OSNOVI BIBLIOTEKARSTVA

1. Bibliotekarstvo, bibliotečka djelatnost (definicija i razvoj terminologije, značaj i zadaci.

Kao nauka priznata tek krajem 19.v. Ustanovljene su osnove bibliotekarstva kao nauke i uspostavljen je sistem školovanja bibliotečkih kadrova. Prva katedra u EX-YU: Filološki fakultet, Beograd, 1963-kratko trajao rad. 1972-Sarajevo-osnivanje studija bibliotekarstva.Termin bibliotekarstva (Bibliothekwissenschaft) prvi je upotrebio Nijemac Martin Schrettinger – monah i bibliotekar u manastiru, kasnije kustos i bibliotekar Kraljevske biblioteke u Mšnschenu – objavio i priručnik o bibliotekarstvu (1834.).Naš prvi teoretičar bibliotekarstv: Đorđe Pejanović, isoričar, bibliograf, publicista i bibliotekar. Bio upravnik Srspke centralne bibliteke Prosvjeta u SA od 1913-1949., kasnije u NUB BIH.Bibliotekarstvo je osnovna kulturna djelatnost svakog naroda. To je skupa naučnih disciplina koje se bave bibl teroijom i praksom.Muzeologija – opštom teorijom baštine.

2. Biblioteka (definicija, klasifikacija).

Prve b nastale su u želji čuvanja džavnih i pravnih dokumenata i dr spisa. Sumerska kultura (spisi, govori, poreski izvještaji) čuvani na glinenim pločicama.Egipatski vladar Ramzes II je oko 1250. p.n.e. osnova prvu b sa oko 20.000 papirusnih svitaka.Najveća biblioteka u starom vijeku je b u Aleksandriji (3 v p.n.e.) i imale između 500.000 i 700.000 jedinica. Imala je sva osnovna obilježja kao današnje b: bibliotekara, katalog, kopirnicu, referalno odjeljenje (za rječnike raznih jezika). Problem prostora pa je krilo hrama Serpaisu korišten za smještaj oko 40.000 svitaka.Sr.v manastirske i samostanske biblioteke (centri kulture). Srspki: Hilandar, Dečani, Žiča, Pećka patrijaršija, Žitomislići. Postojali su tu i skriptorijumi za prepisivanje rukopisi.Renesansa 1456 Gutenbergova štamparija.

Riječ biblioteka grčkog je porijeka (vivlio – knjiga; teke/tiki – skladište). Na latinskom se riječ biblioteka sve do 17.v koristio u naslovima starih časopisa i imao je značenje bibliografija.Savremena biblioteka je kulturna i informaciona ustanova koja planski prikuplja, sređuje, čuva i daje na korišćenje bibliotečku građu, te pruža svojim korisnicima razne usluge putem odgovarajućih službi.

Zadaci: -plansko prikupljanje gređe iz svih oblasti ljudskog znanja; -obezbjeđivanje adekvatnog smještaja građe; -stručna obrada u skladu sa međunarodnim standardima; - čuvanje, zaštita i održavanje fondova; -davanje razl info, - realizovanje međubibliotečke pozajmie; - prećenje i vrednovanje rada i

planiranje razvoja. Planiranje usluga i prioriteti su zasnovan i na identifikaicji i analizama potreba registrovanih i potencijalnih korisnika u lokalnoj zajednici. Usluge trebaju biti oslobođene bilo kog uticaja.Saradnja sa drugim ustanovama kulture radi predstavljanja i očuvanja kulturne baštine, kao npr. sa arhivima (arhivska građa je bila sastavni dio građe biblioteka), muzejima.

Bibl je najznačajnija ustanova loklane zajednice koja čuva i promoviše lokalnu kuluturu. Usluge lokalnoj zajednici – pružanje info svih formata i onih sa interneta (trgovine, poslovanje, dnevne i druge). – Sloba informacija – ponuda izvora bez cenzure. Jednak pristup svima. Mjesto okupljanja. Obrazovanje. Formalno i neformalno obrazovanje – kroz manifestacije.Dva su sistema organizovanja: administrativno-upravljački i stručni.

Postoje razni kriterijumi za određivanje tipa biblioteka kao npr: -u odnosu na osnivaće; -prema otvorenosit prema korisnicima (javne...); -prema vrsti građe – prema geografskoj pripadnosti itd.

3. Asocijacije bibliotekara nacionalnog i međunarodno karatkera.

Društvo bibliotekara čine bibliotekari, direktori, biblioteka, bibliotečki radnici, pojedinci, institucije, počasni članovi. Jedno od najstarijih je Udruženje bibliotekara iz Velike Britanije, osnovano 1877. godine. Zatim ima i Američko bibliotekarsko društvo i Bibliotekarsko-informatičko udruženje iz Australije. Društvo jugoslovenskih bibliotekara osnovano je 1931 i radilo do 1939. Imalo je sekcije u Novom Sadu, Ljubljani, Zagrebu i Beogradu. Savez društava bibliotekara SFRS osnovan je 1949 (ist g. Osnovano je i Drštvo bibliotekara BIH) – i radio je do 1991. Društvo bibliotekara RS osnovano je u Višegrafu 1997. Društvo predstavalja osobe koje rade u bibliotekama i u informacionim centrima prati razvoj profesije – svajetuje profesionalno napredovanje, obrazovanje i neprekidno usavršavanje. Podržava primjenu bibliotečih standarda.

4. Projekti istaknutih bibliotečkih asocijacija (univerzalna bibliografska kontrola, univerzalna dostupnost publikacija). Pristup svima

Svrha bibliografske kontrole je stvaranje jedinstvenog sistema koji bi omogućio lak pristup informacijama i razmjenu bibliografskih podataka. Rezultati brojnih istraživanaj iz oblasti katalogizacija, klasifikacije i bibliografijau okviru Iflinog programa Univerzalne bibliografske kontrole i međunarodnog programa mašinski čitljivog formata MARC, bilisu osnova na kojoj je izgrađen jedinstven program Univerzalne bibliografske kontrole- UBCIM (stvoren u brit biblioteci). MARC-format je standardni digitalni format za opis bibl jedinica. Nastao 1960 u Kongresnoj biblioteci u Vašingtonu sa ciljem da omogući razmjenu katal zapisa između automatizovanih biblioteka u lokalnih mreži. pPostoji nekoliko verzija. Opšteprihvaćen oblik MARC-formata kojij se koristi je UNIMARC koji se pojavio 1977 – omogućava međunarodnu razmjenu bibl zapisa između

nacionalnih bibl agencija. Odgovornost za koordinaciju, izradu i održavanje bibl standarda na međun nivou leži kod udruženja IFLA-CDNL koje sarađuje sa međun organizacjom za standardizaciju ISO, Međun savjetom za arhive ICA i Uneskom. Anglo-američka pravila katalogizacije iz 1967 je najznač međ standard za kat koji se primjenjuje u VB, Australiji, Kanadi i SAD i u mnogim z svijeta. Opis je zasnovan na ISBD.ISBD – međ stand za bibl opis. Ifla je prvu verziju objavila 1971 – koja se odnosila samo na knjige. Kasnije su nastale verzije za druge kataloge (karte i sl.)Neki od najvažnijih standarda za katalogizaciju: -Anglo-američka katalogizacija; bibliografski format UNIMARC; ISBD – opšti međunarodni standardni bibliografski opis, ISBD (M) MEĐ stand bibl opis čmon publ. I dr.Dablinska grupa elemenata (Dublin Core) – sistem opisa građe baziran na grupi elemenata koji trebaju olakšati opis na internetu dostupnih dokumenata.

