SADRŽAJ / CONTENTS: UVOD / INTRODUCTION 2 GPPAC AKTIVNOSTI NA ZAPADNOM BALKANU 3 GPPAC ACTIVITIES IN THE WESTERN BALKANS 3 KLJUČNI REZULTATI OKTOBAR 2010 – OKTOBAR 2011 4,5 KEY ACHIEVEMENTS OCTOBER 2010-OCTOBER 2011 6 NANSEN GODINA U SRBIJI 8 NANSEN YEAR IN SERBIA 9 NANSEN DIALOGUE CENTRE SKOPJE WINS THE 2011 MAX VAN DER STOEL AWARD 10,11 MEĐUNARODNI DAN MIRA NA ZAPADNOM BALKANU / THE INTERNATIONAL DAY OF PEACE IN THE WESTERN BALKANS 12

2011

Ed. M. Vitas Translation: D. Šarengaća & S. Došljak Proofreading: S. Došljak Contributors: M. Mladenović Z. Jukić D. Radoman Đ. Dabovic D. Pejčić A. Jovankin D. Stefanović M. Alemdar T. Popović A. Vidal D. Šarengaća M. Vitas

MEĐUNARODNI DAN MIRA THE INTERNATIONAL DAY OF PEACE

2

UVOD

Za Nansen dijalog mrežu i Globalno partnerstvo za prevenciju oružanih sukoba na Zapadnom Balkanu 2011. godina posebna je po brojnim dostignućima. Ove godine obeležava se 150 godina od rođenja Fridtjofa Nansena, norveškog naučnika, istraživača, diplomate i humanitarca čije ime nosi naša mreža. Principi po kojima je živeo i radio ovaj veliki čovek, koji je 1922. godine dobio Nobelovu nagradu za mir, integralni su deo pristupa Nansen dijalog mreže u procesima dijaloga i izgradnje mira na Zapadnom Balkanu. Početkom oktobra dobili smo izuzetnu vest, naime međunarodni žiri dodelio je Nansen dijalog centru Skoplje Max van der Stoel nagradu za 2011. godinu za izvanredan rad na promociji integrisanog obrazovanja i unapređenju saradnje različitih etničkih zajednica. Nansen dijalog centri i Globalno partnerstvo za prevenciju oružanih sukoba - GPPAC, kao i prethodnih godina obeležili su Međunarodni dan mira, 21. septembar. Članice GPPAC, nastavnici i mirovni edukatori u regionu Zapadnog Balkana na ovaji dan organizovale su brojne aktivnosti. Kako se 2011. godine obeležava 150 godina od rođenja Frdtjofa Nansena, Nansen dijalog centri su na Međunarodni dan mira otvorili regionalni likovni konkurs „Fridtjof Nansen – čovek koji je gradio mir“. Kao i 2010. godine, 12 odabranih radova ilustrovaće mirovni kalendar za 2012. godinu. Koncept Međunarodnog dana mira postoji od 1981. godine kada su članice Ujedinjenih nacija usvojile deklaraciju kojom se treći četvrtak u septembru obeležava kao Međunarodni dan mira, posvećen podizanju svesti o važnosti kreiranja mira među pojedincima i nacijama. Od 2001. godine UN Međunarodni dan mira dobija svoje mesto u kalendaru Ujedinjenih nacija. Svake godine od tada brojne organizacije i pojedinci širom sveta obeležavaju 21. septembar ukazujući na značaj mira i prevencije sukoba.

INTRODUCTION The year 2011 is a special year for the Nansen Dialogue Network (NDN) and the Global Partnership for The Prevention of Armed Conflict (GPPAC) in the Western Balkans because of many achievements. This year we celebrate 150 years since the birth of Fridtjof Nansen, the Norwegian scientist, explorer, diplomat and humanitarian after whom our network has been named. The principles by which this great man who was awarded the Nobel Peace Prize in 1922 lived and worked are an integral part of NDN’s approach to dialogue and peacebuilding processes in the Western Balkans. At the beginning of October we received great news, the International Jury decided to award 2011 Max van der Stoel Award to Nansen Dialogue Centre Skopje (NDC Skopje) for their outstanding work to promote integrated education and improve co-operation between different ethnic communities. Nansen Dialogue Centres and the Global Partnership for the Prevention of Armed Conflicts (GPPAC) celebrated 21 September, the International Day of Peace, on which occasion GPPAC members in the Western Balkans, teachers and peace educators organised a number of activities. Given the fact that the year 2011 has been declared the Fridtjof Nansen year and in order to celebrate his 150th birthday, Nansen Dialogue Centres launched on the International Day of Peace an arts competition titled Fridtjof Nansen - The Man Who Was Building Peace. As was the case in 2010, the 12 winning art works will illustrate the 2012 Peace Calendar. The initiative to celebrate the International Day of Peace started in 1981 after the UN members adopted the Declaration by which the third Thursday in September was to be marked as the International Day of Peace, dedicated to raising awareness of building peace amongst individuals and nations. In 2001, the UN proclaimed 21 September as the International Day of Peace. Ever since, a network of institutions, organisations and individuals around the world have celebrated this day, pointing to the importance of peace and conflict prevention.

3

GPPAC AKTIVNOSTI NA ZAPADNOM BALAKNU Preuzevši ulogu regionalnog inicijatora i Regionalnog sekretarijata za GPPAC 2004. godine, Nansen dijalog centar Srbija proširio je delevanje na osnovu postojećih kapaciteta Nansen dijalog mreže. Nansen dijalog centri imali su cilj da osiguraju učešće organizacija koje su bile aktivne u izgradnji mira tako što su ih pozvali da uzmu učešće u regionalnoj mreži; ove grupe već niz godina sarađuju kao mreža. U maju 2010. godine Regionalna savetvodavna grupa izabrala je NDC Crna Gora za GPPAC regionalni sekretarijat za Zapadni Balkan.

GPPAC ACTIVITIES IN THE WESTERN BALKANS By taking on the role as the Regional Initiator and the Regional Secretariat for GPPAC in the Western Balkan region in 2004, NDC Serbia could build on the existing Nansen Dialogue Network. Nansen Dialogue Centres aimed to ensure participation of organisations active in peacebuilding at the local level by inviting CSOs from the region to participate in the regional network; these groups have now been involved together as a network for a number of years. In May 2010, Regional Steering Group members elected NDC Montenegro as GPPAC Western Balkans Regional Secretariat.

Regionalni programski prioriteti:

Obrazovanje za mir i dijalog i medijacija.

Regional thematic priorities:

Peace Education and Dialogue and Mediation.

OSNOVNE REGIONALNE AKTIVNOSTI Seminari iz oblasti tehnika za nenasilno rešavanje sukoba za nastavnike / mirovne edukatore iz multi-etničih zajednica. Program diajaloga i medijacije sa ciljem unapređenja demokratskih principa na lokalnom nivou i efikasnijih procesa decentralizacije. Informativna podrška regionalnim aktivnostima i odnosi sa javnošću kroz rad na povećanju vidljivosti izgradnje mira i Mirovni portal (the Peace Portal).

CORE REGIONAL ACTIVITIES Trainings in Conflict Transformation techniques for teachers/peace educators from multi-ethnic communities Dialogue and Mediation programme for enhancing democratic principles at the local level and efficient process of de-centralization Awareness Raising Programme support to ongoing activities through the work of the raising the visibility of peacebuilding and the Peace Portal.

4

OBRAZOVANJE ZA MIR Regionalne aktivnosti obrazovanja za mir imaju cilj da: Unaprede kapacitete nastavnika i mirovnih edukatora za primenu veština i tehnika transformacije sukoba, uključujući školsku medijaciju kao jednu od tehnika za nenasilno rešavanje sukoba u školama; Učvrste bližu saradnju nastavnika, mirovnih edukatora i ministarstava prosvete da bi se podržala implentacija Sveobuhvatnog pristupa u obrazovanju za mir i integrisanje obrazovanja za mir u nastavne programe i sadržaje, Doprinesu miru u školama i zajednicama u regionu.

