Nar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
281
stvom, religijom i filozofijom.Kozmologijski motiv stvaranja
svi-
jeta poima se kruzno u slijedu kalpa i zapocinjega Brahma u
aspektu ISvare, obdriava ga Visnua razara Siva i pretvara u kaos -
praJaya u kojemostaje sjeme koje ce mu omoguCiti novo stvar-anje.
Kozmos se pokazuje na tri razine - triloki- fizickoj bhur,
astralnoj bhuvar i nebeskojsvarga. One konstituiraju i say ovaj
vidljivisvijet samsare - radanja i umiranja, pokrenutzeljom (kama)
i svijescu 0 sebi (ahamlcara). Sobzirom na to da je prvi uzrok
neobjasnjiv, da sebozanskoj volji ne moze pripisati nikakavmotiv
stvaranja svijeta, ono sto mit u tom stvar-anju vidi jest igra lila
- bozanska igra iii pakzelja NajviSeg bica za ogledanjem
vlastitesavrSenosti u ne-bieu. Bogovi su proizasli izapsolutne
realnosti brahmana (koji je u sanskr-tu oznacen srednjim rodom) i
tek pripisivanjemmu nekih atributa on se pojavljuje kao
ISvara.Njegova su tri vida Brahma (sada muskogarod a), Siva i Vgnu
sa svojim moCima sakti-Sarasvati, Devi i Laksmi.
Jer "u tantrijskom vjerovanju, kojegse utjecaj tako snazno
osjeca u bezbrojnimprikazima ljubavnickog zagrljaja,
zvanimamithuna, sto kite indijske hramove, naeelozenske culn~
aktivnosti je pokretna snaga kojaodrz.ava svemir, jer bi bez nje
princip muskestatiene transcendentalne potencije ostao pasi-van i
inertan" (Ions, str.13).
U indijskoj se mitologiji obieavalojednom bozanstvu pripisivati
razlieita imenazavisno od konteksta u kojem se pojavljuje, auvijek
je uza oj i njegov zen ski aspekt. Te sucinjenice poduprle teze 0
kozmickoj hijeroga-miji, bilo u obliku svetoga braka Neba i
Zemljena makrokozmickoj razini, ili pak mikro-kozmicki kao teznja
sjedinjenju ljudske duse sbozanstvom (primjere nalazimo u
visnuizmu,naroeito u stovanju ViSnuovih avatara Rame iKrsne).
NajveCi dio knjige posvecen jehind uistickoj mitologiji koja
zbog nizasinkretickih oblika i jest najslozenija, a i najuZeje
povezana s vedskom i brahmanistiekommitologijom. Buddhistieki i
dzainistieki mitoviobimom su nesto manji, 5to nije eudo s obziromna
cinjenicu da je buddhizam vee u 12.st.iSeezao iz Indije, a
dzainizam zbog svoje sHne
strogosti nije stekao mnoge pristalice.Od vedskih nas bozanstava
autorica
upoznaje sa svim vaznijima (Varuna, Prthivi,Dyaus, Indra, Vayu,
Agni, Soma), te sa skupi-nama bica zvanim maruti, aditye i
asvini.
U poglavlju 0 hinduizmu rijec je 0starim bogovima preuzetim iz
Veda, 0hinduistiekom trojstvu trimurti, 0 novostvore-nim
bozanstvima Kubera, Karttikeya, Dharma,Kama, 0 boginjama, 0
animalnim bozanstvimaGanesa, Garuda, Hanuman, planinama i
rijeka-rna koje se stuju kao bogovi, 0 polubogovima isvim bOZanskim
biCima iz Mahabharate.
Buddhistieka mitologija donosiuglavnom price (jatake) 0 Buddhinu
zivotu i 0tome kako je stupio na put prosvjetljenja, adzainisticki
mitovi u kratkim crtama naznaeujudzainistiCku kozmologiju i ueenje
Mahavirino.
Knjigaje popracena izvrsnim c/b icolor ilustracijama te je prva
takve vrste izdatau nas. Razumljivo pisana, izvrsno ce
posluzitisvakome tko se zaputi teSko prohodnim staza-rna indijskih
mitova ijos teze prohodnim staza-rna indoloske znanosti.
SNJEZANA ZORIC
Zmija i zmaj, Uvod u istoriju alkemije, Pred-govor, izbor,
prijevod Dusan Dordevic-Mileusnic, Prosveta, Beograd 1985,
294str.
