MEDICINSKA SREDNJA KOLA TRAVNIK
POVREDE I RANE
MATURSKI RAD
MAJ , 2014. GODINE
MEDICINSKA SREDNJA KOLA TRAVNIK
POVREDE I RANE
MATURSKI RAD
UENIK : PROFESOR:
MAJ , 2014. GODINE
SADRAJ
1. UVOD
...................................................................................................4
2. POVREDE
..............................................................................................5
3. RANE
......................................................................................................12
4.ZAKLJUAK
............................................................................................21
LITERATURA
.............................................................................................22
1.UVOD
irom sveta, oko 5 miliona ljudi umrlo je od posljedica povrede u
2013 - sa stopom smrtnosti od 83,7 na 100 000 stanovnika. Povrede
su najei i najvaniji uzrok prerane smrti i invalidnosti mladih
ljudi u razvijenim zemljama. Jedna treina svih smrti kao posljedica
povreda izazvane su motornim vozilima u saobraajnim nesreama, jedna
treina u drugim neeljenim nesreama (najee izazvanim padom sa
visine), a jedna treina namjernim nasiljem (samoubistvo i ubistvo)
.Npr. u SAD vie od 150.000 povrede zavrava smrtnim ishodom svake
godine, a veliki broj nesmrtnih trajnim invaliditetom sa velikim
socijalnim i medicinskim posljedicama.
U radu je kao to se moe zakljuiti glavni cilj da se definira to
su to povrede i kako se klasifukuju te isto tako jednu od
najzastupljenijih mehanikih povreda tj.rana.
2.POVREDE
Povreda (trauma) je nasilno oteenje tijela (zdravlja), izazvano
iskljuivo dejstvom spoljanjih faktora, za razliku od oboljenja, kao
prirodnog oteenja zdravlja, koje se razvija spontano, pod uticajem
kako spoljanjih (egzogenih), tako i unutranjih (endogenih) inilaca.
Ako se ljudsko tijelo sudari sa drugim (humanim, ivim ili neivim)
tijelom, kinetika energija sudara moe da izazove razliite povrede
(. trauma), rane (. vulnus) i u najgorem sluaju iznenadnu smrt.
Zato se povreda definie i kao ..."tjelesno oteenje na organskom
nivou, koje nastaje kao posljedica akutnog izlaganja energiji
(mehanikoj, toplotnoj , elektrinoja , hemijskoj ili zraenju ) u
opsegu koji prelaze prag fizioloke tolerancija. U nekim sluajevima
(npr. davljenje, guenje, smrzavanje), povreda proistie iz
insuficijencije vitalnih elemenata"[footnoteRef:1].. [1:
http://sr.wikipedia.org/wiki/Povreda]
Klasifikacija povreda
Povreda se prema svom izgledu osobinama, i etiolokom faktoru
(nainu) na koji su nanesene dijele se na;
Mehanike povredeMehanike, povrede su tjelesne povrede koje
nastaju dinamikim ili statikim dejstvom mehanikesile; Dinamiko
dejstvo sile, nastaje prilikom sudara mahanikog orua (mehanikog
tela) i ljudskog tijela bilo da se jedno od ova dva tela kree prema
drugom, ili se kreu oba istovremeno. Dinamiko dejstvo sile
karakterie njeno kratkotrajno dejstvo, pri emu mehaniko orue
(tijelo) moe biti u bilo komagregatnom stanju(vrstom, tenom,
gasovitom). Primjer; kod pada i udarca. Statiko dejstvo sile,
karakterie, njena dugotrajna i postepena akcija. Primjer; kod
gnjeenja ili kidanja od strane tekih predmeta i drugih objekata u
sporom kretanju (presa,liftitd)
U odnosu na vrstu mehanikog orua koje je nanijelo mehaniku
povredu, povrede se dijele se u dvije osnovne
grupe,ozljedeirane;Fizike povredeFizike povrede, se na osnovu
fizikih faktora koji uzrokuju njihovog nastanak dijele u tri
grupe.
