Uvodjenje Novih Informacionih Sistema

5/21/2018 Uvodjenje Novih Informacionih Sistema

1/39

UVOENJE INFORMACIONOG SISTEMA

Mentor:Doc. dr Bojan

orevi


2/39

UVOENJE INFORMACIONOG SISTEMA


3/39

SADRAJ

UVOD...1

I OPTI DEO..21. POJAM INFORMAIONO! "I"#$MA...2

1.1 Poja%& de'ini(anje i )itne *o%+onente in'or%aciono, (i(te%a.....2

1.1.1 Pojam informacionih sistema....2

1.1.2 Funkcije informacionog sistema..................................................-

1.1.- Komponente informacionog sistema.............................................

1.1. Vrste informacionih sistema........................................................./1.2 Proje*tovanje& +ro,ra%iranje i 0voenje in'or%acioni (i(te%a......

1.2.1 Projektovanje informacionih sistema ...........................................

1.2.2 Programiranje informacionih sistema .........................................3

1.2.- Uvoenje informacionih sistema................................................11

1.2. Funkcionisanje informacionih sistema .......................................1-

II SPECIJALNI DEO..1/

2. 45O$NJ$ INFORMAIONO! "I"#$MA 4 6OMPANIJ4

75$8$FARM9...................................................................................1/

2.1 O+i( tren0tno, (tanja....................................................................1/

2.1.1 Kratak istorijat kompanije Velefarm ......................................1/

2.1.2 Opis problema...........................................................................1

2.1.- Postojei vs novi sistem ............................................................1

2.2 6oraci 0 0voenj0 novo, (i(te%a 0 *o%+anij0 5e;e'ar%..............2na@aja

>a o+(tana*& *ao i da ni(0 (ve >na@ajne in'or%acije vid;jive 9,o;i% o*o%& ;a*o0o@;jive i +redvid;jive.

6oordinacija '0n*cija& irenje in'or%acija& o)rada (irovi +odata*a& donoenjeod;0*a i +redvianje C (va*odnevne (0 a*tivno(ti +red0>ea *oje +o(tav;jaj0>atev >a +o(tojanje% *va;itetno, in'or%aciono, (i(te%a& jer in'or%acija je *;j0@o+(tan*a.

Nijedno +red0>ee& )e> o)>ira na nje,ov0 ve;i@in0 i (na,0& ne %o?e (e)i do>vo;iti;0*(0> da +o(toji i '0n*cionie 0 in'or%acionoj i>o;aciji& niti da (i(te% na *o%e+o@iva nje,ov i>vor in'or%acija ne 0na+re0je i ne in*or+orira 0 (ve ('ere (vo,+o(;ovanja. In'or%acioni (i(te% je *i@%a i nervni (i(te% +red0>ea C i *ao to i(a%a *i@%a +red(tav;ja no(a@ ;j0d(*o, or,ani>%a& ta*o +red(tav;ja i no(a@+red0>ea& jer +red0>ee je or,ani>a%& )a *ao i ;j0d(*i& i *ao i ;j0d(*i i%a (ve+otre)e i *ara*teri(ti*e ;j0d(*o, )ia.

6reiranje in'or%aciono, (i(te%a je *o%+;e*(an >adata* C in'or%acioni (i(te%+red(tav;ja +ra*ti@no nervni (i(te% *oji +rati +otre)e +red0>ea& 0+rav;ja nje,ovi%(e,%enti%a *ao to %o>a* 0+rav;ja or,ani%a ;j0d(*o, )ia i ta*o o%o,0avanje,ovo neo%etano '0n*cioni(anje i na+reda*& ra>voj i >adovo;jenje (o+(tveni+otre)a a;i i +otre)a tr?ita. 4 to% (%i(;0& ne>avi(no od to,a *o;i*i% (red(tvi%ara(+o;a?e jedno +red0>ee& *a*o 0 'inan(ij(*o% +o,;ed0& ta*o i 0 (%i(;0 >nanja%ada& +o(tav;ja (e +itanje *o;i*o (e >nanje %o?e o)>iro% na 'inan(ij(*e

i%+;i*acije *oje i%a *ao re(0r( %o?e +o(%atrati odvojeno od 'inan(ija i *ao>a(e)an re(0r(E.

6o%+anija 5e;e'ar% je ve;edro,erija *oja je ,odina%a +red(tav;ja;a ja*o,*on*0renta na do%ae% tr?it0& a;i i na tr?it0 re,iona. I+a*& *ri>a nije %i%oi;ani ov0 *o%+anij0. 4>roci *ri>e (va*a*o (0 *o%+;e*(ni& i ne %o,0 (e (ve(ti najedan >ajedni@*i (adr?a;ac C %e0ti%& ono to (e ni*a*o ne %o?e +orei je(te@injenica da je 0>ro@ni* te *ri>e )i;a i +otre)a >a *reiranje% i 0voenje% novo,in'or%aciono, (i(te%a *oja je +red0,o )i;a i,nori(ana.

Na%era na% je da ovi% rado% 0*a?e%o& da*;e& 0+ravo na >na@aj in'or%aicono,

(i(te%a& *ao i na *o%+;e*(no(t >adat*a 0voenja novo, in'or%aciono, (i(te%a&i>a>ove *oje taj >adata* +o(tav;ja +red +red0>ee i o+a(no(ti (a *oji%a (e (0o@ava&*ao i na neo+odno(t 0voenja (i(te%a 0 ci;j0 0an+reenja *o%+anije 5e;e'ar%.

1


6/39

I OPTI DEO

1. POJAM INFORMACIONOG SISTEMA

1.1 Pojam !"#$%$&a%j" $ '$(%" )om*o%"%(" $%#o+ma,$o%o- &$&("ma

1.1.1 Pojam $%#o+ma,$o%$ &$&("ma

Internaciona;na 'ederacija >a o)rad0 +odata*a Internationa; Federation 'orIn'or%ation Proce((in, IFIPE de'inie in'or%acioni (i(te% na (;edei na@in///.0%a%j".o+- E:

7In'or%acioni (i(te% I"E je inte,ri(ani (*0+ *o%+oneneti >a (a*0+;janje&(ni%anje& @0vanje& o)rad0 i +renoenje in'or%acija.9

Po(;ovna +red0>ea& dr0,e vr(te or,ani>acija i +ojedinci 0 (avre%eno% dr0tv0&>avi(e od in'or%acioni (i(te%a >a 0+rav;janje (voji% o+eracija%a i de;ovanji%a&

odr?avanje *o%+etitivno(ti na tr?it0& +on0d0 ra>;i@iti 0(;0,a i 0na+reivanje;i@ni (+o(o)no(ti i *a+aciteta.

Na +ri%er& %oderne *or+oracije >avi(e od ra@0nar(*i in'or%acioni (i(te%a )e>*oji ne )i %o,;e *ontro;i(ati (voje 'inan(ij(*e ra@0ne i +o(;ovne tran(a*cije niti0+rav;jati ;j0d(*i% re(0r(i%aG o+tin(*e 0+rave >avi(e od in'or%acioni (i(te%a >a+on0d0 o(novni 0(;0,a (voji% ,raani%aG +ojedinci *ori(te in'or%acione (i(te%eda )i 0na+reiva;i (voja >nanja& >a *0+ovin0& 0+rav;janje )an*ovni% ra@0ni%a itran(a*cija%a& *ao i >a ra>;i@ita 'inan(ij(*e o+eracije.

I>0%o% i do(t0+no0 novi in'or%acioni teno;o,ija I#E& jav;jaj0 (e nove

%o,0no(ti. Poto (0 in'or%acioni (i(te%i o%o,0i;i ra>;i@ite ;j0d(*e a*tivno(ti&(a%i% ti% (0 i>vri;i 0ticaj na dr0tvo. 4)r>a;i (0 o)av;janje (va*odnevnia*tivno(ti& 0tica;i na (tr0*t0r0 or,ani>acija& i>%eni;i na@ine +;a(%ana +roi>voda natr?it0& *ao i na@ine i (vatanja rada *ao ;j0d(*e a*tivno(ti.

4 to% (%i(;0& in'or%acije i (a>nanje& dana( @ine vita;ni e*ono%(*i re(0r(. In'or%acioni (i(te% or,ani>acije (e %o?e de'ini(ati i *ao (*0+ ;j0di i teni@*i(red(tava *oji +o odreenoj or,ani>aciji i %etodo;o,iji o)av;jaj0 +ri*0+;janje&%e%ori(anje& o)rad0 i do(tav;janje na *oritenje +odata*a i in'or%acija

#a*oe& in'or%acioni (i(te% (e %o?e de'ini(ati i na (;edee na@ine:

HIn'or%acioni (i(te% je odreeni (*0+ %etoda& +o(t0+a*a i re(0r(a& o);i*ovanita*o da (e +ot+o%o,ne +o(ti>anje ne*i ci;jeva.H#iera0'&octor&2


7/39

Po(%atrano (a a(+e*ta (i(te%at(*o, +ri(t0+a:)*nformacioni sistem pre"stavlja sreeni skup meto"a+ procesa i operacija #a

prikupljanje+ 'uvanje+ obra"u+ preno,enje i "istribuciju po"ataka u okviru je"neorgani#acije+ uklju'ujui i opremu koja se u te svrhe koristi i lju"e koji se tim

aktivnostima bave)

In'or%acioni (i(te% '0n*cioni0i 0 o*vir0 ne*e or,ani>acije& o%o,0ava joj da*o%0nicira 0n0tar (e)e i (a (voji% o*r0?enje%. Pre%a to%e& 0(;ov o+(tan*a )i;o*oje o,rani>acije je da ra(+o;a?e ade*vatni% in'or%acioni% (i(te%o%& 0 *oje% (0ra>raeni +o(t0+ci in'or%acioni a*tivno(ti. 4 ne*i% o,rani>acija%a te +o(t0+*eo)av;jaj0 ;j0di& a 0 dr0,i%a (e *ori(ti %oderna in'or%aciona teno;o,ija. I> na+rednavedeno, +roi>i;a>i da in'or%acioni (i(te% %o?e )iti %an0e;an i;i +odr?anin'or%aciono% teno;o,ijo%& odno(no *o%+j0teri>ovan.

In'or%acioni (i(te% +odr?an in'or%aciono% teno;o,ijo% je in'or%acioni (i(te%*oji 0*;j0@0je *oritenje ra@0nar(*e teno;o,ije. Na o(nov0 navedeno,& )itno je

0o@iti (;edee: +oja% in'or%aciono, (i(te%a >natno je iri 0 odno(i na ra@0nar ira@0nar(*0 o)rad0 +odata*a. #o >na@i da in'or%acioni (i(te% o)0vata i*o%+j0teri>ovane i ne*o%+j0teri>ovani deo in'or%acione de;atno(ti& to 0+00jena >a*;j0@a* da in'or%acioni (i(te% +o(toji i onda *ada ne%a ra@0nar(*e +odr*e.

In'or%acioni (i(te% je *o%+;e*(an or,ani>acioni (i(te%& a *o%+;e*(no(t (e odno(ii na (tr0*t0r0 e;e%enata i na (tr0*t0r0 ve>a *a*o 0 o*vir0 (i(te%a ta*o i (ao*r0?enje% i in'or%acioni (i(te% o)0vata (ve in'or%acione de;atno(ti& to >na@ida (e ne %o?e +oi(tovetiti (a jedno%& +ojedina@no% de;atno0.

In'or%acioni (i(te% tre)a da )0de +o(tav;jen ta*o da:

B0de ra>0%;jiv (vi% *ori(nici%aG Jedno(tavan 0 +re>entovanj0 in'or%acijaG Po0>dan i Da o%o,0ava i(*a>ivanje o)raeni in'or%acija 0 vr;o *rat*i%

vre%en(*i% interva;i%a.

1.1. F2%),$j" $%#o+ma,$o%o- &$&("ma

"va*i in'or%acioni (i(te%& ne>avi(no od to,a *o% je o*r0?enj0 na%enjen i%a dveo(novne '0n*cijeO)radovi&Ma@e*&"tanievi&2 to, ra>;o,a je '0n*cija in'or%i(anjaod '0nda%enta;no, >na@aja >a ocen0 *va;iteta in'or%aciono, (i(te%a.

-


8/39

Najvii nivo ra>vijeno(ti i%aj0 *o%+j0teri>ovani in'or%acioni (i(te%i *oji (0orijenti(ani na +odr*0 od;0@ivanj0 i 0+rav;janj0.

F2%),$j2 !o)2m"%(o4a%ja 3 >a (ve a*tivno(ti or,ani>acije neo+odno jeo)e>)e)edit i do*0%entacion0 +od;o,0 +0te% in'or%aciono, (i(te%a.Do*0%entaciona +od;o,a& odno(no do*0%entacija& je re>0;tat +otre)a i >ateva(0)je*ata i> o*r0?enja& jer ona @ini *ontro;0 i ra>%jen0 in'or%acija 0o+te. #a*oeje neo+odno o)e>)editi %o,0no(t revi>ije +o(;ovanja 0 (va*o% tren0t*0 *a*o )i(e %o,;i re*on(tr0i(ati +o(;ovni do,aaji. Ovo je naro@ito >na@ajno *odin'or%acioni (i(te%a *od *oji (e *ontiranje i *nji?enje +o(;ovni do,aajao)av;ja a0to%ati>ovano.

