NAKİT AKIM TABLOSU

R. EMRE BÜYÜKIŞIKMarmara Üniv. Sosyal Bilimler EnstitüsüMuhasebe- Finansman Anabilim DalıYüksek Lisans Öğrencisi

I. GİRİŞMali tablolar, düzenlendikleri tarih itibariyle işletmelerin faaliyet durumlarını farklı açılaradan ifade eden özet tablolardır. Mali tabloların türleri ise şunlardır. Temel Mali Tablolar            Ek Mali Tablolar1- Bilanço                              1- Kar Dağıtım Tablosu2- Gelir Tablosu                     2- Satışların Maliyeti Tablosu                                             3- Fon Akım Tablosu                                             4- Nakit Akım Tablosu                                             5- Özkaynaklar Değişim Tablosu(1)

Maliye Bakanlığı 26.12.1992 tarih ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Muhasebe Sistemi Genel Tebliği’ne göre aktif toplamı 300 milyon veya net satışları toplamı 750 milyar lirayı aşmayan mükellefler yalnızca temel mali tabloları düzenleyecekler ve vergi beyannamesine ekleyecekler, bu rakamlardan herhangi birini aşan mükellefler ise temel mali tablolar yanında ek mali tabloları da düzenleyecekler ve beyannamelerine ekleyeceklerdir.(2) işletme esasına göre defter tutan işletmeler ise sadece bu tebliğde “Muhasebe’nin Temel Kavramlarına” uymakla yükümlüdür.(3)

Bu çalışmanın amacı Nakit Akım Tablosunu tanıtmaktır Nakit Akım tablosunun hazırlanması bir uygulama ile açıklanacaktır. Türkiye ve Uluslararası uygulamanın üzerinde yeri geldikçe durulacaktır. Nakit Akım tablosu, işletmenin gelecekteki nakit giriş ve çıkış tahminlerini gösteren bir tablodur. Genellikle bir hesap dönemi için düzenlenir, ancak daha uzun dönemler içinde hazırlanabilir.(4)

İşletme faaliyet dönemi içindeki ödeme ve taksitlerini ve bunların hangi kaynaklardan sağlanarak, hangi kullanış alanlarına yöneldiğini ancak nakit akımı tablosu aracılığı ile izlenebilmektedir. Nakit akımı tablosu, esas itibarîyle yıl içindeki nakit hareketlerini belirlemek amacıyla hazırlanmaktadır. Mali analiz açısından ise fon akım ve net işletme sermayesi değişim tablolarının tamamlayıcısı olmaktadır.(5)

Teşekkür edeceğim insanları iki grupta topluyorum. ilk gruba yaralandığım eserlerin yazarları giriyor. Kaynaklar kısmında bu eserleri verdim. Bu yazarlara yaşamımı zenginleştirdikleri için ve elimdeki çalışmanın içeriğini besledikleri için minettarım. İkinci gruba ise bizleri yetiştiren hocalarımız giriyor. Hepsine içtenlikle teşekkür ediyorum

1- NAKİT AKIM TABLOSUNUN TANIMI VE ÖNEMİFon Akım analizlerinde kullanılan bir diğer finansal tabloda nakit akım tablosudur. Bu tablo, genel anlamdaki fon akım tablosuna ve net çalışma sermayesindeki değişim tablosuna göre, fon kavramını daha dar anlamda ele almakta ve yalnızca nakdi değerlerdeki değişmeyi açıklamaktadır. Günümüzde fon akım tabloları içinde en çok kullanılan ve gerek uluslararası muhasebe standartlarında gerekse bir çok ülke standartlarında (Amerika FASB-95 no.lu standart,Kanada 1540 nolu standart) nakit akım tablosunun düzenlenmesi önerilmektedir. Nakit Akım tablosu, bir faaliyet dönemi içinde işletmede ortaya çıkan nakit akışlarını işletme faaliyetlerine ilişkin nakit akımları, yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akımları ve finanslama faaliyetlerine ilişkin nakit akımları olarak gösteren tablodur. (6) Nakit Akım tablosu, para akışını özetleyerek hem geçmişin finansman politikasının değerlendirilmesinde, hemde geleceğe yönelik nakit planlamasının yapılmasında, gerek yönetime gerekse diğer işletme ilgililerine önemli bilgiler sunmaktadır.(7)

Fon kavramı başlıca üç anlama gelecek şekilde kullanılmaktadır. Birincisi : Fon, işletmedeki nakit ve nakit sayılabilecek (vadesiz mevduat, ibrazında ödenecek çek) anlamındadır. Bu, fonun en dar anlamıdır.İkincisi : Fon, işletme sermayesini oluşturan öğeler (dönen varlıklar ve bunların finansmanında kullanılan kısa süreli borçlar) anlamındadır. Bu anlama göre hazırlanan fon akışı tablosu işletme sermayesindeki değişmeleri belirtir.Üçüncüsü: Fon, işletmede kullanılan tüm finansman araçları anlamındadır. Fonun en geniş anlamı budur. Buna göre bilançonun aktif ve pasifinde, bir dönem içinde ortaya çıkan değer hareketleri fon akışını oluşturur. (8)

Nakit Akım tablosunu tanırken, bunun fon akışı tablosuyla farklarına da değinmek, bunların karıştırılmaması açısından yararlı olacaktır. Geniş anlamdaki fon, nakit kavramını da içeren bir sözcüktür. Fon Akımı tablosu bu konuda yoğunlaşmaktadır. Nakit ise, para, vadesiz mevduat ve görüldüğünde tahsil edilebilecek çekler gibi ödeme araçlarını kapsamaktadır.  Bunların bir dönemdeki mevcut giren ve çıkanları nakit akışını oluşturur. işte nakit akım tablosu daha çok bu dar anlamda yoğunlaşmaktadır.(9) Mali tahlil olarak finansmanda nakit bütçesi olarak görülmektedir. Nakit Bütçesinin işletmeye sağladığı yararların başlıcalarını şöyle sıralayabiliriz:-Nakit ihtiyacının hangi tarihlerde olacağını gösterdiğinde, hangi tarihlerde borçlanmaya gidileceğini de gösterir.-Borçların bir plan içersinde ödenmesini mümkün kılar.-İşletmenin minimum nakit ihtiyacının (günlük ihtiyaçlar+ beklenmedik durum ihtiyacı) planlamasını sağlar.-Hissedarlara ve ortaklara ne zaman kar payı dağıtımının uygun olduğunu gösterir.-Nakdin etkili ve işletme çıkarlarına uygun biçimde kullanılmasını sağlar. (10)

- Uygulamada nakit akım tablosunun değişik biçimlerde düzenlendiği görülmektedir. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel tebliği ile benimsenen şekil öteden beri ülkemizde uygulanmakta olan SPK Standartlarındaki nakit akım tablosu ile aynı içeriktedir.(11) Bu tebliğlerde nakit kaynakları ve nakit kullanımlarının ayrı bölümler halinde sunulduğunu görmekteyiz. Biz burada, ülkemizdeki son Muhasebe standartları Komisyonunun öngördüğü Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ndeki format doğrultusunda nakit kaynak ve kullanımlarını açıklayacağız. Ülkemizde kullanılan nakit akım tablosu formatı Tablo’da görüldüğü gibidir.(12)

NAKİT AKIM TABLOSU(13)                                                  ÖNCEKİ DÖNEM CARİ

DÖNEM    

A. DÖNEM BAŞI NAKİT MEVCUDU    

B. DÖNEM İÇİ NAKİT GİRİŞLERİ    

1. Satışlardan Elde Edilen Nakit    

   a)Net Satışlar    

   b)Ticari Alacaklardaki Azalışlar    

   c) Ticari Alacaklardaki Artışlar (-)    

2. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Dolayı Sağlanan Nakit    

3. Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağlanan Nakit    

4. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan Nakit    

   a)Menkul Kıymet İhraçlarından    

   b)Alınan Krediler    

   c) Diğer Artışlar    

5. Uzun Vadeli Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan nakit    

   a)Menkul Kıymet İhraçlarından    

   b)Alınan Krediler    

   c) Diğer Artışlar    

6. Sermaye Artışından Sağlanan Nakit    

7. Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit    

8. Diğer Nakit Girişleri    

C. DÖNEM İÇİ NAKİT ÇIKIŞLARI    

1. Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkışları    

   a)Satışların Maliyeti    

   b) Stoklardaki Artışlar    

   c) Ticari Borçlardaki (Alımlardan Kaynaklanan) Azalışlar    

   d) Ticari Borçlardaki (Alımlardan Kaynaklanan ) Artışlar (-)    

   e) Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler (-)    

   f) Stoklardaki Azalışlar (-)    

2. Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları    

   a)Araştırma ve Geliştirme Giderleri    

   b)Pazarlama  Satış ve Dağıtım Giderleri    

   c) Genel Yönetim Giderleri    

   d) Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Diğer giderler (-)    

3. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İlişkin Nakit Çıkışları    

   a) Diğer faaliyetlerle ilgili Olağan Gider ve Zararlar    

   b)Amortisman ve Nakit çıkışı Gerektirmeyen Diğer Gider ve Zararlar(-)    

4. Finansman giderlerinden Dolayı Nakit Çıkışları    

5. Olağandışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit çıkışı    

   a) Olağandışı Gider ve Zararlar    

   b) Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Diğer Gider ve Zararlar(-)    

6. Duran varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları    

7. Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri    

   a) Menkul kıymetler Anapara Ödemeleri    

   b)Alınan Krediler Anapara Ödemeleri    

   c)Diğer ödemeler    

8. Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri    

   a) Menkul kıymetler Anapara Ödemeleri    

   b)Alınan Krediler Anapara Ödemeleri    

   c)Diğer ödemeler    

9. Ödenen Vergi ve Benzerleri    

10. Ödenen Temettüler    

11. Diğer Nakit Çıkışları    

D. DÖNEMSONU NAKİT MEVCUDU (A+B-C)    

E. NAKİT ARTIŞ VEYA AZALIŞI (B-C)    

2- NAKİT GİRİŞİ KAYNAKLARI VE NAKİT ÇIKIŞI YERLERİİşletmeye nakit girişi sağlayan kaynakların başlıcaları şunlardır: Peşin Satışlar, satışları doğan alacakların;(senetli-senetsiz) tahsili, alacakların tahsili, işletme (faaliyet) ile ilgili olmayan tahsilat, sabit varlıkların peşin satışı, portföydeki hisse senedi ve tahvillerin satışı, sermaye artırımı, tahvil ihracı, kısa ve uzun vadeli kredi alınması, ortak ve çeşitli kişilerden borç alınması, iştirak gelirlerinden tahsilattır.(14)

İşletmeden nakit çıkışını gerektiren harcama yerlerinden başlıcaları şunlardır: Ticari mal, ilk madde malzeme peşin alışı, alıştan doğan borçların ödenmesi, ücret ve sosyal yardım-tazminat ödemeleri, kısa-uzun süreli kredilerin ve faizlerin ödenmesi, tahvillerin itfası, öteki borçların ödenmesi, duran varlıklara yatırımlar,  sermaye ödenmesi, borç vermeler, kur yükselişlerinden kaynaklanan ödemeler, işletme (faaliyet) ile ilgili olmayan ödemeler,  kar dağıtımı, çeşitli vergiler ve sigorta primleri ödemeleri,  nakit çıkışını gerektiren olağanüstü zararlar ve tazminatlar, hisse senedi ve tahvile yatırım yapılması, iştirakte bulunulması, fabrika ve tesislerin olağanüstü  bakım-tamiri ödemeleri.(15)

Günümüzde yurtdışında son uygulamaya konulan standartlarda nakit akım tablosunun üç konuda bilgi verecek biçimde düzenlenmesi ve kaynak kullanımlarının birarada gösterilmesi önerilmektedir. Bu uygulamalarda nakit kaynak ve kullanımları aşağıdaki gibi bölümlenmiştir.1. Faaliyetlerle İlgili Nakit Akımları a) Olağan Faaliyetlerle İlgili Nakit Akımları- Satışlardan Sağlanan Nakit (+)

- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Sağlanan Nakit (+)- Satışların Maliyeti ile ilgili  Nakit Çıkışlar (-)- Faaliyet Giderleri ile İlgili Nakit Çıkışları (-)- Faaliyet dışı diğer olağan gider ve zararlardan dolayı Nakit Çıkışı (-)b) Olağandışı Faaliyetlerle İle İlgili Nakit Akımları- Olağandışı Gelir ve Karlardan sağlanan nakit- Olağandışı gider ve zararlardan dolayı nakit kullanımıc)Dönem Karından Ödenen Vergiler (-)d)Faaliyetlerle İlgili Diğer Dönen Varlık ve Kısa vadeli yabancı kaynak hesaplarındaki değişiklikler- Dönen Varlık azalışlarından sağlanan nakit- Kısa Vadeli Yabancı Kaynak artışlarından sağlanan nakit- Diğer Dönen Varlık artışları ile ilgili kullanımlar- Kısa Vadeli Yabancı Kaynak ödemeleri

2-Yatırım Faaliyetlerine İlişkin Nakit akımları- Duran Varlık satışından sağlanan nakit (mali, özel tükenmeye tabi varlıklar)- Duran varlık alışlarına ödenen nakit

3-Finansman Faaliyetlerine İlişkin Nakit Akımları- Kısa ve uzun vadeli mali borçlardaki artışlar (+)- Kısa ve uzun vadeli mali borçlardaki azalışlar (-)- Sermaye artırımı (Yeniden Değerleme hariç) (+)- Hisse Senedi İhraç Primleri (+)- Sermaye Azaltımı (-)- Ödenen Temettüler (-)(16)