5. Obrazovanje bibliotekara na lokalnom i međunarodnom nivou.

Formalno – određeni uslovi obrazovanja utvrđeni su zakonom. Formalno u srednjim, višim i visokim školama. Neformalno obrazovanje: kroz usavršavanje – interno, vanjsko putem mreže (učenjem na daljinu) sistematksko, ciljano. Obuka treba svima biti dostupno. Može daljena seminarima, radionicama, kursevima, konferencijama (kongresi, naučni skupovi), učenje na daljinu i onlajn, učestvovanje u međunarodnim programima kontinuiranog obrazovanja, stažiranje, predavaja, onlajn diskusija, priravnički staž .

6. Etika u bibliotečkoj djelatnosti.

Osoblje biblioteke ima odgovornost da primjenjuje visoke etičke standarde u radu sa korisnicima , u međusobnoj komunikacija i u komunikaciji sa drugim institucijama. Društvo bibliotekara ima kodeks koji insistira na pitanjim etike – pružiti najviši nivo usluga, obezbjediti nesmetan protok informacija, štićenje privatnosti, autorskih prava, uvažavanje kolega...

7. Stručna literatura iz oblasti bibliotekarstva – istaknute edicije i periodične publikacije.

8. Tipovi biblioteka prema UNESKO-ovoj klasifikaciji.UNESCO-klasifikacija: Nacionalne, visokoškolske, opštenaučne/naučnoistraživačke, narodne, školske, omladinske, specijalne, bibilioteka za osobe sa posebnim potrebama, muzičke, državne uprave, parlamentarna, b umjetnosti, medicinska, prirodnih nauke, kartografske građe, mobilna, depozitna, na internetu, elektronska, digitalna, virtuelna...

9. Uslovi za osnivanje pojedinih tipova biblioteka. Uslove za osnivanje i rad obezbeduje Zakon o bibliotekama. U skladu sa potrebama.

10. Mreža biblioteka i jedinstveni bibliotečko-informacioni sistem.Saradnjom među bibliotekom se obezbjeđuje protok informacija kako na lokalno, regionalnom, tako i na međunarodnom nivou. To funkcioniše preko međubibliotečke razmjene na domaćem i na međunarodnom nivou šta je uradila nacrtom međun dogovora Ifla 1954 što je 2001 rezultiralo radom Komisije za međunarodnu pozajmicu bibliotečke građe. Funkcioniše to i stvaranjem konzorcijuma – oblikom udruženja ustanova – prvi oblici pojavili su se početkom 20v u SAD. Za sve to neophodno je uvođenje odgovarajućih standarda i stvaranja formata za međunarodnu razmjenu Jedan od poznatiji formata je MARC format za prenos i razmjenu podataka između dva ili više sistema -. Osnovni format se vremenom razvijalo i dovelo do stvaranja boljih i novijih kao što su UNIMARC, MARC 21, COMARC – ili COBISS – 1986 je na IV Savjetovanju o primjeni račnara u bibliotekama YU u Sarajevu odlučeno da UNIMARC bude i YU standard za mašinsko čitljive bibl podatke. Sve to razvijano je u Institutu informacioni znanosti u Mariboru od 1989-1992. U osnovi se radi o programskom paketu COBISS koji je zasnovan na UNIMARC. Povezane su glavne republiček i uni biblioeke. Nametnuta je potreba dopunjavanja Unimarca odgovarajućim poljima i potpoljima. Nakon rada je ponovo COBISS prihvaćen od nekih biblioteka.

11. Sistem organizacije biblioteka – centralizovan i decentralizovan.

Projektovanje biblioteka, planiranje usluga, organizacija informacija i dostupnost materijala imaju jedinstveni cilj da zadovolje potrebe korisnika.

Funkcije matičnosti. Zakonski osnov za vršenje matičnih funkcija u bibliotečko-informacionoj delatnosti u Republici Srbiji utvrđen je članom 7. Zakona o bibliotečkoj delatnosti, a vidovi matičnih funkcija bliže su određeni članom 26. istog Zakona kao: vođenja registra biblioteka, vođenja kataloga bibliotečke građe, pružanje stručne pomoći bibliotekama, nadzor nad stručnim radom biblioteka, staranje o usavršavanju kadrova za obavljanje bibliotečke delatnosti, praćenje i pručavanje stanja, potreba i uslova rada u bibliotečkoj delatnosti i predlaganje mera za unapređivanje bibliotečke delatnosti i njihovo sprovođenje. Matične poslove obavljaju sljedeće biblioteke: NB „Filip Višnjić“ Bijeljina; NB u Doboju; NB u Prijedoru; Srpska centralna biblioteka „Prosvjeta“ u Srbinju; NB u Istočnom Sarajevu; NB u Trebinju, NB u Zvorniku.

Matične funkcije ostvaruju matične biblioteke.

12. Bibliotečki fondovi – karakteristike i vrste.

Bibliotečka kolekcija – cjelokupan bibliotečki materijal koji čini fond jedne biblioteke. Bibliotečke zbirke (fondovi) ima odvojen smještaj. Prema pristupu dijele se na otvorene (slobodan pristup) i zatvorene (ima je svaka biblioteka – odvojena – koriste bilbiotekari – uz odobrenja može se dati za izradu naučno-istraživačkog rada). Prema stepenu dopunjavanja statične (stari fond,

legat) i aktivne (stalno se nadopunjavaju). Osnovnu kolekciju biblioteke čine: zbirke knjiga; zbirka serijskih publikacija (periodike-naučni časopisi, zbirka lok, regio i nacio period); z starih i rijetkih knjiga i manuskripta; zbirka neknjižne građe (audiovizuelni mediji CD i CD ROM, film slajd, mašinski čitljive baze podataka i računarski softver, multimedijalnost...), referensna zbirka (pouzdani izvori podataka: rječnici, enciklopecije, katalozi...).Zbirka fonodokumenata – dokumenti snimljenog zvuka – govorni tekst i muzika.; grafike – fotograifje, tabele, grafikoni...; zavičajna – lokalna istorija i kultura.; erheografska zbirka – inkunabule i stare štampane knjige i rukopise (do 18.v).; Muzikalije – note; Spomen zbirka – o značajnom događaju ili ličnosti...