1.1.5 Kom*o%"%(" $%#o+ma,$o%o- &$&("ma

"a a(+e*ta (i(te%(*o, +ri(t0+a& (tr0*t0r0 in'or%aciono, (i(te%a @ine (;edee*o%+onente !;edovi&2ajnirani >a o)av;janje(+ecija;i>ovani >adata*a od *oji (e %no,i n0de na tr?it0 *ao +a*eti+ri+re%;jeni >a *orienje od%a +o(;ije in(ta;iranja.G

-. Da(a/a+" i;i +odaci: ova *o%+onenta o)0vata +odat*e&in'or%acije i >nanja&

+o(%atrane *ao in'or%acioni re(0r(& a *oji i> dana 0 dan +o(taj0 i>0>etno vrednai%ovina (va*e or,ani>acije. Mno,i in'or%acioni (i(te%i (0 +ri%arno 0+rav;ja@i)a>a%a +odata*a. Ba>a +odata*a je *o;e*cija %e0(o)no +ove>ani +odata*a&or,ani>ovani na naj+o,odniji na@in >a *orienje& i;i vaenje +odata*a +o >adati%*riterij0%i%a. #i+i@an +ri%er )a>a +odata*a 0 jedno% +red0>e0 (0 +odaci oradnici%a i *ata;o>i +roi>voda. Naro@it0 vredno(t i%aj0 )a>e o *0+ci%a& *oje (e*ori(te >a di>ajn i %ar*etin, novi +roi>voda.


9/39

"va*o *o je i*ada *0+io neto (a *reditno% *artico%& dire*tno 0 +rodavnici& +re*oe;e*tron(*e +ote& i;i na Internet0& +o(taje deo ne*e od %no,o)rojni )a>a o*0+ci%a.G

.L$#"/a+" i;i *adrov(*a *o%+onenta: @ine je (vi ;j0di *oji 0 )i;o *ojoj '0n*ciji0@e(tv0j0 0 rad0 (a in'or%aciono% teno;o,ijo%& )i;o *ao +ro'e(iona;niin'or%ati@ari& )i;o *ao *ori(inici re>0;tata o)rade +odata*a. 6va;i'i*ovani(tr0@njaci (0 vita;na *o%+onenta (va*o, in'or%aciono, (i(te%a. #eni@*o o(o);je(e (a(toji od ra>vojni i %enad?era o+eracija& ana;iti@ara i di>ajnera (i(te%a&+ro,ra%era (o'tvera i ad%ini(tratora (i(te%a. 6ao dodata*& radnici 0 jednojor,ani>aciji %oraj0 )iti o(+o(o);jeni >a *orienje *a+aciteta in'or%aciono,(i(te%a. "totine %i;iona ;j0di i> cije;o, (vijeta (vje(no i;i ne(ve(no 0@e da *ori(tein'or%acione (i(te%e *ori(tei Internet. Proced0re >a *orienje& 0+rav;janje iodr?avanje in'or%acioni (i(te%a (0 deo njiove do*0%entacije. Na +ri%er&neo+odno je de'ini(ati +roced0re >a +o*retanje +ro,ra%a >a nared)0 i(+;atidooda*a& 0*;j0@0j0i +rocedre >a tren0ta* +o*retanja& *o i%a neo+odn0 do>vo;0da ,a +o*rene i *o e i%ati +ri(t0+ i>;a>ni% in'or%acija%a.G

=.O+-/a+" i;i or,ani>aciona *o%+onenta: o)0vata or,ani>acione +o(t0+*e&%etode i na@ine *oji%a (e 0(*;a0je& tj. *oordinira rad (vi *o%+onenatain'or%aciono, (i(te%a& *a*o )i one @ini;e (*;adn0 i '0n*ciona;n0 ce;in0G

/.N"(/a+" i;i %re?na *o%+onenta: odno(i (e na ra@0nar(*e %re?e >a +ove>ivanjera@0nara 0 ci;j0 ra>%ene +odata*a i *o%0ni*acija i>%e0 'i>i@*i 0da;jenira@0nara& +a (e %o?e rei da @e(t0 *o%+onent0 in'or%aciono, (i(te%a @inete;e*o%0ni*aciona (red(tva i ve>e >a +reno( +odata*a na da;jin0.

S7$)a 1: Prika# komponenata informacionog sis tema*#vor- .le"ovi+ /010+ str12

=


10/39

1.1.8 V+&(" $%#o+ma,$o%$ &$&("ma

In'or%acioni (i(te%i n0de o+eracion0 +odr*0& i%+;e%entiranje (a>nanja i +odr*0%enad?%ent0 0 ra>ni% or,ani>acija%a i +red0>ei%a.

"avre%eni in'or%acioni (i(te%i& ,enera;no ,;edano& %o,0 (e +ode;iti na:

O+erativne in'or%acione (i(te%e i "i(te%e >a +odr*0 od;0@ivanj0 0 %enad?%ent0.

Na o+erativno% nivo0 na;a>e (e (i(te%i >a o)rad0 tran(a*cija +re*o *oji (e+roi>vodi di>ajniraj0& +rave %ar*etin*e (trate,ije& *ontro;ie +roce( +roi>vodnje ia;je ,otov +roi>vod na tr?ite. #i (i(te%i a*0%0;iraj0 in'or%acije 0 )a>e *oje (0o(nova (i(te%a vie, nivoa.

4 dananji% na+redni% or,ani>acija%a i +red0>ei%a& in'or%acioni (i(te%i *oji

+odr?avaj0 vie '0n*ciona;ni jedinica %ar*etin,& 'inan(ije& +roi>vodnj0 i ;j0d(*ere(0r(eE& inte,ri(ani (0 0 t>v. (i(te%e >a +;aniranje i 0+rav;janje re(0r(i%a+red0>ea en,. $nter+ri(e re(o0rce +;annin, $RPE.

"i(te%i >a +;aniranje i 0+rav;janje re(0r(i%a +red0>ea +odr?avaj0 *o%+;etn0(e*venc0 a*tivno(ti +re*o *oji +red0>ee %o?e dodati vrijedno(t na (voja do)ra i0(;0,e. Na +ri%er& +ojedinac i;i +red0>ee& %o,0 +o(;ati +er(ona;i>ovan0nar0d?)in0 +re*o interneta& *oja e a0to%at(*i +o*ren0ti +roi>vodnj0 0 (*;ad0 (a(+eci'i*acija%a +or0@ioca +re*o (i(te%a *oji (e >ove (i(te% >a %a(ovn0+er(ona;i>acij0 +roi>voda i 0(;0,a. Nar0d?)ina (e a;je 0 %a,acine +red0>ea& 0(;0@aj0 +otre)e i do)av;ja@i%a %aterija;a neo+odni >a +roi>vodnj0. Na *raj0&

a?0riraj0 (e ra@0ni i >a+o@inje nov@ana tran(a*cija 0 (*;ad0 (a vredno0+roi>voda.

Mno,i (i(te%i >a o)rad0 tran(a*cija +odr?avaj0 e;e*tron(*o +o(;ovanje +re*oInterneta. I>%e0 o(ta;i& to (0 on;ajn (i(te%i >a *0+ovin0& on;ajn )an*a i (i(te%i*oji o(i,0ravaj0 (i,0rne tran(a*cije. Dr0,i (i(te%i n0de in'or%acije& 0(;0,eo)ra>ovanja i ra>onod0 +o >atev0.

O+erativni in'or%acioni (i(te%i ni(0 in'or%acioni (i(te%i @ija je o(novna na%ena+odr*a od;0@ivanj0.

6ao +o(e)na vr(ta in'or%acioni (i(te%a oni (0 ,;avni +roi>voa@i in'or%acija >avie *;a(e in'or%acioni (i(te%a.

Ia*o ni(0 dire*tno orijenti(ani +re%a od;0@ivanj0& i>;a>ne in'or%acije ovi (i(te%a+red(tav;jaj0 0;a>ne ve;i@ine >a dr0,e *;a(e in'or%acioni (i( te%a. 4+ravo >)o,ti (voji *ara*teri(ti*a& ovi in'or%acioni (i(te%i (0 +od;o,a >a ra>voj vii *;a(ain'or%acioni (i(te%a.

/


11/39

"i(te%i >a +odr*0 od;0@ivanja 0 %enad?%ent0 (0:1. 4+rav;ja@*i in'or%acioni (i(te%i MI"E2. "i(te%i >a +odr*0 od;0@ivanj0 D""E-. $*(+ertni (i(te%i $"E.

5a?na '0n*cija in'or%acioni (i(te%a je(te +odr*a 0na+reivanj0 >nanja.Menad?%ent *oji 7>na9 je(te %enad?%ent *oji ra(+o;a?e jedni% od vr0n(*ire(0r(a dananjice.

5e;i*i deo +o(;a 0 in'or%aciono% dr0tv0 (a(toji (e od %ani+0;acije a+(tra*tnide;ova in'or%acija i >nanja& +re ne,o dire*tno, o)raivanja& +roi>vodnje i +0tanja0 +ro%et ra>;i@iti +roi>voda. #aj deo +o(;a (e >ove rad na >nanj0 *no;ed,eor*E.

#ri o+te *ate,orije in'or%acioni (i(te%a +odr?avaj0 rad na 0na+rijeivanj0>nanja: (i(te%i >a +ro'e(iona;n0 +odr*0& *ance;arij(*i in'or%acioni (i(te%i i

(i(te%i >a 0+rav;janje >nanje%.Po(toji iro*a *ate,orija in'or%acioni (i(te%a *oji (0 di>ajnirani >a +odr*0%enad?%enta 0 jednoj or,ani>aciji.

#i (i(te%i (e )a>iraj0 na +odaci%a (i(te%a *oji o)ra0j0 tran(a*cije or,ani>acije&+odaci%a *oji do;a>e i>van or,ani>acije i +odaci%a *oji (ti?0 od +o(;ovni+artnera& +rovajdera i *;ijenata.

In'or%acioni (i(te%i ,enera;no +odr?avaj0 (ve nivoe %enad?%enta& +o@ev od oni>ad0?eni >a +;aniranje i nad,;edanje )0d?eta i tro*ova %a;i radni ,r0+a na

*rat*e (ta>e& +a do oni >a +;aniranje i nad,;edanje )0d?eta i tro*ova +;anova i(trate,ija na d0?e (ta>e& *oji (e o)i@no ti@0 ce;e or,ani>acije.

Menad?%ent (i(te%i >a *reiranje i>vetaja n0de deta;jne i o)i;ne in'or%acije 0o);i*0 i>vetaja& +red(tav;jeni i or,ani>ovani na naj+o,odniji na@in& >a (va*0o);a(t od,ovorno(ti %enad?era.

!enera;no ti i>vetaji (0 'o*0(irani na +ro;a i (adanja do,aanja 0 or,ani>aciji.Radi +revencije >atr+avanja in'or%acija%a& i>vetaji (e a0to%at(*i a;j0 (a%o 0i>0>etni% (;0@ajevi%a& i;i na (+eci'i@an >atev %enad?era.8a0donovi ra>;i*0j0 (;edee ti+ove in'or%acioni (i(te%a ///.0%a%j".o+- E:

1. "i(te%i >a o)rad0 tran(a*cija #P"EG2. Menad?er(*i (i(te%i +odr*e M""E.
http://www.znanje.org/http://www.znanje.org/


12/39

1. P+oj")(o4a%j" *+o-+am$+a%j" $ 24o9"%j" $%#o+ma,$o%$ &$&("ma

1..1 P+oj")(o4a%j" $%#o+ma,$o%$ &$&("ma

Kadata* +roje*tovanja (i(te%a je i>rada +roje*tne (+eci'i*acije (i(te%a& ta*o da)0d0 >adovo;jeni >atevi de'ini(ani 0 'a>i ana;i>e.

Na o(nov0 (ni%;jeno, (tanja i (te@eni >nanja o '0n*cioni(anj0 (i(te%a +roje*tanti%a >adata* da o+ti%i>ira in'or%acione to*ove 0 +o(tojee% or,ani>aciono%(i(te%0.

Proje*tna (+eci'i*acija je deta;jnija od (+eci'i*acija i>raeni 0 'a>i ana;i>e i ona+red(tav;ja o(novni do*0%ent *oji *ori(te +ro,ra%eri >a i>rad0 od,ovaraj0e,+ro,ra%(*o, reenja.

Proje*tna (+eci'i*acija tre)a da (adr?i deta;jan o+i(: +ro,ra%a i (vi njiovi %od0;aG di>ajna *ori(ni@*i inter'ej(aG di>ajna )a>a +odata*aG ardver(*e i (o'tver(*e +;at'or%e na *oje (e a+;i*acije o(;anjaj0.

Proje*tovanje (i(te%a (e (a(toji od ;o,i@*o, i 'i>i@*o, +roje*tovanja. Re>0;tat;o,i@*o, +roje*tovanja (0 (+eci'i*acije +roced0ra& +ro,ra%a i %od0;a& o+te(+eci'i*acije re(0r(a +otre)ni >a i%+;e%entiranje (i(te%a i ;o,i@*o +roje*tovanje)a>e +odata*a.