Termike povrede
Izaziva dejstvo visoke ili nisketemperaturei mogu biti;Termike
povrede izazvane dejstvom visoke temperature; Lokalne povrede,
izazvane suvom (opekotine) ili vlanom toplotom (oparotine), Opte
povrede, izazvane dejstvom visoke temperature na cijelo tijelo
(toplotni udartj. omarica) ili direktnim dejstvomsunevih
zrakanaglavuivrat(sunanica)[footnoteRef:2]. [2:
http://sr.wikipedia.org/wiki/Povreda]
Termike povrede izazvane dejstvom niske temperature; Lokalne
povrede,smrzotina, kada niska temperatura dovodi do nastanka
promjena na pojedinim dijelovima tijela i Opte povrede,smrznutosti
(hipotermije) kada je niskoj temperaturi okolni izloeno
cjelokupnotijelo.
Termike povrede razliite teini i dubine oteenja tkiva
Elektrine povredeSu povrede izazvane; tehnikim elektricitetom:
(elektrina struja,elektrini potencijal,elektromagnetizam) -strujni
udar atmosferskimelektricitetom(munja) -udar groma.Povrede izazvane
bukom, vibracijama i ultrazvukom
Vibrotraumaovek osea vibracija u opsegu od 25 - 8.200 Hz. Ljudi
izloeni dugotrajnim vibracijama (uglavnom u profesionalnom
okruenju) nakon vie mjeseci ili godina njihovom izlaganju vei dio
pojedinaca ali se na bolove u kimenom stubu i ekstremitetima. Kod
ovih osoba na rendgenu se mogu otkriti znaci
ozbiljnaosteoporoze.
Akustika traumaHronina izloenostbuci(buka je svaki zvuk koji se
smatra uznemirujuim i ima intenziteta iznad 50 dB), dovodi do
akustine povrede (gubitka sluha i gluvoe) i remeti aktivnosti
vegetativnog i centralnog nervnog sistem
Ultrazvuna traumaUltrazvuk(koji je zvuni talas frekvencije iznad
20 kHz, koji nije u stanju da objektivno registruje ljudsko uho),
ako je visokog intenziteta moe dovesti do istih ili slinih oteenja
kao vibracija i buke i pored toga to on ima i termiki efekat
(opekotine).
Povrede zraenjem
Su povrede izazvane dejstvomjonizujueg czraenja,mikrotalasnog
zraenja, elektromagnetnog zraenja, ultraljubiastog zraenja.
Radijacione povreda nakon nuklearne eksplozije u Japanu1945
Asfiktine povredeAsfiktine povrede nastaju usljed nasilnog
poremeaja disanja i razvrstavaju se u dvije osnovne grupe prema
mehanizmu nastanka ovih povreda;
Povrede koje nastaju zapuenjem disajnih puteva (sufokacije
Zapuenjenosai usta Zapuenjedrijelaigrkljana Zapuenjedunikaidunica
Utopljenje.
Povrede koje nastaju stezanjem(strangulacije) Zaguenje- stezanje
vrata akom odnosno akama Zadavljenje- stezanje vrata omom koju
zatee neka iva ili neiva sila Vjeanje- stezanje vrata omom koju
pasivno zatee teina sopstvenog tijela Stezanje ili pritisak
nagrudni ko.
Hemijke povrede (trovanja)
Hemijke povrede(trovanja) klasina sudskomedicinska podjela
razvrstava u slijedee grupe;Povrede izazvaneotrovimasa lokalnim
dejstvomdijele se na; korozivne povrede, izazvane su korozivnim
otrovima -kiselineibazei nadraajne povrede, izazvane nadraajnim
otrovima -amonijakPovrede izazvaneotrovimasa optim (resorptivnim
dejstvom)u koje spadaju; parenhimski otrovi (arsen,olovo) krvni
otrovi (ugljen-monoksid) nervni otrovi (alkohol,psihoaktivni
lekovi,opijati)Povrede izazvaneotrovimakoji imaju i lokalne i
resorptivne efekte(siretna kiselina,iva).
