Stany zagroenia ycia

W-13

Toksykologia-1lek. Tomasz Gutowski

Trucizna Substancja, ktra po wchoniciu do organizmu lub wytworzeniu w organizmie powoduje zaburzenie jego funkcji/ zgon

ZATRUCIETo proces chorobowy z klinicznymi objawami podmiotowymi i przedmiotowymi wywoany przez substancj chemiczn pochodzenia egzo- lub endogennego.

Skutek dziaania substancji toksycznych zaley od:Dawki= stosunek iloci substancji do ciaru ciaa (w jednostkach wagowych lub objtociowych na kg. m c.) Przy naraeniu na substancje gazowe1.Stenie substancji w powietrzu.2.Czas naraenia.

Dawki:

- minimalne (progowe)leczniczetoksyczne miertelne

wg WHO75% zatru dotyczy maych dzieci- nieodpowiednio zabezpieczone rodki chemiczne gospodarstwa domowego

W Polsce najczciej zatrucia lekami:psychotropowe, nasenne, uspokajajcealkoholeGazy (CO)

miertelno w ostrych zatruciach wynosi ok. 1% a znaczn cze poszkodowanych udaje si uratowa przy uyciu klasycznych metod terapeutycznych

Efekt toksyczny trucizny1.Dawka wchonitaProporcjonalnie do szybkoci wchaniania wzrastaj skutki dziaania toksycznego w leczeniu naley opnia wchanianie trucizn. 2.Droga wchaniania- substancje lotne wdychane dziaaj szybko i narkotycznie, - doustne- wolniej uszkadzajc narzdy. Przy zatruciu przez drogi oddechowe wysiek fizyczny zwiksza dawk wchonitej substancji przez wzmoenie wentylacji.

3.Dziaanie toksyczne w pierwotnej postaci lub przez metabolity. 4.Hamowanie aktywnoci enzymw (rodki ochrony rolin.)

5.Nasilanie aktywnoci enzymw

6.Toksyczno substancji jest proporcjonalna do jej rozpuszczalnoci w tuszczach.

Rozpoznawanie ostrych zatruI.Objawy kliniczne.

II.Analiza chemiczno - toksykologiczna

Objawy kliniczne:1.piczka.

2.Niewydolno oddechowa bezdech:a/ niedrono drg oddechowychb/ dziaanie na orodek oddechowy (np. narkotyki)c/ dziaanie na minie oddechowe (rodki ochrony rolin)d/ toksyczny obrzk puc (rodki gazowe, ciecze lotne)

Objawy ze strony przewodu pokarmowego.

Zmiany skrne (np. pcherze w zatruciu barbituranami)

Obnienie lub podwyszenie temperatury ciaa

Drgawki

Zapach z ust (alkohol,cyjanki)

8.Zaburzenia rytmu serca, wstrzs toksyczny.

Rokowanie w ostrych zatruciach zaley od:1. Iloci przyjtej trucizny.

2.Szybkoci eliminacji trucizny z ustroju.

ZATRUCIE OSTRE - Szybki rozwj szkodliwych zmian w organizmie

Zmiany powstaj w krtkim czasie po wprowadzeniu jednorazowej dawki trucizny

zwykle objawy uszkodzenia lub mier w cigu 24h

- Wystpuje dua dynamika objaww klinicznych

DROGI WNIKANIA TRUCIZNPokarmowa (najczciej doustnie) - kwas acetylosalicylowy, - alkohol, - paracetamol, - detergenty, - grzyby, - produkty ropopochodne

Przyczyny:czenie lekw i alkoholu Przechowywanie substancji trujcych w opakowaniach spoywczych Przedawkowanie lekw Przechowywanie rodkw chemicznych w miejscach dostpnych dla dzieci Nieznajomo grzybw

DROGI WNIKANIA TRUCIZNOddechowa - tlenek wgla, - amoniak, chlor, - dwutlenek wgla, siarkowodr, - pary rozpuszczalnikw organicznych,- dwutlenek siarki

