน ไดแก กระทรวงการคลง ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด ดงน ละเมดในการปฏบตหนาทไมบนทกการเปรยบเทยบและไมอนญาตใหคดสำาเนาตองฟองหนวยงานของรฐ คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.274/2551 พนตำารวจตร ส ไมดำาเนนการบนทกการเปรยบเทยบไวในสมดบนทกประจำาวนเกยวกบคดใหมรายละเอยดชดเจน ถอวามไดปฏบตหนาทตามประมวลระเบยบการตำารวจเกยวกบคด และการไมอนญาตใหนาย ฟ. คดสำาเนาบนทกการเปรยบเทยบคดตามคำารองขอ แตใหใชสทธยนคำารองอทธรณตอคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ เปนการสรางขนตอนโดยไมจำาเปน กรณเปนการละเลยตอหนาทเปนเหตทำาใหผฟองคดไมสามารถฟองคดแพงเพอเรยกคาเสยหายอนเปนการกระทำาละเมดตอนาย ฟ. ละเมดในการปฏบตหนาทขายทอดตลอดรถยนตทยดมาโดยไมชอบดวยกฎหมายตองฟองหนวยงานของรฐ คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.72/2546 รถยนตทเกดอบตเหตโดยไมมคกรณฝายใดไดรบความเสยหาย เปนของกลางอยางอนไมใชของกลางในคดอาญา การทเจาหนาทตำารวจปฏเสธสทธของผฟองคดไมคนรถยนต โดยอางวาไมเปนผมชอเปนเจาของกรรมสทธหรอไมเปนผมสวนไดเสย จงเปนการปฏบตหนาทโดยไมชอบ ไมเปนไปตามเงอนไขของขอบงคบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการเกบรกษาของกลางฯ และประมวลระเบยบการตำารวจเกยวกบคดฯ เมอผฟองคดเปนผมสวนไดเสยในรถยนตคนดงกลาวโดยตรง การไมคนรถยนตของกลางใหกบผฟองคดจงเปนการใชอำานาจตามกฎหมายทเปนการกระทำาละเมดตอผฟองคด และเปนกรณทปรากฏหลกฐานแนชดวาผ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 57

ใดเปนเจาของหรอผมสทธจะรบรถยนต การทนำารถยนตของกลางในคดนออกขายทอดตลาด จงเปนการกระทำาทไมชอบดวยประมวลระเบยบการตำารวจเกยวกบคด ลกษณะ 15 บทท 9 ขอ 8 กรณเปนการกระทำาละเมดตอผฟองคด ทผถกฟองคดท 2 ซงเปนหนวยงานของรฐตองรบผดตอผฟองคดโดยผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท ผฟองคดจงตองฟองผถกฟองคดท 2 ซงเปนหนวยงานของรฐโดยตรง จะฟองผถกฟองคดท 1 ซงเปนเจาหนาทไมได ทงน ตามมาตรา 5 วรรคหนง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 1.2. เจาหนาทตองรบผดเปนการเฉพาะตวตอผเสยหายในผลแหงละเมดทไมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 6 บญญตวา “ถาการกระทำาละเมดของเจาหนาทมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท เจาหนาทตองรบผดในการนนเปนการเฉพาะตว ในกรณนผเสยหายอาจฟองเจาหนาทไดโดยตรง แตจะฟองหนวยงานของรฐไมได” บทบญญตกฎหมายไดกำาหนดความรบผด กรณเจาหนาทไดกระทำาละเมดทไมใชการกระทำาในการปฏบตหนาทใหเจาหนาทรบผดชอบเปนการเฉพาะตว โดยใหผเสยหายฟองเจาหนาทไดโดยตรง จะฟองหนวยงานของรฐไมได และจะตองฟองโดยอาศยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงกรณดงกลาวจะตองพจารณาไดความวาการกระทำาละเมดของเจาหนาทเกดจากสาเหตสวนตวไมใชเกดจากการปฏบตหนาทราชการ ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด ดงน

ใชราษฏรทำารายรางกายผอนเปนการกระทำาโดยอาศยเหตสวนตวตองฟองเจาหนาทโดยตรง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 58

คำาสงศาลปกครองสงสดท 20/2545  การกระทำาตามทผฟองคดกลาวอางวาหวหนาศนยการศกษานอกโรงเรยนใชใหราษฎรทำารายรางกายผฟองคด ซงหากหวหนาศนยการศกษานอกโรงเรยนอำาเภอทาเรอกระทำาตามทผฟองคดกลาวอางจรง กเปนการกระทำาโดยอาศยเหตสวนตว มใชเปนการกระทำาทใชอำานาจตามกฎหมายในฐานะหวหนาหนวยงานทอาจเปนขอพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ ตามมาตรา 9 วรรคหนง (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 แตเปนการกระทำาโดยอาศยเหตสวนตวซงผฟองคดสามารถฟองเรยกคาเสยหายตอศาลยตธรรม ดงนน เมอเกดเหตละเมดของเจาหนาทจงตองพจารณาความคมครองตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เหนไดวาความรบผดทางละเมดของเจาหนาททไดรบการคมครองใหเจาหนาทไมตองถกฟองคดตามพระราชบญญตฉบบน จะตองเปนกรณผลละเมดทเจาหนาทกระทำาในการปฎบตหนาทตามมาตรา 5 ซงหนวยงานของรฐเปนผรบผดตอผเสยหาย หากเปนกรณละเมดจากเหตสวนตวซงไมไดเกดจากการปฏบตหนาทเจาหนาทตองรบผดชอบเปนการเฉพาะตว โดยใหผเสยหายฟองเจาหนาทไดโดยตรงและอาศยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 1.3. ประเภทคดพพาทเกยวกบกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก ภายหลงพระราชบญญตฉบบนใชบงคบและไดมการจดตงศาลปกครองขน คดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดของหนวยงานทาง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 59

ปกครองหรอเจาหนาทของรฐจะแบงเปน 2 ลกษณะ คอ การกระทำาละเมดทางแพงและการกระทำาละเมดทางปกครอง ดงน32

1.3.1 การกระทำาละเมดทางแพง การทจะพจารณาวาการกระทำาละเมดของเจาหนาทของรฐเปนการกระทำาละเมดทางแพงมหลกเกณฑ คอ (1) เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาทซงมใชการกระทำาในการปฏบตหนาทหรอถอไดวาเปนการละเมดโดยเหตสวนตว

(2) เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาท โดยการกระทำานนมไดเกดจากกรณใดกรณหนงดงตอไปน 1) การปฏบตหนาทมไดเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมายปกครอง ไดแก การปฏบตหนาทโดยปกตทวไป มไดเปนการใชอำานาจ หรอการดำาเนนการในกระบวนยตธรรมทางอาญา หรอเปนเพยงการปฏบตการทางปกครองทางกายภาพเพอใหกจการของฝายปกครองเกดผลสำาเรจ

2) การปฏบตหนาทมไดเกดจากการออกกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน 3) การปฏบตหนาทมไดเกดจากการละเลยตอหนาท หรอ 4) การปฏบตหนาทมไดเกดจากการปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

(3) ผลของการกระทำาละเมดเกดความเสยหายแกผอนจากหลกเกณฑดงกลาว การกระทำาละเมดทางแพงจงแบง

เปน 2 กรณ ดงน ละเมดทมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท ซงเจาหนาทตองรบผดเปนสวนตวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตามมาตรา 6 แหงพระราช

32 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 73-90.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 60

บญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 253933 บญญตใหบคคลภายนอกผเสยหายอาจฟองเจาหนาทไดโดยตรง แตจะฟองหนวยงานของรฐไมได ตวอยางเชน สบตำารวจตร ก. ลาพกผอน ขบรถเดนทางไปเทยวตางจงหวด ไดขบรถโดยประมาทเลนเลอไปชนนายแดงซงกำาลงเดนขามถนนไดรบบาดเจบ การกระทำาละเมดของสบตำารวจตร ก. เกดจากการขบรถไปเปนการสวนตว มใชการกระทำาในการปฏบตหนาท นายแดงผเสยหายจงตองฟองสบตำารวจตร ก. ใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนโดยตรง จะฟองสำานกงานตำารวจแหงชาตใหรบผดไมได ละเมดทเกดจากการกระทำาในการปฏบตหนาท ซงบคคลภายนอกผเสยหายตองฟองหนวยงานของรฐใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 34 บญญตใหผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได ไมวาจะเปนกรณเจาหนาทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอกรณเจาหนาทกระทำาละเมดโดยประมาทเลนเลอธรรมดา หรอกรณเจาหนาทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงแตเหตละเมดนนเกดจากความผดหรอ33 ? พระราชบญญตความรบผดทาละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

มาตรา 6 ถาการกระทำาละเมดของเจาหนาทมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท เจาหนาทตองรบผดในการนนเปนการเฉพาะตว ในกรณนผเสยหายอาจฟองเจาหนาทไดโดยตรง แตจะฟองหนวยงานของรฐไมได34 ? มาตรา 5 หนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท ในกรณนผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐดงกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได ถาการละเมดเกดจากเจาหนาทซงไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใดใหถอวากระทรวงการคลงเปนหนวยงานของรฐทตองรบผดตามวรรคหนง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 61

ความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย35 ดงน 1) กรณเจาหนาทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ซงเจาหนาทจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนทงหมด แตหนวยงานของรฐไมตองรบผดเลย ตวอยางเชน สบตำารวจตร ก ไดรบมอบหมายใหขบรถยนตของทางราชการไปปฏบตราชการ ขณะเดนทางกลบสถานตำารวจไดขบรถฝาสญญาณไฟแดงไปชนกบรถยนตของนาย ข ซงขบมาในชองทางตามปกต ทำาใหรถยนตของนาย ข ไดรบความเสยหาย และนาย ข ไดรบบาดเจบ กรณดงกลาวสบตำารวจตร ก กระทำาละเมดโดยประมาทเลนเลออยางรายแรง ซงสบตำารวจตร ก จะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนทงหมด แตสำานกงานตำารวจแหงชาตไมตองรบผดเลย

2) กรณเจาหนาทกระทำาละเมดโดยประมาทเลนเลอธรรมดา ซงหนวยงานของรฐตองรบผดตอบคคลภายนอกผเสยหายในผลละเมดทเจาหนาทกระทำาในการปฏบตหนาท แตเจาหนาทไมตองรบผดเลย ตวอยางเชน สบตำารวจตร ก ไดรบมอบหมายใหขบรถยนตของทางราชการไปปฏบตราชการ ขณะเดนทางกลบสถานตำารวจมฝนตกเลกนอย สบตำารวจตร ก ขบรถดวยความเรวไมสงกวาอตราท

35 ? สธ เธยรกลยา, วเคราะหพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539: ศกษากรณหนวยงานของรฐบงคบใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน (Online). Available URL: http://www.dsd.go.th/sisaket/Region/Download_Doc/2132, 2560 (เมษายน, 4).

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 62

กฎหมายกำาหนดแตไมชำานาญเสนทาง จงขบรถเสยหลกตรงทางโคงไปชนรถของนายเอทขบอยอกชองทางหนงไดรบความเสยหาย กรณดงกลาวสบตำารวจตร ก กระทำาละเมดโดยประมาทเลนเลอธรรมดา ซงสำานกงานตำารวจแหงชาต จะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนทงหมด แตสบตำารวจตร ก ไมตองรบผดเลย

3) กรณเจาหนาทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงและเหตละเมดนนเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวยอกประการหนง ซงเจาหนาทและหนวยงานของรฐตองเฉลยกนชดใชคาสนไหมทดแทนตามสดสวนแหงความผด ตวอยางเชน สบตำารวจตร ก ไดรบมอบหมายใหขบรถยนตของทางราชการไปปฏบตราชการ ขณะเดนทางกลบสถานตำารวจ สบตำารวจตร ก ขบรถดวยความเรวสงเกนกวาอตราทกฎหมายกำาหนด และเนองรถคนดงกลาวถงกำาหนดเปลยนผาเบรคแลว แตทางหนวยงานยงไมไดจดใหมการซอมบำารงตามระยะเวลา เมอขบรถมาถงสญญาณไฟจราจร สบตำารวจตร ก หามลอไมทนจงฝาสญญาณไฟแดงไปชนกบรถยนตของนาย ง ซงขบมาในชองทางตามปกต ทำาใหรถยนตของนาย ง ไดรบความเสยหาย กรณดงกลาวสบตำารวจตร ก กระทำาละเมดโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงแตเหตละเมดเกดจากความบกพรองของหนวยงานทไมจดใหมการซอมบำารงรถยนตตามระยะเวลาอกดวย ซงสำานกงานตำารวจแหงชาต และสบตำารวจตร ก จะตองเฉลยกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนตามสดสวนแหงความผดของตน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 63

ทงสามกรณขางตน เปนตวอยางทเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท ซงบคคลภายนอกผเสยหาย จะตองฟองหนวยงานของรฐทเจาหนาทอยในสงกด หรอกระทรวงการคลงแลวแตกรณเทานน แตจะฟองเจาหนาทไมได โดยไมตองพจารณาวาใครจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนในทสด แตการปฏบตหนาทนนเปนการปฏบตหนาทปกตทวไป จงเปนการกระทำาละเมดทางแพง เขตอำานาจศาลและอายความคดละเมดทางแพง บคคลภายนอกผไดรบความเสยหายทงสองกรณ คอ จากละเมดของเจาหนาททมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท และกรณละเมดของเจาหนาททเกดจากการปฏบตหนาททเปนละเมดทางแพง ตองนำาขอพพาทไปฟองคดตอศาลยตธรรม โดยการดำาเนนการฟองคดมอายความ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 วรรคแรก คอ อายความ 1 ป นบแตวนทผเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรออายความ 10 ป นบแตวนทำาละเมดแลวแตกรณ และวรรคสอง ถามลความผดมโทษทางอาญาและมกำาหนดอายความทางอาญายาวกวา ใหเอาอายความทยาวกวามาบงคบ36 ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดกรณละเมดทางแพง ดงน

36 ? ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนน ทานวาขาดอายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหาย รถงการละเมด และรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทนหรอเมอพนสบปนบแตวนทำาละเมด แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญา และมกำาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานนไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 64

เจาหนาทตำารวจทำารายรางกายผอนโดยเหตสวนตวเปนคดละเมดทางแพง คำาสงศาลปกครองสงสดท 113/2552 สบตำารวจ ช. เปนเจาหนาทของรฐตาม มาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 แตการทสบตำารวจ ช. กบพวก ขบขรถยนตกระบะตามหลงผฟองคดโดยมไดแตงเครองแบบตำารวจและเรยกใหผฟองคดหยดรถจกรยานยนตและเขาทำารายรางกายผฟองคดนน เปนการกระทำาโดยอาศยเหตสวนตว มใชการกระทำาโดยใชอำานาจตามกฎหมายในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐ อนจะทำาใหเปนคดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย กลาวอางวาพนกงานสอบสวนยดรถยนตของกลางไวโดยไมชอบดวยกฎหมายและไมดแลรกษาเปนคดละเมดทางแพง คำาสงศาลปกครองสงสดท อ.66/2552 การกระทำาของพนกงานสอบสวนในการยดรถยนตของผฟองคดเปนการปฏบตหนาทในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ดงนน การทผฟองคดกลาวอางมาในคำาฟองวา การกระทำาของพนกงานสอบสวนทยดรถยนตของผฟองคดไวโดยไมชอบดวยกฎหมาย และไมคนรถยนตคนดงกลาว ประกอบกบรถยนตถกจอดทงไวไมมการดแลรกษาแตอยางใด เปนเหตใหผฟองคดไมมรถใชและรถยนตไดรบความเสยหาย และขอใหศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงใหผถกฟองคดทงสองคนรถยนตคนพพาท และใหรวมกนหรอแทนกนชำาระคาเสยหายพรอมดอกเบยนน เปนกรณกลาวอางวาพนกงานสอบสวนกระทำาละเมดตอผฟองคดในการปฏบตหนาทในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ซงอยในอำานาจการควบคมตรวจสอบของศาลยตธรรม

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 65

กระบวนการตอเนองกบการดำาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนคดละเมดทางแพง คำาสงศาลปกครองสงสดท 169/2552 การใชอำานาจของเลขาธการคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดในการออกคำาสงใหยดรถยนตทผฟองคดเชาซอเปนการใชอำานาจตามพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระทำาผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ. 2534 ซงตราขนเพอใหการปราบปรามผกระทำาผดเกยวกบยาเสพตดมประสทธภาพยงขน การยดหรออายดทรพยสนทเกยวเนองกบการกระทำาความผดเกยวกบยาเสพตด เปนขนตอนทนำาไปสการยนคำารองของพนกงานอยการตอศาลยตธรรม เพอใหศาลไตสวนและสงรบทรพยสนตามมาตรา 29 แหงพระราชบญญตมาตรการในการปราบปรามผกระทำาผดเกยวกบยาเสพตด พ.ศ. 2534 จงเปนกระบวนการตอเนองกบการดำาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญาในความผดเกยวกบยาเสพตด ซงศาลยตธรรมมอำานาจในการตรวจสอบขนตอนกระบวนการดงกลาว 1.3.2 การกระทำาละเมดทางปกครอง การทจะพจารณาวาการกระทำาละเมดของเจาหนาทของรฐ เปนการกระทำาละเมดทางปกครองมหลกเกณฑตามพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 9 (3)37 คอตองเปนขอพพาทจากการปฏบตหนาทของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ เนองจากสาเหตดงตอไปน

37 ? พระราชบญญตจดตงศาลปกรองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 9  ศาลปกครองมอำานาจพจารณาพพากษาหรอมคำาสงในเรองดงตอไปน                 (3) คดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดหรอความรบผดอยางอนของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย หรอจากกฎ คำาสงปกครอง หรอคำาสงอน หรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 66

(1) การใชอำานาจตามกฎหมาย(2) การออกกฎ ออกคำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน(3) การละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต(4) การปฏบตหนาทลาชาเกนสมควรทงน ผลของการกระทำาละเมดดงกลาวทำาใหเกดความเสย

หายแกผอน ละเมดทางปกครอง จงเปนกรณทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตามกฎหมายปกครองอยางใดอยางหนง ตามทกลาวมาขางตน โดยความรบผดของการกระทำาละเมดทางปกครอง อยภายใตบงคบของพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539

เขตอำานาจศาลและอายความการฟองคดละเมดในทางปกครอง ผไดรบความเสยหายตองนำาขอพพาทยนฟองคดตอศาลปกครอง มกำาหนดอายความการฟองคดตามมาตรา 51 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกรองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 254238 ซงบญญตใหการฟองคดเกยวกบการกระทำาละเมด มระยะเวลาการฟองคดภายใน 1 ป นบแตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคด หรอ 10 ป นบแตวนทมเหตแหงการฟองคด การละเลยตอหนาทไมระมดระวงรกษาของกลางในคดอาญาเปนคดละเมดทางปกครอง คำาสงศาลปกครองสงสดท อ.47/2552 ผฟองคดถกเจาหนาทตำารวจยดและเกบรกษารถจกรยานยนตไวเปนของกลางในคดอาญา ซงตอมาศาล

38 ? พระราชบญญตจดตงศาลปกรองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 51  การฟองคดตามมาตรา 9 วรรคหนง (3) หรอ (4) ใหยนฟองภายในหนงปนบแตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคด แตไมเกนสบปนบแตวนทมเหตแหงการฟองคด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 67

เยาวชนและครอบครวกลางมคำาสงใหคนรถจกรยานยนตคนดงกลาวแกผฟองคด แตเมอผฟองคดไปขอรบรถคนปรากฎวาชนสวนและอปกรณตางๆ ของรถจกรยานยนตถกถอดไปหลายรายการ แมจะไดความวาเจาหนาทตำารวจไดนำารถจกรยานยนตคนดงกลาวไปเกบไวในสถานทเกบของกลางแลวกตาม แตหากเจาหนาทไดใชความระมดระวงและตรวจตราหองเกบรถอยางสมำาเสมอ เชนวญญชนพงปฏบต ยอมจะไมมผใดเขาไปถอดชนสวนและอปกรณดงกลาวไดอยางแนนอน ความเสยหายทเกดกบผฟองคดจงเปนผลโดยตรง จากการทเจาหนาทตำารวจกระทำาดวยความประมาทเลนเลอ อนเปนการกระทำาละเมดจากการละเลยตอหนาทในการเกบรกษาของกลางในคดอาญา ตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต

พนกงานสอบสวนไมสงสำานวนการสอบสวนไปใหพนกงานอยการเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดเปนคดละเมดทางปกครอง คำาสงศาลปกครองสงสดท 276/2552 การทพนกงานสอบสวนทำาการเปรยบเทยบปรบโดยไมชอบดวยกฎหมาย ไมดำาเนนการสอบสวน และไมสงสำานวนการสอบสวนไปยงพนกงานอยการ ทำาใหคดขาดอายความในการฟองคดอาญา ซงหากพนกงานสอบสวนไดสงสำานวนการสอบสวนไปใหพนกงานอยการภายในอายความ พนกงานอยการอาจตรวจพบวามการเปรยบเทยบปรบไมชอบดวยกฎหมาย หรอสำานวนการสอบสวนมเนอหาไมครบถวน และอาจจะใหสงตวผตองหาไปสงฟองตอศาลหรอสงใหดำาเนนการสอบสวนเพมเตม ซงจะทำาใหผฟองคดมสทธทจะเรยกรองคาสนไหมทดแทน จากผกระทำาความผดอาญาททำาใหทรพยสนเสยหาย กรณดงกลาวเปนเรองพนกงานสอบสวนละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร อนมลกษณะ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 68

เปนการกระทำานอกเหนอหรอมไดกระทำาตามทกำาหนดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และระเบยบ ขอบงคบ หรอคำาสงตางๆ จงเปนคดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ อนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมายหรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร ตามมาตรา 9 (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 การดำาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาในเรองปลอยชวคราวไมเปนการใชอำานาจในทางปกครอง คำาสงศาลปกครองสงสดท ๑๐/๒๕๔๙ ผฟองคดเปนจำาเลยในคดอาญา ในระหวางพจารณาคด ผฟองคดไดยนคำารองตอศาลขอใหมคำาสงปลอยชวคราวในการขอประกนตว แตผถกฟองคดมคำาสงไมอนญาตตามคำาคดคานของพนกงานสอบสวน ผฟองคดไมเหนดวยเนองจากตนไมไดเปนผกระทำาความผดจงนำาคดมาฟองตอศาลปกครอง กรณนเปนกรณทผถกฟองคดไดดำาเนนการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทกำาหนดใหอำานาจไวเปนการเฉพาะ จงมใชคดพพาทเกยวกบการกระทำาทเปนการใชอำานาจในทางปกครองหรอดำาเนนกจการทางปกครอง ตามมาตรา ๙ วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ จงมคำาสงไมรบคำาฟองไวพจารณา              เมอเกดเหตละเมดจากการกระทำาของเจาหนาท บคคลภายนอกผไดรบความเสยหายจะใชสทธเรยกรองทศาลใด จงตองพจารณาจากขอเทจจรงในแตละกรณ จากเหตละเมดทเกดขน โดยบคคลภายนอกจะตองพจารณากอนวา การละเมดดงกลาวเปนละเมดทางแพงหรอละเมดทางปกครองตามหลกเกณฑของกฎหมาย ซงมความสำาคญในเร องการฟองคดใหถกศาล

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 69

โดยคดอาจจะอยในอำานาจการพจารณาพพากษาของศาลยตธรรมหรอศาลปกครอง จงจะดำาเนนการตามบทบญญตกฎหมายทเกยวของ ซงละเมดทางแพงกบละเมดทางปกครองมความแตกตางกน สรปได 3 ประการ ดงน

ตารางเปรยบเทยบละเมดทางแพงกบละเมดทางปกครองละเมดทางแพง ละเมดทางปกครอง

1. เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาท ซงมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท หรอ เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาท แตการกระทำานนมไดเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมายปกครอง หรอการออกกฎ คำาสงทางปกครอง คำาสงอน และมไดเกดจากการละเลยตอหนาทหรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

1. เปนการกระทำาละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาท อนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย การออกกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน การละเลยตอหนาท หรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

2. ผไดรบความเสยหายตองนำาขอพพาทยนฟองตอศาลยตธรรม

2. ผไดรบความเสยหายตองนำาขอพพาทยนฟองตอศาลปกครอง

3. อายความ 1 ป นบแตวนทถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอ 10 ป นบแตวนทำาละเมด ตาม

3. อายความ 1 ป นบปนบแตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคด หรอสบปนบแตวนทมเหตแหงการฟองคด ตามมาตา 51

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 70

มาตรา 448 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกรองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

2. การรองขอใหหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน บคคลภายนอกผไดรบความเสยหาย จากการกระทำาละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาทสามารถดำาเนนการตอหนวยงานของรฐ ใหชดใชคาสนไหมทดแทนได 2 วธ คอการยนคำาขอใหหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 และการใชสทธฟองหนวยงานของรฐตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตฉบบเดยวกน ซงในสวนนจะไดกลาวถงการใชสทธฟองหนวยงานของรฐไปดวยเพอใหเกดความตอเนอง ดงน 2.1 การรองขอตอหนวยงาน ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 11 วรรคแรก39 บญญตใหผเสยหายยนคำาขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณา

39 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 11 ในกรณทผเสยหายเหนวา หนวยงานของรฐตองรบผดตามมาตรา 5 ผเสยหายจะยนคำาขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนสำาหรบความเสยหายทเกดแกตนกได ในการนหนวยงานของรฐตองออกใบรบคำาขอใหไวเปนหลกฐานและพจารณาคำาขอนนโดยไมชกชา เมอหนวยงานของรฐมคำาสงเชนใดแลวหากผเสยหายยงไมพอใจในผลการวนจฉยของหนวยงานของรฐกใหมสทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎกาไดภายในเกาสบวนนบแตวนทตนไดรบแจงผลการวนจฉย

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 71

ชดใชคาสนไหมทดแทน เมอหนวยงานของรฐมคำาสงแลวผเสยหายยงไมพอใจผลการวนจฉยของหนวยงานกมสทธฟองคดตอศาล40 ตามหลกเกณฑ ดงน41