Re>0;tat 'i>i@*o, +roje*tovanja je *o%+;etna i deta;jna (+eci'i*acija *o%+onenti+ro,ra%a (o'tver(*i %od0;aE i )a>a +odata*a.

Kadata* +roje*tanata >a vre%e trajanja ;o,i@*o, +roje*tovanja je(te da +red;o?ea;ternativna reenja reenja >a +ro);e%e *oji (0 0o@eni i de'ini(ani +ri;i*o%ana;i>e (i(te%a i da +re+or0@e ne*o od nji *ao o+ti%a;no.

!;avni >adaci ;o,i@*o, +roje*tovanja (0: (+eci'i*acija +roced0ra *oje e (e o)av;jatiG (+eci'i*acija +ro,ra%a i od,ovaraj0i %od0;a in'or%aciono, (i(te%aG ;o,i@*o +roje*tovanje )a>e +odata*aG (+eci'i*acija *ori(ni@*o, inter'ej(a& jer je od i>0>etne va?no(ti >a 0(+eno

+rivatanje in'or%aciono, (i(te%a 0 *o%+aniji (tvaranje i di>ajniranje*ori(ni@*o, inter'ej(a +re%a >atevi%a *ori(ni*aG

(+eci'i*acija )e>)edono(ni +roced0ra i (i(te%a *ontro;a *oji e )iti0,raeni 0 in'or%acioni (i(te%G

(+eci'i*acija ( i( te%(*o, ardvera i (o'tvera *oji e (e *ori(ti ti 0in'or%aciono% (i(te%0.


13/39

#o*o% 'i>i@*o, +roje*tovanja (i(te%a +otre)no je de'ini(ati:

od,ovaraj0e 0;a>e 0 (i(te%& to +odra>0%eva 'or%at i (adr?aj +odata*a+roced0re >a njiov0 va;idacij0G

i>;a>e i> (i(te%a& odno(no i>,;ed i 'or%at od,ovaraj0i i>vetajaG

%od0;e +ro,ra%a i njiove a;,orit%eG +ot+0ni di>ajn *ori(ni@*o, inter'ej(a& to +odra>0%eva i>,;ed *ori(ni@*i

e*rana (a od,ovaraj0i% o+cija%a *oje (e n0de *ori(ni*0G 'i>i@*i di>ajn )a>e +odata*aG ardver(*e i (o'tver(*e +;at'or%e *oje e (i(te% *ori(titiG deta;jni +;an te(tiranja (o'tver(*o, re(enjaG +;an 0voenja& odno(no na@in +re;a(*a (a (taro, (i(te%a na novi.

Proje*tni t i% in'or%aciono, (i(te%a tre)a da @ini ,r0+a ; j0di ra>;i@it i(+ecija;no(ti& ta*o da )0d0 +o*rivena (va (tr0@na +odr0@ija +otre)na >a rea;i>acij0

dato, in'or%aciono, (i(te%a.4 +roje*tni ti% tre)a;o )i da )0d0 0*;j0@eni: +red(tavni* nar0@ioca +o(;a& *oji+o>naje (0tin0 +o(tojee, +o(;ovno, (i(te%a& )0d0i *ori(nici in'or%aciono,(i(te%a& (+ecija;i(ti >a ardver i (o'tver& a (ve 0 ci;j0 +red;a,anja o+ti%a;nevarijante >a i%+;e%entacij0 +roje*tovano, in'or%aciono, (i(te%a.

Pored +o%en0ti +roje*tni ti% )i tre)a;o da @ine i: +roje*tanti in'or%aciono, (i(te%a *oji i>ra0j0 *once+t i de'ini0

in'or%acioni (i(te%& 0 (*;ad0 (a 'or%0;i(ani% >atevi%a 0 'a>i ana;i>eG (i(te% ana;iti@ari *oji vre ana;i>0 +ojedini '0n*cija (i(te%a& (+eci'iciraj0

+ro,ra%(*e >ateve& i>ra0j0 do*0%entacij0 >a +roje*tovani in'or%acioni(i(te% i vre o)0*0 *ori(ni*a (i(te%aG +ro,ra%eri& *oji na o(nov0 +roje*tne (+eci'i*acije i>ra0j0 +ro,ra%(*a

reenja& te(tiraj0 i i do*0%ent0j0.

Da )i (e in'or%acioni (i(te% to )e>)o;nije i (a to %anje +ri%ed)i 0veo 0*o%+anij0& *ori(nici (e jo 0 'a>i ana;i>e i +roje*tovanja (i(te%a %oraj0in'or%i(ati& %otivi(ati i o)0@iti& odno(no );a,ovre%eno +ri%eniti >a na(t0+aj0e+ro%ene. "enn&133=.(tr.=112E

1.. P+o-+am$+a%j" $%#o+ma,$o%$ &$&("ma

4 'a>i +ro,ra%iranja in'or%aciono, (i(te%a vri (e *oordinacija i 0+rav;janje(tvarno% i>,radnjo% (i(te%a. #o*o% ove 'a>e +ro,ra%eri +i0 neo+odne+ro,ra%e& vri (e njiovo te(tiranje i +ie (e od,ovaraj0a do*0%entacija >a*ori(ni*e.


14/39

34 ovoj 'a>i (e naj+re 0tvr0je ra(+ored +o(;ova& a +oto% *o e +i(ati +ro,ra%e& +o*o% ra(+ored0 i +rona;a>e (e na@ini >a njiovo te(tiranje.Pre%a (+eci'i*aciji *oj0 (0 da;i +roje*tanti i ana;iti@ari +ro,ra%eri +i0+ro,ra%(*i *od& da*;e +ro,ra%eri i>ra0j0 *od *oji je +otre)an >a a0to%ati>acij0

+o(;ovni +roce(a i >a (tvaranje ?e;jeni i>vetaja.Ka +i(anje (avre%eno, a+;i*aciono, (o'tvera *ori(te (e naj@ee (avre%eni+ro,ra%(*i je>ici @etvrte ,eneracije i o)je*tno orijenti(ani +ro,ra%(*i je>ici.Na+i(ani +ro,ra% tre)a da )0de *ore*tan& +o0>dan i do*0%entovan.

5e;i*i >na@aj >a (a% (o'tver i%aj0 *o%entari& +ri%ed)e& +re+or0*e jer je (a%o (anji%a on +ot+0n& ;a*o @it;jiv i (+re%an >a %odi'i*acije.

Po(;e ove 'a>e (;edi te(tiranje& a *a*o )i (e do*a>a;o da +ro,ra% radi *a*o je ina%eravano. #e(tiranje +odra>0%eva da (e ceo (i(te% i;i (a%o ne*e od nje,ovi

*o%+onenti +0(te 0 +ro)ni rad *a*o )i (e 0 +roce(0 e*(+;oatacije (i(te%a 0tvrdi;eevent0a;ne ,re*e i;i nedo(taci.

Do* (e ne*a od te(tiranja vre 0 to*0 i>rade (a%o, +ro,ra%a 'ina;no te(tiranje (evri te* onda *ada je ceo +ro,ra% ,otov.

Kavrno te(tiranje +odra>0%eva te(tiranje ce;o, +ro,ra%(*o, +a*eta 0 ci;j00tvrivanja nedo(tata*a. Pri;i*o% te(tiranja %o,0 (e *ori(titi (tvarni +odaci i;i+ro,ra%eri %o,0 *ori(titi +roi>vo;jne +odat*e.

Po(t0+a* te(tiranja %ora )iti )ri?;jivo +ri+re%;jen i *onci+iran& a to (e o)e>)e0je

donoenje% +;ana o te(tiranj0& *oji% (e 0tvr0je redo(;ed *odiranja i te(tiranja+ojedini %od0;a (i(te%a.

Na*on 0(vojeno, +;ana te(tiranja 0tvr0je (e +roced0ra te(tiranja& +ri @e%0 (e >a(va*0 'a>0 0tvr0j0 0;a>ni +odaci i o@e*ivani +odaci na i>;a>0 %od0;a. Do)ijenire>0;tati te(tiranja (e +ro0@avaj0.

Radi +oveanja e'e*tivno(ti +roce(a te(tiranja& *ori(ti (e (et a;ata.

Proce( te(tiranja (o'tvera o)0vata te(tiranje %od0;a& te(tiranje inte,racije&(i(te%(*o te(tiranje& ate(tiranje i in(ta;aciono te(tiranje.

T"&($+a%j" mo!27a(e vri na*on *odiranja %od0;a& *ada (e vri nje,ov +re,;ed& ite(tiranje 0na+red 0tvreno% +roced0ro%.

T"&($+a%j" $%("-+a,$j" (e vri na*on *odiranja (vi %od0;a i nj iovo,individ0a;no, te(tiranja. Po(t0+a* te(tiranja (e vri ta*o to (e 0 ce;in0 *oja (ete(tira 0*;j0@0j0 jedan +o jedan %od0;. Po(t0+a* te(tiranja (e na(tav;ja (ve do* (ene inte,ri0 (vi %od0;i 0 ce;in0 *oja (e te(tira.


15/39

1ateva (+ecija;no+ri;a,oen (i(te% o)0*e: r0*ovod(tvo oe da >na *oje in'or%acije (i( te%o%o,0ava& *ori(nici (e o)0@avaj0 >a rad na (i(te%0& a teni@*o o(o);je (eo(+o(o);java da odr?ava (i(te% 0 i(+ravno% (tanj0. "ve tri ,r0+e >atevaj0ra>;i@ite vr(te do*0%entacije i +rir0@ni*a >a rad.

Pa?;jivo% +ri+re%o% tre)a o%o,0iti +re;a>a* (a jedno, in'or%aciono, (i(te%ana dr0,i in'or%acioni (i(te%& *a*o )i i(to +rote*;o )e> vei +ro);e%a.

Po(toje tri (tandardne %etode >a 0voenje novo, in'or%aciono, (i(te%aRo)(on&133&(tr.2/E:1E +ara;e;noG2E +o(te+eno i-E dire*tno 0voenje.

"va*a od tri %etode i%a (voje +redno(ti i %ane.

Pa+a7"7%o 24o9"%j" >ateva i(tovre%eni rad i (taro, i novo, (i(te%a& (ao+eratoro% *oji 0no(i +odat*e 0 o)a (i(te%a >a o)rad0 i 0+ore0je do)ijenere>0;tate. A*o o)a (i(te%a i%aj0 i(te re>0;tate& tada novi (i(te% >a%enj0je (tari.A*o re>0;tati ne od,ovaraj0& ana;iti@ar %ora doraditi (i(te% i na(taviti te(tiranje.Para;e;no 0voenje (e *ori(ti 0 (;0@aj0 *ada novi (i(te% >a%enj0je (tari (;i@an(i(te%. On ta*oe +r0?a odreeni nivo (i,0rno(ti C n+r. a*o novi (i(te% 7+adne9&(tari (i(te% e na(taviti (a rado%.


16/39

11Me0ti%& o+a(no(t (e +ojav;j0je a*o or,ani>acija o(eaj0i *o%'or 0 rad0 (anovi% (i(te%o%& ov0 'a>0 +rod0?i vie ne,o to je to +otre)no >a rea;no+rivatanje novo, (i(te%a.

#ro*ovi ova*vo, 0voenja (0 vi(o*i& jer 0 dato% (;0@aj0 *ori(nici i(te +odat*e0no(e dva +0ta.

Po&("*"%o 24o9"%j" o%o,0ava +o(;ovno% (i(te%0 da +o(te+eno >a%eni+o(tojei (i(te% novi%. 6ada *ori(nici +o(tan0 0+o>nati (a (+eci'i@ni% de;ovi%a'0n*cioni(anja (i(te%a oni %o,0 na+0(titi od,ovaraj0i deo (taro, (i(te%a.

Ova*av na@in 0voenja +red(tav;ja %anji troa* no to je to (;0@aj (a +ara;e;ni%0voenje%& jer (e na taj na@in i>)e,ava dvo(tr0*o 0noenje +odata*a& %e0ti%&+o(te+eno 0voenje %o?e >)0niti *ori(ni*e a*o i(tovre%eno vide re>0;tate o)a(i(te%a.

Po(te+eno 0voenje *o@i r0*ovod(tvo 0 ocenjivanj0 +o(;ovni o(o)ina (i(te%a& jerne o%o,0ava ;a*o 0+oreivanje (i(te%a.

D$+")(%o 24o9"%j"+odra>0%eva +ot+0n0 i tren0tn0 >a%en0 (taro, (i(te%a novi%(i(te%o%. B0d0i da e;i%inie re>ervn0 o+re%0& ova %etoda >ateva +a?;jivote(tiranje i no(i vee ri>i*e no +retodna dva %etoda.

Od (ve tri %etode dire*tno 0voenje *ota naj%anje& a;i +odra>0%eva +rivatanjenajvee, ri>i*a. Ia*o e;i%inie >)r*0 *oja %o?e na(tati o*o to,a *oji (i(te% (tvara*oje +odat*e nedo(tata* re>ervne o+re%e %o?e (+re@iti njen0 +ri%en0 0

or,ani>aciji.