Seminar Forum teatar i nenasilno rešavanje sukoba u školama, Vrujci 2010

DIJALOG I MEDIJACIJA Program je kreiran na osnovu prethodnih iskustava i saradnje sa lokalnim vlastima, kao i dobrih rezultata koje je mreža GPPAC Zapadni Balkan ostvarila u tom polju. Cilj aktivnosti je izgradnja kapaciteta nadležnih predstavnika lokalnih vlasti kroz obuke o dijalogu i medijaciji. Mnoge EU preporuke i napori državnih činilaca direktno su povezani sa harmonizacijom i implementacijom neophodnih promena u dnevnim praksama, najčešće na lokalnom nivou. Novi program okuplja predstavnike lokalnih vlasti, zajednica opština i gradova i nadležnih ministarstava sa ciljem da se izgradi njihov kapacitet za dijalog i medijaciju kako bi se doprinelo efikasnijem i evropskom stilu rada.

INSTITUCIONALNA PODRŠKA Institucionalna podrška i zakonski okvir neophodni su za uspešnu primenu programa obrazovanja za mir. GPPAC na Zapadnom Balkanu proširio je svoju mrežu i unapredio saradnju sa državnim zvaničnicima uključivši ih aktivno u program obrazovanja za mir i nenasilno rešavanje sukoba, kao i u rad GPPAC Radne grupe za obrazovanje za mir. Savetnici Ministarstva prosvete i nauke Republike Srbije i Ministarstva prosvjete i sporta Crne Gore aktivni su članovi GPPAC Radne grupe za obrazovanje za mir od 2008. godine. Na osnovu rezultata realizovanih regionalnih projekata i dobijene institucionalne podrške, NDC Crna Gora i NDC Srbija – ključni GPPAC partneri na Zapadnom Balkanu realizuju regionalni projekat „Obrazovne institucije implementiraju obrazovanje za mir“, koji 2011. godine finansira ifa Projekt zivik, iz Nemačke. Cilj projekta je osnaživanje saradnje između institucija (Ministarstva prosvete, Zavoda za unapređivanje obrazovanja / Zavoda za školstvo) i nastavnika – praktičara iz Crne Gore i Srbije tako što će zajedno raditi na uvođenju vrednosti i sadržaja obrazovanja za mir u postojeće nastavne sadržaje i primenjivati Sveobuhvatni pristup. U 2012. i 2013. godini, naglasak će biti na primeni i definisanju sadržaja u okviru postojećih školskih predmeta uz podršku državnih aktera.

IZGRADNJA MIRA I RODNA RAVNOPRAVNOST 2010. godine GPPAC kontakt osobe za rodnu ravnopravnost mapirale su organizacije i stručnjake za rodnu ravnopravnost u regionu. GPPAC Zapadni Balkan uključio je rodnu perspektivu kroz implementaciju programskih proriteta: Obrazovanje za mir i Dijalog i medijacija.

5

PEACE EDUCATION Regional PE activities are envisaged to: Enhance teachers' and peace educators' capacities to apply Conflict Transformation skills and techniques, including School Mediation as one of the techniques for non-violent conflict resolution in schools; Strengthen closer collaboration of teachers, peace educators and representatives of the Ministries of Education to support the Whole School Approach in Peace Education implementation and integrate PE programmes in curricula; Contribute to peaceful schools and peaceful communities in the region.

PEACEBUILDING AND GENDER

In 2010 regional Gender Focal Points finalised mapping of gender expertise in the region. GPPAC Western Balkans integrates gender perspective through implementing thematic priorities / programmes: Peace Education and Dialogue and Mediation. INSTITUTIONAL SUPPORT In order to have a successful implementaton of Peace Education programmes, institutional suppport and legal framework are essential. GPPAC Western Balkans expanded their network and strengthened their relationship with government officials by actively engaging them in the implementation of the Peace and Conflict Resolution Education Project and also in the work of GPPAC Peace Education Working Group. Counsellors of the Ministry of Education and Science of Serbia and the Ministry of Education and sports of Montenegro have been active members of the GPPAC PE Working Group since 2008. Based on the achievements of the regional projects implemented and institutional support received, NDC Montenegro and NDC Serbia – the key GPPAC Western Balkans partners have been implementing the regional project Educational Institutions Implement Peace Education in 2011 (funded by ifa Projekt zivik Germany). The project aims to strengthen collaboration between institutions (Ministries of Education, Institutes for Education Advancement) and teachers-practitioners from Montenegro and Serbia by working together towards incorporating values and contents of Peace Education (PE) into existing curricula and applying the Whole School Approach. In 2012 and 2013, the emphasis will be on applying the defined contents into existing school subjects, with the support from state actors.

DIALOGUE AND MEDIATION

Having built on previous experience and cooperation with the regional local authorities where GPPAC Western Balkans created good results the programme will focus efforts on building the capacities of relevant local authorities’ representatives through the trainings on dialogue and mediation. Many of the EU recommendations and efforts of the state actors go in line with harmonizing and implementing the required changes into daily practice, most often at the local level.

The new programme will bring together representatives of local authorities, representatives from the regional Union of Municipalities and relevant ministries with the aim to build their capacities for dialogue and mediation in order to contribute to a more efficient and European work style.

6

Ključni rezultati oktobar 2010 – oktobar 2011:

Novembar 2010: održan je napredni trening „Forum teatar i nenasilno rešavanje sukoba u školama“ za nastavnike i mirovne edukatore iz Crne Gore, Srbije, Makedodnije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine; Decembar 2010: objavljen je kalendar LJUDI GRADE MIR, na osnovu rezultata regionalnog likovnog konkursa; April 2011: održani su konsultativni sastanci timova koji sprovode projekat „Obrazovne institucije implementiraju obrazovanje za mir“ u Srbiji i Crnoj Gori; Jul 2011: održan je prvi regionalni sastanak timova iz Crne Gore i Srbije. Rezultati sastanka su akcioni planoci za integraciju obrazovanja za mir na tri nivoa: školskom, državnom i regionalnom (saradnja između Crne Gore i Srbije);

Oktobar 2010: NDC Srbija bio je gost Ministarstva prosvete Republike Srbije na Sajmu obrazovanja u Beogradu. Prilikom gostovanja predstavljena su i podeljena dva izdanja priručnika za mirovne edukatore; Oktobar 2010: Državni sekretar za obrazovanje pri Ministarstvu prosvete RSi i Ministarstvo prosvjete i nauke Crne Gore podržali su regionalni likovni konkurs za učenike pod nazivom „Ljudi grade mir“ koji je raspisao NDC Srbija;

Septembar 2011: implementacija aktivnosti predviđenih akcionim planovima iz jula 2011. godine i obeležavanje Međunarodnog dana mira uključeni su u Godišnji školski plan OŠ „Marko Miljanov" iz Podgorice. Na sličan način, obrazovanje za mir uključeno je u Godišnji školski plan OŠ „Milija Nikčević“ iz Nikšića, kao i u nastavni program ove škole. Oformljen je Tim za implemenaciju obrazovanja za mir u OŠ „Učitelj Tasa“ u Nišu. Takođe, nastavničko veće ove osnovne škole podržalo je projekat „Obrazovne institucije implementiraju obrazovanje za mir“ i obavezalo se da će se uključiti u aktivnosti povodom obeležavanja Međunarodnog dana mira. Septembar 2011: Mreža škola, mirovnih edukatora i aktivista, učesnika GPPAC projekta „Obrazovne institucije implementiraju obrazovanje za mir“, na Međunarodni dan mira uputila je poruke mira svojim školskim kolegama i sugrađanima. Akcija se istovremeno odvijala u mnogim gradovima u regionu kao što su: Sombor, Nikšić, Beograd, Podgorica, Ulcinj, Zrenjanin, Kraljevo, Inđija, Bujanovac i mnogi drugi; Oktobar 2011: Regionalni likovni konkurs „Fridtjof Nansen – čovek koji je gradio mir“ dobio je zvaničnu podršku ministra prosvete i nauke Republike Srbije i pomoćnika ministra prosvjete i sporta Crne Gore.

