Leki stosowane w chorobach układu krążenia - umed.wroc.pl · 3 Najczęściej stosowane leki w chorobach układu krążenia • preparaty naparstnicy • leki dopaminergiczne •

1

Leki stosowane w chorobach Leki stosowane w chorobach układu krążeniaukładu krążenia

Ewa Jaźwińska-TarnawskaKatedra i Zakład Farmakologii Klinicznej

2

Najczęściej występujące schorzenia układu krążenia

• Choroba nadciśnieniowa• Choroba niedokrwienna serca/zawał• Zaburzenia rytmu serca• Niewydolność serca• Zaburzenia gospodarki lipidowej

3

Najczęściej stosowane leki w chorobach układu krążenia

• preparaty naparstnicy• leki dopaminergiczne• leki przeciwarytmiczne• blokery kanału wapnia• inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę –IKA• leki moczopędne• leki beta-adrenolityczne• antagoniści receptora angiotensynowego – sartany• leki przeciwlipemiczne: fibraty, statyny

4

Pojęcia:

• inotropizm,• chronotropizm• batmotropizm• dromotropizm

5

Regulacja czynności serca -inotropizminotropizm

Regulacja siły skurczu mięśnia sercaRegulacja siły skurczu mięśnia serca• „„+”+” inotropizm- zwiększenie siły skurczu

• „„-” -” inotropizm -zmniejszenie siły skurczu

6

Regulacja czynności serca- chronotropizmchronotropizm

Regulacja częstości pracy sercaRegulacja częstości pracy serca• „„+”+” chronotropizm- zwiększenie częstości

pracy serca• „„-” -” chronotropizm -zmniejszenie częstości

pracy serca

7

Regulacja czynności serca -batmotropizmbatmotropizm

Regulacja pobudliwości mięśnia sercaRegulacja pobudliwości mięśnia serca• „„+”+” batmotropizm- zwiększenie pobudliwości

serca• „„-” -” batmotropizm -zmniejszenie pobudliwości

serca

8

Regulacja czynności serca- dromotropizmdromotropizm

Regulacja szybkości przewodzenia Regulacja szybkości przewodzenia bodźcówbodźców

• „„+”+” dromotropizm- zwiększenie szybkości przewodzenia impulsów

• „„-” -” dromotropizm -zmniejszenie szybkości przewodzenia impulsów

9

Układ autonomicznyUkład autonomiczny

Układ wspólczulnywspólczulny i przywspółczulny są stale w stanie pobudzenia, a aktywność pracy serca stanowi wyraz chwilowej przewagi jednego z nich.

10

Układ współczulnyUkład współczulnyNerwy współczulne przyspieszają pracę serca Wydzielana jest noradrenalina, adrenalina, którenoradrenalina, adrenalina, które: 1. Zwiększają częstotliwość skurczów serca - (działanie chronotropowe +)2. Zwiększają pobudliwość mięśnia sercowego (działanie

batmotropowe +)3. Zwiększają szybkość przewodzenia stanu pobudzenia (działanie dromotropowe +)4. Zwiększają siłę skurczu mięśnia (działanie inotropowe +) wzrost objętości wyrzutowej i minutowej serca

11

Układ przywspółczulnyUkład przywspółczulny

Działanie układu przywspólczulnego ujawnia się przywspólczulnego ujawnia się poprzez aktywację poprzez aktywację nerwu błędnego z rdzenia przedłużonegoi wydzielanie acetylocholiny

AcetylocholinaAcetylocholina działa przeciwstawnie do noradrenaliny a jej działanie ogranicza się do wpływu na przedsionki serca,główny efekt to zmniejszenie częstotliwości skurczów serca - (ujemne działanie chronotropowe)

12

Aktywność pracy serca podlega równieżautoregulacji przez bodźce pochodzące od: presoreceptorów i baroreceptorówumiejscowionych w ścianach naczyń

W części tętniczej znajdują się:• w łuku aorty,• zatoce szyjnej i tętnicy nerkowej W części żylnej przy ujściu żył czczych do prawego przedsionka

13

Układ współczulny -receptory

• wpływ amin katecholowych (adrenaliny, noradrenaliny) i układu współczulnego zależy od receptorów, na które działają.

• są dwa zasadnicze rodzaje receptorów adrenergicznych:

• α - dzieli się na α1, α2, α3,

• β - dzieli się na β1, β2, β3,

14

Układ przywspółczulny- receptory

Działanie ujawnia się poprzez wpływa na dwa typy receptorów:

• muskarynowy – M1 , M2 , M3 , M4 , M5

• nikotynowy – N

15

Agonista

• Agonista-Agonista- substancja łącząca się z receptorem, wywołując reakcję w komórce.