1) ระยะเวลายนคำาขอใหหนวยงานของรฐชดใชคาเสยหาย กฎหมายไมไดบญญตไวชดแจง ศาลปกครองสงสดไดวนจฉยตามคำาสงศาลปกครองสงสดท 573/2549 วาผเสยหายจะตองยนคำาขอตอหนวยงานของรฐภายใน 1 ป นบแตวนทรถงการละเมดและรตวผจะตองใชคาสนไหมทดแทน แตไมเกน 10 ป นบแตวนทำาละเมด ซงเปนระยะเวลาเดยวกบการยนฟองคดตอศาล 2) หนวยงานของรฐผรบคำาขอ ตองออกใบรบคำาขอไวเปนหลกฐาน ทงนใบรบคำาขอตองเปนเอกสารทหนวยงานจดทำาขนเพอใหทราบวาหนวยงานไดรบคำาขอเรยบรอยแลว ซงจะมผลตอการนบระยะเวลาการพจารณาคำาขอ 3) การพจารณาคำาขอตองกระทำาโดยไมชกชา42 หากหนวยงานทรบคำาขอเหนวาเปนเรองทเกยวกบตนกใหแตงตงคณะกรรมการเพอดำาเนนการตอไปโดยไมชกชา43 คอหนวยงานของรฐตอง

40 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 14 เมอไดมการจดตงศาลปกครองขนแลว สทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามมาตรา 11 ใหถอวาเปนสทธฟองคดตอศาลปกครอง41 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 116-123. 42 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 11 วรรคสอง ใหหนวยงานของรฐพจารณาคำาขอทไดรบตามวรรคหนงใหแลวเสรจภายในหนงรอยแปดสบวน หากเรองใดไมอาจพจารณาไดทนในกำาหนดนนจะตองรายงานปญหาและอปสรรคใหรฐมนตรเจาสงกดหรอกำากบหรอควบคมดแลหนวยงานของรฐแหงนนทราบและขออนมตขยายระยะเวลาออกไปได แตรฐมนตรดงกลาวจะพจารณาอนมตใหขยายระยะเวลาใหอกไดไมเกนหนงรอยแปดสบวน43 ? ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 72

พจารณาคำาขอใหแลวเสรจภายใน 180 วน หากไมแลวเสรจจะตองรายงานปญหาและอปสรรคใหรฐมนตรเจาสงกดทราบและขออนมตขยายระยะเวลาไดอกไมเกน 180 วน สำาหรบหลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทน ประกาศกระทรวงการคลง เรอง หลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก44 กำาหนดใหหวหนาหนวยงานของรฐเจาของงบประมาณทตองชดใชคาสนไหมทดแทน เปนผพจารณาใหความเหนชอบคาใชจาย ซงสรปการกำาหนดจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนในเรองดงกลาวไดดงตอไปน

1) การกำาหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายหรอสญหายแกทรพยสน ไดแก การชดใชความเสยหายทเกดแกเงนใหใชเปนเงน ถาความเสยหายทเกดแกทรพยสนอนใหใชราคาสทธหลงหกคาเสอมราคาแลว หรอใชคาซอมเพอใหทรพยสนนนกลบคนสสภาพเดม และกรณการคำานวณคาเสอมราคา 2) การกำาหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายแกรางกายหรอชวต ไดแก การกำาหนดจำานวนคาใชจายในการรกษาพยาบาล คาขาดประโยชนทำามาหาไดในระหวางเจบปวย คาชดเชยแทนการสญเสยอวยวะ หรอสญเสยสมรรถภาพในการทำางาน คาปลงศพรวมถงคาใชจาย และคาขาดไรอปการะ

           ขอ 33 เมอไดรบคำาขอตามขอ 32 และหนวยงานของรฐทไดรบคำาขอไวเหนวาเปนเรองทเกยวกบตน ใหแตงตงคณะกรรมการเพอดำาเนนการตอไปโดยไมชกชา              ขอ 34 ในกรณทตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผยนคำาขอ ใหหนวยงานของรฐทตองชดใชคาสนไหมทดแทนปฏบตตามทกระทรวงการคลงกำาหนด44 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนพเศษ 126 ง หนา 5 เมอวนท 20 ตลาคม 2554

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 73

2.1.1 การฟองคดตอศาลกรณผเสยหายยงไมพอใจผลการวนจฉยของหนวยงานของรฐ กรณการฟองคดตอศาลยตธรรม กรณเปนคำาสงของหนวยงานของรฐทวนจฉยคาสนไหมทดแทนจากการกระทำาละเมดทไมใชการใชอำานาจตามกฎหมายในทางปกครอง หากผยนคำาขอไมเหนดวยกบคำาสงของหนวยงานของรฐ ไมวาจะเปนเรองจำานวนคาสนไหมทดแทน หรอการยกคำาขอ ผไดรบความเสยหายทยนคำาขอมสทธฟองโตแยงผลการวนจฉยตามคำาสงทศาลยตธรรม ตามมาตรา 106 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 45

กรณการฟองคดตอศาลปกครอง กรณเปนคำาสงของหนวยงานของรฐทวนจฉยคาสนไหมทดแทนจากการกระทำาละเมดทเปนการใชอำานาจตามกฎหมายในทางปกครอง หากผยนคำาขอไมเหนดวยกบคำาสงของหนวยงานของรฐไมวาจะเปนเรองจำานวนคาสนไหมทดแทน หรอการยกคำาขอ ผไดรบความเสยหายทยนคำาขอมสทธฟองโตแยงผลการวนจฉยตามคำาสงทศาลปกครอง การรองขอตอหนวยงานของรฐจงเปนทางเลอกของบคคลภายนอกผไดรบความเสยหายทจะรองขอเพอใหหนวยงานของรฐทเจาหนาทสงกด หรอกระทรวงการคลงกรณเจาหนาทไมไดสงกดหนวยงานใดพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทน เมอหนวยงานของรฐ45 ? พระราชบญญตจดตงศาลปกรองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

มาตรา 106  สทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ในคดทไมอยในอำานาจของศาลปกครองตามพระราชบญญตน ใหถอวาเปนสทธฟองคดตอศาลยตธรรม

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 74

ไดพจารณาคำาขอและมคำาสงแลวหากผยนคำาขอยงไมพอใจในผลการวนจฉยตามคำาสงยงมสทธฟองเพอโตแยงผลการวนจฉยตอศาลทมเขตอำานาจใหตรวจสอบเรองจำานวนคาสนไหมทดแทน หรอการยกคำาขอ ไดอกขนตอนหนง ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดเกยวกบเขตอำานาจศาล ดงตอไปน ผยนคำาขอไมพอใจผลการวนจฉยของหนวยงานของรฐมสทธฟองคดตอศาลทมเขตอำานาจ คำาสงศาลปกครองสงสด ท 836/2547 เมอขอเทจจรงรบฟงไดวา เจาหนาทของผถกฟองคดท 4 (กรมปศสตว) ขบรถยนตกระบะชนรถยนตทนาย ท. เปนผขบขจนเปนเหตใหทงเจาหนาทและนาย ท. ถงแกความตาย อนเปนการกระทำาในขณะปฏบตหนาท นน เปนการปฏบตหนาทปกตของพนกงานขบรถยนตมไดเปนการกระทำาทเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย หรอจากกฎ คำาสงทางปกครองหรอคำาสงอน หรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต หรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร การกระทำาของเจาหนาทดงกลาวหากเปนการกระทำาละเมดกมใชการกระทำาละเมดทางปกครอง ดงนน แมผฟองคดทงสในฐานะทายาทของนาย ท. มสทธทจะยนขอใหกรมปศสตวชดใชคาสนไหมทดแทนและรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขไดตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 และมาตรา 14 แหงพระราชบญญตเดยวกน ใหถอวาสทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขตามมาตรา 11 เปนสทธฟองคดตอศาลปกครองกตาม แตเมอไดมการจดตงศาลปกครองขนแลว สทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขดงกลาวจะเปนสทธฟองคดตอศาลปกครองไดกตอเมอการกระทำาละเมดของ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 75

หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐเปนการกระทำาละเมดทางปกครองตามมาตรา 9 วรรคหนง (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ดวย เมอการกระทำาของเจาหนาทดงกลาวมใชการกระทำาละเมดทางปกครองเสยแลว ศาลปกครองจงไมมอำานาจทจะรบคำาฟองคดนไวพจารณา และมาตรา 106 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ ไดบญญตรบรองสทธแกผเสยหายทจะฟองคดตอศาลยตธรรมดวยแลว ขอทผฟองคดอทธรณวาผลการวนจฉยคาสนไหมทดแทนของผถกฟองคดท 4 เปนคำาสงทางปกครองและอยในอำานาจของศาลปกครองทจะพจารณามคำาพพากษาหรอคำาสงได นน เหนวา หนงสอแจงคาสนไหมทดแทนของผถกฟองคดท 4 แมจะเปนการแจงผลการวนจฉยของผถกฟองคดท 4 ดวย แตกเปนการวนจฉยคาสนไหมทดแทน ทเกยวพนกบมลเหตละเมดทมใชการกระทำาละเมดทางปกครอง ซงโดยหลกแลวการฟองเรยกคาสนไหมทดแทนจากการกระทำาละเมดดงกลาวจะตองฟองเปนคดตอศาลยตธรรม การทมาตรา 11 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 บญญตใหสทธแกผเสยหาย สามารถทจะเรยกใหหนวยงานตนสงกดของเจาหนาททกระทำาละเมดใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนไดกอน ทจะฟองเปนคดตอศาลและกำาหนดขนตอนใหหนวยงานตนสงกดตองดำาเนนการนน กเพอใหผไดรบความเสยหายจากการกระทำาละเมดของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐในทกกรณ ไดรบการเยยวยาแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายทเกดขน ดงนน หากคาสนไหมทดแทนทหนวยงานของรฐวนจฉยกำาหนดให ไมเปนทพอใจของผเสยหายอยางกรณของผฟองคด ผฟองคดยอมมสทธทจะฟองเรยกคาสนไหมทดแทน ตอศาลทมเขตอำานาจทจะรบคดนนไวพจารณาได เมอมลคดของผฟองคดมไดเปนการกระทำาละเมดทาง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 76

ปกครอง จงไมมเหตผลทจะใหผฟองคดมาฟองตอศาลปกครอง เมอผฟองคดไมพอใจทผถกฟองคดท 4 ในฐานะหนวยงานตนสงกดของผกระทำาละเมดวนจฉยกำาหนดคาสนไหมทดแทนใหตำากวาทขอ มลคดซงเปนเหตแหงการฟองคดของผฟองคด จงอยในอำานาจพจารณาของศาลยตธรรม

2.2 การฟองคดตอศาล บคคลภายนอกผเสยหายอาจฟองคดตอศาล เพอขอใหศาลมคำาพพากษาใหเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐชดใชคาสนไหมทดแทนไดอกชองทางหนงโดยไมตองยนคำาขอตอหนวยงานของรฐกอน ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 สวนกรณจะฟองทศาลยตธรรมหรอศาลปกครองขนอยกบวาเปนคดละเมดทางแพงหรอละเมดทางปกครอง ดงน 2.2.1 เขตอำานาจศาลยตธรรม กรณละเมดทางแพงซงอยในเขตอำานาจของศาลยตธรรม แบงเปน 2 กรณ ดงน 1) ละเมดทไมใชเกดจากการปฏบตหนาท ซงเจาหนาทตองรบผดเปนการเฉพาะตว ผเสยหายฟองเจาหนาทไดโดยตรงแตจะฟองหนวยงานของรฐไมได ตามมาตรา 6 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.253946

2) ละเมดทเกดจากการปฏบตหนาท แตไมใชจากการใชอำานาจตามกฎหมาย หรอการออกกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน หรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอจากการปฏบตหนาทลาชาเกนควร ซงตองฟองหนวยงานของรฐ

46 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 6 ถาการกระทำาละเมดของเจาหนาทมใชการกระทำาในการปฏบตหนาท เจาหนาทตองรบผดในการนนเปนการเฉพาะตว ในกรณนผเสยหายอาจฟองเจาหนาทไดโดยตรง แตจะฟองหนวยงานของรฐไมได

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 77

ตนสงกด หรอกระทรวงการคลงกรณเจาหนาทไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใด ตามทมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.253947 กำาหนดใหหนวยงานของรฐรบผดตอผเสยหาย ซงผเสยหายตองฟองหนวยงานของรฐโดยตรงแตจะฟองเจาหนาทใหรบผดไมได 2.2.2 เขตอำานาจศาลปกครอง กรณละเมดทางปกครองซงอยในเขตอำานาจของศาลปกครอง คอ ละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาท อนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย การออกกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน หรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนด หรอการปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร ตามมาตรา 9 วรรคหนง (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ซงตองฟองหนวยงานของรฐโดยตรงแตจะฟองเจาหนาทไมได ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ทกำาหนดใหหนวยงานของรฐรบผดตอผเสยหาย การทผเสยหายเหนวาหนวยงานของรฐตองรบผดตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ผเสยหายจะยนคำาขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนสำาหรบความเสยหายทเกดขนตามมาตรา 11

47 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 5 หนวยงานของรฐตองรบผดตอผเสยหายในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท ในกรณนผเสยหายอาจฟองหนวยงานของรฐดงกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาทไมได ถาการละเมดเกดจากเจาหนาทซงไมไดสงกดหนวยงานของรฐแหงใดใหถอวากระทรวงการคลงเปนหนวยงานของรฐทตองรบผดตามวรรคหนง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 78

แหงพระราชบญญตเดยวกน หรอฟองหนวยงานของรฐใหรบผดในผลแหงละเมด ทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาทกได มแนวการตอบขอหารอของคณะกรรมการกฤษฎกาเปนแนวทาง ดงน  ผเสยหายฟองคดตอศาลแลวหนวยงานไมจำาตองรบคำาขอของผยนคำาขอใหชดใชคาสนไหมทดแทนไวพจารณา บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา[เรองเสรจท ๖๐๓/๒๕๕1]1เรอง  ผเสยหายยนคำาขอใหหนวยงานของรฐชดใชคาสนไหมทดแทนในขณะทมคดอยในระหวางการพจารณาของศาลยตธรรม มความเหนวา พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ มเจตนารมณทจะมงเยยวยาความเสยหายทบคคลภายนอกไดรบจากการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของหนวยงานของรฐ จงกำาหนดใหบคคลทไดรบความเสยหายสามารถใชสทธฟองคดตอศาลตามมาตรา ๕ หรอยนคำาขอเรยกใหหนวยงานของรฐชดใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา ๑๑ ซงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มไดกำาหนดวา บคคลภายนอกทไดรบความเสยหายจะตองเลอกใชสทธในการฟองคดตอศาล หรอมคำาขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนอยางใดอยางหนง อยางไรกตามการทใหองคกรสององคกร คอ ศาลยตธรรมและหนวยงานของรฐพจารณาเรองทมมลเหตเดยวกน อาจทำาใหการวนจฉยชขาดแตกตางกนได ควรทจะใหองคกรใดองคกรหนงเปนผพจารณาการชดใชคาสนไหมทดแทน จากขอเทจจรงตามขอหารอปรากฏวาผเสยหายทงสองไดฟองคดตอศาลยตธรรมและคดอยใน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 79

ระหวางการพจารณาของศาลยตธรรม ถอไดวาผเสยหายทงสองเลอกทจะใชสทธฟองคดตอศาลแลว แมตอมาจะไดมการยนคำาขอใหชดใชคาสนไหมทดแทน หนวยงานของรฐไมจำาตองรบคำาขอของผเสยหายไวพจารณา

2.2.3 กรณผเสยหายฟองผดตว ไมวาการฟองคดตอศาลยตธรรมหรอศาลปกครอง หนวยงานของรฐทอาจถกฟองใหรบผดในผลแหงละเมดของเจาหนาทนนตองมฐานะเปนนตบคคลทมงบประมาณสำาหรบรบผดชอบคาเสยหาย อยางไรกตามการฟองคดอาจเกดกรณผเสยหายฟองผดตว เนองจากผเสยหายอาจไมทราบวาตองฟองหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทใหรบผด ซงมาตรา 7 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.253948 ไดกำาหนดหลกเกณฑไว ดงน49

1. กรณหนวยงานของรฐตองรบผดโดยลำาพง ไดแก กรณเจาหนาทของรฐปฏบตหนาทดวยความประมาทเลนเลอทำาใหบคคลภายนอกไดรบความเสยหาย ซงเจาหนาทผทำาละเมดไมตองรบผดแตเปนความรบผดชอบของหนวยงานของรฐทเจาหนาทสงกด และหนวยงานของรฐกไมมสทธจะมาไลเบยจากเจาหนาทผทำาละเมดในภายหลง กรณเชนนถาผเสยหายฟองเจาหนาทใหรบผด เจาหนาทผถกฟองคดมสทธจะขอใหศาลออกหมายเรยกหนวยงานของรฐท

48 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 7 ในคดทผเสยหายฟองหนวยงานของรฐ ถาหนวยงานของรฐเหนวาเปนเรองทเจาหนาทตองรบผดหรอตองรวมรบผด หรอในคดทผเสยหายฟองเจาหนาทถาเจาหนาทเหนวาเปนเรองทหนวยงานของรฐตองรบผดหรอตองรวมรบผด หนวยงานของรฐหรอเจาหนาทดงกลาวมสทธขอใหศาลทพจารณาคดนนอยเรยกเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐ แลวแตกรณ เขามาเปนคความในคด ถาศาลพพากษายกฟองเพราะเหตทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาททถกฟองมใชผตองรบผด ใหขยายอายความฟองรองผทตองรบผดซงมไดถกเรยกเขามาในคดออกไปถงหกเดอนนบแตวนทคำาพพากษานนถงทสด49 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 141-143.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 80

ตนสงกดเขามาเปนผถกฟองคดหรอจำาเลยรวม เพอศาลจะไดพพากษาในคราวเดยวกนเพอใหเจาหนาทไมตองรบผดและใหหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน 2. กรณหนวยงานของรฐตองรบผดรวมกบเจาหนาท ไดแก กรณเจาหนาทไดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง เปนเหตใหบคคลภายนอกเสยหาย ถาผเสยหายฟองหนวยงานของรฐใหรบผด หนวยงานของรฐมสทธจะขอใหศาลเรยกเจาหนาททกระทำาละเมดเขามาเปนคความในคด 3. กรณหนวยงานของรฐไมตองรบผดเลย (เปนความผดสวนตว) เนองจากการกระทำาละเมดของเจาหนาทไมใชเกดจากการปฏบตหนาท เจาหนาทตองรบผดเปนสวนตว หนวยงานของรฐมสทธจะขอใหศาลเรยกเจาหนาทเขามาเปนจำาเลยรวม เพอใหรบผดเปนการเฉพาะตว 4. ผมสทธเรยกเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐแลวแตกรณ เขามาเปนคความในคด คอเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐทถกฟองเทานน ผเสยหายจะขอใหศาลเรยกเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐเขามาเปนคความในคดไมได 5. ถาศาลพพากษายกฟองเพราะเหตทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทผถกฟองคดไมใชผตองรบผด ใหขยายอายความฟองรองผทตองรบผดซงไมไดถกเรยกเขามาในคดออกไปอก 6 เดอน นบแตวนทคำาพพากษาถงทสด ทงน ในกรณผฟองคดกำาหนดตวผถกฟองคดไมถกตอง ศาลมอำานาจกำาหนดตวผถกฟองคดใหถกตองได ซงการกำาหนดตวผถกฟองคดถอเปนปญหาขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชนซงศาลยกขนวนจฉยไดเอง50

50 ? สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 129.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 81

กรณผเสยหายฟองผดตวศาลมอำานาจกำาหนดตวผถกฟองคดใหถกตองได คำาสงศาลปกครองสงสดท 21/2548 ผฟองคดฟองเจาหนาทวากระทำาละเมดเพราะละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตและปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร ซงจะตองรบผดในคาเสยหาย เปนการฟองเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทของรฐ ผฟองคดตองฟองหนวยงานตนสงกดของเจาหนาทจะฟองเจาหนาทไมได โดยหนวยงานของรฐทอาจถกฟองใหรบผดในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาทนน ตองเปนกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานทเรยกชออยางอน และมฐานะเปนกรม มงบประมาณของตนเอง ซงอยในฐานะทจะรบผดชอบในคาเสยหายได ซงเจาหนาทผกระทำาละเมดนนสงกด เมอจงหวดมใชหนวยงานของรฐทมลกษณะดงกลาว จงไมอาจฟองจงหวดใหรบผดชดใชคาเสยหายได และเมอสำานกงานทดนจงหวด มใชหนวยงานของรฐตาม มาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.253 ๙ จงไมอาจฟองสำานกงานทดนจงหวดใหรบผดชดใชคาเสยหายไดเชนกน ศาลชอบทจะเรยกกรมทดนซงเปนหนวยงานเจาสงกดของเจาหนาทผทำาละเมดเขามาเปนผถกฟองคด กรณผเสยหายฟองผดตวขยายอายความฟองรองออกไปถงหกเดอนนบแตวนทคำาพพากษานนถงทสด คำาสงศาลปกครองสงสดท 849/2548 คำาขอใหคณะกรรมการสรรหาฯ และผอำานวยการสำานกงานเขต ชดใชคาเสยหายจากการกระทำาละเมด ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 กำาหนดใหตองฟองหนวยงานของรฐจะฟองเจาหนาทไมได ศาลจงไมอาจบงคบใหเปนไป

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 82

ตามคำาขอ จงพพากษายกฟองเพราะเหตทเจาหนาททถกฟองมใชผตองรบผด การฟองผทตองรบผดซงมไดถกเรยกเขามาในคดเดม จงตองขยายอายความฟองรองออกไปถง 6 เดอน นบแตวนทคำาพพากษาในคดเดมถงทสด ตาม มาตรา 7 วรรคสอง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ซงคดเดมศาลปกครองชนตนมคำาพพากษา เมอวนท 22 มนาคม 2548 และมไดมการอทธรณ คดจงถงทสดเมอวนท 21 เมษายน 2548 การทผฟองคดนำาคดมาฟองเพอเรยกใหหนวยงานของรฐ (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน) รบผดตอผฟองคดในผลแหงละเมดทเจาหนาทของตนไดกระทำาในการปฏบตหนาท เมอวนท 22 กนยายน 2548 จงเปนการยนฟองภายใน 6 เดอน นบแตวนทไดมคำาพพากษาถงทสด กรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก ตามทบทบญญตกฎหมายใหสทธบคคลภายนอกผเสยหายยนคำาขอตอหนวยงานของรฐใหพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทน และใหสทธในการฟองคดตอศาล ซงทงสองกรณหนวยงานของรฐจะตองรบผดหากเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท เหนไดวาการยนคำาขอใหหนวยงานของรฐพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทน เปนทางเลอกใหมของผเสยหาย โดยบคคลภายนอกผเสยหายไมตองนำาคดไปยนฟองตอศาลเปนชองทางทอำานวยความสะดวกและลดคาใชจายใหกบผเสยหายและหนวยงานของรฐ ทไมตองเขาสกระบวนการพจารณาของศาล ซงเปนการลดภาระของศาลเกยวกบจำานวนคดทจะขนสการพจารณาอกดวย และกระทรวงการคลงไดมการวางมาตรฐานเพอใหหนวยงานของรฐพจารณาชดใชคาสนไหมทดแทนเปนแนวทางเดยวกน ตามประกาศกระทรวงการคลง เรองหลกเกณฑ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 83

การชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก นอกจากนบทบญญตกฎหมายสวนนยงใหความเปนธรรมกบผเสยหายทยงไมพอใจผลการวนจฉยของหนวยงานของรฐ โดยใหผเสยหายฟองคดตอศาลไดอก หากยงไมพอใจจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนหรอกรณทหนวยงานของรฐยกคำาขอกตาม

3. การไลเบยแกเจาหนาทใหชดใชคาสนไหมทดแทน 3.1 กรณทหนวยงานของรฐอาจใชสทธไลเบยกบเจาหนาท พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 8 วรรคแรก บญญตวา “ในกรณทหนวยงานของรฐตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายเพอการละเมดของเจาหนาท ใหหนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทผทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวแกหนวยงานของรฐไดถาเจาหนาทไดกระทำาการนนไปดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ” พระราชบญญตฉบบนกำาหนดใหหนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนได ในกรณทเจาหนาทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง จงตองพจารณาตามขอเทจจรงในแตละกรณไปวาการกระทำาละเมดของเจาหนาท เกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม ซงมแนวการตอบขอหารอของคณะกรรมการกฤษฎกาเปนแนวทางไว ดงน ประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไมขนอยกบขอเทจจรงแตละกรณ หนงสอสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ดวนทสด ท นร 0601/087 ลง 7 กมภาพนธ 254051 ตอบขอหารอวาการทจะ

51 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 95.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 84

พจารณาวากรณใดเปนการกระทำาดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม เปนหนาทของเจาหนาทผมอำานาจดำาเนนการตามกฎหมายและระเบยบทกคนจนถงคณะกรรมการวนจฉยรองทกขหรอศาล สวนอยางไรเปนการประมาทเลนเลออยางรายแรงยอมขนอยกบขอเทจจรงแตละกรณ ซงความประมาทเลนเลอนนเปนการกระทำามใชโดยเจตนาประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผล แตเปนการกระทำาโดยปราศจากความระมดระวง ซงบคคลในภาวะเชนนนจำาตองมตามวสยและพฤตการณ สวนความประมาทเลนเลออยางรายแรงจะมลกษณะไปในทางทบคคลนนไดกระทำาไปโดยขาดความระมดระวงทเบยงเบนไปจากเกณฑมาตรฐานอยางมาก เชน คาดเหนไดวาความเสยหายอาจเกดขนได หรอหากระมดระวงสกเลกนอยกคงไดคาดเหนการอาจเกดความเสยหายเชนนน เชน คำาพพากษาศาลฎกาท 1789-1790/2518 กรณโรงงานของจำาเลย (กระทรวงการคลง) เผาเศษปอ ทำาใหมควนดำาปกคลมถนนจนมองไมเหนทางขางหนาเปนเหตใหมรถขบมาชนทายรถโจทกซงจอดอยไดรบความสยหาย ซงเหตการณเชนนเคยเกดมาแลว 2 – 3 ครง แตกปลอยปละละเลยไมเปลยนวธการเผาเศษปอ เปนกรณทจ ำาเลยประมาทเลนเลออยางรายแรง เปนตน 3.2 หลกเกณฑการไลเบย 3.2.1 ใหคำานงถงระดบความรายแรงของการกระทำาละเมดและความเปนธรรมในแตละกรณ พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 8 วรรคสอง บญญตวา “สทธเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนตามวรรคหนงจะมไดเพยงใดใหคำานงถงระดบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 85

ความรายแรงแหงการกระทำาและความเปนธรรมในแตละกรณเปนเกณฑโดยมตองใหใชเตมจำานวนของความเสยหายกได ”

