หนวยท 1การแสดงและปรบปรงอรยาบถ

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

สาระสำาคญ ในชวตของบคคลทอยรวมกนกบผอน คอมารยาทในการสมาคม เปนกรยาทใชในชวตประจำาวน คอ การนง การยน การเกน การทำาความเคารพทวๆไป และในโอกาสพเศษตามวาระตางๆ

เนอหา1. ความหมายและความสำาคญของคำาวามารยาทและการสมาคม2. มารยาทในการนง3. ลกษณะการนงอยางสภาพ4. ลกษณะการยน5. ลกษณะการเดน6. มารยาทในการแสดงความเคารพทวไป7. การแสดงความเคารพตามมารยาทไทย8. สรป

จดประสงคเชงพฤตกรรม เมอศกษาบทเรยนนแลว นกศกษาสามารถ1. อธบายความหมายและความสำาคญของคำาวามารยาทและการสมาคมได2. แสดงพฤตกรรมในการอยรวมกบผอน ดานอรยาบถตางๆใหถกตองเหมาะ

สม รวมทงการแสดงความเคารพตามหลกทวไปและตามหลกมารยาทของสงคมไทยไดอยางถกตองงดงาม

ความหมายและความสำาคญของคำาวามารยาทและการสมาคม

ความหมายของมารยาท คอ บคคลทมกรยาวาจา สภาพเรยบรอย ประพฤตดปฏบตชอบ รจกวางตวดในสงคม เปนผมเสนห เปนทพอใจรกใครของผพบเหน เปนบคคลทมคณคาทบคคลอนอยากตดตอคบคาสมาคมดวยความหมายของการสมาคม มความหมาย 2 ลกษณะ คอ 1. สมพนธภาพขนหลกมล 2. กลมองคการทกอตงขน สรปความหมายของมารยาทและการสมาคม หมายถง การทบคคลมาคบหาตดตอกนมความสมพนธเปนกลมมการกระตนและตอบสนองกนและกน พฤตกรรมทมตอกน อรยาบถตางๆ ทงกรยาวาจาตองเปนทยอมรบรวมกนในกลมทตนมความสมพนธตดตอซงอาจจะเปนระยะยาวหรอระยะสนๆหลกสำาคญของมารยาทและการสมาคม มารยาทในการนง การนงทถก คอ จะทอดตวถวงนำาหนกบนทอนเอวและขา เพอทรงตวมใหคะมำาไปขางหนาหรอหงายไปขางหลง แทนทจะไดนงลงในอรยาบถตามสบายโดยมตองระมดระวงตว

ลกษณะการนงอยางสภาพ คอ นงอยางมสต รวบเนอรวบตว หรอเกบขาเกบแขนใหเขาททาง แตไมถงกบแขงแกรง ผหญงนงเขาชด ผชายใหเขาแยกกนได ถาเปนเกาอนงแบบมพนกเอน มเทาแขน มงหมายจะใหนงพงพนกเทาแขนสบายๆกไมควรนงทาสบายตามเกาอ คอ พงพนกเตมทหรอวางแขนบนทเทาแขนควรนงหลงตรงพอสมควร แขนแนบตวตามปกต มอประสานกนบนตก

การนงพบเพยบ คอ การนงราบกบพน พบขา ใหขาขวา ทบขาซาย หรอขาซายทบขาขวา อาจแบง ออกไดเปน 4 อยาง ดงตอไปน

1. การนงพบเพยบธรรมดา คอ การนงพบเพยบวางมอไวบนหนาขาหรอเอามอ ทาวพนกได โดยใหปลายนวมอเหยยดไปขางหนา ถานงขาขวาทบขาซายใหใชมอซายทาวพน ถานงขาซายทบขาขวาใหใชมอขวาทาวพน อยางใดอยางหนง แลวแตสะดวกและเหมาะสม ใชในการนงสนทนากบเพอนหรอนงอย ตามลำาพง

2

2. การนงพบเพยบตอหนาผใหญ อาจนงทาใดทาหนง ตามความเหมาะสม แตไมควรเทาแขน สายตาทอดลงเลกนอยและไมจองตาผใหญจนเสยกรยา การนงลกษณะนใชไดทงชายและหญง คอ นงพบเพยบ ตวตรง เกบปลายเทาโดย เบนปลายเทาเขาหาสะโพก มอทงสองขางประสาน กนวางไวบนหนาขา ถานงพบเพยบขาขวาทบขาซายวางมอทประสานบนหนาขาซาย ถานงพบเพยบขาซายทบขาขวาวาง มอทประสานบนหนาขาขวาหรอบรเวณหนาขา จดใดจดหนงทเหมาะสมและสวยงาม