Nutritivne povrede
Kao nutritivne povrede, sudska medicina prouava; nasilnu gladi
nasilnu e.
Sinkopalne i lipotimike povrede
U nastanku ovih povreda vaanu ulogu ima postojee oboljenje, i
one su obino posljedica zadesa prilikom pada
usljedsinkope(kratkotrajni gubitka svjesti), ili tjelesene
klonulosti (lipotimije), ili onesvjeenosti u vezi sa tim
oboljenjima. Ako se klonulost ili onesvjeenost zavri smru usljed
oboljenja govorimo o agonalnim povredama.
Psihike povrede
Psihika povreda (trauma) je vrsta oteenjapsihekoji se javlja kao
rezultat traumatskog dogaaja. Kada psihika povreda dovode
doposttraumatskog stresnog poremeaja(PTSP), koji ukljuuje i fizike
promjene umozgu(izazivajui hemijske reakcijeu modanimelijama), kod
te osobe su umanjene sposobnosti da se adekvatno nosi sastresom.
Traumatski dogaaj ukljuuje jedan (trenutni dogaaj), odnosno trajne
ili ponavljajue dogaaje ili dogaaje, koje u potpunosti nadjaavaju
sposobnost pojedinca da se nose sa njima.
Tipini uzroci psihikih povreda su; seksualno zlostavljanje,
nasilje, prijetnja, ucena povrede iz detinjstva, katastrofe kao to
su:zemljotres,erupcije vulkana,rat,druga masovna nasilja.
Dugorono izlaganje situacijama; kao to je ekstremno siromatvo
ili blai oblici zlostavljanja, kao to je verbalno zlostavljanje,
moe biti uzrok povrede (mada verbalno zlostavljanje moe
potencijalno biti traumatino i kao jedan trenutni dogaaj).
Posljedice povreda
Definicija;svako organsko ili duevno oboljenje koje stoji u
direktnoj ili indirektnoj vezi sa povredom smatrae se posljedicom
ili komplikacijom povrede
Svaka velika povreda izaziva i nespecifini adaptivne reakcije
organizma koje zavise od karaktera povrede i njenog uobiajenog toka
i javljaju se kao njen rezultat (presjecanje krvnog suda uzrokuje
krvarenje; prekidkimene modinedovodi do prestanka funkcije ispod
mjesta povrede, otvorena rana ulazna vrata za prodor infekcije i
pojavu sepse...).Primjeri: Otvorene rane su.lokus minoris
resistentiaeili ulazna vrata infekcija u tijelo. Najopasniji su one
rane koje su kontaminirane anaerobne bakterija (uglavnom iz
zemlje), a neisu lijeene pravilno i na vrijeme. U takvim sluajevima
one ugroavaju ivot povreenog gasnom gangrenom, koja moe da se
razvije kao jedna ot tekih posljedica povreivanja. Udarci glave (ak
i bez preloma kostiju ) esto dovode do kratkog gubitka svjesti
-.commotio cerebrisa posledicama u rasponu od nekoliko sati ili
dana (amnezija, vegetativni simptomi, kao to su munina povraawe,
nistagmus) do takvih hroninih komplikacija kao to je posttraumatska
epilepsija. Ponovljena male povrede mozga karakteristine za boks,
mogu biti uzrok krvarenja u mikroskopskim strukturama mozga ili da
dovedu do prolazne depresije zbog neuronskih i sinaptikih
metabolikih poremeaja. Godinama poslije sportske karijere
mikrotraume mozga mogu se manifestovati kao ekstrapiramidalni
motora poremeaj, au nekim sluajevima i ozbiljnim pogoranjem
mentalnih sposobnosti -.demencia pugilica. Prema nekim studijama
povrede glave su takoe faktor rizika za razvojAlchajmerove
bolesti
Komplikacije povreda,nisu uvijek sadrana u prirodi povrede pa se
i ne javljaju u svim sluajevima povrijeivanja. Za nastanak
komplikacija, pored povrede, ulogu imaju i drugi faktori; lina
svojstva organizma povreenog, su uroena ili steena svojstva
organizma izvjesnih osoba, koja u razliitom stepenu mogu uticati na
tok i ishod povrede Posebna stanja organizma povrijeenog; Kvalitet
lijeenja Ostali iniociKomplikacije povreda prema lokalizaciji mogu
biti; Lokalne - nastaju na mjestu povrede ili u njenoj okolini.