S7$)a : Paralelni prika# meto"a uvoenja novog informacionog sistema*#vor- www.znanje.org
http://www.znanje.org/http://www.znanje.org/


17/39

12

4voenje novo, in'or%aciono, (i(te%a +red(tav;ja veo%a o(et;jiv0 a*tivno(t&>)o, to,a (e 0voenje %ora ja*o +a?;jivo +;anirati. Ovo je veo%a va?no& jer+ro%aaji i ,re*e na +o@et*0 0voenja novo, in'or%aciono, (i(te%a %o,0 da(tvore ot+or +re%a nje,ovo% *orienj0.

Na *raj0 (i(te% %ora +roi i >vani@no +rivatanje& to (e deava na*on d0,o, rada(i(te%a& *ada (e *ori(nici 0+o>naj0 (a nji%. 4 to% tren0t*0 *ori(nici& r0*ovod(tvoi *adrovi >a odr?avanje +a?;jivo *riti*0j0 (i(te%& 0*a>0j0i na nje,ove +redno(ti i(;a)o(ti.

1..8 F2%),$o%$&a%j" $%#o+ma,$o%$ &$&("ma

#o*o% '0n*cioni(anja in'or%aciono, (i(te%a )ie +otre)no 0raditi od,ovaraj0e+ro%ene i %odi'i*acije 0 (i(te%0 da )i (e i(+ravi;e ,re*e& +o)o;jao rad te*0i'0n*cija i ;i (e doda;e nove %o,0no(ti >a rad& a*o +o(toji +otre)a >a+roirivanje% (i(te%a.

Po(toje tri vr(te odr?avanja (i(te%a:

*ore*tivno: ot*;anjanje ,rea*a& *oje (0 na@ini;i +roje*tanti i +ro,ra%eriG

ada+tivno: i>%ena (i(te%a >)o, +ro%ena 0 o*o;ini 0 *ojoj (i(te% radiardver(*oj i (o'tver(*ojEG

+er'e*tivno: i>%ene *oje na(taj0 *ao re>0;tat >ateva *ori(ni*a& a >a ci;ji%aj0 +o)o;janje i;i %odi'i*ovanje (i(te%a& ta*o da >adovo;ji +otre)e*ori(ni*a.

Per'e*tivno odr?avanje i>i(*0je najvei o)i% i>dvajanja 0 (%i(;0 tro*ova& +a jeo(novni *riterij0% >a ocen0 *va;iteta do)ijeno, in'or%aciono, (i(te%a +ored+rod0*tivno(ti *oj0 o)e>)e0je i (te+en i>%e;jivo(ti *oj0 +r0?a.

6a*o )i (i(te% ;a*o +odno(io @e(te i>%ene& +otre)no je da )0de ;a*o i>%en;jiv. Da)i ora)ri;i i do>vo;i;i +ro%ene 0 (i(te%0& ana;iti@ari %o,0 da daj0 'or%0;ar& 0*o%e *ori(nici %o,0 da o+i0 ,re*e *oje (0 to*o% rada 0o@i;i i;i da +red;a?0+ro%ene i da naved0 e'e*te ti +ro%ena na rad.

Ova*av +ri(t0+ ora)r0je *ori(ni*e da daj0 (voje *o%entare& da *on(tantnora>%i;jaj0 o 0na+reivanj0 (i(te%a. Naravno& +o+0njeni 'or%0;ari tre)aj0 da (e

+eriodi@no do(tav;jaj0 ra@0n(*o% centr0& @iji )i radnici tre)a;i da ra>%atraj0navedena o+a?anja i da +ri%ene +red;o?ena reenja i (0,e(trije& odno(no daot*;one 0o@ene ,re*e.

6orienje% A"$ a;ata i nove ,eneracije +ro,ra%(*i je>i*a ove +ro%ene %o,0(e (+rove(ti i ;a*e i e'i*a(nije.


18/39

1-

!;avne '0n*cije ra@0nar(*o, centra 0 'a>i odr?avanja (i(te%a (0: %odi'i*acija +o(tojee, a+;i*ativno, (o'tvera i i>rada novi a+;i*acija 0

(*;ad0 (a >atevi%a *ori(ni*a&

odr?avanje ardvera i (o'tvera& odr?avanje centra;ne )a>e +odata*a& >atita +odata*a od neov;aeno, *orienja& (ta;na o)0*a (vi *ori(ni*a 0(;0,a in'or%aciono, (i(te%a.

"avre%eni ra@0nar(*i centar o)i@no i%a *adrove >a odr?avanje i ,r0+0 *adrova >ara>voj (i(te%a. 6adrovi >a odr?avanje o)0vataj0 onaj deo >a+o(;eni *oji (e)ave +raenje% rada +o(tojei ardver(*i i (o'tver(*i re(0r(a. #o (0& +oredteni@*o, o(o);ja& (+ecija;i(ti& (i(te% in?injeri i (i(te% ana;iti@ari.

O(novni >adata* ,r0+e >a ra>voj je(te ra>voj (o'tvera& a 0 odreeni% (it0acija%a i

ra>voj ce;o*0+no, (i(te%a& naj@ee 0 o*vir0 +roje*tno, ti%a. Novi in'or%acioni(i(te% i nova or,ani>acija *oj0 on >ateva& tre)a da +odr?e *va;itetnij0 o)rad0 i*retanje +odata*a i in'or%acija.

Ocena '0n*cioni(anja novo, in'or%aciono, (i(te%a tre)a da (adr?i *riti@*o+raenje i vrednovanje in'or%aciono, (i(te%a *ao ce;ine i nje,ovi +od(i(te%a.6ro> ocen0 novo0vedeno, in'or%aciono, (i(te%a& ne vredn0je (e (a%o nje,ovateno;o*a '0n*ciona;no(t ve i nje,ova e*ono%(*a i(+;ativo(t.

6ao +o(;edica 0voenja novo, in'or%aciono, (i(te%a (ve +ojedina@ne a*tivno(ti*oje (e odvijaj0 0 +o(;ovno% (i(te%0 tre)a;o )i da (e odvijaj0 *va;itetnije.

e;ovito *orienje in'or%acioni (i(te%a 0 +roce(0 0+rav;janja +red0>ee%one%o,0eno je )rojni% i >na@ajni% o,rani@enji%a or,ani>acione +rirode.

";a)o *orienje in'or%acioni (i(te%a je 0 (;0@aj0 (;o?ene or,ani>acione(tr0*t0re& de>inte,racije ce;ine i de;ova& ra>0eni '0n*cija& neade*vatno, na@ina i(adr?aja r0*ovoenja& @a* i a*o (e radi o naj(avre%eniji% teno;o,ija%a.

A*o (0 ne(ta)i;ni 0(;ovi +rivreivanja& ,de +o(toji dnevna dina%i*a cena&ne%o,0e je *orienje in'or%acija @a* i i> najo+re%;jenije, (i(te%a& odno(no @a*i naj)o;ji in'or%acioni (i(te%i )ivaj0 vraeni na nivo dorade +odata*a. ";0?)a

nad;e?na >a ra>voj in'or%aciono, (i(te%a %ora +ratiti rea;i>acij0 +;aniranie*ono%(*i e'e*ata '0n*cioni(anja odreeni +od(i(te%a i dati ana;i>0 to,o(tvarenja. Ona je d0?na da o ovo%e o)ave(ti nad;e?ne or,ane 0+rav;janja.

Mo?e (e doi i 0 (it0acij0 da ?e;jeni e'e*ti +ri%ene (i(te%a i>o(tan0& a 0 to%(;0@aj0 neo+odno je +ronai 0>ro*e.


19/39

14>roci (0 naj@ee Nova*ovi&Mi;anovi&5e;jovi&2a%aan +o(ao& a;i je neo+odan& 0 (;0@aj0 or,ani>acioni+ro%aaja. )a!+o4&)" *+$+o!" C *ada (e 0>roci %o,0 nai 0 ot+or0 +ri%eni novo,

in'or%aciono, (i(te%a. 4*o;i*o ;j0d(*i 'a*tor ne >adovo;java i a*o ne+rivata novi in'or%acioni (i( te% ni naj)o;ja o+re%a i or,ani>acija nee )itide;otvorna. Dr0,i a(+e*t ovo, +ro);e%a je neod,ovaraj0i *adar i;i +a*neod,ovaraj0i +ro'i; *adrova. 4 to% (;0@aj0 (e 0+o;javaj0 (tr0@njaci (a(trane& dodatno (e o)0@ava +o(tojei *adar& (ti+endira %;adi *adar i (;[email protected]

&*o7j%$ 2($,aj$ C 0>ro* (0 0*o;i*o *retanja 0 %a*ro o*r0?enj0 ne id0 0+ri;o, +o(;ovanj0 +red0>ea. 4 (;0@aj0 ve;i*i in';atorni *retanja& rece(ije&+rivredni );o*ada i dr. ote?ava (e +o(;ovanje +o(;ovanje +red0>ea& to (e

dire*tno odno(i i na '0n*cioni(anje (a%o, in'or%aciono, (i(te%a.

Ka novi in'or%acioni (i(te% je )itno da )0de ';e*(i)i;an& ta*o da %o?e )r>o da (e+ri;a,odi +ro%ena%a +o(;ovno, (i(te%a& da (e %o?e 0ve(ti >a re;ativno *rat*ovre%e& da (e i> )a>e +odata*a %o?e do)iti )i;o *oja ?e;jena in'or%acija& *oja i%a(%i(;a >a dati nivo od;0@ivanja i da o%o,0ava raciona;no +o(;ovanje.


20/39

1=

II SPECIJALNI DEO

. UVOENJE INFORMACIONOG SISTEMA U KOMPANIJU:VELEFARM;

.1 OPIS TRENUTNOG STANJA

.1.1 K+a(a) $&(o+$ja( )om*a%$j" :V"7"#a+m;

5e;e'ar% je ve -2 ,odine +o0>dan +artner najvei% do%ai% i ino(trani% +roi>voa@i%a;e*ova& %edicin(*e o+re%e i (red(tava& +o%oni ;e*oviti (red(tava& *ao i(+ecija;i>ovani +ro,ra%a. Re,iona;na di(tri)0tivna %re?a 0 "r)iji& Re+0);ici "r+(*oj irnoj !ori& o%o,0ava do(tav0 +roi>voda 0 naj*rae% %o,0e% ro*0.

Po(;ovni +roce(i 5e;e'ar%a odvijaj0 (e +o (tandardi%a do)re di(tri)0tivne +ra*(e& a od1333. ,odine 5e;e'ar% +rvi 0vodi (i(te% *va;iteta. Po(;ovanje je (tandardi>ovano 0(e,%enti%a +roi>voda& +roce(a i 0(;0,a (a %e0narodni% (erti'i*ati%a $N I"O3vodi%a. Proi>voa@i& *0+ci& *ao i )rojni dr0,i (aradnici& +re+o>naj0 0 5e;e'ar%0naj)o;je, +artnera >a rea;i>acij0 (voji +o(;ovni +;anova& to re>0;tira d0,o,odinji%0(+eni% +o(;ovanje% i o)i%o% +ro%eta %ereni% (totina%a %i;iona e0ra.

Dana( je& *ao i decenija%a 0na>ad& 5e;e'ar% )e;e?i 0(+ee 0 )rojni% (e,%enti%a+o(;ovanja .ve;e'ar%.r(E:

najvei a(orti%an ;e*ova& o+re%e i (red(tava >a dija,no(ti*0 i ;e@enjeG najvei )roj *0+aca 0 >drav(tveni% i a+ote*ar(*i% 0(tanova%aG


21/39

najvei i naj%oderniji (*;adini *a+acitetiG

naj%oderniji vo>ni +ar* >a do(tav0 ;e*ova i o(ta;i (red(tavaG

1/

ve;i*i )roj (tr0@nja*a ra>;i@iti +ro'i;aG najvea %re?a +o(;ovnodi(tri)0tivni centara 0 "r)iji i re,ion0G

0(*;aeno(t +o(;ovanja (a (vi% +rinci+i%a do)re di(tri)0tivne +ra*(eG

najvei +o(;ovni +riod i +o(;ovna do)itG i

;ider 0 0voenj0 (i(te%a *va;iteta od 1333. ,odine.

.1. O*$& *+o'7"ma

Ia*o 5e;e'ar% ve ne*o;i*o ,odina 0na>ad i%a ra>vijen in'or%acioni (i(te%&+ra*(a je +o*a>a;a da dati (i(te% nije (veo)0vatan i da ne +r0?a (vi% nivoi%a0+rav;janja& a naro@ito oni% najvi;ji%& donoenje ade*vatni od;0*a. Podaci iin'or%acije (0 centra;i>ovane& *ao i +ri(t0+.

B0d0i da je (tr0*t0ra 5e;e'ar%a veo%a ra>,ranata C +o(toji +otre)a >a+o(tojanje% (i(te%a *oji %o?e da o%o,0i ade*vatan i neo%etan& ne+re*idan to*in'or%acija o ra>;i@iti% a(+e*ti%a +o(;ovanja& a ta*o da (e o%o,0i +ravi;nodonoenje od;0*a& *oje e o%o,0iti +ovratno o(tvarivanje *on*0rent(*e +redno(tina tr?it0.