วธประสานมอ ใหปฏบตในอาการสำารวมอาจใชอยางใดอยางหนง ดงน - ใชมอซายหงายมอขวาควำาทบหรอมอขวาหงายมอซายควำาทบ - ใชมอทงสองควำาทบกนจะเปนมอใด ทบมอใดกได - สอดนวระหวางชองนวของแตละมอ คลายการประนมมออยางหลวมๆ ถาเปนการเขาพบผใหญเพอนำาของไป ใหหรอเมอสนทนากบผใหญแลวผใหญใหของ ควรจะนงพบเพยบขาขวาทบขาซาย เพอสะดวกในการรบของจากผใหญ หรอสงของใหผใหญเพราะเราจะสงของหรอรบของกนดวยมอขวา นงพบเพยบคอมตวเกบปลายเทาวาง แขนทงสองขางลงบนหนาขามอประสานกน อยางใดอยางหนง

3

3. การนงพบเพยบประนมมอ คอ การนงพบเพยบโดยประนมมอให นวมอแนบชดกน ฝามอราบ ปลายนวตง ขน แขนแนบตวระดบอก ไมกางศอก การนงลกษณะนใชในโอกาสทนงฟง พระเทศน ฟงพระสวดมนตเมอตนเองสวดมนตรบ ฟงโอวาทหรอรบพรจากผใหญใชไดทงชาย และหญง 4. การนงพบเพยบในพธการ คอ การนงพบเพยบในอาการสำารวมตลอดเวลา หมายเหต ขณะทนงพบเพยบดงกลาว ตามขอ 2,3,4 ขางตนไมควร พดคยหรอสงเสยงดง ถานงนานและประสงค จะเปลยนทานงใหใชมอทงสองขางเทา พนหรอเขา ปลอยนวมอเหยยดไปขางหนา กดเขาทงสองกบพนแลวเปลยนทานงตามสะดวก การนงขดสมาธ(สะ-หมาด) คอการนงตามสบายอยางหนงและ การนงแบบทำาสมาธ 1. การนงขดสมาธธรรมดา คอ การนงบนพนคเขาทงสองขางหาตว แนบขาลงทพน โดยใหขาขางหนงซอน ทบอยบนขาอกขางหนงสนเทาทงสองขาง จะสมผสกบขาเปนอรยาบถทใชนงตามลำาพงสบายๆ หรอสำาหรบชายนงกบพนรบประทานอาหาร การนงขดสมาธทใชในศาสนาม 2 แบบ คอ การนงขดสมาธราบ และขดสมาธเพชร การนงขดสมาธราบ คอ การนงขดสมาธสองชนโดยเอาขาซอนทบกน เอาขาขวาทบขาซาย มอขวาทบมอซาย ใหนวหวแมมอจรดกนตงกายสวนบนใหตรง การนงขดสมาธราบนใชนงในการเจรญภาวนา ทำาจตใจใหสงบ ซงเปนการปฏบตกรรมฐาน เมอ นงแบบน จะมผลใหเนอหนงและเอน ไมขด แมนงนานทกขเวทนากจะไมเกดขน การบำาเพญภาวนาทางจตใจจะไดผล

4

การนงขดสมาธเพชร คอ การนงขดสมาธโดยค เขาทงสองขาง เอาฝาเทาทงสองขดหรอ ไขวขน วางบนหนาขาทานงขดสมาธแบบนตองใชการฝกหดใหเกดความชำานาญโดย การหดนงขดสมาธราบหรอขดสมาธสองชน ไดชำานาญแลว วธฝกหด ใหนงลง บนพนปลอยใหขาพกอยตรงหนาแลวจง คอยดงขาซายงอทำามมฉากกบรางกาย ใชสนเทาซายนนพกอยบนพน แลวจบ เทาขวาขนวางบนตนขาซาย ใหสนเทา ขวาชดกบหนาขา อยาใหเทาขวาเปนททรมาน หรออดอด ขยบเขาซายทงออยใหเขามาชดตว ยกขอเทาซายขนแลววาง หลงมอซายลงบนตนขาขวาใหสนเทา จรดกบหนาขาขวา เมอขดสมาธแบบนได แลวยดกายทอนบนใหตรงแบบนงขดสมาธราบ นงขดสมาธแบบนเรยกวา "ขดสมาธเพชร" หรอเรยกวา "นงทาดอกบว" ( ปทมาสนะ) ใชนงบรกรรมภาวนาหรอปฏบตโยคะ การนงหมอบ นงพบเพยบเกบปลายเทา หมอบลงไปใหศอกขางใดขางหนงลงถงพน ถาขาขางใดแนบพนกใหศอกขางนน ลงถงพนดวย มอประสานกนไมกมหนา สายตาทอดลงตำา

การนงลกษณะนใชไดทงชายและหญง เมอเขาเฝา หรอรอรบเสดจแบบไทยการนงคกเขา คอ การนงยอเขาลง ใหตดพนม 4 แบบ ดงนคอ 1. การนงคกเขาปลายเทาตง นงตวตรง ปลาย เทาตง นงลงบนสนเทา มอทงสองขาง วางควำาบนหนาขาทงสองขาง (แบบเทพบตร ) การนงลกษณะนใชนงเมอผชาย จะกราบพระแบบเบญจางคประดษฐ หรอใชนงในทา ถวายบงคมทงชายและหญง