Przez skr (iniekcje, udlenia, ukszenia) Leki i narkotyki Niebezpieczestwo reakcji anafilaktycznej w wyniku uksze i udle

- niebezpieczestwo reakcji miejscowych- oparze, reakcji zapalnych, oglnoustrojowych

Objawy wskazujce na moliwo zatrucia- Zaczerwienie - Obrzki- Pcherze na odsonitych czciach skry- Zaczerwienienie spojwek- Obrzk powiek- zawienie- Uszkodzenie skry w kcikach ust, na wargach podbarwienia, naderki, oparzenia- podobne zmiany na bonie luzowej innych naturalnych otworw - Szczeglny zapach z ust, zapach potu- Zaburzenia wiadomoci (senno, piczka)- Stany pobudzenia, Euforia, Lk

- Drenia i skurcze miniowe- Zmiany szerokoci renic- Nudnoci, wymioty- Biegunki, biegunki krwawe- Zaburzenia oddychania- Duszno- Kaszel- Sinica- taczka- Nadmierna sucho skry i bon luzowych lub nadmierna potliwo i linienie

PACJENCI O NAJWYSZYM PRIORYTECIE- Utrata wiadomoci- Zaburzenia oddychania- Zaburzenia rytmu serca - tachykardia - bradykardia - arytmia- Wymioty przy zmienionym stanie wiadomoci- Drgawki- Temperatura ciaa powyej 380 C

PRZYCZYNY ZABURZE PODSTAWOWYCH FUNKCJI YCIOWYCHNIEDRONO DRG ODDECHOWYCH - opadnicie nasady jzyka - oparzenia luzwki jamy ustnej i garda - obrzk naczyniopochodny

ZABURZENIA ODDYCHANIA - depresja orodka oddechowego - poraenie mini oddechowych - zachynicie - toksyczny obrzk puc

ZABURZENIA KRENIA - depresja orodka krenia - niedotlenienie minia sercowego - kardiotoksyczne dziaanie lekw

ZASADY POSTPOWANIA W ZATRUCIACH - bezpieczestwo wasne !!!- bezpieczestwo miejsca zdarzenia - schemat ABC- obejrzenie miejsca zdarzenia- wywiad z pacjentem i/lub z otoczeniem- wezwanie zespou ratownictwa medycznego

Stany zagroenia ycia

Toksykologia- cz.2

Podstawowe pojcia toksykologicznelek. Tomasz Gutowski

Toksykologia:dyscyplina: - naukowa - eksperymentalna

specjalno lekarska zajmujca si: diagnostyk/ terapi/ profilaktyk

Toksykologiatoxicon(trucizna)+logos(nauka)

Toksykologia- dziedziny:Toksykologia teoretyczna oglna/ szczegowaToksykologia dowiadczalna

Toksykologia stosowana (praktyczna)Toksykologia kliniczna z epidemiologi zatruToksykologia sdowo-lekarska

Z powodu ostrych zatru umiera na wiecie ok. 50 ty. ludzi

rozmylne:1. prby samobjcze2. zbrodnicze

przypadkowe:1. przedawkowanie przypadkowe lekw2. powikania leczenia3. skaenia rodowiska4. zatrucia zawodowe

Czynniki etiologiczne ostrych zatru?

Czynniki etiologiczne ostrych zatruLeki(50%)

AlkoholeCOGrzybyRozpuszczalnikiPestycydySubstancje rceZwizki metali

Podstawowe pojcia toksykologiczne

Trucizna?

TruciznaSubstancja, ktra po wprowadzeniu do organizmu wywouje w nim uszkodzenia, zaburzenia czynnoci fizjologicznych i mier.

Substancja silnie toksyczna:efekt po podaniu maej dawki

Substancja mao toksyczna:- efekt po podaniu duej dawki

Naraenie?

Naraenie (ekspozycja)Fizyczny kontakt ywego organizmu z czynnikiem toksycznym (biologicznym/ fizycznym/ chemicznym)

Dawka?

DawkaIlo substancji podanej/ pobranej/ wchonitejdo organizmu w okrelony sposb.