22/39

S7$)a 5: $a#granatost mre3e Velefarm*#vor- www.velefarm.rs

1Potre)no je da +o(toji vi(o* (te+en +ove>ano(ti *o%ercija;ni (;0?)i& @i%e e (e

+o)o;jati *va;itet od;0*a ve>ani >a +roce( +ro>vodnje& o(tvariti (ta;ni 'id)e* o>adovo;j(tv0 *;ijenata i(+or0*o%& *va;iteto% +roi>voda i +ri(t0+ dr0,i% )itni%i'nor%acija%a.

Ka a*t0e;ni in'or%acioni (i(te% %o?e (e rei da je +reterano centra;i>ovan&nedovo;jno ';e*(i)i;an& da daje in'or%acije *oje (0& (a (tati(ti@*o, a(+e*ta+o(%atrano& ta@ne& a;i i+a* ne +red(tav;jaj0 verodo(tojan odra> +otre)a *;ijenata&tren0tni *a+aciteta (vi jedinica 5e;e'ar%a i ne +r0?aj0 +od;o,0 >a 0na+reenje.

4 to% (%i(;0& (a% %enad?%ent& *a*o na najvie% nivo0& ta*o i na nivo0 ;o*a;nijedinica 0 o*vir0 (a%e *o%+anije& i(*a>ao je +otre)0 >a 0voenje% novo,

in'or%aciono, (i(te%a& 0 to je *rae% %o,0e% ro*0.

.1.5 Po&(oj"ajedni@*0 dodirn0 ta@*0 0 *ojoj (e(0(re0 o(ta;e jedinice 5e;e'ar%a& +ra*ti@no& do;a>i (a%o do +re0>i%anjain'or%acija& a;i ne i do intera*cije i>%e0 o(ta;i jedinica 5e;e'ar%a& ta*o da&reci%o 0 jedno% tren0t*0 0 rea;no% vre%en0& ne +o(toji to* in'or%acija i>%e0
http://www.velefarm.rs/http://www.velefarm.rs/


23/39

n+r. jedinice A *oja (e na;a>i n+r. 0 Novo% (ad0& i jedinice B *oja (e na;a>i 0Banja 80ci.

S7$)a 8= Prika# sa"a,njeg informacionog sistema*#vor- (osilj'i+/004+str12

14 to% (%i(;0& %o?e (e rei da je to* *o%0ni*acije +ra*ti@no jedno(%eran& ia*o (e

@ini da +o(toji dvo(%erno(t to*a *oja je (a@injena 0 (;anj0 in'or%acija (erver0& i+re0>i%anj0 in'or%acija (a (ervera.

"a%a +ove>ano(t centara je ;oa C od de(et centara *o;i*o +otoji 0 %re?i75e;e'ar%a9 na teritoriji Re+0);i*e "r)ije& ne +o(toji ja(na ve>a i +ove>ano(t nitii>%e0 jedno, centra& niti 0(+o(tav;jen to* in'or%acija %e0 nji%a& +odaci (e*re0 jedno(%erno i daj0 (e o+et jedno(%erno.

Ia*o jedinice i%aj0 ni?i 0+rav;ja@*i a0toritet& i+a* i nji%a (0 +otre)ne odreenein'or%acije& @iji% +o(edovanje% )i (e +o)o;jao *on*0rent(*i a(+e*t 75e;e'ar%a9na tr?it0& a ne tre)a ni >ane%ariti %o,0no(t da +ri(t0+ in'or%acija%a

ana;iti@ari%a ra>;i@iti jedinica %o?e dove(ti do neo@e*ivano, inventivno, +roce(aC +one*ad %o?da *adrov(*a (;0?)a jedne jedinice ne%a *a+acitet da (a,;eda(o+(tvene (+o(o)no(ti& +ro);e%e C i;i +a*& dr0,a jedinica i%a reenje >a njiov+ro);e%& jer je nedavno i (a%a i%a;a ta*av +ro);e%.

"tvaranje% novo, in'or%aciono, (i(te%a& >a+ravo )i (e (a@inio e;e*tron(*i nervni(i(te% 75e;e'ar%a9 *oji )i o%o,0io ne(%etano *retanje in'or%acija 0 (vi%(%erovi%a 0n0tar or,ani>acije& a 0 ci;j0 +o)o;janja *on*0rentno(ti& i%anja


24/39

(ta;no, 'id)e*a (a tr?ita o +otre)a%a& %i;jenji%a *;ijenata& +otencija;i%a >ao(tvarivanje 'inan(ij(*i re>0;tata& +ro(tor0 >a ra>voj novi +roi>voda i;i+o)o;janje +o(tojei i (;.

S7$)a > = 5ovi informacioni sistem Velefarma*#vor- .le"ovi+/010+str/6

13Ova*av (i(te% od,ovara (a%oj +rirodi or,ani>acione (tr0*t0re 75e;e'ar%a9&o%o,0ava vei (te+en inte,ri(ano(ti jedinica& ne+re*idan to* ra>;i@iti vr(tin'or%acija& *oje %o,0 )iti od +re(0dno, >na@aja >a donoenje od;0*a& *a*o nacentra;no% nivo0& ta*o i na nivo0 jedinica.

. Ko+a,$ 2 24o9"%j2 %o4o- &$&("ma 2 )om*a%$j$ V"7"#a+m

..1 S(2!$ja $04o!7j$4o&($

4(+ena +ri%ena in'or%aciono, (i(te%a je i>a>ov& %no,i +roje*ti in'or%acioni

(i(te%a +ro+adaj0. Le(to ti +roje*ti +ro)ijaj0 vre%en(*e ro*ove i;i )0d?et i;i nedono(e o@e*ivane do)iti. "*oranja (t0dija 1- ve;i*i or,ani>acija i> 46& 4"A idr0,i dr?ava +o*a>0je o)oje& i va?no(tvodjenja +roje*tata *ao i njiove i>a>ove6PM!& 2acija 0 +o(;ednji12 %e(eci i(*0(i;o +ro+a(t I# +roje*ata. Pro(e@an +o(;ovni ,0)ita* je )io1%i;iona do;ara +o +roje*t0 do* je najvei ,0)ita* i>no(io 2-- %i;iona do;ara.


25/39

Ovi ne0(+e(i (0 @e(to re>0;tat ,rea*a na+rav;jeni 0 +;aniranj0 (i(te%a do* (0dr0,i (i(te%i o(0eni na +ro+a(t od (a%o, +o@et*a >)o, to,a to ni(0 )i;ineo+odni i;i (0 ne(+o(o)ni da +r0?e ono to (e od nji o@e*iva;o.

6PM! i(tra?ivanje i> 2adovo;java +otre)e nar0@ioca.";edei *riterij0%i (0 )i;i naj@ee *orieni da (e oceni 0(+e >avreno, +roje*ta:

Kadovo;javanje +otre)a nar0@ioca /E Pravovre%ena i(+or0*a 21 Ne+re*ora@ivanje )0d?eta 3E Podjedna* >na@aj (va tri +retodna *riterij0%a 2E

Ne0(+e 0 rea;i>aciji +roje*ta @e(to je 0>ro*ovan ;oi% voenje% inicijacije i;i+o@etne 'a>e +roje*ta.

Inicijacija je +rva 'a>a 0 ra>voj0 ne*o, in'or%aciono, (i(te%a. Njeni ci;jevi (0 da0(tanovi da ;i je +roje*at i>vod;jiv i da o)e>)edi 0(+eno(t +roje*ta.

"t0dija i>vod;jivo(ti je a*tivno(t na +o@et*0 +roje*ta *oje tre)a da 0veri da je+roje*at >drav +o(;ovni +red;o,. I>vetaj (t0dije i>vod;jivo(ti ana;i>iraneo+odno(t *ao i 0ticaj (i(te%a i ra>%atra a;ternative >a na)av*0 +ro,ra%a io)i@no (e (%atra de;o% 'a>e inicijacije +roje*ta.

2avreta*. Ovde& *ao i 0 (va*o% +roje*t0in'or%aciono, (i(te%a& ,;avna a*tivno(t(t0dije i>vod;jivo(ti )i )i;a ana;i>atro*ova i *ori(ti *oja tre)a da +roveri da ;i *ori(ti *oje (i(te% (o)o% dono(i+reva>i;a>e tro*ove. O(ta;i 'a*tori *ao to je 0ticaj na o(o);je e i(to ta*o )iti

0>eti 0o)>ir i de'ini(ati o)i% +roje*ta. A*tivno(ti *oje (e deavaj0 0 o*vir0+o@etne 'a>e +roje*ta (0 i>nete 0 ta)e;i:

Ta'"7a 1: .lavne aktivnosti tokom incijalne fa#e projekta uvoenja informacionogsistema


26/39

*#vor- (osilj'i+/011+s tr 7/

21Pri%e0je%o da 0 inicija;noj 'a>i +roje*ta ana;i>a i>vod;jivo(ti %o?e i%ati dve>a(e)ne 'a>e.4 +rvoj o+ta i>vod;jivo(t %o?e )iti 0(tanov;jena 0tvrivanje%+otre)a i ci;jeva (i(te%a. A*o (e done(e od;0*a da je +roje*at vredan +a?nje& )ie0raena deta;jnija +rocena do(t0+ni reenja ra>;i@iti do)av;ja@a.

"*ica +ri*a>0je ti+i@an redo(;ed a*tivno(ti 0 to*0 inicija;ne 'a>e +roje*ta. Ka vee+roje*te *ao to je (i(te% e;e*tron(*e tr,ovine 0 )anci& (t0dija i>vod;jivo(ti e )itira>%atrana od (trane ,r0+e vie, r0*ovod(tva *ao to (0 teni@*i dire*tor&'inan(ij(*i dire*tor& dire*tor i;i %enad?er in'or%aciono, (i(te%a i +red(tavniciode;jenja i;i +roce(a *oji e *ori(titi (i(te%. Ka %anje +roje*t%enad?er ode;jenja%o?e )iti jedina o(o)a *oja e )iti 0*;j0@ena a*o ona i;i on (a%o(ta;no od;0@0je o)0d?et0. Ovo tre)a i>)e,avati jer (e %o?e de(iti da ve +o(toje (i(te%i 0 o*vir0or,ani>acije *oji >a dovo;javaj0 +otre)e i;i (0 0 *on';i*t0 (a +red;o?eni%(i(te%o%.


27/39

.. Ra07o0$ 0a $%$,$+a%j" *+oj")(a 24o9"%ja %o4o- &$&("ma

1. Co&( +"!2,($o% ? Sma%j"%j" (+o@)o4a . "%anjenje tro*ova je @e(to *;j0@nira>;o, >a 0voenje novo, (i(te%a. Ovaj 'a*tor je re;ativno ;a*o +rera@0nati i ;a*oje ra>0%;j iv i teni@*o% *ao i 'inan(ij(*o% dire*tor0.

Ka n+r. novi )an*ar(*i (i(te% (%anjenje tro*ova (e %o?e %eriti %etodo%(%anjenja tro*ova +o tran(a*ciji C tran(a*cija i>%e0 *ori(ni*a i o(o);jate;e'on(*i% +0te% i;i 0 'i;ija;i ;i@no %o?e da *ota ne*o;i*o evra do* jedan on;ine(i(te% ne 0>ro*0je ni*a*ve tro*ove dire*tno ve>ane >a o(o);je.

. Ca*a'$7$( ? S*o&o'%o&(. Novi in'or%acioni (i(te% %o?e o)e>)editi nov0(+o(o)no(t da (e +o(ti,ne neto to do tada nije )i;o %o,0e. Na +ri%er& (tvaranjeon;ine )an*ar(tva +re*o internet (tranice +r0?a %o,0no(t nove +rodajne(+o(o)no(ti. In'or%acioni (i(te% (e i(to ta*o %o?e0na+rediti da +o)o;ja ve+o(toje0 (+o(o)no(t 0*o;i*o je *a+acitet )io o,rani@avaj0i 'a*tor.

Na +ri%er& irenje +o(;ovanja %o?e +roi>ve(ti o+tereeno(t *oj0 +o(tojei (i(te%ne %o?e da +odne(e *o%+anija 0 e*(+an>iji %o?e ot*riti da njen +o(tojei (i(te%ne %o?e da i>ae na *raj (a )roje% +ri%;jeni nar0d?)ina. Po)o;janje (+o(o)no(ti(i( te%a (e %o?e o(tvariti +oveanje% %e%orij(*o, %*a+aciteta i;i0na+reivanje% +ro,ra%a ver>ijo% (a novi% %o,0no(ti%a. o;and(*a )an*aIN!Direct .in,direct.co%E je +rido)i;a %i;ione novi *ori(ni*a 0 ra>;i@iti%>e%;ja%a 0*;j0@0j0i i 5e;i*0 Britanij0& A0(tra;ij0 i Novi Ke;and )e> +otre)e >a%re?o% 'i;ija;a 0vodei on;ine tedni ra@0n >a *oji nije )i;o neo+odno i%ati%re?0 'i;ija;a.

5. Comm2%$,a($o% ? Kom2%$)a,$ja. Jedan od ci;jeva e;e*tron(*o, +o(;ovanja je+o)o;janje interne *o%0ni*acije& )a>irane na 0n0tranjoj intranet %re?i i(+o;janje *o%0ni*acije (a*ori(nici%a& do)av;ja@ i%a i o(ta;i% +artneri%a.