5

2. การนง คกเขาปลายเทาราบ นงตวตรง ปลายเทาราบ นงลงบนฝาเทา มอทงสองขางวางควำาบน หนาขาทงสองขาง (แบบเทพธดา) การนงลกษณะนใชนงเมอผหญงจะกราบพระ แบบเบญจางคประดษฐ

3. การนงคกเขาประนมมอ คอ การนงคกเขาแบบเทพบตร หรอนงคกเขาแบบเทพธดา โดยประนมมอระดบอก ใหนวมอแนบชดกนไมกางศอกการนงลกษณะนใชเมอกราบ พระแบบเบญจางคประดษฐในจงหวะ 1 ของชายและหญง การนงคกเขาประนมมออกวธหนงคอ การนงคกเขาแบบเทพบตร โดยประนมมอเหนออกใหนวมอ แนบชดกน ไมกางศอก การนงลกษณะน ใชไดทงชายและหญง เมอถวายบงคมในจงหวะท1 4. การนงคกเขาแบบลกเสอ (ถวายราชสดด) คอ การนงคกเขาตามแบบทลกเสอปฏบตอย เมอประธานมคำาสงใหถวายราชสดด แลวกกาวเทาซายไปขางหนาครงกาว คกเขาลง ตงเขาซาย นงลงบนสนเทาขวา มอขวา แบควำาลงบนเขาขวา แขนซายวางพาด บนเขาซายเอยงไปทางขวาเลกนอย เมอรอง เพลงราชสดดใหกมหนาเลกนอย และใหเงยหนาขนตามเดมเมอเพลงจบ (ถาถอหมวกอยดวยใหปฏบตตามคมอ ระเบยบแถวของสำานกงานคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต)

การนงเกาอ 1. การนงเกาอโดยทวไป คอ นงตามสบายถาเปนเกาอทมเทาแขน จะเอาแขนวางพาดกได ไมควรนงโยกเกาอ นงไดทงชายและหญง เมอสนทนาอยกบเพอนหรอนงในทตางๆ ทไมเปนพธการ 2. การนงเกาอตอหนาผใหญ เปนการนงโดยสำารวมกรยาและสายตาตามสมควร ไม กมหนา นงทาใดทาหนงดงตอไปน

6

นงเกาอตวตรง หลงไมพงพนกเกาอมอ ทงสองขางประสานกนวางบนหนาขา ชาย เขาหางกนเลกนอย สนเทาชด ปลายเทาแยก เลกนอย หญง กอนนงใชมอจดกระโปรงจาก ดานหลงเพอใหนงไดเรยบรอย เขาและปลาย เทาชดกน หรอปลายเทาชดกนหรอปลายเทาเหลอมกนเลกนอย นงเกาอคอมตว ใชแขน ทอนลางทงสองขางวางบนหนาขาทงสอง มอประสานกน

3. การนงเกาอประนมมอ คอการนงตวตรง หลงพงพนกเกาอ นงใน ลกษณะสำารวมกรยา โดยประนมมอระดบอก ใหนวมอแนบชดกน ไมกางศอก

การนงลกษณะน ใชไดทงชายและหญง เชน นงฟงพระเทศน หรอฟงพระสวดมนตในศาสนพธ 4. การนงเกาอในพธการ คอ การนงตวตรง ดวยอาการสำารวม ไมนงไขวหาง ไมกระดกเทา ไมสบบหรและไมคยกน การนงลกษณะนใชไดทงชายและหญง เชน นงในงานพระราชพธ รฐพธ นงในทประชม ในกรณทมการสวดถวายอตเรก หรอ ถวายพระพรลาผอยในทเฝาไมตองประนมมอ เพราะเปนการสวดถวายพระพรทเจาะจงเฉพาะ พระมหากษตรยและสมเดจพระบรมราชนนาถ

การนงเลนหรอนงพกผอน คอ การนงในกรยาบถตามสบาย จะนงในลกษณะใดกไดตาม ความพอใจ

7

เชน นงกบพน แตเมอผใหญผานเขามาในทนนควรนงสำารวม ไมไขวหาง ไมกระดกเทาหรอเหยยดเทาไปทาง ผใหญ

ลกษณะการยนการยนเคารพธงชาต เพลงชาต หรอธงชยเฉลมพลในทสาธารณะ

การยนเคารพธงชาต หรอเพลงชาต ใหยนตรงแสดงคารวะโดยหนหนาไปทางธง ชาตเมอเพลงจบใหคอมศรษะคำานบ สำาหรบการ เคารพธงชยเฉลมพลในพธตาง ๆ เชน พธสาบาน ธงงานราชวลลภ บคคลทว ไปเมอจะผานธงชย เฉลมพลใหหยดและยนแสดงคารวะหรอเมอม การเชญธงชยเฉลมพลผานกใหยนตรงแสดง ความเคารพเชนเดยวกน

