Pokolenie osobliwych netoholików styczeń–luty 2017 informacyjny · styczeń–luty 2017 informacyjny Serdeczne życzenia zdrowia, radości i wszelkiej pomyślności kujawsko-pomorskim

Nr 141 (1/2017)

ISSN 1506-4743

B y d g o s z c z | T o r u ń | W ł o c ł a w e k

[email protected]

styc

zeń

–lu

ty

20

17

informacyjny

Serdeczne życzenia zdrowia, radości i wszelkiej pomyślności kujawsko-pomorskim aptekarkom z okazji Dnia Kobiet

składają koledzy aptekarze

Pokolenie osobliwych netoholików

Pomorsko-Kujawska Okręgowa Izba Aptekarska

BULETYN nr 1 - STYCZE�-LUTY - OKŁADKA - 2017.indd 2-3 2017-02-28 14:03:10

W y d a w c a :Pomorsko-Kujawska Okręgowa Izba Aptekarska

Oddział Bydgoski Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego:Bank Pocztowy S.A. I/O Bydgoszcz69 1320 1117 2031 0927 2000 0001

Rada Programowa Biuletynu Informacyjnego PKOIA: mgr farm. Jacek Adamczyk mgr farm. Lucjan Borys – redaktor naczelnymgr farm. Piotr Chwiałkowskimgr Magdalena Godlewskamgr farm. Wioleta Makarewiczmgr farm. Małgorzata Pietrzak – przewodnicząca Rady Programowejmgr farm. Jakub Płaczek

R e d a k c j a :mgr Anna Faleńczykmgr Magdalena Godlewska

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania materiałów oraz zmian w tytułach.

Przygotowanie do druku:Dom Wydawniczy MARGRAFSEN s.c.www.margrafsen.pl

ISSN 1506–4743, Nakład 1500 egz.

Druk do użytku wewnętrznego. Egzemplarz bezpłatny

85-079 Bydgoszcz, ul. Kościuszki15A tel./fax 52 349 34 73www.bydgoszcz.oia.org.pl e-mail: [email protected]

N u m e r y k o n t :Pomorsko-Kujawska Okręgowa Izba Aptekarska:Bank Pocztowy S.A. I/O Bydgoszcz61 1320 1117 2031 1197 2000 000373 2130 0004 2001 0434 9148 0001

Kontakt: [email protected]

Pomorsko-KujawskaOkręgowa Izba Aptekarskaw Bydgoszczy

Biuro PKOIA Ewa Fischer, Maria Zdyb czynne jest od poniedziałku do piątkuw godzinach 7.30–15.30tel. 52 349-34-73e-mail: [email protected]

Prezes mgr Małgorzata Pietrzaktel. 607-05-43-01e-mail: [email protected]

Wiceprezes mgr Aleksandra Adamczykprzewodnicząca rejonu bydgoskiegotel. 665-290-230

Przewodniczący rejonu inowrocławskiegomgr Jarosław Kowaltel. 509-788-603

Przewodniczący rejonu toruńskiegomgr Wojciech Rykaczewskitel. 602-345-884

Przewodniczący rejonu włocławskiegomgr Adam Żarnowskitel. 691-08-08-18

Radca prawny mec. Piotr Bujakiewicztel. 602-675-623

W numerzeXXIV Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy Pomorsko-Kujawskiej OIA w obiektywie

fot. mgr. Andrzeja Wróbla

Aptekarskie sprawy

01 To nas dotyczy

03 Drodzy czytelnicy

04 XXIV Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy

Pomorsko-Kujawskiej OIA06 Sprawozdanie z działalności

Okręgowego Sądu Aptekarskiego w 2016 r.07 Sprawozdanie z działalności

Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w 2016 r. 08 Sprawozdanie

Komisji Rewizyjnej z kontroli finansowo-gospodarczej PKOIA w Bydgoszczy za 2016 r.09 XI Przegląd Prac Magisterskich

z Zakresu Historii Farmacji11 Spotkanie aptekarzy

rejonu bydgoskiego

Informacje

16 Nowe uprawnienia Wydziału Farmaceutycznego

16 Okrągły stół tak, ale na warunkach NRA

17 Poza kolejnością 17 Z księgarni

Po pracy

18 Kram – zalążek przyszłej apteki


1To nas dotyczyKoleżanki i koledzy!

W 2016 r. odbyło się 19 posiedzeń Okręgowej Rady Aptekarskiej i jej Prezydium. Podjętych zo-stało 341 uchwał.

Nasza Izba zrzesza obecnie 1585 członków,

w tym 191 farmaceutów niewykonujących zawodu (stan z 31 grudnia 2016 r.). W po-równaniu z rokiem 2015 przybyło 86 apte-karzy, natomiast 50 zostało skreślonych z li-sty członków.

Według danych ze strony internetowej Wo-jewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego w Bydgoszczy na terenie województwa ku-jawsko-pomorskiego zarejestrowanych jest:• 651 aptek ogólnodostępnych,• 81 aptek szpitalnych i działów farmacji

szpitalnej,• 91 punktów aptecznych • 3 apteki prowadzące sprzedaż internetową.

W 2016 r. wydano 53 nowe zezwolenia na prowadzenie aptek (w tym nowe apteki i zmiany podmiotów prowadzących).

W okresie sprawozdawczym Pomorsko--Kujawska OIA wydała 6 numerów Biulety-

nu Informacyjnego, który wysyłany jest do wszystkich członków Izby.

Na 109 farmaceutów, którzy rozpoczę-li okres edukacyjny 2012–2016, okres ten zaliczyło – 69 osób, tj. ok. 63,3% (4 osoby wystąpiły o przedłużenie tego okresu).

W 2016 r. przyznanych zostało 70 praw wykonywania zawodu farmaceuty, jest to o 7 mniej niż w roku 2015.

W styczniu 2016 r., podczas VII Krajo-wego Zjazdu Aptekarzy, nowym prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej wybrana zo-stała – popierana przez Pomorsko-Kujawską OIA – mgr Elżbieta Piotrowska-Rutkowska. W skład Naczelnej Rady Aptekarskiej VII kadencji weszło dwóch naszych delegatów: mgr mgr Katarzyna Kulińska i Piotr Chwiał-kowski oraz prezes mgr Małgorzata Pietrzak. Do Naczelnego Sądu Aptekarskiego wybrani zostali mgr mgr Adam Wąsiewicz i Ryszard Kamiński.

Od lutego zeszłego roku nasza Izba jest aktywna na portalu FB, który stał się pierwszym źródłem informacji – w przecią-gu dwóch, trzech godzin zamieszczane tam wiadomości docierają do 250–300 osób.

Wzorem lat ubiegłych, w kwietniu 2016 r.

współorganizowaliśmy z Wojewodą Kujaw-






















Aptekarskie sprawy

01 To nas dotyczy








rejonu bydgoskiego

Informacje




Po pracy



2

sko-Pomorskim III Ogólnopolską Konferencję Farmaceutyczną, która cieszyła się dużym zainteresowaniem naszego środowiska, jak również mediów.

W czerwcu 2016 r. w Forcie IV w Toru-niu zorganizowany został kolejny Piknik Ap-tekarski, w którym uczestniczyło prawie 500 osób, a we wrześniu obchodziliśmy Dzień Aptekarza połączony z 25-leciem odrodzo-nego samorządu aptekarskiego. Z tej oka-zji zasłużeni farmaceuci odznaczeni zostali Medalem 25-lecia.

Powołana została komisja do spraw le-gislacji, która zajmuje się opiniowaniem pro-jektów ustaw.

W 2016 r. reaktywowano Koło Seniora przy naszej Izbie, którego przewodniczącą została mgr Zdzisława Łęgowska. Siedziba Izby służy seniorom do okolicznościowych spotkań. Jest nam niezmiernie miło, widząc zadowolenie i uśmiech nestorów naszego zawodu, którzy mają możliwość spotkania.

Wszyscy członkowie Izby w ramach opła-canej składki członkowskiej ubezpieczeni są od odpowiedzialności cywilnej w Ergo Hestia.

Dwa dni w tygodniu dyżur w Izbie pełni prawnik, który jest do dyspozycji naszych

członków w sprawach związanych z wyko-nywaniem zawodu.