Legat – postupak prijema, smještaja i organizovanja pristupa: Odelljenje nabavke realizuje nabavku odabrane građe. Ni se bave naručivanjem i pirmanjem materijala i vođenje dokumentacije o tome. Sistem prijema: kada stigne, , onda se građa uporedi sa odgovarajućom evidencijom – narudžbom – za građu koja nije stigla, obnavlja s epotraživanje. Zatim se građa raspoređuje po vrstama publikacija i sl. Zatim obilježavanje pečatom.

13. Nacionalne biblioteke, narodne / javne biblioteke, visokoškolske biblioteke, specijalne biblioteke i školske biblioteke – pojam, karakteristike, vrste, oblik organizacije i poslovanja, istaknuti predstavnici u zemlji i inostranstvu.

NACIONALNAPrema UNESCO: osnovni zadatak je briga o kulturnom nasljeđu. IFLA: Posebna odgovornost prema nacionalnom bibliotečko-informativnom sistemu i obavze su definisane zakonom. Osnovni zadaci: Čuvanje i promovisanje nacionalne kulturne politike i nasljeđa; -obavezni primjerak nacionalnene produkcije; -centralne referalne i bibliografske usluge; - pozajme usluge; -vodeća uloga kod književnih, kulturnih i naučnih projekata; - neposredan kontakt sa vladom i odg insteza konzervaciju – glavni njeni korisnici su istraživai, naučni radnci, studenti. nacionalni centar Sudjeluje u međunarodnom programu Univerzalne bibliografske kontrole UBC i čes3 tipa NB: prema nasljeđu; prema infrastrukturi (nacionalni nivo – nabavka i raspoređivanje drugim b); prema nacionalnim uslugama (info ne sam o vlastitom okruženju, već i širem regionu). Orijentacija prema krajnjem korisniku i međunarodna saradnja. Sudjeluje u međun. Programu bibliografske controle UBC. Korisnici: istraživači, naučni radnici studenti. Prikuplja građu objavljena u toj zemlji, koj ase odnosi na tu zemlju; povezuje sve u informacioni sistem. NUB RSVISOKOŠKOLSKEPrikupljaju, obrađuju, čuvaju i daju na korištenje građu naučnog, obrazovnog i opštekulturnog značaja – dio su nastavne infrastrukture Univerziteta.. Zadaci: -učestvovanje u naučno-istraživačkom radu UNI; -praćenje i primjena novih tehnologija; -pružanje pomoći korisnicima; -evaluiranje uspjeha pružanja usluga; -nabavka materijala; -izgradnja baza podataka i analitička obrada naučnih časopisa; -međubibl razmjena; izrada bibliografije UNI... Osn zadatak praćenja

razvoja fakultetskih biblioteka u okviru svaakog pojedinog UNI i koordinacija. Ponekada ima dvojnu, nacionalnu i visokoškolsku, funkciju.OPŠTENAUČNE – da podrže naučni i istraživački rad u svim oblastima znanja. U odnosu na osnivača: nacionalne, univerzitetske i regionalne.NARODNA Nju osniva, podržava i finansira lokalna ili regionalna društvena zajednica. Pruža pristup znanju, informacijama i duhovnim proizvodima preko brojnih resursa i usluga. Usluge su dostupne svima bez obzira na vjersku i i i pripadnost. Aktivno učestvuje u procesu obrazovanja, samoobrazovanja i informisanosti... Dječije odjeljenje pristup znanju i multikulturalnom bogatstvu svijeta. promovisanje čitanja. Korisnici su djela do 12 godina, dj sa posebnim potrebama, roditelji, odgajatelji, nastavnici. Šta: obuka za osnovnu digitalnu pismenost, kretivne programe za djecu. Zadaci u skaldu za Zakonom o b, bibliotečkim standardima, preporukama UnESK-a, Vijeća Evrope, IFLE, prof udruženja i potrebama zajednice korisnika. Posebni zadaci: prikupljanjepublikacija štampanih; razvijanje svijesti o značaju kulturnog nasljeđa; aktivno učestvovanje u bibl-info-mreži.

Posebne zbirke predstvaljaju građu u određenom formatu, o određenom predmetu ili disciplini, vremenskom periodu, geografskoj oblasti iliod posebne važnosti. ŠKOLSKADio je vaspitno-obrazovnog sistema škole. Pruža informacije svim članovima školske zajednice podjednako (tako i univerzitetske) Olakšava im učenje, proširivanje znanja, razvoj mašte čitanja i korištenje bibliotečkih usluga.U skladu sa Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima i slobodama zabranjena diskirminacjia. Bibliotekar sarađuje sa administracijom, nastavnicima i drugim osobljem škole, sa roditeljima, drugim školskim i narodnim biblotekama. i brine se o primjeni međ standarda. Ciljevi i zadaci jasno su definisani u Manifestu za školske biblioteke IFLE i UNESKO-a. Povezana sa ostalim bibl u mrežu.

Razlikuju se mnogi kriteriji za tiplologiju biblioteke: - u odnosu na osnivace (samostalne, ili u sastavu) – u odnosu na otvorenost prema korisnicima – javne otvorenog, poluotvorenog..., prema načinu koristenja – pozjamne, referalne i sl.

SPECIJALNEPružaju posebne usluge. Različite su po veličine. Fondovi su specifični To su posebne jedinice u sastavu javnih i privatnih preduzeća, obrazovnih, kulturnih, zdravstvenih, pravosudnih i dr ustanova. Prema tiplologiji razlikujemo: biblioteke za osobe sa posebnim potrebama, muzičke biblioteke, biliotek državne uprave, biblioteke umjetnosti, medicinske, kartografskih materijala itd.

Muzička – prikuplja, referalne usluge, organ izložbe koncerte, knjige, časopisi, zvučni zapisi, i dr. B drž uprave: oblast zakonodavstva, političkih nauka i istorie, zakoni propisi i sl-onlajn katalog, registre državnih dokumenata. Medicinska – sarađuju i sa WHO i FID (federacija za informacije i dokumentaciju. B

kartografske građe: mape, pomorske karte, sateliske snimke, prostorne, atlase. Mobilne b: bibliobusi.

14. Biblioteke za hendikepirana lica

B za osobe sa posebnim potrebama – slabovidi i slijepi, gluvi i nagluvi, sa fizičkim i mentalnim teškoćama, bolnički pacijenti i dr. Te b izrađuju posebo prilagođene programe aktivnosti uz saradnju sa vanjskim stručnjacima (logopedima, defektolozima, pedagozima). Za slabovice osnovu fonda čine knjige na Brajevom pismu – izrađuju se digitalne zbirke prilagođene ovoj grupi.. Knjige es digitalizuju u skladu sa zakonom o autorskom pravu.-Građa za njih obično je je oslobođena ograničenja. Tekst se povećava do 12 puta ili ima pristup prema sadržaju.