7

Key achievements October 2010-October 2011: October 2010: NDC Serbia was a guest of the Serbian Ministry of Education at the Education Fair in Belgrade. Two editions of handbooks for peace educators were exhibited and distributed;

October 2010: Serbian State Secretary of the Ministry of Education and Montenegrin Ministry of Education supported the regional People Building Peace Arts Competition launched by NDC Serbia;

November 2010: Forum Theatre and Conflict Transformation in Schools: advanced training for teachers and peace educators from Montenegro, Serbia, Macedonia, Croatia and Bosnia-Herzegovina;

December 2010: Calendar PEOPLE BUILDING PEACE was published as a result of the regional arts competition;

April 2011: consultative meetings of the teams implementing Educational Institutions Implement Peace Education project in Montenegro and Serbia; July 2011: first regional planning meeting of the teams from Montenegro and Serbia. Outcomes of the meeting were Action Plans for integration of PE at three levels: school level, country level and regional level (cooperation between Montenegro and Serbia).

The activities aimed to strengthen capacities for conflict prevention in schools, create a collection of PE experiences, raise visibility of PE activities and improve networking amongst the participants of the project. September 2011: implementation of the activities outlined in the Action Plans created in July 2011. Educational Institutions Implement Peace Education and celebration of the International Day of Peace were included in the annual school plan of "Marko Miljanov" Primary School in Podgorica. Similarly, Peace Education was included in the annual school plan of "Milija Nikčević" Primary School in Nikšić as well as in the school curricula. A team for implementation of Peace Education was formed at "Učitelj Tasa" Primary School in Niš. In addition, the Teachers’ Council of this school supported the project Educational Institutions Implement Peace Education and committed to be engaged in all activities regarding the International Day of Peace. September 2011: A network of schools, peace educators and activists, the participants of GPPAC's Educational Institutions Implement Peace Education project, shared peace messages with their colleagues and fellow-citizens. Activities took place simultaneously in many cities in the region, such as: Sombor, Nikšić, Belgrade, Podgorica, Ulcinj, Zrenjanin, Kraljevo, Inđija, Bujanovac and many others. October 2011: NDC Serbia received official support for Fridtjof Nansen – The Man Who Was Building Peace Arts Competition from the Serbian Minister of Education and Science and Montenegrin Deputy Minister of Education and Sports.

8

NANSEN GODINA U SRBIJI 150 GODINA OD ROĐENJA FRIDTJOFA NANSENA U organizaciji Ambasade Kraljevine Norveške u Beogradu i Nansen dijalog centra Srbija 19. septembra 2011. godine održana je proslava povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Fridtjofa Nansena u Rezidenciji ambasadora Kraljevine Norveške. U okviru programa obeležen je Nansenov humanitarni rad uz podsećanje na njegovu filozofiju koja je integralni deo pristupa Nansen dijalog mreže u procesima dijaloga i izgradnje mira na Zapadnom Balkanu.

LIKOVNI KONKURS FRIDTJOF NANSEN – ČOVEK KOJI JE GRADIO MIR

Nansen dijalog centar Srbija, kao deo Nansen dijalog mreže i Globalnog partnerstva za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC), uputio je poziv školama, nastavnicima i učenicima da učestvuju na likovnom konkursu „Fridtjof Nansen – čovek koji je gradio mir“, koji je otvoren povodom obeležavanja 150 godina od rođenja norveškog nobelovca, istraživača i humaniste Fridtjofa Nansena. Konkurs je otvoren

Fridtjof Nansen uložio je velike napore u rad sa izbeglicama, tako je posebna tema u okviru programa bila sadašnja problematika izbeglica i interno raseljenih lica u Srbiji, državi koje je primila najveći broj izbeglica nakon raspada SFRJ. Program je počeo obraćanjem Njegove ekselencije gospodina Nils Ragnar Kamsvåg-a, nakon čega je usledilo izlaganje gospođice Jelene Marić, savetnice za medije u Komesarijatu za izbeglice Republike Srbije. Inge Eidsvåg, profesor na Nansen Akademiji u Lilehameru, održao je predavanje o životu Fridtjofa Nansena u okviru koga je posebnu pažnju posvetio Nansenovom humanitarnom radu i vrednostima koje je društvo nasledilo od njega. „Moja namera je da ovim predavanjem ogovorim na dva pitanja: šta je Fridtjof Nansensen značio za Norvešku i svet u vremenu kada je živeo - i šta je njegova zaostavština danas, 150 godina od njegovog rođenja“, počeo je profesor Eidsvåg. U novembru 1922. godine, Fridjtof Nansen dobio je Nobelovu nagradu za mir zbog zasluga za repatrijaciju ratnih zarobljenika i rad sa izbeglicama iz Rusije. Prvi pravni dokument za međunarodnu zaštitu izbeglica bio je upravo „Nansen pasoš“. U ovom kontekstu, gospođa Jun Shirato, šef odeljenja za pravnu zaštitu predstavništva UNHCR-a za Srbiju govorila je o trenutnoj situaciji izbeglica u Srbiji. Na kraju programa, profesor Steinar Bryn, viši savetnik Nansen centra za mir i dijalog (Lilehamer) predstavio je pristup i rezultate Nansen dijalog mreže, koju čine Nansen dijalog centri - lokalne organizacije koje više od deset godina rade na programima mirnog rešavanja sukoba i podrške multietničkom dijalogu na Zapadnom Balkanu.

od 21.9-31.10.2011. godine. Dvanaest odabranih radova učenika iz celog regiona predstavljaće ilustracije dvanaest meseci mirovnog kalendara za 2012. godinu. Pobednici će biti potpisani na kalendaru, a biće im uručene diplome i simbolične nagrade. Konkurs su podržali Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije, Ministarstvo prosvjete i sporta Crne Gore, Ambasada Kraljevine Norveške u Beogradu i Globalno partnerstvo za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC).

9

NANSEN YEAR IN SERBIA 150th ANNIVERSARY OF FRIDTJOF NANSEN'S BIRTH

On September 19th 2011, the Royal Norwegian Embassy in Belgrade and Nansen Dialogue Centre Serbia organised at the Residence of H.E. the Norwegian Ambassador a celebration to mark the 150th anniversary of Fridtjof Nansen's birth.

Within the programme, Nansen's humanitarian work was given a special tribute along with a reminder about his philosophy which makes the integral part of the Nansen Dialogue Network's approach in dialogue and peace building processes in the Western Balkans. Fridtjof Nansen invested tremendous efforts in his work with refugees, hence a special theme in the programme was dedicated to the present issues of refugees and internally displaced persons in Serbia, the country which received the largest number of refugees after the breakup of SFRY. The programme started with the opening address by His Excellency Mr. Nils Ragnar Kamsvåg, followed by a speech by Miss Jelena Marić, PR Adviser at the Commissariat for Refugees of the Republic of Serbia.

Arts Competition: FRIDTJOF NANSEN – The Man Who Was Building Peace Nansen Dialogue Centre Serbia, as part of the Nansen Dialogue Network and Global Partnership for the Prevention of Armed Conflicts (GPPAC) invited schools, teachers, pupils and students to take part in an arts competition titled “Fridtjof Nansen – The Man Who Was Building Peace” which was launched on the occasion of the 150th anniversary of the birth of the Norwegian Nobel Peace Prize winner, explorer and humanitarian Fridtjof Nansen. The competition will be open from 21 September until 31 October 2011. The topic of the competition: "Fridtjof Nansen – The Man Who Was Building Peace". Twelve selected artworks by students/pupils from the whole region will illustrate the 2012 twelve-month peace calendar. The calendar will feature the signatures of the winners, who will also be awarded certificates and symbolic prizes. The competition has been supported by the Ministry of Education and Science of the Republic of Serbia, Ministry of Education and Sports of Montenegro, Royal Norwegian Embassy in Belgrade and the Global Partnership for the Prevention of Armed Conflicts (GPPAC).

Inge Eidsvåg, professor at the Nansen Academy in Lillehammer gave a lecture on the life of Fridtjof Nansen, primarily focusing on Nansen's humanitarian work and the values which society had inherited from Nansen. "My purpose for this lecture is to answer two questions: What did Fridtjof Nansen mean to Norway and the world when he lived – and what is his legacy today, 150 years after his birth?", professor Eidsvåg started his lecture. In November 1922 Fridtjof Nansen was awarded the Nobel Peace Prize for his work on the repatriation of war prisoners and his work with Russian refugees. The first legal document for the protection of refugees was the "Nansen passport". In this context, Ms. Jun Shirato, Senior Protection Officer at UNHCR in Serbia spoke about the present situation of refugees in Serbia. At the end of the programme, professor Steinar Bryn, Senior Adviser at the Nansen Centre for Peace and Dialogue in Lillehammer gave a presentation of the approach and the results of the NDN which consists of Nansen Dialogue Centres - local organisations which have been working for more than ten years on the programmes of peaceful conflict resolution and supporting multiethnic dialogue in the Western Balkans.