กำาหนดหลกเกณฑใหหนวยงานของรฐเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนโดยคำานงถงความรายแรงแหงละเมดและพจารณาใหความเปนธรรมกบตวเจาหนาทในแตละกรณ โดยไมตองเรยกใหเจาหนาทใชเงนเตมตามความเสยหายทเกดขนจรง ซงมการตอบขอหารอของสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเปนแนวทางไว ดงน การกำาหนดจำานวนคาสนไหมทดแทนใหคำานงถงขอเทจจรงในแตละกรณ บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท ๔๐๒/๒๕๔๘ เรอง ความรบผดของเจาหนาทเทศบาลเมองชมแสงซงไดจดซอทดนโดยมชอบ กรณเทศบาลเมองชมแสงซงไดจดซอทดนในราคาสงกวาราคาประเมนและสภาพพนทไมเหมาะสมทจะเปนทดนสำาหรบทงขยะ ในการกำาหนดจำานวนคาสนไหมทดแทนนน จะตองนำา มาตรา ๘ วรรคสองและวรรคสาม แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงกำาหนดหลกเกณฑการใชสทธเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนมาใชพจารณากำาหนด จำานวนคาสนไหมทดแทนดวย กลาวคอ (๑) จะตองคำานงถงระดบความรายแรงแหงการกระทำา และความเปนธรรมในแตละกรณและ (๒) หากเปนการกระทำาละเมดของเจาหนาทซงเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม ใหหกสวนแหงความรบผดดงกลาวออกดวย ดงนน จงตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนกรณๆ ไป โดย กรมบญชกลางอาจพจารณาจากราคาทดนทซอ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 86

มาหกดวยมลคาของทดนดงกลาวเพอคำานวณเปนคาสนไหมทดแทน 3.2.2 ใหคำานงถงความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 8 วรรคสาม บญญตวา “ถาการละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม ใหหกสวนแหงความรบผดดงกลาวออกดวย ” การกำาหนดใหหกสวนความรบผดดงกลาวเปนการแบงสดสวนความรบผดกรณทละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม เชน ไมมระเบยบปฏบตทชดเจนในเรองนนๆ หรอไมไดจดใหมการตรวจสอบระบบงานตามกฎหมายและระเบยบทเกยวของ ซงเปนความบกพรองของหนวยงาน ซงมแนวการตอบขอหารอของคณะกรรมการกฤษฎกา ดงน การหกสวนความรบผดตามมาตรา 8 วรรคสองและวรรคสามเปนดลพนจของหนวยงาน บนทกเรอง แนวทางปฏบตตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 (กนยายน 2542) กรณรถยนตของกรมปศสตวเฉยวชนกบรถจกรยานยนตไดรบความเสยหายและผขบขรถจกรยานยนตถงแกความตาย เมอวนจฉยแลวความเสยหายเกดจากการกระทำาโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงของพนกงานขบรถ กรมปศสตวจะตองมคำาสงตามความเหนของกระทรวงการคลงและแจงใหพนกงานขบรถทราบ และพนกงานขบรถอาจใชสทธเรยกให

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 87

กรมปศสตวชดใชคาสนไหมทดแทนทตนไดชำาระใหแกผเสยหายไปกอน ไดตามนยมาตรา 9 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 สวนการพจารณาจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนขนอยกบขอเทจจรง ทจะนำามาพจารณาใหสอดคลองกบบทบญญตมาตรา 8 วรรคสองและวรรคสาม และการกำาหนดหลกเกณฑการลดหยอนหรอการหกสวนความรบผดของเจาหนาทตาม มาตรา 8 วรรคสองและวรรคสาม แหงพระราชบญญตน ไมอาจกำาหนดเปนหลกเกณฑทวไปได เพราะการพจารณาลดหยอนหรอหกสวนความรบผดใหแกเจาหนาทในความเสยหายเรองใด เปนดลพนจของหนวยงานนน ๆ ซงจะตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนกรณๆ ไป52 3.2.3 กรณละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 8 วรรคส บญญตวา “ในกรณทการละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน มใหนำาหลกเรองลกหนรวมมาใชบงคบและเจาหนาทแตละคนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนเฉพาะสวนของตนเทานน”

กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาททเกดจากเจาหนาทหลายคน บทบญญตกฎหมายไดกำาหนดใหเจาหนาทรบผดเฉพาะสวนของตน เพอใหเกดความเปนธรรมกบเจาหนาทโดยการแบงสดสวนความรบผด ใหเจาหนาทรบผดในสวนทตนเองกระทำาความผดอยางแทจรง

52 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 100-101.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 88

ซงแตกตางจากความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทลกหนจะตองรบผดอยางลกหนรวม

กระทรวงการคลงไดกำาหนดแนวทางการปฏบตในการกำาหนดสดสวนความรบผดทางละเมดของเจาหนาทไว ตามหนงสอกระทรวงการคลง ดวนทสด ท กค 0406.2 ว 66 ลงวนท 25 กนยายน 2550 เรอง แนวทางการกำาหนดสดสวนความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เพอใหหนวยงานของรฐนำาแนวทางการกำาหนดสดสวนดงกลาวไปพจารณาความรบผดใหเหมาะสมตามพฤตการณของเจาหนาทแตละราย ซงแบงได 3 กรณ ดงน

1) กรณไมปฏบตตามกฎหมายหรอระเบยบ 2) กรณทจรตทางการเงนหรอทรพยสน

3) กรณอบตเหต สำาหรบการใชสทธไลเบยแกเจาหนาทของรฐ ซงหนวยงานของรฐจะตองนำาแนวทางการกำาหนดสดสวนดงกลาวมาพจารณาทพบบอยเปนกรณอบตเหต โดยกรณอบตเหตกระทรวงการคลงไดกำาหนดลกษณะความเสยหายและกำาหนดสดสวนความรบผดของเจาหนาทโดยแบงสดสวนความรบผดของพนกงานขบรถเปนรอยละ ไดแก ฝาฝนกฎหมายเกยวกบการจราจรรอยละ 100 ฝาฝนกฎหมายเกยวกบการจราจรและมเหตปจจยภายนอกประกอบดวยรอยละ 75 และฝาฝนกฎหมายเกยวกบการจราจรและคกรณมสวนประมาทรวมอยดวยรอยละ 50 โดยใหหนวยงานของรฐนำาแนวทางดงกลาวไปเทยบเคยงและปรบใชตามความเหมาะสม

4. กรณเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 89

4.1 คมครองเจาหนาทผกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 10 วรรคหนง บญญตวา “ในกรณทเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐไมวาจะเปนหนวยงานของรฐทผนนอยในสงกดหรอไม ถาเปนการกระทำาในการปฏบตหนาทการเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาทใหนำาบทบญญตมาตรา 8 มาใชบงคบโดยอนโลม แตถามใชการกระทำาในการปฏบตหนาทใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ” การทเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ พระราชบญญตฉบบนกำาหนดใหนำามาตรา 8 มาบงคบใชโดยอนโลม แบงเปนสองกรณ คอ 1) กรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐในการปฏบตหนาท ซงหนวยงานของรฐอาจเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนไดเมอเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาทและเปนการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หากประมาทเลนเลอธรรมดากไมตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกหนวยงานของรฐ 2) กรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐทมใชจากการปฏบตหนาท เจาหนาทตองรบผดชอบเปนสวนตว ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในเรองละเมด การกระทำาละเมดของเจาหนาทตอหนวยงานของรฐ ทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 จะคมครองเฉพาะกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐในการปฏบตหนาท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 90

ซงมหลกเกณฑการเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนไดตาม มาตรา 8 นำามาบงคบใชโดยอนโลม ดงน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 8 วรรคแรก บญญตวา “ในกรณทหนวยงานของรฐตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายเพอการละเมดของเจาหนาท ใหหนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทผทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวแกหนวยงานของรฐได ถาเจาหนาทไดกระทำาการนนไปดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ” กรณทหนวยงานของรฐอาจใชสทธเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน พระราชบญญตฉบบนกำาหนดให หนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนได ในกรณทเจาหนาทกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง จงตองพจารณาตามขอเทจจรงในแตละกรณไปวาการกระทำาละเมดของเจาหนาทเกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครอง ดงน

ผบงคบบญชาไมควบคมดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบของทางราชการเปนประมาทเลนเลออยางรายแรง คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.718/ 2558 ขอเทจจรงปรากฏวาในขณะทผฟองคดดำารงตำาแหนงผกำากบการสถานตำารวจนครบาลสมเดจเจาพระยา ในชวงระหวางวนท17 ธนวาคม 2545 ถง วนท 16 ธนวาคม 2546 มหนาทในการควบคมดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 91

ในหนวยงานใหปฏบตหนาทตามกฎหมายและระเบยบของทางราชการ และผฟองคดไดรบแตงตงใหเปนประธานกรรมการเกบรกษาเงนของสถานตำารวจนครบาลสมเดจ มหนาทตรวจสอบความถกตองของรายงานคงเหลอประจำาวน ตามระเบยบการเกบรกษาเงนและการนำาเงนสงคลงในหนาทของอำาเภอและกงอำาเภอ พ.ศ. 2520 ซงในระหวางทผฟองคดดำารงตำาแหนงดงกลาวปรากฏวา จาสบตำารวจ อ ผใตบงคบบญชาอาศยโอกาสซงตนปฏบตหนาทดงกลาวเบยดบงเงนของทางราชการไปใชเพอประโยชนสวนตน เปนเหตใหราชการเสยหายเปนเงน 2,772,561.50 บาท และกระทรวงคลง (โดยกรมบญชกลาง) ไดพจารณาแลว มความเหนวาผฟองคดในฐานะผบงคบบญชาตองรบผดในอตรารอยละ 35 ของคาเสยหาย และในฐานะประธานกรรมการเกบรกษาเงน ตองรบผดในอตรารอยละ 15.91 ของคาเสยหาย ซงหนวยงานไดออกคำาสงท 188/2549 ลงวนท 3 พฤศจกายน 2549 ใหผฟองคดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน รวมเปนเงนจำานวน 654,239.85 บาท ประเดนยตตามคำาพพากษาของศาลปกครองชนตนวา นบแตผฟองคดเขารบตำาแหนงจาสบตำารวจ อ ไมเคยจดทำาบญชรายรบรายจาย และรายงานเงนคงเหลอใหผฟองคดไดตรวจสอบ และระยะเวลา 11 เดอน การจดทำารายงานเงนคงเหลอประจำาวนกยงไมแลวเสรจเปนปจจบน ซงเปนขอบกพรองของผฟองคด ซงหากผฟองคดควบคมดแลผใตบงคบบญชาอยางเขมงวดนบแตเรมเขารบตำาแหนงกจะทราบไดวามการทจรต หรอผฟองคดอาจรายงานใหผบงคบบญชาระดบเหนอขนไปเพอใหมการชวยจดทำาหรอชวยตรวจสอบอกทางหนง การทผฟองคดไมเรงรดใหมการจดทำารายงานเงนคงเหลอประจำาวนใหเปนปจจบน หรอรายงานผบงคบบญชาระดบเหนอขนไปใหทราบจน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 92

กระทงผฟองคดพนจากตำาแหนงไป 1 ปเศษ จงมการตรวจพบการทจรต จงยงไมอาจรบฟงไดวาผฟองคดไดใชความระมดระวงดงเชนวญญชนพงกระทำา พฤตการณดงกลาวถอไดวาเปนเปนความบกพรองในการปฏบตหนาท ซงเปนชองทางผใตบงคบบญชาทจรตยกยอกเงนรางวลตามพระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522 เงนคาปรบตามพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 และเงนคานำาประปาเกนสทธไปใชเปนประโยชนสวนตน การกระทำาของผฟองคดจงเปนการละเลยตอหนาท อนเปนการปฏบตหนาทดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง จงถอวาผฟองคดกระทำาละเมดตอผถกฟองคดท 1 จงตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน และกรณสถานตำารวจนครบาลสมเดจเจาพระยามไดดำาเนนการจดทำารายงานเงนคงเหลอประจำาวนเพอสงมอบใหคณะกรรมการเกบรกษาเงนตรวจสอบโดยคณะกรรมการเกบรกษาเงนกมไดดำาเนนการควบคมตรวจสอบหรอทวงถาม อกทงไมปรากฎวามการรายงานใหหวหนาหนวยงานทราบ จนเปนเหตใหทางราชการไดรบความเสยหาย กรณถอไดวาคณะกรรมการเกบรกษาเงนปฏบตหนาทดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง จงเปนการกระทำาละเมดตอผถกฟองคดท 1 การพจารณาวาการกระทำาละเมดของเจาหนาทเปนกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไมเปนไปตามขอเทจจรง ซงกรณทผบงคบบญชาละเลยในการปฏบตหนาทเปนการละเมดทเกดขนมาก เนองจากเหตละเมดทเกดจากผใตบงคบบญชาทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทของทางราชการนนมการตรวจสอบตามลำาดบชนตามสายการบงคบบญชาในทกเรอง ดงนน ขอพงระวงของผบงคบบญชาคอ การตรวจสอบการปฏบตหนาทของผใตบงคบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 93

บญชาใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบทเกยวของ หากพบมลเหตทนาเชอวาจะเกดการไมปฏบตตามกฎหมายและระเบยบ หรอการทจรต ในฐานะผบงคบบญชาตองแกไขปญหาใหทนทวงท เพอหลกเลยงทจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนในความรบผดทางละเมดของเจาหนาทเนองจากการละเลยตอหนาท ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลวาเปนการปฏบตหนาทดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง จากคำาวนจฉยของศาลเหนวาแมในฐานะผบงคบบญชา ไมไดมสวนรเหนโดยตรงทผใตบงคบบญชาไมปฏบตตามกฎหมายและระเบยบ แตความบกพรองของผบงคบบญชาททราบขอเทจจรงทผใตบงคบบญชาไมปฏบตตามกฎหมายและระเบยบแลว ไมไดจดใหมการตรวจสอบหรอรายงานผบงคบบญชาระดบเหนอขนไป ซงความบกพรองดงกลาวเปนชองทางทำาใหผใตบงคบบญชาทจรตยกยอกเงนไปใชเปนประโยชนสวนตว การกระทำาดงกลาวเปนการปฏบตหนาทดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรงซงจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกหนวยงานของรฐ 4.2 หลกเกณฑการเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มงคมครองเจาหนาทในการปฏบตหนาทราชการโดยสจรตและใชความระมดระวงตามสมควร สำาหรบกรณละเมดทเกดจากการปฏบตหนาททเกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ซงหนวยงานมอำานาจออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน มหลกเกณฑในการเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทน โดยนำามาตรา 8 มาบงคบใชโดยอนโลม ดงน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 94

4.2.1 ใหคำานงถงระดบความรายแรงของการกระทำาละเมดและความเปนธรรมในแตละกรณ พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 8 วรรคสอง บญญตวา “สทธเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนตามวรรคหนงจะมไดเพยงใดใหคำานงถงระดบความรายแรงแหงการกระทำาและความเปนธรรมในแตละกรณเปนเกณฑโดยมตองใหใชเตมจำานวนของความเสยหายกได ” ความเสยหายจากเหตละเมดทเกดจากเจาหนาทของรฐกระทำาในการปฏบตหนาทนน กฎหมายบญญตใหหนวยงานของรฐพจารณเรยกคาสนไหมทดแทนไดโดยไมตองชดใชเตมตามจำานวนความเสยหายทเกดขนจรง และกำาหนดหลกเกณฑใหหนวยงานของรฐเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนโดยคำานงถงความรายแรงแหงละเมด และพจารณาใหความเปนธรรมกบตวเจาหนาทในแตละกรณ 4.2.2 ใหคำานงถงความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 8 วรรคสาม บญญตวา “ถาการละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม ใหหกสวนแหงความรบผดดงกลาวออกดวย ” การกำาหนดใหหกสวนความรบผดดงกลาว ใหอำานาจหนวยงานของรฐพจารณาลดสวนความรบผดของเจาหนาทลงได หากละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย ซงมแนวคำาวนจฉยศาลปกครอง ดงน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 95

การหกสวนความรบผดของเจาหนาท โดยคำานงถงระบบการดำาเนนงานสวนรวมและความรายแรงแหงการกระทำาและความเปนธรรมในแตละกรณ

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.718/2558 ผฟองคดดำารงตำาแหนงผกำากบการสถานตำารวจนครบาลสมเดจเจาพระยา ในชวงระหวางวนท17 ธนวาคม2545 ถง วนท 16 ธนวาคม 2546 มหนาทในการควบคมดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาในหนวยงาน ใหปฏบตหนาทตามกฎหมายและระเบยบของทางราชการ และผฟองคดไดรบแตงตงใหเปนประธานกรรมการเกบรกษาเงนของสถานตำารวจนครบาลสมเดจเจาพระยา มหนาทตรวจสอบความถกตองของรายงานคงเหลอประจำาวน ตามระเบยบการเกบรกษาเงนและการนำาเงนสงคลงในหนาทของอำาเภอและกงอำาเภอ พ.ศ. 2520 ซงในระหวางทผฟองคดดำารงตำาแหนงดงกลาวปรากฏวา ผใตบงคบบญชาอาศยโอกาสซงตนปฏบตหนาทดงกลาวเบยดบงเงนของทางราชการไปใชเพอประโยชนสวนตน เปนเหตใหราชการเสยหายเปนเงน 2,772,561.50 บาท และกระทรวงคลง (โดยกรมบญชกลาง) ไดพจารณาแลว มความเหนวาผฟองคดในฐานะผบงคบบญชา ตองรบผดในอตรารอยละ 35 ของคาเสยหาย และในฐานะประธานกรรมการเกบรกษาเงน ตองรบผดในอตรารอยละ 15.91 ของคาเสยหาย ซงหนวยงานไดออกคำาสงท 188/2549 ลงวนท 3 พฤศจกายน 2549 ใหผฟองคดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน รวมเปนเงนจำานวน 654,239.85 บาท และตามระเบยบการเกบรกษาเงนและการนำาเงนสงคลงของสวนราชการ พ.ศ. 2520 ขอ 69 กำาหนดวา การตรวจสอบภายในใหเปนไปตามทกระทรวงการคลงกำาหนด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 96

และในขณะเกดเหตในคดนไดมระเบยบกระทรวงการคลง วาดวยการตรวจสอบภายในของสวนราชการ พ.ศ. 2542 ออกมาใชบงคบแลว ขอเทจจรงปรากฏวา ขณะมการทจรต ตงแตวนท 19 พฤศจกายน 2544 ถง วนท 16 ธนวาคม 2546 ตอเนองมาเปนเวลา 2 ป ไมปรากฏวามผตรวจสอบของผถกฟองคดท 1 เขาไปตรวจสอบการเงนและการบญชของสถานตำารวจนครบาลสมเดจเจาพระยา หากระบบตรวจสอบภายในของผถกฟองคดท 1 มการดำาเนนการตามระเบยบกระทรวงการคลงดงกลาว กจะทำาใหความเสยหายมจำานวนนอยลง จงถอไดวาการละเมดสวนหนงเกดจากความบกพรองของระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย การทศาลปกครองชนตนวนจฉยวามเหตควรหกสวนแหงความรบผดของระบบการดำาเนนงาน ประกอบกบเมอคำานงถงความรายแรงแหงการกระทำาและความเปนธรรมแลว ใหผฟองคดรบผดในฐานะผบงคบบญชารอยละ 20 ของคาเสยหายนน เหมาะสมและเปนธรรมแลว

4.2.3 กรณละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 8 วรรคส บญญตวา “ในกรณทการละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคน มใหนำาหลกเรองลกหนรวมมาใชบงคบและเจาหนาทแตละคนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนเฉพาะสวนของตนเทานน ” กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาททเกดจากเจาหนาทหลายคน บทบญญตกฎหมายไดกำาหนดใหเจาหนาทรบผดเฉพาะสวนของตน เพอใหเกดความเปนธรรมกบเจาหนาทโดยการแบงสดสวนความรบผดใหเจาหนาทรบผดในสวนทตนเองกระทำาความผดอยางแทจรง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 97

ซงแตกตางจากความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทลกหนจะตองรบผดอยางลกหนรวม ในการพจารณากำาหนดสดสวนความรบผดของเจาหนาทแตละราย หลงจากหนวยงานของรฐไดพจารณาโดยคำานงถงระดบความรายแรงของการกระทำาละเมดและความเปนธรรมในแตละกรณ ตามมาตรา 8 วรรคสอง และคำานงถงความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวม ตามมาตรา 8 วรรคสามแลว เพอใหหนวยงานของรฐมบรรทดฐานในการกำาหนดความรบผดของเจาหนาททกระทำาละเมดไปในแนวทางเดยวกน และเพอใหเกดความเปนธรรมและเสมอภาคกนของเจาหนาท กระทรวงการคลงไดกำาหนดแนวทางการปฏบตไว ตามหนงสอกระทรวงการคลง ดวนทสด ท กค 0406.2 ว 66 ลงวนท 25 กนยายน 2550 เร อง แนว ทางการกำาหนดสดสวนความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เพอใหหนวยงานของรฐนำาแนวทางการกำาหนดสดสวนดงกลาวไปพจารณาความรบผดใหเหมาะสมตามพฤตการณของเจาหนาทแตละราย ซงแบงได 3 กรณ ดงน

1) กรณไมปฏบตตามกฎหมายหรอระเบยบ ลกษณะความเสยหาย ไดแก การจดจาง/ จดซอ ราคาแพง การตรวจการจาง/ตรวจรบ ไมถกตอง ไมเรยกคาปรบกรณสงมอบงาน/ของลาชา การใชเงนผดระเบยบ ไดกำาหนดสดสวนความรบผดของเจาหนาทโดยแบงสดสวนความรบผดของเจาหนาทเปนรอยละตามความเกยวของของการกระทำาละเมด คอ คณะกรรมการ ผเกยวของ(ตรวจสอบ/ เสนอความเหน) และผบงคบบญชา(ชนตน-ชนกลาง และชนสง/ผอนมต)

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 98

2) กรณทจรตทางการเงนหรอทรพยสน ลกษณะความเสยหาย ไดแก รบเงนแลวนำาไปใชสวนตว เบกจายเงนโดยทจรต ไดกำาหนดสดสวนความรบผดของเจาหนาทโดยแบงสดสวนความรบผดของเจาหนาทเปนรอยละตามความเกยวของของการกระทำาละเมด คอ ผทจรต คณะกรรมการ ผเกยวของ(ตรวจสอบ/ เสนอความเหน) และผบงคบบญชา(ชนตน-ชนกลาง และชนสง/ผอนมต) 3) กรณอบตเหต ลกษณะความเสยหาย ไดแก ฝาฝนกฎหมายเกยวกบการจราจร ฝาฝนกฎหมายเกยวกบการจราจรและมเหตปจจยภายนอกประกอบดวย และฝาฝนกฎหมายเกยวกบการจราจรและคกรณมสวนประมาทรวมอยดวย ไดกำาหนดสดสวนความรบผดของเจาหนาทโดยแบงสดสวนความรบผดของพนกงานขบรถเปนรอยละ

สำาหรบกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาททเกดจากเจาหนาทหลายคน มแนวคำาวนจฉยศาลปกครอง ดงน

ละเมดเกดจากเจาหนาทหลายคนใหแตละคนรบผดเฉพาะสวนของตน และการกำาหนดสดสวนความรบผด

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.718/2558 ขอเทจจรงปรากฏวา ขณะมการทจรต ตงแตวนท 19 พฤศจกายน 2544 ถง วนท 16 ธนวาคม 2546 ตอเนองมาเปนเวลา 2 ป ไมปรากฏวามผตรวจสอบของผถกฟองคดท 1 เขาไปตรวจสอบการเงนและการบญชของสถานตำารวจนครบาลสมเดจเจาพระยา หากระบบตรวจสอบภายในของผถกฟองคดท 1 มการดำาเนนการตามระเบยบกระทรวงการคลงดงกลาว กจะทำาใหความเสยหายมจำานวนนอยลง จงถอไดวาการละเมดสวนหนงเกดจากความบกพรองของระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย การทศาลปกครองชนตน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 99

วนจฉยวามเหตควรหกสวนแหงความรบผดของระบบการดำาเนนงาน ประกอบกบเมอคำานงถงความรายแรงแหงการกระทำาและความเปนธรรมแลว ใหผฟองคดรบผดในฐานะผบงคบบญชารอยละ 20 ของคาเสยหายนน เหมาะสมและเปนธรรมแลว สวนการชดใชคาสนไหมทดแทน ในสวนทเปนคณะกรรมการเกบรกษาเงนคกรณมไดอทธรณโตแยง ทศาลปกครองชนตนเหนวาตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน คำานวณจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนจากความเสยหายทเกดขนในขณะทผกระทำาละเมดแตละคนปฏบตหนาทเปนกรรมการเกบรกษาเงน คอใหคณะกรรมการเกบรกษาเงนของสถานตำารวจรบผดในอตรารอยละ 10 ของคาเสยหาย และใหผฟองคดในฐานะประธานกรรมการเกบรกษาเงนตองรบผดรอยละ 15.91 ของคาเสยหาย เปนจำานวนเงน 44,111.45 บาท จงเปนธรรมและมสดสวนทเหมาะสมแลว ตามคำาวนจฉยของศาลปกครอง เปนการกำาหนดจำานวนความรบผดทางละเมดในสวนของผบงคบบญชา และคณะกรรมการเกบรกษาเงนใหรบผดเฉพาะตวตามสดสวน เหนวาการทกระทรวงการคลงกำาหนดใหมแนวทางการกำาหนดสดสวนความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เปนแนวทางการสรางมาตรฐานในการปฏบตของผทเกยวของในการพจารณาเพอออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน และเปนแนวทางในการวนจฉยของศาล เพอใหเกดความเปนธรรมกบเจาหนาททตองชดใชคาสนไหมทดแทนแตละคนใหมความเสมอภาคกน แมแนวทางดงกลาวเปนเพยงแนวทางประกอบการพจารณาในเบองตน แตกมประโยชนกบผปฏบตงานและสรางความเปนธรรมใหกบผท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 100

ตองชำาระเงนคาสนไหมทดแทนในกรณความรบผดทางละเมดเปนอยางมาก ซงคำาวนจฉยของศาลดงกลาวขางตน มประเดนการกำาหนดความรบผดตามสดสวนความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ทหนวยงานของรฐไดกำาหนดจำานวนเงนคาสนไหมทดแทน และศาลปกครองไดวนจฉยเกยวกบสดสวนความรบผดบางประการ ซงกระทรวงการคลงไดมแนวทางการกำาหนดสดสวนความรบผดทางละเมดของเจาหนาทไว ในรายละเอยดของกรณการทจรตทางการเงนซงมขอเทจจรงเปนการรบเงนแลวนำาไปใชสวนตว โดยแนวทางของกระทรวงการคลงกำาหนดใหผทจรตรบผดรอยละ 100 คณะกรรมการเกบรกษาเงนรบผดรอยละ 60 ผบงคบบญชาชนสงรบผดรอยละ 10 ถากรรมการเกบรกษาเงนไมปฏบตหนาทตามระเบยบ และรบผดรอยละ 20 กรณกรรมการเกบรกษาเงนปฏบตหนาทถกตองตามระเบยบแลว