15. Zavičajni fondovi narodnih biblioteka i način njihzove organizacije.

Zavičajna zbirka (lokalna istorija i kultura), skuplja, čuva, predstavlja dokumenta lokalne zajednice: izvori o njenoj isoriji, genealoški izvori (veoma bitni – neophodi su priručnici –o metodama genaloških istr – dokumenti o istoriji porodica, knjige državljana, testamenti itd), izvori na jeziku lokalne zajednice i jna jezicima manjina, publikacije autora iz zavičaja ma gdje bili.

16. Depozitne biblioteke.

Depozitna: problem prostora – prve u 18.v. u Francuskoj. Evropske nacionalne biblioteke uključene su u zajednički projekta Evropska depozitna biblioteka. Postoje i depozitne b određenih naučnih oblasti. Osniva se na državnom ili regionalnom nivou. Sve ide po dogovoru.

Mobilne bibliotekeNamijenjene korisnicima koji nisu u mogućnosti zbog bolesti, nepokretnosti, slabih komunikacija ili udaljenosti doći do biblioteke. Specijalno opremljenim vozilima – bibliobusima – vrši se dostava knjiga. Opremljene su knjigama iz raznih oblasti znanja i zabave – čak i informacije o događajima lokalne zajednice.

17. Biblioteke sa jednim zaposlenimSa sve većim tehnološkim napretkom u svetu, ovakav tip biblioteka je sve češći usavremenom svetu. Jedna od prednosti ovakvih biblioteka je što pojedinac ima veliku slobodu uo rgan i zovan ju svog r adnog v remena . Nasup ro t , na jveća mana ovakv ih b ib l i o t eka j e  preopterećenost poslom bibliotekara. Na takvim pozicijama bitno je da zaposleni bude  jedna veoma odgorna, samoorganizovana osoba

18. Nabavka bibliotečke građe

Svaka biblioteka ima pisani dokument kji se odnosi na politiku razvoja bibliotečke kolekcije knjiga i koji je potpisan od vodećeg tijela u bibliotečkoj djelatnosti (ili ne). Osnovni zadatak je obezbjeđivanje univerzalne dostupnosti informacija. Opštim aktom definiše se i programi i načini pružanaj usluga, nabavka i sl. Tačke: posebna istraživanja (potrebe tržišta, metoda selekcije, politika raspodjele sredstava – analiza rezultata u saradnji sa drugim b); Raznovrsnost materijala i formata; -razvoj tehnologije (kompjuter i sl; veličina kolekcije (nije sinonim za dobru kolekciju), standardi – opšti princip 1 knjiga po stanovniku (ima i drugih).Nabavka kod novoosnovanih biblioteka (možda i za pitanje broj 9):Pri osnivanju početna kolekcija treba zadovoljiti osnovne potrebe stanovnika, druga faza konsolidacija – rast kolekcija, raaznovrsnost i dubina, treca faza – neprekidnog razvoja.Razvoj kod malih i srednjih biblioteka u elektronskom okruženju: korištenje pretraživača omogućen je razvoj i nalazženje besplatnih resursa (ovdje i preuzimanje). Kriterijumi za selekciju građe: krit vrijednosti – kvalitet sadržaja, ugled autora, aktuelnost; krit potražnje – prema potrebama korisnika i zajednice.

Podjela knjižne građe tradicionalna: knjižna i neknjižna (audiovizuelno). Druga podjela: primarne (djelo autora ili više autora), sekundarne publikacije (sadrže info o primarnim publikacijama – npr bibliografije, preglede, priručnike (enciklopecije, rječnike, biltene žurnale kao i publikacije koje objavljuju sadržaje stručnih i načnih časopisa. (Bibliografija je najstarija sekundarna publikacija. Pprvi put se pojavljuje kod Grka i Rimljana oko 250 pne kao spis o naslovima, autorima, vremenu najstajanja i veličini publikacije. Terminh se prvi put spominje u 17. v – i označava spis o knjigama. Kao encikl pojam tek 1797. Prve retrospektivne opšte bibliograijfe kod Srba objavili su Lukijan Mušicki (knjiga u rukopisu, knjige od 1494-1823) i Stojan Novakovic (period 1741 do 1867). U bivšoj YU nacionalne biblioteke izrađ posebne bibliografije knjiga i članak. Bibliograifja Jugoslavije izlazi od 1950 u izdanju JU-bibl instituta. Đorđe Pejanović je 1961. objavio Bibliografiju štampe BiH, 1850-1941. Tekuću bibliografiju RS za knjige, brošure i muzikalije priprema i objavljuje NUB RS od 1999. Prema sadržaju: opšta i specijalna, prema području: međunarodna, nacinoalna i reginalna. Ostale vrste: tekuća, hronološka, analitička itd.), ili priručnici – kao encikopecije prva u JU Narodna enciklopedija, s-h-slovenačka, urednik Stanoje Stanojević,, časopisi sažetaka – info o pirm literatur.. preglede, tercijarne (INFO izrađene na osnovu prim i sekund publ: bibliografije bibliografija, zbirni katalozi...Monografske publikacijeKnjiga – publikacija od 49 strana i više – američki standard: publikacija koja može imati i manje od 49 strana. Monografija knjiga ili studija o jednom predmetu, ličnosti – najčešće u jednom tonu.Brošura – publikacija bez koricaa listovi prišiveni

Pamflet – neukoričena monografska publikacija – 5-28 listavoa spojenih ili zašiven.Muzikalija – notni zapis.Službena publikacija – IFLA- svaki dok koji izdaju organi uprave – zakoni, ugovori, radni izvještaji...Manuskript. RukopisManuskr, sr vijek pisan rukom. Rukopisi rukom ili pisaćom mašinomSerijske pub – publikacija koja pod istim stvarnim naslovom izlazi u neprekidnom nizu, u redovnim ili neredovnim interalima – mogu biti štampani ili elektronski (časopisi novine.)Audiozapis – bilo koji medij na kome je snimljen zvuk. Audioknjiga – audiozapis teksta knjige. Audiovizuelni dokumenti. Elektronska građa biboioeke: el časopisi, el novine i knjige, referensni radovi i baze podataka.-El baze podataka – formati (HTML, PDF, ASCII). El knjiga na CD. Prve se pojavile 80ih g. Proš vrijeka. Projekti: Gutenberg, Projkat Rastko.Elektronska serijska publikacija – novina, časopis, magazin.Mikrooblik – regukovana fotokopija teksta ili slike. Mikrofilm – dugačka rolna 16-mm foto filma-služi skladištenju umanjenih tekstova ili mikro-slika. Mikrofiš – fotofilm – oblika razglednice, za skladištenje uman tekst ili mikroslike – crno bijeli i u boji moze biti. Razni formati. Digitalni mediji : magnetna traka, CD, floppiy, CD-ROM, DVD, USB.