การยนถวายความเคารพสมเดจพระสงฆราช 1. เมอสมเดจพระสงฆราชเสดจ มาถงมณฑลพระราชพธกอนพระบาทสมเดจพระ เจาอยหว หรอพระบรมวงศชนสง ผท มาเฝาทลละอองธลพระบาทอย ณ ทนน ถวายความเคารพโดยการยนประนมมอไหว เมอเสดจ ผานแลวจงนงลง

2.ในกรณท สมเดจพระสงฆราชเสดจมาถงภายหลง (ซงโดย ปรกตนาจะไมปรากฏ) ใหถวายความเคารพโดย วธนงประนมมอไหว การยนถวายความเคารพพระมหากษตรย และพระบรมวงศ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ สมเดจพระบรมวงศ 1. การยนรบเสดจฯ นอกพระทนง อาคาร หรอแนวทางลาดพระบาททเสดจ ถาเปนขาราชการจดใหยนเรยงแถวตามลำาดบยศ ตำาแหนงเครองราชอสรยาภรณ ซงกำาหนดการเฝาฯ เปนงาน ๆ เชน แตงเครองแบบเตมยศครงยศปกต โดยปฏบตตามระเบยบของเจาหนาทหรอผรบผดชอบแนะนำา ถาแตงเครองแบบสวมหมวกทงชายและ หญงใหยนถวายความเคารพดวยการทำาวนทยหตถ

8

หากไมสวมหมวกขาราชการชาย ทหาร ตำารวจ พลเรอนและหญงทแตงเครองแบบทหาร ตำารวจ ใหถวายคำานบโดยกมศรษะลงชา ๆ ตำาพอสมควร กระทำาครงเดยวแลวยนตรง ถาเปนราชการหญงฝายพลเรอนหรอพยาบาลทแมจะสวมหมวก ใหยอเขาทเรยกกนทวไปวา " ถอนสายบว" ตามแบบขาราชการฝายใน สำานกพระราชวง สวนบคคลทวไปทมโอกาสไดเฝาฯแตมไดแตงเครองแบบ ชาย ใหถวายคำานบ ดงกลาวขางตน หญงถวายความเคารพ แบบยอเขาทเรยกวาถอนสายบว ในกรณตางจงหวด ชนบท พสกนกร จะยกมอประนม กมศรษะไหวแบบไทยกไดทงชายและหญง ถาสวมหมวกทไมใชเครองแบบททางราชการ กำาหนดใหถอดหมวกแลวถวายความเคารพเหมอนผท ไมไดแตงเครองแบบ ยกเวนผทโพกผา หรอสวมหมวกตามลทธศาสนาของตน 2. การยนเฝาฯ รบเสดจฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ สมเดจพระบรมวงศใหยนถวายความเคารพตามขอ 1 แลวยนตรงจนกวาจะเสดจ ฯ เลยไป เมอประทบพระราชอาสนหรอพระเกาอ เรยบรอยแลว ถวายความเคารพอกครงหนง แลวจง เคลอนทไดและลงนงเกาอตามลำาดบตำาแหนง ในกรณททรงปฏบตพระราชกรณยกจงานพระ ราชพธตาง ๆ เชน เสดจฯ ไปทรงจดธป เทยนบชาพระรตนตรย หรอพระราชทานพระบรมราโชวาท ใหยนตรงจนกวาทรงปฏบตพระราชกรณยกจ นนเสรจ ประทบพระราชอาสนพระเกาอแลวจงถวาย ความเคารพแลวนง ผทนงเฝาฯ อยในงานพธการตาง ๆ เมอมกจจำาเปนจะตองไปจากทนน ใหยนถวายความเคารพกอนแลวจงออกไปเมอกลบมาตองถวายความเคารพอกครงแลวจงนงลง ในกรณการเฝาฯ ทไมไดจดใหนงเกาอเฝาฯ เชน งานสโมสรสนนบาต งานเสดจออกมหาสมาคม ผเฝา ฯ จะตองยนตลอดเวลาจนกวาจะเสดจฯ กลบ 3. การยนเคารพในพธทมการบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม เพลงสรรเสรญพระบารมบรรเลงเพอถวายความเคารพพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ สมเดจพระบรมราชชนน สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร หรอผททรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหเปนผแทนพระองค

9

การยนเคารพเพลงสรรเสรญพระบารมในกรณทมได อยในทเฝาฯ เชน เมอเพลงสรรเสรญพระบารม บรรเลงเปนการเปดหรอปดงาน หรอเมอมหรสพเรม หรอเลก ควรทำาความเคารพดวยการยนตรง เมอ เพลงจบใหคำานบโดยกมศรษะทงชายและหญง