Pomorsko-Kujawska Okręgowa Izba Apte-karska bierze również czynny udział w pra-cach Naczelnej Rady Aptekarskiej, uczestni-cząc w spotkaniach z przedstawicielami Mini-sterstwa Zdrowia i w komisjach sejmowych.

Z nadzieją patrzymy na procedowane obecnie ustawy. Nigdy nie byliśmy tak blisko APTEKI DLA APTEKARZA. Mamy nadzieję, że wprowadzone zmiany zahamują niekon-trolowany rozwój sieci aptecznych.

Opiniujemy obecnie skierowany do kon-sultacji publicznych projekt zmian rozporzą-dzenia MZ w sprawie kryteriów klasyfika-cji produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu poza apteką oraz w punktach aptecznych.

Czekamy na projekt ustawy o zawodzie, która niedługo będzie procedowana, oraz pozostałych rozporządzeń, aby nasz za-wód, który jest zawodem zaufania publicz-nego, dawał satysfakcję, ale i stabilizację oraz pewność jutra.

mgr Małgorzata PietrzakPrezes ORA

fot. Andrzej Wróbel

To nas dotyczy

3Drodzy Czytelnicy

W ostatnim numerze Biu-letynu Informacyjne-go, z grudnia ubiegłe-

go roku, apelowałem do Państwa o trzymanie kciuków za wniesiony pod obrady Sejmu projekt poselski nowelizacji Prawa farmaceutycz-nego, aby zaowocował uchwale-niem obowiązujących przepisów. Niestety, wygląda na to, że kciu-ki trzeba dalej trzymać, bowiem Sejm na styczniowej i lutowej sesji nie zajął się tym projektem. Pojawiły się natomiast głosy pro-minentnych polityków krytykujące zapis „ap-teka dla aptekarza”. Zapis ten nie wzbudził także aprobaty w Ministerstwie Rozwoju i Fi-nansów, które uważa, że zmiany w Prawie farmaceutycznym nie przyczynią się do po-prawy pozycji aptek i aptekarzy. Jak osta-tecznie będzie wyglądała nowelizacja Prawa farmaceutycznego, przekonamy się chyba dopiera za parę miesięcy.

Z obszarów tzw. wielkiej polityki wracam na nasze pomorsko-kujawskie podwórko. W połowie stycznia br., na XXIV Okręgowym Zjeździe Sprawozdawczym, Okręgowa Rada Aptekarska i jej samorządowe organy złożyły przed delegatami sprawozdania z działalno-ści w pierwszym roku VII kadencji.

Szkoda, że tylko 1/3 delegatów poczuwała się do obowiązku przybycia na Zjazd. Wy-brani delegaci powinni pamiętać, że repre-zentują ponad 1500-osobową społeczność pomorsko-kujawskich aptekarzy, którzy, wy-bierając, powierzyli swoje spraw i problemy w ich ręce z nadzieją, że będą przez nich reprezentowani.

Bycie delegatem nie zabiera wiele cza-su. W 4-letniej kadencji to jedynie udział w 3 zjazdach sprawozdawczych i 1 zjeździe wyborczym (z wyjątkiem członków Okręgo-wej Rady Aptekarskiej i osób zasiadających w organach samorządowych).

Ostatnio głośno zrobiło się w mediach o suplementach diety, a to za sprawą rapor-tu NIK, która – po zbadaniu kilkudziesięciu prób suplementów – stwierdziła bezpośred-nie zagrożenie zdrowia i życia konsumen-tów. Głównie chodziło o próbki probioty-ków, w których – w 4 na 11 – stwierdzono

obecność szkodliwych szczepów drobnoustrojów. Do 3 lutego br. wycofano z obrotu 16 tys. opa-kowań, jednak do tego momentu sprzedano 165 tys. opakowań.

Obrót suplementami diety z każdym rokiem rośnie, osią-gając w 2016 r. prawie 3 mld złotych, i nie jest praktycznie kontrolowany przez organy pań-

stwowe. Według NIK na tak dynamiczny rozwój rynku suplementów diety ma wpływ ich reklama, szczególnie telewizyjna. Często reklama nierzetelnie sugeruje bądź przypisu-je suplementom diety cudowne właściwości usuwające wszelkie niedomagania.

O suplementach w sposób żartobliwy, a jakże trafny napisał Krzysztof Materna w felietonie „Na zdrowie” („Newsweek”, 12–18.09.2016): „Nie musimy chodzić do leka-rza, żeby się dowiedzieć, jak wiele dolegli-wości możemy wyleczyć sami. Możemy żyć bez zaparć, pryszczy, możemy też nie śmier-dzieć potem i nie mieć zgagi, łykając tabletki, możemy pozbawić się kaszlu mokrego i su-chego, ostatnim wynalazkiem jest suplement na niespokojne nogi. Popularność tego pre-paratu może zlikwidować modę na biega-nie, maratony i kolarstwo. Dodam jeszcze jedną rzecz, która pogodzi wiele małżeństw na świecie – spray likwidujący chrapanie. Jeśli chodzi o wewnętrzny spokój, nie mogę się doczekać nowych wynalazków przemy-słu farmaceutycznego, takich jak tabletki na mądrość, kłamstwo, niechęć do innych itp. Te w naszym kraju rozdawałbym za darmo”.

Przytoczone powyżej fragmenty potwier-dzają to, co wcześniej napisałem o reklamie suplementów diety.

W dniu 8 marca obchodzimy Międzynaro-

dowy Dzień Kobiet. W imieniu męskiej czę-ści czytelników Biuletynu składam naszym Paniom, Żonom, Partnerkom, Koleżankom, CórkomSerdeczne życzenia zdrowia, radości i wszelkiej pomyślności.

mgr Lucjan BorysRedaktor naczelny

4 Aptekarskie sprawy

W mroźne przedpołudnie 14 stycznia 2017 r. do hotelu „TeoDorka” w Cie-chocinku przybyło 33 ze 103 delega-tów, aby podsumować pierwszy rok pracy Okręgowej Rady Aptekarskiej VII kadencji.

Zjazd otworzyła w II ter-minie prezes mgr Małgorza-ta Pietrzak, witając gościa w osobie prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej Elżbiety Piotrowskiej-Rutkowskiej oraz wszystkich obecnych na Zjeź-dzie. Prezes NRA wręczyła mgr Marii Szaciłło-Kasprzak i mgr. Adamowi Wąsiewiczowi Medale 25-lecia Samorządu

Aptekarskiego, przyznane wcześniej przez Naczelną Radę Aptekarską. Następnie wy-brano przewodniczącego prezydium Zjazdu – mgr. Adama Wąsiewicza, wiceprzewod-niczącego – mgr. Piotra Chwiałkowskiego, sekretarzy – mgr mgr Marię Krzciuk i Beatę Stasiak oraz komisje zjazdowe.

Delegaci wysłuchali sprawozdania prezes ORA z działalności Okręgowej Rady Apte-karskiej w 2016 r. Następnie sprawozdania z działalności w 2016 r. złożyli: przewodniczą-ca Okręgowej Komisji Rewizyjnej mgr Kata-rzyna Kulińska, przewodniczący Okręgowego Sądu Aptekarskiego mgr Lucjan Borys, Okrę-gowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej mgr Andrzej Wróbel – wszystkie po krótkiej dyskusji zostały przyjęte przez delegatów.

W dalszej części Zjazdu skarbnik mgr Piotr Chwiałkowski złożył sprawozdanie z wykona-nia budżetu w 2016 r. oraz przedstawił pro-jekt budżetu na 2017 r. Delegaci po dyskusji przyjęli sprawozdania finan-sowe, zatwierdzili budżet na 2017 r. oraz udzielili abso-lutorium Okręgowej Radzie Aptekarskiej.

Mgr Jakub Płaczek – członek ORA przedstawił projekt nowego statutu Ka-pituły Tytułu Aptekarz Roku oraz nowego regulaminu głosowania członków Kapi-tuły. Dotychczas obowiązu-

XXIV Okręgowy Zjazd Sprawozdawczy Pomorsko-Kujawskiej OIA

5

jący stary statut, uchwalony w 2001 r., nieco się zdezaktualizował. Najważniejsza zmiana to skład Kapituły Tytułu Aptekarz Roku, w któ-rej będą zasiadać z wnioskiem decyzyjnym:

• wszyscy członkowie Okręgowej Rady Ap-tekarskiej,

• Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej,

• przewodniczący Okręgowego Sądu Apte-karskiego,

• przewodniczący rejonów PKOIA, o ile nie są członkami Okręgowej Rady Aptekar-skiej.