Dawka:graniczna (progowa)lecznicza (terapeutyczna)toksycznamiertelna

Efekt dziaania trucizny:Kada zmiana biologiczna w organizmie, narzdzie lub tkance spowodowana bd zwizana z naraeniem na dan substancj.

Zatrucie:?

Zatrucie:Proces chorobowy z klinicznymi objawami wywoanymi przez substancj egzogenn i endogenn

Ze wzgl. na dynamik rozwoju:zatrucia ostrezatrucia podostrezatrucia przewleke

Rodzaje trucizn wywoujcych zatrucia

KLINICZNY PODZIA ZATRU WYPADKOWE, PRZEDAWKOWANIAOMYKOWEPEDIATRYCZNESAMOBCY ZDETERMINOWANI (2/3)SAMOBJCY DEMONSTRACYJNI (1/3)?Zawodowe, awarie proceswtechnologicznych

WIKSZO DT I DL WYZNACZONYCH JEST DLA POPULACJI DOROSYCH PRZYJMUJE SI, E DLA DZIECI DO 12 r.. DAWKA DT LUB DL TO 1/10 WYZNACZONEJ BOTULINA 0,0001mg/kg mc.. CIQUATOKSYNA 0,001 (MICZAKI) TETRADOTOKSYNA 0,01 (RYBA FUGU) KURRARA, JAD WW MORSKICH 0,01 NIKOTYNA, AMANITYNA, ALKALOIDY ROLINNE 0,1 MORFINA, NIEKTRE JADY WY 10 BARBITURANY 100 ALKOHOLE, ANESTETYKI 10 000 WODA 1 000 000 mg/kg mc. OPISANO OKOO 2 MIL. ZWIZKW

PRZYKADY ZATRU PRZBIEGAJCYCH NAJCZCIEJ BEZOBJAWOWO MATERIAY CIERNE, SMARY FOLIA ALUMINIOWA RODKI ZOBOJTNIAJCE ODWIERZACZE POWIETRZA DEZODORANTY OSOBISTE KOSMETYKI DLA DZIECI PIELUSZKI NIEMOWLCE PYNY I BALSAMY DO KOMPIELI BALSAMY DO CIAA POKARM DLA ZWIERZT POPI WGIEL DRZEWNY, BRYKIETY WGLAN WAPNIA (KREDA) PAPIEROS (< 1 SZT.) PIGUKI ANTYKONC. (BEZ Fe) MACI W TYM ZE STEROIDAMI KLEJE ( W TYM TYPU GLU) DETERGENTY (PYNY) SZAMPONY DO WOSW 3% WODA UTLENIONA TUSZE DO PIR I DUGOPISW LANOLINA SZMINKI, TUSZE DO RZS.... SODZIKI BARWNIKI SPOYWCZE

LEK W POSTACI FARMACEUTYCZNEJLEK W ROZTWORZE

KOMPARTMENT KRWI frakcja wolna frakcja zwizanametabolity

NERKIWydalanie i Wchanianie zwrotne (R) leku macierzystego i metabolitw

Losy w ustroju

ABSORPCJA

WTROBAmetabolizacja

FRAKCJA TKANKOWAzwizana / wolna/ efekt ?

MIEJSCE DZIAANIA receptor - efekt biologiczny

W

R

CZYNIKI WPYWAJCE NA KINETYK TRUCIZNCzynniki biologiczne (cechy osobnicze) 1. wiek i rozwj osobniczy,

2. pe,

3. rwnowaga hormonalna,

4. sposb odywiania,

5. stan zdrowia wydolno narzdw, choroby

6. czynniki genetyczne - synteza enzymw biotransformacji

POSTPOWANIE OGLNE I LECZENIE OSTRYCH ZATRU Zebranie wywiadu (KTO, CO, KIEDY, GDZIE, ILE) pene badanie fizykalne badanie neurologiczne badanie okulistyczne Zabezpieczenie i podtrzymanie podstawowych funkcji yciowychPrzerwanie wchaniania prowokowanie wymiotw pukanie odka wgiel aktywowany irygacja jelitIntensywna opieka medycznaStaa kontrola EKGLeczenie objawoweOpieka paliatywnaPobranie materiau do badaKrew, mocz, popuczyny poziom glikemii gazometria wodno-elektrolitowa biochemia BADANIE TOKSYKOLOGICZNEPrzyspieszona eliminacja forsowna diureza hemodializa hemoperfuzja, MARS plazmaferezaTerapia celowanaOdtrutka