ลกษณะการยน ในพธตาง ๆ 1. การยนเคารพในพธทมการบรรเลงเพลงมหาฤกษและเพลงมหาชย เพลงมหาฤกษ ใชบรรเลงในการเปดงานทเปนพธใหญ เชน พธเปดสถานทำาการของรฐบาล พธเปดทางคมนาคมทสำาคญ ๆ และงานทเปนมงคลทวไป เพลงมหาชย ใชบรรเลงตอนรบประธานของงานผมเกยรตสง นบตงแตสมเดจพระบรมราชกมาร พระบรมวงศานวงศ นายกรฐมนตร หรอเมอผเปนประธานของงานกลาวคำาปราศรยจบกจะบรรเลงเพลงมหาชยเปนพเศษ หรอบรรเลงในงานรบรองบคคลสำาคญ งานสโมสรสนนบาต เปนตน เมอไดยนเพลงมหาฤกษ หรอเพลงมหาชยบรรเลงใหยน ตรงจนกวาจะจบเพลง ในกรณทเปนพธ ของทางราชการผเปนทหารหรอขาราชการ พลเรอนทอยในเครองแบบใหปฏบตตามระเบยบ ของราชการทหาร หรอราชการพลเรอนแลวแต กรณ 2. การยนเคารพในพธใหเกยรต แกผลวงลบ ใหยนแสดงความเคารพเมอได ยนเสยงแตรเดยว เปาเพลงนอน หรอเมอประธานวาง เครองขมาหรอจดเพลงเผาศพ ไมวาจะม เพลงประโคมหรอไมกตาม และเมอการเชญศพ ผานใหยนตรงแสดงความเคารพดวย 3. การยนเมอประธานในพธเดนผานทกคนในทนนลกขนยนตรงหนหนาไปทางประธาน ทกำาลงเดนผานปลอยมอไวขางตว 4. การยนฟงโอวาท ใหยนตรง ชดเทา ปลอยมอไวขางตว หนหนาไปทางผใหโอวาท ยกเวนใน กรณทถอประกาศนยบตร หรอเครองราชอสรยาภรณ ฯลฯ อย ถาถอมอเดยวใหถอดวยมอขวาแนบไวกบ อกหรอระดบตงฉากกบลำาตวแลวแตทาง พธจะกำาหนด ถาถอสองมอใหถอระดบตง ฉากกบลำาตว 5. การยนกลาวคำาปฏญาณ โอกาสทกลาวคำาปฏญาณ เชน กลาวคำาปฏญาณตอ ธงชยเฉลมพล ถวายสตยปฏญาณแดพระบาทสมเดจพระ

10

เจาอยหว ใหยนตรง ชดเทา หนหนาไป ทางธงหรอพระองคทาน กลาวคำาปฏญาณของคร นกเรยนและกลมบคคลตางๆ อาท ไทยอาสาปองกนชาต ลกเสอ เนตรนาร ใหผทกลาวคำาปฏญาณ ปฏบตตามพธทกำาหนดไวของสถาบนนนๆ

การยนทไมเปนพธ

1. การยนรบคำาสง

ใหยนตรง ชดเทา หนาตรง ปลอยมอไวขางตว

2. การยนใหเกยรตผ ใหญ การยนลกษณะนใชเมอเรานงสนทนากน อยแลวมผใหญเดนเขามาหรออยรวม สนทนาดวย ใหลกขนยนตรงมอประสานกนอย ระดบเอว คอมตวเลกนอยรอจนผใหญนง แลวจงนงลง

3.การยนสนทนากบ ผใหญ ใหยนตรงชดเทา คอมตวเลกนอย มอประสานกนอยระดบเอว ไมควรยนชดหรอ หางผใหญจนเกนไป

4. การยน คยกบเพอน การยนพกผอน และการยนด มหรสพ ควรยนในลกษณะสภาพ ไมกอความรำาคาญหรอ เกะกะกดขวางผอน เชน ยนพดขามศรษะ หรอ ยนบงผอนในการยนดมหรสพหรอขบวน แห เปนตน

11

5. การยนเขาแถวคอย ลกษณะ การยนเชนเดยวกบขอ 4 แตจะตองเขา แถวใหเปนระเบยบเรยงลำาดบกอนหลง ไมควรแยง กน เชน การยนตามลำาดบกอนหลงในการเตรยม ขนรถโดยสาร ในการขนเผาศพ ในการรด นำาอวยพรคบาวสาว และในการตกอาหาร แบบชวยตวเอง