W skład Kapituły z głosem doradczym wchodzą:

• konsultanci wojewódzcy z dziedziny far-macji,

• Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny.Rozszerzenie składu Kapituły pozwoli na

pełniejsze poznanie sylwetki zgłoszonego do nominacji kandydata.

Zjazd zatwierdził nowy statut „Kapituły Tytułu Aptekarz Roku”, który będzie obowią-zywał od 2017 r. Dzień 30 czerwca każde-go roku będzie ostateczną datą wpływu do

Kapituły wniosków nominacyjnych kandy-datów. Kadencja Kapituły kończy się wraz z końcem kadencji władz ORA. Pełny tekst nowego statutu po ukonstytuowaniu będzie opublikowany na stronie internetowej PKOIA lub w Biuletynie Informacyjnym.

W trakcie obrad do komisji uchwał i wnio-sków wpłynęły 3 propozycje:

• mgr Maria Szaciłło-Kasprzak wniosła wnio-sek o publikowanie w Biuletynie informacji o sprawach prowadzonych przez Okręgo-wego Rzecznika Odpowiedzialności Zawo-dowej i wydanych prawomocnych orzecze-niach Okręgowego Sądu Aptekarskiego,

• mgr Adam Żarnowski zgłosił wniosek, aby składka odprowadzana przez PKOIA na rzecz NIA stanowiła określony procent opłacanych przez naszych członków,

• mgr Ewa Szubertowska zgłosiła wniosek o przeznaczenie stałej kwoty na promo-cję zawodu farmaceuty.

W podjętej uchwale zjazdowej wnioski zostały jednomyślnie przyjęte do realizacji.

mgr Lucjan Borysfot. Andrzej Wróbel

Aptekarskie sprawy

Od prawej: prezes NRA mgr Elżbieta Piotrowska-Rutkowska, mgr Maria Szaciłło-Kasprzak, mgr Adam Wąsiewicz, prezes PKOIA mgr Małgorzata Pietrzak

6

Sprawozdanie z działalności Okręgowego Sądu Aptekarskiego w 2016 r.

Aptekarskie sprawy

Okręgowy Sąd Aptekarski Po-

morsko-Kujawskiej OIA VII

kadencji został wybrany na

Zjeździe Sprawozdawczo-Wy-

borczym 5 grudnia 2015 r.

w następującym składzie:

• przewodniczący – mgr Lu-cjan Borys • zastępca prze-wodniczącego – mgr Jolanta Majchrzak • sędziowie – mgr

Mirosława Adamska, dr Grażyna Chodakow-ska-Akolińska, mgr mgr Maria Krzciuk, Zdzi-sława Łęgowska, Maria Markiewicz, Danuta Najdzicz, Przemysław Trzeciak, Maria Sza-ciłło-Kasprzak.

Okręgowy Sąd Aptekarski działał na podstawie:

– Ustawy z 19 kwietnia 1991 r. o izbach ap-tekarskich (Dz.U. Nr 41 poz. 179 z późn. zmianami),

– Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 31 marca 2003 r. w sprawie postępowania w sprawach odpowiedzialności zawodo-wej farmaceutów (Dz.U. Nr 65 poz. 612),

– Kodeksu Etyki Aptekarza RP. W okresie sprawozdawczym Okręgowy

Sąd Aptekarski rozpoznał 8 spraw z wnio-sków o ukaranie złożonych przez Okrę-gowego Rzecznika Odpowiedzialności Za-wodowej (w tym 3 sprawy z poprzedniego okresu sprawozdawczego):

• 3 sprawy zakończyły się prawomocnymi orzeczeniami

– 2 z nich umorzono,– 1 kara nagany,• w pozostałych 5 sprawach orzeczenia

wydane przez Okręgowy Sąd Aptekarski zostały zaskarżone do Naczelnego Sądu Aptekarskiego.

Prawomocne orzeczenia dotyczyły:– odwróconego łańcucha dystrybucji,– pozostawienia apteki na krótki czas bez

magistra farmacji,– pobrania przez aptekę pełnej odpłatności za

leki (zdaniem personelu apteki – na wysta-wionej recepcie kod przynależności do wła-ściwego NFZ był napisany nieczytelnie).

mgr Lucjan BorysPrzewodniczący

Okręgowego Sądu Aptekarskiego


Prezydium Zjazdu.Od prawej: mgr mgr Piotr Chwiałkowski – wiceprzewodniczący, Adam Wąsiewicz – przewodniczący, Beata Stasiak i Maria Krzciuk– sekretarze

7Aptekarskie sprawy

Okręgowy Rzecznik Od-powiedzialności Zawodowej działa na podstawie:• Ustawy z 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tekst jednolity Dz.U. Nr 9 z 2003 r. poz. 108), której art. 33 sta-nowi, że okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodo-wej prowadzi postępowanie w sprawach odpowiedzialno-ści zawodowej aptekarzy.

• Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 31 marca 2003 r. w sprawie odpowiedzial-ności zawodowej farmaceutów (Dz.U. nr 65, poz. 612).

Funkcję rzecznika obecnej kadencji pełni mgr farm. Andrzej Wróbel wraz z zastępca-mi: mgr farm. mgr farm. Ewą Krzciuk, Ka-tarzyną Mickiewicz, Karoliną Nowakowską oraz Izabelą Pankowską.

Obsługę prawną zapewnia radca prawny Pomorsko-Kujawskiej OIA w Bydgoszczy.

Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej jest organem niezależnym od Rady Aptekarskiej, a jego działalność jest nadzorowana przez Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej.

Rozpatrując skargi, rzecznik kieruje się przepisami ustawy Prawo farmaceutyczne oraz Kodeksem Etyki Aptekarza Rzeczypo-spolitej Polskiej.

Rzecznik obowiązany jest badać i uwzględ-niać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i niekorzyść farmaceuty, którego dotyczy postępowanie.

W 2016 r. do Rzecznika wpłynęło 17 spraw. Rzecznik rozpatrywał 19 spraw (4 sprawy

Sprawozdanie z działalnościOkręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowejw 2016 r.

z 2015 r., 3 sprawy pomocnicze – 2 dla OROZ w Gdańsku, 1 dla OROZ Zielona Góra).

8 spraw skierowanych zostało z wnio-skiem o ukaranie do Okręgowego Sądu Aptekarskiego (w tym 4 sprawy z 2015 r.), 8 spraw po wszczęciu postępowania zosta-ło umorzonych, 2 sprawy pozostają w toku rozpatrywania.

Sprawy, które wpłynęły do Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w 2016 r., dotyczyły m.in.: odwróconego łańcucha dystrybucji, naruszenia przez apte-karza zasad Kodeksu Etyki Aptekarskiej (re-lacji między aptekarzami), nieprawidłowego pobrania przez aptekę odpłatności za leki, niezapewnienia należytej organizacji pra-cy apteki, niedozwolonej reklamy placówki, utrudniania kontroli apteki.

Wnioski o zbadanie sprawy przez OROZ wpłynęły:• z Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceu-

tycznego – 6 wniosków,• z Okręgowej Rady Aptekarskiej w Byd-

goszczy – 4 sprawy,• od Naczelnego Rzecznika Odpowiedzial-

ności Zawodowej – 1 sprawa (do ponow-nego rozpatrzenia),

• z Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej – 2 sprawy,

• z Okręgowej Izby Aptekarskiej w Zielonej Górze – 1 sprawa,

• z Kujawsko-Pomorskiej Okręgowej Izby Lekarskiej w Toruniu – 2 sprawy,

• od pacjenta apteki – 1 sprawa.

mgr Andrzej WróbelOkręgowy Rzecznik

Odpowiedzialności Zawodowej

8 Aptekarskie sprawy

Komisja Rewizyjnaw składzie:

mgr farm. Katarzyna Kuliń-ska – przewodnicząca, mgr farm. Wojciech Ziółkow-ski, mgr farm. Bożena Żół-towska zgodnie z ustawą o izbach aptekarskich oraz Regulaminem Okręgowej Komisji Rewizyjnej – doko-nała oceny pracy Okręgowej Rady Aptekarskiej w 2016 r.

pod względem celowości, rzetelności i go-spodarności działania.

W 2016 r. Komisja Rewizyjna VII kaden-cji odbyła 2 posiedzenia.