Finansçılar işletmenin nakit giriş ve çıkışlarını göstermek bakımından proforma olarak az detayda düzenlemektedir.  Tablo düzenlendiği dönem için nakit açığı veya fazlasını göstermek maksadıyla finansal planlamada kullanılmaktadır.  Ancak uygulamada daha çok likidite konusuna açıklık getirmek bakımından net çalışma sermayesinin analizinde yararlanılmaktadır.(17) Ayrıca finasçılar kısa süreli finansman gereksinmesini görmek amacıyla Nakit bütçeleri düzenlemektedir. Nakit bütçeleri, yalnız firmanın belirli dönem sonundaki toplam finansman gereksinmesini değil aynı zamanda finansman ihtiyacının zaman içersindeki dağılımını ortaya koyarak, zamanlama sorununun çözümüne de katkıda bulunmaktadır. İşte bu açılardan Muhasebe Uygulama Sistemi Genel Tebliği’nde görülen formattaki Nakit Akım Tablosu farklılık taşımaktadır.(18)

3. NAKİT AKIM TABLOSUNUN UNSURLARINakit akım Tablosu aşağıdaki bölümlerden oluşur.-DÖNEMBAŞI NAKİT MEVCUDU              A-DÖNEMİÇİ NAKİT GİRİŞLERİ  +              B-TOPLAM               ........-DÖNEMİÇİ NAKİT ÇIKIŞLARI   -             (C)...........-DÖNEM SONU NAKİT MEVCUDU           DNakit Akım Tablosu brüt yönteme göre düzenlenir. Yani, düzenlemeye fon akım tablosunda olduğu gibi olağan kardan değil; hasılattan başlanır ve nakit sağlayan gelirler ayrı, nakit çıkışına neden olan maliyet ve gider unsurları ile diğer ödemeler ayrı olarak gösterilir. (19)

A-DÖNEMBAŞI NAKİT MEVCUDUİşletmenin dönembaşında kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Tebliğde yapılan açıklamaya göre, herhangi bir vade taşımayan ve ibraz edildiklerinde tahsili mümkün bulunan çekler, nakit mevcudu içinde değerlendirilir.   Tekdüzen Hesap Planında 10-Hazır Değerler grubunda yer alan hesapların net bakiyesi nakit mevcudu kavramı olarak değerlendirilir.  Nakit Akım tablosunun düzenlenmesinde; dönembaşı nakit mevcudu önceki dönem bilançosundan, hazır değeler yekünu olarak alınır.(20)

B-DÖNEM İÇİ NAKİT GİRİŞLERİ1-SATIŞLARDAN ELDE EDİLEN NAKİTİşletmenin esas faaliyeti ile ilgili mal ve hizmet satışlarından sağlanan nakit girişlerini gösterir. Bu tutarın bulunmasında, cari dönem net satış hasılatına satışlardan doğan azalışlar eklenir. artışlar ise indirilir. -Net Satışlar  +a-Ticari Alacaklardaki azalışlar +b-Ticari Alacaklardaki artışlar -c-Alınan Sipariş Avanslarındaki azalışlar (-)-Satışlardan Elde Edilen Nakit            a)Net Satışlar Cari dönem Gelir tablosundan alınır.(21)

b) Ticari Alacaklardaki Azalışlar (+)Aşağıdaki hesaplardaki aşalışlar, önceki dönem ve cari dönem bilançolarından hesaplanarak satışlar tutarına eklenir.120 Alıcılar

121 Alacak Senetleri127 Diğer Ticari Alacaklar128 Şüpheli Ticari Alacaklar220 Alıcılar221 Alacak SenetleriBuna karşılık, ticari alacaklardaki azalışlar hesaplanırken bir nakit harekatına neden olmayan aşağıdaki değer düzeltici nitelikteki hesaplar dikkate alınmaz.122 Alacak Senetleri Reeskontu (-)129 Şüpheli Ticari Alacaklar Reeskontu (-)222 Alacak Senetleri Reeskontu (-)229 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)(22)

c) Ticari Alacaklardaki Artışlar (-)Aşağıdaki hesaplardaki artışlar, önceki dönem ve cari dönem bilançolarından hesaplanarak net satışlar tutarından indirilir.120 Alıcılar121 Alacak Senetleri127 Diğer Ticari Alacaklar128 Şüpheli Ticari Alacaklar220 Alıcılar221 Alacak SenetleriBuna karşılık, ticari alacaklardaki artışlar hesaplanırken bir nakit harekatına neden olmayan değer düzeltici nitelikteki 122.129.222 ve 229 no.lu hesaplar dikkate alınmaz.Diğer taraftan, yurtdışı satışlar münasebetiyle yıl sonu değerlemeleri sonucunda yurtdışı alıcılar hesabında oluşan kur farkları 646 Kambiyo Karları hesabına gelir yazılmış olmalıdır. Bu nedenle alıcılar hesabında kur farkı değerlemesinden meydana gelen artış burada değil, (B-Dönemiçi Nakit Girişleri, 2-Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Dolayı Sağlanan Nakit) nakit akım tablosu B-2 de indirim konusu yapılır.(23)

Alınan Sipariş Avanslarındaki Azalışlar (-)Tebliğde yer verilmemekle beraber, satışlardan elde edilen nakit girdinin hasas bir şekilde nakit akım tablosunda gösterilebilmesi için bu ayrıntıya girilmesinin faydası vardır.Pasifte; kısa vadeli borçlar arasında yer alan 340 Alınan Sipariş Avansları hesabı, mal ve hizmet satışlarıyla ilgili hesaptır.  Bu hesaptaki azalış, tahsilat nedeniyle 120 Alıcılar hesabına yapılan mahsupları ifade eder.  Diğer ifade ile, müşteriden tahsil edilen para, avanstan arta kalan miktar kadardır. Bu nedenle 340 hesaptaki azalış, net satışlar tutarından düşülür. Bu hesaba (C-Dönemiçi Nakit Çıkışları, 7-Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri) nakit akım tablosunda eğer önemli bir tutarda değilse C-7 bölümünde de yer verilebilir. (24)

2- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Dolayı Sağlanan NakitGelir tablosunda diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar olarak tanımlanan kalemlerden sağlanan nakit girişleri bu grupta yer alır. Bu tutarın bulunabilmesi için gelir tablosundaki Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar toplamı alınır ve bundan, henüz nakit girişi sağlamayan ve tahakkuk esasına göre doğmuş bulunan gelirler ile daha önceki dönemlerde peşin tahsil edilmiş olup da bu döneme yansıyan gelecek aylara ait gelirler hesabındaki azalışlar indirilir. Bu indirimler gelir tablosunun Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar grubunda yer alan kalemler için sözkonusu olabilir.  Bu bilgilerin hangi hesaplardan alınacağı aşağıda gösterilmiştir.132 İştiraklerden alacaklar (artış)133 Bağlı Ortaklardan Alacaklar (artış)181 Gelir Tahakkukları (artış)281 Gelir tahakkukları (artış)380 Gelecek aylara Ait Gelirler (azalış)480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler (azalış)Ayrıca aşağıdaki kalemler Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar toplamından çıkarılır.644 Konusu Kalmayan Karşılıklar647 Reeskont Faiz GelirleriNakit akım tablosunun hassas sonuçlar verebilmesi için aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir. (25)

Temettü GelirleriBilançodaki 132 İştiraklerden Alacaklar ile 133 Bağlı Ortaklardan Alacaklar hesapları, münhasıran temettü alacaklarını içermekte ise, bu hesaplardaki artış tahakkuk edip de henüz tahsil edilmemiş olan temettü gelirini gösterir. Yalnız bu hesaplar başkaca kalemleri kapsıyor ise yardımcı hesapları dikkatle incelememiz gerekmektedir. Temettü dışındaki yardımcı hesaplardaki artışı ise nakit akım tablosunda C-11 (Dönem içi Nakit Çıkışları-Diğer Nakit Çıkışları) bölümünde incelemeliyiz. Bazen işletme sözkonusu şirketlere borçlu olması dolayısıyla temettüyü nakten almayıp, borca mahsup edebilir. Bazende iştiraklerden alınacak temettüler; iştiraklerde yapılacak sermaye arttırımlarında, sermaye tahhüt borcuna saydırılmış olabilir. Bu gibi durumlarda, her iki işlemin nakit girdi ve nakit çıktı olarak nakit akım tablosunda ayrı ayrı yer alması gerekir.(26)

Faiz GeliriBilançodaki 181 ve 281 no.lu Gelir Tahakkukları hesaplarındaki artış tahakkuk edipte henüz tahsil edilmemiş olan faiz gelirlerini gösterir. Bu artış tutarı Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar toplamından düşülür. Şayet 181 ve 281 no.lu hesaptaki faiz harici gelir tahakkukları Olağandışı gelir ve

karlar grubundaki bir başka gelir unsuru ile ilgili ise, bu defa bunlardaki artış nakit akım tablosunun B-3 (Dönemiçi Nakit Girişleri-Olağandışı Gelir ve karlardan sağlanan nakit) bölümünde dikkate alınır.(27)

Komisyon GelirleriKomisyon gelirleriyle ilgili tahakkuk işlemleri, muhasebede hangi hesap borçlandırılarak yapılmakta ise, o hesaptaki artış tahsil edilmemiş komisyon gelirini gösterir. Bu bilginin tabiatıyla muhasebeden alınması gerekir. Bu komisyonlarla ilgili tahakkuklar, ya ticari alacaklar grubunda veya ticari alacaklar grubu dışındaki hesaplarda yer almak durumundadır.Bu hesaplardaki artışlar, nakit akım tablosunun B-1(Dönem İçi Nakit Girişleri-Satışlardan elde Edilen Nakit) veya C-11 (Dönem içi Nakit Çıkışları) bölümlerinde esasen dikkate alınmaktadır. Şayet tahsil edilmemiş olan komisyon gelirleri, nakit akım tablosunun bu bölümünde gösterilerini gerekli kılacak büyüklükte olur ise; ilgili cari hesaptaki artış, muhasebeden tespit edilir ve Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve karlar toplamından düşülür. Eğer sözkonusu komisyon geliri, aynı kişiye olan, cari hesap borcuna mahsup edilmiş olması halinde nakit akım tablosunda ayrı ayrı komisyon geliri tahsil edilmiş ve aynı kişiye olan borç ödenmiş gibi yer alır.(28)

Kambiyo KarlarıDönem içinde oluşan Kambiyo Karları, genelde döviz mevcutları ile döviz cinsinden olan borç ve alacakların tahsilat ve ödemelerinden kaynaklandığından, nakit girdi ve çıktı olarak kabul edilir. Dönem sonu değerlemelerinde ise aşağıdaki şekilde hareket edilir.a-Döviz Kasası ve Döviz Tevdiat HesabıDönem sonlarında döviz mevcutlarının değerlendirilmesi sonucunda oluşan kambiyo karlarının döviz kasası ve banka mevduatlarında meydana getirdiği artışta fili bir nakit girdisi yoktur. Buna rağmen TL. cinsinden düzenlenmekte olan nakit akım tablosunda, dönem sonu nakit mevsudu sanki nakit girdi olmuş gibi değerlemedeki kur farkı tutarınca artış gösterir. Yani kur farkı geliri Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar toplamından düşülmez.b-Dövizli AlacaklarDöviz cinsinden olan alacakların dönemsonu değerlemelerinden oluşan kambiyo karları, müşterilerin cari hesaplarında TL cinsinden artışa neden olurlar. Bu artış, ihracat hasılatı olarak 601 Yutdışı satışlar hesabına gelir yazılmışsa nakit akım tablosunun B-1 (Dönem içi nakit girişler-Satışlardan Elde Edilen Hasılat) bölümünde Ticari Alacaklardaki Artış olarak hasılattan indirildiğinden, burada kambiyo karlarından ikinci kez düşülmesine gerek kalmamaktadır. Şayet, ihracatla ilgili dönemsonu kur farkları tebliğ hükümleri doğrultusunda kambiyo gelirleri hesabına gelir yazılmışsa burada Diğer Faaliyetlerden olağan Gelir ve Karlar tutarından düşülmesi gerekir. Burada yine nakit akım tablosunun B-1 bölümünde Ticari Alacaklardaki Artış tutarından düşülür. (29)

Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabında AzalışlarÖnceki dönemlerde tahsil edilmiş olup, cari dönem içersinde sonuç hesaplarına yansıyan gelirler cari dönemde bir nakit girdisi yaratmadığından, Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar toplamından düşülür. Uzun Vadeli olanlar ise B-5 (Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlar) bölümünde gösterilir. Eğer olağandışı gelirler sözkonusu ise bu hesaplardaki azalışlar B-3 (Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağlanan Nakit) bölümünde gösterilir.(30)

3- Olağandışı Gelir ve Karlardan sağlanan Nakit Gelir tablosunda, Olağandışı Gelir ve karlar bölümünde gösterilen gelirlerden nakit girişi sağlayanları içerir. Bu tutarın bulunmasında, gelir tablosundaki toplamdan;-Tahakkuk esasına göre doğmuş ancak, henüz tahsil edilmemiş olağandışı gelirler ,-Önceki dönemlerde tahsil edilen ve cari dönemde sonuç hesaplarına yansıyan olağandışı gelirler- Hiç bir zaman nakit hareketi doğurmayacak kalemler,- Duran varlık satış karları indirilir.(31)(32)