6. การยนปฏบตหนาท ไดแก การยนประกาศ ยนบรรยาย หรอยนแสดงปาฐกถา ฯลฯ ควรยนในลกษณะสภาพ

ลกษณะการเดนการเดนในกรณทเกยวกบพระมหากษตรย 1. การเดนนำาเสดจฯ เมอพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรม ราชนนาถ หรอสมเดจพระบรมวงศเสดจฯ มาถง ประธานจดงานหรอเจาภาพทคอยรบเสดจฯ ถวายความเคารพกราบบงคมทลแลวถวายรายงานใน โอกาสนจะเบกผทสมควรเขาเฝาดวย กได แลวจงเดนนำาเสดจฯ ไปยงสถาน ททกำาหนดโดยปฏบตดงน - เดน เยองไปขางหนาไวระยะหางพอสมควรจะอย ดานใดแลวแตสถานทจะอำานวยแตโดย ปกตผนำาเสดจจะอยดานซายของพระองค ทาน ในการเสดจพระราชดำาเนนบนลาดพระบาท ผนำาเสดจตองไมเดนบนลาดพระบาท - ขณะทเดน ผนำาเสดจจะตองเดน ในลกษณะสำารวม - เมอถงทประทบผ นำาเสดจถวายความเคารพกอนจะถอยออกไป ผ นำาเสดจถวายความเคารพอกครงหนง และเมอจะ นงทตองถวายความเคารพอกครงหนง

- เดน เยองไปขางหนาไวระยะหางพอสมควร พอไดยนพระราชกระแสและกราบบงคมทลชแจง ในเรองทตรสถาม ผนำาเสดจจะอยดาน ใดแลวแตสถานทจะอำานวย แตโดยปกตจะ อยดายซายของพระองคทานในการนผ นำาเสดจควรศกษาเรองราวมาลวงหนา หรอกราบ บงคมทลเบกตวผใดผหนงทมความ รในเรองนใหถวายคำาอธบาย - ผนำาเสดจจะตองเดนในลกษณะสำารวมไมเดน เสมอพระองคทาน

12

2. การเดนตามเสดจ ทงชายและหญงใหเดนเบองหลงพระองคทาน ในลกษณะสำารวมไมยมหว ทกทายหรอทำาความ เคารพผอน ถามลาดพระบาทผทเดน ตามเสดจไมควรเดนบนลาดพระบาท 3. การเดนในบรเวณทประทบ โดยปกตถาพระ องคทานประทบอย ไมควรเดนผานทประทบเวน แตมความจำาเปนกตองเดนอยางสำารวมระวง ทสด การเดนผานหนาหรอหลงทประทบ ตองอยในระยะหางและพงกระทำาในกรณท จำาเปนทสด โดยถวายความเคารพดงน - ลกจากทนง - ผานทประทบ - กลบเขาทกอนนงลง การเดนไปทำาธรกจใด ๆ ในบรเวณท เฝา เชนยก หรอเลอนสงของ พงถวายความเคารพ ตามลำาดบดงน - ลกจากทนง - ถงทจะทำากจธระ

- ทำากจธระเสรจแลวจะกลบทนงเดม - กลบเขาทแลวกอนนงลง การเดนขนและลงเมรเผาศพ พงถวายความ เคารพตามลำาดบ ดงน - ลกจากทนง - ผานทประทบแลวขนเมร - ลงจากเมรถงพน - ผานทประทบ - กอนนง ณ ทของตน ทงสามกรณดงกลาว ผปฏบตพงระวงไม หนหลงไปทางพระองคทาน ยกเวนเฉพาะผ ยนถวายอารกขาเทานน

การเดนในพธทางศาสนา การเดนเวยนเทยนหรอทำาประทกษณ ในวน สำาคญทางพระพทธศาสนาหรอในโอกาสอนเพอแสดง คารวะตอพระรตนตรย ปชนยวตถ หรอปชนยสถาน เดนเวยนขวา 3 รอบ โดยใหมปชนยวตถ หรอปชนยสถานอยทางขวามอของผเดน และพงปฏบตดงน

13

1. เดนประนมมอ โดยมดอกไม ธปเทยนพรอม (ในถนกนดารหา ดอกไม ธปเทยนยากจะเพยงเดนประนมมอกได 2. ขณะเดนควรระมดระวงอยาใหธปเทยน ทจดไฟอยไปถกผอน 3. ขณะเดนควรระลกถงพระพทธคณ พระธรรมคณ และพระ สงฆคณ (ทแนะไวนพอเปนแนวปฏบต แตถาผใดจะบำาเพญจตภาวนากำาหนดกรรมฐานอยาง อน หรอพระไตรลกษณคอ อนจจง ทกขง อนตตา ก ได )

การเดนในพธตาง ๆ 1. การเดนตามศพเวยนเมร ใหเดนในลกษณะ สำารวมเดนเวยนซาย 3 รอบ โดยใหเมรอยทาง ซายของผเดน 2. การเดนขนและ ลงเมรเผาศพ ใหเดนเรยงแถวตามลำาดบอยาง มระเบยบ ไมแยงกนขนหรอลง รวมทงไม แยงกนรบของทระลก 3. การเดน ในขบวนแห ไดแก ขบวนแหในพธตาง ๆ เชน แหองคกฐน แหเทยนพรรษา และแหพระศพ ฯลฯ ใหเดนอยางมระเบยบและถกตองตามกฎ จราจร 4. การเดนเขา-ออกระหวางการ ประชม โดยมารยาททวไปผทมความจำาเปน ตองเดนเขาหรอออกระหวางทกำาลงมการประชม ควรแสดงความเคารพประธานของทประชมทกครงดวย การไหวหรอคำานบเมอลกจากทนง และเมอ เขาสทประชม การเดนผานผใหญ ขณะทผานผใหญไมควรเดนลงสน หรอมเสยงดง และตองผานในระยะหางพอสมควร 1. ขณะผใหญยน ทงชาย และหญงใหเดนผานในลกษณะสำารวมเคาะ 3 เคาะปลอยมอไวขางตวและคอมตวเมอใกลถงผใหญ