Komisja omawiała i analizowała:– wydatki bieżące Izby,– wykonanie budżetu Izby, – ściągalność składek członkowskich,– prowadzenie dokumentacji finansowo-księ-

gowej,– stan kasy i saldo bankowe, – fundusz płac.

Podczas kontroli wyjaśnień udzielała księ-gowa Maria Zdyb.

Komisja stwierdziła, że:• dokumentacja rachunkowo-księgowa jest

prowadzona prawidłowo,• stany gotówki w kasie i na rachunku są

zgodne ze stanem wykazanym w księgach podczas kontroli.

Analizowano preliminarz budżetowy na 2016 r. i porównano go z wykonaniem faktycznym. Komisja nie stwierdziła prze-kroczeń w wydatkach zaplanowanych w budżecie na 2016 r.

Ściągalność składek jest średnio na po-ziomie 93% rocznie. Zaległości składkowe na 30 grudnia 2016 r. wynoszą 7%. Analizując protokoły posiedzeń Okręgowej

Rady Aptekarskiej oraz pozostałą dokumen-tację, Komisja Rewizyjna pozytywnie ocenia działania Izby.

mgr farm. Katarzyna Kulińska Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej


Sprawozdanie Komisji Rewizyjnej z kontroli finansowo-gospodarczej PKOIA w Bydgoszczy za 2016 r.

9Aptekarskie sprawy

Tegoroczny Przegląd Prac Magisterskich z Zakresu Historii Farmacji od-był się 9 grudnia 2016 r. w Warszawie, w siedzibie Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Został zorganizowany przez Zespół Sekcji Historii Far-macji PTFarm oraz Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN.

XI Przegląd Prac Magisterskich z Zakresu Historii Farmacji

Zebranych powitali: dr farm. Jan Ma-jewski, Honorowy Przewodniczący Zespołu Sekcji Historii Farmacji PTFarm, oraz prof. dr hab. Halina Lichocka z Instytutu Histo-rii Nauki PAN, która podkreśliła, że histo-ria farmacji wciąż stanowi niewyczerpane źródło interesujących i ważnych tematów badań podejmowanych w pracach magi-sterskich.

Dalszą część Przeglądu – podczas któ-rej zaprezentowano cztery prace z róż-

nych ośrodków uniwersyteckich: Kowna, Bydgoszczy, Lublina i Poznania – popro-wadziła dr hab. Anna Trojanowska z IHN PAN. Jako pierwsza wystąpiła mgr Rima Vaznelyté. Tematem jej prezentacji była „Analiza etnofarmaceutyczna naturalnych substancji leczniczych używanych w oko-licach Puńska i Sejn” (opiekun naukowy – dr Tauras Mekas, Litewski Uniwersytet Nauk o Zdrowiu w Kownie, Fakultet Far-macji). Z kolei mgr Ramona Musielska

10

Przypominamy o konieczności każ-dorazowej informacji o zakończe-niu pracy w aptece lub hurtowni oraz o podjęciu pracy.Wszystkim członkom Pomorsko--Kujawskiej OIA przypominamy o regularnym opłacaniu składek członkowskich, które od dnia 1 stycznia 2015 r. wynoszą:

Ź 35 zł miesięcznie – dla farmaceu-tów wykonujących zawód

Ź 10 zł miesięcznie – dla farmaceu-tów emerytów i rencistów, którzy chcą przynależeć do samorządu.

K o n t a b a n k o w e : 61 13201117 2031 1197 2000 000373 2130 0004 2001 0434 9148 0001

omówiła „Historię litu jako środka normo-tymicznego stosowanego w chorobie afek-tywnej dwubiegunowej” (opiekun naukowy – dr hab. Walentyna Korpalska, Wydział Farmaceutyczny, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu). Inny temat – „Aptekarskie dzieje rodziny Bartoszewskich” przedstawiła mgr Beata Bartoszewska (opiekun naukowy – dr n. farm. Andrzej Wróbel, Zakład Historii Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Lu-blinie). Mgr Marta Zdrojewska-Nowak zaprezentowała natomiast „Reklamę pro-duktów leczniczych oraz wyrobów medycz-nych dostępnych w aptekach i drogeriach toruńskich na przykładzie ogłoszeń praso-wych z »Gazety Toruńskiej« (1867–1921)” (opiekun naukowy – dr hab. Katarzyna Pę-kacka-Falkowska, Katedra i Zakład Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu).

Na zakończenie przeprowadzono krótką dyskusję dotyczącą kwestii poruszanych w wystąpieniach. Przegląd zamknęła prof.

dr hab. H. Lichocka, która – dzię-kując uczestnikom za interesujące i znakomicie przygotowane wystą-pienia – zaproponowała, aby jak co roku wybrane prace posłuży-ły za podstawę artykułów nauko-wych przeznaczonych do publika-cji na łamach wydawanego przez IHN PAN czasopisma „Analecta”. Będą to prace Rimy Vaznelyté z Kowna, Ramony Musielskiej z Bydgoszczy i Marty Zdrojew-

skiej-Nowak z Poznania. Wszystkim au-torkom prezentacji wręczono dyplomy od organizatorów, listy gratulacyjne od prof. dr. hab. Janusza Pluty, prezesa Polskie-go Towarzystwa Farmaceutycznego, oraz nagrody książkowe ufundowane przez: PGF – Bez Recepty (albumowe wydanie monografii aptek), Wydawnictwo Kontekst w Poznaniu, Wydawnictwo Flos Carmeli w Poznaniu, Instytut Historii Nauki PAN, Muzeum Farmacji Collegium Medicum UJ w Krakowie, Redakcję „Farmacji Polskiej”. Ponadto Redakcja „Gazety Farmaceutycz-nej” ufundowała całoroczną prenumeratę gazety na 2017 r. dla uczestniczek Prze-glądu, a dr Jan Majewski przekazał wszyst-kim uczestnikom swoją najnowszą książkę „Sympozja historii farmacji z perspektywy ćwierćwiecza (1971–2016)”.

Anna TrojanowskaInstytut Historii Nauki

im. L. i A. Birkenmajerów PANWarszawa

11

Kto może otrzymać leki z uprawnienia-mi ZK?

Leki na takie recepty wydaje się tylko na podstawie legitymacji „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużo-nego Dawcy Przeszczepu”. Przypominamy jednocześnie o obowiązku odnotowania na odwrocie recepty nazwy dokumentu i jego numeru.

Na jaki okres apteka może wydać środ-ki antykoncepcyjne?

Przy podanym sposobie dawkowania maksymalnie na 120-dniową kurację (4 opakowania refundowane). I tu pojawia się rozbieżność, bo lekarz może wypisać środ-ki antykoncepcyjne na 6-miesięczny okres stosowania.

Jakie uprawnienia ma weteran i które dokumenty potwierdzają jego status?

Weteran to pacjent, który otrzymuje za-opatrzenie w leki na podst. art. 44 usta-wy o świadczeniach. Zgodnie z zapisem w punkcie 1c – Weteranowi poszkodowa-nemu przysługuje bezpłatne zaopatrzenie w leki objęte wykazem, o którym mowa w art. 37 ust. 1 ustawy o refundacji, w za-

kresie kategorii, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 1 tej ustawy (tzn. we wszystkich zarejestrowanych wskazaniach), oraz leki recepturowe, na czas leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania za-dań poza granicami państwa. Recepta taka w polu „uprawnienia” ma symbol PO.

Dokumentem potwierdzającym status weterana oraz weterana poszkodowanego, zgodnie z art. 9.1. ustawy o weteranach dzia-łań poza granicami państwa, jest legityma-cja weterana albo legitymacja weterana po-szkodowanego wydana odpowiednio przez:

• ministra obrony narodowej – w odnie-sieniu do żołnierzy,

• ministra właściwego do spraw wewnętrz-nych – w odniesieniu do funkcjonariuszy,

• szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrz-nego – w odniesieniu do funkcjonariuszy ABW.

Czy podane poniżej dawkowanie leków jest precyzyjne i można wydać zapisa-ne ilości?