• jest przeciwieństwem antagonisty, który łącząc się z receptorem, blokuje go nie wywołując reakcji

• antagonista blokuje także receptor przed aktywowaniem go przez agonistę

16

• Antagonista - substancja która łącząc się z receptorem, blokuje go nie wywołując reakcji.

17

Bradykardia

Bradykardia - stan kiedy częstość akcji serca wynosi poniżej 50 razy na minutę.

Leczenia wymaga tylko bradykardia objawowa, tzn. powodująca np. omdlenia, utraty przytomności.

18

Tachykardia

• Tachykardia inaczej częstoskurcz to

przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń

na minutę. Tachykardia nie zawsze jest objawem

choroby. Najczęściej akcja serca przyspiesza

wskutek zdenerwowania lub wysiłku fizycznego

(tachykardia zatokowa).

19

Leki działające inotropowo „+”

Stosuje się w niewydolności mięśnia sercowego 1/ glikozydy nasercowe 2/ leki dopaminergiczne• 3/ różne (glukoza, glukagon, kofeina, amrinon)

• 4/ inhibitory fosfodiesterazy

• 5/ leki uczulające na jony wapnia

• 6/ agoniści kanałów wapniowych

• 7/ antagoniści kanałów potasowych

20

Glikozydy nasercowe

• Digitalis (purpurea, lanata), Strofantus (gratus, Komb’e), Scilla maritima, Convalaria majalis, Adonis vernalis

• łączą się z białkami mięśnia serca- osłabiony mięsień serca może się silniej i wydatniej kurczyć

21

Glikozydy nasercowe – mechanizm działania

• hamują działanie pompy sodowo-potasowej

• powodują przez to zwiększenie stężenia wewnątrzkomórkowego sodu i wapnia, przez co wywierają dodatni efekt inotropowy (zwiększają siłę skurczów mięśnia serca)

• na czynność naczyń i serca działają bezpośrednio

i pośrednio, wpływając na układ nerwowy współczulny i przywspółczulny

22

Glikozydy nasercowe – mechanizm działania

Wpływają na układ przywspółczulny, aktywując go.

Zwiększenie napięcia nerwu błędnego zwalnia rytm

pracy serca.

23

Glikozydy nasercowe – farmakokinetyka

Glikozydy nasercowe dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego.

Cechują się dobrą dystrybucją w tkance mięśniowej.

Metabolizowane są w wątrobie, wydalane drogą nerkową (głównie digoksyna) i z żółcią (głównie digitoksyna)

24

Glikozydy nasercowe • uczulają mięsień serca na Ach

• w dawkach leczniczych działają tylko na serce

• w dawkach toksycznych powodują utrudnienie,

a nawet zatrzymanie akcji serca w skurczu

• działanie glikozydów zależy od stężenia K+ (↓↑) i

Ca++ (↑↑)

25

Glikozydy nasercowe -wskazania• niewydolność krążenia pochodzenia sercowego,• niewydolność krążenia z migotaniem

przedsionków i szybką czynnością komór,• częstoskurcz nadkomorowy, • blok przedsionkowo-komorowy, • napadowa tachykardia nadkomorowa • strofantyna- stosowana w ostrej niewydolności

krążenia (nie podaje się doustnie)

26

Glikozydy nasercowe- przeciwwskazania

• częściowy blok serca, • kiłowe i miażdżycowe zmiany aorty, • tętniak aorty, • wczesny okres zawału mięśnia sercowego, • hipokaliemia

27

Glikozydy nasercowe-przedawkowanie, objawy• bradykardia • nudności, wymioty • bólem brzucha, biegunka • zaburzenia percepcji barw (widzenie "na żółto") • zaburzenia świadomości, splątanie • zaburzenia rytmu serca: ekstrasystolia komorowa częstoskurcz komorowy częstoskurcz przedsionkowy z blokiem

28

Aminy katecholoweAminy katecholowe

29

Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina)

• katecholaminy, pochodne katecholu; substancje biologicznie czynne, są neuroprzekaźnikami i hormonami

• epinefryna (adrenalina), norepinefryna (noradrenalina) • działają na tkanki za pomocą receptorów adrenergicznych

typu α1 i α2 oraz typu β1 i β2. • adrenalina działa przede wszystkim za pośrednictwem

receptorów typu β1 i β2. • noradrenalina pobudza głównie α1 i α2, słabiej receptory

β1, a prawie wcale nie działa na receptory β2.