228. C2&(om"+ S"+4$," ? Ko+$&%$B)$ &"+4$&. 6ori(ni@*i (ervi( (e %o?e dire*tno0na+rediti 0voenje% (i(te%a *oji je 7o*ren0t *ori(ni*09 )i;o da ,a on (a% *ori(tii;i da (e *ori(ti 0 nje,ovo% +ri(0(tv0.

6ori(ni@*i (ervi( (e %o?e i indire*tno 0na+rediti: *o%+anija %o?e da *0+i+o)o;jani (i( te% >a o)rad0 nar0d?)ina *oji (*ra0je vre%e +otre)no >anar0@ivanje i i(+or0*0 ro)e *0+ci%a i na taj na@in 7o(;o)odi9 o(o);je i o%o,0i i%

da vie vre%ena +o(ve0j0 te?i% +ro);e%i%a *ori(ni@*o, (ervi(a.>. Co%(+o7 ? Ko%(+o7a. 6ontro;a (e %o?e 0na+rediti *ro> )o;ji +roto* in'or%acija%enad?eri%a. Menad?er +rodaje *oji do)ija nede;jne i>vetaje o re>0;tati%a njenii;i nje,ovi +rodavaca je 0)o;joj +o>iciji da 0ti@e i;i *ontro;ie ne,o %enad?er *ojido)ija %e(e@ne i>vetaje.


28/39

On;ine (i(te% o)e>)e0je %enad?eri%a i>vetaje o naja*tivniji% *ori(nici%a *aoi o nea*tivni% *ori(nici%a *oji (i(te% vie 0o+(te ne *ori(te. Ra>ni% a*cija%a (eonda %o,0 ora)riti nea*tivni *ori(nici da +o@n0 vie da *ori(te (i(te%.

. Com*"($($4" a!4a%(a-" ? Ko%)2+"%(%o&(. A*o in'or%acij(*i (i(te% %o?e da

+r0?i +redno(t nad *on*0rencijo% *ro> ,ore navedene *ori(ti& onda (e +o(ti?e)o;ja *on*0rentno(t 0 odno(0 na o(ta;e *o%+anije.

Na +ri%er& (0+er%ar*et #e(co .te(co.co%E je )io jedan od +rvi i> (vo,(e*tora *oji je 0veo *0+ovin0 i> 'ote;je& (ada i%a %no,o vei 0deo 0 on;ine*0+ovini ne,o 0 (voji% +rodavnica%a.

";i@no to%e& De;; je 0veo De;; Pre%ier tt+:+re%ier.de;;.co%E *ao on;inena)avni (ervi( >a (voje +o(;ovne *ori(ni*e. Predno(t >a@etni*a ne*o, novo, vida0(;0,e (e o,;eda 0 to%e da nje,ovi riva;i i%aj0 +ote*oe da >a (e)e +rido)ij0%0terije *oje (0 ve navi*n0te na ono, *oji je +rvi doao i taj +roce( %o?e da

traje ,odina%a.Ne*i teoreti@ari *ao Nico;a( arr (a arvard(*e *o;e )i>ni(a (%atraj0 da jeova*o (te@ena *on*0rentno(t +ro;a>na jer *on*0renti *o+iraj0 inovacije. Ca++5&(+.>31E

A;ternativna indi*acija +otre)e >a novi% (i(te%o% je +itanje:6a*ve )i )i;e +o(;edice ne+o(edovanja +red;o?eno, (i(te%a6ori(ti >a )an*0 i njene *o%itente *oje dono(i 0voenje on;ine )an*ar(*o, iin'or%aciono, (i(te%a.

2-Ta'"7a : Koristi o" uvoenja novog informacionog sistema


29/39

*#vor- (osilj'i+/011+s tr 7/

..5 O+-a%$0a,$o%a $04o!7j$4o&(

Or,ani>aciona i>vod;jivo(t ra>%atra 0 *ojoj %eri (e reenje +o*;a+a (a +otre)a%aor,ani>acije i identi'i*0je +ro);e%e *oji (e %o,0 +ojaviti 0 toj o);a(ti. Najva?nijia(+e*tor,ani>acione i>vod;jivo(ti je +rocena *o;i*o (e +red;o?eno reenje 0*;a+a 0

+o(toje0 +o(;ovn0 i I# (trate,ij0.

Le(to e +o?e;jno(t ne*o, (i(te%a )iti +oreena (a dr0,i% *on*0rent(*i%(i(te%i%a. 4(*;aivanje in'or%aciono, (i(te%a (a +o(;ovno% (trate,ijo% *ao deo+rocene *ori(ti 0o*vir0 e*ono%(*e i>vod;jivo(ti& veo%a je va?no 0(tanoviti da ;i+o(toj i @vr(ta *ore;acija i>%e0 do)iti *oje novi in'or%acioni (i(te% dono(i io+te +o(;ovne (trate,ije. #o je 7odo>,onado;e9+ri(t0+ (trate,iji in'or%aciono,(i(te%a.

Mode; 0+rav;janja I# >a 0(*;aivanje njeni do)iti (a +o(;ovni% +otre)a%a Pri%erinicijative I# ind0(trije *oji tre)a da do+rine(e )o;je% 0(*;aivanj0 in'or%acioni

(i(te%a i+o(;ovni +otre)a je OBI#.

OBI# je %ode; 0+rav;janja I# >a ontro; O)jective( 'or In'or%ation and re;ated#ecno;o, 0 +revod0: i;jevi *ontro;e in'or%acioni i (rodni teno;o,ijaE.

2


30/39

OBI# 2adr?ani *ao De;;ovi +onovni *0+ci.

PI" i,ra >na@ajn0 0;o,0 0 o(tvarenj0 6F4 jer:1. PI" je neo+odan >a +ri*0+;janje 6IP +odata*a i i>vetavanje o nji%a iro%or,ani>acije*a*o )i %o,;e da (e +red0>i%aj0 neo+odne %ere *ada ci;jevi ni(0+o(ti,n0ti2. PI" (e %o?e dire*tno *ori(titi >a o(tvarivanje 6F4. Po(;e identi'i*ovanja 6F4to*o% inicija;ne 'a>e& +roje*tovanje (i(te%a (e tre)a 0(%eriti *ao(tvarivanj0 6F4to*o% (vi 'a>a ra>voja (i(te%a. Na +ri%er& 0 'a>i ana;i>e e (e i(+itivati *oje'0n*cije& 0;a>ni i i>;a>ni +odaci e )iti +otre)ni radi o(tvarivanja >adati ci;jeva.

Fa>a te(tiranja e 0*;j0@iti te(tiranje na )a>i vredno(ti da +roveri da ;i (i(te%(adr?i *ara*teri(ti*e +otre)ne >a o(tvarivanje ?e;jeni do)iti.

..8 U($,aj &$&("ma %a o+-a%$0a,$j2

Or,ani>aciona i>vod;jivo(t 0*;j0@0je ra>%atranje 0ticaja vi@no(ti i (tava+otencija;ni *ori(ni*a na (i( te%. Pro);e%i %o,0 0*;j0@iti ot+or +re%a+ro%ena%a *rajnj i *ori(ni*a& +o(e)no oni *oji ne%aj0 ni*a*va i(*0(tva 0*orienj0 *o%+j0tera. 4*o;i*o (e +redvia ot+or o(o);ja +re%a +ro%ena%a&%oraj0 (e +red0>eti *oraci *oji e o)e>)editi da do to,a ne doe. #a*ve %ere0*;j0@0j0 o)0*0 i o)ra>ovanje o(o);ja *ro> o)janjenja ra>;o,a 0voenja (i(te%a.

A*o +otencija;ni *ori(nici ni(0 0+o>nati (a *orienje% ra@0nara %ora (eor,ani>ovati o)0*a i> te o);a(ti. Or,ani>aciona i>vod;jivo(t je +o(e)no va?na >ave;i*e (i(te%e *oji e )iti ra(+oreeni 0 ve;i*i% or,ani>acija%a. Pri%eri (0e;e*tron(*o +o(;ovanje i (i(te% +;aniranja re(0r(a *oji i> *orena %enjaj0 radnenavi*e *ro> rede'ini(anje +o(;ovni +roce(a. 4 ta*vi% (;0@ajevi%a novi (i(te%%o?e 0ticati na ra(+ored 0ticaja +ojedini de;ova or,ani>acije.

2=


31/39

Ove i%+;i*acije %ora;e )i )iti 0*;j0@ene *ao deo +rocene or,ani>acionei>vod;jivo(ti. Novi (i(te% %o?e i(to ta*o 0ticati na na@ine *o%0niciranja i*ontro;ne %eani>%e 0 o*vir0 or,ani>acije i )i;o *oji tetan a(+e*t tre)a )itio)0vaen ana;i>o%. Pri(t0+ 0+rav;janj0 +ro%ena%a *oje (0 ve>ane >a ve;i*e(i(te%e e )iti ra>%atran *a(nije 0 to*0 +o,;av;ja. Kari&2vod;jivo(t je ana;i>a ra>;i@iti tro*ova i do)iti i%+;e%entacijo%novo, (i(te%a. Ona i(to ta*o +rocenj0je re;evantn0 va?no(t novo, (i(te%a 0+oreenj0 (a o(ta;i% +on0eni% (i(te%i%a. Ovaj (e,%ent +o@inje (a +re,;edo%ra>;i@iti %etoda >a +rocen0 tro*ova ido)iti a >ati% o)ra0je na o(%i;javanje*riti@ni 'a*tora 0(+ea i 6IP *ao de;a identi'i*acije do)iti*oji tre)a da +o%o,n0da (e re>0;tati +roje*ta 0(*;ade (a +o(;ovni% +otre)a%a.

Procena tro*ova i do)iti ne*o, I" nije +reci>na na0*a. O(novni +ro);e% je da nijeta*o;a*o +reci>no i>%eriti (va*0 do)it i;i troa*.

La* i ta%o ,de (0 do)iti i tro*ovi %er;jivi& ci're *oje(e navode (0 )a>irane (a%ona o(nov0 +rocene >a ne*o;i*o ,odina 0na+red. Ovaj (e,%ent o+i(0je *a*o (eana;i>a tro*ova i do)iti odvija na +o@et*0 ra>rade +roje*ta >a +ri%en0 novo, PI"."ve (t0dije i>vod;jivo(ti >a ra>voj in'or%aciono, (i(te%a tre)a da 0*;j0@e ana;i>0tro*ova i*ori(ti. Ia*o (e ovo %o?e @initi o@i,;edni%& ne*e *o%+anije to i(+0taj0i> vida >ato to i ne*i dr0,i 'a*tori +ri%oravaj0 da 0ved0 (i(te% *ao to je %o?daod,ovor na *on*0rent(*0 +on0d0 i;i i(+0njavanje >ateva *0+ca. Pri%er:ra>vijanje (i(te%a e;e*tron(*o, )an*ar(tva je jedan ta*av +ri%er& ovde (0 tro*ovi+o(tav;janja (i(te%a i nje,ovo odr?avanje %o?da vei ne,o +riodi o(tvareni *ro>+oveani o)i% +o(;ovanjaE.

Menad?er >a %ar*etin, e %o?da i+a* ?e;eti da (e *rene (a to% (trate*o%inicijativo% da )i +rednja@io 0 ne@e%0& *ao to je ve ranije o)janjeno. I;i da )i(te*ao i(*0(tvo 0(%ereno na o)e>)eivanje 0(+eno(ti 0 )0d0no(ti *ada (e ta*avna@in +rodaje %ra(+ro(trani. Po(;ovni ana;iti@ar *oji i>ra0je ana;i>0 tro*ova ido)iti e identi'i*ovati o)e vr(tetro*ova i do)iti: i %aterija;ne i ne%aterija;ne.6ada je troa* i;i do)it %aterija;na& onda je %o,0e +o(taviti odreen0 )roj@an0vredno(t >a ne*0 (tav*0 *ao to (0 tro*ovi +o(tav;janja nove %re?e. Ne%o,0e je(taviti )roj@an0 vredno(t >a ne%aterija;ne tro*ove i;i do)iti.

5a;ja +ri%etiti da je >a ne*e 'a*tore te*o odrediti da ;i (e radi o %aterija;ni% i;ine%ateria;ni% do)iti%a. Na +ri%er& ia*o je te*o i>%eriti do)iti ,enera;no,+o)o;janja *va;iteta +odata*a& )i;o )i %o,0e i>%eriti +ojedine a(+e*te *va;iteta*ao to je vre%e +otre)no da (e +odaci do(tave *ori(nici%a.

2/


32/39

Materija;ni tro*ovi (0 oni *oji (e %o,0 i>ra@0nati >a (va*0 (tav*0 novo, PI". Na+ri%er&na)avna cena nove o+re%e +otre)ne >a *orienje novi +ro,ra%a je%aterija;ni troa*. Nov@ana vredno(t (e ne %o?e i>ra@0nati >a ne%aterija;netro*ove: +re*idi i %o,0i ot+or *ori(ni*a *oji e (e de(iti >)o, 0vo enja novo,(i(te%a e i%ati 0ticaja na o+te +o(;ovanje *o%+anije a;i je veo%ate*o i>ra@0nati

njiov0 vredno(t. De'initivna %era +o)o;janja (e %o?e i>ra@0nati >a (va*0%aterija;n0 do)it. "%anjenje tro*ova +o tran(a*ciji je +ri%er %aterija;ni do)iti>a jedn0 on ;ine )an*0. Ne%o,0e je i>%eriti ne%aterija;n0 do)it. Na +ri%er&+o)o;janje 0 (+o(o)no(ti donoenja od;0*a *oj0 dono(i (i(te% >a +odr*0donoenja od;0*e )i )i;o te*o i>%eriti.