• Insulina Gensulin M 30 3 op. dawko-wanie: D.S. 40-0-24

• Tramal 1 op. – 96 ml dawkowanie D.S. 4x4

Spotkanie aptekarzy rejonu bydgoskiego

– problemy i pytania (26 stycznia 2017)

Aptekarskie sprawy

12

• Momecutan maść 3 op. po 50 g daw-kowanie D.S. 2x1

• Rozaprost Mono 1 op. po 90 minim-sów dawkowanie D.S. 1 dziennie do obu oczu

• Atrovent N aer 3 op. po 200 dawek dawkowanie D.S. 4x2

Tak, podane dawkowanie jest wystar-czające.

Dawkowanie: paski do glukometru 6–7 pasków. Jedna apteka wydaje dwa naj-mniejsze opakowania, inna zgodnie z dawkowaniem – x 6 pasków. Kto ma rację?

Można to dawkowanie uznać za nieprecy-zyjne i wydać dwa najmniejsze opakowania albo też skorzystać z zapisu: Jeżeli z liczby, wielkości opakowań, liczby jednostek daw-kowania i sposobu dawkowania podanego na recepcie wynikają różne ilości leku, środ-ka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego, osoba wydająca wydaje najmniejszą z nich, jako ilość przepisaną przez osobę wystawiającą receptę i wydać najmniejszą ilość z zapi-sanego dawkowania.

Recepta wypisana z uprawnieniami S, pomyłkowo wybita bez S, leki z tej re-cepty nie przysługują na S. Czy będzie zrefundowana?

Tak.

Krople do oczu Monoprost 90 pojemni-ków jednodawkowych. Wystarczy zapis 1x1 czy powinno być 1x1 pojemnik? Jeśli podano dawkowanie 1x1, to nale-

ży uznać je za prawidłowe i wydać 90 pojemników, czy za błędne i wydać 2 opakowania po 30 pojemników?

Zapisane dawkowanie jest prawidłowe.

Metex 12 ampułko-strzykawek dawko-wanie 1x1. Czy zapis 1x1 po poinfor-mowaniu pacjenta, że stosuje się raz w tygodniu, wystarczy, czy powinno to być zaznaczone na recepcie, więc dawkowanie należy uznać za błędne i wydać 2 opakowania po 1 ampułko--strzykawce?

Zapisane dawkowanie jest wystarczające.

Jakie są obowiązki kierownika odnośnie do ewidencji osób zatrudnionych w ap-tece w przypadku kilkudniowych za-stępstw (urlop, choroba) przez personel z innej apteki z tego samego podmiotu? Czy każdorazowo kierownik odnotowuje w książce ewidencji magistra/technika, który zastępuje stały personel? Czy kil-kudniowe zastępstwa trzeba zgłaszać do NFZ, a jeśli tak, to do czyich obo-wiązków to należy: kierownika czy wła-ściciela apteki?

Wszystkie zmiany personelu powinny być odnotowane w książce ewidencji i za to odpowiedzialny jest kierownik apteki. Po-nadto apteki mają obowiązek prowadzenia w systemie SZOI (na koncie apteki – dane podmiotu) aktualnego wykazu zatrudnio-nych magistrów farmacji i techników far-maceutycznych. Personel należy wpisywać w „Ewidencja personelu” i w „Zatrudniony personel”. W związku z powyższym apteki powinny uzupełniać/aktualizować zatrud-niony personel na bieżąco i wykaz musi być zgodny z prowadzoną w aptece książ-ką „Ewidencja personelu”.

Aptekarskie sprawy

13Aptekarskie sprawyCzy wszystkie spośród produktów: No-vo-Helisen Depo, Phostal, Allergovit obowiązuje 120-dniowy okres realizacji recepty, nawet jeśli mają gotowy skład i są dostępne od razu w hurtowni?

Zgodnie z rozporządzeniem MZ termin realizacji recepty na preparaty immunolo-giczne wytwarzane indywidualnie dla pa-cjenta nie może przekroczyć 120 dni od daty jej wystawienia.

Czy recepta wystawiona na Encorton 5 mg 100 tabl., z dopiskiem: fiolka, odpłat-ność R, jest refundowana czy wydajemy na 100%? W wykazie leków refundowa-ne jest opakowanie blistry.

Takie dopiski uznawane są za informacje niemające wpływu na refundację.

Czy recepta z pieczątką nagłówkową szpitala/przychodni, na której numer tele-fonu jest dopisany ręcznie i potwierdzo-ny pieczątką jednego z lekarzy, podlega refundacji?

Tak, jeżeli dopisek i potwierdzenie po-chodzą od osoby uprawnionej, która wypi-sała tę receptę.

Czy recepta z pieczątką nagłówkową bez numeru budynku przychodni, np. PZOZ, Gruta, 88-100 Inowrocław, podlega re-fundacji? Apteka nie jest w stanie zwe-ryfikować, czy numeru nie nadano czy nie podano przez przeoczenie. Według informacji z przychodni – pieczątka jest właściwa.

Tak, podlega refundacji.

Czy w odniesieniu do wszystkich leków, gdy przekroczona jest dawka, lekarz zo-bowiązany jest do postawienia wykrzyk-nika, pieczątki oraz czytelnego podpisu? Czy na recepcie drukowanej, wystawio-nej na lek recepturowy, na której lekarz przepisał większą dawkę kodeiny i po-stawił wykrzyknik, powinien też przysta-wić pieczątkę i się podpisać?

Jeśli chodzi o środki odurzające, to taki zapis funkcjonował do września 2014 r. Wówczas nastąpiła nowelizacja rozporzą-dzenia MZ w sprawie środków odurzają-cych, substancji psychotropowych, prekur-sorów kategorii 1 i preparatów zawierają-cych te środki lub substancje. Obecnie go nie ma.

Jeśli chodzi o recepturę, to w szczególnie uzasadnionych przypadkach lekarz, świado-mie przekraczając dawkę maksymalną prze-pisanej substancji czynnej, powinien doko-nać na recepcie czytelnej dla osoby realizu-jącej adnotacji, np. przez umieszczenie obok przepisanej ilości leku wykrzyknika, pieczątki imiennej, podpisu i zapisanie całej warto-ści słownie (zaleca się również, aby w tych przypadkach nie stosować oznaczeń skróto-wych przy zapisywaniu jednostek wagowych; przy czym ani wykrzyknik, ani pieczątka czy słowny zapis nie są bezwzględnie wymagane) lub zwyczajnie poprzez wzięcie danej warto-ści w kółko. Należy zaznaczyć, że zasady te obowiązują nie tylko dla leków recepturo-wych, ale również dla preparatów gotowych.

Na recepcie napisano: Telmizek 80 mg 1 op. a 56 tabletek, 30%. Na liście le-ków refundowanych są tylko opakowa-nia po 28 tabletek. Czy można wydać 2 opakowania po 28 tabletek ze zniżką?

Tak.

14

Na recepcie: Mycosyst 50 mg a 7 kap-sułek na zniżkę. Czy można wydać Flu-conazol Polfamex 50 mg 7 tabletek ze zniżką?

Tak.

Recepta: Nasen 10 mg, dawkowanie: doraźnie, wiadomo lub brak dawkowa-nia. Czy możemy wydać 2 najmniejsze opakowania?

Lek zawiera substancję psychotropową z grupy IV-P, więc na recepcie musi być dawkowanie.

Recepta na Nasen 10 mg po 20 table-tek. Czy sumaryczna ilość leku może być wyrażona częściowo słownie, tzn. dwie-ście mg lub 200 miligramów? Czy też prawidłowo jest dwieście miligramów?

Prawidłowa jest druga część. Rozporzą-dzenie MZ w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje:

§ 6.1. Recepta wystawiona na preparaty zawierające środki odurzające lub sub-stancje psychotropowe zawiera, oprócz danych określonych w przepisach wyda-nych na podstawie art. 45 ust. 5 Ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach leka-rza i lekarza dentysty, sumaryczną ilość środka odurzającego lub substancji psy-chotropowej wyrażoną słownie albo ilość środka odurzającego lub substancji psy-chotropowej wyrażoną słownie za po-mocą ilości jednostek dawkowania oraz wielkości dawki.

Czy w świetle obowiązujących przepi-sów dopuszczalna jest zamiana leku

Augmentin 1 g 14 tabl. na Amoksiklav QUICKTAB 1 g 14 tabl.? Chociaż wszyst-kie ustawowe wymogi dla zamiennika są spełnione (ta sama nazwa międzynaro-dowa, dawka, postać farmaceutyczna niepowodująca różnic terapeutycznych, te same wskazania), to jednak w syste-mie SZOI pojawia się informacja o błę-dzie, gdyż oba leki należą do różnych grup limitowych (Amoksiklav QUICKTAB zakwalifikowano do grupy limitowej o płynnych postaciach farmaceutycz-nych, natomiast Augmentin – stałych).