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 101

บทท 3การเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชำาระเงนแก

หนวยงานของรฐ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 102

แผนการสอนประจำาบท

บทท 3 การเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชำาระเงนแกหนวยงานของรฐ

1. หนวยงานของรฐมอำานาจออกคำาสงใหเจาหนาทชำาระเงนคาสนไหมทดแทน 2. วธการและขนตอนการเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน 3. อายความการใชสทธเรยกคาสนไหมทดแทน 4. กรณเจาหนาทยนยอมชำาระหนและการผอนชำาระหน

แนวคด กรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ และกรณหนวยงานของรฐใชสทธไลเบยจากเจาหนาททกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก หากเปนการกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท หนวยงานของรฐมอำานาจออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ภายในระยะเวลาทกำาหนด โดยหนวยงานของรฐตองปฏบตตามขนตอนการออกคำาสง ตามกฎหมายและระเบยบทเกยวของ และดำาเนนการภายในอายความการใชสทธเรยกรอง สำาหรบกรณทเจาหนาทยนยอมชำาระหน ตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน เจาหนาททตองชำาระเงนตามคำา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 103

สงสามารถขอผอนชำาระหนได โดยการผอนชำาระตองอยภายใตเงอนไขทกระทรวงการคลงกำาหนดหลกเกณฑไว วตถประสงค 1. เพออธบายทมาของอำานาจหนวยงานของรฐ ในการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2. เพออธบายขนตอนของการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

วธการสอน1. ใชกรณศกษา2. การบรรยายประกอบ Powerpoint 3. การถามตอบของผเรยนในระหวางการเรยนการสอน4. การตอบคำาถามกจกรรม

กจกรรมประจำาบท 1. ใหอธบายกรณทหนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน และอายความการใชสทธเรยกรอง 2. ใหบอกหลกเกณฑการเรยกคาสนไหมทดแทนตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอน2. Powerpoint

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 104

3. วดทศน4. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ

การวดผลประเมนผลผลคะแนนการสอบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 105

บทท 3การเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชำาระเงนแก

หนวยงานของรฐ

1. หนวยงานของรฐมอำานาจออกคำาสงใหเจาหนาทชำาระเงนคาสนไหมทดแทน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 12 บญญตวา “ ในกรณทเจาหนาทตองชดใชคาสนไหมทดแทนทหนวยงานของรฐไดใชใหแกผเสยหายตามมาตรา 8 หรอในกรณทเจาหนาทตองใชคาสนไหมทดแทนเนองจากเจาหนาทผนนไดกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐตามมาตรา 10 ประกอบกบมาตรา 8 ใหหนวยงานของรฐทเสยหายมอำานาจออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทผนนชำาระเงนดงกลาวภายในเวลาทกำาหนด” การใหอำานาจหนวยงานในการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนแบงเปนสองกรณ คอ กรณทหนวยงานของรฐใชสทธไลเบยกบเจาหนาท และกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ ซงทงสองกรณหนวยงานของรฐมอำานาจออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนไดในกรณทเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท หากเปนกรณเปนละเมดทเกดจากมใชการปฏบตหนาทหนวยงานของรฐไมมอำานาจในการออกคำาสงดงกลาวแตตองไปฟองรองเจาหนาทเปนคดตอศาลตามหลกกฎหมายแพงและพาณชย 1.1 อำานาจในการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 106

การออกคำาสงตามมาตรา 12 เปนมาตรการพเศษซงตองพจารณาประกอบกบ มาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงกำาหนดวาการบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทเวนแตจะมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน จงถอวามาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 กำาหนดการบงคบทางปกครองไวเปนอยางอนจงนำามาใชบงคบกบเจาหนาทได53 ซงการใหอำานาจหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาว เปนการใหอำานาจหนวยงานของรฐบงคบกบเจาหนาทใหชำาระเงนคาสนไหมทดแทนไดโดยไมตองนำาคดไปสการพจารณาของศาล ซงมแนวการตอบขอหารอของคณะกรรมการกฤษฎกาวาคำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระเงนตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตนถอวาเปนคำาสงทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงน54

คำาสงตามมาตรา 12 ถอเปนคำาสงทางปกครอง บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท 307/2541 เรอง แนวทางปฏบตตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 กรณทการกระทำาละเมดของเจาหนาท เปนการกระทำาในการปฏบตหนาทแลวเกดความเสยหายแกบคคลภายนอก เปนเหตใหหนวยงานของรฐตองชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายหรอเกดความเสยหายแกหนวยงานของรฐโดยตรง และ

53 ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 128.54 ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 129 และ 160-161.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 107

การกระทำาละเมดดงกลาวเจาหนาทกระทำาดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ซงหนวยงานของรฐทตองชดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหายหรอหนวยงานของรฐทเสยหายแลวแตกรณ มอำานาจออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทผนนชำาระเงนภายในเวลาทกำาหนดตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 คำาสงดงกลาวถอเปนคำาสงทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

หนวยงานของรฐมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยไมตองฟองคดตอศาล คำาสงศาลปกครองสงสดท 74/2546 มาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 บญญตใหหนวยงานของรฐมอำานาจออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนเนองจากเจาหนาทผนนไดกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐได ซงมาตรา 12 น เปนบทบญญตกฎหมายทยกเวนบทบญญตตามมาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ในเรองการหามใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทดวยกน ดงนน เมอเจาหนาททราบคำาสงทางปกครองทกำาหนดใหชำาระเงนแลว ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวนและหนวยงานของรฐไดมหนงสอเตอนใหผนนชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดแลวไมมการปฏบตตามคำาเตอนนน หนวยงานของรฐยอมมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ขอเทจจรงตามฟองไดความวา ผถกฟองคดทงสเปนเจาหนาทในสงกดผฟองคด ผถกฟองคดท 1 ทจรตเบยดบงเอาเงนของทางราชการไป คณะ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 108

กรรมการสอบสวนความรบผดทางละเมดทำาความเหนเสนอกระทรวงการคลงใหผถกฟองคดท 1 และท 2 รบผดทางแพง กระทรวงการคลงพจารณาแลวใหผถกฟองคดท 3 และ ท 4 รบผดดวย และผฟองคดไดมคำาสงทางปกครองเรยกใหผถกฟองคดทงสชดใชคาสนไหมทดแทนแลว เมอผถกฟองคดทงสไมชดใช ผฟองคดยอมมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดดวยตนเอง กรณถอวามบทบญญตกฎหมายกำาหนดขนตอนและวธการใหผฟองคดปฏบตในการแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนหรอเสยหายไวโดยไมตองฟองคดตอศาล ใหมคำาบงคบตามมาตรา 72 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 จงไมมสทธฟองคดตามมาตรา 42 แหงพระราชบญญตเดยวกน ถาหนวยงานของรฐเหนวายงมขอขดของในการบงคบใชกฎหมาย ในสวนทเกยวกบการบงคบทางปกครองกไมตดสทธทจะใชสทธทางศาล คำาสงศาลปกครองสงสดท 420/2557 เมอหนวยงานของรฐทเสยหายไดออกคำาสงตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 หนวยงานของรฐอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของเจาหนาทและขายทอดตลาดตามมาตรา 57 พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ได แตถาหนวยงานของรฐเหนวายงมขอขดของในการบงคบใชกฎหมาย ในสวนทเกยวกบการบงคบทางปกครองกไมตดสทธหนวยงานของรฐทจะใชสทธทางศาล โดยการเสนอขอพพาทใหศาลซงเปนองคกรตลาการพจารณาพพากษาอรรถคด เพอใหการบงคบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 109

ใชกฎหมายสมฤทธผลได ทงยงเปนประโยชนตอคกรณในอนทจะไดรบการคมครองและคมครองสทธโดยศาล ดงนน หนวยงานของรฐจงมสทธฟองคดตอศาลปกครองเพอขอบงคบตามสทธเรยกรองอนมตอเจาหนาทตามคำาสง ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตน หนวยงานของรฐทออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน มอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง ในกรณทเจาหนาททไดรบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนแลว ไมชำาระคาสนไหมทดแทนภายในระยะเวลาทกำาหนด โดยหนวยงานของรฐตองดำาเนนการตามขนตอนทกำาหนดไวตาม มาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 คอมหนงสอเตอนใหช ำาระเงนภายในระยะเวลาทก ำาหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน เมอมหนงสอเตอนแลว เจาหนาทยงไมน ำาเงนมาชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดหนวยงานของรฐจงจะใชมาตรการบงคบทางปกครองได มขอสงเกตเกยวกบปญหาวาหากหนวยงานของรฐจะดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครอง แตไมแนใจวามการเตอนใหช ำาระเงนไวแลวหรอไม ควรตรวจสอบหากไมพบสำาเนาหนงสอเตอน หนวยงานของรฐจะตองดำาเนนการออกหนงสอเตอนและเกบหลกฐานไวในสำานวนเสยกอน เพอปองกนความผดพลาดและขจดขอโตแยงตามทกฎหมายไดก ำาหนดขนตอนดงกลาวไว 1.2 อำานาจการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนของสำานกงานตำารวจแหงชาต กรณสำานกงานตำารวจแหงชาตซงเปนหนวยงานของรฐตามนยาม มาตรา 4 วรรคสอง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 110

พ.ศ.253955 อาศยอำานาจตามมาตรา 14 วรรคสอง และมาตรา 18 (1) แหงพระราชบญญตตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 ออกระเบยบ ก.ต.ช. วาดวยหลกเกณฑการปฏบตราชการของผบญชาการในฐานะเปนอธบดหรอแทนผบญชาการตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2551 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ. 2555 กระจายอำานาจไปยงกองบญชาการ โดยมหลกการสำาคญคอ ในกรณทมกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอคำาสง หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองใดกำาหนดใหการดำาเนนการใดเปนอำานาจของอธบด ผบญชาการตำารวจแหงชาต ใหผบญชาการมอำานาจเชนวานนในฐานะเปนอธบด หรอแทนผบญชาการตำารวจแหงชาตในสวนทเกยวกบการปฏบตราชการของกองบญชาการนนๆ โดยจะตองปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ แนวทางปฏบตทเกยวของ และกฎหมายวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด

โดยสำานกงานตำารวจแหงชาตไดกำาหนดแนวทางปฏบตประกอบระเบยบ ก.ต.ช. วาดวยหลกเกณฑการปฏบตราชการของผบญชาการในฐานะเปนอธบดหรอแทนผบญชาการตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2551 ในสวนท 8 แนวทางปฏบตทางคด ดงน 1) การดำาเนนการตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539

55 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 มาตรา 4 วรรคสอง หนวยงานของรฐ หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม หรอสวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรมราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน และรฐวสาหกจทตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา และใหหมายความรวมถงหนวยงานอนของรฐทมพระราชกฤษฎกากำาหนดใหเปนหนวยงานของรฐตามพระราชบญญตนดวย

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 111

ผบญชาการแตละกองบญชาการมอำานาจดำาเนนการในฐานะหวหนาหนวยงานของรฐ กรณเจาหนาทในสงกดกระทำาละเมดตอทรพยสนของกองบญชาการ หรอหนวยงานราชการอน ๆ และกรณเจาหนาทในสงกดกระทำาละเมดตอทรพยสนของบคคลภายนอก รวมถงกรณบคคลภายนอกกระทำาละเมดตอทรพยสนทอยในสงกดกองบญชาการนนๆ 2) การดำาเนนการตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ผบญชาการแตละกองบญชาการมอำานาจดำาเนนการในฐานะหวหนาหนวยงานของรฐหรอในฐานะผแตงตงกรณเจาหนาทในสงกดกระทำาละเมดตอทรพยสนของกองบญชาการ หรอหนวยงานราชการอนๆ และกรณเจาหนาทในสงกดกระทำาละเมดตอทรพยสนของบคคลภายนอก รวมถงกรณบคคลภายนอกกระทำาละเมดตอทรพยสนทอยในสงกดกองบญชาการนน ๆ การดำาเนนการตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 และระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 สำานกงานตำารวจแหงชาตไดกระจายอำานาจใหผบญชาการแตละกองบญชาการจงมอำานาจในการดำาเนนการในฐานะหวหนาหนวยงานของรฐ ในกรณเจาหนาทในสงกดกระทำาละเมดตอทรพยสนของกองบญชาการ และกรณเจาหนาทในสงกดกระทำาละเมดตอทรพยสนของบคคลภายนอก รวมถงกรณบคคลภายนอกกระทำาละเมดตอทรพยสนทอยในสงกดกองบญชาการนนๆ จงเปนการกระจายอำานาจใหผบญชาการดำาเนนการทกขนตอนในการพจารณา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 112

และดำาเนนการตามหลกเกณฑทกฎหมายและระเบยบกำาหนด รวมถงขนตอนการออกคำาสงใหเจาหนาทในสงกดชำาระคาสนไหมทดแทน แตในกรณบคคลภายนอกผเสยหายฟองคดตอศาลขอใหชดใชคาสนไหมทดแทน จากกรณการกระทำาละเมดของเจาหนาทในการปฏบตหนาท ไมวาเจาหนาทนนจะสงกดกองบญชาการแหงใด ผเสยหายจะตองฟองสำานกงานตำารวจแหงชาตในฐานะนตบคคล

2. วธการและขนตอนการเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงออกตามมาตรา 13 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 253956 โดยกฎหมายในสวนนไดกำาหนดใหออกระเบยบไดเฉพาะในสวนเกยวกบการผอนชำาระทเจาหนาทตองรบผดเทานน แตคำาพพากษาศาลปกครองสงสด ท อ. 60/2551 ไดวนจฉยวางหลกการสำาคญเกยวกบมาตรา 13 วาในสวนทเกนไปจากทกฎหมายบญญต มใชอนบญญตหรอกฎ หากแตเปนระเบยบภายในของฝายบรหารทกำาหนดโดยคณะรฐมนตรซงเปนองคกรสงสดของฝายบรหาร แตระเบยบปฏบตดงกลาวคงมสภาพบงคบใหหนวยงานของรฐ ซงอยภายใต

56 ? พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 13 ใหคณะรฐมนตรจดใหมระเบยบเพอใหเจาหนาทซงตองรบผดตามมาตรา 8 และมาตรา 10 สามารถผอนชำาระเงนทจะตองรบผดนนไดโดยคำานงถงรายได ฐานะ ครอบครวและความรบผดชอบ และพฤตการณแหงกรณประกอบดวย

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 113

บงคบบญชาหรอกำากบดแลของผออกระเบยบปฏบตนนตองถอปฏบตกบเจาหนาทในสงกดโดยทดเทยมกน ไมสามารถยกเวนหรอปฏบตใหผดไปจากระเบยบปฏบตดงกลาว ซงระเบยบสำานกนายกรฐมนตรไดวางหลกเกณฑอนไวดวย ระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ไดวางหลกเกณฑเกยวกบขนตอนการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนไว ดงน57

2.1 การตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด ขอ 7 และขอ 8 เมอเกดความเสยหายแกหนวยงานของรฐ ใหเจาหนาททเกยวของแจงตอผบงคบบญชาโดยไมชกชา และใหมการรายงานตามลำาดบชนถงหวหนาหนวยงานของรฐแหงนน และหากหวหนาหนวยงานของรฐแหงนนมเหตอนควรเชอวาเกดจากการกระทำาของเจาหนาทของหนวยงานของรฐแหงนน ใหหวหนาหนวยงานของรฐดงกลาวแตงตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดโดยไมชกชา เพอพจารณาเสนอความเหนเกยวกบผตองรบผด และจำานวนคาสนไหมทดแทนทผนนตองชดใช โดยคณะกรรมการใหมจำานวนไมเกนหาคน โดยแตงตงจากเจาหนาทของหนวยงานของรฐแหงนน หรอหนวยงานของรฐอนตามทเหนสมควร      สำาหรบผมอำานาจแตงตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรฯ กำาหนดไวตางกน

57 สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง, เรองเดม, หนา 169 – 186.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 114

ตามหนวยงานของรฐทเกดความเสยหายและเจาหนาททมเหตอนควรเชอวากระทำาละเมด ในสวนนคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดมหนาท จะตองดำาเนนการเพอพจารณาเสนอความเหนเกยวกบผตองรบผดวามผตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนหรอไม และจำานวนคาสนไหมทดแทนทผนนตองชดใชเปนจำานวนเงนเทาใด

2.2 การรวบรวมพยานหลกฐานและใหผทเกยวของชแจงและโตแยง ขอ 14 และขอ 15 ขอ คณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดมอำานาจหนาทพจารณาขอเทจจรงอนเกยวกบการกระทำาละเมด โดยตรวจสอบขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐานทงปวงทเกยวของ รบฟงพยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญและตรวจสอบเอกสาร วตถ หรอสถานท และในการสอบสวนคณะกรรมการตองใหโอกาสแกเจาหนาททเกยวของหรอผเสยหายไดชแจงขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและเปนธรรม หลกการทใหโอกาสเจาหนาททเกยวของหรอผเสยหายไดชแจงขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานอยางเพยงพอและเปนธรรมน สอดคลองกบมาตรา 30 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253958 โดยเปนหลกการทใหสทธคกรณในกระบวนการพจารณาทางปกครองมโอกาสรบทราบขอเทจจรง58 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 30 วรรคหนง ในกรณทคำาสงทางปกครองอาจกระทบถงสทธของคกรณ เจาหนาทตองใหคกรณมโอกาสทจะไดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอและมโอกาสไดโตแยงและแสดงพยานหลกฐานของตน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 115

อยางเพยงพอและไดโตแยงแสดงพยานหลกฐานของตนกอนทฝายปกครองจะมคำาสงทางปกครองทอาจกระทบกระเทอนตอสทธของคกรณ การออกคำาสงโดยไมดำาเนนการตามขนตอนของกฎหมายและระเบยบ คอ คณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด ไมไดใหโอกาสแกเจาหนาทใหขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานในการสอบสวนขอเทจจรงความรบผดทางละเมด เมอนำาผลการสอบสวนดงกลาวไปออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน มผลทำาใหคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาวเปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมาย ซงมแนวคำาวนจฉยศาลปกครองสงสด ดงน คณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดไมไดใหโอกาสผฟองคดไดชแจงขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานอยางเพยงพอ คำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนจงไมชอบดวยกฎหมาย

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 417/2556 ศาลแพงกรงเทพใตมคำาพพากษาวารอยตำารวจเอก ต. ไมมอำานาจตามกฎหมายในการยดรถพพาทสงไปตรวจพสจนตามทกลาวอาง การกระทำาของรอยตำารวจเอก ต. จงเปนการกระทำาทไมชอบและเปนการจงใจทำาใหโจทกไดรบความเสยหายในทางทรพยสนเปนการละเมดตอโจทก แตเปนละเมดจากการปฏบตงานตามหนาทในฐานะเจาหนาทของจำาเลยท 1 จงพพากษาใหจำาเลยท 1 ชำาระเงน 174,000 บาท พรอมดอกเบย คาฤชาธรรมเนยม และคาทนายความ สำานกงานตำารวจแหงชาต ไดนำาเงนจำานวน 247,294.52 บาท ไปวางศาลเมอ 25 กมภาพนธ 2548 และไดออกคำาสงใหผดำารง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 116

ตำาแหนงในขณะนน คอ ผฟองคดดำารงตำาแหนงรองผกำากบการฝายสบสวนสอบสวน พนตำารวจเอก อ ดำารงตำาแหนงผกำากบการ และรอยตำารวจเอก ต ดำารงตำาแหนงพนกงานสอบสวน นำาเงนมาชำาระคาสนไหมทดแทนคนละ 82,431.51 บาท โดยในการตงคณะกรรมสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดขอเทจจรงปรากฎวาคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดชดเดม ซงผฟองคดเปนกรรมการดวย ไมไดทำาการสอบสวนผฟองคดในฐานะผทอาจตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน ผฟองคดจงไมไดใหถอยคำาหรอโตแยงแสดงพยานหลกฐานในสวนทเกยวของกบตนเอง โดยไดปฏบตหนาทในฐานะคณะกรรมการเทานน ตอมาเมอมการสอบขอเทจจรงเพมเตม คณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดแมจะเปนคณะกรรมการทแตงตงตามคำาสงเดม แตตวบคคลซงทำาหนาทเปนคณะกรรมการเปลยนแปลงไปจากเดมทงหมด และคณะกรรมการชดใหมไมไดทำาการสอบสวนพยานเพมเตม รวมทงไมไดสอบปากคำาผฟองคดในฐานะทอาจตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน

แตไดมมตใหผฟองคดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน จงเปนกรณทผฟองคดไมมโอกาสไดโตแยงหรอแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและเปนธรรม แมตอมาคณะกรรมการชดใหมไดมหนงสอแจงใหผฟองคดไปพบและใหถอยคำาตอคณะกรรมการ เพอเปดโอกาสใหผฟองคดไดโตแยงแสดงพยานหลกฐาน และไดกระทำากอนสนสดกระบวนการพจารณาอทธรณกตาม แตขอเทจจรงปรากฎวาผฟองคดไดไปพบคณะกรรมการ และไดใหถอยคำาโดยโตแยงวาคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดไมไดใหโอกาสผฟองคดไดชแจงขอเทจจรงและโตแยง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 117

แสดงพยานหลกฐานอยางเพยงพอ แตไมปรากฎวาไดมการสอบสวนหรอดำาเนนการเพมเตม ในประเดนทผฟองคดโตแยงแตอยางใด ดงนน ผฟองคดซงเคยอยในฐานะคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดชดเดม แตไดรบคำาสงเรยกใหรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน จงไมมโอกาสไดชแจงขอเทจจรงและแสดงพยานหลกฐานของตนในกรณทอาจตองรบผดทางละเมดดงกลาว การทคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดชดใหมแจงใหผฟองคดไปพบและใหถอยคำาเพมเตมนน พฤตการณยงรบฟงไมไดวาเปนการใหโอกาสแกผฟองคดไดแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและเปนธรรมแลว การออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน จงไมเปนไปตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระสำาคญทกฎหมายกำาหนด คำาสงดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมาย

กรณศาลปกครองสงสดมคำาพพากษา เพกถอนคำาสงสำานกงานตำารวจแหงชาตในสวนทเกยวกบผฟองคดดวยเหตผลวา การออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนไมเปนไปตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระสำาคญทกฎหมายกำาหนด คำาสงดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมาย โดยเหตผลทศาลปกครองเพกถอนคำาสงดงกลาวเนองจากคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดไมไดใหโอกาสแกเจาหนาทไดใหขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานอยางเพยงพอและเปนธรรม ซงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดไมไดดำาเนนการสอบสวนใหเปนไปตามขนตอนของกฎหมาย มประเดนทนาสนใจวาสำานกงานตำารวจแหงชาตจะดำาเนนอยางไร เพอไมใหจำานวนเงนคาสนไหมทดแทน ตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนของผฟองคดตกเปนพบกบสำานกงานตำารวจชาต

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 118

มแนวทางการดำาเนนการ 2 แนวทาง ดงน 1) เรมกระบวนการพจารณาครงใหม โดยตงกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดของเจาหนาทชดใหมตามขอ 8 แหงระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เพอยอนกลบไปดำาเนนการตามขนตอนทกฎหมายกำาหนด คอใหโอกาสแกผฟองคดไดแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและเปนธรรม เพอใหไดขอยตวาผฟองคดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมและตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเทาใด

2) ตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เพอหาตวผกระทำาละเมดทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน กรณสำานกงานตำารวจแหงชาตไมไดรบเงนชดใชคาสนไหมทดแทนจากผฟองคด กรณศาลมคำาพพากษาเพกถอนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนในสวนของผฟองคด สำานกงานตำารวจแหงชาตไดพจารณาแลวเหนวา การทศาลปกครองสงสดเพกถอนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนของผฟองคด ดวยเหตผลวาการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนไมเปนไปตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระสำาคญทกฎหมายกำาหนด คำาสงดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมายนน ศาลปกครองยงไมไดมการวนจฉยในเนอหาของคดวาผฟองคดเปนผกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม และตองชดใชคาสนไหมทดแทนเปนจำานวนเทาใด ดงนน สำานกงานตำารวจแหงชาต ในฐานะหนวยงานของรฐทใชสทธไลเบยกบเจาหนาททกระทำาละเมดกบบคคลภายนอก ตองเรมกระบวนการพจารณาครงใหม โดยตงกรรมการสอบขอเทจจรงความ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 119

รบผดทางละเมดของเจาหนาทชดใหม เพอยอนกลบไปดำาเนนการตามขนตอนทกฎหมายกำาหนด คอใหโอกาสแกผฟองคดไดแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและเปนธรรม เพอใหไดขอยตวาผฟองคดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมและตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเทาใด ประเดนปญหาเรองอายความ สำาหรบการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนครงใหม การเรมกระบวนการพจารณาครงใหม โดยยอนกลบไปดำาเนนการตามขนตอนทกฎหมายกำาหนด เพอมงทจะออกคำาสงใหผฟองคดรายนชดใชคาสนไหมทดแทนครงใหมนนจะทำาไดหรอไมมประเดนปญหาทตองพจารณาเกยวกบอายความวาการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนครงใหมจะขาดอายความหรอไม คณะกรรมการกฤษฎกาไดตอบขอหารอของสำานกงานตำารวจแหงชาต ดงน บนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท 758/2557 เรอง อายความในการออกคำาสงเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 9 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 และผลกระทบกรณศาลปกครองสงสดมคำาพพากษาเพกถอนคำาสงเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทน มความเหนวา ตามขอหารอเปนกรณทเจาหนาทกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก เมอหนวยงานของรฐไดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกแลว หนวยงานของรฐมสทธเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกหนวยงานของรฐไดภายในอายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐไดชดใชคาสนไหมทดแทนแกบคคลภายนอกซงเปนผเสยหาย ตามมาตรา 9 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 ดงนน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 120