14

2. ขณะผใหญนงเกาอ ทงชายและหญงใหเดนผานในลกษณะสำารวม ปลอย มอไวขางลำาตว คอมตวพรอมกบยอเขา เมอใกลถงผใหญนงเกาออยแตถาเปนในบานอาจจะใชวธเดนเขากได

3. ขณะผใหญนงหรอนอนกบพน ทงชายและหญงใหเดนผานในลกษณะสำารวมเมอถงทผใหญนงอยใหทรดตวลงเดนเขา เมอผานผใหญไปแลวคอยลกขนเดน

วธการเดนเขา ใหคกเขาปลายเทาตง แลวคอยสบเขาออกทละขางเหมอนกบการเดน และคอมตวลงเลกนอยเมอใกลจะถง ผใหญ การเดนนำาหรอเดนตามผใหญ 1. การเดนนำา เดนระยะหางพอสมควรจะอยดานใดแลวแตสถานทจะอำานวย แตโดยปกตผเดนจะอยทางซายของผใหญ เดนลกษณะสำารวม

2.การเดนตาม เดนเบองหลง เยองไปทางซายของผใหญเดนลกษณะสำารวมระยะหางพอสมควร

15

การเดนโดยทวไป

การเดนทไมเกยวกบพธ ไดแก เดนการกศล เดนในทสาธารณะเดนกบเพอน เดนตามถนน เดนขามถนน ถาเดนในทสาธารณะหรอเดนกบเพอน ใหเดนโดยไมกดขวางทางหรอกอความรำาคาญแกผอน ถาเดนตามถนนใหเดนบนทางเทา เมอจะขามถนนใหปฏบตตามกฎจราจรควรใชสะพานลอยหรอทางขาม (ทางมาลาย) แมการเดนในทางขามกควรระมดระวงพอสมควร

การแสดงความเคารพตามมารยาทไทยการแสดงความเคารพมหลาย ลกษณะ เชน การประนมมอ การไหว การกราบ การคำานบ การถวายความเคารพ การถวายบงคม เปนตน การทจะ แสดงความเคารพในลกษณะใดนน ตองพจารณาผท จะรบความเคารพดวยวาอยในฐานะเชนใด หรอในโอกาสใด แลวจงแสดงความเคารพใหถก ตองและเหมาะสมการแสดงความเคารพแบงไดดง นคอ

1. การถวายบงคม จงหวะท 1 ชาย-หญง นงบนสนเทา สนเทาชดกน ชายเขาแยกกนเลกนอย หญงเขาชดกน นำาหนกอยบนสนเทาทงสอง ตวตงตรง อกผาย วางมอควำาลงบนหนาขาแลวยกมอขนประนม ปลายนวหางจากคางเลกนอย

16

จงหวะท 2 ทอดมอทประนมไปขางหนาระดบทองโนมตวตามเลกนอย ยกมอขนจนหวแมมอทงสองจรดกลางหนาผาก ปลายนวหางจากคางเลกนอย

จงหวะท 3 ลดมอลงพรอมกบโนมตวไปขางหนาใหมอลงมาถงระดบหนาทองปลายมอตำา แลวยกปลายมอตงขนประนม พรอมกบเลอนมอขนสงระดบอกและยกตวขนตรง จงหวะท 4 หมอบลงศอก มอกำาประสานทำาใหครบ 3 ครง โดย จบลงอยางจงหวะท 1 แลวจงลดมอลง วางควำาเหนอเขาทงสองขาง 2. การกราบ การกราบม 2 แบบ 2.1 กราบพระ การกราบแบบเบญจางคประดษฐ มหลกปฏบต ดงน ชาย นงคกเขาปลายเทาตง นงบนสนเทา ตวตรง เขาแยกจากกนพอสมควร มอวางบนหนาขาทงสองขาง เรยกทานงของชายแบบนวา ทา“เทพบตร” หญง นงคกเขาปลายเทาราบ นงบนสนเทา ตวตรง เขาชดกน มอวางบนหนาขาทงสองขาง เรยกทานงของหญงแบบนวา ทาเทพธดา“ ”

17

จงหวะท 1 ยกมอขนประนมระหวางอก เรยกวา อญชล“ ”