10

Нансен Дијалог Центар Скопје, добитник на наградата Max van der Stoel за 2011 година Добитник на годинашната Max van der Stoel награда е Нансен Дијалог Центар Скопје (НДЦ Скопје). Наградата ќе биде доделена на НДЦ Скопје од страна на Организацијата за безбедност и соработка во Европа – ОБСЕ, на церемонијата што ќе се одржи на 24 октомври, 2011 година во Хаг, Холандија.

Во официјалното соопштение за доделувањето на оваа престижна награда на НДЦ Скопје, се истакнува следново:

“Меѓународното жири за наградата Max van der Stoel, донесе одлука да му ја додели својата награда за 2011 година на Нансен Дијалог Центар Скопје (НДЦ Скопје), заради неговата исклучителна работа во промовирањето на интегрираното образование и подобрувањето на соработката помеѓу различни етнички заедници. НДЦ Скопје, кој е формиран во 2000 година, е дел од Нансен Дијалог мрежата, која поддржува меѓукултурен и меѓуетнички дијалог, со цел да се спречат конфликти, да се негува помирувањето и градењето на мирот. Особено, што се нафати на предизвикувачката работа да ги зближи учениците, родителите и наставниците во област која беше погодена од конфликтот во 2001 година која се карактеризира со голема етничка поделба.”

“Со своите постојани залагања и иновативни проекти, НДЦ Скопје и понатаму ја докажува позитивната улога која образованието може да ја одигра во смирувањето на меѓуетничките тензии и интегрирањето во општеството. Неговите интегрирани двојазични училишта претставуваат модели за промовирање на почит кон различноста, двојазичноста и хармоничните односи помеѓу наставниците, учениците и нивните родители од различно етничко потекло.” Интеграција преку образование: Нансен Дијалог Центар Скопје

НДЦ Скопје е локална невладина и непрофитна организација, формирана во 2000 година. Дел е од Нансен Дијалог мрежата (НДН), меѓународна НВО, со посебен фокус на Балканот .

Визијата на НДЦ Скопје е демократско општество, во кое дијалогот е секојдневна алатка за разрешување на проблемите помеѓу поединци, групи или заедници; општество, во кое мирот, мултиетничката кохезија, интеграцијата, еднаквоста и толеранцијата се главните вредности. Уште од потпишувањето на Охридскиот Рамковен мировен договор во 2001 година, НДЦ Скопје се фокусира на зајакнување на мирот преку дијалог, помирување и интеграција, пред да ги прошири своите активности и во интегрирано образование. Во 2005 година, НДЦ Скопје ја започна Програмата “Дијалог и помирување” во општина Јегуновце. Ова доведе до отворање на првото Интегрирано двојазично основно училиште во таа општина, во 2008 година.

Оттогаш па наваму, неговиот интегриран образовен модел (наречен “Нансен модел”) беше проширен на основни и средни училишта и во други општини низ целата држава. Тоа е модел, кој НДН го промовира и поддржува и на меѓународен план. За наградата Max van der Stoel Наградата се доделува секои две години на личност, група или институција за исклучителни и извонредни постигнувања во подобрувањето на положбата на националните малцинства, во државите во кои ОБСЕ е присутен. Наградата беше востановена во 2001 година, во чест на покојниот Max van der Stoel, холандски државник и поранешен Министер за надворешни работи. Во текот на неговата истакната кариера, Max van der Stoel се грижеше за заштитата на човековите права, вклучувајќи ги и правата на малцинствата. Тој беше назначен за прв Висок Комесар за национални малцинства (HCNM) при ОБСЕ во 1993 година и на оваа позиција остана се’ до 2001 година, период во кој направи непроценлив придонес за спречувањето или разрешувањето на меѓуетничките тензии во областите во кои ОБСЕ е присутен.

Qendra për Dialog Nansen Shkup fiton çmimin Maks van der Shtul 2011 Fituesi i çmimit të sivjetëm Maks van der Shtul është Qendra për Dialog Nansen Shkup (QDN Shkup).Çmimi do ti dorëzohet QDN Shkup nga ana e Organizatës për Sigurim dhe Bashkëpunim në Europë(OSBE) në një ceremoni e cila do të mbahet më 24 Tetor 2011 në Hag, Holandë. Justifikimi zyrtar për ndarjen e këtij çmimi QDN-së Shkup është si vijon:

“Juria ndërkombëtare e Maks van der Shtul çmimit vendosi që të ndan çmimin për vitin 2011 Qendrës për Dialog Nansen Shkup (QDN Shkup) për punën e jashtëzakonshme në promovimin e arsimimit të integruar dhe përmirsimin e bashkëpunimit mes bashkësive të ndryshme etnike. QDN Shkup, e themeluar në vitin 2000, është pjesë e Rrjetit për Dialog Nansen, i cili përkrah dialogun ndëretnik dhe ndërkulturor me qëllim të prevenimit të konflikteve , përkrahjes së pajtimit dhe krijimit të paqes. Në veçanti, ka mar përsipër detyrën sfiduese për të bashkuar nxënësit, prindërit dhe arsimtarët në një rajon të përfshirë nga konflikti i vitit 2001 i karakterizuar me ndarje të mëdha ndëretnike.

“Me anë të projekteve inovative dhe përpjekjeve të vazhdueshme, QDN Shkup ka ofruar prova të mëtutjeshme të rolit pozitiv të edukimit në largimin e tensioneve ndëretnike dhe integrimin e shoqërisë. Shkollat e integruara dygjuhësore janë modele të promovimit të respektit ndaj diversiteteve, dygjuhësisë dhe relacioneve harmoike mes mësimdhënësve, nxënësve dhe prindërve të tyre nga bashkësitë e ndryshme etnike.“

11

Integrimi përmes arsimimit: Qendra për Dialog Nansen Shkup QDN Shkup është organizatë jo-qeveritare dhe jo-profitabile e themeluar në vitin 2000. Është pjesë e Rrjetit për Dialog Nansen (RDN), organizatë ndërkombëtare me një fokus të veçantë ndaj Ballkanit.

Vizioni i QDN Shkup është krijimi i një shoqërie demokratike ku dialogu është mjeti i përditshëm për zgjedhjen e problemeve mes individëve, grupeve apo bashkësive, një shoqëri ku paqja, kohezioni multietnik, integrimi, barazia dhe toleranca janë vlerat më të rëndësishme.

Pas nënshkrimit të marrëveshjes Kornizë të Ohrit në vitin 2001, QDN Shkup u fokusua në rikthimin e paqes përmes dialogut, pajtimit dhe integrimit, para se të zgjërohet me aktivitetet e sferës së arsimimit të integruar.

Në vitin 2005, QDN Shkup inicoi programin për “Dialog dhe pajtim” në komunën e Jegunovcit. Kjo shpiu deri në hapjen e shkollës së pare të integruar dygjuhësore në këtë komunë në vitin 2008.

Që atëherë, modeli për arsimim të integruar (i ashtuquajturi Nansen Model) u zgjërua në komuna tjera të vendit, përkatësisht në shkolla të mesme dhe fillore. Ky modeal poashtu promovohet dhe përkrahet nga RDN në nivel ndërkomëtar. Rreth çmimit Mkas van der Shtul

Çmimi ndahet çdo dy vite nga ana e Organizatës për Sigurim dhe Bashkëpunim në Europë(OSBE) një personi, grupu aço institucioni çër arritje të larta në përmirsimin e pozitës së pakicave kombëtare brenda shteteve të cilat participojnë në OSBE.