เมอมาตรา 12 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 กำาหนดใหหนวยงานของรฐทไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหายมอำานาจออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทผกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน อายความในการใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 9 จงยอมหมายถงอายความในการออกคำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระเงนตามมาตรา 12 เมอขอเทจจรงปรากฎวาสำานกงานตำารวจแหงชาตไดมคำาสงเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนไวภายในอายความแลว ซงการออกคำาสงดงกลาวเปนการออกคำาสงทางปกครองเพอใหมการชดใชคาสนไหมทดแทนตามทเรยกรอง และหากไมมการชดใชคาสนไหมทดแทน สำานกงานตำารวจแหงชาตอาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 จงถอเปนกรณทเจาหนไดกระทำาการอนใดอนมผลเปนอยางเดยวกนกบการฟองคดตามมาตรา 193/14 (5)แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงทำาใหอายความสะดดหยดลง โดยระยะเวลาทลวงไปกอนนนไมนบเขาในอายความ เนองจากการออกคำาสงเรยกใหชดใชคาสนไหมทดแทนเปนกรณทแสดงใหเหนวาเจาหนประสงคทจะใหมการบงคบตามสทธเรยกรองของตนโดยมไดปลอยปละละเลยแตอยางใด อายความซงเปนโทษแกเจาหนจงสะดดหยดลง สวนการเรมนบอายความใหมจะตองปรากฎกรณททำาใหอายความสะดดหยดลงสนสด แลวเรมนบอายความใหมตามมาตรา 193/15 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ฉะนน เมอศาลปกครองสงสดมคำาพพากษาใหเพกถอนคำาสงสำานกงานตำารวจแหงชาต เฉพาะสวนทใหพนตำารวจเอก พ. (ยศปจจบน) ผฟองคด รบผดชดใชคาสนไหมทดแทน โดยใหมผลยอนหลงนบแตวนทออกคำาสงดงกลาวจงเปนเหตททำาใหอายความสะดดหยดลงสนสดลง เมอศาลปกครอง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 121

กลางอานคำาพพากษาศาลปกครองสงสด สำานกงานตำารวจแหงชาตจะตองเรมนบอายความใหมตงแตเวลานน ประกอบกบมาตรา 193/12 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ใหเรมนบอายความใหมตงแตวนทอาจบงคบสทธเรยกรองไดเปนตนไป ซงกรณนถอวาสำานกงานตำารวจแหงชาตอาจบงคบสทธเรยกรองใหมไดตงแตเวลาทศาลปกครองกลางอานคำาพพากษาศาลปกครองสงสด ดงนน สำานกงานตำารวจแหงชาตจงตองใชสทธเรยกคาสนไหมทดแทนกบพนตำารวจเอก พ. ภายในหนงปนบแตวนท 11 กนยายน 2556 ซงเปนวนทศาลปกครองกลางอานคำาพพากษาศาลปกครองสงสด คณะกรรมการกฤษฎกา มความเหนประเดนเกยวกบอายความวา สำานกงานตำารวจแหงชาตตองใชสทธเรยกคาสนไหมทดแทนกบพนตำารวจเอก พ. ภายในหนงปนบแตวนท 11 กนยายน 2556 ซงเปนวนทศาลปกครองกลางอานคำาพพากษาศาลปกครองสงสด มผลใหสำานกงานตำารวจแหงชาต ดำาเนนการยอนไปเรมกระบวนการพจารณาครงใหมไดไมขาดอายความ โดยเรมตงกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดของเจาหนาทชดใหม เพอดำาเนนการตามขนตอนทกฎหมายกำาหนด คอใหโอกาสแกผฟองคดไดแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและเปนธรรม เพอใหไดขอยตวาพนตำารวจเอก พ. กระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม และตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเทาใด

สำาหรบวธปฏบตทเปนการปองกนความผดพลาดในการดำาเนนการออกคำาสงใหทนอายความสำานกงานตำารวจแหงชาตไดจดใหมการตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดของเจาหนาทชดใหม เพอดำาเนนการตามขนตอนทกฎหมายกำาหนด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 122

ควบคไปกบการมหนงสอหารอปญหาขอกฎหมายเกยวกบอายความในการออกคำาสงคาสนไหมทดแทนไปยงสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เนองจากเหนวามแนวทางตามความเหนคณะกรรมการกฤษฎกาทใหหนวยงานของรฐสามารถดำาเนนการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดได แมจะขาดอายความการใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนแลวกตาม โดยอางบนทกสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท 850/2554 ทมความเหนวา การสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มวตถประสงคเพอใหทราบวา เจาหนาทไดกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐหรอไม เปนการกระทำาในการปฏบตหนาทหรอไม หากเปนการกระทำาในการปฏบตหนาท เจาหนาทไดกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงหรอไม และเจาหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเทาใด ซงหากขาดอายความทำาใหการสอบสวนไมอาจเกดผลบงคบไดกอาจยตการสอบสวน แตอยางไรกตาม แมปรากฎวาสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนขาดอายความแลว หากหนวยงานประสงคจะดำาเนนการตอไปกไมมผลเปนการตดอำานาจหนาทของคณะกรรมการสอบขอเทจจรงฯ ทจะสอบขอเทจจรงและดำาเนนการตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรฯ ตอไป ซงหากปรากฎวามผตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน แมสทธเรยกรองจะขาดอายความแลว กยงฟองคดตอศาลเพอบงคบตามสทธเรยกรองตอไปได เนองจากศาลไมอาจอางอายความเปนเหตยกฟองหากคความมไดยกอายความขนเปนขอตอส ทงน ตามมาตรา 193/29 การดำาเนนการควบคกนไปทงการดำาเนนการทางคดและการหารอ เพอรอความเหนคณะกรรมการกฤษฎกาดงกลาว มผลให

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 123

สำานกงานตำารวจแหงชาตใชอำานาจออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนครงใหมไดทนภายในกำาหนดอายความ โดยออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนไดทนททไดรบผลการตอบขอหารอของสำานกงานคณะกรรมการกฤษฎ 2.3 การเสนอความเหนไปยงผแตงตง ขอ 16 เมอคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดพจารณาเสรจแลว ใหเสนอความเหนไปยงผแตงตง โดยความเหนของคณะกรรมการตองมขอเทจจรงและขอกฎหมายทแจงชดและตองมพยานหลกฐานทสนบสนนประกอบดวย ความเหนของคณะกรรมการไมผกมดผแตงตงหรอรฐทจะมความเหนเปนอยางอน การรายงานความเหนจากการสอบสวนกรณการหกสวนความรบผด คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 362/2549 การรายงานความเหนจากการสอบสวนกรณการหกสวนความรบผด ถาการกระทำาละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐตามมาตรา 8 วรรคสาม แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มความมงหมายเพยงวาหากผลการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด นอกจากจะพบวาการละเมดเกดจากการกระทำาดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงของเจาหนาทแลว ยงพบวาการละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย คณะกรรมการสอบขอเทจจรง หรอหวหนาหนวยงานของรฐ หรอกระทรวงการคลง สามารถเสนอความเหน หรอสงการ หรอมความเหนในการตรวจสอบสำานวนการสอบสวนไดแลวแตกรณ เพอใหหกสวนแบงความรบผดของหนวยงานของรฐดงกลาว แตถาผลการสอบขอเทจจรงความรบผดทาง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 124

ละเมดไมพบวาการกระทำาละเมดเกดจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย กไมมความจำาเปนทจะตองกลาวถงเหตทหนวยงานของรฐไมมสวนในการละเมดดงกลาวไวในรายงานการสอบสวน ในคำาสงหรอในผลการตรวจสอบสำานวนการสอบสวนแลวแตกรณแตอยางใด การเสนอความเหนไปยงผแตงตงนน ความเหนของคณะกรรมการตองมขอเทจจรงและขอกฎหมายทแจงชด พรอมทงพยานหลกฐานทสนบสนนประกอบดวย และมขอสงเกตทสำาคญคอความเหนของคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ไมผกมดผแตงตงทจะมความเหนเปนอยางอนไดอกดวย

2.4 การวนจฉย ขอ 17 เมอผแตงตงไดรบผลการพจารณาของคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดแลว ใหวนจฉยสงการวามผรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนหรอไม และเปนจำานวนเทาใด แตยงมตองแจงการสงการใหผทเกยวของทราบ เมอเหนวาความเหนของคณะกรรมการสมบรณแลว ใหผแตงตงวนจฉยสงการตามหลกเกณฑมาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 366-367/2549 ขนตอนทผแตงตงไดรบความเหนจากคณะกรรมการแลว ผแตงตงมหนาทตองพจารณาสำานวนการสอบสวนของคณะกรรมการทงในเรองขอเทจจรง ขอกฎหมาย ทคณะกรรมการเสนอความเหน ตลอดจนการพจารณาพยานหลกฐานสนบสนนอยางละเอยด หากมประเดนทยงเปนปญหาอยหรอคณะกรรมการยงสอบขอเทจจรงไมครบถวน ผแตงตงสามารถขอใหคณะกรรมการทบทวนหรอสอบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 125

เพมเตมได พรอมทงกำาหนดระยะเวลาใหคณะกรรมการดำาเนนการใหแลวเสรจดวย แตเมอเหนวาความเหนของคณะกรรมการสมบรณแลว ใหวนจฉยสงการตามหลกเกณฑมาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 โดยไมตองผกมดกบความเหนของคณะกรรมการ 2.5 การสงสำานวนใหกระทรวงการคลงตรวจสอบ ขอ 17 เมอวนจฉยแลวเสรจ ใหผแตงตงสงสำานวนภายในเจดวนนบแตวนวนจฉยสงการ ใหกระทรวงการคลงเพอตรวจสอบ เวนแตเปนเรองทกระทรวงการคลงประกาศกำาหนดวาไมตองรายงานใหกระทรวงการคลงตรวจสอบ ตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง ความรบผดทางละเมดของเจาหนาททไมตองรายงานใหกระทรวงการคลงตรวจสอบ ลงวนท 20 พฤษภาคม 255259 ไดกำาหนดจำานวนคาเสยหายทไมตองรายงานใหกระทรวงการคลงตรวจสอบ ดงตอไปน 1. ความเสยหายเกดขนแกหนวยงานของรฐจากสาเหตทวไป (เชน อบตเหต เพลงไหม ทรพยสนเสยหายหรอสญหาย เปนตน) ซงมไดมสาเหตจากการทจรต เงนขาดบญช หรอการไมปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ มตคณะรฐมนตรหรอขอบงคบตางๆ หนวยงานของรฐไมตองสงเรองให กระทรวงการคลงตรวจสอบ ดงน ๑.๑ สำาหรบสวนราชการ คาเสยหายครงละไมเกน ๕๐๐,๐๐๐ บาท ๑.๒ สำาหรบราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ และหนวยงานอนของรฐ คาเสยหายครงละไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท

59 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 126 ตอนพเศษ 72 ง ลงวนท 20 พฤษภาคม 2552

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 126

๑.๓ ความเสยหายทมจำานวนเกนกวาขอ ๑.๑ และ ๑.๒ และหนวยงานของรฐพจารณาแลวเหนวาผตองรบผดตองชดใชคาเสยหายตงแตรอยละ ๗๕ ของคาเสยหายทงหมด 2. ความเสยหายทเกดขนแกหนวยงานของรฐซงมสาเหตจากการทจรต หรอมสาเหตมาจากการทเงนขาดบญช หรอการไมปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ มตคณะรฐมนตรหรอขอบงคบตางๆ (เชน การไมปฏบตตามกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณหรอระเบยบทเกยวของกบการเงนการคลง การจดซอจดจางไมปฏบตตามระเบยบ ฯ วาดวยการพสดหรอฝาฝนมตคณะรฐมนตร เปนตน) หนวยงานของรฐไมตองสงเรองให กระทรวงการคลงตรวจสอบ ดงน ๒.๑ สำาหรบสวนราชการ คาเสยหายครงละไมเกน ๒๐๐,๐๐๐ บาท ๒.๒ สำาหรบราชการสวนทองถน รฐวสาหกจและหนวยงานอนของรฐ คาเสยหายครงละ ไมเกน ๔๐๐,๐๐๐ บาท ๒.๓ ความเสยหายทมจำานวนเกนกวาขอ ๒.๑ และ ๒.๒ และหนวยงานของรฐไดพจารณา ดงน ๒.๓.๑ ความเสยหายซงมสาเหตจากการทจรตและหนวยงานของรฐไดพจารณาให ผทจรตรบผดชดใชเตมจำานวนความเสยหายและพจารณาใหผเกยวของซงกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง จนเปนโอกาสหรอชองทางใหเกดการทจรตชดใชคาเสยหายเตมจำานวนความเสยหายตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ แลว

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 127

๒.๓.๒ ความเสยหายซงมสาเหตจากการทเงนขาดบญชหรอการไมปฏบตตาม กฎหมาย กฎ ระเบยบ มตคณะรฐมนตรหรอขอบงคบตางๆ และตองมไดเกดจากการทจรตและหนวยงานของรฐไดพจารณาใหผกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงชดใชคาเสยหายเตมจำานวนความเสยหายตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ แลว ทงน สำาหรบความเสยหายทหนวยงานของรฐไมตองสงสำานวนใหกระทรวงการคลงตรวจสอบตามนยดงกลาวขางตน หนวยงานของรฐจะตองรายงานความเสยหายทเกดขน ตามแบบทกระทรวงการคลงกำาหนดไปใหกระทรวงการคลงทราบทกระยะ 3 เดอน 2.6 การออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนตามความเหนของกระทรวงการคลง ขอ 18 เมอกระทรวงการคลงพจารณาเสรจแลว ใหผแตงตงมคำาสงตามความเหนของกระทรวงการคลงและแจงคำาสงนนใหผทเกยวของทราบ แตในกรณทหนวยงานของรฐทเสยหายเปนราชการสวนทองถน รฐวสาหกจทจดตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา หรอหนวยงานของรฐตามกฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาทใหผบงคบบญชา หรอผกำากบดแล หรอควบคมหนวยงานของรฐแหงนนวนจฉยสงการใหหนวยงานของรฐดงกลาวปฏบตตามทเหนวาถกตอง ในกรณทหนวยงานของรฐทเสยหายตามวรรคหนง สงการตามความเหนของกระทรวง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 128

การคลง ใหผแตงตงดำาเนนการเพอออกคำาสงใหชำาระคาสนไหมทดแทนหรอฟองคดตอศาลอยาใหขาดอายความหนงป นบแตวนทผแตงตงแจงคำาสงใหผรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนทราบ

2.7 การแจงคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ขอ 19 การแจงคำาสงใหผทเกยวของทราบตามขอ 17 และขอ 18 ใหแจงดวยวาผนนมสทธรองทกขตอคณะกรรมการวนจฉยรองทกขและฟองคดตอศาลได  พรอมกบแจงกำาหนดอายความรองทกขและอายความฟองคดตอศาลใหทราบดวย คำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระเงนตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 หากคำาสงดงกลาวเจาหนาทผทำาละเมดเหนวาหนวยงานของรฐใชอำานาจโดยไมชอบดวยกฎหมาย เชน ละเมดไมไดเกดจากการจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอผทำาละเมดควรชดใชคาสนไหมทดแทนนอยกวาทไดออกคำาสงเนองจากความผดหรอความบกพรองของหนวยงานของรฐหรอระบบการดำาเนนงานสวนรวมดวย เจาหนาทมสทธอทธรณและฟองคดตอศาล ผออกคำาสงจงตองแจงสทธการอทธรณใหเจาหนาทผทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนทราบ สำาหรบกรณไมไดแจงสทธและระยะเวลาในการยนอทธรณโตแยงคำาสง จะขยายระยะเวลาอทธรณใหยนอทธรณหรอโตแยงไดภายในหนงปนบแตวนทไดรบคำาสง ตามมาตรา 40 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253960

60 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๔๐ คำาสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนคำาอทธรณหรอคำาโตแยง และระยะเวลาสำาหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไวดวย            ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาสำาหรบการอทธรณหรอการโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมม

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 129

2.8 กรณเจาหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน ขอ 25 ในกรณทเจาหนาทตองรบผดและขอผอนชำาระคาสนไหมทดแทนไมวาจะเกดขนในขนตอนใด ใหหนวยงานของรฐทเสยหายกำาหนดจำานวนเงนทขอผอนชำาระนนตามความเหมาะสม โดยคำานงถงรายได คาใชจายในการดำารงชพตามฐานานรปของเจาหนาท ความรบผดชอบทบคคลนนมอยตามกฎหมาย หรอศลธรรมอนด และพฤตการณแหงกรณประกอบดวย หากเจาหนาทไมสามารถชำาระคาสนไหมทดแทนไดทงหมดอาจขอผอนชำาระ หนวยงานจะกำาหนดจำานวนเงนโดยพจารณาถงรายไดและคาใชจายของเจาหนาท ทงน ตองพจารณาตามหลกเกณฑทกระทรวงการคลงกำาหนดดวย

2.9 กรณทเจาหนาทไมชดใชคาสนไหมทดแทน กรณหนวยงานของรฐออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนแตเจาหนาทไมชดใชคาสนไหมทดแทน หนวยงานของรฐมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามมาตรา ๕๗ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253961

การแจงใหมและระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำาสงทางปกครอง61 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 57 คำาสงทางปกครองทกำาหนดใหผใดชำาระเงน ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามคำาเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน วธการยด อายดและขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอำานาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดให

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 130

กอนใชมาตรการบงคบทางปกครอง หนวยงานของรฐควรดำาเนนการอนใดเพอใหเจาหนาทสมครใจยนยอมชำาระเงน เปนทางเลอกของหนวยงานของรฐ ซงเปนไปตามวตถประสงคของกฎหมายทตองการใหหนวยงานของรฐใชอำานาจในการนำาจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนมาชำาระใหครบถวน จากการดำาเนนการของหนวยงานในสงกดสำานกงานตำารวจแหงชาต ทผานมาพบวามกรณทเจาหนาทไมยนยอมชำาระคาสนไหมทดแทนตามคำาสงของหนวยงาน ซงหนวยงานดงกลาวมแนวทางในการดำาเนนการทดและเปนตวอยางกบหนวยงานอน ๆ ไดตอไป คอหวหนาหนวยงานไดเรยกประชมผทเกยวของและตองชดใชเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน เพอขอใหมาทำาความเขาใจเกยวกบการชดใชเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนจากการทเจาหนาทกระทำาละเมดในการปฏบตหนาท ชใหเหนผลดของการยนยอมชำาระหนกอนการถกใชมาตรการบงคบทางปกครอง และขอความรวมมอกบเจาหนาททเกยวของดงกลาว ซงมผลใหเจาหนาททกรายทเกยวของในคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนนน ชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนทงหมด โดยไมตองใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทแตอยางใด ดงนน การทเจาหนาทไมยนยอมชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน หนวยงานของรฐจงมทางเลอกในการดำาเนนการตามความเหมาะสม เพอใหไดจำานวนเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนอยางครบถวน โดยอาจไมตองใชมาตรการบงคบ

เปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 131

ทางปกครอง ซงจะชวยลดการใชงบประมาณ บคคลากร และเวลาทำางาน ไดอกดวย

3. อายความการใชสทธเรยกคาสนไหมทดแทน พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 9 บญญตวา “ถาหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทไดใชคาสนไหมทดแทนแกผเสยหาย สทธทจะเรยกใหอกฝายหนงชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนใหมกำาหนดอายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทไดใชคาสนไหมทดแทนนนแกผเสยหาย” พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มาตรา 10 บญญตวา “ในกรณทเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐไมวาจะเปนหนวยงานของรฐทผนนอยในสงกดหรอไม ถาเปนการกระทำาในการปฏบตหนาทการเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาทใหนำาบทบญญตมาตรา 8 มาใชบงคบโดยอนโลม แตถามใชการกระทำาในการปฏบตหนาทใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาททงสองประการตามวรรคหนง ใหมกำาหนดอายความสองปนบแตวนทหนวยงานของรฐรถงการละเมดและรตวเจาหนาท ผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน และกรณทหนวยงานของรฐเหนวาเจาหนาทผนนไมตองรบผด แตกระทรวงการคลงตรวจสอบแลวเหนวาตองรบผด ใหสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนนนมกำาหนดอายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐมคำาสงตามความเหนของกระทรวงการคลง” อายความในการทหนวยงานของรฐจะตองออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ในกรณทเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 132

มอายความสองปนบแตวนทหนวยงานของรฐรถงการละเมดและรตวเจาหนาทผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน สำาหรบกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอบคคลภายนอกและหนวยงานของรฐใชสทธไลเบยกบเจาหนาท ใหมกำาหนดอายความหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทไดใชคาสนไหมทดแทนนนแกผเสยหาย ซงมคำาพพากษาศาลปกครองวนจฉยในประเดนเรองอายความไว ดงน

ความเกยวโยงของกฎหมายในเรองอายความการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 96/2552 มาตรา 10 วรรคสอง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนกฎหมายพเศษมขอความขดหรอแยงกบมาตรา 448 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงเปนกฎหมายทวไปและมผลเปนการยกเวนบทบญญตมาตรา 448 วรรคหนง กเฉพาะแตในสวนทกำาหนดใหสทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดจากมลละเมดขาดอายความเมอพนหนงปนบแตวนทผเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะตองใชคาสนไหมทดแทนเทานน แตไมมขอความขดหรอแยงและมผลเปนการยกเลกมาตรา 448 วรรคหนง ในสวนทกำาหนดวาสทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดขาดอายความเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนทำาละเมดแตอยางใด แมตอมามาตรา 51 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 จะบญญตไวเปนการทวไปวา การฟองคดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดหรอความรบผดอยางอนของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย หรอกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน หรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร ตามมาตรา 9

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 133

วรรคหนง (3) แหงพระราชบญญตเดยวกน ใหยนฟองภายในหนงปนบแตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคด แตไมเกนสบปนบแตวนทมเหตแหงการฟองคด หรออกนยหนงกคอ ใหยนฟองคดภายในหนงปนบแตวนทผฟองคดไดรหรอควรรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน แตไมเกนสบปนบแตวนทำาละเมด แตบทบญญตดงกลาวซงเปนกฎหมายทวไปกมไดมเจตนารมณทจะใหยกเลกมาตรา 10 วรรคสอง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงเปนกฎหมายพเศษ ดงนน ในกรณทเจาหนาทตามนยมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 และเปนเจาหนาทของรฐตามนย มาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 กระทำาละเมดในการปฏบตหนาทตอหนวยงานของรฐตามนยมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 และเปนหนวยงานทางปกครองตามนย มาตรา 3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 โดยเปนการใชอำานาจตามกฎหมายออกกฎ คำาสงทางปกครอง หรอคำาสงอน หรอกระทำาการอนใด หรอเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร หนวยงานของรฐทเสยหายจะตองใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาท ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ออกคำาสงใหเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทนภายในสองปนบแตวนทหนวยงานของรฐทเสยหายรถงการละเมดและรตวเจาหนาทผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอภายในหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐมคำาสงตามความเหนของกระทรวงการคลง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 134

ในกรณทหนวยงานของรฐเหนวาเจาหนาทไมตองรบผด แตกระทรวงการคลงตรวจสอบแลวเหนวาเจาหนาทตองรบผด แตไมเกนสบปนบแตวนทำาละเมด การออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนกระทำาความผด เปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมาย

คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 1250/2559 ผฟองคดถกกลาวหาวาไดกระทำาละเมด กรณเปนผรบเงนจากการกระทำาความผดของดาบตำารวจ ณ โดยมคำาสง สำานกงานตำารวจแหงชาต ท 390/2553 ลงวนท 27 สงหาคม 2553 เรยกใหผฟองคดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเงน 1,359,230 บาท เหตแหงการละเมดในคดนเกดกอนการประกาศใชพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ดงนน บทบญญตแหงกฎหมายในสวนสารบญญตจงตองบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงตาม มาตรา 448 กำาหนดอายความไวสบป แมวาผฟองคดจะถกฟองคดอาญาแตเนองจากพนกงานอยการมคำาสงเดดขาดไมฟองในฐานความผดทไดฟอง อายความในการใชสทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดในกรณดงกลาวจงตองอยในบงคบของมาตรา 448 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย คอขาดอายความเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนทำาละเมด สวนระยะเวลาเกยวกบสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาททบญญตไวในมาตรา 10 วรรคสอง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 นน เปนระยะเวลาทบญญตขนเปนพเศษเพอเรงรดและวางกรอบเวลาใหหนวยงานของรฐและเจาหนาทผมอำานาจหนาทดำาเนนการสอบขอเทจจรงและเรยกรองคาสนไหมทดแทน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 135

จากเจาหนาทผกระทำาละเมด ซงกตองอยภายในระยะเวลาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 วรรคหนง มไดหมายความวา เมอมเหตละเมดหนวยงานของรฐจะใชเวลาในการตรวจสอบโดยไมจำากด เพราะหากเปนเชนนนกจะเปนภาระแกบคคลทถกกลาวหาเกยวกบการจดจำารายละเอยดของเหตการณ และพยานหลกฐานทสญหายไป เมอขอเทจจรงปรากฎวา เหตทกลาวหาวาผฟองคดกระทำาละเมดคอ การรบเงนตามฎกาสงจายเมอวนท 28 กรกฎาคม 2537 หนวยงานของรฐผถกฟองคดท 1 จงตองใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากผฟองคดภายในกำาหนดเวลาสบปนบแตวนท 28 กรกฎาคม 2537 อนเปนวนกระทำาความผด การทผถกฟองคดท 1 มคำาสงท 390/2553 ลงวนท 27 สงหาคม 2553 เรยกใหผฟองคดชดใชคาสนไหมทดแทนจำานวนเงน 1,359,230 บาท จงเปนการใชสทธเรยกรองเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนกระทำาความผด คดจงขาดอายความ คำาสงของผถกฟองคดท 1 ท 390/2553 ลงวนท 27 สงหาคม 2553 จงเปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมาย การออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 10 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 กรณเจาหนาทเปนผกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ ถาเปนการกระทำาในการปฏบตหนาท สทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากเจาหนาทมกำาหนดอายความสองปนบแตวนทหนวยงานของรฐรถงการละเมดและรตวเจาหนาทผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน แตเนองจากมาตรา 10 วรรคสอง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ไมมขอความขดหรอแยงและมผลเปนการยกเลกมาตรา 448 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ในสวนทกำาหนดวาสทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดขาด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 136

อายความเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนทำาละเมด ดงนน หนวยงานของรฐจงตองพงระมดระวงในการใชสทธเรยกรอง คอตองดำาเนนการเพอออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ใหเสรจสนภายใน 10 ป นบแตวนทเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐ มฉะนนคำาสงทออกภายหลงจะเปนคำาสงทไมชอบดวยกฎหมายเนองจากไมไดใชสทธเรยกรองภายในกำาหนดอายความ อายความการออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนในสวนน คออายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 วรรคหนง ใชในกรณอายความทเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐตามมาตรา 10 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เทานน แตจะไมใชกบการใชสทธไลเบยในการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 8 ประกอบ มาตรา 9 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ซงเปนกรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอบคคลภายนอก ดงนน กรณดงกลาวหนวยงานของรฐจงใชสทธไลเบยแกเจาหนาททกระทำาละเมดกบบคคลภายนอกใหชดใชคาสนไหมทดแทนไดภายใน 1 ป นบแตวนทหนวยงานของรฐไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย แมจะเกน 10 ป นบแตวนทเจาหนาทของรฐกระทำาละเมดตอบคคลภายนอกกยงใชสทธเรยกรองโดยการออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนได 4. กรณเจาหนาทยนยอมชำาระหนและการผอนชำาระหน กรณหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ถาเจาหนาทยนยอมชำาระเงนภายในระยะเวลาทกำาหนดไว เมอ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 137