จงหวะท 2 ยกมอทประนมขนพรอมกบคอมศรษะลงมา ใหปลายนวหวแมมอจรดระหวางคว ปลายนวชแนบหนาผาก เรยกวา วนทา” ”

จงหวะท 3 ทอดมอลงกราบ โดยใหมอทงสองขางลงพรอมกน สำาหรบชาย ใหวางศอกทงสองตอจากเขาทงสองขาง สวนหญง ใหวางศอกคอมเขา วางแขนทงสองแนบกบพนตงแตศอกจนถงปลายนว วางควำามอ พอใหหนาผากจรดพนได เรยกวา อภวาท” ”

18

หลงจากปฏบตจงหวะท 3 แลว ใหกลบมาในจงหวะท 1 ใหม และปฏบตจงหวะท 2 จงหวะท 3 จนครบ 3 ครง แลวยกมอขนจบโยใหปลายนวหวแมมอจรดระหวางคว ปลายนวชแนบหนาผาก ลดมอลง แลวอยในทาปกต 2.2 กราบผอาวโส ผมพระคณ ไดแก พอ แม ป ยา ตา ยาย คร อาจารย ผทเคารพนบถอ มหลกในการปฏบตดงน ทงชาย และ หญง นงพบเพยบ มอประสานกนวางบนเขา มอขวาทบมอซายถานงโดยขาขวาทบขาซาย หรอมอซายทบมอขวา ถานงโดยขาซายทบขาขวา แลวคอมตวลงทอดมอทประสานกนลงพนพรอมกบเปลยนเปนประนมมอวางบนพนตงมอไว(ไมแบมอ) โดยศอกทงสองคอมเขาทอยดานลาง เขาเดยว หนาผากแตะ นวหวแมมอ โดยไมกระดกนวหวแมมอขนมารบ แลวถอนมออยางชาๆ สภาพ ขนมาวางประสานทเขาตามเดม กราบผใหญเพยงครงเดยว 3. การหมอบกราบ ใชแสดงความเคารพในโอกาสทเขาเฝาพระมหากษตรย และ พระบรมวงศานวงศ 3.1 ผปฏบตนงพบเพยบ คอมตวลงเอาศอกทงสองวางบนเขาทงสอง ศอกซายวางบนเขาทงสอง ศอกซายวางบนเขาซาย ศอกขวาวางบนเขาขวา มอประสานกน 3.2 เลอนแขนลงพนเอาศอกทงสองคอมเขาขางเดยว ประนมมอ วางบนพน(ไมแบมอ) หนาผากแตะนวหวแมมอ (เหมอนการกราบผอาวโส) แลวคอยๆ ถอนมอขนมาวางทเขาประสานมออยางเดม 4. การไหว 4.1 การไหวพระ กรณพบพระภกษสงฆในสถานทไมสามารถกราบได ใหแสดงความเคารพโดย ชาย ยนตรง คอมตวใหตำาลง พรอมกบยกมอขนประนมใหนวหวแมมอจรดระหวางคว นวชแนบหนาผาก หญง ยนตรง คอมตวใหตำาลง โดยถอยเทาขางใดขางหนงตามถนดไปขางหลง ยอเขาลง พรอมกบประนมมอขนไหว หวแมมอจรดระหวางคว

19

4.2 การไหวผมพระคณ และผอาวโส ชาย ยนตรง คอมตวใหตำาลงนอยกวาระดบการไหวพระ ยกมอขนประนม หวแมมอจรดปลายจมก หญง ยนตรง คอมตวใหตำาลง โดยถอยเทาขางใดขางหนงตามถนดไปขางหลง ยอเขาลงใหนอยกวาระดบการไหวพระ พรอมกบประนมมอขนไหว หวแมมอจรดปลายจมก

4.3 การไหวบคคลทวไป ชาย ยนตรง คอมตวลงนอยกวาระดบการไหวผอาวโส พรอมกบประนมมอขนไหว หวแมมอจรดปลายคาง หญง ยนตรง คอมตวใหตำาลง โดยยอเขาลงนอยกวาระดบการไหวผอาวโส พรอมกบประนมมอขนไหว หวแมมอจรดปลายคาง

20

ในการไหวผเสมอกนทงชาย และหญงใหยกมอขนไหวพรอมกน หรอใน เวลาใกลเคยงกน ในกรณททำาพรอมกนเปน หมคณะ ควรจะนดหมายใหทำาอยาง

เดยวกน

5. การคำานบ

5.1 การคำานบสำาหรบผชาย ผปฏบตยนตวตรง สนเทาทงสองชดกน ปลายเทาหางกนเลกนอย แขนทงตรงตามธรรมชาต แลวกมศรษะและโคงตวตามลงไปเลกนอย 5.2 การคำานบสำาหรบผหญง ผหญงจะคำานบในกรณทมอถอของ ไมสามารถจะยกมอขนประนมได

21

5.3 การคำานบโดยทวไป ทำาโดยกมศรษะเลกนอย แลวยกศรษะขนดงเดม

******************************

22