Istinsko razumijevanje alkemije nebi smjelo upasti u pogresku
njezina tumacenjakao preteee suvremene kemije -
simbolicnostalkemijskih operacija odvija se na kozmoloskojrazini, a
clementi temeljnih procesa simboli sukozmiekih principa: sumpor i
ziva, vatra, voda.To su simboli aktivnog i pasivnog pocela,
nebe-skog i zemaljskog koje valja objediniti. Onoeemu smjcra svaka
alkemijska operacija nijepretvorba elemenata u zlato -
alkemijskitrazeno zlato jest bcsmrtnost, a istinski
zbiljskapretvorba moguca je sarno unutar eovjcka -evolucija mora
savladati materijalnost covjekai tranformirati je u duh. Zato
alkemija i jestduhovna disciplina koja ne poe iva na
tizikalno-kemijskoj osnovi, nego upravo na onoj sto jedonosi Tabula
Smaragdina (hermeUcki alke-
282
Nar. umjat. 24,1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
mijski spis 0 svim transformacijama IdeCim utemelju
univerzuma).
Zasto zmija i zmaj?Zmijaje zivotinja koja se uspostav-
lja kao opreka eovjeku, iako on u sebi, unajnizim dijelovima
svoga bica, nosi upravojednu zmijsku dimenziju - to je ono
neshvatlji-yO, tajnovita, bez pocetka i kraja. Kao gospodarzivotne
snage ana je prepreka koju u njenomnegativnom aspektu valja
svladati da bi sedosegla razina svetag.
Zmaj je takoder simbol demonskihtcznji. on je protivnik kojeg
treba savladati da bise doslo do "skrivenog blaga". U legcndi
0Siegfricdu npr. blago koje zmaj cuva sarna jcbesmrtnost.
Zato su i zmija j zmaj arheLipovinizih eovjekovih moci koje
valja pobijcdilisnagom vlastitog Ja u duhovnom nastojanjuoko
zadobivanja zlata, edenskog stanja tj. be-smrtnosti. Na tom putu
kao pouzdan vodie po-kazuje se alkemija. Barcm alkemicarima!
U knjizi kojaje pred nama u prvomje dijclu rijee 0 alkcmiji
uopce, a u drugomdijelu povijcsno je prikazan razvoj alkemijekako u
Evropi, tako u Kini i islamskom svijctu.Prcko engleskih alkemicara
spominju se ucenjaT.B.ParacelslIsa, Rozekrucijanaca, J.Y. An-dreea,
E. Ashmolea i J. Deeja, a spominje se iveza 1. Newtona s
rozekrucijanskom tradici-jom.
Treci dio nazvan interludium don-osi sve znakove, simbolc i
enigmc tolikokarakteristienc za alkemijsko naueavanje i unjima se
oglcda silna tendencija ezotericnosti ihermeticnosti.
U eetvrtom dijelu pod nazivomAlkcmistika upoznajemo se s
autenticnimtckstovima koji nam S obzirom na neupuccnostu
alkemistieki praxis ostaju najbizarnijima usvjetlu izrijcka -
obscurum per obscurius,ignolum per ignoliLis.
Jpak u svojoj ideji 0 mogucim trans-formacijama, alkemija je
bila u uskoj vezi s re-ligijom, tj. rcalizirati zlato (odnosno duh
u sebi)sastavni je dio svakog religijskog nauka, aliipak namijenjen
onima koji su zreli da ga prime.Alkemistieki laboratorij, kako mu i
sarno imekazc, mjesto je rada i molitve - labor, oratorio.OclatJe
upravo sva alkemijska hermetienost i
ezoterienost."Zbog ovoga sva tama ce odleteti od
tebe", porukaje iz Tabule Smaragdine namije-njena onome tko
pomno provodi njene naputke,jer sarno taj ce doseci svjetlo, zlato,
besmrtnost,drugim rijecima, u temelju svega leZeCi duh, azmija i
zmaj, koji su mu se na tom putu ispostav-Jjali kao zapreke,
iscezavaju. .
U vrijeme vrhunskih dostignucaprirodnih znanosti, posebice
fizike i kemije, po-kazuje se u eovjekovoj tdnji za spoznajomsvega
sto jest aktualnost i "neznanstvenih" (od-nosno znanosti
prethodeCih) disciplina: metafi-zike i alkemije. Bilo da ih uzimamo
ozbiljnokao istinosne iii pak sarno kao dio kultumepovijcsti iIi
povijesti Ijudskih zabluda, nemozemo ignoriraLi njihovo prisustvo,
niti paktcZnju sve sireg kruga ljlldi da se upozna snjihovim
sadrz.ajima.