หนวยงานของรฐรบชำาระเงนเรยบรอยจะตองรายงานผลใหกรมบญชกลางทราบ และหนวยงานของรฐกไมตองดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทรายนน สำาหรบกรณทเจาหนาทยนยอมชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนแตจำานวนเงนสง เจาหนาทอาจขอผอนชำาระเงนตามคำาสงไดตามขอ 25 แหงตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 กำาหนดวา ขอ 25 ในกรณทเจาหนาทตองรบผดและขอผอนชำาระคาสนไหมทดแทนไมวาจะเกดขนในขนตอนใด ใหหนวยงานของรฐทเสยหายกำาหนดจำานวนเงนทขอผอนชำาระนนตามความเหมาะสม โดยคำานงถงรายได คาใชจายในการดำารงชพตามฐานานรปของเจาหนาท ความรบผดชอบทบคคลนนมอยตามกฎหมาย หรอศลธรรมอนด และพฤตการณแหงกรณประกอบดวย ในการใหผอนชำาระ ตองจดใหมผคำาประกน และในกรณทเหนสมควรจะใหวางหลกประกนดวยกได สำาหรบการผอนชำาระหนของเจาหนาท ประกาศกระทรวงการคลง เรองหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบการผอนชำาระหนของเจาหนาท62 ไดกำาหนดหลกเกณฑเกยวกบการผอนชำาระหนวาการอนมตการผอนชำาระตองมใชกรณทเกดจากการทจรตของเจาหนาท และเปนกรณขอผอนชำาระเตมจำานวนทตองรบผด ดงน 1) การตรวจสอบสถานภาพของเจาหนาทและพจารณากำาหนดจำานวนเงนทตองผอนชำาระ ขอ 3.1 หนวยงานของรฐตรวจสอบสถานภาพปจจบน ณ วนเสนอขอผอนชำาระเกยวกบรายได คาใชจาย และทรพยสน

62 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 119 ตอนพเศษ 90 ง หนา 1 ลงวนท 27 กนยายน 2545

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 138

ขอ 3.2 ใหหนวยงานของรฐพจารณาผอนผนและกำาหนดจำานวนเงนทตองผอนชำาระเปนรายเดอน โดยคำานงถงรายได คาใชจายในการดำารงชพตามฐานานรป ความรบผดชอบของเจาหนาททมอยตามกฎหมายหรอศลธรรมอนดและพฤตการณแหงกรณประกอบดวย ตามเงอนไข ดงน ขอ 3.2.1 กรณผอนชำาระภายในกำาหนดเวลา 1 ป ไมจำากดวงเงนทผอนชำาระ ขอ 3.2.2 กรณวงเงนทผอนชำาระไมเกน 500,000 บาท ใหผอนชำาระเปนรายเดอน เดอนละไมตำากวารอยละ 20 ของเงนเดอน ภายในกำาหนดเวลาไมเกน 5 ป ขอ 3.2.3 กรณวงเงนทผอนชำาระเกนกวา 500,000 บาท ใหผอนชำาระเปนรายเดอน เดอนละไมตำากวารอยละ 20 ของเงนเดอน ภายในกำาหนดเวลาไมเกน 10 ป ทงน กำาหนดระยะเวลาการผอนชำาระตองสนสดกอนเจาหนาทพนจากราชการ 2) การคำาประกนการผอนชำาระหน ขอ 4 ใหเจาหนาทผตองรบผดจดหาบคคล นตบคคล หรอทรพยสนคำาประกนการผอนชำาระ ขอ 5 เมอไดรบการอนมตใหผอนชำาระแลวใหเจาหนาทผตองรบผดทำาหนงสอรบสภาพหน สญญาผอนชำาระ และสญญาคำาประกน ตามแบบทกระทรวงการคลงกำาหนด 3) การคดดอกเบยระหวางการผอนชำาระ ขอ 6 ใหคดดอกเบยระหวางการผอนชำาระในอตรารอยละ 7.5 ตอป นบแตวนครบกำาหนดทหนวยงานของรฐเรยกใหชดใชจนกวาจะชำาระเสรจ โดยใหถอจำานวนเงนทผอนชำาระในแตละเดอนเปนการชำาระดอกเบยรายเดอนทเกดขนกอน สวนทเหลอเปนเงนตนทคาง เวนแต

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 139

การผอนชำาระภายในกำาหนดเวลา 1 ป ทางราชการผอนผนไมคดดอกเบยระหวางการผอนชำาระ 4) กรณพนจากราชการ ขอ 8 หากเจาหนาทผตองรบผดพนจากราชการระหวางการผอนชำาระ ขอตกลงเรองการผอนชำาระเปนอนยต

5) กรณไมสามารถปฏบตตามหลกเกณฑของกระทรวงการคลง

ขอ 9 หนวยงานของรฐแหงใดไมสามารถปฏบตตามหลกเกณฑนได ใหขอทำาความตกลงกบกระทรวงการคลง กระทรวงการคลงไดกำาหนดหลกเกณฑการผอนชำาระหนสำาหรบผตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน รวมถงการจดใหมการคำาประกน กรณทผตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนไมสามารถปฏบตตามหลกเกณฑทกระทรวงการคลงกำาหนดไว หนวยงานซงไดรบขอเทจจรงดงกลาวตองดำาเนนการเพอขอทำาความตกลงกบกระทรวงการคลงเปนแตละกรณไป หากกระทรวงการคลงเหนชอบตามทผตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนขออนมตใหผอนชำาระแตกตางจากหลกเกณฑทกำาหนดไวกสามารถดำาเนนการผอนชำาระภายใตเงอนไขทกระทรวงการคลงอนมต เชน เจาหนาทมเงนเดอนพอทจะขอผอนชำาระไดภายในเวลากอนเกษยณอายราชการเฉพาะตามจำานวนเงนในคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนแตไมพอชำาระดอกเบยผดนด จงขอทำาความตกลงกบกระทรวงการคลงเพอขอยกเวนดอกเบยผดนดทงหมด

กรณขอทำาความตกลงกบกระทรวงการคลงตามกรณความจำาเปนนน มความสำาคญทหนวยงานของรฐจะตองพจารณาจากขอมลทางการเงนของเจาหนาทแตละคน เพอนำาเสนอ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 140

ขออนมตตอกระทรวงการคลง เนองจากกรณจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนเปนจำานวนมากเปนภาระทเจาหนาทไมอาจชดใชใหหมดไดในคราวเดยว การผอนชำาระหนเปนผลดกบตวเจาหนาทของรฐเปนอยางยงหากไมสามารถนำาเงนมาชำาระได เพราะเจาหนาทจะไมตองถกยดหรออายดทรพยสนไปขายทอดตลาด เพอนำาเงนมาชำาระหนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ซงมผลเสยหายตอทรพยสนและการดำารงชวตมากกวา สำาหรบปญหาทเกดในทางปฏบตในการขอผอนชำาระหน ซงกระทรวงการคลงไดกำาหนดหลกเกณฑการผอนชำาระหนสำาหรบผตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน รวมถงการจดใหมการคำาประกน ในสวนของการจดหาผคำาประกนเปนปญหาสำาคญ เพราะจะไมมผใดยอมเขามาคำาประกนการชำาระหนตามจำานวนคาสนไหมทดแทนทขอผอนชำาระซงจะมจำานวนสง หากเจาหนาททขอผอนชำาระไมมทรพยสนเปนหลกทรพยทนำามาคำาประกน กจะไมสามารถดำาเนนการผอนชำาระตามหลกเกณฑดงกลาว

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 141

บทท 4การใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณความรบ

ผดทางละเมดของเจาหนาท

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 142

แผนการสอนประจำาบท

บทท 4 การใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 1. อำานาจในการใชมาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 2. การบงคบทางปกครองตามคำาสงทกำาหนดใหชำาระเงน

แนวคด กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท การดำาเนนการภายหลงออกคำาสงใหเจาหนาททกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน หากเจาหนาทไมชดใชคาสนไหมทดแทนตองดำาเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงวธการบงคบทางปกครองในกรณเปนหนทกำาหนดใหชำาระเงน อยในบงคบมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

วตถประสงค

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 143

1. อธบายทมาของอำานาจการบงคบทางปกครอง กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 2. อธบายขนตอนและวธการดำาเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครอง กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท วธการสอน

1. ใชกรณศกษา2. การบรรยายประกอบ Powerpoint 3. การถามตอบของผเรยนในระหวางการเรยนการสอน4. การตอบคำาถามกจกรรม

กจกรรมประจำาบท 1. ใหอธบายกรณทหนวยงานของรฐมอำานาจบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท และขนตอนตลอดจนวธการใชมาตรการบงคบทางปกครอง 2. อธบายอำานาจการใชมาตรการบงคบทางปกครองของสำานกงานตำารวจแหงชาต กรณเหตละเมดเกดจากเจาหนาทในสงกดกองบญชาการ

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอน2. Powerpoint3. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 144

การวดผลประเมนผลผลคะแนนการสอบ

บทท 4

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 145

การใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท การดำาเนนการภายหลงออกคำาสงใหเจาหนาททกระทำาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทน หากเจาหนาทไมชดใชคาสนไหมทดแทนตองดำาเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครอง ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงวธการบงคบทางปกครองในกรณเปนหนทกำาหนดใหชำาระเงน อยในบงคบมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253963 ซงกำาหนดวาคำาสงทางปกครองทกำาหนดใหผใดชำาระเงน ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน ตองออกหนงสอเตอนใหชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดซงตองไมนอยกวา 7 วน หากไมชำาระกสามารถดำาเนนการยดหรออายดทรพยสนและขายทอดตลาดตอไป ซงในบทนจะไดอธบายถงอำานาจในการใชมาตรการบงคบทางปกครอง วธการ และขนตอนในการดำาเนนการบงคบทางปกครอง

1. อำานาจในการใชมาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 63 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๕๗ คำาสงทางปกครองทกำาหนดใหผใดชำาระเงน ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามคำาเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 146

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 56 บญญตใหเจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองมอำานาจทจะพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองเพอใหเปนไปตามคำาสงของตนไดตามบทบญญตในสวนน เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบไวกอนโดยเจาหนาทผทำาคำาสงนนเอง ผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณหรอผมอำานาจพจารณาวนจฉยความถกตองของคำาสงทางปกครองดงกลาว           เจาหนาทตามวรรคหนงจะมอบอำานาจใหเจาหนาทซงอยใตบงคบบญชาหรอเจาหนาทอนเปนผดำาเนนการกไดตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดในกฎกระทรวง ซงมกฎกระทรวงฉบบท 8 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดออกขอกำาหนดเกยวกบการมอบอำานาจในการดำาเนนการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองไว ดงน ขอ 1 การมอบอำานาจในการดำาเนนการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองของเจาหนาทผมอำานาจทำาคำาสงทางปกครองในราชการบรหารสวนกลางและราชการบรหารสวนภมภาค ใหเปนไปตามกฎกมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน ขอ 2 การมอบอำานาจในการดำาเนนการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองของเจาหนาทผมอำานาจทำาคำาสงทางปกครองในราชการบรหารสวนทองถน ใหเปนไปตามกฎหมายทจดตงราชการสวนทองถนนน ๆ ขอ 3 การมอบอำานาจในการดำาเนนการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองของเจาหนาทผมอำานาจทำาคำาสงทางปกครองในสงกดรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐ ใหเปนไปตามกฎหมายทจดตงรฐวสาหกจหรอหนวยงานอนของรฐนนๆ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 147

ขอ 4 การมอบอำานาจในการดำาเนนการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองของเจาหนาทในระหวางหนวยงานตามขอ 1 ขอ 2 และขอ 3 ทมฐานะเปนนตบคคลใหเปนไปตามความตกลงระหวางหนวยงานนน ในการใชอำานาจเกยวกบมาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตน ผทำาคำาสงทางปกครองมอำานาจพจารณาใชมาตรการบงคบ เวนแตกรณผมอำานาจพจารณาอทธรณมคำาสงใหทเลาการบงคบไวกอน ซงผมอำานาจใชมาตรการบงคบดงกลาวอาจมอบอำานาจใหผใตบงคบบญชาหรอเจาหนาทอนดำาเนนการแทนไดตามหลกเกณฑและวธการในกฎกระทรวง โดยกฎกระทรวงฉบบท 8 ไดกำาหนดการมอบอำานาจในการดำาเนนการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองของผมอำานาจทำาคำาสงทางปกครองในราชการบรหารสวนกลางและราชการบรหารสวนภมภาค ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน สำาหรบสำานกงานตำารวจแหงชาตนน การดำาเนนการมอบอำานาจเปนไปตามพระราชบญญตตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 1.1 อำานาจการใชมาตรการบงคบทางปกครองของสำานกงานตำารวจแหงชาต กฎกระทรวงฉบบท 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253964 อาศยอำานาจตาม มาตรา 6 และมาตรา

64 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 116 ตอน 5 ก หนา 26 ลงวนท 9 กมภาพนธ 2542

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 148

57 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดออกกฎกระทรวงใหอำานาจการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยวธการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนของผอยใตบงคบของคำาสงทางปกครอง ดงน ขอ 1 การใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยวธการยดหรออายด และขายทอดตลาดทรพยสนของผอยใตบงคบของคำาสงทางปกครอง ใหเปนอำานาจของเจาหนาทดงตอไปน (2) อธบดหรอหวหนาสวนราชการทมฐานะเปนกรม ในกรณทผทำาคำาสงทางปกครองเปนเจาหนาทในสงกดของกรมหรอสวนราชการทมฐานะเปนกรม แลวแตกรณ ขอ 2 ในกรณทเจาหนาทผมอำานาจตามขอ 1 เปนผทำาคำาสงทางปกครองใหเจาหนาทดงกลาวแลวแตกรณ เปนผมอำานาจสงยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนของผอยในบงคบของคำาสงทางปกครอง ผบญชาการตำารวจแหงชาตเปนหวหนาสวนราชการทมฐานะเปนกรม มอำานาจการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยวธการยดและอายดและขายทอดตลาดทรพยสนของผอยใตบงคบของคำาสงทางปกครอง อาศยอำานาจตามมาตรา 14 วรรคสอง และมาตรา 18 (1) แหงพระราชบญญตตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 ออกระเบยบ ก.ต.ช. วาดวยหลกเกณฑการปฏบตราชการของผบญชาการในฐานะเปนอธบดหรอแทนผบญชาการตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2551 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2555 กระจายอำานาจไปยงกองบญชาการ โดยมหลกการสำาคญคอ ในกรณทมกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอคำาสง หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองใด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 149

กำาหนดใหการดำาเนนการใดเปนอำานาจของอธบด หรอผบญชาการตำารวจ ใหผบญชาการมอำานาจเชนวานนในฐานะเปนอธบด หรอแทนผบญชาการตำารวจแหงชาต ในสวนทเกยวกบการปฏบตราชการของกองบญชาการนนๆ โดยจะตองปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ แนวทางปฏบตทเกยวของ และกฎหมายวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด

โดยสำานกงานตำารวจแหงชาตไดกำาหนดแนวทางปฏบต ประกอบระเบยบ ก.ต.ช. วาดวยหลกเกณฑการปฏบตราชการของผบญชาการ ในฐานะเปนอธบดหรอแทนผบญชาการตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2551 เกยวกบการดำาเนนการบงคบทางปกครอง ในสวนท 8 แนวทางปฏบตทางคด ดงน ขอ 4 การดำาเนนการตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกอบกบกฎกระทรวงฉบบท 6 – 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหผบญชาการแตละกองบญชาการมอำานาจพจารณาดำาเนนการตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกอบกบกฎกระทรวงฉบบท 6 – 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ในฐานะผบญชาการตำารวจแหงชาตเฉพาะกรณทเกยวของกบเจาหนาทหรอทรพยสนของทางราชการทอยในสงกดของกองบญชาการนนๆ

การดำาเนนการตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกอบกบกฎกระทรวงฉบบท 6 – 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ผบญชาการแตละกองบญชาการจงมอำานาจ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 150

ในการดำาเนนการในฐานะหวหนาหนวยงานของรฐ ในกรณการดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครองทเกยวของกบเจาหนาทหรอทรพยสนของทางราชการทอยในสงกดของกองบญชาการนนๆ ซงเปนการกระจายอำานาจใหผบญชาการดำาเนนการทกขนตอนตามหลกเกณฑทกฎหมายและระเบยบกำาหนด 2. การบงคบทางปกครองตามคำาสงทกำาหนดใหชำาระเงน การบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แบงเปนสองกรณ คอ การบงคบทางปกครองกรณของคำาสงทางปกครองทกำาหนดใหชำาระเงน และการบงคบทางปกครองกรณของคำาสงทางปกครองทกำาหนดใหกระทำาการหรอละเวนกระทำาการ ซงในสวนนจะไดกลาวถงเฉพาะหลกการของการบงคบทางปกครอง ตามคำาสงทกำาหนดใหชำาระเงน ตาม มาตรา 57 วรรคแรก แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา “คำาสงทางปกครองทกำาหนดใหผใดชำาระเงน ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนด แตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามคำาเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง โดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน” วธการยด อายดและขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอำานาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง”

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 151

มาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ประกอบดวยเงอนไข 3 ประการ คอ65

1)องคกรเจาหนาทฝายปกครองจะตองออกคำาสงทางปกครองกำาหนดใหผใดผหนงชำาระเงน

2)กำาหนดเวลาใหชำาระเงนนนมาถงแลว 3) องคกรเจาหนาทฝายปกครองไดออกหนงสอเตอนใหชำาระเงนภายในระยะเวลาทกำาหนด โดยระยะเวลาทกำาหนดในหนงสอเตอนตองไมนอยกวาเจดวน และกำาหนดเวลาดงกลาวไดลวงพนไปโดยไมมการชำาระเงน สำาหรบการดำาเนนการใชมาตรการในกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เปนกรณการบงคบใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามคำาสงทกำาหนดใหชำาระเงนตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงมขนตอนและวธการในการดำาเนนการ ดงน 2.1 ขนตอนการดำาเนนการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 57 เปนมาตรการบงคบทางปกครองทหนวยงานของรฐมอำานาจดำาเนนการในกรณทหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 โดยใหอำานาจหนวยงานของรฐใชวธการตามทกฎหมายบญญตบงคบกบเจาหนาทกรณทออกคำาสงใหชดใช

65 ? วรเจตน ภาครตน, กฎหมายปกครองภาคทวไป, พมพครงท 1 (กรงเทพมหานคร: นตราษฎร, 2554), หนา 325-326.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 152

คาสนไหมทดแทนแลวเจาหนาทไมชดใชคาสนไหมทดแทน และเปนมาตรการพเศษซงจะตองพจารณาตามมาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ซงกำาหนดวาการบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทเวนแตจะมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน แตเนองจากถอวามาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 กำาหนดการบงคบทางปกครองไวเปนอยางอน ซงเปนบทบญญตยกเวน จงสามารถนำามาตรการบงคบทางปกครองมาใชบงคบกบเจาหนาทได โดยหนวยงานของรฐตองปฏบตตามขนตอน ดงน 2.1.1 มหนงสอเตอนใหชำาระเงนภายในระยะเวลาทกำาหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน กรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท กอนทหนวยงานของรฐจะดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครอง หนวยงานของรฐตองมหนงสอเตอน ซงถอวาเปนขนตอนสำาคญและเงอนไขทตองปฏบตใหครบถวนกอนใชมาตรการบงคบทางปกครอง ปญหาวา หนวยงานของรฐจะดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทแลวแตไมแนใจวามการเตอนใหชำาระเงนไวแลวหรอไม ควรดำาเนนการใหครบถวนตามขนตอนของกฎหมายเสยกอน โดยเจาหนาททมหนาทเกยวของจะตองออกหนงสอเตอนไปกอนเพอเกบหลกฐานไวในสำานวน ซงจะเปนไปตามทกฎหมายไดกำาหนดขนตอนไวอยางครบถวน จงใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทรายนนตอไป

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 153

2.1.2 ใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสน กรณมหนงสอแจงเตอนเจาหนาทแลวลวงเลยระยะเวลา เจาหนาทยงไมปฏบตตามคำาเตอน หนวยงานของรฐทออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสน และนำาออกขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน กรณทหนวยงานของรฐอาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง เนองจากครบกำาหนดชำาระเงนและหนวยงานไดมหนงสอเตอนแลว แตเจาหนาทไมชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน มแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด ดงน หนวยงานของรฐมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน คำาสงศาลปกครองสงสด ท 74/2546 การใชมาตรการบงคบทางปกครองไมอยในบงคบของบทบญญตของมาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เนองจากมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนบทบญญตทยกเวนบทบญญตดงกลาวในเรองการหามใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทดวยกน ดงนน เมอเจาหนาททราบคำาสงทางปกครองทกำาหนดใหชำาระเงนแลว ถาถงกำาหนดดงกลาวแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน และหนวยงานของรฐไดมหนงสอเตอนใหผนนชำาระภายในระยะเวลาทกำาหนดแลว แตไมมการปฏบตตามคำาเตอนนน หนวยงานของรฐยอมมอำานาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของเจาหนาทผกระทำาละเมดออกขายทอดตลาด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 154

เพอชำาระเงนใหครบถวนไดตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กรณถอวามบทบญญตกฎหมายกำาหนดขนตอนและวธการใหหนวยงานของรฐปฏบตในการแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนหรอเสยหายไว โดยไมตองฟองคดตอศาลใหมคำาบงคบ ตามมาตรา 72 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 หนวยงานของรฐจงไมมสทธฟองคดตามมาตรา 42 แหงพระราชบญญตฉบบเดยวกน 2.2 วธการในการบงคบทางปกครอง 2.2.1 วธการในการบงคบทางปกครอง พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 57 วรรคสอง บญญตวา “วธการยด อายดและขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอำานาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง” วธการดำาเนนการเพอนำาทรพยสนของเจาหนาททไมยนยอมชำาระคาสนไหมทดแทน บทบญญตมาตรา 57 วรรคสอง ใหหนวยงานของรฐใชวธการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนโดยใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม ในสวนของผมอำานาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง ซงกฎกระทรวงฉบบท 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดกำาหนดอำานาจของผมอำานาจบงคบทางปกครองดงรายละเอยดไดกลาวไปแลวในขอ 1

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 155

ของบทเรยนน สำาหรบวธการนนหนวยงานของรฐทมอำานาจหนาทไดออกระเบยบเพอรองรบการดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครอง เพอใหเกดความชดเจนในการปฏบต สำาหรบสำานกงานตำารวจแหงชาตไดออกระเบยบสำานกงานตำารวจแหงชาต วาดวยการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยด หรออายดและขายทอดตลาดทรพยสน ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 พ.ศ. 2551 โดยอาศยอำานาจตามพระราชบญญตตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 มาตรา 11(4) 2.2.2 วธการดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครองตามระเบยบของสำานกงานตำารวจแหงชาต ในการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยด อายดและขายทอดตลาดทรพยสน สำานกงานตำารวจแหงชาตไดออกระเบยบ วาดวยการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยด หรออายด และขายทอดตลาดทรพยสน ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 พ.ศ. 255166 แบงเปน 7 หมวด ซงจะไดนำามาอธบายเฉพาะในหมวดทกำาหนดหลกเกณฑเกยวกบการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสน ไดแก หมวดท 2 การยดทรพยสน หมวดท 3 การอายดทรพยสน และหมวดท4 การขายทอดตลาดทรพยสน โดยจะไดนำามาเฉพาะสวนทกำาหนดเกยวกบวธการในการดำาเนนการยด อายด และ

66 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 125 ตอนพเศษ 90 ง หนา 8 ลงวนท 2 มถนายน 2551

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 156

การขายทอดตลาดทรพยสนในบางสวน มาอธบาย ดงน

1)วธการสบหาหลกทรพยและยดทรพยสนขอ ๙ การสบหาหลกทรพยหรอทรพยสนของเจาหนาทผตอง

ชดใชเงน ใหดำาเนนการ ดงน (๑) ประสานงานกบกรมทดนเพอตรวจสอบหลกทรพยประเภทอสงหารมทรพยทปรากฏชอของเจาหนาทผตองชดใชเงน ครอบครวของเจาหนาทผตองชดใชเงน และผทเกยวของกบเจาหนาทผตองชดใชเงนเปนผถอกรรมสทธหรอมสทธเรยกรองซงอาจยดหรออายดและขายทอดตลาดเพอชำาระหนได โดยใหตรวจสอบตามภมลำาเนาเดมทเคยอยอาศย สถานททเคยยายไปดำารงตำาแหนงหรอทำางาน และภมลำาเนาปจจบนดวย (๒) ตรวจสอบทรพยสนประเภทสงหารมทรพยของเจาหนาทผตองชดใชเงน เชน รถยนต รถจกรยานยนต เรอ หน หรอหลกประกนการขอใชไฟฟา นำาประปา โทรศพท โดยประสานงานกบสวนราชการหรอหนวยงานทจดทำาทะเบยนหรอมบญชควบคมสงหารมทรพยดงกลาว (๓) สบหาทรพยสนอนของเจาหนาทผตองชดใชเงนในสำานกงาน บาน และทอยอาศยของเจาหนาทผตองชดใชเงน หรอจากครอบครวหรอผทเกยวของซงอาจมทรพยสนของเจาหนาทผตองชดใชเงนไวในความครอบครอง

(๔) ขอความรวมมอจากธนาคารหรอสถาบนการเงนเพอตรวจสอบหลกทรพยหรอบญชเงนฝากในธนาคารหรอสถาบนการเงนนน ๆ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 157

(๕) ดำาเนนการอนใดเพอการสบหาหลกทรพยหรอทรพยสนของเจาหนาทผตองชดใชเงนเปนไปอยางมประสทธภาพและสมฤทธผล ใหผทไดรบมอบหมายตามวรรคหนงรายงานผลการสบหาหลกทรพยหรอทรพยสนของเจาหนาทผตองชดใชเงนใหผบญชาการตำารวจแหงชาตทราบทกระยะสามเดอน