"t0dija i>vod;jivo(ti %ora da 0*;j0@i @itav o+(e, tro*ova *oji 0*;j0@0j0: Na)avn0 cen0 o+re%e i +ro,ra%aG #ro*ove o(o);ja >a ra>voj (i(te%a a*o je i>a)ran (i(te% 7+o %eri9G #ro*ove in(ta;acije 0*;j@0j0i +o(tav;janje *a);ova& 'i>i@*o +o%eranje

o+re%e i na%etaja >a nov0 *o%+j0ter(*0 o+re%0G #ro*ovi %i,racije *ao to (0 tro*ovi +re)acivanja +odata*a (a +o(tojee,

(i(te%a na novi i +ara;e;ni rad novo, i ori,ina;no, (i(te%a do* (e (ta)i;no(tnovo, (i(te%a ne 0(+o(taviG

O+erativni tro*ovi 0*;j0@0j0i tro*ove odr?avanja nove o+re%e *ao to (0>a%ena de;ova i;i 0na+reenje na nov0 ver>ij0 +ro,ra%a. #ro*ovi o(o);ja>a odr?avanje o+re%e i +ro,ra%a *ao i >a reavanje (a ti% +ove>ani+ro);e%i%a %ora (e ta*oe 0ra@0nati. O+erativni tro*ovi %o,0 i da0*;j0@e e*o;o*0 +rover0 *o;i@ine 0troene ener,ije i +otrono, %aterija;aG

#ro*ove o)0*eG

Qire or,ani>acione tro*ove& na +ri%er ot+re%nine >a event0a;ni teno;o*i via*radne (na,e >)o, *o%+j0teri>acije. 5a;ja +ri%etiti da ovi tro*ovi 0*;j0@0j0 ne(a%o inicija;ne tro*ove *0+ovine ve i tro*ove te*0e, odr?avanja (i(te%a. Oni(0 veo%a >na@ajni *ada je in'or%acoini (i(te% 0 +itanj0 i @e(to +re%a0j0inicija;ne tro*ove *0+ovine. 5redno je +o%ena da (e (ve vie (vata da (0tro*ovi +o(edovanja o+re%e i;i +ro,ra%a +otencija;no %no,o vii %e,o to jena)avna cena i(ti. Ovo (e deava najvie >)o, cene reavanja +ro,ra%(*i+ro);e%a i;i +ro);e%a (a o+re%o%& te;e'on(*e +odr*e& in(ta;iranja +o)o;janja i+;aanja >a +odr*0 ii ;i +o)o;janja od (trane i(+or0@ioca. Kari&2


33/39

Radoevi Radoevi&1333&(tr.1-E je (a?e;a tro*ove *ao e*(tern0 i intern0 radn0(na,0& o+re%0& +ro,ra%e&+0tovanja i o)0*a& +odr*a i te(tiranje. Ona +ri%e0je daveina *o%+anija +rocenj0j0 ove tro*ove na*on odreivanja +o(;ovni >ateva ici;jeva +oto (0 tro*ovi +ove>ani (a >adaci%a 0 (tr0*t0ri ra(+ode;e +o(;a.

Ba;an( i>%e

0 tro*ova i do)iti %o?e (e +roceniti *orienje% ra>;i@iti'inan(ij(*i %eri;a. Ova teni*a je +o>nata i> *nji,ovod(tva& jer (e ova %eri;a%o,0 +ri%eniti na +rocen0 +ovraaja (red(tava >a )i;o *oj0 *a+ita;n0 inve(ticij0.

Na*on to (0 tro*ovi i do)iti identi'i*ovane i *vanti'i*ovane& 0o)i@ajeno je da (ei>ra@0naj0 njiove vredno(ti 0 tren0tni% nov@ani% i>no(i%a %ada e tro*ovi ido)iti da (e de(e 0 )0d0no(ti. Nov@ane do)iti o(tvarene 0 )0d0no(ti e vredeti%anje ne,o *ada je +roje*at >a+o@et >)o, 0ticaja in';acije. Da )i (e to 0>e;o 0o)>ir& *ori(ti (e *ori,ovana *a;*0;acija +roto*a novca *aoto (0 neto (adanjavredno(t i;i interna (to+a +rioda. 4 nj i%a (e )0d0a do)it *ori,0je+ret+o(tav;jaj0i 'i*(n0 i;i varija)i;n0 *a%atn0 (to+0. Ove teni*e je o+i(ao

Ro)(on 133E a+rocen0 tro*ova i do)iti je deta;jnije o+i(ao Re%en 133=E.Priod od inve(t icije POIE Ovo je najjedno(tavnije %eri;o i iro*o jera(+ro(tranjeno +rocena%a o+ravdano(ti I". POI (e i>ra@0nava ta*o to (e do)it+ode;i (a i>no(o% inve(ticije i i>ra?ava (e 0 +rocenti%a:

POI S 1a jedn0 inve(ticij0 0 I" *oja i>no(i 2=.ra@0navanje POI +eriodod ,odine do* dr0,i radije 0>i%aj0 0 o)>ir +redvieni >ivotni ve* inve(ticije.

.. T"%$B)a $04o!7j$4o&(

#eni@*a i>vod;jivo(t (e odno(i na ana;i>0 %o,0i teni@*i +ro);e%a 0 ra>ni%reenji%a i *o je +ode(an >a njiovo ra>reenje. #eni@*a i>vod;jivo(t %o?eo)0vatiti ra>na +itanja *oja tre)a da daj0 od,ovor da ;i je *o%+j0ter(*i (i(te%+ravo or0e >a reenje +ro);e%a. Ne*i >adaci (e %o,0 reiti (a%o 0> +o%o;j0d(*e intervencije.

2#i+ovi +itanja (0:


34/39

Da ;i (i(te% %o?e da +r0?i o@e*ivane +er'or%an(e Na +ri%er& (i(te% tre)ada o)avi na i;jade tran(a*cija 0 %in0ti.

Da ;i (i(te% >adovo;java 0(;ove do(t0+no(ti i +o0>dano(ti Jedan (i(te% on;ine )i tre)a;o 0 idea;no% (;0@aj0 da )0de na ra(+o;a,anj0 1a *ontro;0 to,a. Da ;i (i(te% o)e>)e0je +otre)an nivo )e>)edno(ti Da ;i e )iti +ro);e%a (a inte,racijo% i;i *va;iteto% +odata*a 6o%+;e*(ni

(i(te%i %o,0 )iti ne0(+eni >)o, +ro);e%a 0 +reno(0 +odata*a i>%e0ra>;i@iti (i(te%a. 6va;itet +odata*a (e %ora odr?avati da )i (i(te% %o,aoda i(+or0@i >adovo;javaj0e +odat*e do *rajnji *ori(ni*a. Ovaj +ro);e%naj)o;je i;0(tr0je @e(to *orien i>ra> 0 I# ind0(triji: 7 0)re 0;a>i&0)rei>;a>i9.

Da ;i (i(te% +odr?ava ti+ donoenja od;0*e *oji (e tra?i +o(e)no +odr*0>a +o;0(tr0*t0rirane i;i ne(tr0*t0rirane od;0*eE

i;j +rocene teni@*e i>vod;jivo(ti je da odredi da ;i +on0eno reenje 0o+te%o?e da '0n*cionie. 4 ne*i% (;0@ajevi%a& *ao to je >a *nji,ovod(tveni (i(te%&naie (e o@i,;edan +roi>vod *oji >adovo;java >acrtane >ateve.

4 dr0,i% (;0@ajevi%a *ao to je (+ecija;i>ovani +roi>vodni +o,on& +ri;i@nodeta;jna ana;i>a >ateva i vi(o*o (+ecija;i>ovan di>ajn (i(te%a %o?e )itineo+odan da )i (e +roceni;e a;ternative +re ne,o )0de %o,0e od;0@iti oi>vod;jivo(ti. 4 to% (;0@aj0 inicija;na 'a>a e )iti +rod0?ena i (*0+a.

Ka jedno(tavne a+;i*acije veina +ro);e%a e )iti teni@*i i>vod;jivo& i ,;avno

+itanje e )iti: 76o;i*o e reenje da *ota9 Ne*a reenja %o,0 )iti teni@*ii>vod;jiva a;i >atevaj0 (*0+0 o+re%0& +ro,ra%e i;i ra>vojni ti%.

Da*;e& teni@*a i>vod;jivo(t (e %ora 0raditi +re e*ono%(*ei>vod;jivo(ti *a*o )i (e+roceni;i ti tro*ovi. Da;je& o(tvarenje teni@*e i>vod;jivo(ti >avi(i od >dravo,+ri(t0+a *ontro;i ri>i*a *oja e *a(nije )iti o+i(ana. Kari&2vod;jivo(t jeveo%a va?na jer e (i(te% *oji je *o%+;i*ovan >a 0+otre)0 od)ijati *ori(ni*e +o(;e+rve 0+otre)e i oni e ,a %anje *ori(titi.

23


35/39

K)o, to, ra>;o,a )an*e an,a?0j0 (tr0@nja*e >a 0+otre);jivo(t *ao to je 4(a)i;ito%+an da (%anje ri>i* da e (i(te% )iti *o%+;i*ovan >a *orienje i;i da ne e>adovo;jiti +re+or0*e do(t0+no(ti. Po(toji veo%a te(na ve>a i>%e 0 o+erativne ior,ani>acione i>vod;jivo(ti i one (e +one*ad >ajedno ra>%atraj0.

Procena ri>i*a (e %o?e *ori(titi na +o@et*0 +roje*ta da odredi nivo ri>i*a i ra>vije+;anove>a (%anjenje to, ri>i*a C +o(e)no je va?no *ao deo +rocene o+erativne ior,ani>acione i>vod;jivo(ti. Ri>ici %o,0 da (e +ode;e na e(t iro*i *ate,orija+re%a Vard0 i Pe++ard0. Ove (e %o,0 *ori(titi *ao o*vir >a identi'i*ovanje ri>i*a0 o*vir0 +roje*ta i (va*a od nji i%a ra>;i@it 0ticaj >avi(no od +rirode (i(te%a *oji(e +roje*t0je:

1. V"7$B$%a *+oj")(a.5e;i*i i *o%+;e*(ni +roje*ti e )iti te?i >a 0+rav;janje i+ravovre%eno>avravanje ne,o %a;iG Ovo >)o, to,a to i%aj0 ve;i*i )rojindivid0a;ni >adata*a i %e0>avi(no(ti 0 o*vir0 +roje*ta i +otre)an je vei )rojo(o)a da rade na nje%0 +oveavaj0i +otre)an nivo *oordinacijeE. Dodatno& *od

ve;i*i +roje*ata %o?e (e %no,o vie i>,0)iti a*o +roje*at +ro+adne jer (e odnje,a o@e*0je da done(e >na@ajan deo +o(;ovne do)iti i;i (e ne )i ni >a+o@injaoEG

2. Kom*7")&%o&( *+oj")(a. 6o%+;e*(no(t %o?e )iti 0>ro* >a +re*ora@enje+roje*ta. 5a;ja +ri%etiti da& ia*o +roje*at %o?e )iti ve;i*& +o(;ovni +ro);e% ii ;iteno;o,ija *oja (e *ori(ti %o,0)iti +ri;i@no jedno(tavni. 6o%+;e*(no(t e >avi(itiod: Ra>novr(no(ti +o(;ovni '0n*cija na *oje e (e 0ticati (a i%+;i*acija%a naor,ani>acione +ro%ene +roce(a 0+rav;janjaEG Inte,racijo% (a o(ta;i%in'or%acioni% (i(te%i%a (a i%+;i*acija%a na teni@*e +ro%ene +roce(a0+rav;janjaEG #eni@*e *o%+;e*(no(ti 0 o*vir0 (a%o, (i(te%a %o?da >)o, +otre)eda (e *ori(te noveteno;o,ije *oje jo ni(0 )i;e *oriene 0 o*vir0 or,ani>acijeEG

-. Lj2!&)$ +"&2+&$. Ovo (e odno(i na (te+en do *o, je vii %enad?%ent +o(veen i0*;j0@en 0+roje*at. Mora (e nai +rava %eavina +o(;ovni i teni@*i vetina ie'e*tivna *o%0ni*acija i>%e0 +o(;ovni *ori(ni*a i i(+or0@ioca (i(te%a. Jedan+ri%er ri>i*a 0 ovoj *ate,oriji je %o,0no(t nedo(tat*a od,ovaraj0i (tr0@nja*a C+ro,ra%era (a od,ovaraj0i% >nanji%a i ondai>o(taje +ovratna in'or%acija od*rajnji *ori(ni*a.