19. Vrste nabavke.

Postoje 4 osnovna načina nabavke: kupovina (čvrstom, bjanko narudžbom, trajnom narudžbom, bibliotečki nabavni centri); razmjena, poklon (iziskuje pismenu zahvalnicu direktora biblioteke) i obavezni primjerak (datira od 1816.), vlastita izdanja i skidanje sa neta te koordinisana nabavka. U Srbiji je 1832 određeno dostavljanje obaveznog primjerka. Poslije 1945 išto je to preko republika i JU-bibliog insituta u BG. Od 1999. u RS se obavezni p dostavlja NUBRS. Informacije o ob pri dostupne su preko nacionalne bibliografije, informativnih biltena, CIP-baze nacionalne bibliote i brojnih kataloga. Narodne biblioeke moraju u zavičajnim zbirkama čuvate sve publikacije objavljene na njihovoj teritoriji. Obavezni primjerak uključuje i štampane publikacije ace, mikroforme, audiovizuelne, službene, elektronske., poboljšanje poslovanja biblioteka i obogaćivanje usluga. Ciljevi: obezbješivanje podataka o rezultatima rada, ocjena kvaliteta pruženih usluga, poređenje rezulata (na osnovu odataka od korisnika, praćenje inovacija...promovisanje značaja. Metode: Korištenje obrazaca za statističke preglede, ankete – sa osnovnim i posebnim identifikatorima. Podaci se sumiraju, analiziraju posebno za svaku bilioteku. Upitnici, anketno istraživanje, posmatranje, metoda intervjua prema slučajnom izboru, uporednom medodom... Rezultati o građi, uslugama, upotrebi materijala.

Bibliotečka statistika: ciljevi, vrste i metode: To su sakupljenik, klasifikovani i obrađeni važni numerički podaci o radu biblioteka ili bibliltečkih sistema.

Predstavljaju isto tako infomraciju o aktivnostima biblioteka na loklanom, regionalnom i nacionalnom nivou. Objavljuju se u periodičnim izvještajima. Tradicionalno orijentisna bila na praćene podataka o nabavci, kolekciji i troškovima. Prve statistike u 19 v. U YU priv propisi 953. Zakon o bibliotekarstru iz 1961 nalaže matičnim bibliotekama da vrše nadzor nad radom svih biblioteka u rediji. Vezana za statu i planiranje razvoja. Vlodi se u skladu sa preporukama Ifle i UnESA i prema Međ standardu za bibl statistiku. Cilja je razvo

20. Odnos oblika nabavke prema tipu biblioteke i selekcija građe.

Plan nabavke treba da bude u skladu sa opštim programom o razvoju bibliotečke kolekcije i u skladu sa specifičnim potrebama određene biblioteke (tip biblioteke, kategorija korisnika... Selekcija je postupak izbora građe i tu se vodi računa o potrebama bibliotekara i korisnika na osnovu anketa, usmenih upita i sl. Koriste se razni izvori – bibliografije, katalozi, baze podataka, spisak novih knjiga od knjižare nabavke. Kriterijuimi za selekciju građe su kriterium vrijednosti koji ukazuje na kvalitet sadržaja publikacije u smislu ugleda autora ili izdavača, atktuelnosti i sl te kriteriumpotražnje – prema potrebama korisnika i zajednica. Način nabavke je kupovinom, razmjenom, poklonom i obaveznim primjerkom.

21. Vidovi smještaja bibliotečke građe.

Odjeljenje nabavke vrši nabavku odabrane građe (poručivanje, primanje). Taj sistem mora biti dobro organizovan. Prateća dokumentacija se se poredi sa porudžbom. Nakon provjere, građa se raspoređuje po vrstama, monografske, serijske, elektronske publikacije, sitna štampa, građa specijalnih zbirki itd.Podaci o pristizanju se unose u određene obrasce ili elektronski u polja određena za popis. Unošenje podataka naziva se kontinuacija. SP spremna je za inventarisanje.Inventarisanje se vrši u skladu sa Pravilnikom o evidenciji BG. Inventarni ispisi mogu se štampati ali se obično urezuju na CD. Knjige inventara ili inventarni ispisi su registri kulturnih dobara. Vode se posebno sa mono, serij, staru i rijetku, kartografsku, muzik, filmove itd. Inventarni broj na poleđini naslova knjige. Nakon inventarisanja stručna obrada.

22. Zaštita bibliotečke građe – vrste zaštite, konzervacija i restauracija.Zakonom o BD propisano da se BG čuva u prostorijama u kojima se sačuvana od vlage, fizičkih, bioloških, hemijskihi dr. Uzročnika. Bliže uslove propisuje nadl ministar. Pravilnik o zaštitnim i drugim mjerama za čuvanje BG (Administrativno-tehničke mjere). Prostorije mora imati odgov ventilaciju, osvjetljenje, grijanje i sl. Kurativne mjere – popravljanje oštećeja. Plan zaštite. Izrada plana zaštite (analiza, identifikaicja problema i sl.). Utvrđivanje vrijednosti pojedinih zbirku (zavisno od značaja kultrnog dobra, unikat i slično). Najadekvatnije metalne police. Šema sa rasporedom polica. Rukopisi, stare i rijetke knjige, čuvaju se u prostorijama – relativna vlaga vazduha od 50-60% i temperatura od 18-22°C. To se mjeri najmanje 2x sedmično. Stakla

moraju bizi od mat stakla ili obaojena, tamne zavjese, roletne ili šalone. Građa se pregleda svakih 6 mejseci na oštećenost radi evtl. Restaruacije. Po potrebi vrši se dezinfekcija, deratizacija...BG se svaka 3 mjeseca čisti od prašine. Neuvezana BG štiti se korčenjem, zaštitnim omotom, mapom ili kutijom. Koja se trajno čuva, fizički se odvaja od ostale građe. Stare i reijtke knjige ne smiju se iznositi niti kopirati – za korištenje pravi se mikrofilmska kopija.-redovno i propisno vođenje baze podataka i knjiga inventara; - organizovanje smještajnih prostora; - kontrola siturnosti, posebno vrijednih zbirku; - zaštita odneovlašćenog ulaska; - reformatiranje u cilju zaštite.... Smještaj audiovizuelnih, digitalnih i multimedijalnih publikacija – mora se tu osigurati fizički i hemijski integristet građe. Trajnost cd-a, ploče i sl, zavisi od temperature, vlažnosti i načina smjetara. Audiovizuelni materijali čuvaju se u hadnim i mračnim prostorijama (police, uspravni smjetaj.). Magnetni mediji daleko od magnetnih polja. Brošure u posebnim omotma, fasciklama. Rukopisi u zaštitne fascikle. Pri fotokopiranju 90 umjesto 180 stepeni. Izdvajanje u slučaju oštećenja. Povezivanje-uvezivanje. Konzervacija i restauracija. Kiselost papira – alkalni papir najpogodniji. Zaštita pečatiranjem.Reformatiranje način čuvanja intelektualnog sadržaja dokumenta pri čemu se on prebacuje sa jednog formata u drugi. Kopij je vjerna originalu. To se radi kada su dokumenti oštećeni i kad aje malo vjerovatno da mogu opstati. Nacionalni program planiranje reformatiranja. Izbor materijala vrše stručnjaci i bibliografi. Bibliografska kontrola i reformatiranje Promjene u društvu – promja načina zaštite nasljeđa. Pojavili su se prvi nacionalni metodi reformatiranja i novi načini razmjene podataka između lokalnih, nacionalnih i međunarodnih bibliografskih baza. Podaci o zaštitnim kopijama vode se u glavnom registru. Došlo se do izmjena, dopuna i armonizacije MARC formata. Biblografski opis je ostao isti, ali se javljaju nova polja za redukciju lokaciju novimedij. Olakšana je razmjena – stručnjaci z azatitu iz velike britanje definisali su minimum neophodnih elemenata bibliografskog zapisa u UKMARC.Mikrofilmiranje Zaštita od krađe, povezivanje, uvezivanje, odražavanje čistorće. Plan zaštite. Mjere zaštite: 1 administrativno-tehničke (izrada pravilnika o načinima korištenja građe i prostora, pravila ponašanja, rukovanja itd...); 2 preventivn – adekvatna zgrada, pravilno rukovanje, mjerre sigurnosti. Svakodnevne aktivnosti obrada i sl.e, 3. Kurtivne – popravka oštećene i 4 dodatneStrategija zaštite: izrada pravilnika. Prije toga ispitivanje, analiziranje stanja, definisanje potreba, predlaganje rješenja. Analiza kroz reviziju upravljanja....