U svjetlu takvih potrcba valja gleda-ti i na nedavno izaslu
knjigu 0 povijestialkemije Zmija j zmaj . Antropologijski gled-ano,
alkemijska znanja pripaduju vrhunskomsimbolickom izrieaju i utoliko
njezini saddajimogu bili ishodistcm interpretativnih scmio-loskih
teorij a.
SNJEZANA ZORIC
James Danandjaja, An Annotated Biblio-graphy of Javanese
Folklore, Center forSouth and Southeast Asia Studias,Berkeley 1972,
162 str.
Anotirana bibliografija javanskogfolklora opsdan jc rad J.
Danandjajc i jcdin-stvcn na ovom podrueju upravo stoga sto
seColklorom kao zasebnom disciplinom gotovonilko u Indoneziji ne
bavi. Do nedavnaje to biopredmet proucavanja nekolicine stranih
istra-zivaca (uglavnom nizozemskih) i upravo to bilaje razlogom 8to
se J. Danandjaja odlucio da svesto je zapisano skupi u jcdnoj ovako
anotiranojbibliografiji. Bez pretcnzija da bibliografijabude
potpuna, autor se odlucio na dostupneizvore kalifornijskog
univerziteta u Bcrkeleyu iWason zbirke Corncllskog sveuCilista.
Osimpojedinih knjiga, jedinice su popisane izeminentnih easopisa
koji obraduju tcme s
NU24-PIKPage 1Page 2TitlesDignum laude virum Musa vetat mori.
Horacije
Page 3Page 4Titles234 Nar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 5TitlesNar. umjet. 24,1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 6TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 7Page 8TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 9Page 10Titles240 Nar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 11TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 12TitlesBosno moja
Page 13TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 14Page 15Page 16TitlesNar. umjet. 24, 1987, sir. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 17TitlesNar. umJat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 18Page 19TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 20TitlesPAVAO PAVLICIC
Page 21Page 22Page 23Page 24Page 25Page 26Scanned Image
100830162.pdfPage 1TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 2TitlesNar. umjat. 24, 1987, sIr. 231 - 284, PRIKAZI
Page 3Page 4TitlesNar. umjat. 24, 1987, sir. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 5Page 6TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 7TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 8Page 9Page 10TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 11Page 12TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 13Page 14TitlesNar. umjet. 24, 1987, sir. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 15Page 16Titles272
Page 17TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
273
Page 18TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI Luj
Leze, Siovenska mitologija, Grafos,
Page 19TitlesNar. umjal 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI 275
Veselin Cajkanovi~, 0 magiji i religiji,
Page 20TitlesNar. umjat. 24, 1987, sIr. 231 - 284, PRIKAZI Vojin
Matic, Psihoanaliza milske proslosti
Page 21TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
277
Page 22Page 23TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 24Page 25TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 26Page 27TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 28
NU24-PIK.pdfPage 1Page 2TitlesDignum laude virum Musa vetat
mori. Horacije
Page 3Page 4Titles234 Nar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 5TitlesNar. umjet. 24,1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 6TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 7Page 8TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 9Page 10Titles240 Nar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 11TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 12TitlesBosno moja
Page 13TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 14Page 15Page 16TitlesNar. umjet. 24, 1987, sir. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 17TitlesNar. umJat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 18Page 19TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 20TitlesPAVAO PAVLICIC
Page 21Page 22Page 23Page 24Page 25Page 26Scanned Image
100830162.pdfPage 1TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 2TitlesNar. umjat. 24, 1987, sIr. 231 - 284, PRIKAZI
Page 3Page 4TitlesNar. umjat. 24, 1987, sir. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 5Page 6TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 7TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
Page 8Page 9Page 10TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 11Page 12TitlesNar. umjet. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 13Page 14TitlesNar. umjet. 24, 1987, sir. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 15Page 16Titles272
Page 17TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
273
Page 18TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI Luj
Leze, Siovenska mitologija, Grafos,
Page 19TitlesNar. umjal 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI 275
Veselin Cajkanovi~, 0 magiji i religiji,
Page 20TitlesNar. umjat. 24, 1987, sIr. 231 - 284, PRIKAZI Vojin
Matic, Psihoanaliza milske proslosti
Page 21TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284, PRIKAZI
277
Page 22Page 23TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 24Page 25TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 26Page 27TitlesNar. umjat. 24, 1987, str. 231 - 284,
PRIKAZI
Page 28