4- Kısa Vadeli Yabancı kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan NakitEsas Faaliyet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet alımlarından doğan ticari borçlar dışında kalan kısa vadeli borçlanmalar nedeniyle sağlanan nakit girişlerini ifade eder.(33)

a-Menkul kıymet İhracı nedeniyle sağlanan Nakit Girişleriİşletmenin, finansman bonosu ve banka bonosu gibi kısa vadeli menkul kıymet ihracından sağladığı nakit girdileri ifade eder. Bu bilgiler bilançodaki şu hesaplardan alınır.305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler (artış)306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler (artış)308 Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-) (Artış)Azalışlar ise, nakit çıktılar bölümünde C-7 (Kısa vadeli Yabancı Kaynak ödemeleri) grubunda yer alır.(34)

b-Banka Kredilerinden Sağlanan Nakit Girişleriİşletmenin Yurtiçi ve yurt dışı banka kredilerinden sağladığı nakit girişleridir. 300 Banka Kredileri hesabı ile 309 Diğer Mali Borçlar hesabındaki artış tutarı, nakit akım tablosunda kredilerden sağlanan nakit olarak gösterilir. Uzun vadeli olan 400, 409 no.lu hesaplardan artış kaynaklanmış olabilir Nakit girdi yaratmayan bu artışların dikkate alınmaması gerekir.Finans Kurumlarından sağlanan ayni nitelikteki kredilerde fiili bir nakit girişi olmamakla birlikte, borçlardaki artış nakit girdi; bu krediler karşılığında alınan malla, nakit çıktı kabul edilir. Dövizli kredilerin dönem sonu değerlemelerinde oluşan kur farkları borç tutarında bir artış meydana getirirken, fiilen işletmeye nakit girdisi sağlamadığından 300 Banka Kredileri hesabındaki artış tutarından çıkarılması gerekir.(35)

c- Diğer Kısa Vadeli Yabancı kaynaklardan Sağlanan nakitBunlar aşağıdaki kalemlerdeki artış olarak nakit akım tablosuna yansıtılır.326 Alınan Depozito ve Teminatlar (artış)331 Ortaklara borçlar (artış)

332 İştiraklere borçlar (artış)333 Bağlı ortaklara Borçlar (artış)336 Diğer Çeşitli Borçlar (artış)340 Alınan Sipariş Avansları (artış)349 Alınan Diğer Avanslar350 Yıllara Yaygın inşaat ve Onarım Hakedişleri (artış)(36)

360 Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler (artış)380 Gelecek aylara ait gelirler397 sayım ve Tesellüm Fazlalıkları399 Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar (artış)(37)

5- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan NakitEsas faaliyet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet alımlarından doğan ticari borçlanmalar dışında kalan, uzun vadeli borçlanmalardan kaynaklanan nakit girişlerini gösterir. Yine kısa vadelilerde olduğu gibi ayrıma tabi tutulur.(38)

6- sermaye arttırımından sağlanan NakitSermaye arrtırımı nedeniyle sağlanan nakit bu grupta yer alır. Yeniden Değerleme değer artış fonları, gayrimenkul ve iştirak satış karları ile ihtiyatlardan sermayeye yapılan ilaveler fiilen bir nakit yaratmadığından dikkate alınmaz.  Bu bilgi 500 ve 501 no.lu hesaplar ile verilen bilgilerden çıkarılır.(39)

7- Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan NakitHisse Sendi ihraç primlerinden sağlanan nakdi içerir. Bilançodaki 520 hisse Senedi ihraç Primleri hesabındaki artış olarak hesaplanır. 8- Diğer Nakit girişleriMenkul kıymetlerde esas faaliyet konusu satışlardan kaynaklananlar dışındaki alacaklarda, diğer dönen varlıklarda ve duran varlıklarda azalışlar gibi nakit girişi sağlayan unsurları içerir. Bazı uzun vadeli alacak kalemlerindeki azalışlarda, vadelerinin bir yılın altına düşmesinden dolayı kısa vadeli yabancı kaynaklara aktarılmış olmasından ileri gelebilir. Bunlar bir nakit girdisi yaratmadığından, nakit girişleri dışında tutulmalıdır. Şu hesaplardan faydalanılır.110 Hisse Senetleri (azalış)111 Özel Kesim Tahvil Senet ve bonoları (azalış)112 Kamu Kesimi tahvil Senet ve bonoları(azalış)118 Diğer menkul Kıymetler (azalış)126 Verilen Depozito ve Teminatlar (azalış)131 Ortaklardan  Alacaklar (azalış)132 İştiraklerden Alacaklar (azalış temettü dışındakiler)133 Bağlı ortaklardan alacaklar (azalış temettü dışındakiler)135 Personelden azalışlar (azalış)136 Diğer çeşitli alacaklar (azalış)138 Şüpheli Diğer Alacaklar (azalış)179 taşeronlara Verilen avanslar (azalış)181 Gelir Tahakkukları (azalış)190 Devreden Katma Değer vergisi (azalış)193 Peşin Ödenen Vergiler ve fonlar (azalış)195 İş avansları (azalış)196 personel Avansları (azalış)198 Diğer Çeşitli Dönen  Varlıklar (azalış)226 Verilen Depozito ve Teminatlar (azalış)231 Ortaklardan Alacaklar (azalış)232 İştiraklerden Alacaklar (azalış temettü dışındakiler)233 Bağlı ortaklardan Alacaklar (azalış temettü dışındakiler)235 Personelden Alacaklar (azalış)236 diğer Çeşitli Alacaklar (azalış)240 Bağlı Menkul kıymetler (azalış, satış fiyatıyla)242 İştirakler (azalış satış fiyatıyla)245 Bağlı ortaklıklar (azalış, satış fiyatıyla)248 Diğer mali Duran Varlıklar (azalış, satış fiyatıyla)250 Arazi ve Arsalar (azalış, satış fiyatıyla)251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenler (azalış, satış fiyatıyla)252 Binalar (azalış, satış fiyatıyla)253 Tesis Makina ve Cihazlar (azalış, satış fiyatıyla)254 Taşıtlar (azalış, satış fiyatıyla)255 Demirbaşlar (azalış, satış fiyatıyla)256 Diğer Maddi duran Varlıklar (azalış, satış fiyatıyla)259 260 Haklar (azalış satış fiyatıyla)260 Haklar (azalış satış fiyatıyla)269 Verilen avanslar (azalış)279 Verilen Avanslar (azalış281 Gelir Tahakkukları (azalış)293 Gelecek yıllar İhtiyacı stoklar 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar (azalış)297 Diğer Çeşitli Duran varlıklar (azalış, satış fiyatıyla)(40)

C-DÖNEMİÇİ NAKİT ÇIKIŞLARI1-Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit ÇıkışlarıMal ve hizmet üretim maliyetleri ile ticari mal maliyetlerinin oluşumundan kaynaklanan nakit çıkışının oluşumudur.-Satışların Maliyeti +a-Stoklardaki artış +b-Ticari Borçlardaki Azalış +c-Ticari Borçlardaki Artış -d- Stoklardaki azalış -e-Amortisman ve Nakit Çıkışı gerektirmeyen Giderler -f-MALİYETLERDEN KAYNAKLANAN NAKİT ÇIKIŞLARI(41)

a-Satışların MaliyetiSatılan mamuller ve ticari mallar maliyetleri ile satılan hizmet maliyeti ve diğer satışların maliyetinden oluşur. Gelir tablosundan toplam olarak alınır.(42)

b-Stoklardaki Artışlar Bilançoda yer alan aşağıdaki stok hesaplarının artışları nakit akım tablosunu C/1-b  bölümünde yer alması gerekir Azalışlar ise C/1-f (Stoklardaki Azalışlar ) bölümünde yer alması gerekir. Aşağıdaki kalemler dikkate alınır.150 İlk Madde ve Malzeme Stokları151 Yarı Mamuller- Üretim152 Mamuller153 Ticari Mallar157 Diğer Stoklar159 Verilen Sipariş avansları293 Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar294 Elden Çıkarılacak Stoklar(43)

c- Ticari borçlardaki azalışlarAlımlardan kaynaklanan aşağıdaki kısa vadeli ticari borçlardaki azalışlar çıkarılır.320 Satıcılar 321 Borç Senetleri329 Diğer Ticari BorçlarUzun vadeli hesaplar ise vadeleri bir yılın altına düştüğü için kısa vadeli borçlara aktarılan tutarlardan kaynaklanmaktadır.  bu nedenle uzun vadeli borçlarda meydana gelen azalışlar nakit çıktıya neden olmadığı için dikkate alınmaz.(44)

d- Ticari borçlardaki artışlar Alımlardan kaynaklanan kısa ve uzun vadeli ticari borçlardaki artışlar yukarıda belirtilen bilanço kalemlerinden elde edilerek çıkartılır. Uzun vadeli borçlar yukarda anlatıldığı üzere nakit çıktıya neden olmayan artışları belirleyeceğinden dikkate alınmaz.320 Satıcılar (artış)420  Satıcılar (azalış)321 Borç Senetleri (artış)421 Borç Senetleri (azalış)329 Diğer Ticari Borçlar (artış)429 Diğer Ticari Borçlar (azalış)(45)

e-Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen GiderlerMal ve hizmet üretimi ile ilgili maliyet kalemleri içersinde yer alan fakat nakit çıktı gerektirmeyen unsurlardır.Amortisman Giderleri ve Tükenme PaylarıAmortisman Giderleri ve Tükenme Payları muhtelif hesaplara dağılmış durumdadır. Burada dikkate alınacak olan, üretim hesaplarına gider yazılmış olan amortisman paylarıdır.  Bu bilgi, mal üretimiyle uğraşan işletmelerde 730 Genel Üretim Giderleri hesabından, hizmet üretimi ile uğraşan işletmelerde ise 740 Hizmet Üretim Maliyeti hesabından alınır. Ve nakit çıkışlarından indirim kalemi olarak yer alır.Gider TahakkuklarıMal ve hizmet üretimi ile uğraşan işletmelerde tahakkuk yapılmak suretiyle maliyetlere bazı giderlerin intikal ettirilmesi sözkonusudur. Nakit çıktıya neden olmayan bu tür giderler olarak tezahür eder.  bu hesaplar şunlardır: 360.01 Ödenecek Ücret Vergi Stopajları (artış )361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri (artış)379 Diğer Borç ve Gider Karşılıklar (artış)381 Gider Tahakkukları (artış)481 Gider Tahakkukları  (artış)Bu hesapların toplamı  dönemiçi nakit çıkışları bölümünde indirim tutarı olarak yer alır. Bu hesaplarda meydana gelen azalışlar C-7 ve C-8 Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri bölümünde yer alır.Önceki yıl Ödenmiş Giderlerden Cari Dönemin PayıÖnceki dönemde peşin ödenerek aktifleştirilmiş bulunan giderlerden üretimle ilgili olup, cari dönemde maliyetlere intikal ettirilen giderlerdir. Bunlar genelde bilançodaki180 Gelecek aylara Ait Giderler280 Gelecek Yıllara Ait Giderler hesaplarında azalış olarak tezahür eder.  Bunlar nakit çıktı gerektirmeyen giderleri ifade ettiğinden toplamı  dönem içi nakit çıkışları bölümünde indirim kalemi olarak yer alır. (46)

f- Stoklardaki Azalışlar

Maliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışlarının tespitinde stok hesaplarındaki azalış tutarı indirim unsuru olarak dikkate alınır.2- Faaliyet Giderlerine ilişkin Nakit ÇıkışlarıAraştırma ve Geliştirme giderleri, Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri ile Genel Yönetim Giderleri nedeni ile yapılan nakit çıkışlarını ifade eder. Amortismanlar ve karşılıklar gibi nakit çıkışı gerektirmeyen kalemler ile tahakkuk esasına göre  doğmuş ancak henüz ödenmemiş bulunan giderler ve geçmiş dönemlerde ödenmiş gelecek aylara ait giderlerin bu döneme ilişkin payları faaliyet giderlerinin altında bir indirim kalemi olarak yer alır. Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen diğer GiderlerFaaliyet giderleri içersinde yer alan fakat nakit çıktı getirmeyen aşağıda yazılı unsurlardır.Amortisman Giderleri ve Tükenme PaylarıAmortisman giderleri ve tükenme payları muhtelif hesaplara dağılmış durumdadır. Burada dikkate alınacak olan, faaliyet giderleri ile ilgili hesaplara gider yazılmış olan amortisman ve tükenme payları tutarıdır. Bu bilgi 7/A seçeneğini uygulayan işletmelerde aşağıdaki hesapların altında açılan muavin hesaplardan çıkarılır. 7/B seçeneğini uygulayan işletmelerde ise 796 Amortisman ve Tükenme Payları hesabından çıkarılır.750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri760 Pazarlama, satış ve Dağıtım Giderleri770 Genel yönetim GiderleriGider TahakkuklarıTahakkuk yapılmak suretiyle giderlere intikal ettirilen ve nakit çıktı gerektirmeyen aşağıdaki gider tahakkukları içersinde, faaliyet giderleri ile ilgili olanlar bulunabilir. Bunların bu hesap bünyelerinden saptanarak burada bir indirim kalemi olarak dikkate alınması gerekir.360.01 Ödenecek Ücret Vergi ve Stopajları (artış)361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri (artış)379 Diğer borç ve Gider Karşılıkları (artış)381 Gider Tahakkukları (artış)481 Gider Tahakkukları (artış)Önceki Yıl Ödenmiş Giderlerden Cari Dönemin PayıÖnceki dönemde peşin ödenerek aktifleştirilmiş bulunan giderlerden cari döneme intikal ettirilen aşağıdaki hesaplar içersinde faaliyet giderleri ile ilgili olanlar bulunabilir. Bunların bu hesap bünyelerinden hesaplanarak burada bir indirim kalemi olarak dikkate alınması gerekir.(47)