MONITOROWANIE STANU PACJENTASTOPIE ZABURZE WIADOMOCI I STANU NEUROLOGICZNEGOLECZENIE PRZECIWOBRZKOWECZSTO ODDECHWGDY INTUBACJA LUB CECHY DEPRESJI -WENTYLACJA MINUTOWALECZENIE PRZECIWOBRZKOWEEKG, RRCEWNIKOWANIE UKADU MOCZOWEGOOCENA DIUREZYBILANS PYNWTEMPERATURA - ZACHYSTOWE ZAPALENIE PUC - ANTYBIOTYKI POZIOM GLIKEMII GAZOMETRIA KRWI Wstpne badania laboratoryjne (rnicujce) morfologia + OB., badanie gazometryczne krwi jonogram, badania biochemiczne (aktywno aminotransferaz, kinazy kreatynowej oraz stenia mocznika, kreatyniny, poziom bilirubiny), ocena ukadu krzepnicia, badanie oglne moczukrew, mocz, popuczyny odkowe (pierwsza porcja) do bada toksykologicznych.

PROWOKOWANIE WYMIOTW1. LETNIA WODA - nie jest preferowane dodawanie NaCl z uwagi na moliwo hipernatremii 2. SYROP Z WYMIOTNICY (IPECACUNANA) - preferowana metoda - 30 ml w szklance wody, jeeli po 20 minutach brak reakcji, mona raz powtrzy - uwaga nie stosowa stonego wycigu pynu (dziaanie 14 razy silniejsze) 3. MECHANICZNA stymulacja (tylko mikkimi narzdziami (np. pirko umaczane w oliwie), nie polecane szpatuki, yeczki z uwagi na ma efektywno i moliwo perforacji i innych uszkodze

PRZEPROWADZENIE PUKANIA ODKA1. Pacjent w pozycji siedzcej / na lewym boku z obnionym podgwkiem2. wprowadzi zgbnik (nr 22 0,7 cm lub 32 1,1 cm)3. sprawdzi (papierek lakmusowy) czy zgbnik jest w odku wpust okoo 40 cm od siekaczy

4. wprowadzi 250- 300 ml letniej, czystej wody (dzieci - 0,9% NaCl)

5. odzyska wprowadzony pyn (grawitacyjnie lub przez odsysanie

powtrzy kilkakrotnie a do uzyskania czystej frakcji pozbawionej treci i cia staych (np. masa tabletkowa)

przy ostatnim zabiegu wprowadzi 30- 40 g wgla aktywowanego i pozostawi w odku, po okoo 30-45 minutach poda rodki przeczyszczajce (15-30 g siarczanu sodowego, magnezowego)

PACJENCI NIEPRZYTOMNI po uprzednim zaintubowaniu i dokadnym uszczelnieniu mankietu rurki intubacyjnej

PRZECIWWSKAZANIA DO PUKANIA ODKA1. wstrzs2. ylaki przeyku3. krwawienie z przewodu pokarmowego4. zaburzenia rytmu serca (podr. N. bdnego)5. objawy ostrego brzucha 6. napadowe (niekontrolowane) drgawki 7. podejrzenie zatrucia substancjami dranicymi (kwasy i zasady) (najpierw wprowadzamy na 15-30 minut przez zgbnik 250 300 ml wodnej zawiesiny biaek jaja kurzego 5-6 jaj)

8. podejrzenie zatrucia pochodnymi ropy naftowej (wprowadzamy do odka 250-300 ml pynnej parafiny)

Niecelowe jest pukanie w przypadku alkoholi gdy czas od zatrucia przekracza 60 - 90 minut