30

Aminy katecholowe- mechanizm działania

• w układzie nerwowym pełnią rolę neuroprzekaźników

• w układzie krążenia

zwiększają częstość i siłę skurczów serca oraz objętość tłoczonej przez serce krwi

powodują skurcz tętniczek w skórze, nerkach i trzewiach, a rozkurcz tętniczek mięśniowych i wieńcowych, co przystosowuje organizm do podjęcia obrony lub ucieczki w sytuacjach stresowych.

Objawem działania amin jest zwiększenie ciśnienia skurczowego i zmniejszenie ciśnienia rozkurczowego krwi.

31


• pobudzają rozkład zmagazynowanych substancji energetycznych - glikogenolizę i lipolizę oraz tworzenie glukozy w procesie glukoneogenezy, a także wykorzystywanie przez wątrobę mleczanów powstających w mięśniach (zwiększenie stężenia glukozy i kwasów tłuszczowych we krwi).

Glukoza i kwasy tłuszczowe są zużywane do uzyskiwania potrzebnej w sytuacjach stresowych energii

32


• zwiększają wentylację płuc, hamują agregację płytek

krwi, regulują uwalnianie reniny i pobudzają aktywność

ośrodkowego układu nerwowego

• adrenalina rozluźnia mięśnie gładkie przewodu

pokarmowego, oskrzeli i pęcherzyka moczowego, a

wywołuje skurcz mięśni przywłosowych

33

Adrenalina (epinefryna)

• bezpośrednio pobudza zarówno receptory α-, jak i β-

adrenergiczne, przez co wykazuje działanie

sympatykomimetyczne.

• wyraźny wpływ na receptory α widoczny jest wobec

naczyń krwionośnych, ponieważ w wyniku ich skurczu

następuje zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi

34

Adrenalina (epinefryna) c.d.

• przyspiesza czynność serca jednocześnie zwiększając

jego pojemność minutową, w nieznaczny sposób

wpływając na rozszerzenie naczyń wieńcowych; rozszerza

też źrenice i oskrzela, ułatwiając i przyśpieszając

oddychanie.

• hamuje perystaltykę jelit, wydzielanie soków

trawiennych i śliny oraz obniża napięcie mięśni gładkich

35

Adrenalina (epinefryna) - zastosowanie lecznicze

• podana dożylnie działa szybko, ale krótko i jest w tej postaci

stosowana przy reanimacji

• ma ona w tym zastosowaniu działanie pobudzające kurczliwość

mięśnia sercowego, poprawiające przewodnictwo bodźców w

sercu, a także poprawę skuteczności defibrylacji elektrycznej

• jest stosowana w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego

• w przypadkach napadów astmy oskrzelowej, kiedy nie pomaga

podawanie innych leków i występuje zagrożenie życia

• podana doustnie zostaje rozłożona przez soki trawienne i nie działa

36

Adrenalina (epinefryna) - zastosowanie lecznicze

• jest lekiem pierwszego rzutu w zatrzymaniu

krążenia niezależnie od mechanizmu

• jest lekiem preferowanym w leczeniu anafilaksji

(reakcji alergicznych) i lekiem drugiego rzutu w

leczeniu wstrząsu kardiogennego

37

Adrenalina (epinefryna) - działanie niepożądane

• objawy pobudzenia układu współczulnego: tachykardia,

zaburzenia rytmu serca, kołatania, dławica piersiowa, nadciśnienie

tętnicze, niepokój, drażliwość, bezsenność, bóle i zawroty głowy,

bladość powłok, drżenia, osłabienie

• zaburzenia oddawania moczu

• duszność, zaburzenia metabolizmu glukozy, pocenie, ślinienie

• ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, częstoskurczu

komorowego lub migotania komór

38

Noradrenalina (norepinefryna)

• działanie fizjologiczne noradrenaliny jest podobne, ale

mniej intensywne, do adrenaliny

• noradrenalina wpływa dwojako na układ krążenia:

zwęża naczynia obwodowe,

natomiast rozszerza naczynia wieńcowe w sercu

39

Noradrenalina (norepinefryna) c.d

• aktywuje głównie receptory α1, co powoduje skurcz

naczyń tętniczych i żylnych, podniesienie skurczowego i

rozkurczowego ciśnienia tętniczego oraz zmniejszenie

pojemności minutowej serca

• w znacznie mniejszym stopniu pobudza receptory β1 w

mięśniu sercowym, czego następstwem jest zwiększenie

częstotliwości rytmu serca oraz zwiększenie siły

skurczowej

40

Noradrenalina (norepinefryna)c.d

• na drodze odruchowej pobudza również nerw błędny,

zmniejszenie częstotliwości rytmu serca

• powoduje uogólniony skurcz naczyń krwionośnych,

zmniejszenie ukrwienia nerek, wątroby i mięśni szkieletowych

• nie zmniejsza przepływu wieńcowego

• pobudza receptory α w mięśniu macicy, działanie skurczowe

• stymulacja receptorów α w trzustce zmniejszenie wydzielania

insuliny

41

Noradrenalina (norepinefryna) - wskazania

• ostra obwodowa niewydolność krążenia

• wstrząs anafilaktyczny, septyczny, pourazowy (po wyrównaniu

hipowolemii czyli uzupełnieniu objętości krwi)