23. Obrada bibliotečke građe.

Stručna obrada dijeli se na formalnu o ili katalogizaciju, i na sadržajnu – koja se odnosi na kalsifikaciju i na predmetno označavanje. Obrada se vrši na jedinstven način.Formalna obrada. Prvi pokušaji sredinom 19.v – Antonio Panini – bibliotekar biblioteke Britanskog muzeja prvi izradio pravila.

Uzajamna katalogizacija – izrada i slanej umnoženih kataloških listića biblioteka u sistemu – počela je u Bostonu. Kongresna bibl u Vašingtonu ustanovila je sistem uzajamne obrade – vrši se primjenom odgovarajućih standarda (UNIMARK-format – elektronski se vrši uzajamna katalogizacija. Katalogizacija u publikaciji (CIP – program koji vrši izradu kataloškog zapisa prije izdavanja publikacije. To vrše nacionalne biblioteke. U RS to vrši NUB RS. Vrši se u skladu sa Međun standardima za bibliografski zapis (ISBD), sistemom UDK i komunikacionim formatom za mašinski čitljiv zapis (UNIMARC). Mora biti odštampan na svakom publikaciji.Rekatalogizacija – proces pravljenja suštinske revizije bibliografskih zapisa. Već katalogiziranih bibliotečkih jedinica.Klasifikacija i indeksiranje – izrada i metoda koji omogućava predmetni pristup informacijama u katalozima, bibliografijama i registrima. To je postupak podjele predmet a i pojmova u logičke hijerarhijske.Melvil Djui-eva decimalna klasifikacija (Amerikanac)To je preteöa UDK-sistema. Zasnovana je na hijerarhijskom sistemu klasifikovanja knjiga i dr bibliotečkog materijala prema sdrćaju. Njegova DDK je se koristi u svijeto. Cjelokupno ljudsko znanje podijeljeno je na 10 glavnih grupa, a svaka od njih na 10 podrgupa itd. DDK se koristi u Nacionalnoj bibliografskoj agenciji Kongresne biblioteke u Vašingtonu.

UDK sistem klasifikacije koju su ustanovili belgijski bibliografi Pol Otle i Anri La Fonten. Zasnovana je na Djuievoj kalsifikaciji ali je snažnija. Koristi arapske brojeve i osnova mu je decimalni sistem. Dokumenti mogu biti u bilo kom obliku. Prvo izdanje tabela javio se na francuskom jeziku. Sa razvojem ljudskog znanja UDK se mijenja. Mešunarodni institut za informacije i dokumentaciju FID i grupa holandskih , engelskih, francuskih, japanskih i španskih izdavača UDK osnovali su 1992. UDK Konzorciju sa sjedištem u Hagu joji je preuzeo vlasništvo nad UDK. Odada se stalno razivije. UDK i DDK koriste se kao mehanizmi za pretraživanje resursa na Internetu.Klasifikacija Kongresne biblioteke u Vašingtonu LCC – sistem koji se već 200 godine primjenjuje i razvija.Predmetno indeksiranje. Predmetna obrada Prvo uputstvo o izradi ovakvog kataloga krajem 17v. Radi se o određivanja vrste odrednica i način na koji se one formiraju, vrste pododrednica, redosljed, jezik i pismo. Predmetna obrada usko je vezana za vođenje predmetnog kataloga. Drugi oblici sadržajne obrade Dokumentaciona; Bibliografska, Analitička, naučna, grupna, obrada elektronskih zbirki, izrada bibliografije.. Bibliografska obrada je najznačajniji vid dokumentacione obrade. Bibliografski zapis koji predstavlja jednu jedinicu u kataloguuključuje sljedeće standardne podatke: naslov i podatke o odgovornosti (autor, urednik, kompozitor), izdanje, podatke materijalnog opisa, pojedinosti o publikaciji i njenoj distribucji, fizički opis, zbirku, napomene i međunarodni standardni broj (ISBS, ISSN, ISMN). Analitičkom obradom nastaju anotacije (opisuje ili objašnjava sadržaj primarnog dokumenta), sažeci i pregledi. Elektronski izvori – info o mediju – o datumu ažuriranja – o potrebnom hard- i softveru.

Nacionalna bibliografija najvažniji instrument koji čuva za budućnost zapise o cjelokupnoj nacionalnoj izdavačkoj produkciji. Izrađuje se u nacionalnim bibliotekama – ovdje NUB RS. Signiranje postupak koji se obavlja poslije stručne obrade i njome se identifikuje publikacija i ukazuje na njen smještaj u bibl koelkciji – navodi se na poleđini naslovne strane, na omotu publikacije, u inventarnoj knjizi, na kataloškom listiću i listu knjige. – kod automatizovanih biblioteka se nalazi u okviru kodirane naljepnice. Formalno signiranje najčešće kod kolekcije koja se ne primjjenjuje često. Može biti prema tekućem broju – prema redoslijedu pristizanja u bliblioteku, prema formatu – na osnovu visine u centimetrima, formalno uz signaturu se dodaje broj. Sadržajno Tehnička obrada prije polica, a poslije signiranja ide tehnička obrada – vrši se njome provjera da li publikacija nosi sve oznake prethodne obrade – onda ide ljepljenje naljepnice sa signaturom.