3-Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İlişkin Nakit ÇıkışlarıDiğer faaliyetlerle ilgili olağan gider ve zararlar nedeniyle yapılan ödemeleri içerir. Bu tutarın bulunmasında, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlardan amortisman, karşılıklar ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer gider ve zararlar  ve tahakkuku yapılmış ancak henüz ödenmemiş veya geçmiş dönemlerde peşin ödenmiş gelecek aylara ait giderlerin bu döneme ilişkin payları indirilir. Aşağıdaki kalemler gelir tablosundaki Diğer Faaliyetlerden olağan Gider ve Zararlar toplamından indirilir.654 Karşılık Giderleri655 Menkul Kıymet satış Zararları657 Reeskont Faiz Giderleria- Diğer Faaliyetlerle İlgili Olağan Gider ve ZararlarGelir tablosundan alınır ve bundan aşağıdaki kalemler düşülür.b- Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Diğer Gider ve ZararlarAmortismanİşletmenin gelir tablosunda Diğer Olağan Gelir ve Karlar bölümünde bir gelir unsuruna yer verilmiş ve buna ait amortisman gideri de Diğer Olağan Gider ve Zararlar bölümünde gösterilmiş olabilir. Varsa, bu tür bir amortisman gideri nakit çıkışı gerektirmeyen bir gider olarak indirimler arasına dahil edilmelidir.Gider TahakkuklarıTahakkuk yapılmak suretiyle giderlere intikal ettirilen ve nakit çıktı gerektirmeyen aşağıdaki gider tahakkukları içersinde üretim ve faaliyetle ilgili giderler bulunabildiği gibi, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlara ilişkin olanlarda bulunabilir. Bu kalem toplamları bu bölümde indirim unsuru olarak dikkate alınır.360.01 Ödenecek  Ücret Vergi Stopajları (artış)361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri (artış)379 Diğer borç ve Gider Karşılıkları (artış)381 Gider Tahakkukları (artış)481 Gider Tahakkukları (artış) 180 Gelecek Aylara Ait Giderler (azalış)280 Gelecek Yıllara Ait Giderler (azalış) Ödenmemiş Komisyon GiderleriGelir tablosunda yer alan komisyon giderleri, genelde fiili ödeme üzerine muhasebeleşmiş giderlerdir.  Bununla beraber tahakkuk suretiyle de komisyon gideri oluşturulmuş ve henüz ödenmemiş olabilir.  Bu durumda ilgili komisyonların cari hesabında bu suretle meydena gelen artış, nakit çıktı gerektirmeyen komisyon giderini ifade eder. Karşılık GiderleriNakit çıkışı gerektirmeyen giderlerdendir. Gelir tablosundan alınır.Kambiyo Zararları

Dönem içinde oluşan kambiyo zararları genelde nakit çıktı kabul edilir. ve kambiyo zararları ile ilgili indirim yapılmaz. Buna karşılık döviz kredisi kullanan işletmelerde, dönem sonucu değerlemeleri sonucunda nakit çıktıya neden olmayan kur farkları gideri oluşur. Bunlar doğrudan kambiyo zararı yazılabildiği gibi aktifleştirilerek duran varlıkların maliyetlerine yansıtılmış olabilir. Bu durumda sonuç hesaplarına gider yazılan nakit çıktıya neden olmamış  bu tür indirim unsuru olarak yer alabilir. Reeskont Faiz GiderleriBu gider kalemi bir nakit çıktısı yaratmadığından gelir tablosunda görünen tutarı olduğu gibi indirim konusu olur.Önceki Yıl Ödenmiş Giderlerden Cari Dönemin PayıÖnceki dönemde peşin ödenerek aktifleştirilmiş bulunan giderlerden üretimle ve faaliyet giderleri ile ilgili olmayanlardan cari dönemde gelir tablosunun Diğer olağan gider ve zararlar bölümüne intikal ettirilen giderlerdir. Bunlar bilançonun 180 ve 280 no.lu hesaplarında azalış olarak tezahür eder. (48)

4- Finansman Giderlerinden Dolayı Nakit ÇıkışlarıBurada sözü edilen finansman giderleri, gelir tablosu içersinde yer alan finansman giderlerinden maliyetlere yüklenemeyenlerin neden olduğu nakit çıkışlarıdır. Rakam Gelir tablosundan alınır. giderlerinde nakit çıktı yatmayanlar vardır. Bunlar aşağıdaki hesaplardan tespit edilir.308 Menkul Kıymetler İhraç Farkı (azalış)408 Menkul kıymetler ihraç Farkı (azalış)381 Gider Tahakkukları (artış)(49)

5-Olağandışı Gider ve Zaralardan Dolayı Nakit ÇıkışıOlağandışı gelir ve zararlar nedeniyle yapılan ödemleri içerir. Bu tutarın bulunmasında, olağandışı gider ve zarar tutarından amortisman ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer gider ve zararlar ile tahakkuku yapılmış ancak henüz ödenmemiş gelecek aylara ait giderlerin bu dönem ilişkin payları indirilir. Duran varlık satış zararlarıda indirime tabi olur.(50)

6- Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit çıkışlarıDuran varlık Yatırımları nedeniyle yapılan nakit harcamam tutarlarını içerir. Aşağıdaki hesaplardaki artış olarak tezahür eder. Bu artışlar toplamından 380 Gider Tahakkukları hesabındaki faiz tahakkuklarından yatırım maliyetlerine verilmiş faizlerle ilgili miktar düşülür. 240 Bağlı Menkul Kıymetler (artış)242 iştirakler243 İştirakler sermaye taahhüdü (azalış)245 Bağlı ortaklıklar (artış)246 Bağlı ortaklıklar Sermaye Taahhüdü (azalış)248 Diğer Mali Duran Varlıklar (artış)250 Arazi ve arsalar (artış)251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri (artış)252 Binalar (artış)253 Tesis, Makina ve cihazlar (artış)254 Taşıtlar (artış)255 Demirbaşlar (artış)256 Diğer Maddi Duran Varlıklar (artış)258 Yapılmakta Olan Yatırımlar (artış)259 Verilen Avanslar (artış)260 Haklar (artış)261 Şerefiye (artış)262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri (artış)263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri (artış)264 Özel Maliyetler   (artış)267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar (artış)269 Verilen Avanslar (artış)271 Arama Giderleri (artış)272 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri (artış)277 Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar (artış)279 Verilen Avanslar (artış)Aktifleştirilmiş kur farkı giderleri ve aktifleştirilmiş finansman giderleri indirim tutarı olarak yer alır.(51)

7- Kısa Vadeli Yabancı kaynak ÖdemeleriBilançonun faaliyet nedeniyle ortaya çıkan ticari borçlanmalar dışındaki kaynak kalemlerinde ödemeler sonucu ortaya çıkan azalışları ifade eder. Bu bölümle ilgili bilgiler aşağıdaki hesaplardan alınır.a-Menkul kıymetler Anapara Ödemeleri304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri (azalış)305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler (azalış)306 Çıkarılmış Diğer Menkul kıymetler (azalışb-Alınan Kredilerin Anapara Ödemeleri300 Banka kredileri (azalış) 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri (azalış)306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler(azalış)c- Diğer ödemeler326 Alınan Depozito ve Teminatlar (azalış)331 Ortaklara Borçlar (azalış, temettüler hariç)332 İştiraklere borçlar (azalış)

333 Bağlı Ortaklıklara borçlar (azalış)335 Personele Borçlar (azalış)336 Diğer Çeşitli Borçlar (azalış)340 Alınan Sipariş Avansları (azalış)349 Alınan Diğer avanslar (azalış)360 Ödenecek Vergi ve Fonlar (azalış)361 Ödenecek sosyal Güvenlik Kesintileri (azalış)368 Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler (azalış)369 Ödenecek Diğer Yükümlülükler (azalış)379 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları (azalış)381 Gider  Tahakkukları (azalış)397 Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları (azalış)399 Diğer Yabancı kaynaklar (azalış)337 Borç senetleri Reeskontu ve 372 kıdem tazminatı Karşılığı hesabındaki azalışlara bu bölümde yer verilmemiştir. Çünkü bunlarda nakit çıktı sözkonusu değildir. Şayet yıl içinde ödenen kıdem tazminatları 372 no.lu hesapta borç yazılmakta ise bu hesaptaki değişim burada incelenecektir.  Eğer sadece dönem sonlarında bir tahakkuk işlemi ile tahakkuk görürse (genel kural budur) nakit çıktı sözkonusu olmayacaktır. 340 Alınan Sipariş Avansları hesabının mal ve hizmet satışları ile ilgisi kurularak bu bölümde değil nakit akım tablosunun B-4 bölümünde dikkate alınıyorsa sorun yoktur Fakat herhangi bir nedenle B-1 de dikkate alınamıyorsa bu bölümde incelenir.(52)

8- Uzun Vadeli Yabancı kaynaklarBilançoda yer alan faaliyet nedeniyle ortaya çıkan ticari borçlanmalar dışındaki uzun vadeli yabancı kaynak ödemeleri sonucu meydana gelen azalmalar, bu grupta yer alır. Bunlar nakit akım tablosunda bu bölümle ilgili veriler aşağıdaki hesaplardan alınır.a- Menkul Kıymet Anapara Ödemeleri405 Çıkarılmış Tahviller (azalış)407 Çıkarılmış diğer menkul kıymetler (azalış)Bu hesaplardaki azalışlar vadeleri bir yılın altına inip 304 ve 306 no.lu hesaplara inerse bu aktarmadan kaynaklanan tutar kısmı nakit çıktı gerektirmediği için nakit çıktıya sebebiyet vermeyebilir.b- Alınan Kredilerin Anapara Ödemeleri400 Banka kredileri (azalış)409 Diğer mali Borçlar  (azalış)Yukarıdaki durum 300 ve 309 no.lu hesaplara yapılan aktarmalar içinde geçerlidir.c- Diğer Ödemeler 426 Alınan Depozito ve teminatlar(azalış)431 Ortaklara Borçlar (azalış)432 İştiraklere Borçlar (azalış)433 Bağlı Ortaklara Borçlar (azalış)436 Diğer Çeşitli borçlar (azalış)438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar (azalış)440 Alınan Sipariş Avansları (azalış)449 Alınan Diğer Avanslar (azalış)479 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları (azalış)481 Gider Tahakkukları (azalış)499 Diğer Çeşitli Uzun Vadeli Yabancı kaynaklar (azalış)472 Kıdem tazminatı ve 437 Borç Senetleri Reeskontu hesapları için nakit çıktı sözkonusu olmadığından burada yer almamıştır.(53)

9- Ödenen Vergi ve BenzerleriDönem içinde ödenen kurumlar ve gelir vergileri ile diğer kesinti kalemlerini içerir. Bu bilgiler bilançodaki önceki dönem ve cari dönem rakamlarından ayrılır.370 Dönem karı vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları371 Dönem karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri(54)

10- Ödenen TemettülerDönem içindeki temettü ödemeleri nedeniyle ortaya çıkan nakit çıkışlarını ifade eder. Bu bilgilerin çıkarılması için önceki dönemin kar dağıtım tablosu ile muhasebedeki temettü dağıtımına ilişkin hesaplardan yararlanılır.  Tekdüzen Hesap planında, kar dağıtımı ile ilgili kayıtların hangi hesaplarda ve ne şekilde izleneceğine dair bir yönlendirme yapılmamıştır. SPK mevzuatında standart genel hesap planında, 350 Ortaklara Borçlar hesabının altında münhasıran ödenecek temettülerin izleneceği hesap öngörülmüştür.(55) Yalnız ortakların Tekdüzen hesap Planında 331 no.lu hesabı aynı amaç için kullanmaları gerekir. Hatta önem halinde 33 Diğer Borçlar Grubunda başka bir hesapta açılabilir.(56)

11-Diğer Nakit ÇıkışlarıMenkul Kıymetlerde, satışlardan doğanlar hariçolmak üzere alacaklarda ve diğer dönen varlıklarda ortaya çıkan artışlar nedeniyle nakit çıkışına yol açan unsurları ifade eder. Bu bilgiler aşağıdaki hesaplardan alınır.110 Hisse Senetleri (artış)111 Özel Kesim tahvil, senet ve bonoları(artış)112 Kamu kesimi Tahvil Senet ve bonoları (artış)118 Diğer Menkul Kıymetler (artış)126 Verilen Depozito ve Teminatlar (artış)

131 Ortaklardan Alacaklar (artış)132 İştiraklerden Alacaklar (artış)133 Bağlı ortaklıklardan Alacaklar (artış)135 Personelden Alacaklar (artış)136 Diğer Çeşitli Alacaklar (artış)170 Yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetleri (artış)180 gelecek Aylara ait Giderler (artış)190 Devreden Katma Değer Vergisi (artış)193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar (artış)195 İş avansları (artış)196 Personel avansları (artış)197 Sayım ve tesellüm Noksanları (artış)198 Diğer çeşitli Dönen Varlıklar (artış)226 verilen Depozito ve teminatlar (artış)231 Ortaklardan Alacaklar (artış)232 İştiraklerden Alacaklar (artış)233 Bağlı ortaklardan Alacaklar (artış)235 Personelden Alacaklar (artış)236 Diğer çeşitli Alacaklar (artış)280 Gelecek yıllara Ait Giderler (artış)291 Gelecek yıllarda İndirilecek KDV  (artış)293 Gelecek Yıllar ihtiyacı Stoklar (artış)297 Diğer Çeşitli Duran Varlıklar (artış)Yukarda yer alan hesaplarda meydana gelen artışlar Diğer Nakit Çıkışları olarak değerlendirilir. Mükerrerliği önlemek için B-2 ve C11 bölümlerine dikkat edilmelidir. Tekrar yalnızca temettü geliri, komisyon geliri vb. kalemlerdeki artışlar tek bir bölümde incelenerek önlenebilir.(57)