Opte - razvijaju se na nekom udaljenom dijelu ili u cijelom telu
(nastanak gnojnih apscesa u razliitim organima, sepsa, mastima ili
trombima izazvana embolija).Prema vremenu nastanka u odnosu na
vrijeme povreivanja, komplikacije povreda mogu biti; Rane -
razvijaju se odmah ili vrlo brzo nakon povrjeivanja. Kasne, koje se
nekada mogu razviti i mjesecima ili ak godinama od povreivanja.
Na vrstu posljedica i komplikacija povreda mogu uticati i
sljedei inioci; Lina svojstva,su uroena ili steena svojstva
organizma izvjesnih osoba, koja u razliitom stepenu mogu uticati na
tok i ishod povrede; ivotno doba, pol, uroene ili steene anomalije,
oboljenja i dr.
Posebna stanja organizma, mogu bitno da utiu na tok i ishod
povreda, inei ga osjetljivijim na dejstvo raznih povrednih
sredstava; Fizioloka stanja; menstruacija, trudnoa, puerperijum)
ili patoloka stanja (oboljenja), koja su uglavnom ograniena po svom
trajanju, pri emu se neka mogu javljati vie puta (npr. trudnoa) ili
ak ciklino (menstruacija), Patoloka stanja; razne vreste
oboljenja
Medicinska kvalifikacija povrede
Medicinska kvalifikacija povrede podrazumjeva utvrivanje teine
povrede na osnovu stepena oteenja tijela odnosno zdravlja, koje je
tom povredom prouzrokovano, kako lokalno tako i optom reakcijom
organizma.
Ukoliko kod jedne osobe postoji vie povreda, svaka povreda se
posebno kvalifikuje i na kraju skupno prochenjuje njihovo zajedniko
dejstvo i tek na osnovu te procjene vri kvalifikacija.
Kriterijumi za kvalifikaciju povredaKriterijumi za kvalifikaciju
tjelesnih povreda decidirano su navedeni samo za teke tjelesne
povrede i usklauju se saKrivinim zakonomdrave na ijoj teritoriji se
vri njihova procena. U praksi sudske medicine primjenjuje se pet
kvalifikatornih elemenata:1. Opasnost po ivot2. Oteenje vanog
dijela tijela ili vanog organa3. Oteenje zdravlja4. Nesposobnost za
rad5. Unakaenost
3.RANE
Rana ( lat. vulnus ) je povredom izazvan prekid kontinuiteta
tkiva ovjeka ili ivotinje , koji zahvaa kou ili sluznicu i moe
prodrijeti u dublje slojeve tkiva u razliitom
stupnju[footnoteRef:3] . [3: http://www.stetoskop.info/]
Rane mogu biti uzrokovane razliitim imbenicima ; mehanikim (
ubod , udarc , cijepanje , vatreno oruje , humani ili animalni ujed
) , fizikim ( opekline , ozebline ) ili kemijskim (kemijske
opekline )[footnoteRef:4] . [4: http://www.stetoskop.info/]
Glavna prijetnja tijelu kod masivnih rana je veliki gubitak krvi
tijekom ozljede krvnih ila , i mogue infekcije uslijed prodora
bakterija u ranu . Ukoliko se kod takvih rana ne poduzmu potrebne
mjere lijeenja , one mogu dovesti do pojave oka i smrti .