Çmimi u themelua në vitin 2001 duke nderuar të ndjerin Maks van der Shtul, një shtetar Holandez dhe ish Ministër i punëve të jashtme. Gjatë karrierës së tij të dalluar, Maks van der Shtul ishte i brengosur për mbrojtjen e të drejtave njerëzore , duke inkuadruar të drejtat e pakicave. Ai ishte i caktuar si Komesari i parë i lartë i OSBE-së për Pakica Kombëtare (KLPK) në vitin 1993 deri në vitin 2001, një periudhë ku bëri një kontribut të jashtëzakonshëm në prevenimin apo zgjedhjen e tensioneve ndëretnike në vendet ku është prezente OSBE-ja.

Nansen Dialogue Centre Skopje wins the 2011 Max van der Stoel Award The Winner of this year's Max van der Stoel Award is the Nansen Dialogue Centre Skopje (NDC Skopje). The Award will be presented to NDC Skopje by the Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) at a ceremony to be held on 24 October 2011 in The Hague, Netherlands.

The official justification for bestowing this prestigious Award to NDC Skopje states the following:

"The International Jury of the Max van der Stoel Award has decided to give its 2011 Award to the Nansen Dialogue Centre Skopje (NDC Skopje) for its outstanding work to promote integrated education and improve co-operation between different ethnic communities. NDC Skopje, established in 2000, is part of the Nansen Dialogue Network, which supports intercultural and interethnic dialogue with the aim of preventing conflict, fostering reconciliation and building peace. In particular, it has taken up the challenging task of bringing together students, parents and teachers in an area that has been affected by the 2001 conflict and is characterized by great ethnic divisions.”

"Through its relentless efforts and innovative projects, NDC Skopje has provided further evidence of the positive role that education can play in defusing interethnic tensions and integrating society. Its integrated bilingual schools are models for promoting respect for diversity, bilingualism and harmonious relations between teachers, pupils and their parents from different ethnic backgrounds.”

Integration through education: the Nansen Dialogue Centre Skopje NDC Skopje was established in 2000 and it is part of the Nansen Dialogue Network (NDN), an international network with a special focus on the Balkans. NDC Skopje's vision is of a democratic society in which dialogue is the everyday tool for problem resolution between individuals, groups or communities; a society in which peace, multiethnic cohesion, integration, equality and tolerance are the main values. Since the signing of the Ohrid Framework Peace Agreement in 2001, NDC Skopje has focused on strengthening peace through dialogue, reconciliation and integration, before widening its activities to include a focus on integrated education.

In 2005, NDC Skopje initiated a programme on "Dialogue and reconciliation" in Jegunovce Municipality. This led to opening of the first Integrated Bilingual Primary School in that municipality in 2008. Since then, its integrated education model (the so-called "Nansen Model") has been extended to primary and secondary schools in other municipalities across the country. It is also the model that NDN promotes and supports internationally. On the Max van der Stoel Award The Award is presented every two years by the Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) to a person, group or institution for extraordinary and outstanding achievements in improving the position of national minorities in the OSCE participating States. The Award was established in 2001 honouring the late Max van der Stoel, a Dutch statesman and former Minister of Foreign Affairs. Throughout his distinguished career, Max van der Stoel was concerned with the protection of human rights, including minority rights. He was appointed as the first OSCE High Commissioner on National Minorities (HCNM) in 1993 and served until 2001, a period during which he made an invaluable contribution to preventing or resolving interethnic tensions throughout the OSCE area.

12

MEĐUNARODNI DAN MIRA NA ZAPADNOM BALKANU Mreža škola, mirovnih edukatora i aktivista, učesnika projekta „Obrazovne institucije implementiraju obrazovanje za mir“, koji implemtiraju Nansen dijalog centri i GPPAC na Zapadnom Balkanu na ovaj dan uputili su poruke mira svojim školskim kolegama i sugrađanima. Akcija se istovremeno odvijala u mnogim gradovima u regionu kao što su: Sombor, Nikšić, Beograd, Podgorica, Ulcinj, Zrenjanin, Kraljevo, Inđija, Bujanovac i mnogi drugi.

BEOGRAD U Osnovnoj školi "Mika Antić" učenici četvrtog razreda realizovali su radionicu "Nek svud mir sja" uz pomoć psihološkinje i učiteljice. Grupa učenika od petog do osmog razreda povodom Međunarodnog dana mira imala je čas književnosti na temu "Motiv mira u književnosti". Grupa učenika osmog razreda učestvovala je u radionici na temu "Mir oko nas i u nama". Učenici sedmog razreda oslikavali su torbe i papirne majice. Grupa učenika intervjuisala je građane u okolini škole na temu Međunarodnog dana mira i od prikupljenih odgovora napravili su zidne novine. Mlađi razredi su crtali i slikali na temu mira, pravili golubove, pisali poruke i ukrašavali prostor škole.

Dragana Pejčić, profesor razredne nastave

NIKŠIĆ

Prošle školske godine se u OŠ „Milija Nikčević“ iz Nikšića sprovodio projekat „Za dobro svih generacija – živjela medijacija“, koji je na Akademiji za centralno-evropske škole osvojio priznanje za posebna postignuća u oblasti rješavanja konflikata, sa napomenom da je projekat realan, ostvarljiv i održiv. U okviru projekta 25 učenika i učenica prošlo je obuku za vršnjačke medijatore. Praksu promovisanja kulture dijaloga, tolerancije i nenasilnog rješavanja sukoba, učenici nastavljaju i ove školske godine.

Medijatorski klub OŠ „Milija Nikčević“ organizovao je povodom obilježavanja Međunarodnog dana mira – 21. septembra aktivnosti u školi i u lokalnoj zajednici. Planirani događaj podrazumijevao je prikupljanje poruka i pjesmica mira, kao i crteža o miru, koje su učenici svih razreda pripremali u toku septembra. U školskom holu se 21. septembra održala izložba crteža, a objavljene su poruke mira na više jezika. U okviru drugog dijela promocije Međunarodnog dana mira učenici su izašli u lokalnu zajednicu i razmijenili poruke mira sa učenicima drugih škola i građanima Nikšića. Vršnjački medijatori razgovarali su sa prolaznicima, upoznali ih sa ciljem događaja i pozvali ih da ostave poruke ili crteže mira na štandovima sa hamer papirima. Jedan dio vršnjačkih medijatora prolaznicima je dijelio poruke mira koje su osmislili učenici OŠ „Milija Nikčević“ i pozivao ih da posjete jedan od dva štanda. Lokalna televizija TV Nikšić emitovala je prilog o događaju, a dnevne novine Vijesti su objavile članak. Atmosfera je bila sjajna.

Dragana Radoman, nastavnica engleskog jezika OŠ „Milija Nikčević“ iz Nikšića

13

THE INTERNATIONAL DAY OF PEACE IN THE WESTERN BALKANS

Nansen Dialogue Centres and the Global Partnership for the Prevention of Armed Conflicts (GPPAC) celebrated 21 September, the International Day of Peace, on which occasion GPPAC members in the Western Balkans organised a number of activities. A network of schools, peace educators and activists, the participants of GPPAC's Educational Institutions Implement Peace Education project, shared peace messages with their colleagues and fellow-citizens. Activities took place simultaneously in many cities in the region, such as: Sombor, Nikšić, Belgrade, Podgorica, Ulcinj, Zrenjanin, Kraljevo, Inđija, Bujanovac and many others.

BELGRADE

Fourth grade pupils of Mika Antić Primary School, supported by a psychologist and a teacher, organised a workshop "Let the Peace Shine Everywhere". A group of pupils from the fifth to the eighth grade had a lecture on "A Motif of Peace in Literature" during their literature class. Another group of eighth grade pupils participated in the workshop "The Peace In and Around Us". The pupils of the seventh grade painted bags and paper T-shirts. A group of pupils interviewed citizens who live near the school about the International Day of Peace theme and made wall newspapers on which the citizens' answers were posted on the wall newspapers. Younger pupils made drawings and paintings on the theme of Peace and also made paper pigeons, wrote messages and decorated the school premises.

Dragana Pejčić, teacher at Mika Antić Primary School in Belgrade

NIKŠIĆ

In 2010, "Milija Nikčević" Primary School implemented a project "For the Welfare of All Generations- Long Live Mediation" which received an Award for Outstanding Achievements in Conflict Resolution by the Academy for Central European Schools with the remark that the project was realistic, feasible and sustainable. As a part of this project, 25 pupils were trained in peer mediation. The pupils have continued with a good practice of promoting culture of dialogue, tolerance and non-violent conflict resolution in 2011. The school's Mediators' Club organised activities in the school and in the local community to mark the International Day of Peace. The activities included collecting peace messages and poems about peace and collecting peace drawings that the pupils were drawing during September.