D-DÖNEM SONU NAKİT MEVCUDUİşletmenin dönemsonunda kas ve bankalardaki nakit mevcudunu ifade eder. herhangi bir vade taşımayan ve ibraz edildiklerinde tahsili mümkün bulunan çekler nakit mevcudu içersinde değerlendirilir. 10- Hazır Değerler grubunda yer alan hesapların net bakiyesidir. Cari dönem bilançosundan elde edilir.(58)

E- NAKİT ARTIŞ VE AZALIŞIİşletmenin dönemiçi nakit girişleri ile nakit çıkışları arasındaki fark nakit artış veya azalışlarını gösterir.  (59)

4. NAKİT AKIM TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ VE YORUMUNakit akım tablosunun düzenlenebilmesi için birbirini izleyen iki dönemin bilançoları, dönemin gelir tablosu ve kar dağıtımının bilinmesi gerekir Ayrıca ilgili hesaplardaki nakit hareketi gerektirmeyen işlemlerin saptanarak bunların ait olduğu tutarlardan çıkarılması veya hiç dikkate alınmaması gerekiyordu. Nakit akım tablosunun düzenlenmesinde iki esastan hareket edilir.  Brüt yöntemde faaliyetlerden sağlan nakit girişleri kaynaklar arasında, faaliyetlerin neden olduğu nakit çıkışları ise ayrı olarak kullanımlar arsında gösteriliyordu.Net Yöntemde ise faaliyetlerden sağlanan nakit girişleri ile yapılan ödemeleri ayrı ayrı göstermekte dönem sonucundan  (dönem karı ve zararından) hesaplara başlamaktadır. Burada dönem karı alınmakta ve bu tutara nakit akışına neden olmayan amortisman giderleri  karşılık giderleri, duran varlık satış karları veya zararları, itfa payları, döneme ilişkin peşin ödenmiş giderler tutarı ile peşin  tahsil edilmiş gelirlerin döneme ilişkin payı eklenip veya çıkartılmakta ayrıca gelir tablosunda yer alan gelir unsurlarından tahakkuk esasına göre  kaydedilenler toplamdan çıkartılmakta, gider unsurlarından henüz ödenmeyenler toplama geri eklenmektedir. Böylece faaliyetlerden sağlanan net nakit girişi veya faaliyetlerin neden olduğu net nakit kullanımı bulunmuş olur. Ülkemizde nakit akım tablosu düzenlenmesinde daha ayrıntılı bilgi vermesi ve nakit bütçelerinin hazırlanmasına veri vermesi bakımından brüt yöntem tercih edilmektedir. Ancak 1987 yılında yürürlüğe giren ve bir çok ülke uygulamasını da etkileyen ABD’de FASB’ın 95 no.lu Nakit akım tablosu standardı net yöntemi benimsemiştir. (60) Nakit akım tablosunun nasıl düzenleneceğini bir örnek yardımıyla inceleyelim.

X Anonim şirketinin Önceki Dönem ve Cari Dönem bilançoları aşağıdaki gibidir.

(1000 ) ÖNCEKİ  DÖNEM CARİ DÖNEM

AKTİF        

I. DÖNEN VARLIKLAR        

A. Hazır Değerler   480.000   600.000

B. Menkul Kıymetler   100.000   300.000

C. Ticari Alacaklar   450.000   400.000

   1. Alıcılar 400.000   375.000  

   2. Alacak Senetleriş 200.000   180.000  

   3. Alacak Senetleri Reeskontu (-) (50.000)   (30.000)  

   4. Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-) (100.000)

  (125.000)  

E. Stroklar   610.000   720.000

   1. İlk Made ve Malzeme 10.000   200.000  

   2. Mamuller 600.000   520.000  

G. Gelecek Aylara ait Gider ve Gelir        

    Tahakkukları   100.000   50.000

   1. Gelecek aylara Ait Giderler 100.000   50.000  

DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI   1.800.000   2.150.000

II. DURAN VARLIKLAR        

B. Diğer alacaklar   100.000   -

C. Mali Duran Varlıklar   300.000   580.000

   1. İştirakler 300.000   580.000  

D. Maddi duran Varlıklar   800.000   1.460.000

   1. Maddi Duran Varlıklar 1.440.000

  2860.000  

   2. Birikmiş Amortismanlar(-) (50.000)   (1.400.000)

 

E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar   150.000   100.000

   1. Maddi Olmayan duran Varlıklar 200.000   200.000  

   2. Birikmiş Amortismanlar (-) (50.000)   (100.000)  

H. Diğer Duran Varlıklar   50.000   80.000

DURAN VARLIK LAR TOPLAMI   1.400.000   2.200.000

AKTİF  TOPLAMI   3.200.000   4.370.000

PASİF        

I. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR        

A. Mali Borçlar   40.000   160.000

   1. Banka Kredileri 40.000   160.000  

B. Ticari Borçlar   450.000   480.000

   1. Satıcılar 310.000   350.000  

   2. Borç Senetleri 170.000   180.000  

   3. Borç Senetleri Reeskontu (-) (30.000)   (50.000)  

F. Ödenecek vergi ve diğer Yükümlülükler   50.000   40.000

   1. ödenecek Vergi ve Fonlar 30.000   30.000  

   2. Ödenecek sosyal Güvenlik Kesintileri 20.000   10.000  

G. Borç ve Gider Karşılıkları   350.000   409.500

   1. Dönem Karı ve Diğer Yasal Yükümlülük        

      Karşılıkları 450.000   609.500  

   2. Dönem Karının. Öd. Vergi ve Diğ.        

      Yükümlülükleri (-) (100.000)

  (200.000)  

H. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider        

    Tahakkukları   140.000   63.000

   1. Gider Tahakkukları 140.000   63.000  

I. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar   10.000   160.000

   1. Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar 10.000   160.000  

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR        

TOPLAMI   1.400.000   1.312.500

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR        

A. Mali Borçlar   372.000   470.000

   1. Çıkarılmış Tahviller 372.000   470.000  

D. Borç ve Gider karşılıkları   200.000   250.000

   1. Kıdem Tazminatı Karşılıları 200.000   250.000  

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK        

TOPLAMI   572.000   720.000

III-ÖZKAYNAKLAR        

A. Ödenmiş Sermaye   800.000   1.100.000

   1. Sermaye 800.000   1.100.000  

B. Sermaye Yedekleri   300.000   340.000

   3. Yeniden Değerleme Artışları 300.000   340.000  

C. Kar Yedekleri   168.000   357.000

   1. Yasal Yedekler 80.000   140.000  

   2. Statü Yedekleri 40.000   60.000  

   3. Oalanüstü Yedekler 48.000   157.000  

F. Dönem Net Karı   320.000   540.500

ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI   1.588.000   2.337.000

PASİF TOPLAMI   3200.000   4.370.000

 X ANONİM ŞİRKETİ

1.1.19-2-31.12.19-2 DÖNEMİGELİR TABLOSU

(BİN TL) 

A. BRÜT SATIŞLAR   14.000.000

B. SATIŞ İNDİRİMLERİ(-)   (100.000)

C.NET SATIŞLAR   13.900.000

D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-)   (10.860.000)

BRÜT SATIŞ KARI   3.040.000

E. FAALİYET GİDERLERİ   (2.070.000)

   1. Pazarlama ve Satış dağıtım Giderleri 480.000  

   2. Genel Yönetim Giderleri 1.590.000  

FAALİYET KARI   970.000

F. DİĞER FAALİYETLERDEN OLA⁄AN GELİR VE KARLAR 285.000  

   1. İştiraklerden temettü Geliri 130.000  

   2. Faiz Gelirleri 35.000  

   3. Komisyon Gelirleri 15.000  

   4. Konusu Kalmayan Karşılıklar 5.000  

   5. Reeskont Faiz Gelirleri 100.000  

DİĞER FAALİYETLERDEN OLA⁄AN GİDER VE ZARARLAR (110.000)  

   1. Karşılık Giderleri 30.000  

   2. Reeskont Faiz Giderleri 60.000  

   3. Diğer Olağan Giderler 20.000  

H. FİNANSMAN GİDERLERİ    (145.000)

OLAĞAN KAR   1.000.000

I. OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR   170.000

   1. Duran varlık satış karı 40.000  

   2. Önceki dönem gelir ve karları 100.000  

   3. Diğer olağandışı gelir ve karlar 30.000  

J. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR   (20.000)

   1. Diğer Olağan dışı gider ve zararlar 20.000  

DÖNEM KARI   1.150.000

K. VERGİ VE Dİ⁄ER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (609.500)  

DÖNEM NET KARI   540.500

 SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU

 

ÜRETİM MALİYETİ   3.000.000

A. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ   3.100.000

B. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ   4.680.000

C. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ    

D. YARI MAMUL KULLANIMI    

   1. Dönembaşı Stok    

   2. Dönemsonu Stok    

ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ   10.780.000

E. MAMUL STOKLARINDA DEĞİŞİM   80.000

   1.Dönembaşı Stok (+) 600.000  

   2.Dönem sonu stok (-) (520.000)  

SATILAN MAMUL MALİYETİ   10.860.000

 EK BİLGİLER1-19-2 Yılı içinde,19-1 yılı vergiden sonraki net kar tutarının 189.000.000 TL’lık kısmı yedeklere devredilmiş 131.000.000 TL’lık kısmı ise yöneticilere ve ortaklara temetttü olarak ödenmiştir.2-19-2 Yılı (cari dönem) gelir tablosu incelendiğinde aşağıdaki ayrıntılar saptanmıştır.a) Maddi Duran Varlık Amortisman giderlerinin dağılımı aşağıdaki gibidir.

Satışların Maliyeti 310.000.000

Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri 150.000.000

Genel Yönetim Giderleri 100.000.000

M.D.V. Amortisman Giderleri 560.000.000

Maddi  Olamayan Duran varlıkların itfa paylarının dağılımı(Amortisman Giderlerinin) 

Genel Yönetim Giderleri 50.000.000

Toplam Amortisman Giderleri 610.000.000

b)  Genel Yönetim Giderlerinin ayrıntısı incelendiğinde, bu giderlerin; 50.000.000 TL lık kısmının geçmiş dönemlerde peşin ödenen gelecek aylara ait giderlerin, bu döneme ilişkin payı olduğu görülmüştür. Genel Yönetim Giderleri içersinde 50.000.000 TL lık Kıdem Tazminatı karşılık gideri bulunmaktadır.c)Diğer Faaliyetlerden olağan gelir ve karlar grubu incelendiğinde, gelir ve karlar içinde 5.000.000 TL.lık karşılık iptallerinden doğan konusu kalmamış şüpheli alacak tutarı olduğu saptanmıştır. Ayrıca Reeskont Faiz Gelirlerinin tutarı 100.000.000 TL dır.d) Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar grubu içinde ise 30.000.000 TL.lık şüpheli alacak karşılık giderleri 60.000.000 TL lık da reeskont faiz gideri olduğu görülmüştüre) Olağandışı gelir ve karlar grubu incelendiğinde ise duran varlık satış karının 40.000.000 TL olduğu görülmüştür. Bu kar tutarı dönem içinde maliyeti 200.000.000 TL ,birikmiş amortisman 80.000.000 TL olan makinanın 160.000.000 TL satışından sağlanmış olduğu saptanmıştır. 3- Dönem içinde maddi duran varlık hesaplarındaki hareketler ise aşağıdaki gibi olmuştur. a. Maddi Duran Varlıklar1.1.19-2 Dönem başı tutarı               1.440.000.000Dönem içinde satılan varlığın maliyeti   (200.000.000)                                                          1.240.000.000Dönem içi alışlar                               1.000.000.000 Dönem sonunda yapılan yeniden değerlendirme işleminden gelen farklar(Değerlendirme Oranı 0.50)                620.000.000(1.240.000.000 x 0.50)                                            31.12.19-2 Dönem sonu tutarı         2.860.000.000b. Birikmiş Amortismanlar1.1.92 (Dönem başı tutarı)                  640.000.000Satılan varlığın birikmiş amortismanı    (80.000.000) 560.000.000Yeniden Değerleme farkları                280.000.000(560.000.000 x 0.50)                                              

Dönemin Amortisman Giderleri          560.000.0001.240.000.000 x0.25=310.000.000                          1.000.000.000 x0.25=250.000.000                          Amortisman Tutarı 31.12.19-2         1.400.000.000c-Dönemiçinde satılan duran varlık 160.000.000 TL ya peşin olarak satılmıştır. Satış Karı, kar zarara devredilmiştir. (sabit kıymetleri yenileme fonuna alınmamıştır.)4- Dönem içinde B işletmesinin sermayesine ortak olmak suretiyle 280.000.000 TL lık iştirak edilmiştir. Bu tutarın 100.000.000 TL lık uzun vadeli alacaktan mahsup edilmiştir.5- Dönem içinde yeniden değerlendirme değer artış fonlarının 300.000.000 Tl lık kısmı sermayeye ilave edilmiştir.6- Dönem içinde maddi duran varlık yeniden değerlendirme değer artış farklarındaki hareketler aşağıdaki gibi olmuştur. 1.1.19-2 (Dönembaşı) tutarı                                    300.000.000Dönem içinde sermayeye ilave edilen                  (300.000.000)Dönem içinde yeniden değerleme işleminden gelen farklar 340.000.00031.12.19-2 tutarı                                                       340.000.000 (61)