Prema nainu nastanka klinikoj slici i duini trajanja lijeenja,
rane se dijele na:
1.Hronine rane - njega i lijeenje
Sve akutno nastale rane se mogu pretvoriti u hronine rane
ukoliko su zapljane, inficirane, ako nije obavljena adekvatna
primarna obrada, ako rana nije uivena ili ako je poslije ivenja
dolo do dehiscencije rane. Takve rane po pravilu zarastaju per
secundam protokom vremena, znai same od sebe. U zavisnosti od
izgleda i veliine rane, prisustva infekcije u rani - zavisi i vreme
takvog, per secundam zarastanja. Ako su rane veeg obima, ako bi
zarastanje per secundam trajalo vie od desetak dana, onda se
preporuuje operativno leenje.
Posebna grupa hroninih rana su i rane na potkolenicama (ulcus
cruris) i stopalima (dijabetino stopalo) i koje nastaju zbog loe
cirkulacije ili eerne bolesti. Leenje ovih rana je dvojako i odnosi
se na lijeenje osnovne bolesti i lokalno lijeenje otvorene
rane.
Veliku grupu hroninih rana predstavljaju i rane nastale zbog
stalnog sjedenja ili leanja (ulcus decubitalis). Od ovih rana pate
osobe koje su vezane za postelju, privremeno ili trajno.
Kod sasvim mladih, aktivnih osoba sinus pylonidalis moe biti
otvorena rana vie godina. U narodu je problem poznat kao urasla
dlaka a zapravo se radi o uroenoj anomaliji. esto se uje miljenje
da je to rana koja nikada ne zarasta pa ak ni poslije operacije.
Rekonstruktivna hirurgija ima jednostavno rjeenje koje podrazumjeva
primarno zarastanje ovakve rane (per primam intentionem) u
optimalnom roku poslije operacije, od sedam do deset dana.
Konzervativno ili operativno lijeenje
Hronine rane mogu da se lee konzervativno ili operativno.
Operativni pristup se preporuuje uvek kad za to postoje neophodni
preduslovi. Kod starijih i iznemoglih osoba problem lei u prateim,
hroninim oboljenjima koja predstavljaju rizik za optu anesteziju.
Taj problem se esto uspeno prevazilazi primenom neke od lokalnih
ili blok anestezija. Osim stabilnog opteg stanja, za operaciju
hronine rane neophodno je da sama rana bude ista, bez izumrlog
tkiva (nekroze),a ispunjena granulacijama[footnoteRef:5]. [5:
http://www.stetoskop.info/]
Takav lokalni status rane se postie redovnim toaletama i
aplikacijom lokalnih topikih sredstava. Na tritu postoji veliki
broj rastvora, antiseptika, razliitih obloga za rane. Ne moe se rei
da ova sredstva znaajno doprinose izlijeenju hronine rane, uglavnom
obezbeuju konfor pacijenta i smanjuju bol.
Iskustvo hirurga plastiara
Iskustvo hirurga plastiara koji se najvie bave lijeenjem hronine
rane, ukazuje da se u hroninoj rani uvijek nalaze neki mikrobi.
Hronina rana ne moe biti bez mikroba, ne moe biti sterilna. Ako
pacijent nema opte znake infekcije (kao to su poviena tjelesna
temperatura, povieni leukociti, poviena sedimentacija), nema
velikog opravdanja za primjenu antibiotika.
Bakterije koje su najei stanovnici u hroninim ranama su
Escherichia coli, Klebsiella, Pseudomonas, Proteus. To su gram
negativne, fakultativno anaerobne bakterije to znai da mogu da ive
i da se razvijaju i bez kiseonika. Dakle rjeenje je da se rana
izloi vazduhu, da se toaleta rane obavlja vie puta dnevno, da se
vri ispiranje rane pijaom vodom i sapunicom i da se pacijent kupa
bez ogranienja. Na taj nain postie se ispiranje bakterija iz rane,
odravanje higijene koe u okolini rane, lake odravanje tjelesne
higijene a samim tim i bre zacjeljenje. Poslije obimnog ispiranja
rane (lavage) rana se moe tretirati antiseptikom koji je hirurg
plastiar odredio i previti sterilnom gazom ili nekom drugom oblogom
za rane.