Peer mediators talked to the citizens, introduced them to the aim of the campaign and invited them to leave messages or drawings of peace on the papers placed on the public displays.

On 21 September, the exhibition of drawings was organised in the school lobby and peace messages in several languages were distributed. During the second part of the International Day of Peace promotion, the pupils went out on the streets and exhanged peace messages with the pupils of other schools and with the citizens of Nikšić.

One group of peer mediators distributed the peace messages that were created by the pupils of "Milija Nikčević" Primary School and invited the citizens to visit one of the two public displays. The local TV station "TV Nikšić" broadcast the report about the campaign and The Vijesti daily newspapers published an article about it. The atmosphere was great.

Dragana Radoman, teacher at "Milija Nikčević" Primary School in Nikšić

14

VOJVODINA Mreža NVO i srednjih škola u 9 gradova AP Vojvodine (Subotica, Sombor, Zrenjanin, Vrbas, Bečej, Novi Bečej, Bačka Palanka, Inđija i Ruma) koji realizuju projekat interkulturalnog obrazovanja pod nazivom „Multiplikacija – Živeti tolerantno“ uključile su se u mrežu organizacija i institucija koje su na različite načine poslale poruke mira na ovaj dan: Sombor: U Ekonomskoj školi i Gimnaziji postavljene su zidne novine i foto pano sa kampa mira pod nazivom „Odmak od rata u Neumu“. U subotu 10. septembra 2011. godine, učesnici projekta „Odmor od rata – izgradnja mira“ sproveli su veliku regionalnu akciju pod nazivom „Šetnja za mir“.

Istovremeno mladi su šetali kroz gradove bivše Jugoslavije: Vukovar, Tuzlu, Gornji Vakuf - Uskoplje, Srebrenicu i Sombor i pevali pesmu „Samo da rata ne bude“, a sve radi promovisanja mira, tolerancije i prekogranične saradnje.

Inđija: NVO „Prijatelji dece Inđije“ i učenici srednjih škola u ovom gradu oblepili su grad sa listićima sa kojih su građani mogli da otcepe poruke mira. Iste poruke, ali na malo većem formatu ubacili su u poštanske sandučiće u glavnoj ulici. Akcija je sprovedena sa porukom "MIR U DUŠI, MIR U SVETU". Zrenjanin: Međunarodni dan mira obeležen je izložbom u holu škole – Zrenjaninska gimnazija. Predstavljeni su dosadašnji dobitnici Nobelove nagrade za mir, puštala se prigodna muzika preko školskog razglasa, organizovano je deljenje PEACE znaka. U Gimnaziji „2. oktobar“ u Bačkoj Palanci, Srednjoj školi u Novom Bečeju i ostalim gradovima su poslate poruke mira preko panoa, u formi zidnih novina.

Danica Stefanović, predsednica Građanskog fonda „Panonija“

PODGORICA Povodom Međunarodnog dana mira - 21. septembra, projekat "Obrazovne institucije implementiraju obrazovanje za mir" uvršten je u Godišnji plan rada škole i plan PRNŠ, koji će biti realizovan u toku ove školske godine. Jedan čas u svim odjeljenjima škole posvećen je obilježavanju Međunarodnog dana mira, a održana je i izložba likovnih radova na temu "Mir nas spaja", kojoj su posvećeni i panoi i zidne novine. Učenici od prvog do petog razreda u okviru „Škole u prirodi“ na primorju prigodnim su aktivnostima posvetili pažnju temi „Mir nas spaja“.

Zlatija Jukić, direktorica Osnovna škola „ Marko Miljanov“, Podgorica

15

VOJVODINA

Sombor:

Wall newspapers and photo bulletin boards from peace camp "A Distance from the War in Neum" were posted in the School of Economics and the Grammar School. On Saturday, 10 September 2011, the participants of the project "Resting from the War – Peacebuilding" organised a big regional campaign named "A Walk for Peace". The young were walking simultenously in Vukovar, Tuzla, Gornji Vakuf - Uskoplje, Srebrenica and Sombor, the cities of former Yugoslavia, and singing a song Samo da rata ne bude (Don't Let There Be War). The aim of the activity was to promote peace, tolerance and cross-border cooperation.

Inđija:

NGO "Prijatelji dece Inđije" and secondary school students posted post-it papers with peace messages around the city intended for the citizens. They put the same messages in the mail boxes in the main street. The slogan of the campaign was "Peace in the Soul, Peace in the World".

A network of NGOs and secondary schools in 9 cities in the Autonomous Province of Vojvodina (Subotica, Sombor, Zrenjanin, Vrbas, Bečej, Novi Bečej, Bačka Palanka, Inđija i Ruma) which have been implementing the intercultural educational project "Multiplication-Live in Tolerance" joined the network of organisations and insitutions which in different ways sent peace messages on the International Day of Peace.

Zrenjanin:

The International Day of Peace was marked by organising an exhibition in the lobby of the Zrenjanin Grammar School. The exhibition presented winners of the Nobel Peace Prize, music was played from the school public address system and PEACE badges were distributed. Peace messages were distributed via wall newspaper at "2. Oktobar" Grammar School in Bačka Palanka and Secondary School in Novi Bečej and in other towns as well.

Danica Stefanović, president of Civic Fund "Panonija"

PODGORICA

On the occasion of 21 September - the International Day of Peace, the "Educational Institutions Implement Peace Education" project was integrated in the Annual School Plan and teachers' professional development plan that is going to be implemented in the course of this school year. All the classes of the school had a lecture dedicated to the International Peace Day, while an arts exhibition titled "Peace Connects Us" was organised by using bulletin boards and wall newspapers. Pupils from the first to the fifth grade of the "School in Nature" on the coast paid special attention to the topic "Peace Connects Us" through various activities.

Zlatija Jukić, director at "Marko Miljanov" Primary School, Podgorica

16

NIŠ Učenici, nastavnici, roditelji i saradnici Osnovne škole „Učitelj Tasa“ u Nišu obeležili su Međundarodni dan mira ispisivanjem poruka mira. Prisutni su imali prilike da se više informišu kod učenika o Međunarodnom danu mira i ostave poruku na knauf pločama o tome šta za njih znači mir. Ploče sa porukama, poput ovih da je „Mir kada neko brine o vama“, ili da je“ Mir kada se deca ne svađaju i kad nema rata“ okačene su na brojnim lokacijama u školi. Organizovani su i kratki motivacioni govori za najmlađe kroz priču o Međunarodnom danu mira i vrednostima mirovnog pokreta, kao i važnosti mira u svetu, ali i u lokalnoj zajednici.

Prema izjavi učiteljice Milene Mladenović koju su prenele Narodne novine, ovom akcijom na Međunarodni dan mira OŠ „Učitelj Tasa“ započinje implementaciju projekta obrazovanja za mir u obrazovnim planovima i programima. Reportaže o akciji objavljene su u nacionalnim i lokalnim medijima.

Milena Mladenović, prof. razredne nastave, OŠ „Učitelj Tasa“, Niš

BUJANOVAC Na Međunarodni dan mira predstavnici Školskog odeljenja Opštine Lillehammer održali su seminare za nastavnike četiri škole u Bujanovcu sa temom kreiranja plana socijalnih veština.

Projekat “Saradnja škola iz Lilehamera i Bujanovca” započeo je 2006.godine. Od tada je ostvarena uspešna saradnja između dve osnovne škole iz Lilehamera i četiri škole iz Bujanovca u domenu

razmene iskustava nastavnika. Školska medijacija prihvaćena je kao alternativno sredstvo rešavanja sukoba u školama u Bujanovcu i uvrštena je u zvanične dokumente škole: Školski godišnji plan. Međuetnička saradnja poboljšana je tokom realizacije obrazovnih seminara i sastanaka koje je ogranizovao Nansen dijalog centar Srbija.