 Bu verilere göre X anonim şirketinin nakit akım tablosunu hem Türkiye uygulaması hemde Uluslararası uygulamasına uygun olarak düzenleyelim.A- DÖNEMBAŞI NAKİT MEVCUDU19-1 yılı bilançosundan dönembaşı nakit mevcudunun 480.000.000 Tl olarak alıyoruzB-  DÖNEMİÇİ NAKİT GİRİŞLERİ1- . Satışlardan Elde edilen NakitGeçmiş dönem bilançosunda 600.000.000 TL satışlardan kaynaklanan alacakların tamamı tahsil edilmiş, bu tutarın satışlar tutarı olan 13.900.000 (gelir tablosu) TL dan 555.000.000 TL lık kısmı tahsil edilmiştir. Dolayısıyla satışlardan  sağlanan nakit  600.000.000 (13.900.000.000 -555.000.000) 13.945.000.000 TL olmuştur. Bu tutarı net satış tutarına ticari alacaklardaki azalışları ekleyerek te ulaşabiliriz.2- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan Dolayı Sağlanan NakitÖrneğimizde bu tutarı aşağıdaki gibi hesaplayacağız. Diğer Faaliyetlerden Olağan  Gelir ve karların Toplamı                    285.000.000Fon Girişi Sağlamayan Gelir ve Karlar (-)                                        (105.000.000)Konusu Kalmayan Karşılıklar                5.000.000Reeskont Faiz Gelirleri                        100.000.00Gelir Tahakkukları Hesabındaki Artışlar                 Gelecek Aylara Ait Gelirlerdeki Azalışlar               Diğer Faaliyetlerden Olağan Gel. ve Karlardan  Sağ. Nakit                                                                       180.000.0003- Olağandışı Gelir ve Karlardan sağlanan NakitÖnce olağan dışı gelir ve karlardan duran varlık satış karlarını çıkarmalıyız. Çünkü bu tutar duran varlık satışları içinde gösterilecektir  Örneğimizde sözkonusu tutar aşağıdaki gibi hesaplanabilir.Olağandışı Gelir ve Karlar                                          170.000.000Duran Varlık Satış Karı                                               (40.000.000)Tahakkuk Esasına Göre Doğmuş Gelir ve Karlar                          Olağandışı Gelir ve :Karlardan Sağlanan Nakit          130.000.0004. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan NakitÖrneğimizde sözkonusu tutar aşağıdaki gibi hesaplanır. Bunların alımlarla ilgili olmamasına dikkat edilir.Alınan  Kredilerdeki artış                                             120.000.000Diğer kısa Vadeli Yabancı Kaynak Artışı                     150.000.000Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Artışı                              270.000.0005. Uzun vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan NakitBu tutarlar alımlarla ilgili olmayan tutarlardır. Örneğimizde bu tutar aşağıdaki gibi hesaplanmıştırUzun Vadeli Yabancı Kaynak Artışından Sağlanan Nakit 98.000.000Menkul Kıymet İhraçlarından                                        98.000.000 6-Sermaye Artışlarından Sağlanan NakitBu tutarın hesaplanmasında dışarıdan getirilen sermaye dikkate alınır. Özellikle  Uluslararası muhasebe standartları ve son yıllarda çıkarılmış bulunan nakit akım tablosu standartlarında  Çıkarılmış tahvillerin sonradan çıkarılmış hisse senetleri ile değiştirilerek ödenmesi durumunda hisse senedi ihracı sermaye arttırımına, tahvil ödemeleri de kullanımlar arasında gösterilmesi istenmektedir.Bizim örneğimizde 300.000.000 TL lık sermaye arttırımı Duran Varlık Yeniden değerleme Artışlarının sermayeye ilave edildiği görülmektedir. Bu yüzden nakit akım tablosunda yer almayacaktır. 7. Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan NakitÖrneğimizde hisse senedi ihraç primlerinden sağlanan nakit bulunmamaktadır.8-Diğer Nakit GirişleriÖrneğimizde bu tutar şöyle hesaplanacaktır.Duran Varlık tutarındaki azalışlardan sağlanan nakit                        260.000.000Uzun Vadeli Alacaklar                         100.000.000                                                            160.000.000Dönen Varlık tutarındaki azalışlardan sağlanan nakit

Toplam Diğer Nakit Girişleri                                                             260.000.000C- DÖNEM İÇİ NAKİT ÇIKIŞLARI1. Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkışlarıa. Satışların Maliyeti TutarıGelir tablosundan 10.860.000.000 TL olarak alınırb. Stoklardaki artışları artışlarStok düzeyindeki artışlar o dönemdeki harcamaları ifade ettiği için 110.000.000 bu tutar satışların maliyetine ilave edilir.c. Ticari Borçlardaki azalışlarTicari Borçlardaki azalışlar işletme için tahsilatı temsil etmediği için toplama ilave edilir. Fakat bizim örneğimizde ticari borçlarda artış bulunmamaktadır.d. Ticari Borçlardaki ArtışlarTicari Borçlardaki azalışlar işletme için ödemeyi temsil etmediği için toplamdan indirilir. Bizim örneğimizde bu tutar 50.000.000 TL dır.Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen GiderlerÖrneğimizde bu tutar şöyle hesaplanmıştır. Nakit çıkışı gerektirmeyen bu tutarlar toplamdan çıkartılır.Satışların maliyeti içindeki amortisman giderleri      310.000.000Gelecek Aylara Ait Giderdeki Azalış                                             Gider Tahakkukları hesabındaki Artış                                           Maliyet Giderleri Karşılık Hesabındaki artış                                                                                                                   310.000.000f. Stoklardaki AzalışStoklardaki azalış  geçmiş dönem çıkışlarını ifade ettiğinden bu dönemde yer almaz. Örneğimizde stok artışı vardır.a,b,c,d,e,f  kalem tutarlarını topladığımızda 10.610.000.000  tutarına ulaşırız.  Ülkemizde kullanılan formatta maliyetlerden kaynaklanan nakit çıkış tutarı satışların maliyeti verisinden başlamaktadır.  Aslında bu tutar stok alışları için yapılan ödemelerle üretim giderlerine yapılan ödemelerden başka bir şey değildir. 2- Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit ÇıkışlarıÖrneğimizde bu tutarın hesaplanması aşağıda görülmektedir.Araştırma Geliştirme Giderleri                               Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri                       480.000.000Genel Yönetim Giderleri                                         1.590.000.000Amortisman ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer giderler                  (400.000.000)Amortismanlar                                   250.000.000(150.000.000 +1000.000.000)                               İtfa Payları                                                    50.000.000Gelecek Aylara Ait Gider Hesabında Azalış 50.000.000Kıdem Tazminatı Karşılığı                             50.000.000Faaliyet Giderlerine ilişkin Nakit Çıkışları                                          1.670.000.0003. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İlişkin Nakit ÇıkışlarıÖrneğimizde hesaplamalar aşağıdaki gibi yapılmıştır. Diğer Faaliyetlerle İlgili Olağan Gider ve Zararlar      110.000.000Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Diğer Gider ve Zararlar                         (90.000.000)Şüpheli Alacak Karşılık Gideri             30.000.000Reeskont Faiz Giderleri                      60.000.000Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlara ilişkin nakit çıkışları                                                            20.000.0004. Finansman Giderlerinden Dolayı Nakit ÇıkışlarıBu veriler gelir tablosu verilerinden alınır. Örneğimizde finansman giderleri 145.0000.000 TL olmuştur.5. Olağandışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit Çıkışı Örneğimizde bu grup ile ilgili hesaplamalar aşağıdaki gibi yapılmıştır.Olağandışı Gider ve Zararlar                                       20.000.000Amortisman ve Nakit  Çıkışı  Gerektirmeyen Diğer Giderler                                                                                              20.000.0006. Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları Örneğimizde hesaplamalar şöyle yapılmıştır. Mali Duran Varlıklardaki iştiraklerden kaynaklanan artış  280.000.000 Tl olarak dikkate alınmıştır.  Maddi Duran Varlıklara yapılan yatırım ise 1.000.000.000 TL lık alıştan kaynaklanmıştır. Yeniden değerleme işleminden doğsa idi bu kalemi dikkate almayacaktık.  Diğer duran varlıklardaki artış ise 30.000.000 TL olmuştur.  Buna göre duran varlık yatırımlarına ilişkin nakit çıkışlarının toplamı 1.310.000.000 olur.7. Kısa Vadeli Yabancı kaynak ödemeleriAlımlarla ilgili olmayan kalemlerdir. Örneğimizde hesaplamalar aşağıdaki gibidir.Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabındaki Azalış          10.000.000Gider tahakkukları hesabındaki azalış                                              77.000.000Kısa vadeli yabancı kaynak ödemeleri                                             87.000.0008. Uzun vadeli Yabancı Kaynak ÖdemeleriAlımlarla ilgili olmayan kalemlerdir. Örneğimizde uzun vadeli yabancı kaynaklara  herhangi bir ödemede bulunulmamıştır.9. Ödenen Vergi ve Benzerleri

Önceki dönem karı ile ilgili olarak ödenen Vergi ve fonlar 350.000.000 TL olarak bilançodan alınır. Cari dönem karının peşin ödenen vergi ve fonlar tutarı olan 200.000.000 TL eklenir.  Ödenen Vergi ve Benzerleri toplamı 550.000.000 TL dır.10. Ödenen TemettülerÖrneğimizde bir önceki dönem karından yapılan temettü ödemeleri 131.000.000 TL dır.11. Diğer Nakit ÇıkışlarıÖrneğimizde dönem varlık alışlarına ilişkin yapılan ödemeler aşağıdaki gibi olmuştur.Menkul Kıymet Alışları                                                200.000.000Diğer dönen varlık artışları                                           20.000.000TOPLAM                                                                    220.000.000Tüm nakit çıkışları gerektiren kalemler toplandığında 14.763.000.000 TL tutarına ulaşırız.D. DÖNEM SONU NAKİT MEVCUDUDönem başı nakit mevcudu 480.000.000 TL ile dönem İÇİ nakit girişleri toplamı 14.883.000.000 TL toplanır. Bu tutardan dönem sonu nakit çıkışları toplamı 14.763.000.000 TL çıkartılarak 600.000.000 Tl olan dönem sonu nakit mevcuduna ulaşılır.E. NAKİT ARTIŞ VEYA AZALIŞI Dönem içi nakit girişleri toplamı 14.883.000.000 TL dan dönem içi nakit çıkışlarını çıkarttığımızda  120.000.000 TL olan nakit artışını görmekteyiz. Aynı tutarı dönem sonu ve dönem başı nakit mevcudu arasındaki farkı alarakda bulabiliriz.(62)

Bu hesaplamalar ışığında işletmenin önce Türkiye uygulamasında görülen nakit akım tablosunun görünümünü ve sonra uluslararası uygulamalara uygun nakit akım tablosunu gösterebiliriz.

X. ANONİM ŞİRKETİNİN 1.1.19-2-31.12.19-2 DÖNEMİNAKİT AKIM TABLOSU

(000TL) 

A. DÖNEM BAŞI NAKİT MEVCUDU     480.000

B. DÖNEM İÇİ NAKİT GİRİŞLERİ     14.883.000

1. Satışlardan Elde Edilen Nakit   13.945.000  

   a)Net Satışlar 13.900.000    

   b)Ticari Alacaklardaki Azalışlar 45.000    

   c) Ticari Alacaklardaki Artışlar (-) 1    

2. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlardan      

   Dolayı Sağlanan Nakit   180.000  

3. Olağandışı Gelir ve Karlardan Sağlanan Nakit   130.000  

4. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan      

  Sağlanan Nakit   270.000  

   a)Menkul Kıymet İhraçlarından 1    

   b)Alınan Krediler 120.000    

   c) Diğer Artışlar 150.000    

5. Uzun Vadeli Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan nakit   98.000  

   a)Menkul Kıymet İhraçlarından 98.000    

   b)Alınan Krediler      

   c) Diğer Artışlar      

6. Sermaye Artışından Sağlanan Nakit      

7. Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit      

8. Diğer Nakit Girişleri   260.000  

C. DÖNEMİÇİ NAKİT ÇIKIŞLARI     (14.763.000)

1. Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkışları   10.610.000  

   a)Satışların Maliyeti 10.860.000    

   b) Stoklardaki Artışlar 110.000    

   c) Ticari Borçlardaki (Alımlardan Kaynaklanan) Azalışlar

     

   d) Ticari Borçlardaki (Alımlardan Kaynaklanan )      

       Artışlar (-) (50.000)    

   e) Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen      

       Giderler (-) (310.000)    

   f) Stoklardaki Azalışlar (-)      

2. Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları 1.670.000    

   a)Araştırma ve Geliştirme Giderleri      

   b)Pazarlama  Satış ve Dağıtım Giderleri 480.000    

   c) Genel Yönetim Giderleri 1.590.000    

   d) Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen      

       Diğer giderler (-) (400.000)    

3. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara      

    İlişkin Nakit Çıkışları 20.000    

   a) Diğer faaliyetlerle ilgili Olağan Gider ve Zararlar 110.000    

   b) Amortisman ve Nakit çıkışı Gerektirmeyen      

       Diğer Gider ve Zararlar(-) (90.000)    

4. Finansman giderlerinden Dolayı Nakit Çıkışları 145.000    

5. Olağandışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit çıkışı 20.000    

   a) Olağandışı Gider ve Zararlar 20.000    

   b) Amortisman ve Nakit Çıkışı Gerektirmeyen      

       Diğer Gider ve Zararlar(-)      

6. Duran varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları   1.310.000  

7. Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri   87.000  

   a) Menkul kıymetler Anapara Ödemeleri      

   b)Alınan Krediler Anapara Ödemeleri      

   c)Diğer ödemeler 87.000    

8. Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri      

   a) Menkul kıymetler Anapara Ödemeleri      

   b)Alınan Krediler Anapara Ödemeleri      

   c)Diğer ödemeler      

9. Ödenen Vergi ve Benzerleri   550.000  

10. Ödenen Temettüler   131.000.000  

11. Diğer Nakit Çıkışları   220.000  

D. DÖNEMSONU NAKİT MEVCUDU (A+B-C)     600.000

E. NAKİT ARTIŞ VEYA AZALIŞI (B-C)     120.000

 Uluslararası uygulamalara uygun nakit akım tablosu ise net yönteme göre şu şekilde düzenlenir. X. ANONİM ŞİRKETİNİN 1.1.19-2-31.12.19-2 DÖNEMİ