Kupanje bolesnika nikada nije zabranjeno. Kupanje je poeljno i
kod bolesnika sa zatvorenom i kod bolesnika sa otvorenom ranom, kod
operisanih bolesnika, kod onih koji ekaju operaciju i kod onih koji
se oporavljaju od operacije.
Operativno lijeenje hronine rane
Operativno lijeenje hronine rane se najee odvija na plastinoj
hirurgiji. Rekonstruktivna hirurgija raspolae tehnikama ijom se
primjenom moe rijeiti svaka otvorena rana. Nekada su te rane velike
i komplikovane pa pored koe i mekih tkiva zahvataju i zadiru u
tjelesne duplje zbog ega je rekonstrukcija obimnija i
zahtevnija.
Dehincencija rane Zarastanje rane per primam
Zarastanje rane per secundam
2.Akutne rane - njega i lijeenje
Rananastaje uvijek kada doe do prekida kontinuiteta koe. Ukoliko
je rana manjeg promjera (ubodna rana, oguljotina), sa minimalnim
krvarenjem ona moe da zaraste sama od sebe u nekom kraem vremenskom
roku (sedam dana). Bez obzira koliko rana izgleda bezazleno
neophodno je da se povreena osoba javi svom ljekaru kako bi dobila
odgovarajua uputstva.
Mala, ubodna rana, bez znaajnog krvarenja, moe biti veoma
pogodna za nastanak tetanusa, naroito ako je nastala u polju,
ubodom na esker ili alatku koja je esto u kontaktu sa zemljom.
Posebno su ugroene starije osobe jer je od njihove redovne
vakcinacijeprotiv tetanusa prolo vie decenija. Dakle, iako je rana
mala, gotovo nevidljiva, moe nam donijeti velike probleme.
Rane promjera veeg od 1cm
Rane promjera veeg od 1cm, kad je dolo do potpunog prekida svih
slojeva koe, zahtjeva pregled hirurga. Pregled kod hirurga
plastiara je obavezan ako se rana nalazi na licu, vratu ili akama.
Pravovremeno i struno lijeenje rane na licu i vratu dovee do
potpunog zarastanja sa minimalnim oiljkom. Pregled i kasnije
praenje kod hirurga plastiara je veoma vano zbog mogueg razvoja i
prevencijekeloida.
Iako mala, otvorena povreda ake moe biti kombinovana i da pored
povrede koe postoji ipovreda tetivaili nerava. Pregled hirurga
plastiara je obavezan u prvih nekoliko sati od povrede zbog
primarne obrade rane i prevencije infekcije. aka je vaan
funkcionalni organ i zbog toga lijeenje ake treba da bude brzo i
efikasno kako bi rehabilitacija to prije zapoela.
Vee rane, rane koje krvare, zahtjevaju hitnozaustavljanje
krvarenjai pregled hirurga. Najsigurniji nain zaustavljanja
krvarenja ako je u predjelu ekstremiteta je postavljanje poveske
desetak santimetara iznad povrede. Ako je krvarenje na nekom drugom
dijelu tijela (grudnom kou, poglavni), pritisak sterilnom gazom ili
krpom moe zustaviti krvarenje. Ukoliko je mrea hitne pomoi dobro
razvijena, povreenog ne treba transportovati ve saekati mobilnu
ljekarsku ekipu koja e pruiti strunu pomoi.
Posebnu panju zasluuju rane koje imaju blago, naizgled neznatno
krvarenje. Ukoliko takvo oskudno krvarenje traje vie sati - moe
dovesti do znaajnog iskrvarenja. Zbog toga povreeni na putu do prve
medicinske ustanove, treba da ima pratnju druge osobe ili da bude
transportovan kolima hitne pomoi.