Bibliotečki katalog grčkog porijekla je riječ katalog – popis ili nabrajanje. Tek u 16 v pojavili su se prvi katalozi. Prema Čarls Kateru cilj kataloga je da korisniku ponudi niz različitih pristupa informacijama koje se nalaze u kolekciji. Vrsti – prema nacinu – formalne, stvarne i mjesovite; prema obliku stampane, prema najmjeni, javni i interni, prema obimu građe opšte i posebne.Lisni katalozi su se pojavili u 19 v. Veličina formata 12,5-7,5 cm. Formalni lisni katalozi su najvažniji k u b. Razlikujemo alfabetski, matični i topografski. Matični je potpuno isti kao alfabetski. Topografski poredak listića odgovara poretku jedinica na policama. Stvarni katalozi nastali su kao rezultat sadržajne obrade publikacije i tu spadaju stručni i predmetni. Stručni katalog prema klasifikacinoj podjeli znanja UDK. Predmetni katalo prema predmetnim odrednicama uređenim alfabetski- osnivač Čarsl Kater.Mještoviti- ujedinjuje elemente formalnog i stručnog pristupa. Centralni – prvi kod nas na univerzitetu u Begradu 1930 Poslije 2 svj rata u zgradu bibl Univerziteta. Ima još posebni i katalog na mikrofišu. Elektronski katalog kolekcija bibl zapisa pristup interaktivni preko terminala ili sa udaljenog računara. Prve ideje o pristupu bibl je dao Venever Bus kakda je dao nacrt uređaja za mehaničko indeksiranje knjiga i zapisa (memx) koji je voema ličio www. Prvi javni katalozi na mrezi pojavili su se 60/70ih god pros v. Po nazivom onlajn javni katalog ili OPAK. Nove usluge – od 1990. je uz odgov opremu omogućen pristup putem internet Brajevim i audio publikacijama kongresne biblioteke u Vašingtonu. Baza podataka skup povezanih međus podataka koji se mogu pretraživati – čuveni kreatori EBSCO, OCLC nude baze podataka. Metapodaci su podaci o podacima, informacije o izvorima...itd.

Jedinstveni identifikaori naslova Međunarodni standardni broj za knjigu ISBN je jedinstveni id broj koji označava jedan naslov ili određeno izdanje jednog naslova knjiga.Izdavaštvu Republike Srspke Međunarodna ISBNagencija u Berlinu dodijelila je oznaku 99938. Odgovornost za primjenu i održavaje sistema povjerena je NUB

RS. Novo, neizmijenjeno izdanje knige ne dobija novi ISBN, niti ga dobija repirnt tog izdanja. Kod štampanih knjiga i brošura, elektrosnkih publikacija MAC CD ROM, , mikro forme, brajevo pismopublikacije, muzikalija, separata. Podijeljeno na četiri područja.EAN – prugasti bar kod za knjige. ISSN – Međunarodni standardni broj za serijske publikacije na svaki naslov, bez obzira na zemlju. Centar ISSN-sistema: Pariz.ISMN za štampae muzikalije

Osnovne osobine bibliotečke zgradeDa pruži smještaj i zaštitu raznim bibliotečkim materijaima i opremi. Zgrad ima brojna odjeljenja, za smještaj, admistraciju, strudijski rad, izložbeni prostor i dr. Savremena zgrada, osobina: FLEKSIBILNOST Adekvatsna osvjetljenost, adaptaciju, Pomjerljivi zidovi, liftovi. Zvučna izolacija, ekstenzivnost – za pomjerljive zidove. Prostor za nesmetano kretanje – kompaktnost. Lak pristup zgradi. Raznovrsnost usluga i raspoloživog materijala.Udobnost kroz adekvatnu temperaturu, bezbjednost. Planiranje izgradnje nove biblioteke iziskuje plansko prilaženje i analiziranje različitih faktora. Do procjene broja korisnika, vrste građe, amfiteatri, učionice, radni prostor i sl.

24. Rad sa korisnicima25. Referalna djelatnost Referalnu djelatnost knjižnice obavljaju onda kad korisnika samo

obavještavaju oodređenom izvoru podataka, ali mu ne osiguravaju građu. Takva obavijest, primjerenakorisničkom upitu, oslanja se na referentnu zbirku knjižnice, skupne kataloge i znanjeknjižničara.Referalna se djelatnost djelomice obavlja i međusobnom suradnjom knjižnicâ, i sdrugim posjednicima obavijesti te s pojedincima kojima je područje za koje seobavijest traži, blisko.Pojedine veće knjižnice stvaraju posebne referalne službe koje nastoje nabaviti štoviše sekundarnih i tercijarnih publikacija.Jednako se tako zalažu da iz ostalih knjižnica na užemu i širem području u knjižnicu pristigne što više podataka o građi važnoj za znanost i tehnologiju

26. Organizacija i evaluacija informacionih izvora - digitalizacija

Biblioteka treba da bude aktivni dio bar jedne bibliotečko-informacione mreže da bi korisnicima omogućila široku ponudu usluga – pristup katalozima, bazama i digitalizovanim dokumentima putem Interneta. U Skladu sa pravom čovjeka na informacije se to radi. Sve to i zavisno i kojim korisnicima se usluge pružaju. Ako govorimo o internetu, to je grupa međusobno povezanih nezavisnih mreža. Digitalnom dokumentu se može pristupiti ili ga se može preuzeti. Isto tako web-sranice raznih naučno istraživačkih institucija, ustanova, arhiva, te elektronski časopisi i žurnali. Puno informacija je besplatno – ne nisu naučne Pretraživanje zahtijeva znanje i vještinu. I to preko googele, altavista, yahoo, lycos. Najznačajniji izvori su katalozi biblioteka, bibliografske baze, katalozi izdavača i trgovačke ponude. Za pretraživanje publikacija punog teksta koriste se internet indeksi i rječnici pojmova. Međuti, korištenje informacija za neta nezamislivo je

bez vrednovanja njihovih izvora. Kontrola sadržaja na mreži ne postoji. Neke stranice su tačne, a neke propagandne. Biblioteke su vodeće u stvaranju kriterijum koji se odnose na procjenu vrijednosti ved stranice. Ko je autor web stranice – čemu služi, brzina osvježavanja informacija, ugled, način pokrivanja informacijama površinski ili slično. Zato se organizacije i same mogu pružiti preko vlastite web stranice.Digitalizacija je načn snimanja i skladištenja slika putem računarske tehnologije, skenarom na računar – sistem OCR. Program digitalizacije – planiranje i stručno voođenje. Određuju se prioriteti, način korištenja i smještaj publikacija – cilj – omoogućavanje korisniku direktan pristup digitalnom sadržaju. Prvo stari zapisi dokuenta građa i kaseta ..Kako: prenos konverzija, imitacija. Skeniranje Adobe Photoshop i Acrobat Reader.Postupak konverzija iz jednog formata u drugi – pojavom digitalizacije sve ali i radi zaštite – tipa skeniranjem mikrofilmovanjem (snimanje teksta i ilustracija na mikrofilm u obliku fotografskih slika).

27. Strategija pretraživanjaInformativna služba smještena blizu referalne službe. Korisniku se pružaju info direktno, telefonom ili mailom.

28. Selektivna diseminacija informacija

Njome se podrazumijeva kontinuirano obavještavanje određene grupe korisnika ili pojedinca o prispjelog građi koja je zanjih značajna – poštom, faksom ili elektronskim putem.