 

NAKİT AKIM TABLOSU(000TL)

A. İŞLETME FAALİYETLERİNE İLİŞKİN      

    NAKİT KAYNAK (KULLANIMI     933.000

1. DÖNEM  NET kARI   540.500  

2. Dönem net karının nakit esasına dönüştürülmesi için      

   gerekli düzeltmeler   655.000  

   a. Amortisman ve Tükenme Payları (+) 610.000    

   b. Şüpheli alacaklar Karşılığında Artış (azalış) (+) 25.000    

   c. Kıdem Tazminatı Karşılığında Artış (azalış) (+) 50.000    

   d. Reeskont Faiz Gelirleri (100.000)    

   e. Reeskont Faiz Giderleri 60.000    

   f. Mali Duran Varlık Satış (karları) zararları      

   g. Maddi Duran Varlık Satış (karları) zararları (40.000)    

   h. Gelecek Aylara İait Giderlerin Döneme İlişkin Payları(+)

50.000    

   ı. Gelecek aylara ait gelirlerin döneme ilişkin payları (-)      

   j. Gider tahakkukları hs. artışlar (+)      

   k. Gelir tahakkukları hs. artışlar (-9      

3. Faaliyetlerle ilgili dönen  varlık ve kısa vadeli yabancı      

   kaynaklardaki değişiklikler   (262.500)  

   a. Menkul kıymetlerdeki artışlar (200.000)    

   b. Ticari Alacaklardaki (artış) azalış 45.000    

   c. Diğer Alacaklardaki (artış) azalış      

   d. Stoklardaki (artış) azalış (110.000)    

   e. Gelecek aylara ait giderler h.artış      

   f. Gelir tahakkukları h. azalışlar (+)      

   g. Diğer dönen varlık (artışları) azalışları (20.000)    

   h. Ticari Borçlar (net) artış (azalış) 50.000    

   ı. Diğer Borçlar net artış (azalış)      

   i. Alınan avanslar artış (azalış)      

   j. Alınan avanslar artış (azalış)      

   k. Ödenecek Vergi ve Yükümlülüklerdeki artış (azalış) (10.000)    

   l. Borç ve gider karşılıkları ver. artış (azalış 59.500    

   m. Cari Dönemde ödenen peşin vergi (200.000)    

   n. Gelecek aylara ait gelir hs. artış (+)      

   o. Gider tahakkukları hs. azalış (77.000)    

B. YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT KAYNAK      

   (KULLANIMLARI)     (1.050.000)

1. Mali Duran Varlıklara ilişkin nakit kaynak (kullanımlar)   (280.000)  

   a. Mali Duran varlık satışları (+)      

   b. Mali Duran Varlık alışları (-) (280.000)    

2. Maddi Duran varlıklara ilişkin nakit kaynak (kullanımları)

  (840.000)  

   a. Maddi duran   varlık satışları 160.000    

   b. Maddi Duran varlık alışları (-) (1.000.000)    

3. Maddi olmayan duran varlıklarla ilişkili nakit      

    kaynak (kullanımları      

4. Özel tükenmeye tabi varlıklarla ilişkili nakit      

   kaynak (kullanımları)      

5. Diğer Duran varlıklara ilişkili nakit kaynak (kullanımlar   70.000  

   a. Uzun vadeli alacaklardaki artışlar 100.000    

   b. Diğer duran varlık artışları (30.000)    

C. FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT      

   KAYNAK (KULLANIMLARI     237.000

1. Kısa vadeli mali borçlardaki artış (azalış) 120.000    

2. Uzun vadeli mali borçlardaki artış (azalış) 98.000    

3. Kısa Vadeli Diğer Borçlardaki artış (azalış) 150.000    

4. Kısa vadeli diğer borçlardaki artış (azalış;)      

5. Sermaye arttırımı (+)      

6. Hisse Senedi İhraç Primleri (+)      

7. Ödenen temettüler (-) (131.000)    

D. NAKİT ARTIŞI (AZALIŞI     120.000

E. DÖNBM BAŞI NAKİT MEVCUDU     480.000

F. DÖNEM SONU NAKİT MEVCUDU     600.000

                                                                    Nakit akım tablosu düzenlendikten sonra, sözkonusu tablonun incelenerek yorumlanması aşamasına gelinir. Nakit akım tablosunun yorumu ile, o dönemde hangi kaynaklardan para sağlandığı ve bunların nerelere kullanıldığı değerlendirilerek finansman politikası gözden geçirilmektedir. Nakit akım tablosunun değerlendirilmesi ile ulaşılan sonuçlar, gelecekteki bekleyişler ile birleştirilerek nakit bütçeleri yapılmakta ve finanasman politikası yönlendirilmektedir.(63)

Örnek işletmeye baktığımızda, işletmeye dönem içinde brüt 14.883.000.000 TL lık para girişi, olduğu ve bunun ise hemen hemen tamamının (13.945.000.000) sağlanmış olduğunu saptıyoruz. İşletme gelecek  yılda sermaye arttırımını veya borçlanmayı düşünmediği sürece para çıkışlarını büyük ölçüde beklenen satış tutarına göre ayarlamalıdır. Nakit kullanım yerlerine baktığımızda, para çıkışlarının büyük bir kısmının işletmenin cari faaliyetlerinin sürdürülmesi için kullanılmış olduğu görülmektedir.5. TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI 3’E GÖRE NAKİT AKIŞ TABLOLARIBu standardın amacı belli bir muhasebe döneminde işletmelerin nakit ve nakde eşdeğer varlıklarında meydana gelen değişiklikleri işletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetleri itibarıyla sınıflandırarak nakit akış tablosunda nasıl sunulacağını açıklamaktır. Bu açıklamada geçen nakit kavramı nakit ve vadesiz mevduatı kapsar. Nakde Eşdeğer Varlıklar yüksek derecede likit varlıklar olup hemen paraya dönüştürülebilen ve değer değişiklikleri karşısında önemsiz riski bulunan kısa vadeli varlıklardır. İşletme faaliyetleri ,işletmenin yatırım ve finansman faaliyetleri dışında  gelir yaratan, esas faaliyeti ve diğer faaliyetlerinden oluşur. Yatırım faaliyetleri, mali duran varlıklar ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar ve diğer duran varlıkların elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetleri kapsar. Finansman faaliyetleri; özkaynaklar ile yabancı kaynakların oluşmasına ve bu kaynaklarda meydana gelen değişikliklere ilişkin faaliyetlerden oluşur. İşletmeler ; işletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarını kendi özellikleri ve yapısına en uygun şekilde rapor ederler. Bu bilgiler işletmenin finansal durumu ve nakit ve nakte eşdeğer varlıkların tutarı üzerinde etkilerini gösterirken aynı zamanda bu faaliyetler arasındaki ilişkileri değerlendirmek içinde kullanılır.İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit akışları tutarı dış finansman kaynaklarına ihtiyaç duymadan borçlarını geriye ödeyebilmesinin, işletme faaliyet kapasitesinin sürdürülmesinin, temettülerin ödenmesinin ve yeni yatırımların yapılabilmesinin mümkün olup olmadığının belirlenmesinde temel göstergedir. Döneme ilişkin nakit akışlarının tahmin edilmesinde ve bütçelerin hazırlanmasında kullanılır.  İşletme faaliyetlerinden elde edilen nakit akışları birinci derecede işletmenin gelir yaratan faaliyetleri ile ilgilidir. Ancak diğer olağan ve olağandışı faaliyetlerden elde edilen gelir ve karlar ile gider ve zararlar net karın veya zararın oluşumunu etkilediğinden bu kalemler işletme faaliyetleri bölümünde gösterilir. Yatırım faaliyetleri ve faaliyetleri  mali duran varlıklara ilişkin nakit giriş ve çıkışlarını, maddi duran varlıkların satışından sağlanan nakit girişlerini, maddi duran varlıkları elde etmek için yapılan nakit çıkışlarını ve üçüncü kişilere verilen avans ve borçlara ilişkin yapılan tahsilattan kaynaklanan nakit girişlerini ile üçüncü kişilere verilen avans ve borçlarla ilgili nakit çıkışlarını kapsar. Ayrıca finansman faaliyetleri dışında kalan  ödemeler için düzenlenen futures sözleşmeleri, forward sözleşmeleri,option sözleşmeleri, swap sözleşmelerine ilişkin nakit girişleri ve nakit çıkışları bu grupta gösterilir. Finanman faaliyetlerinin ayrı olarak gösterilmesinin amacı işletmeye sermaye sağlayanların işletmenin gelecekteki nakit akışı taleplerinin tahmin edilmesine olanak sağlamaktır. Hisse senedi ve diğer özkaynak araçlarının ihracından sağlanan nakit girişleri, sermaye azaltımı dolayısıyla nakit çıkışları, para ve sermaye piyasalarından sağlanan borçlardan sağlanan nakit girişleri, borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları ve finansal kiralamadan kaynaklanan  borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları finansman faaliyetleri grubunda gösterilir.İşletmeler işletme faaliyetlerine, finansman ve yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akışlarını direkt yöntemde brüt nakit girişleri ve brüt nakit çıkışlarına ait ana gruplar altında raporlarlar.  Ancak,  müşteriler adına yapılan nakit giriş ve çıkışları, devir hızı yüksek  tutarları büyük ve vadeleri kısa olan kalemlere ilişkin nakit giriş ve çıkışları net yönteme göre raporlanır. Bu standartda ek olarak yayınlanan nakit akım tablosu formatı aşağıdaki gibidir.(64)

NAKİT AKIŞ TABLOSU

  ÖNCEKİ           CARİ DÖNEM           DÖNEM

   

I. İŞLETME  FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT KAYNAKLARI  

(KULLANIMLARI  

A. OLAĞAN DIŞI FAALİYETLERDEN SAĞLANAN NAKİT (+)  

1. SATIŞLARDAN ELDE EDİLEN NAKİT (+)  

   a..Net satışlar (+)  

   b. Ticari Alacaklardaki Artışlar (-)  

   c: Ticari Alacaklardaki Azalışlar (-)  

   d. Alınan Sipariş avanslarındaki Artışlar (+)  

   e. Alınan .sipariş avanslarındaki Azalışlar (-)  

   f. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri Artışları (+)  

   g. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım  Hakedişleri Azalışları (-)  

2-Dİ⁄ER OLA⁄AN GELİR VE KARLARDAN  SAĞLANAN  NAKİT  

   a. Diğer Olağan gelir ve Karlar (+)  

   b. Nakit Girişi sağlamayan Gelir ve Karlar (-)  

B. OLAĞAN FAALİYETLERE İLİŞKİN NAKİT ÇIKIŞLARI  

1. MALİYETLERDEN KAYNAKLANAN NAKİT ÇIKIŞLARI  

   a. Satışların Maliyeti (-)  

   b. Stoklardaki Artışlar (+)  

   c. Stoklardaki Azalışlar (-)  

   d. Ticari Borçlardaki Azalışlar (alımlardan kaynaklanan) (+)  

   e. Ticari borçlardaki  azalışlar (-)  

   f. Amortisman ve nakit çıkışı gerektirmeyen giderler (-)  

   g. Yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetlerindeki artışlar (+)  

   h. Yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetlerindeki azalışlar (-)  

2. FAALİYET GİDERLERİNE İLİŞKİN NAKİT ÇIKIŞLARI (-)  

   a.  Araştırma Geliştirme Giderleri (+)  

   B Pazarlama, satış ve Dağıtım Giderleri (+)  

   c. Genel Yönetim giderleri (+)  

   d. Amortisman ve Nakit çıkışı gerektirmeyen diğer giderler (-)  

3. DİĞER FAALİYETLERDEN OLA⁄AN GİDER VE ZARARLARA İLİŞKİN NAKİT ÇIKIŞLARI (-)

 

   a. Diğer faaliyetlerle ilgili  olağan gider ve zararlar  

   B .Nakit Çıkışını Gerektirmeyen Diğer Gider ve zararlar (-)  

4. FİNANSMAN GİDERLERİNDEN DOLAYI NAKİT ÇIKIŞLARI (-)  

   a. Finansman Giderleri (+)  

   b. Nakit çıkışı gerektirmeyen finansman giderleri (-)  

OLAĞAN FAALİYETLERE İLİŞKİN NET NAKİT KAYNA⁄I (KULLANIMI)  

C. OLAĞANDIŞI  GELİR VE KARLARDAN SAĞLANAN NAKİT (+)  

1. OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLARDAN SAĞLANAN NAKİT  

   a. Olağandışı Gelir ve karlar (+)  

   b. Nakit girişi sağlamayan gelirler ve karlar  

2. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (+)  

   a. Olağandışı Gider ve zararlar (+)  

   b. Nakit çıkışı gerektirmeyen giderler ve zararlar (-)  

OLAĞANDIŞI FAALİYETLERE İLİŞKİN NET NAKİT KAYNA⁄I (KULLANIMI)  

   

D. FAALİYETLERLE İLGİLİ Dİ⁄ER DÖNEN VARLIK VE Dİ⁄ER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARDAKİ DEĞİŞİKLİKLERLE İLGİLİ NAKİT AKIMLARI

 

   Dönen varlık artışları (-)  

   Dönen varlık azalışları (+)  