Ta weryfikacja jest ustawiana centralnie i na skutek interwencji OW w chwili obec-nej powinna już być wyłączona.

Jak ustosunkować się do wydawania antybiotyków w zawiesinach, gdy prze-pisane opakowanie przy podanym daw-kowaniu wystarczy na okres dłuższy niż termin ważności przygotowanej zawiesi-ny? Pacjenci nie chcą płacić za mniejsze opakowania i żądają wydania opakowa-nia zgodnego z przepisanym przez leka-rza. Dotyczy to w szczególności opako-wań po 140 ml. Ostatnio trafiła do nas recepta: Augmentin 0,457 g 5 ml 140 ml z dawkowaniem 2 x 4 ml – należa-łoby wydać 4x35 ml, oburzony pacjent zabrał receptę...

Nie ingerujemy w sposób dawkowa-nia leku podany na recepcie przez osobę uprawnioną. Osoba realizująca poinfor-mowała pacjenta zgodnie ze swoją wiedzą farmaceutyczną. Na decyzje pacjentów nie mamy wpływu.

Dlaczego nasza Izba nosi nazwą Po-morsko-Kujawskiej, podczas gdy wo-jewództwo nazywa się kujawsko-po-morskie?

Aptekarskie sprawy

15Aptekarskie sprawyNasza Izba obchodziła w zeszłym roku

25-lecie istnienia, podczas jej tworzenia, 25 lat temu, na obszarze funkcjonowania Izby były 3 województwa: bydgoskie, to-ruńskie i włocławskie. Twórcy Izby uznali, że jej nazwa powinna brzmieć: Pomorsko--Kujawska Okręgowa Izba Aptekarska. Do-piero w 1999 r., 8 lat później, przy nowym podziale administracyjnym kraju powstało obecne województwo kujawsko-pomorskie. Stąd rozbieżność nazewnictwa wojewódz-twa i Izby.

Efferalgan Codeine – na jakich receptach można wypisywać? Jak przechowywać i ewidencjonować recepty?

Wypisujemy na zwykłych drukach re-cept. Przechowujemy je z innymi receptami.

Jak postępować z receptami pro auc-tore i pro familiae, które nie mają rego-nu/numeru umowy i kodu kreskowego?

Od początku roku nie ma umów na wypisywanie recept pro auctore i pro fa-miliae. W obiegu istnieją obecnie dwa typy tych recept:

• Na pierwszych, starych, jest numer umo-wy zaczynający się w przypadku nasze-go Oddziału od liczb 9802. Recepty te, na dzień dzisiejszy, są ważne do końca 2017 r.

• Na drugich nie ma tego numeru. Wów-czas recepta może mieć dwa kody pasko-we, a w miejsce numeru umowy należy wstawić numer PWZ.

Szczegóły w komunikatach Izby i NFZ.

Czy pacjenci realizujący recepty na leki z grupy IN i IIN muszą okazywać dowód

osobisty i czy apteka ma obowiązek to odnotować na rewersie recepty?

Nie, żadne przepisy nie nakładają na oso-bę realizującą recepty takiego obowiązku.

Czy można zamienić na zniżkę depakine chrono 500 na depakine chrono 300?

Nie można.

Czy podane dawkowanie insuliny: 2 x dziennie jest wystarczające i czy można przy takim dawkowaniu wydać 2 opako-wania leku?

Dawkowanie nieprecyzyjne. Jeżeli na recepcie nie wpisano, wpisano w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozpo-rządzeniem sposób dawkowania, o którym mowa w § 6 ust. 1 pkt 5 lit. a – osoba wydająca wydaje maksymalnie dwa naj-mniejsze opakowania leku, środka spo-żywczego specjalnego przeznaczenia ży-wieniowego, wyrobu medycznego okre-ślone w wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego prze-znaczenia żywieniowego, wyrobów me-dycznych, a w przypadku leków, wyrobów medycznych niepodlegających refundacji – dwa najmniejsze opakowania dopusz-czone do obrotu na terytorium Rzeczy-pospolitej Polskiej.

Czy przy wycenie leków recepturowych Vit. A liq. bierzemy pod uwagę gęstość?

Nie uwzględniamy gęstości.

Odpowiedzi opracowała: mgr farm. Małgorzata Pietrzak

Prezes PKOIA

16

Centralna Komisja ds. Stopni i Tytułów przyznała bydgoskiemu Wydziałowi Farmaceu-tycznemu prawo do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk medycznych w dys-cyplinie biologia medyczna (grudzień 2016).

To już trzecie uprawnienie do nadawania stopni naukowych. W kwietniu 2013 r. Wydział uzyskał uprawnienie do nadawania stopnia doktora nauk farmaceutycznych, a rok później – doktora nauk medycznych w dyscyplinie biologia medyczna.

Nowe uprawnienia Wydziału Farmaceutycznego

Informacje

Naczelna Rada Aptekarska zdecydowa-ła się przyjąć zaproszenie Związku Przed-siębiorców i Pracodawców oraz Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET i przystąpić do wspólnych rozmów z po-zostałymi przedstawicielami sektora ap-tecznego. Na wstępie postawiła jednak kilka warunków.

Pierwszym jest uprzednie wprowadzenie co najmniej rocznego moratorium na otwie-ranie nowych aptek, łącznie z zablokowaniem w tym okresie zmian właścicielskich w obrę-bie już udzielonych zezwoleń. NIL oczywiście widzi konieczność uzgodnienia przez branżę aptekarską wspólnego stanowiska w spra-wie kształtu rynku aptecznego, jednak zgo-dę wszystkich stron na poprzedzenie roz-mów moratorium uważa za konieczną, aby potraktować propozycję „okrągłego stołu” jako próbę wyjścia z trudnej dla wszystkich sytuacji, nie zaś jedynie jako grę na czas. Trudno spokojnie rozmawiać przez kolejne miesiące – wyjaśnia – mając na uwadze, iż obecnie 4 tys. drobnych przedsiębiorców za-grożonych jest bankructwem, a przeciąganie dyskusji w czasie może tylko pogłębić trudną sytuację ekonomiczną, w jakiej znalazły się apteki indywidualne – codziennie upadają 2 apteki indywidualne, natomiast powstają 3 sie-ciowe. Jeżeli ten trend się utrzyma, to za 5 lat ostatnia apteka indywidualna zniknie z rynku.

Drugim warunkiem jest powierzenie orga-nizacji wspólnych spotkań – ze względu na transparentność procesu legislacyjnego – in-stytucjom niezależnym: Ministerstwu Zdrowia i Ministerstwu Finansów i Rozwoju.

Okrągły stół tak, ale na warunkach NRANIL oczekuje również, że udział pozostałych

uczestników okrągłego stołu będzie odpowia-dał zasadzie proporcjonalności, co pozwoli zachować stronom równe szanse w dyskusji. Podczas licznych debat można było z łatwością zaobserwować prosty mechanizm – uzasadnia swój postulat – z jednej strony głos zabierali przedstawiciele Naczelnej Rady Aptekarskiej, reprezentujący farmaceutów – zaś z drugiej – słyszeliśmy wypowiedzi przedstawicieli Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET, dość mocno wspieranych przez liczne organizacje bezpośrednio lub pośrednio powiązane z tym podmiotem, takie jak: ZPP, Lewiatan, Business Centre Club, dodatkowo posiłkujące się wyna-jętymi w tym celu przedstawicielami kancelarii prawnych. Dzięki temu zabiegowi odbiorcy mo-gli odnieść mylne wrażenie wielogłosu w da-nej kwestii, choć tak naprawdę było to jedno i to samo stanowisko multiplikowane jedynie przez te organizacje, w celu zwiększenia za-sięgu i skuteczności przekazu.

Na koniec NIL proponuje, żeby rozmowy zacząć od kwestii najważniejszych – nieprze-strzegania: zapisów antykoncentracyjnych, zakazu łączenia hurtu z detalem czy zakazu reklamy aptek, stosowania dumpingu ceno-wego i braku dostępności leków. Uzyskanie kompromisu, zwłaszcza w obliczu toczących się przed sądami administracyjnymi postę-powań, gdzie po jednej stronie występuje in-spekcja farmaceutyczna i NRA, po drugiej zaś PharmaNET, ZPP, Perspektywa 2030 i inne organizacje, wydaje się być zadaniem nieła-twym, ale nie niemożliwym do realizacji – wy-raża nadzieję Naczelna Rada Aptekarska.