U praksi sreemo i velike rane koje ne krvare. Zbrinjavanje
pacijenta sa ovakvom ranom takoe treba to prije sprovesti jer
postoji mogunost razvoja infekcije, razvoja otoka i bola to
povreenom oteava kretanje i moe dovesti do razvoja kolapsa. Dobar
primjer za ovakvu povredu su opekotine.Vrste rana prema mehanizmu
nastanka
1. Nagnjeenja- (lat.v. contusum) su rane nastale prilikom pada s
visine ili udarca tupim mehanikim predmetom ili orujem. Njih
karakterizira nagnjeenje i krvlju podliveni rubovi.2. Razderotine-
(lat.v.lacerum) su rane nastale u kontaktu sa tupim ili otrim
predmetima ili pri padu s visine, nepravilnih su rubova i esto sa
znacima neistoa i infekcije.3. Nagnjenorazderna rana
-(lat.v.lacerocontusum) je sa osobinama nagnjeenja i razderotine i
izazvana je tupim ili otrim predmetom ili pri padu s visine. Ovaj
tip rane moe nastati i pri otvorenim prelomima kostiju.4.
Prostrijelna rana -(lat. v.sclopetarium) spada u ovu grupu rana, a
izazvana je vatrenim orujem. Ove rane su razliitog oblika, od
tokastog do zvijezdastog. Njihov izgled zavisi od vrste projektila
ili eksplozivnih dijelova koji dolaze iz neposredne blizine.
Djelovanje projektila objanjava se na taj nain to on velikom
kinetikom energijom razara tkivo snanim pritiskom uslijed irenja
zraka, i vakuma koji slijedi nakon prodora projektila.5.
Posjekotina -(lat.v.incisum) je rana izazvana otrim oruem. Ona je
pravilnih rubova i obino bez primjesa neistoa i rijetko sa znacima
infekcije.6. Ujedina -(lat.v. morsum) je rana izazvana dubokim
prodiranjem zuba ivotinje ili ovjeka i obino je inficirana.7.
Ubodina -(latv. punctum) je rana najee tokastog oblika izazvana
ubodom insekta ili mehanikih iljatih predmeta koji prodiru duboko u
tkivo.8. Oguljotina -(lat excoriatio) je rana gdje je oteen samo
povrni dio koe.
Vrste rana prema zagaenju
1. Nezagaena rana -(lat.v. asepticum) je ona koja nije zagaena
mikroorganizmima i drugim neistoama.2. Zagaena rana
-(lat.v.inflamata) je ona koja je zagaena mikroorganizmima i drugim
neistoama.
Fiziologija zarastanja rane
Proces zarastanja rane prolazi kroz etiri faze :
1.Vaskularni odgovor ili hemostaza (zaustavljanje krvarenja );
Ovu fazu karakterizira;
krvarenje rane, koje ima ulogu prirodnog ispiranje rane od
manjih stranih tijela,
vazokonstrikcija (stezanje) krvnih ila s ciljem zaustavljanja
krvarenja
Povezivanje, agregacija i spajanje trombocita, ili zgruavanje
krvi
Koagulacija, stvaranje fibrina iz fibrinogena i matriksa u koji
migriraju stanice.
2. Upalna faza; Ova faza javlja se u dva oblika,
Rana upala rane, koje nastaje 24 - 48 sata nakon ozljede i
karakterizira se formiranjem granulocita, odstranjenjem bakterija i
stranog sadraja iz rane,
Kasna upala rane, nastaje nakon 48 do 72 sata nakon ozljede, a
karakterizira je dominantno umnoavanje fagocita i limfocita
(fagocitoza i limfocitoza), praena oslobaanjem tumor nekrotikog
faktora. Umnoavanje oba ova tipa stanica ima presudnu ulogu u ienju
rane digestiji bakterija i oslobaanju proteolitikih enzima koji
unitavaju strana tijela i mobilne izluevine[footnoteRef:6]. [6:
http://www.stetoskop.info/]
3. Proliferativna faza; nastaje nakon 5.-7. dana i traje do 2-3
tjedna od nastanka ozljede. Ovu fazu karakterizira sinteza kolagena
od strane fibroblasta (tip I - XII) koji je presudan element u fazi
zarastanja rane. Kolagen daje vrstou i integritet tkiva. Na ovaj
proces nadovezuje se angiogeneza ili granulacija (stvaranje novih
krvnih ila), kontrakcija (skupljanje krajeva rane) i
epitelizacija.