. Ko%(+o7a *+oj")(a.Ovo (e odno(i na ri,oro>no(t (a *ojo% (e *ontro;i0 vre%e&tro*ovi i*va;itet +roje*ta *oji (e i>vodi. $;e%enti *ontro;e 0*;j0@0j0 +o(tav;janjere'erentni ta@a*a+roje*ta& I"I# (tandardi& %etodo;o,ije ra>voja (i(te%a i

0+rav;janja +roje*to%& *ontro;a )0d?eta i0+rav;janje +ro%ena%a. "0vie *r0toi(+;aniran +roje*at %o?e da ne 0(+e da (e +ri;a,odi neo@e*ivani% i>%ena%ata*oda je ';e*(i)i;no(t va?na. Ri>i* ;e?i 0 +reci>no(ti +roce(a +;aniranja i %ere do *oje(e i>%ene%o,0 +rivatiti. Ri>ici 0 ovoj *ate,oriji (0 a*o (0 0>or*ovani +odacinedo(t0+ni i;i (e o+re%a*a(no nar0@i. #o %o?e )iti i ,re*a dr0,i a;i je jo 0ve*do +roje*t %enad?era da o%o,0i da (e neto de(i.

-i* *o,a )itre)a;o )iti (ve(tan je 7(indro% +o*retni (tativa9C *ada (e +o(;ovni >atevi i;iteno;o,ije *oje e (e *ori(titi %enjaj0 ta*o )r>o da(i(te% %o?da nee %oi dai(+or0@i ono to (e >ateva. 4 (va*o% (;0@aj0& a*o je +roje*at *oji (era>%atra+redvien da done(e >na@ajn0 *on*0rent(*0 +redno(t& %o?e )iti neo+odno da (e

+rivati ta*av ri>i*. #o je 0o)i@ajen +ro);e% )a;an(a i>%e

0 ri>i*a i na,rade.

/. S(a'$7%o&( 0a("4a. Qto je vei (te+en i>ve(no(ti +o(;ovno i teni@*iE to je%anji (te+enri>i*a ve>an >a +roje*at. "it0acija 0 *ojoj (0 >atevi ne(ta)i;ni i;i i jete*o de'ini(ati >na@i da e +roje*at )iti (*0+;ji i da e +redvi ene do)iti te?eod,ovarati ti% tro*ovi%a. Dodatno& dina%i@no+o(;ovno o*r0?enje %o?e ta*oeda >na@i da +o(;ovanje >ateva +ro%ene re;ativno )r>o i da e (e to odra>iti i na+ro%ene (i( te%(*i >ateva. A;ternativni %etod ,;edanja na inve(ticione ri>i*edaj0 8tinen i ir(cei 13E *oji (0 identi'i*ova;i @etiri o);a(ti: teni@*e+ro);e%e +er'or%an(e i +o0>dano(t (i( te%ane>adovo;javaj0iEG +ro);e%i (a+odaci%a 0+rav;janje *va;iteto% +odata*a neade*vatno da )i>adovo;ji;o +otre)e

*ori(ni*aEG +ro);e%i (a *ori(nici%a ne+rivatanje (i(te%a 0>ro*ovano;oo%o)0*o% i ed0*acijo% *ao deo 0+rav;janja +ro%eno%E i;i or,ani>acioni+ro);e%i (i(te% %o?e da>adovo;java +otre)e *rajnji *ori(ni*a a;i ne i one *ojei%a ira or,ani>acijaE. 5ideete da (0 ove @etiri o);a(ti te(no +ove>ane (a @etiriti+a i>vod;jivo(ti ta*o da (tr0*t0rirani +ri(t0+ +rocena%ai>vod;jivo(ti %o?e+o%oi 0 (%anjenj0 ti ri>i*a. Procena ri>i*a 0*;j0@0je )a;an(iranje ri>i*a itro*ova *oji e verovatno na+rav;jeni 0odno(0 na +ret+o(tav;jen0 +o(;ovn0 do)it.

.. "0'"!%o&%a a%a7$0a

Ra@0nar(*e %re?e (e 0,;avno% )a>iraj0 na Internet teno;o,ija%a i +roto*o;i%a

*oji (0+od;o?ni %o,0i% na+adi%a *oji nar0avaj0 )e>)edno(t +odata*a iidentiteta (0)je*ata. 6;j0@ni +ro);e% ;e?i 0 @injenici da +odaci *r0?e i e,>i(tiraj0 0e;e*tron(*o% o);i*0 *oji nijene+o(redno vid;jiv i >)o, to,a +o(taj0 i>;o?eni novi%vr(ta%a na+ada& a o(novni ra>;o>i >a to ;e?e 0 (a%i% o(novni% *ara*teri(ti*a%aarite*t0re ra@0nar(*i %re?a InternetIntranet ti+a #PIP +roto*o;i ni(0+roje*tovani da >adovo;je >ateve >a >atito% in'or%acija.

Internet je %re?a (a *o%0tacijo% +a*eta 0 *ojoj (e jedno(tavno +ri(t0+ain'or%acija%a *oje(e +reno(e i %o,0e je 0)acivanje +or0*a ne+o>nato, +ore*;a i(adr?aja. 4 ci;j0 reavanjanavedeni +ro);e%a& 0+oredo (a ra>voje% ra@0nar(*i%re?a& ra>vijaj0 (e i (+ecija;i>ovani(o'tver(*i i ardver(*i (i(te%i >atite.

-1Dana( 0 (vet0 +o(toji ve;i*i )roj +roi>voa@a teno;o*i *va;itetni +roi>voda >ara>;i@ite nivoe >atite (avre%eni %re?a. 4 ovi% +roi>vodi%a (0 0,raeni javni9de'acto (tandardni *ri+to,ra'(*i a;,orit%i.


37/39

Ovi a;,orit%i o)e>)e0j0 dovo;jni nivo )e>)edno(ti >a vein0 *o%ercija;niin'or%acioni (i(te%a i ra@0nar(*i %re?a. Ia*o +o%en0ti +roi>vodi +red(tav;jaj0veo%a *va;itetna reenja (a (tanovita teno;o,ijerea;i>acije& oni (e ne +re+or0@0j0>a +ri%en0 0 #PIP ra@0nar(*i% %re?a%a (a )e>)ednoo(et;jivi% +odaci%a.O(novni ra>;o, je ne+o(tojanje +ot+0ne (i,0rno(ti 0 *ri+to,ra'(*i *va;itetovi

reenja& n+r. ona (e ne %o,0 veri'i*ovati na nivo0 i>vorno, *oda.Naj*va;itetnija *ri+to,ra'(*a reenja *oja (e +ri%enj0j0 0 (avre%eni% ra@0nar(*i%%re?a%a )a>iraj0 (e na +ri%eni (i%etri@ni *ri+to,ra'(*i (i(te%a >a >atit0tajno(ti 0 (+ecija;ni% (;0@ajevi%a +o %o,0(tv0 0> *orienje (o+(tveni(i%etri@ni a;,orita%a vie, *ri+to,ra'(*o, *va;itetaE& teno;o,ije di,ita;no,+ot+i(a na )a>i a(i%etri@ni *ri+to,ra'(*i (i(te%a& di,ita;ni certi'i*ata iardver(*i %od0;a (%art *artice i *ri+to,ra'(*i *o+roce(oriE.

Ova*vi (i(te%i >atite (0 +roje*tovani da (e 0(+eno od)rane od +otencija;nio+a(no(ti i na+ada 0 ci;j0 0,ro?avanja)e>)edno o(et;jivi re(0r(a in'or%acioni

(i(te%a.6ri+to,ra'(*i a;,orit%i *oji (e +ri%enj0j0 0 (i(te%i%a >atite InternetIntranetra@0nar(*i %re?a de;e (e 0 dve ve;i*e ,r0+e:

"i%etri@ni *ri+to,ra'(*i a;,orit%i A(i%etri@ni *ri+to,ra'(*i a;,orit%i

Pode;a je i>vedena na o(nov0 +o(edovanja in'or%acija neo+odni >a i'rovanje idei'rovanje.

Pri%eno% (i%etri@ni *ri+to,ra'(*i a;,orita%a (e& *ao i 0 tradiciona;ni%

(i(te%i%a >atite& o(tvar0je '0n*cija >atite tajno(ti 0 (avre%eni% in'or%acioni%(i(te%i%a.

"a dr0,e (trane& +ri%eno% a(i%etri@ni *ri+to,ra'(*i a;,orita%a i teno;o,ijedi,ita;no, +ot+i(a o(tvar0j0 (e (;edee '0n*cije 0 (avre%eni% ra@0nar(*i%%re?a%a 8tinen&ir(cei%&(tr.2=-a (adr?aj date +or0*e.

-2ZAKLJUAK

Na o(nov0 (ve,a i>;o?eno, 0 ovo% rad0& do;a>i%o do >a*;j0@*a da je i>,radnjain'or%aciono, (i(te%a& nje,ovo odr?avanje i 0na+reenje& *ao i >a%ena +o(tojee,


38/39

(i(te%a novi% C veo%a *o%+;e*(an >adata*& *oji >ateva an,a?%an (vi+o(;ovni '0n*cija i re(0r(a 0 jedno% +red0>e0& (vi ra(+o;o?ivi re(0r(a& i ne%ora n0?no& )e> o)>ira na inve(tirano vre%e i (red(tva re>0;tirati 0(+eni%0voenje%.

4voenje (i(te%a ni+oto ne %o?e )iti jedno(%erna od;0*a najvie, nivoa%enad?%enta& *oja e )iti na%etn0ta& jer in'or%acioni (i(te% o+(;0?0j0 ;j0di& i(i(te% *ao ta*av %ora )iti +ri;a,oen nji%a& i i(tovre%eno (i(te% (;0?i ;j0di%ada*;e& %ora )iti *onci+iran ta*o da od,ovara njiovoj +erce+ciji. Ovo nijeiraciona;no& jer do)ro je +o>nato da to je vei +riti(a* na (i(te% ;j0d(*i re(0r(ada na(i;no +ri%e ne*i in'or%acioni (i(te%& i;i 0o+te ne*o reenje& to e njiovot+or )iti vei. 4voenje novo, in'or%aciono, (i(te%a %o?e +red(tav;jati i>vori>0>etno vi(o*i tro*ova& *oji %o,0 )iti o+ravdani 0(+eni% 0voenje%& a;i %o,0i>a>vati i dodatan +ro);e% 0 +red0>e0 0*o;i*o +roce( 0voenja ne )0de 0(+ean.

6;j0@no je i%ati na 0%0 da +roce( 0voenja in'or%aciono, (i(te%a >ateva d0,e i

deta;jne +ri+re%e& o,ro%an )roj ana;i>a& *oje >a ci;j i%aj0 davanje %aterija;a >adonoenje +o>itivne i;i ne,ativne od;0*e o iniciranj0 +roce(a 0voenja novo,in'or%aciono, (i(te%a. 4 to% (%i(;0& 0voenje ne %o?e )iti i(itreno& niti (e (%e+o?0rivati C i(to ta*o& ne (%e (e do>vo;iti ni da& to nije ret*o(t& +roce( 0voenja)0de +re*o%erno ote,n0t *ao re>0;tat (traa od 0voenja novina i +re;a(*a najedan novi na@in rada.

6o%+anija 5e;e'ar% 0 ovo% tren0t*0 +ro;a>i *ro> veo%a te?a* +eriod i (va*ine0(+e %o?e (a%o voditi +rod0);jenj0 *ri>e& *oja je i ona*o ve 'ata;na. Mno,iod centara 5e;e'ar%a ve +re(taj0 da +o(toje& ,a(e (e& i ide (e na +roce(%ini%i>acije tro*ova.

Me0ti%& ono to je(te ja(no je @injenica da +o(tojei in'or%acioni (i(te% ni+otone +red(tav;ja do)ar te%e;j na *o%e )i (e %o,ao )a>irati +roce( revita;i>acije+o(;ovanja 5e;e'ar%a& 0 to% (%i(;0& (a(vi% je i>ve(no da je +roce( 0voenja(i(te%a nei>)e?an i itan& i da *ao ta*av %o?e +red(tav;jati ne (a%o i>vor(+a(enja& ve i 0na+reenja i +onovno, (ticanja *on*0rentno, +o;o?aja nado%ae% tr?it0 i tr?it0 re,iona. Be> o)>ira na to to %o?da 0 ovo% tren0t*0&0>i%aj0i 0 o)>ir tren0tno (tanje& (it0acija de;0je )e>i>;a>no& ne tre)a )iti+e(i%i(ti@an& niti od0>eti va?no(t @in0 0voenja novo, (i( te%a.

5r;o je %o,0e da )i 0+ravo +o)o;janje in'or%aciono, (i(te%a +o(tavi;o te%e;je>a jedan novi *ora*& *a jednoj novoj )0d0no(ti +o(;ovanja *o%+anije 5e;e'ar%.

--

LITERATURA

1E arr& N. 2


39/39

2E 8tinen& 6.& ir(cei%& R.& 13. In'or%ation ((te%( 'ai;0re(: a (0rveandc;a((i'ication o' te e%+irica; ;iterat0re& O:for" !urve;s in *nformation&echnolog;& 5o;.& (trane. 2=-pproach& Financia; #i%e( Pit%an P0);i(in,& 8ondon

1=E "enn J.& 133=. *nformation &echnolog; in (usiness- Principles+ Practices an"Opportunities & Prenticea;;& $a,;eood ;i''(& Ne Jer(e

1/EKari& A.& 2

Documents

Uvodjenje Novih Informacionih Sistema