17Informacje

Do grupy osób uprawnionych do korzy-stania bez kolejki z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach włączono z począt-kiem 2017 r. wszystkie kobiety w ciąży oraz osoby do 18 r.ż. posiadające za-świadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w okre-sie prenatalnym lub w czasie porodu.

Zaświadczenie może zostać wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, po-

Poza kolejnościąsiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i gineko-logii, perinatologii, neonatologii lub pediatrii. Zmiany są konsekwencją wejścia w życie ustawy z 4 listopada 2016 r. o wsparciu ko-biet w ciąży i rodzin „Za życiem”.

Informacja o uprawnieniach kobiet w cią-ży i osób do 18 r.ż. z ciężkim i nieodwracal-nym upośledzeniem lub nieuleczalną choro-bą zagrażającą życiu, powstałych w okresie prenatalnym lub w czasie porodu, powinna zostać umieszczona w aptekach.

Ukazała się książka dr. n. farm. Jana Ma-jewskiego, Honorowego Przewodniczącego Zespołu Sekcji Historii Farmacji, współza-łożyciela Muzeum Farmacji w Poznaniu – Sympozja Historii Farmacji z perspektywy ćwierćwiecza 1971–2016.

Wydana w 60. rocznicę powołania przez PTFarm Sekcji Historii Farmacji (1956 r.) opisuje wszystkie dotychczasowe sympozja – począwszy od pierwszego, zorganizowa-nego w październiku 1971 r. w Katowicach, poprzez drugie, które miało miejsce dopiero 14 lat później w Kielcach, następne – dopie-ro w 1993 r. w Supraślu, i wszystkie kolejne, które odbywały się już rok w rok, aż do ostat-niego, 25, w Krapkowicach, w czerwcu 2016 r.

Dwa z sympozjów zorganizowała Sek-cja Historii Farmacji Oddziału Bydgoskiego PTFarm. Podczas 10, w 2001 r. w Wenecji koło Żnina, obrady Sympozjum – jak podaje autor – poprzedziło zebranie sprawozdawczo--wyborcze Zespołu, na którym podsumowano działalność Zespołu Sekcji Historii Farmacji

Z księgarni PTFarm w ciągu ostatnich trzech lat oraz wy-brano nowe władze Zespołu. (…) W Sympo-zjum wzięło udział 35 uczestników, wygłoszono 22 referaty. (…) Po zakończeniu sesji refera-towych (…) uczestnicy udali się na zwiedzanie Ziemi Pałuckiej (…). W czasie wieczornego spotkania przy ognisku odbył się wieczór po-ezji Anny Misiury-Łodygi, poetki farmaceutki wówczas ze Żnina, dziś posiadającej aptekę „Poziomka” w Świekatowie.

Organizację 18 Sympozjum – poświęcone-go muzealnictwu farmaceutycznemu w Polsce i Europie – wsparła Pomorsko-Kujawska Izba Aptekarska oraz władze Bydgoszczy. Za naj-bardziej reprezentatywne wystąpienia – pisze Jan Majewski – uznać trzeba referaty: dr. farm. Taurasa Antanasa Mekasa „Przechowywany w Litewskim Muzeum Historii Medycyny i Far-macji zbiór prac magisterskich napisanych na Oddziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Ste-fana Batorego w Wilnie w latach 1925–1937”, mgr. farm. Bartłomieja Wodyńskiego: „Pięć lat Muzeum Farmacji Apteki »Pod Łabędziem«”, dr. farm. Krzysztofa Kmiecia „Naczynia, sprzęt i utensylia apteczne jako motyw ekslibrisu”, mgr farm. Konstancji Majewskiej „Dagerotypia i aptekarze” i dr. farm. Stefana Rostafińskiego „Św. Jan Leonardi – nowy patron farmaceutów”.

Czytelników zainteresowanych dalszymi informacjami odsyłamy

do lektury Sympozjów. mg

18 Po pracy

Na wstępie parę uwag ogólniejszych. Na przełomie pierwszego i drugiego tysiąc-lecia n.e. w Europie rozpo-czął się proces powstawa-nia miast – w pierwszej fa-zie najczęściej przy siedzi-bie władcy (bądź możnego pana – feudała) – początkowo w charakterze podgrodzi, któ-re z upływem czasu poczęły się stawać miastami. Ale nie ubiegajmy faktów.

W X w. n.e. ustrój feudalny na zachodzie Europy, szczególnie na obszarach Włoch i Francji, zaczął wchodzić w kolejną fazę przeobrażeń. Od tego czasu datuje się też proces powstawania miast, jako wy-raz tych przeobrażeń. Bezpośrednią przy-czyną zmian było zaś oddzielenie się pra-cy przemysłowej i handlowej od rolniczej. Różnicowała się też i doskonaliła sama produkcja rzemieślnicza i wymiana towa-rowa. Ośrodkami produkcji rzemieślniczej i wymiany jej wytworów stały się zatem osady rzemieślniczo-handlowe, formujące się głównie przed grodami.

Ta najstarsza postać miasta, zwana podgrodziem, była – tak przestrzennie, jak i społecznie – związana z grodem jako ośrodkiem władzy politycznej. Roz-wój gospodarki towarowej począł ściągać do miast nowych przybyszów – rekrutują-cych się najczęściej z ludności miejskiej i rzemieślniczej, ale również zupełnie ob-cych narodowo.

Duże znaczenie w rozwoju miast miały też targi miejskie, na które okoliczna ludność

chłopska z rolniczego zaplecza przynosiła produkty rolne, żyw-ność, wosk, miód i z całą pew-nością zioła lecznicze, zbierane głównie przez kobiety wiejskie (a przede wszystkim przez tzw. baby znachorki). Odwrotnie – ludność wiejska zaopatrywała się w osadach w wyroby prze-mysłowo-rzemieślnicze.

W drugiej połowie XII w. za-czął się rozwijać drugi etap osadnictwa, tj. kolonizacja na prawie niemieckim. Prze-obrażeniom organizacyjno-prawnym uległo wtedy ponad 80% osad targowych. Przy-wilej lokacyjny dawał z kolei podstawę do prawnego wyodrębniania się stanu miesz-czańskiego (co w przyszłości doprowadziło do uniezależnienia się miast od feudałów).

Wszystkie te przemiany musiały po-ciągnąć za sobą dalsze różnicowanie się placówek handlowych i rzemieślniczych, prowadząc w konsekwencji do powsta-wania specjalizacji zawodowych. Jednym z następstw tego procesu mogło być po-wolne rodzenie się aptek i zawodu ap-tekarskiego – w początkowej fazie tylko jako kramów (kramików, niem. Kramladen) usytuowanych w centrum danego mia-sta, w tzw. straganiarskich budach (np. w Elblągu w XIV w. takie budy w centrum miasta były nawet ponumerowane; buda z tzw. lekami – ziołami, korzeniami itp. – posiadała numer 11).

Oczywiście procesu powolnego rodze-nia się aptek i zawodu aptekarskiego nie należy rozumieć dosłownie, zarówno bo-wiem apteki, jak i zawód aptekarski przej-

Kram – zalążek przyszłej apteki

Dr hab.Aleksander Drygas

19

dą jeszcze długą drogę, zanim staną się placówkami i zawodem w całym tego sło-wa znaczeniu. Niemniej uczyniony został początek. A ów początek to właśnie zwy-kłe kramy, budy, w których handlowano korzeniami, miodem, woskiem i ziołami leczniczymi.

Nie można wykluczyć również i takiej okoliczności, że część kupców poczęła się specjalizować w określonym rodzaju han-dlu, np. handlu TYLKO ziołami leczniczy-mi (przejmując nawet czynność zbierania ziół od kobiet zielarek) i przede wszyst-kim w ich znajomości, a w konsekwencji w wyrobie różnych ingrediencji w postaci nalewek, maści czy proszków, które na-stępnie sprzedawała w swoich kramach.