Aktivnosti u okviru Školskog projekta saradnje podstiču saradnju nastavnika iz albanskih i srpskih škola vezano za implementaciju Školske medijacije, ali takođe i u vezi predmeta koje predaju. Nastavnici razmenjuju sadržaje nastavnih programa i međusobno se konsultuju. Učenici iz obe etničke grupe imali su priliku da provedu vreme zajedno i da shvate da imaju zajednička interesovanja. Predstavnici lokalnih vlasti aktivno podržavaju projekat učešćem u raznim manifestacijama, kao što su sportske aktivnosti, otvaranje

medijatorskog kluba i predstava koju je u Domu kulture zajednički pripremila multi-etnička grupa nastavnika i učenika. Opštinsko veće Bujanovca takođe je odobrilo manja finansijska sredstva za rad medijatorskih klubova u četiri škole. Ovo predstavlja značajno priznanje projektu, priznanje radu nastavnika i učenika i vremenu koje su investirali u procesu uvođenja medijacije i prihvatanja medijacije kao dobrog sredstva za razumevanje i rešavanje sukoba u školama. Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije podržava ovaj projekat koji je u skladu sa novim Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja i jednim od osnovnih ciljeva – smanjenjem nasilja u školama. Koordinator projekta redovno obaveštava predstavnike Ministarstva o razvoju projekta. Seoske škole iz Levosoja i Velikog Trnovca aktivno učestvuju u projektu koji se realizuje u 2011.godini. Nastavnici-medijatori iz osnovnih škola u Bujanovcu realizuju aktivnosti u svojim školama, ali takođe pružaju podršku i kolegama iz seoskih škola.

Tatjana Popović, Koordinator projekta “Saradnje škola iz Lilehamera i Bujanovca”, NDC Srbija

17

NIŠ Pupils, teachers, parents and associates of “Učitelj Tasa” Primary School in Niš celebrated the International Day of Peace by writing messages of peace. Participants in the celebration could get more information about the International Peace Day from the pupils of the school and they could post their messages on what peace means to them on the bulletin boards. The boards with messages such as these "Peace is when someone cares about you" or "Peace is when children don't fight and when there's no war" were posted on many different locations around the school. Short motivational speeches were also organised for the youngest pupils by telling a story about the International Day of Peace, the importance of peace in the world and in the local community.

Teacher Ms. Milena Mladenović gave a statement for a local newspaper Narodne novine explaining that by organising the International Peace Day activities, Učitelj Tasa Primary School had started the implementation of the Educational Institutions Implement Peace Education project as a part of their educational plans and programmes.

Articles about the school activities were published in both national and local media.

Milena Mladenović, teacher at Učitelj Tasa Primary School in Niš

BUJANOVAC

On the International Day of Peace representatives of the School Department of Lillehammer Municipality in Norway held seminars on creating plans for social skills for the teachers of four schools in Bujanovac.

School Cooperation Project between schools from Lillehammer and Bujanovac was initiated in 2006.

Due to the active involvement of representatives of the School Department of Lillehammer municipality, cooperation between two primary schools from Lillehammer and four schools from Bujanovac has been successful in terms of professional exchange between the teachers. In Bujanovac schools, School Mediation was accepted as an alternative tool for conflict resolution and was recognized in the schools’ official documents: School Annual plans. Inter-ethnic relationships have been improved during the educational seminars and meetings organised by Nansen Dialogue Centre Serbia. Activities within School Cooperation Project fostered cooperation of teachers from Albanian and Serbian schools in relation to the School Mediation, but also in connection to the subjects they teach. They exchange subject programmes and consult with each other. Pupils from two ethnic groups got the chance to spend time together and realised that they share same interests. The local authorities’ representatives actively support the project by participating in the events, such as sports activities, opening of mediators’ club and the performance at the Cultural House prepared by the multi-ethnic group of teachers and pupils. Also, the small financial support was approved by the Municipal Council of Bujanovac municipality for mediators’ clubs in 4 schools. It is significant recognition of the project, appreciation of the teachers’ and pupils’ work invested in the process of mediation and acceptance of mediation as a good tool for understanding and resolving conflicts in schools. The Ministry of Education and Science of the Republic of Serbia supports the project as it is in line with the new Law on Education and with one of the main goals – reduction of violence in schools. The coordinator of the project regularly updates the Ministry's representatives on the developments within the project. Village schools from Levosoje and Veliki Trnovac actively participate in the project in 2011. Teachers-mediators from primary schools from Bujanovac run activities in their own schools and as well provide support to the colleagues working in the village schools.

Tatjana Popović, Project Coordinator, Lillehammer-Bujanovac School Cooperation Project, NDC Serbia

18

KRALJEVO

Učenički parlament Poljoprivredno-hemijske škole 21. septembra 2011. godine obeležio je Međunarodni dan mira. Tim povodom za sve učeničke parlamente srednjih škola organizovan je program u Narodnoj biblioteci ,,Stefan Prvovenčani“ u Kraljevu. U okviru programa prikazan je dokumentarni film „Mir jednog dana“ (Peace One Day), koji govori o načinu i putu uspostavljanja Dana mira kao međunarodnog praznika.

Nakon obraćanja pedagoga Aleksandre Jovankin i učenika Poljoprivredno-hemijske škole, svi učesnici imali su priliku da učestvuju u diskusiji i razmene ideje na koji način mogu da doprinesu izgradnji mira. Učenici su predlagali kako da preventivno deluju u svojim školama, kako da smanje nasilje i konstruktivno rešavaju sukobe. Ovaj pristup prezentovanja ideje mira dopao se učenicima, koji su predložili da se slična projekcija organizuje u njihovim školama. Učenički parlamenti predložili su akrivnosti poput tribina, radionica, akcija u zajednici, obuka vršnjačkih medijatora, koje bi doprinele ispunjenju zajedničkih ciljeva: nenasilnom rešavanju sukoba i obrazovanju za mir.

Koncept obrazovanja za mir podrazumeva: prevenciju nasilja, konstruktivno rešavanje sukoba, prevazilaženje predrasuda, stereotipa, uvažavanje različitosti, medijaciju, posredovanje u sukobima, multikluturalnost i sl. Aleksandra Jovankin, pedagog kaže: ''Kada sa mladima razgovarate na temu univerzalnih ljudskih vrednosti i onome što je važno za njih, retko kada spominju mir.

Objašnjenje leži u činjenici da mladi mir podrazumevaju kao nešto što je već prisutno i što ih okružuje. Međutim, mir potrebno graditi.'' Predstavnici učeničkih parlamenata predlagali su akcije koje sami, volonterski mogu da sprovedu u svojim školama. Naravno, realizacija sadržaja mirovnog obrazovanja i aktivnosti prevencije nasilja u školama mogu se realizovati i kroz redovnu nastavu, sekcije, sportska događanja, rad učeničkog parlamenta, radionice, tribine, rad vršnjačkih medijatora i sl.

Aleksandra Jovankin, pedagog Poljoprivredno-hemijske škole ''Dr Đorđe Radić'' iz Kraljeva

ULCINJ

Međunarodni dan mira u školi ,,Maršal Tito" u Ulcinju obilježen je na poseban način. Organizovana je dječja izložba na temu ,,Mir u svijetu" i otvoren Medijatorski kutak. Na otvaranju su bili prisutni Branka Kankaraš, samostalna savjetnica u Ministarstvu prosvjete i sporta, predstavnici roditelja, Opštine i MUP-a Ulcinj. Uvodni govor i pozdrav održali su Branka Kankaraš, samostalna savjetnica Ministarstva prosvjete i sporta, Martin Zadrima, direktor škole i Vesna Popov, učiteljica. Učenici su izveli dvije tačke na kojima je prezentovana medijacija. U pauzi je učenica Kristina Mjekaj na violini odsvirala „Menuet“.