   Kısa vadeli yabancı kaynak artışları (+)  

   Kısa vadeli yabancı kaynak azalışları (-)  

E. DÖNEM KARI VERGİ VE Dİ⁄ER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERE İLİŞKİN ÖDEMELER (-)  

   Önceki Dönem karından ödenen  

   Peşin vergiler  

İŞLETME FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NET NAKİT KAYNA⁄I (KULLANIMI)  

II. YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT KAYNAKLARI (KULLANIMLARI)  

A. YATIRIM FAALİYETLERİNDEN SAĞLANAN NAKİT (+)  

1. MALİ DURAN VARLIK SATIŞLARINDAN SAĞLANAN  NAKİT (+)  

2. MADDİ DURAN VARLIK SATIŞLARINDAN SAĞLANAN  NAKİT (+)  

3. DİĞER DURAN VARLIK SATIŞLARINDAN SAĞLANAN NAKİT  

B. YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT ÇIKIŞLARI (-)  

1. MALİ DURAN VARLIK ALIŞLARI (-)  

2. MADDİ DURAN VARLIK ALIŞLARI (-)  

3. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIK ARTIŞLARI (+)  

4. ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLARDAKİ ARTIŞLAR (+)  

5. DİĞER DURAN VARLIK ARTIŞLARI (+)  

YATIRIM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NET NAKİT KAYNA⁄I (KULLANIMI)  

III. FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT KAYNAKLARI (KULLANIMLARI)  

A. FİNANSMAN  FAALİYETLERİNDEN SAĞLANAN  NAKİT  

1. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK ARTIŞLARI (+)  

2. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK ARTIŞLARI (+)  

3. SERMAYE ARTIŞI (+)  

4. HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ (+)  

B. FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NAKİT KULLANIMLARI (-)  

1. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK ÖDEMELERİ (-)  

2. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK ÖDEMELERİ (-)  

3. ÖDENEN TEMETTÜLER (-)  

4. SERMAYENİN AZALTILMASI (-)  

FİNANSMAN FAALİYETLERİNE İLİŞKİN NET NAKİT KAYNA⁄I (KULLANIMI)  

IV. NAKİT ARTIŞI (AZALIŞI)  

V. DÖNEM BAŞI  NAKİT MEVCUDU  

VI. DÖNEM SONU  NAKİT MEVCUDU  

6. SONUÇNakit Akım tablosu, işletmenin gelecekteki nakit giriş ve çıkış tahminlerini gösteren bir tablodur. Genellikle bir hesap dönemi için düzenlenir, ancak daha uzun dönemler içinde hazırlanabilirBu tablo, genel anlamdaki fon akım tablosuna ve net çalışma sermayesindeki değişim tablosuna göre, fon kavramını daha dar anlamda ele almakta ve yalnızca nakdi değerlerdeki değişmeyi açıklamaktadır. Günümüzde fon akım tabloları içinde en çok kullanılan ve gerek uluslararası muhasebe standartlarında gerekse bir çok ülke standartlarında (Amerika FASB-95 no.lu standart,Kanada 1540 no.lu standart) nakit akım tablosunun düzenlenmesi önerilmektedir. Nakit Akım tablosu, bir faaliyet dönemi içinde işletmede ortaya çıkan nakit akışlarını işletme faaliyetlerine ilişkin nakit akımları, yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akımları ve finanslama faaliyetlerine ilişkin nakit akımları olarak gösteren tablodur.(65) Nakit Akım tablosu, para akışını özetleyerek hem geçmişin finansman politikasının değerlendirilmesinde, hemde geleceğe yönelik nakit planlamasının yapılmasında, gerek yönetime gerekse diğer işletme ilgililerine önemli bilgiler sunmaktadır.(66)

Nakit akım tablosunun düzenlenebilmesi için birbirini izleyen iki dönemin bilançoları, dönemin gelir tablosu ve kar dağıtımının bilinmesi gerekir Ayrıca ilgili hesaplardaki nakit hareketi gerektirmeyen işlemlerin saptanarak bunların ait olduğu tutarlardan çıkarılması veya hiç dikkate alınmaması gerekiyordu. Nakit akım tablosunun düzenlenmesinde iki esastan hareket edilir.  Brüt yöntemde faaliyetlerden sağlan nakit girişleri kaynaklar arasında, faaliyetlerin neden olduğu nakit çıkışları ise ayrı olarak kullanımlar arsında gösteriliyordu.Net Yöntemde ise faaliyetlerden sağlanan nakit girişleri ile yapılan ödemeleri ayrı ayrı göstermekte dönem sonucundan  (dönem karı ve zararından) hesaplara başlamaktadır. Burada dönem karı alınmakta ve bu tutara nakit akışına neden olmayan amortisman giderleri  karşılık giderleri, duran varlık satış karları veya zararları, itfa payları, döneme ilişkin peşin ödenmiş giderler tutarı ile peşin  tahsil edilmiş gelirlerin döneme ilişkin payı eklenip veya çıkartılmakta ayrıca gelir tablosunda yer alan gelir unsurlarından tahakkuk esasına göre  kaydedilenler toplamdan çıkartılmakta, gider unsurlarından henüz ödenmeyenler toplama geri eklenmektedir. Böylece faaliyetlerden sağlanan net nakit girişi veya faaliyetlerin neden olduğu net nakit kullanımı bulunmuş olur. Ülkemizde nakit akım tablosu düzenlenmesinde daha ayrıntılı bilgi vermesi ve nakit bütçelerinin hazırlanmasına veri vermesi bakımından brüt yöntem tercih edilmektedir. Ancak 1987 yılında yürürlüğe giren ve bir çok ülke uygulamasını da etkileyen ABD’de FASB’ın 95 no.lu Nakit akım tablosu standardı net yöntemi benimsemiştir.(67)

Türkiye 3 numaralı standardının amacı belli bir muhasebe döneminde işletmelerin nakit ve nakde eşdeğer varlıklarında meydana gelen değişiklikleri işletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetleri itibarıyla sınıflandırarak nakit akış tablosunda nasıl sunulacağını açıklamaktır İşletmeler ; işletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarını kendi özellikleri ve yapısına en uygun şekilde rapor ederler. Bu bilgiler işletmenin finansal durumu ve nakit ve nakte eşdeğer varlıkların tutarı üzerinde etkilerini gösterirken aynı zamanda bu faaliyetler arasındaki ilişkileri değerlendirmek içinde kullanılır. İşletmeler işletme faaliyetlerine, finansman ve yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akışlarını direkt yöntemde brüt nakit girişleri ve brüt nakit çıkışlarına ait ana gruplar altında raporlarlar.  Ancak,  müşteriler adına yapılan nakit giriş ve çıkışları, devir hızı yüksek  tutarları büyük ve vadeleri kısa olan kalemlere ilişkin nakit giriş ve çıkışları net yönteme göre raporlanır. Nakit akım tablosu düzenlendikten sonra, sözkonusu tablonun incelenerek yorumlanması aşamasına gelinir. Nakit akım tablosunun yorumu ile, o dönemde hangi kaynaklardan para sağlandığı ve bunların nerelere kullanıldığı değerlendirilerek finansman politikası gözden geçirilmektedir. Nakit akım tablosunun değerlendirilmesi ile ulaşılan sonuçlar, gelecekteki bekleyişler ile birleştirilerek nakit bütçeleri yapılmakta ve finansman politikası yönlendirilmektedir.(68)

1 Vergi Dünyası, Önder Sezgi'ye Ait Makale, Dönem sonunda Düzenlenen Mali Tablolar,Sayı:196, İstanbul,19972 Ataman Ümit, Tekdüzen Hesap Planı ve Mali Tablolar, Türkmen Kitapevi, İstanbul,1997,S.4313 Ataman Ümit, A.g.e. S:124 Durmuş Ahmet Hayri-Arat Mehmet Emin, Mali tablolar Tahlili, Marmara Üniversitesi Nihad Sayar Eğitim Vakfı, İstanbul,1997, S. 2525 Karakoyunlu Yılmaz, Mali Durum Tabloları ve Analiz Yöntemleri, İstanbul,1982, S.436 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, Tekdüzen Muhasebe Sisteminde Mali Tablolar ve Oran Analizi, İSMMMO Yayın No: 10, İstanbul,1994 S. 2857 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, A.g.e. S:2868 Durmuş Ahmet Hayri- Arat Mehmet Emin, A.g.e. 8:244

9 Durmuş Ahmet Hayri- Arat Mehmet Emin, A.g.e. S:253 Naki10 Durmuş Ahmet Hayri- Arat Mehmet Emin, A.g.e. 8:252-25311 Üstünel Bülent, Mali Tablolar, Denet Yayıncılık, İstanbul,1995 S:57912 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, A.g.e. 8:28813 Ataman Ümit, Muhasebede Dönem 8onu İşlemleri, Türkmen Kitapevi İstanbul, 1996,8.25814 Durmuş Ahmet Hayri-Arat Mehmet Emin, A.g.e. 8:25315 Durmuş Ahmet Hayri-Arat Mehmet Emin, A.g.e. 8:25316 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, A.g.e., 8:286-28817 Berk Niyazi, Finansal Yönetim, Türkmen Kitapevi İstanbul,1995, 8.5318 Akgüç Öztin, Finansal Yönetim. Avcıol Matbaası, İstanbul,1994, 8:19119 Üstünel Bülent, A.g.e., 8.58020 Üstünel Bülent, A.g.e. 8.58221 Üstünel Bülent, A.g.e. 8.58322 Üstünel Bülent, A.g.e. 8584-58523 Üstünel Bülent,A.g.e. S.58524 Üstünel Bülent,A.g.e. S585-58625 Üstünel Bülent, A.g.e., S.586-58726 Üstünel Bülent, A.g.e,S.587-58827 Üstünel Bülent, A.g.e S:58828 Üstünel Bülent, A.g.e, S.588-58929 Üstünel Bülent, A.g.e, S589-59030 Üstünel Bülent, A.g.e, S590-59131 Duran varlıklardaki hareketler işletmenin yatırım faaliyetleriyle ilgili olup, bundan kaynaklanan nakit giriş ve çıkışları tabloda B-8 Diğer Nakit Girişleri bölümünde gösterilir.32 Üstünel Bülent, A.g.e, S:59133 Üstünel Bülent, A.g.e, 8:59334 Üstünel Bülent, A.g.e, S593-59435 Üstünel Bülent, A.g.e, 8:594-59536 Yıllara yaygın inşaat ve onarım Hakedişlerindeki artışlar, devam eden işlerle ilgili olanlardır.37 Üstünel Bülent, A.g.e, S59538 Üstünel Bülent, A.g.e, S59639 Üstünel Bülent, A.g.e., S.598-59940 Üstünel Bülent, A.g.e, S599-60041 Üstünel Bülent, A.g.e, S:60142 Üstünel Bülent, A.g.e, S:60143 Üstünel Bülent, A.g.e, S60244 Üstünel Bülent, A.g.e, S:60245 Üstünel Bülent, A.g.e. S.603)46 Üstünel Bülent, A.g.e, 8:603-60847 Üstünel BülentA.g.e. S.609-61148 Üstünel Bülent, A.g.e. S.611-61449 Üstünel Bülent, A.g.e. S.61550 Üstünel Bülent, A.g.e. S.61551 Ustünel Bülent, A.g.e. S.616-61752 Üstünel Bülent, A.g.e. S.618-62053 Üstünel Bülent, A.g.e. S.620-62154 Üstünel Bülent, A.g.e. S:62255 Bkz. Muhasebe sistemi Uygulama Genel Tebliği Sıra No :1 ve Bkz Seri XI Tebliğ No:2 Ek:256 Üstünel Bülent, A.g.e. S: 622-62357 Üstünel Bülent, A.g.e. S.625-62658 Üstünel Bülent A.g.e. 8:62759 Üstünel BülentA.g.e. S:62760 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, A.g.e. 8:324-32861 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, A.g.e. 8:252-25562 Akdoğan Nalan- Tenker Nejat, A.g.e. 8: 328-34263 Akdoğan Nalan Tenker Nejat A.g.e. 8:34964 Türkiye Muhasebe Standartları ; TMUDE8K 8ERI N0:1; Ankara,199765 Akdoğan Nalan-Tenker Nejat;A.g.e. 8:28566 Akdoğan Nalan-Tenker Nejat;A.g.e. 8:28667 Akdoğan Nalan-Tenker Nejat;A.g.e. 8:324-32868 Akdoğan Nalan-Tenker Nejat;A.g.e. 8:349

7. YARARLANILAN KAYNAKLAR1.   Akdoğan Nalan- Tenker Nejat; Tekdüzen Muhasebe Sisteminde Mali Tablolar Oran Analizi, İSMMMO Yayınları No 10, İstanbul,19942.   Ataman Ümit; Tekdüzen Hesap Planı ve Mali Tablolar, Türkmen Kitapevi, İstanbul, 19973.   Ataman Ümit, Muhasebe’de Dönem sonu İşlemleri, Türkmen Kitapevi, İstanbul,19964.   Berk Niyazi; Finansal Yönetim, Türkmen Kitapevi, İstanbul,19955.   Durmuş Ahmet Hayri, Arat Mehmet Emin; Mali Tablolar Tahlili; İstanbul, 1997

6.   Karakoyunlu Yılmaz; Mali Durum tabloları ve analiz Yöntemleri; İstanbul; 19827.   Öztin Akgüç, Finansal yönetim; Avcıol Matbaası, İstanbul;19948.   Üstünel Bülent; Mali Tablolar, Denet Yayınları; İstanbul; 19959.   Vergi Dünyası Dergileri10. Türkiye Muhasebe Standartları, TMUDESK Seri No:1, Ankara,1997