ขอ ๑๘ ในการจะดำาเนนการยดทรพยสน เจาพนกงานมอำานาจเทาทมความจำาเปนเพอทจะคนสถานทใดๆ อนเปนของเจาหนาทผตองชดใชเงนหรอไดครอบครองอย เชน บาน ทอยอาศย คลงสนคา โรงงานหรอรานคาขาย เปนตน ทงมอำานาจทจะยดและตรวจสมดบญช เอกสารหรอแผนกระดาษและกระทำาการใดๆ ตามสมควรเพอเปดสถานทดงกลาว รวมทงตนรภย ต หรอทเกบของอนๆ แลวรายงานใหผบญชาการตำารวจแหงชาตทราบ ระเบยบของสำานกงานตำารวจแหงชาต ไดกำาหนดวธการสบหาหลกทรพยเปนแนวทางไวใหหนวยงานในสงกดดำาเนนการสบหาหลกทรพย จากหนวยงานราชการทมหนาทควบคมทางทะเบยนของทรพยสน และสถาบนการเงน ซงเปนชองทางทจะตรวจพบทรพยสนของเจาหนาท และเมอพบทรพยสนเจาพนกงานทมอำานาจในการยดสามารถเขาไปคนสถานทตามความจำาเปนเพอดำาเนนการยดทรพยสนซงเปนของเจาหนาทผตองชดใชเงน เพอนำาออกขายทอดตลาดนำาเงนมาชำาระคาสนไหมทดแทนตามคำาสง ในทางปฏบตการสบหาหลกทรพยของเจาหนาทดวยวธการดงกลาวพบทรพยสนของเจาหนาทเพอนำาไปสการขายทอดตลาดนำาเงนมาชดใชคาสนไหมทดแทนไดจรง

2) วธการอายดทรพยสน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 158

ขอ ๔๗ เจาพนกงานอาจอายดสงหารมทรพยอนมรปรางและอสงหารมทรพย รวมทงสทธทงปวงอนมอยในทรพยเหลานน หรอเงนทบคคลภายนอกจะตองสงมอบ หรอโอน หรอชำาระใหแกเจาหนาทผตองชดใชเงน ในการอายดดงกลาวเจาพนกงานมอำานาจทจะยดบรรดาเอกสารทงปวงทใหสทธแกเจาหนาทผตองชดใชเงนในอนทจะไดรบสงมอบ หรอรบโอนทรพยสนหรอสทธหรอไดรบชำาระเงนเชนวานน

ใหนำาความในหมวด ๒ การยดทรพยสน สวนท ๑ วธการยดทรพยสน มาปฏบตกบวธการอายดทรพยสนโดยอนโลม กรณการอายดทรพยสนเจาพนกงานมอำานาจในการอายดทงสงหารมทรพยและอสงหารมทรพย หรอเงนทบคคลภายนอกจะตองสงมอบใหกบผตองชดใชเงน เพอนำาไปชำาระคาสนไหมทดแทน โดยเมอสบหาหลกทรพยหรอทรพยสนดงกลาวพบแลว จะตองดำาเนนการประสานหนวยงานทเกยวของกบทะเบยนทรพยสนดงกลาว หรอธนาคารเพอแจงใหอายดทรพยสน ในกรณการอายดเงนในธนาคารมปญหาในทางปฏบตเนองจากธนาคารตองรกษาความลบเรองการเงนของลกคา ในกรณธนาคารของรฐบาลอยในบงคบพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ธนาคารของเอกชนอยในบงคบพระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551 เมอหนวยราชการขอตรวจสอบขอมลทางการเงนของลกคาธนาคารบางแหงจะอางการรกษาความลบของลกคาตามกฎหมาย สำานกงานตำารวจแหงชาตไดหาแนวทางแกไขโดยมการจดประชมรวมกบสถาบนการเงนหลายแหง เกยวกบการใชมาตรการ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 159

บงคบทางปกครองในสวนทเกยวของกบสถาบนการเงน ไดขอยตรวมกน 4 ขอ ดงน67

1. เหนชอบใหสำานกงานตำารวจแหงชาต ออกคำาสงอายด ตามอำานาจทบญญตไวในมาตรา 57 แหงพระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แทนขอความวา ขอความรวมมอในการ“ตรวจสอบ” และธนาคารจะมคำาตอบแจงกลบเปน 2 แนวทาง คออายดให หรอไมมขอมลใหอายด 2. ธนาคารขอใหสำานกงานตำารวจแหงชาต สงเอกสารทเกยวของ เชน คำาสงเรยกใหชำาระคาสนไหมทดแทน ทะเบยนราษฎร คำาสงตงคณะกรรมการสบทรพย ยด และอายดทรพย แนบไปพรอมกบหนงสอแจงคำาสงอายด 3. ขอใหหนวยงานทขออายดระบอำานาจตามขอกฎหมายใหชดเจน เพอธนาคารจะไดนำาขอมลไปชแจงกบลกคาของธนาคาร 4. ใหหนวยงานทขออายดระบจำานวนเงนทตองการอายด และในกรณมการอายดเงนหรอยดทรพยสนอนใดเพยงพอแลว ใหรบดำาเนนการถอนการอายดไปยงธนาคาร

3) การขายทอดตลาดทรพยสน เมอมการยดทรพยสนมาแลว การขายทอดตลาดเปนขนตอนสดทายในการใชมาตรการบงคบทางปกครองเพอใหไดรบเงนมาชำาระคาสนไหมทดแทน ตามระเบยบของสำานกงานตำารวจแหงชาตไดกำาหนดขนตอน วธการ และรายละเอยดในการดำาเนนการไวแลว แตในทางปฏบตพบปญหาบางประการในการขายทอดตลาดทไมมระบไวในระเบยบ

67 ? นยดา เปลงประพนธ, เลขานการทประชมการใชมาตรการบงคบทางปกครองในสวนทเกยวของกบสถาบนการเงน ของสำานกงานตำารวจแหงชาต(22 เมษายน 2558), สมภาษณ, 24 มถนายน 2559

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 160

ของสำานกงานตำารวจแหงชาต ไดแก กรณทขายทอดตลาดไปแลวไมมผเขาสราคาตามราคาประเมนตงตนของคณะกรรมการจดการขายทอดตลาด และการขายทอดตลาดครงหลงกยงไมมผเขาสราคา ปญหาวาการขายครงตอไปจะกำาหนดราคาประเมนตงตนอยางไร กรณดงกลาวเมอพจารณากฎหมายและระเบยบทเกยวของ เหนวา อาจนำากฎกระทรวงซงออกโดยอาศยประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและประกาศของคณะกรรมการทรองรบกฎกระทรวงมาประกอบการขายทอดตลาด มาบงคบใช เนองจากตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตใหนำาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาบงคบใชโดยอนโลมกบการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสน กฎกระทรวงกำาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขายทอดตลาด พ.ศ. 255968 อาศยอำานาจตามมาตรา 5(2) แหงพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง พทธศกราช 2477 และทแกไขเพมเตม ประกอบกบมาตรา 308 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง โดยคณะกรรมการกำาหนดหลกเกณฑในการกำาหนดราคาเรมตนและราคาทสมควรขายในการขายทอดตลาด ไดประกาศหลกเกณฑ เรองหลกเกณฑในการกำาหนดราคาเรมตนและราคา

68 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 133 ตอนท 4 ก หนา 6 ลงวนท 13 มกราคม 2559

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 161

ทสมควรขายในการขายทอดตลาด69 ไวเปนแนวทางเกยวกบการกำาหนดราคาเรมตนสำาหรบการขายทอดตลาดแตละครง ดงน ขอ 4 การขายทอดตลาดอสงหารมทรพยโดยปลอดจำานอง หรอปลอดภาระผกพนในทางจำานอง ใหเจาพนกงานบงคบคดกำาหนดราคาเรมตนสำาหรบการขายทอดตลาดแตละครง ดงน (1) ในการขายทอดตลาดครงทหนง ใหเจาพนกงานบงคบคดกำาหนดราคาเรมตนตามราคาประเมนในขอ 3 โดยปดตวเลขทเปนเศษขนเปนเรอนหมน (2) ในการขายทอดตลาดครงทสอง หากการขายทอดตลาดครงทหนง เจาพนกงานบงคบคดไดงดการขายทอดตลาดไวเนองจากไมมผเขาสราคา ใหเจาพนกงานบงคบคดกำาหนดราคาเรมตนเปนจำานวนรอยละเกาสบของราคาประเมนในขอ 3 โดยปดตวเลขทเปนเศษขนเปนเรอนหมน (3) ในการขายทอดตลาดครงทสาม หากการขายทอดตลาดครงทสอง เจาพนกงานบงคบคดไดงดการขายทอดตลาดไวเนองจากไมมผเขาสราคา ใหเจาพนกงานบงคบคดกำาหนดราคาเรมตนเปนจำานวนรอยละแปดสบของราคาประเมนในขอ 3 โดยปดตวเลขทเปนเศษขนเปนเรอนหมน (4) ในการขายทอดตลาดคร งทสเปนตนไป หากการขายทอดตลาดคร งทสาม เจาพนกงานบงคบคดไดงดการขายทอดตลาดไวเนองจากไมมผเขาสราคา ใหเจาพนกงานบงคบคดกำาหนดราคาเรมตนเปนจำานวนรอยละเจดสบของราคาประเมนในขอ 3 โดยปดตวเลขทเปนเศษขนเปนเรอนหมน

69 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 133 ตอนพเศษ 65 ง หนา 32 ลงวนท 17 มนาคม 2559

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 162

เหนไดวา หลกเกณฑในการกำาหนดราคาเรมตนและราคาทสมควรขายในการขายทอดตลาด ไดกำาหนดสดสวนของการกำาหนดราคาเรมตนลดลงเปนจำานวนรอยละของราคาประเมนอยางเหมาะสม ซงจะเปนการแกไขปญหาในการขายทอดตลาดกรณทไมมผเขาสราคา ซงทำาใหหนวยงานของรฐมโอกาสขายทอดตลาดทรพยสนดงกลาวออกไปไดมากยงขน เนองจากในแตละครงทไมมผเขาสราคา หนวยงานของรฐสามารถลดราคาเรมตนในการขายทอดตลาดครงตอไปลงได 2.3 ระยะเวลาในการบงคบทางปกครอง

กรณการใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามมาตรา 57 แหงพระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไมปรากฎวามบทบญญตใดของพระราชบญญตนกำาหนดระยะเวลาในการบงคบทางปกครองไวแตอยางใด ทงน ในการใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาทมคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง ไดตอบขอหารอเปนแนวทางไว ดงน

ใหนำาอายความการบงคบคดตามมาตรา 271 มาใชกำาหนดอายความในการบงคบทางปกครอง

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท 655/2546 เรอง วธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสน ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหความเหนวา เมอมาตรา 57 วรรคสอง แหงพระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหนำาวธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาปฏบตโดยอนโลม ดงนน อายความในการบงคบทางปกครอง จงควรทจะนำาอายความการบงคบคด ตาม

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 163

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 มาใชบงคบโดยอนโลมเชนกน กลาวคอ จะตองดำาเนนการบงคบใหเสรจสนภายในสบปนบแตวนทหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชเงน ซงกรณดงกลาวไดเคยมความเหนคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองวนจฉยไวแลวในเรองเสรจท 494/2545

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท 494/2545 เรอง สำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมหารอขอกฎหมายเกยวกบมาตรการบงคบทางปกครอง ใหความเหนวา การยด การอายด และการขายทอดตลาด จะตองดำาเนนการภายในอายความ 1 ป หรอไม อยางไร เหนวาอายความตามทบญญตไวในมาตรา 10 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 นน เปนอายความการใชสทธเรยกรอง ซงกระทำาได 2 วธ คอ 1. การฟองคดตอศาล และ 2. การออกคำาสงใหชดใชเงนตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตดงกลาว สวนการใชมาตรการบงคบทางปกครองนน เปนมาตรการตอจากการใชสทธเรยกรองดวยวธการออกคำาสง ซงอาจเปรยบเทยบไดกบการบงคบคดในทางแพง (ดงจะเหนไดวา มาตรา 57 วรรคสอง แหงพระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตใหนำาวธการยด การอายด และการขายทอดตลาด ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม) กลาวคอ หากไดมการออกคำาสงใหชำาระเงนภายในอายความตามมาตรา 10 แลว กสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองไดโดยไมตองคำานงถงอายความในการออกคำาสง ทงน ในทำานองเดยวกนกบกรณทมการฟองคดตอศาลภายในอายความการฟองคด ตอมา แมจะพนอายความฟองคดแตกยงสามารถบงคบ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 164

คดได ซงในทางแพงนนไดมการกำาหนดระยะเวลาในการบงคบคดไวเปนสบป ตามมาตรา 271 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง แตในสวนของการใชมาตรการบงคบทางปกครองไมไดมการกำาหนดไว เนองจากการใชมาตรการบงคบทางปกครอง มเจตนารมณเพอใหคำาสงทางปกครองทออกมาสามารถบงคบใชไดอยางมประสทธภาพ ซงโดยสภาพแลวจะตองใชบงคบดวยความรวดเรว โดยคำานงถงบรการสาธารณะหรอประโยชนของมหาชนเปนหลก ดงนน จงมไดมการกำาหนดเรองระยะเวลาไว หากแตกำาหนดเงอนไขในการใชวา จะตองใชเพยงเทาทจำาเปนเพอใหบรรลตามวตถประสงคของคำาสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนผอยในบงคบของคำาสงใหนอยทสด ทงน ตาม มาตรา 56 แหงพระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 อยางไรกด การทมาตรการบงคบทางปกครองไมมอายความจะกอใหเกดภาระแกประชาชนมากเกนไปได เพราะจะตองถกใชมาตรการบงคบตลอดไปไดจนไมมจดสนสด ดงนนเมอพจารณามาตรา 57 วรรคสอง แหงพระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทใหนำาวธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาปฏบตโดยอนโลม จงเหนวาควรทจะนำาอายความการบงคบคดตามมาตรา 271 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบกบการบงคบทางปกครองโดยอนโลมเชนกน คอจะตองดำาเนนการบงคบใหเสรจสนภายในสบปนบแตวนทหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทชดใชเงน

การนำาอายความการบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 271 มาใชบงคบกบการบงคบทางปกครองโดยอนโลม ตามความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการ

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 165

ทางปกครองนน เปนขอยตในการปฏบตของหนวยงานของรฐในการบงคบทางปกครอง ดงนน การใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณทเจาหนาทไมยนยอมชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนในทกกรณจงตองดำาเนนการใหเสรจสนภายในระยะเวลาสบป ซงหนวยงานของรฐจะตองพงระมดระวงตรวจสอบ และเมอใกลครบกำาหนดระยะเวลาการบงคบทางปกครองตองดำาเนนการเกยวกบการสบหาทรพยสนอยางจรงจงและมความถทมากขน และตรวจสอบจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนพรอมดอกเบยผดนดวาอยในหลกเกณฑทสามารถฟองคดลมละลายไดหรอไม

กรณจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนสามารถฟองคดลมละลาย ตามพระราชบญญตลมละลาย พ.ศ. 2483 ใหหนวยงานของรฐพจารณาตาม ขอ 27 แหงระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 วามเหตทจะหนวยงานของรฐจะสงเรองใหพนกงานอยการดำาเนนคดลมละลายหรอไม

2.4 การขอทเลาการบงคบทางปกครอง พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๕๖ วรรคแรก บญญตวา “เจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองมอำานาจทจะพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครองเพอใหเปนไปตามคำาสงของตนไดตามบทบญญตในสวนน เวนแตจะมการสงใหทเลาการบงคบไวกอนโดยเจาหนาทผทำาคำาสงนนเอง ผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณหรอผมอำานาจพจารณาวนจฉยความถกตองของคำาสงทางปกครองดงกลาว”

การขอทเลาการบงคบทางปกครองตามทบญญตไวใน มาตรา 56 วรรคแรก แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 นน ผมอำานาจในการพจารณาสงใหทเลาการบงคบหรอไม คอ เจาหนาทผทำาคำาสง ผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณ และศาลปกครอง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 166

ทวนจฉยคด ซงบทบญญตตามพระราชบญญตนไมไดกำาหนดขนตอนและระยะเวลาในการขอทเลาการบงคบทางปกครองไว กรณการใชมาตรการบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท มคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดตอบขอหารอเปนแนวทางไว ดงน เมอศาลมคำาสงเกยวกบการขอทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองของเจาหนาทผกระทำาละเมดแลว คำาสงเปนทสด

บนทกคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง เรองเสรจท 211/2549 เรอง การมคำาสงทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครอง มความเหนวา คำาสงทางปกครองยอมผกพนคกรณทจะตองปฏบตตามนบแตวนทศาลปกครองไดมคำาสง เมอศาลปกครองไดมคำาสงเกยวกบการขอทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองแลว คำาสงดงกลาวยอมมผลผกพนคกรณ เจาหนาทผมอำานาจพจารณาคำาขอทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองจงตองพจารณาคำาขอใหเปนไปตามแนวทางเดยวกนกบคำาสงของศาลปกครองดวย โดยอาจแยกพจารณาไดเปน 2 กรณ คอ (1) กรณศาลปกครองเชยงใหม เมอศาลปกครองเชยงใหมมคำาสงยกคำาขอทเลาการบงคบของเจาหนาทผกระทำาละเมดทงหารายแลว และคำาสงยกคำาขอทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองถอเปนทสด เทศบาลเมองอตรดตถจงตองพจารณาไมอนญาตใหทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองแกเจาหนาทผกระทำาละเมด เมอปรากฎขอเทจจรงวา เทศบาลเมองอตรดตถไดมคำาสงใหทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองแกเจาหนาทผกระทำาละเมด จงเปนกรณทเทศบาลเมองอตรดตถมคำาสงแตกตางไปจากคำาสงของศาลปกครอง ดงนน เทศบาลเมองอตรดตถตองดำาเนนการเพกถอนคำา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 167

สงทขดแยงกบคำาสงศาลปกครองเชยงใหมตอไป (2) กรณของศาลปกครองพษณโลก เมอศาลปกครองพษณโลกมคำาสงใหทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองแกเจาหนาทผกระทำาละเมดรายนาย ป. แลว เทศบาลเมองอตรดตถตองปฏบตตามคำาสงทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองของศาลปกครองพษณโลก

ในการทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองนน เหนวา ตามแนวการตอบขอหารอของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง หนวยงานของรฐมขอจำากดในการพจารณาทเลาการบงคบทางปกครองหากศาลปกครองไดมคำาสงเกยวกบการทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองไวกอน เชน กรณทเจาหนาทขอทเลาการบงคบตามคำาสงทางปกครองแลว ศาลปกครองมคำาสงยกคำาขอทเลาการบงคบ ซงหนวยงานของรฐตองมคำาสงใหเปนไปในแนวทางเดยวกน โดยหนวยงานไมอาจทเลาการบงคบไดเชนเดยวกน แตมประเดนทนาสนใจวา หากศาลปกครองมคำาสงยกคำาขอทเลาการบงคบในคดดงกลาว ตอมาไดมคำาพพากษาศาลปกครองชนตนใหเพกถอนคำาสงของหนวยงานของรฐและหนวยงานของรฐใชสทธอทธรณ ซงหนวยงานของรฐตองพจารณากอนดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครองในขณะรอผลการพจารณาของศาลปกครองสงสด เนองจากตามมาตรา 70 วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 บญญตวา ในกรณทเปนคำาพพากษาของศาลปกครองชนตน ใหรอการปฏบตตามคำาบงคบไวจนกวาจะพนระยะเวลาการอทธรณ หรอในกรณทมการอทธรณใหรอการบงคบคดไว

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 168

จนกวาคดจะถงทสด ดงนน การบงคบทางปกครองในกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ตามคำาสงทใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน หนวยงานของรฐจงบงคบทางปกครองตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนไดตอไปไดอกจนกวาจะมคำาพพากษาของศาลปกครองสงสด ระหวางทรอคำาพพากษาศาลปกครองสงสด หากหนวยงานของรฐจะใชมาตรการบงคบทางปกครองกบทรพยสนของเจาหนาทดงกลาวกจะอาจจะเกดความเสยหายกบหนวยงานของรฐมากกวาประโยชนทจะไดรบจากการใชมาตรการบงคบทางปกครอง เนองจากศาลปกครองชนตนมคำาพพากษาเพกถอนคำาสงกยอมมแนวโนมวาศาลปกครองสงสดจะวนจฉยไปในแนวทางเดยวกน เมอเจาหนาททเกยวของกบคำาสงไดขอทเลาการบงคบ แตหนวยงานของรฐไมอาจทเลาการบงคบได จงเปนประเดนปญหาทหนวยงานของรฐตองพจารณาวาจะใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทรายดงกลาวในระหวางระยะเวลาทรอคำาพพากษาศาลปกครองสงสดหรอไม สำาหรบแนวทางการแกไขปญหาหนวยงานของรฐอาจใชวธการชะลอการบงคบทางปกครองไวกอน จนกวาศาลปกครองสงสดจะมพพากษาในคดดงกลาว ซงตองพจารณาประกอบกบระยะเวลาสนสดในการบงคบทางปกครองสบป นบแตหนวยงานของรฐออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน โดยไมใหเกนกำาหนดระยะเวลาดงกลาวดวย

                      

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 169

บทท 5การอทธรณและการฟองคดตอศาล

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 170

แผนการสอนประจำาบท

บทท 5 การอทธรณและการฟองคดตอศาล 1. การอทธรณคำาสงทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

2. การฟองคดกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

แนวคด การฟองคดตอศาลปกครอง ในกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท เพอใหเพกถอนคำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทน เปนขนตอนของกฎหมายในการตรวจสอบการใชอำานาจของฝายปกครอง โดยการฟองคดตอศาลปกครองมหลกเกณฑเรองการใชสทธอทธรณตามทกฎหมายกำาหนดขนตอนไว ซงเจาหนาททไมพอใจคำาสงตองดำาเนนการตามขนตอนดงกลาวภายในระยะเวลาเสยกอนจงจะมสทธนำาคดขนสการพจารณาพพากษาของศาล

วตถประสงค

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 171

อธบายขนตอนและระยะเวลาการฟองคดตอศาลปกครอง เกยวกบการเพกถอนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน และเรองอนๆ ทเกยวของกบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน

วธการสอน1. ใชกรณศกษา2. การบรรยายประกอบ Powerpoint 3. การถามตอบของผเรยนในระหวางการเรยนการสอน4. การตอบคำาถามกจกรรม

กจกรรมประจำาบท 1. คำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนกรณละเมดทไมไดออกโดยรฐมนตร หากเจาหนาททไดรบคำาสงไมพอใจคำาสงดงกลาว ตองดำาเนนการตามขนตอนของกฎหมายอยางไร ใหอธบาย 2. กรณเจาหนาทถงแกกรรมภายหลงหนวยงานของรฐออกคำาสงใหเจาหนาทรายดงกลาวชดใชคาสนไหมทดแทนจากเหตละเมด หนวยงานจะตองดำาเนนการอยางไร ใหอธบาย

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอน2. Powerpoint3. กฎหมายและระเบยบทเกยวของ

การวดผลประเมนผล ผลคะแนนการสอบ

บทท 5การอทธรณและฟองคดตอศาล

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 172

1. การอทธรณคำาสงทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 1.1 ผมสทธอทธรณและผรบอทธรณคำาสงทางปกครอง พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 44 วรรคแรก บญญตวา “ภายใตบงคบมาตรา ๔๘ ในกรณทคำาสงทางปกครองใดไมไดออกโดยรฐมนตร และไมมกฎหมายกำาหนดขนตอนอทธรณภายในฝายปกครองเปนการเฉพาะ ใหคกรณอทธรณคำาสงทางปกครองนนโดยยนตอเจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคำาสงดงกลาว” ผมสทธยนอทธรณคำาสงทางปกครอง คอ คกรณ ซงไดแกผทเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองทกคน ไดแก ผยนคำาขอ ผคดคานคำาขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของคำาสงทางปกครอง และผทไดเขามาในกระบวนพจารณาทางปกครองอนๆ สำาหรบบคคลภายนอกทมไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองจะอทธรณไมไดแตสามารถโตแยงคำาสงทางปกครองตอองคกรวนจฉยคดปกครองไดโดยตรง โดยคกรณตองอทธรณคำาสงทางปกครองตอเจาหนาทผออกคำาสงทางปกครองทระบชอและตำาแหนงในคำาสงทางปกครองนน เพราะบคคลดงกลาวทราบเรองและทบทวนคำาสงทางปกครองของตนเองไดดทสด70

สำาหรบการอทธรณคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ผมสทธอทธรณไดแก เจาหนาทผจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน โดยเจาหนาทสามารถยนอทธรณตอหวหนาหนวยงานของรฐทไดระบชอและตำาแหนงในคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนดงกลาว 70 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 289.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 173

1.2 กำาหนดเวลาและรปแบบในการอทธรณคำาสงทางปกครอง

กรณคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนทไมไดออกโดยรฐมนตร มาตรา 44 วรรคแรก แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กำาหนดใหคกรณอทธรณคำาสงทางปกครอง โดยยนตอเจาหนาทผทำาคำาสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคำาสง แตถาคำาสงทางปกครองไมไดระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนคำาอทธรณหรอคำาโตแยง และระยะเวลาสำาหรบการอทธรณหรอการโตแยงไวตามมาตรา 40 วรรคแรก71 ซงบญญตวาระยะเวลาการอทธรณจะเรมนบใหมวนทไดรบแจงหลกเกณฑเรองอทธรณ แตถาไมมการแจงใหมและระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำาสงทางปกครอง ตามมาตรา 40 วรรคสอง72

สำาหรบรปแบบของคำาอทธรณ มาตรา 44 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา “คำาอทธรณตองทำาเปน

71 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๔๐ คำาสงทางปกครองทอาจอทธรณหรอโตแยงตอไปไดใหระบกรณทอาจอทธรณหรอโตแยง การยนคำาอทธรณหรอคำาโตแยง และระยะเวลาสำาหรบการอทธรณหรอการโตแยงดงกลาวไวดวย           72 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 40 วรรคสอง ในกรณทมการฝาฝนบทบญญตตามวรรคหนง ใหระยะเวลาสำาหรบการอทธรณหรอการโตแยงเรมนบใหมตงแตวนทไดรบแจงหลกเกณฑตามวรรคหนง แตถาไมมการแจงใหมและระยะเวลาดงกลาวมระยะเวลาสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำาสงทางปกครอง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 174

หนงสอโดยระบขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางองประกอบดวย” การกำาหนดรปแบบคำาอทธรณประกอบดวยสามสวน ดงน

1)คำาอทธรณตองทำาเปนหนงสอ 2)ระบขอโตแยงทไมเหนดวยกบคำาสงทางปกครอง 3)ระบขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทอางองเพอสนบสนน

การอทธรณคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 จงตองยนตอหวหนาหนวยงานของรฐผออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนภายในสบหาวนนบแตวนทตนไดรบแจงคำาสง และหากกรณหนวยงานของรฐไมไดแจงสทธอทธรณและระยะเวลาการอทธรณตามคำาสง ระยะเวลาการอทธรณจะเรมนบใหมนบแตวนทไดรบแจงสทธดงกลาว แตถาไมมการแจงสทธอทธรณใหขยายระยะเวลาการอทธรณคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนเปนหนงปนบแตวนทไดรบคำาสง 1.3 การพจารณาอทธรณ

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๔๕ บญญตวา“ใหเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง พจารณาคำาอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ในกรณทเหนดวยกบคำาอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหดำาเนนการเปลยนแปลงคำาสงทางปกครองตามความเหนของตนภายในกำาหนดเวลาดงกลาวดวย        ถาเจาหนาทตามมาตรา ๔๔ วรรคหนง ไมเหนดวยกบคำาอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณภายในกำาหนดเวลา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 175

ตามวรรคหนง ใหผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทตนไดรบรายงาน ถามเหตจำาเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหผมอำานาจพจารณาอทธรณมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบกำาหนดเวลาดงกลาว ในการน ใหขยายระยะเวลาพจารณาอทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกำาหนดเวลาดงกลาว เจาหนาทผใดจะเปนผมอำานาจพจารณาอทธรณตามวรรคสองใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง” การพจารณาอทธรณคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เจาหนาทผทจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนอทธรณไปยงหวหนาหนวยงานของรฐผออกคำาสงดงกลาวเปนการใหอำานาจหวหนาหนวยงานของรฐพจารณาทบทวนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนของตนเอง โดยหวหนาหนวยงานของรฐมอำานาจพจารณาทบทวนคำาสงทางปกครองไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทำาคำาสงทางปกครอง และอาจมคำาสงเพกถอนคำาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคำาสงนนไปในทางใดตามมาตรา 46 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253973 ซงในกรณท

73 ? พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา ๔๖ ในการพจารณาอทธรณ ใหเจาหนาทพจารณาทบทวนคำาสงทางปกครองไดไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทำาคำาสงทางปกครอง และอาจมคำาสงเพกถอนคำาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคำาสงนนไปในทางใด ทงน ไมวาจะเปนการเพมภาระหรอลดภาระหรอใชดลพนจแทนในเรองความเหมาะสมของการทำาคำาสงทางปกครองหรอมขอกำาหนดเปนเงอนไขอยางไรกได

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 176

เหนดวยกบคำาอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหดำาเนนการเปลยนแปลงคำาสงดงกลาว ถาไมเหนดวยกบคำาอทธรณไมวาทงหมดหรอบางสวนกใหเรงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณ ซงทงสองกรณหวหนาหนวยงานของรฐตองดำาเนนการใหเสรจสนภายในระยะเวลาสามสบวนนบแตวนทไดรบคำาอทธรณ สำาหรบผมอำานาจพจารณาอทธรณ กฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 253974 กำาหนดผมอำานาจพจารณาอทธรณตามมาตรา 45 วรรคสามไวดงน ขอ 2 การพจารณาอทธรณคำาสงทางปกครองในกรณทเจาหนาทผทำาคำาสงไมเหนดวยกบคำาอทธรณ ใหเปนอำานาจของเจาหนาท ดงตอไปน (5) นายกรฐมนตรหรอรฐมนตร แลวแตกรณ ในกรณทผทำาคำาสงทางปกครองเปนหวหนาสวนราชการทขนตรงตอนายกรฐมนตรหรอรฐมนตร หรอเปนผดำารงตำาแหนงปลดกระทรวงหรอปลดทบวง การพจารณาอทธรณในสวนของสำานกงานตำารวจแหงชาต ผมอำานาจในระดบสงขนไปในสายงานการบงคบบญชาคอ นายกรฐมนตร ดงนน เมอไมเหนดวยกบคำาอทธรณผบญชาการตำารวจแหงชาตตองรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงนายกรฐมนตร ซงนายกรฐมนตรตองพจารณาคำาอทธรณใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบรายงานถามเหตจำาเปนไมอาจพจารณา

74 ? ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 114 ตอน 17 ก หนา 34 ลงวนท 22 พฤษภาคม 2540

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 177

ใหแลวเสรจภายในระยะเวลา ใหมหนงสอแจงใหผอทธรณทราบกอนครบกำาหนดเวลาดงกลาว และใหขยายระยะเวลาพจารณาอทธรณออกไปไดไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกำาหนดเวลา สวนขอบเขตของการพจารณาอทธรณ ผพจารณาอทธรณมอำานาจพจารณาทบทวนคำาสงทางปกครองได ไมวาจะเปนปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสมของการทำาคำาสงทางปกครอง และอาจมคำาสงเพกถอนคำาสงทางปกครองเดมหรอเปลยนแปลงคำาสงนนไปในทางใดตามมาตรา 46 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เชนเดยวกบขอบเขตการพจารณาคำาอทธรณของผออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ปญหากรณเจาหนาทไมไดใชสทธอทธรณใหทนภายในกำาหนดระยะเวลาทกฎหมายกำาหนดจะมผลอยางไร การทเจาหนาทไดรบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนแลว ไมไดอทธรณตอหนวยงานของรฐทออกคำาสงภายในระยะเวลาสบหาวนตามทกฎหมายกำาหนดไว หากไปใชสทธฟองคดตอศาลกรณดงกลาวศาลปกครองจะมคำาสงไมรบคำาฟองและจำาหนายคด ดวยเหตผลวาผฟองคดไมไดดำาเนนการตามขนตอนของ มาตรา 44 วรรคแรก แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทจะตองอทธรณตอหนวยงานของรฐทออกคำาสงภายในระยะเวลาทกฎหมายกำาหนดเสยกอน จงเปนขอพงระวงของเจาหนาททไดรบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนทจะตองดำาเนนการอทธรณใหทนภายในระยะเวลาทกฎหมายกำาหนดไวดวย

2. การฟองคดกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท การฟองคดตอศาลในกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท มลกษณะคดทจะกลาวในบทน 5 เร อง ไดแก การฟองคดใหเพกถอนคำาสงเรยกใหเจา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 178

หนาทชำาระคาสนไหมทดแทนซงถอเปนสวนสำาคญทสบเนองจากการใชสทธอทธรณของผตองชดใชเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน นอกจากนนจะไดกลาวถงการฟองคดอนๆ ทมความเกยวของ ดงตอไปน

2.1 การฟองคดใหเพกถอนคำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทน

เจาหนาทของรฐทไดรบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนมสทธฟองคดตอศาลปกครอง หากไมเหนดวยกบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ไมวาจะเปนกรณเหนวาตนเองไมไดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอไมเหนดวยกบจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนกตาม แมเจาหนาทรายนนจะยนยอมชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนไปแลว เนองจากการชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนหรอไมนนไมเปนเงอนไขทเกยวของกบการฟองคดใหเพกถอนคำาสง การชำาระเงนคาสนไหมทดแทนเปนการปฏบตตามคำาสงของหนวยงานของรฐแตหากไมไดเหนดวยกบคำาสงกยงมสทธดำาเนนการทางศาลปกครองอกดวย แตการชำาระเงนไปกอนกเปนวธการทจะบรรเทาความเสยหายของทงฝายหนวยงานของรฐและเจาหนาทลง คอหนวยงานของรฐกไมตองดำาเนนการใชมาตรการบงคบทางปกครองในระหวางทรอคำาพพากษาของศาล สำาหรบเจาหนาทกจะชวยลดภาระเกยวกบดอกเบยผดนด หากภายหลงฟองศาลปกครองแลวแพคด เจาหนาทจะตองชำาระเงนตามคำาสงและดอกเบยผดนดตงแตวนทผดนดจนกวาจะชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ซงการฟองคดจะมระยะเวลาทยาวนานกวาจะทราบผลทางคดดงกลาว

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 179

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 9 วรรคแรก (1) บญญตวา “ศาลปกครองมอำานาจพจารณาพพากษาหรอมคำาสงในเรองดงตอไปน     (1) คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ กระทำาการโดยไมชอบดวยกฎหมายไมวาจะเปนการออกกฎ คำาสงหรอการกระทำาอนใดเนองจากกระทำาโดยไมมอำานาจหรอนอกเหนออำานาจหนาทหรอไมถกตองตามกฎหมาย หรอโดยไมถกตองตามรปแบบขนตอน หรอวธการอนเปนสาระสำาคญทกำาหนดไวสำาหรบการกระทำานนหรอโดยไมสจรตหรอมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม หรอมลกษณะเปนการสรางขนตอนโดยไมจำาเปน หรอสรางภาระใหเกดกบประชาชนเกนสมควร หรอเปนการใชดลพนจโดยมชอบ” การฟองคดใหเพกถอนคำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทนนน คำาสงเรยกใหเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทน ถอวาเปนคำาสงทางปกครอง ผทตองชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน จงมสทธฟองคดใหเพกถอนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนตอศาลปกครองได ตามมาตรา 9(1) แตกรณเปนคำาสงทไมไดออกโดยรฐมนตร จะตองอทธรณคำาสงดงกลาว ตามมาตรา 42  วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 254275 ซงกำาหนดวากรณทมกฎหมายกำาหนดขนตอนหรอวธการสำาหรบการ

75 ? พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 มาตรา 42 วรรคสอง ในกรณทมกฎหมายกำาหนดขนตอนหรอวธการสำาหรบการ

แกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดปกครองในเรองนนจะกระทำาไดตอเมอมการดำาเนนการตามขนตอนและวธการดงกลาว และไดมการสงการตามกฎหมายนนหรอมไดมการสงการภายในเวลาอนสมควร หรอภายในเวลาทกฎหมายนนกำาหนด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 180

แกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดปกครองในเรองนนจะกระทำาไดตอเมอมการดำาเนนการตามขนตอนและวธการดงกลาว  สำาหรบระยะเวลาการฟองคดตอศาลปกครองเปนไปตาม มาตรา 49 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 254276 ซงกำาหนดใหยนฟองคดภายในเกาสบวน นบแตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคด หรอนบแตวนทพนกำาหนดเกาสบวนนบแตวนทผฟองคดไดมหนงสอรองขอตอหนวยงานของรฐ เพอใหปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำาหนด และไมไดรบหนงสอชแจงจากหนวยงานของรฐ หรอไดรบแตเปนคำาชแจงทผฟองคดเหนวาไมมเหตผล ซงมคำาวนจฉยของศาลปกครอง ดงน

ระยะเวลาในการอทธรณและฟองคดตอศาล คำาสงศาลปกครองสงสดท 33/2546 เมอหนวยงานไดมคำาสงใหผฟองคดรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน ผฟองคดไดอทธรณคำาสงดงกลาวตอผบงคบบญชาเหนอขนไปเมอเกนระยะเวลา 15 วน นบแตวนทไดรบคำาสงตาม มาตรา 44 วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แตเนองจากในการแจงคำาสง ผถกฟองคดไมไดแจงสทธการอทธรณใหผฟองคดทราบ ดงนน ระยะเวลาการอทธรณจงขยายเปน 1 ป นบ

76 ? มาตรา 49 การฟองคดปกครองจะตองยนฟองภายในเกาสบวนนบแตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคด หรอนบแตวนทพนกำาหนดเกาสบวนนบแตวนทผฟองคดไดมหนงสอรองขอตอหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐเพอใหปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำาหนดและไมไดรบหนงสอชแจงจากหนวยงานทางปกครอง หรอเจาหนาทของรฐหรอไดรบแตเปนคำาชแจงทผฟองคดเหนวาไมมเหตผล แลวแตกรณ เวนแตจะมบทกฎหมายเฉพาะกำาหนดไวเปนอยางอน

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 181

แตวนทไดรบคำาสงทางปกครองตามมาตรา 40 วรรคสอง แหงพระราชบญญตดงกลาว การอทธรณของผฟองคดจงอยในระยะเวลาทกฎหมายกำาหนด ซงหวหนาหนวยงานจะตองพจารณาอทธรณและแจงผลใหผฟองคดทราบภายในระยะเวลาไมเกน 30 วน นบแตวนทไดรบอทธรณตาม มาตรา 45 วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาว และในกรณทหวหนาหนวยงานไมเหนดวยกบคำาอทธรณกใหเสนอไปยงผมอำานาจพจารณาอทธรณภายในระยะเวลา 30 วน ซงผมอำานาจพจารณาคำาอทธรณตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน 30 วน นบแตวนทตนไดรบรายงาน เมอขอเทจจรงปรากฎวาหวหนาหนวยงานมไดพจารณาอทธรณใหแลวเสรจในระยะเวลาดงกลาว ผฟองคดจะตองนำาคดมาฟองตอศาลปกครองภายใน 90 วน นบแตวนทพนกำาหนดพจารณาอทธรณ แตผฟองคดนำาคดมาฟองเมอพนกำาหนดเวลาดงกลาวแลว ศาลปกครองสงสดจงมคำาสงยนตามคำาสงศาลปกครองชนตนทไมรบคำาฟอง การทมคำาพพากษาศาลปกครองเกยวกบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนนน เหนไดวา คำาพพากษาศาลปกครองยอมมผลกระทบโดยตรงตอคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ซงตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 บญญตวา “คำาพพากษาศาลปกครองใหผกพนคกรณทจะตองปฏบตตามคำาบงคบนบแตวนทกำาหนดในคำาพพากษาจนถงวนทคำาพพากษานนถกเปลยนแปลงแกไขกลบหรองดเสย ในกรณทเปนคำาพพากษาของศาลปกครองชนตน ใหรอการปฏบตตามคำาบงคบไวจนกวาจะพนระยะเวลาการอทธรณ หรอในกรณทมการอทธรณใหรอการบงคบคดไวจนกวาคดจะถงทสด”

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 182

การทเจาหนาทของรฐใชสทธฟองคดตอศาลปกครองขอใหเพกถอนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนของหนวยงานของรฐกรณความรบผดทางละเมด เปนกรณกฎหมายบญญตใหเจาหนาททไดรบผลกระทบจากคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ใชสทธตรวจสอบการใชอำานาจของหนวยงานของรฐโดยอำานาจของศาล กรณศาลมคำาพพากษาเพกถอนหรอแกไขคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ยอมมผลผกพนตอผทเกยวของ ดงนน หนวยงานของรฐจงตองนำามาพจารณาในการใชมาตรการบงคบทางปกครองทหนวยงานของรฐไดดำาเนนการตามคำาสงไปแลว เพอแกไขเปลยนแปลงใหเปนไปตามคำาพพากษาของศาลโดยทนท เวนแต ในกรณทเปนคำาพพากษาของศาลปกครองชนตน ใหรอการปฏบตตามคำาบงคบไวจนกวาจะพนระยะเวลาการอทธรณ หรอในกรณทมการอทธรณใหรอการบงคบคดไวจนกวาคดจะถงทสด ดงนน การบงคบทางปกครองในกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท ตามคำาสงทใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนหากมการอทธรณคำาพพากษาของศาลปกครองชนตน หนวยงานของรฐจงบงคบทางปกครองตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนตอไปได จนกวาจะมคำาพพากษาของศาลปกครองสงสด

2.2 การฟองคดใหเพกถอนคำาสงแตงตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดหรอโตแยงการดำาเนนการของคณะกรรมการ กรณทมการแตงตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมดตาม ขอ 8 ของระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 ถาเจาหนาทซงถกตงคณะกรรมการเหนวาคำาสงแตงตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 183

ไมชอบดวยกฎหมายหรอเหนวาการดำาเนนการของคณะกรรมการดงกลาวไมชอบดวยกฎหมาย และประสงคจะฟองคดตอศาลปกครองขอใหเพกถอนคำาสงแตงตงคณะกรรมการหรอโตแยงการดำาเนนการของคณะกรรมการตอศาลปกครอง ศาลปกครองจะไมรบคำาฟองดงกลาวไวพจารณา โดยเหนวาคำาสงแตงตงคณะกรรมการ หรอการดำาเนนการของคณะกรรมการเปนเพยงขนตอนการดำาเนนงานภายในฝายปกครอง อนเปนเพยงการเตรยมการเพอจดใหมคำาสงทางปกครองจงเปนเพยงวธปฏบตราชการทางปกครองซงยงไมมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล จงยงไมเปนคำาสงทางปกครอง ตามนยมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เจาหนาทซงถกตงคณะกรรมการจงยงไมเปนผมสทธฟองคดตอศาลปกครองไดตามมาตรา 42 วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 254277

2.3 การฟองคดโตแยงมาตรการบงคบทางปกครอง คำาสงเรยกใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนคำาสงทางปกครอง ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และเปนคำาสงทางปกครองทกำาหนดใหชำาระเงน ถาถงกำาหนดแลวไมมการชำาระโดยถกตองครบถวน หนวยงานของรฐอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตดงกลาว โดยการยดหรออายดทรพยสนออกขายทอดตลาดเพอชำาระเงนใหครบถวน ซงตามมาตรา 62 แหงพระราชบญญตวธ77 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 370.

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 184

ปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวาผถกดำาเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครองอาจอทธรณการบงคบทางปกครองนนไดโดยดำาเนนการตามหลกเกณฑและวธการเดยวกนกบการอทธรณคำาสงทางปกครอง ดงนน ถาเจาหนาทประสงคจะฟองโตแยงมาตรการบงคบทางปกครองตอศาลปกครอง กจะตองดำาเนนการอทธรณมาตรการบงคบทางปกครองดงกลาวเสยกอน จงจะฟองคดตอศาลปกครองไดตาม มาตรา 42 วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 254278

2.4 การฟองคดทายาทกรณเจาหนาทผทำาละเมดตายหลงออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน กรณผตองชดใชคาสนไหมทดแทน ตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนเสยชวต ภายหลงหนวยงานของรฐไดออกคำาสงใหชดใชเงน หากทายาทไมชำาระหนแทน หนวยงานของรฐในฐานะเจาหนมลละเมดสามารถใชสทธทางศาลขอบงคบตามสทธเรยกรองโดยฟองทายาทโดยธรรม ซงเปนกรณพพาททางปกครองตามมาตรา 9(3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 254279 ซงหนวยงานของรฐตองฟองคดภายในอายความหนงป นบแตวนท

78 ? ชาญชย แสวงศกด, เรองเดม, หนา 370.79 ? พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542           มาตรา 9 ศาลปกครองมอำานาจพจารณาพพากษาหรอมคำาสงในเรองดงตอไปน (3) คดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดหรอความรบผดอยางอนของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐอนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย หรอจากกฎ คำาสงปกครอง หรอคำาสงอน หรอจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 185

ไดรหรอควรไดรถงความตายของเจาหนาทผตองชดใชเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1754 วรรค 3 ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครอง ดงน กรณผทำาละเมดตายหลงจากออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน หนวยงานของรฐสามารถใชสทธทางศาลขอบงคบตามสทธเรยกรองตอเจาหนาทซงเปนเจามรดก คำาสงศาลปกครองสงสดท 362/2550 เจาหนาทมคำาสงแตงตงคณะกรรมการยดหรออายดทรพยสนและขายทอดตลาดเพอชำาระคาสนไหมทดแทนแลว แตไมปรากฎทรพยสนทจะดำาเนนการบงคบตามคำาสงทางปกครอง ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ตอมาเจาหนาทถงแกกรรม ผฟองคดยอมไมอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตอเจาหนาทผกระทำาละเมดตอไป เมอผฟองคดไดมหนงสอแจงใหผถกฟองคดทงสามซงเปนทายาทโดยธรรมแตผถกฟองคดทงสามไมชำาระ กรณจงเปนหนทตกลงกนไมได ผฟองคดในฐานะเจาหนในมลละเมด จงจำาตองใชสทธทางศาลเพอขอบงคบตามสทธเรยกรองอนมตอเจาหนาทเจามรดก เปนกรณพพาทเกยวกบการทเจาหนาทของรฐกระทำาละเมด อนเกดจากการใชอำานาจตามกฎหมาย ตามมาตรา 9 วรรคหนง (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 โดยขอใหศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงใหผถกฟองคดทงสามในฐานะทายาทโดยธรรมใชเงนหรอสงมอบทรพยมรดกใหแกผฟองคด อนเปนคำาบงคบตามมาตรา 72 (3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 186

พ.ศ. 2542 ผฟองคดจงเปนผมสทธฟองคดตอศาลปกครองตามนยมาตรา 42 วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาว ศาลจงรบคำาฟองนไวพจารณาพพากษาได 2.5 การฟองคดทายาทกรณเจาหนาทผทำาละเมดตายกอนออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน กรณเจาหนาทผกระทำาละเมดเสยชวต กอนหนวยงานของรฐออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน หากทายาทไมชำาระหนแทน หนวยงานของรฐไมอาจใชอำานาจออกคำาสงใหทายาทของเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แตตองใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากทายาท โดยฟองใหศาลปกครองมคำาพพากษาใหทายาทของเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทน ซงเปนกรณพพาททางปกครอง ตามมาตรา 9 วรรคหนง(3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ซงหนวยงานของรฐตองฟองคดภายในอายความหนงป นบแตวนทไดรหรอควรไดรถงความตายของเจาหนาทผตองชดใชเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1754 วรรค 3 ซงมแนวคำาวนจฉยของศาลปกครอง ดงน คำาสงศาลปกครองสงสดท 579/2551 กรณเจาหนาทกระทำาละเมดตอหนวยงานของรฐอนเปนคดพพาท ตามมาตรา 9 วรรคหนง(3) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 และเจาหนาทผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทนถงแกความตาย ความรบผดของเจาหนาทยอมเปนมรดกตกทอดแกทายาททนททเจาหนาทผนนถงแกความตาย หนวยงานของรฐทเสยหายไมอาจใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจาก

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 187

ทายาทของเจาหนาท โดยอาศยอำานาจตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แตจะตองใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากทายาทของเจาหนาท โดยการฟองใหศาลปกครองพพากษาหรอมคำาสงใหทายาทของเจาหนาทชำาระคาสนไหมทดแทนภายในหนงปนบแตวนทหนวยงานของรฐทเสยหายไดรหรอควรไดรถงความตายของเจาหนาท ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1754 วรรค 3 แมอายความตามสทธเรยกรองนนยาวกวาหนงป เจาหนกจะตองฟองรองภายในหนงปนบแตวนทไดรหรอควรไดรถงความตายของเจามรดก และไมอาจใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากทายาทของเจาหนาทผกระทำาละเมดไดเมอพนกำาหนดสบปนบแตวนทเจาหนาทกระทำาละเมด การฟองคดทเกยวของกบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนในกรณตาง ๆ เหนไดวา การทผไดรบผลกระทบจากคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ฟองคดตอศาลปกครองเพอขอใหเพกถอนคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน ตามมาตรา 9 วรรคแรก (1) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 เปนสทธของเจาหนาททไดรบคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนทสำาคญอยางยง ดงนน หากเจาหนาทไมเหนดวยกบคำาสงทหนวยงานของรฐไดออกคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทนไมวาจะเหนวาตนเองไมไดกระทำาละเมดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอไมเหนดวยกบจำานวนเงนคาสนไหมทดแทนกตาม และไมวาเจาหนาทรายดงกลาวจะยนยอมหรอไมยนยอมชำาระเงนตามคำาสงใหชดใชคาสนไหมทดแทน กควรใชสทธฟองคดตอศาลปกครองเพอประโยชนทจะไดรบการวนจฉยกรณตามขอตอสของตนเองจากศาลปกครองอกครงหนง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 188

บรรณานกรม

หนงสอกมลชย รตนสกาววงศ. สาระสำาคญและหลกกฎหมาย พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 189

พ.ศ. 2539. กรงเทพมหานคร: สำานกพมพวญญชน. 2539.ชาญชย แสวงศกด. กฎหมายวาดวยความรบผดทางละเมดของเจาหนาทและความรบผดชอบ ของรฐโดยปราศจากความผด. พมพครงท 9. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเดอนตลา. 2558.ชาญชย แสวงศกด. กฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง. พมพคร งท 10. กรงเทพมหานคร: สำานกพมพวญญชน. 2558.วรเจตน ภาครตน. กฎหมายปกครองภาคทวไป. พมพครงท 1 กรงเทพมหานคร: นตราษฎร. 2554. สำานกวจยและวชาการ สำานกงานศาลปกครอง. หลกกฎหมายพนฐานความรบผดทางละเมด. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: ธรรมดาเพรส. 2552.

อน ๆคำาพพากษาศาลปกครองสงสด.คำาสงศาลปกครองสงสด.ความเหนคณะกรรมการกฤษฎกา.นยดา เปลงประพนธ. เลขานการทประชมการใชมาตรการบงคบทางปกครองในสวนทเกยวของกบ

สถาบนการเงนของสำานกงานตำารวจแหงชาต(22 เมษายน 2558). สมภาษณ. 24 มถนายน 2559.

สธ เธยรกลยา. วเคราะหพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539: ศกษา

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 190

กรณหนวยงานของรฐบงคบใหเจาหนาทชดใชคาสนไหมทดแทน (Online). Available URL:

http://www.dsd.go.th/sisaket/Region/Download_Doc/2132. 2560 (เมษายน, 4).สำานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. พระราชกฤษฎกา (Online). Available URL : http://www. Krisdika.go.th. 2560 (มนาคม, 24).

กฎหมายและระเบยบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย.พระราชวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539.พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539.พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542พระราชบญญตตำารวจแหงชาต พ.ศ. 2547.กฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539.กฎกระทรวงฉบบท 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539.กฎกระทรวงกำาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขายทอดตลาด พ.ศ. 2559 ออกตามมาตรา 5 (2) แหงพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง พทธศกราช 2477

การบงคบทางปกครองกรณความรบผดทางละเมดของเจาหนาท 191

และทแกไขเพมเตม ประกอบกบมาตรา 308 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง. ระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท

พ.ศ. 2539.ระเบยบสำานกงานตำารวจแหงชาต วาดวยการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยดหรออายด และขายทอดตลาดทรพยสน ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. 2539 พ.ศ. 2551 โดยอาศยอำานาจตามพระราชบญญตตำารวจแหงชาต

พ.ศ. 2547 มาตรา 11(4). ประกาศกระทรวงการคลง เรองหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบการผอนชำาระหนของเจาหนาท ลงวนท

19 กนยายน 2545.ประกาศกระทรวงการคลง เรอง ความรบผดทางละเมดของเจาหนาททไมตองรายงานใหกระทรวง การคลงตรวจสอบ ลงวนท 31 มนาคม 2552.ประกาศกระทรวงการคลง เร อง หลกเกณฑการชดใชคาสนไหมทดแทนกรณเจาหนาทของรฐกระทำา ละเมดตอบคคลภายนอก ลงวนท 3 ตลาคม 2554.