Đuro Dabović, nastavnik istorije i građanskog v., OŠ „Maršal Tito“, Ulcinj

Školski medijatori u OŠ „Maršal Tito“, Ulcinj

19

KRALJEVO

Students' Parliament of the School of Agriculture and Chemistry celebrated the International Day of Peace on 21 September 2011. On that occassion, a programme was organised for Students' Parliaments of all secondary schools in Kraljevo at Stefan Prvovenčani National Library. As a part of the programme, a documentary called Peace One Day was screened. The documentary focuses on the activities and the background history of establishing the Day of Peace as an international celebration. After the opening speeches by pedagogue Mrs. Aleksandra Jovankin and the students of the School of Agriculture and Chemistry, all the students had an opportunity to discuss and exchange the ideas on how they could contribute to peacebuilding. The students proposed the ways of preventing conflicts in their schools and how to resolve conflicts constructively. This approach of presenting the ideas of peace was appreciated by the students and they proposed similar film screenings in their schools. Students' Parliaments proposed various activities, such as public forums, workhops, activities in the community and peer mediators' trainings, all of which would contribute to achieving the same goals: non-violent conflict resolution and education for peace.

The concept of Education for Peace covers the following: conflict prevention, constructive conflict resolution, overcoming of prejudices and sterotypes, mediation in conflicts, multiculturalism and similar topics. Mrs. Aleksandra Jovankin stated on this ocassion : "When you talk to young people about universal human values and what they consider important, peace is rarely mentioned.

This can be explained by the fact that they take peace for granted: it is present and it surrounds them. Nevertheless, peace needs to be built." Representatives of Students' Parliaments proposed the activities that they could organise in their schools on a voluntary basis. In a similar way, Peace Education contents and activities related to conflict prevention in schools can be implemented through regular school activities, sections, sports events, the work of Students' Parliaments, workshops, public forums and peer mediators' work and the similar.

Aleksandra Jovankin, pedagogue at Dr Đorđe Radić School of Agriculture and Chemistry in Kraljevo

ULCINJ

The International Day of Peace was celebrated in a special way at "Maršal Tito" Primary School in Ulcinj. A children's exhibition

titled "Peace in the World" was organised and a Mediator's Corner was opened. Mrs. Branka Kankaraš, an independent counsellor at the Ministry of Education and Sports, parents, municipality and police department representatives attended the opening ceremony. The opening speeches were given by Mrs. Kankaraš, the counsellor, Mr. Martin Zadrima, the school principal and Mrs. Vesna Popov, the teacher. The pupils had two performances during which mediation was presented. During the break, pupil Kristina Mjekaj played "The Menuet" on the violine.

Đuro Dabović, history and civic edu. teacher at "Maršal Tito" Primary School, Ulcinj

20

www.nansen-dialogue.net https://www.peaceportal.org/web/western-balkans-peacebuilding-community/home

Poziv za učešće na likovnom konkursu: FRIDTJOF NANSEN – čovek koji je gradio mir Nansen dijalog centar Srbija, kao deo Nansen dijalog mreže i Globalnog partnerstva za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC), poziva škole, nastavnike i učenike da učestvuju na likovnom konkursu „Fridtjof Nansen – čovek koji je gradio mir“, koji otvaramo povodom obeležavanja 150 godina od rođenja norveškog nobelovca, istraživača i humaniste Fridtjofa Nansena. Konkurs je otvoren od 21.9-31.10.2011. godine. Pozivamo sve zainteresovane učenike osnovnih i srednjih škola sa prostora Zapadnog Balkana (Srbija, Crna Gora, Hrvatska, Makedonija i Bosna i Hercegovina) da pošalju svoje likovne radove na temu: „Fridtjof Nansen – čovek koji je gradio mir“, tehnikom po sopstvenom izboru. Tema konkursa: „Fridtjof Nansen – čovek koji je gradio mir“. Dvanaest odabranih radova učenika iz celog regiona predstavljaće ilustracije dvanaest meseci mirovnog kalendara za 2012. godinu. Pobednici će biti potpisani na kalendaru, a biće im uručene diplome i simbolične nagrade. Ciljevi konkursa: - Upoznavanje učenika sa filozofijom, životom i radom Fridtjofa Nansena; - Promocija mirovnih i humanističkih vrednosti po kojima je Fridtjof Nansen živeo i radio; - Doprinos održivom miru i pomirenju u regionu Zapadnog Balkana. Uputstva za učenike nastavnike: - Na konkursu mogu da učestvuju svi učenici osnovnih i srednjih škola iz Srbije, Crne Gore, Hrvatske, Makedonije i Bosne i Hercegovine; - Format rada A4 – duža ivica je položena horizontalno, kraća ivica vertikalno, tehnika je slobodna. Radovi koji ne odgovaraju propozicijama neće ući u izbor za nagrađene radove.; - Učesnici konkursa radove mogu da pošalju poštom u Nansen dijalog Centar Srbija, Milentija Popovića 12/3, 11070 Novi Beograd, Srbija ili skenirane radove e-mailom na ljudigrademir@gmail.com u minimalnoj rezoluciji 300 dpi; - Uz rad je potrebno popuniti SAGLASNOST sa ličnim podacima (poseban dokument); - Konukurs se otvara povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Fridtjofa Nansena, 21. septembra, na Međunarodni dan mira i traje do 31. oktobra 2011. godine. Proces selekcije radova: U odabiru radova učestvovaće stručna komisija. Predsednik komisije biće akademski slikar. Konkurs su podržali Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije, Ministarstvo prosvjete i sporta Crne Gore, Ambasada Kraljevine Norveške u Beogradu i Globalno partnerstvo za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC).

Call for Arts Competition: FRIDTJOF NANSEN – The Man Who Was Building Peace Nansen Dialogue Centre Serbia, as part of the Nansen Dialogue Network and Global Partnership for the Prevention of Armed Conflicts (GPPAC) is inviting schools, teachers, pupils and students to take part in an arts competition titled Fridtjof Nansen – The Man Who Was Building Peace which is being launched on the occasion of the 150th anniversary of the birth of the Norwegian Nobel Peace Prize winner, explorer and humanitarian Fridtjof Nansen. The competition will be open from 21 September until 31 October 2011. We are inviting all interested participants from primary and secondary schools in the Western Balkan region (Serbia, Montenegro, Croatia, Macedonia, Bosnia and Herzegovina) to send in their artworks on the topic "Fridtjof Nansen – The Man Who Was Building Peace", using technique of their own choice. The topic of the competition: "Fridtjof Nansen – The Man Who Was Building Peace". Twelve selected artworks by students/pupils from the whole region will illustrate the 2012 twelve-month peace calendar. The calendar will feature the signatures of the winners, who will also be awarded certificates and symbolic prizes. Objectives of the competition: - To introduce students and pupils to the philosophy and life of Fridtjof Nansen; - To promote peace and humanistic values followed by Fridtjof Nansen; - To contribute to sustainable peace and reconciliation in the Western Balkan region; Instructions for students/pupils and teachers: - All students/pupils from primary and secondary schools in Serbia, Montenegro, Croatia, Macedonia, Bosnia and Herzegovina are eligible; - Artwork must be in A4 landscape format, in technique of participant's own choice (artworks not conforming to these rules will not be eligible to enter the selection process); - Competition participants can post their artworks to Nansen Dialogue Centre Serbia, Milentija Popovića 12/3, 11070 Novi Beograd, Serbia or e-mail the scans of their works at ljudigrademir@gmail.com at the minimum resolution of 300dpi; - The artwork must be accompanied by a filled-out letter of consent including personal information (separate document); - The competition is being launched on the occasion of celebrating 150th anniversary of Fridtjof Nansen's birth, on 21 September – International Peace Day and will be open until 31 October 2011. Selection process: The selection will be made by a professional committee. The chairperson of the Selection Committee will be an academic painter. The competition has been supported by the Ministry of Education and Science of the Republic of Serbia, Ministry of Education and Sports of Montenegro, Royal Norwegian Embassy in Belgrade and Global Partnership for the Prevention of Armed Conflicts (GPPAC).

Nansen Dialogue Centre Serbia

Milentija Popovica 12/3, Belgrade ndcserbia@nansen-dialogue.net

Tel: +381 11 21 30 306, Fax: +381 11 21 42 899

Nansen Dialogue Centre, Montenegro

Cetinjski put LAM. 1-2, 3/16, 81000 Podgorica Tel/fax; +382 20 290 094

www.ndcmontenegro@nansen-dialogue.net

WHAT IS IT? A web platform to support conflict prevention and peace building

WHY: To share information & knowledge about conflicts To facilitate communication & collaboration between organizations and individuals

Promoting non-violent and peaceful solutions www.peaceportal.org info@peaceportal.org