4. Maturacija ili faza remodelacije oteenog tkiva; Ova faza
traje od 21. dan do 1 godine od trenutka ozljede.Ukoliko zarastanje
rane zastane u nekoj od gore navedenih faza, rana prelazi u kronini
oblik iji proces zarastanja traje izuzetno dugo.
Lijeenje
Lijeenje rana, akutnih ili kroninih, danas zahtijeva znaajnu
strunost, iskustvo, timski rad i znanje o razliitim sredstvima
proizvedenim za tu svrhu. Prouavanje rane i stalna briga za njeno
pravilno lijeenje je u stalnom porastu, a razvija se i posebno
specifino podruje u medicini i farmaciji, sa vlastitim strunjacima
i profesionalcima, koji se iskljuivo bave ranama. Oni koji se bave
ranom, sve vie postaju svjesni potrebe za znanjem o suvremenom
nainu lijeenja, ali i o poznavanju suvremenih sredstava i
jedinstvenom pristupu u ranom zbrinjavanju i obrazovanju
pacijenata.
Meutim, postoji mnogo problema vezanih za suvremen doktrinarni i
jedinstven pristup rani. Nedostatka i nedostupnosti modernih
sredstava za zbrinjavanje rana, (naroito u nedovoljno razvijenim
drutvima), jedan je od glavnih imbenika. Zato se u veini zemalja i
dalje pribjegava tradicionalnim nainima lijeenja rana, koji je;
sporiji, vie bolan, vie rizian a esto i skuplji.
Iako je nakon drugog svjetskog rata u praksu uveden cijeli niz
novih sredstava za lijeenje rana i dalje primat u svijetu ima
primjena klasine pamune poveske (gaze) i raznih kemijskih
otopina.
Tretman rana ukljuuje pregled, ienje i zatvaranje rana. Ako se
radi o nedavno nastaloj rani ona se mora to prije obraditi kako ne
bi dolo do sekundarne infekcije.
ienje
Za jednostavne rane ienje moe biti obavnjeno koritenjem nekoliko
razliitih rjeenja, ukljuujui: mlaz vode (pod uvjetom da nije
zagaena), sterilnu fizioloku otopinu ili antiseptiko sredstvo
(dezinficijens).
Zatvaranje
Ako se lijenik odlui za zatvaranje rane, primjenjuju se neke od
brojnih tehnika; ljepljiva traka, cianoakrilatno ljepilo, stapler,
i av (avovi koji se resorbiraju imaju prednost jer ne zahtijevaju
naknadno uklanjanje i prioritetno se koriste kod djece).Nakon ienja
i zatvaranja rana se prekriva sterilnim povezom (gazom i
poveskom).
4.ZAKLJUAK
Kao to smo ve naveli u uvodu povrede su jedna od
najrasprostranjenijih deavanja u ivotu jednog ovjeka. to god
obavljamo i radimo i nalazimo se u bilo kojoj situaciji postoji
mogunost od povrede. Danas poznavanje povreda i lijeenja kao i
njenih klasifikacija je potrebno skoro u svakom aspektu drutva. Da
bi bili vjetak sudski potrebno je da imate znanje o povredama , da
bi mogli obaviti inspekciju mjesta zloina morate znati razlikovati
vrste rana itd. .
Takoer svaka osoba treba da zna to da radi prilikom
povrijeivanja ili susreta s povrijeenom osobom , to je osnova koju
treba da zna u bilo kojem trenutku jer smo danas suoeni sa
svakodnevnim opasnostima i prilikama za povrede.
LITERATURA
http://www.stetoskop.info/
http://sr.wikipedia.org/wiki/Povreda
6