Ciekawa tu będzie kwestia nazewnic-twa owych kramów, jak też ich właścicieli. Jeszcze w XIII w. właściciel kramu okre-ślany był jako institor, a więc kramarz, bądź aromatarius – czyli korzennik. Dopie-ro w XIV w. pojawiają się nazwy apothe-ca i analogicznie apothecarius czy nawet pharmacopola.

Niemniej warto pamiętać, że pierwsze apteki to przede wszystkim składy korzen-ne. Pierwsi zatem aptekarze byli jednocze-śnie korzennikami i… kramarzami (aroma-tarii et institores).

Warto pamiętać jednak o jeszcze jednej sprawie: w wiekach średnich określenie apotheca nie zawsze odpowiadało aptece w dzisiejszym pojęciu; natomiast określe-nie apothecarius najczęściej pokrywało się z pojęciem kupca.

A samo słowo apteka jest pochodzenia greckiego – apotheke – którym to staro-żytni Grecy określali spichrz, magazyn lub w ogóle miejsce przeznaczone do prze-chowywania różnych przedmiotów. Z kolei w starożytnym Rzymie nazwą tą oznacza-no górną część domu, w której przecho-wywano wino. Właśnie u Pliniusza spoty-

kamy określenie vini apotheca na ozna-czenie winiarni – składu win.

W tym miejscu należy jednak podkre-ślić znamienny fakt, że w polskim mate-riale źródłowym określenie apothecarius prawie zawsze oznaczało fachowca, który albo przechowywał leki, albo sprzedawał różnego rodzaju korzenie aromatyczne, electuaria i konfekty. Jest więc zarówno w średniowieczu, jak i w dalszych latach synonimem aptekarza.

Co się zaś tyczy samych kramów o cha-

rakterze aptekarskim, to – niestety – nie mamy dokładnych wiadomości historycz-nych pozwalających na ścisłe ustalenie, kiedy i w jaki sposób proces ich powstawa-nia zachodził, niemniej zdołano ustalić, że już w końcu XII i na początku XIII w. takie kramy apteczne istniały w szeregu miast europejskich (no cóż, ludzie chorowali od zawsze, zwłaszcza zaś w większych sku-piskach miejskich i ktoś sensownie pomy-ślał, że można takim ludziom przychodzić z pomocą leczniczą, a przy okazji jeszcze zarobić!). W każdym razie takie kramy ist-niały, zanim dokonano – prawem usankcjo-nowanego – rozdziału pomiędzy zawodem lekarza i aptekarza.

Jedyny wyjątek odnośnie do istnienia ap-tek sensu stricto w Europie można zrobić wyłącznie co do apteki w Salerno (miejsco-wości słynnej z istnienia tam szkoły lekar-skiej, na rozwój której największy wpływ wy-warł Konstantyn Afrykańczyk (1020–1087) z Kartaginy), a następnie apteki w Neapo-lu, będącej zresztą pod dużym wpływem apteki salerneńskiej.

Także w południowej Francji musiały istnieć apteki, skoro ok. 1100 r. zarząd miejski południowo-francuskiego miasta Arles wprowadził przepisy, tzw. Statuta sive Leges Municipales Arelatis, ustalające podział kompetencji i obowiązków między lekarzami i aptekarzami i normujące zasa-dy wykonywania tych zawodów.

Po pracy

20 Po pracyPrzepisy z miasta Arles miały co praw-

da zasięg lokalny, dotyczyły bowiem tylko jego jednego, niemniej stanowiły pierwszy znany dokument legalizujący istnienie sa-modzielnego zawodu aptekarskiego.

Dokumentem o zasięgu krajowym po-wołującym aptekę, jak i sam zawód apte-karza stało się dopiero uzupełnienie w tzw. nowelizacji z 1240 r. – dokonane w „tytu-le” (artykule) Konstytucji Królestwa Sycy-lii (Constitutiones Regni Siciliae), uchwa-lonej dziewięć lat wcześniej, w 1231 r. – na sejmie w Melfi za sprawą króla Sycylii Fryderyka II z dynastii Hohenstaufów. To właśnie w tej nowelizacji – w artykule 46 dokonany został rozdział „sztuki leczenia” (medycyny) od „sztuki sporządzania leku” (aptekarstwa). Dokonanie to stało się nie-mal aktem rewolucyjnym, który szybko wy-warł wpływ na całą cywilizowaną Europę.

Niemniej należy pamiętać, że jakkolwiek

w majestacie prawa w połowie XIII w. po-jawiła się instytucja apteki, to z krajobrazu miast europejskich nie zniknęły kramy, wła-śnie te w… budach ustawionych na rynku miast, jak i sami, co oczywiste, kramarze.

Co więcej – dla aptekarzy (już sensu stricto) kramarze handlujący ziołami czy korzeniami zaczęli stanowić dość uciążliwą konkurencję handlową (co nawet prowadzi-ło do ostrych sporów między nimi, jak mia-ło to miejsce w Toruniu w drugiej połowie XVI w. – był to głośny spór między apteka-rzami a korzennikami, w którego załagodze-nie musiał się wdać sam król Polski Stefan Batory!). Z drugiej strony nie może dziwić fakt, że kramy oferujące podobny asortyment towarów jak apteki zaczęto nazywać… ap-tekami kramarskimi.

Dość jednoznacznie opisali to Ernest Świeżawski i Kazimierz Wenda (w drugiej połowie XIX w.):

„Miano apteki w Polsce nic zrazu wspól-nego nie ma z officina sanitatis, odpowia-

dając w praktyce swojej greckiej etymologii /apotheca/, to jest będąc /li tylko/ składami. O takiem znaczeniu wyrazu »apteka« w Pol-sce najdawniejszej przekonywamy się mię-dzy innemi z aktu przeniesienia miasta Po-znania na prawo niemieckie.

Można zatem przyjąć, że władze miej-skie w Polsce w XIII w. wydając pozwo-lenie na uprawianie handlu, nie widzia-ły różnicy pomiędzy terminem „apteka” (w tym wypadku rozumianym jako skład) a wyrazem „kram”.

Co więcej, pojęcie „kram” w XIII w. – jak

czytamy dalej u Świeżawskiego i Wendy – miało wyższą rangę aniżeli pojęcie „apte-ka”. Najlepiej świadczy o tym decyzja wójta Kalisza, który w 1289 r. pozwolił budować apothecas institorias in circulo fori, a więc „apteki kramarskie na rynku”, gdzie rzeczy-wiście w 1296 r. stanęło in medio fori tak zwane Venditorium (czyli do sprzedaży), „kędy sukno sprzedawano”.

Świeżawski i Wenda dodali jeszcze:„Dla wyjaśnienia czem są te apothe-

cae institorium warto porównać akt loka-cyjny dla Krakowa z 1253 r., wyrażający się w nadaniu tych kramów (instita) już nie w związku z »apotheca«, ale z »ca-mera« – i tłumaczy oboje przez »kram« (de cameris institorum qui crame vulgari-ter nuncupantur). Tym sposobem znacze-nie synonimiczne obu wyrazów (apotheca i camera) najlepiej zostało uwydatnione”.

Jak więc widzimy, apteka w swym rozwo-ju przeszła niezwykle długą drogę! I w dal-szym ciągu jest placówką zdrowia, jak to określono w 1240 r., mianowicie OFFICINA SANITATIS (chociaż ostatnio obserwuje się próby, żeby to miano odkręcić, a przynaj-mniej... pomniejszyć?! Cui bono?)

Dr hab. Aleksander Drygas






















Aptekarskie sprawy

01 To nas dotyczy








rejonu bydgoskiego

Informacje




Po pracy
























Aptekarskie sprawy

01 To nas dotyczy








rejonu bydgoskiego

Informacje




Po pracy



Nr 141 (1/2017)

ISSN 1506-4743

B y d g o s z c z | T o r u ń | W ł o c ł a w e k

[email protected]

styc

zeń

–lu

ty

20

17

informacyjny

Serdeczne życzenia zdrowia, radości i wszelkiej pomyślności kujawsko-pomorskim aptekarkom z okazji Dnia Kobiet

składają koledzy aptekarze

Pokolenie osobliwych netoholików

Pomorsko-Kujawska Okręgowa Izba Aptekarska


Documents

Pokolenie osobliwych netoholików styczeń–luty 2017 informacyjny · styczeń–luty 2017 informacyjny Serdeczne życzenia zdrowia, radości i wszelkiej pomyślności kujawsko-pomorskim