29. Personalizacija informacionih izvora usluge zavisno od dobi korisnika – djece – razvijanje navike za čitanje – informisnaje roditelja o načinu korišćenja građe. Uključivanje djece u rad dječijeg odjeljenja. Usluge za omladinu – pružanje usluga mladima od 12-16. godine. Odrasli – davanje informacione potrebe, obrazovanej, čitanje radi zabave i slobodno vrijeme, desavanje u lokalnoj zajednici, starije osobe: uživajuu čitanju i učenju – obuka na računariama - , usluge u multikulturalnim sredinama (bez obzira na vjersku iii pripadnost), djece sa posebnim potrebama – obrazovanje – u saradnji sa vaspitačima, nastavnicima, pedagozima.

30. Zaštita privatnosti odnosi se na zaštiti ličnih podataka pri učlanjenju.Omladinska biblioteka: Ifla je objavila priručnik Bibliotečke usluge za omladina. Mladi su uvijek u koraku sa vremenu, tako da su i biblioteke morale bda prate taj razvoj. Radi se o prostornom konceptu i širu ponudu audiovizuelnih i digitalnih medija, povećanje broja naslova popularnih časopisa i druge štampane građe zanimljiv za ovaj uzrast. Aktivnosti u tom smislu: pristup internetu; planska nabavka građe, promovisanje čitanja i informacione pismenosti. Ostvaruje se saradnja sa školama i dr organizacima gdje rad emladi – kontakti sa medijima.

31. Intelektualna sloboda korisnika, biblioteka i bibliotekara

Zavisno od tipa biblioteke, korisnici mogu biti svi članovi lokalne i šire zajednice, profesionalne ili neke druge grupe građana, institucije itd. Aktivnosti su usmjerene na poboljšanju kvaliteta usluga i povećanju broja korisnika- čak i kroz obuku korisnika. Korisnici imaju papirne ili plastične članske karte. Svaka bibl razvija svoj sistem identiikacije. Svaki dosje o ličnim podacima je povjerljiv i zaštićen. Dužina iznajmlj nije ista za profesore i studente. Kontinuirano obavještavanje o pristiglim knjigama. Ovo i za pitanje 2. Informacije o bibl uslugama i fondovima se korisnicima pružaju direktno, telefonom ili putem elektronske pošte. Pružanje pomoći o npr stipendijama, nalaženju adekvatnih informacija.

Predstavljanje bibliotečkih fondova Izložbe (tematske, gostujuće ili izložbe vlastitih izdanja – šta se organizuje samostalno ili u saradnji sa drugom bibliotekom ili institucijom); Književne večeri; Izdavačka djelatnost, Odnosi s javnošću, promocija čitanja za djecu mlade i druge u saradnji sa drugim institucijama školama itd.

32. Internet i referensna služba

Referensne službe upućuju na to kako se koristi fond, kako se pretražuje fond putem lisng kataloga, kako pomoću uzajamne baze podataka kojoj se priključuje iz dana u dan sve veći broj biblioteka u Srbiji. Pružaju pomoć u pronalaženju konkretene knjige kao i celog korpusa literature neophodne za neki istraživački ili naučni rad. Informacine službe su one koje pružaju korisnicima konkretno traženu informaciju ili ih upućuju na koji način će sami doći do nje ili do bolo koje druge neophodne informacije.Moderno doba trajalo je od kraja 19. vela pa sve do sredine 20.Nova epoha u razvoju društa nastaje posle modernog doba. Počinje postindustrijskim periodom, zatim postkomunističkim periodom i na kraju se javlja informatički period.Internet grupa međusobno povezanih nezavisnih mreža. Traženje informacija zahtijeva znanje i vještinu. Najznač izvori: katalozi biblioteka, bibliografske baze, katalozi izdavača i trgovački podaci.Univerzalna bibliografska kontrola (NUB RS) ističe važnost nacionalne bibliografije – čuva nacionalnu izdavačku produkciju. Afirmacija vrijednosti obavzenog primjerka – za čuvanje kulturnog I intelektualnog nasljeđa. Nacionalnu bibliografiju RS izrađuje NUB RS od 2000. Godine. Prati se tekća idzavačka produkcija – Često se izrađuje I retrospektivna bibliografija koja se izrađuje I za osobe sa posebnim potrebama. Svi formati prate međunarodne standard. Svaki primjerak bibliografije sadržava sljedeć informacije: naslov bibliograifje, vremenski period koji pokriva, mjest I nazhiv izdavača, datum idanja, međunarodni identifikacioni broj ISSN, informaciju o autorskom pravu, CIP zapis, informaciju o dostupnosti I cijeni…. Signaturom se određuje smještaj bibl građe u biblioteci.

33. Međubibliotečka pozajmica i drugi oblici međubibliotečke saradnje

Ukoliko je potrebna publikacija na zaduženju, nedostupna ili je biblioteka ne posjeduje, korisnik je može pozajmiti iz druge biblioteke putem međubibliotečke pozajmice. Najveža međunarodna mreža za mešubiblioteču pozajmicu putem Interneta održava Onlajn bibliotečki centar OCLC. Članice učestvuju u kreiranju zjedničkog kataloga – WorldCat. U većini biblioteka usluge dostavljanja dokumenata obavlja služba međubibliotečke razmjene, prema načelu univerzalne dostupnosti. Prvi nacrt projekta međunarodne razmjene izradila je IFLa

Saradnja među bibliotekama se utiče na razvoj drušva i ostvarivanje dijaloga među kulturama. Zajednički projekti na unapređenju bibliotekarstva, razmjena bibliotečkih jedinica, informacija, ideja, usluga. Postoji i saradnja u okvur tiplogije bibloteka (zajednička web-stranica, portal, katalog)...obuka,...međubibliotečka pozajmica.

34. Revizija bibliotečke građe Revizija i rashodoanje bibliotečke građe vrši se najmanje jedanput u deset godina. Rashodovanje vrši posebna komisija koju imenuje upravni odbor biblioteke.Rashod se nudi najbližoj biblioteci na svom području a ako ta nije zainteresovana, onda obavijestiti NUB RS.Sve se to definiše pravilnikom o reviziji građe i o otpisu. To se radi npr. u slučaju požara, oštećenja zgrade, preseljenja itd. Faze: priprema; neposredan uvid u uporešivanje sa knjigama inventara; izrada popratnih dokumenata o reviziji; sređivanje i analiza prikupljenih podataka, ispravke u katalozima ili bazama podataka.

Marketing proces upravljanja koji efikasno i profitabilno identifikuje, predviđa i zadovoljava potrebe korisnika. Obuhvata bibliotečko-informativnu djelatnost uopste. Posmatra se sa više aspekata: naučnog, političkog, naučnog i finansijskog. Izrađuje se plan marketing i strategija – način korištenja svih medija – vanjsko i unutrašnje označavanje, vrednovanje. Brenchmarking – proces ucenja od drugih, uspješnih biblioteka ili sličnih institucija.