• reakcje anafilaktyczne polekowe i poprzetoczeniowe

• dodawana jest do środków znieczulenia miejscowego w celu

opóźnienia wchłaniania leku w miejscu podania

42

Noradrenalina (norepinefryna) - przeciwwskazania

• wstrząs hipowolemiczny

• choroby zakrzepowe

• stosowanie anestetyków wziewnych

• ciężkie niedotlenienie lub hiperkapnia (może wywołać

ciężkie zaburzenia rytmu serca)

• czas porodu

• należy zachować ostrożność u chorych przyjmujących

inhibitory MAO (mono-aminooksydazy)

43

Noradrenalina- działania niepożądane• objawy pobudzenia układu współczulnego: niepokój, drażliwość,

bezsenność, drżenia, osłabienie, bóle i zawroty głowy, bladość powłok,

nadciśnienie tętnicze, potliwość, zaburzenia rytmu serca, kołatania, bóle

zamostkowe, bradykardia

• martwica w miejscu wstrzyknięcia

• zaburzenia koordynacji czynności skurczowej macicy w czasie porodu

• w przypadku przedawkowania wzrost ciśnienia tętniczego, drgawki,

zaburzenia rytmu serca, krwotoczny udar mózgu

• rzadko: zaburzenia ukrwienia błony śluzowej przewodu pokarmowego,

skurcz tętniczek nerkowych, zwiększenie stężenia kwasu moczowego

44

Dopamina –mechanizm działania

• syntetyczny odpowiednik naturalnej aminy katecholowej,

prekursora norepinefryny

• działa zarówno w ośrodkowym, jak i obwodowym

układzie nerwowym: pobudza presynaptyczne i

postsynaptyczne receptory dopaminergiczne (DA1, DA2)

oraz receptory adrenergiczne α1 i β1, podobnie jak

epinefryna i norepinefryna

45

Dopamina -zastosowanie

• zamiast glikozydów nasercowych• stosowane w ostrej niewydolności krążenia • w małych dawkach stosowana u pacjentów z oligurią

(małą ilością wydalanego moczu)• w dawkach większych jako lek inotropowy,

zwłaszcza we wstrząsie kardiogennym i septycznym • po urazach i w niewyrównanej przewlekłej

niewydolności krążenia

46

Dopamina- działania niepożądane• niepokój • drżenie, nudności • kołatanie serca i zaburzenia rytmu• pozanaczyniowo podana wywołuje martwicę

tkanek (musi być podawana przez żyłę centralną)

• przeciwwskazania: nie wolno jej stosować u chorych z guzem chromochłonnym nadnerczy

47

Układ bodźcotwórczo-przewodzący

• - określona grupa komórek mięśnia sercowego, która ma zdolność do wytwarzania oraz przewodzenia rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.

48

Leki przeciwarytmiczne

Są to leki normalizujące zaburzenia rytmu serca, niektóre normalizują nieprawidłową częstość skurczów –częstoskurcz (tachykardia) lub rzadkoskurcz (bradykardia)

49

Leki przeciwarytmiczne –mechanizm działania

• mmechanizm działaniaechanizm działania leków przeciwarytmicznych polega na obniżaniu automatyzmu układu bodźcoprzewodzącego

• efekt kliniczny jest złożony i polega na wpływie tych leków na komórki mięśnia sercowego, układ autonomiczny i o.u.n. (ośrodkowy układ nerwowy)

50

Leki przeciwarytmiczne –mechanizm działania

• mmechanizmechanizm działania działania polega na wpływie przemieszczania się elektrolitów (Na) – zahamowaniu lub aktywacji pompy sodowej

51

Leki Leki przeciwarytmiczneprzeciwarytmiczne - - klasyfikacjaklasyfikacja

Leki można podzielić na określone grupy w zależności od przyjętego kryterium. Najczęściej stosowane są dwa podziały:

1. Podział Williamsa, uwzględniający kryteria elektrofizjologiczne

2. Podział kliniczny, uwzględniający cel zastosowania

52

Podział Williamsa (4 podstawowe grupy)

Grupa IGrupa I – leki hamujące pompę sodową –

stabilizują błonę komórkową, wywierają działanie

znieczulające miejscowo, dzieli się je na 3 podgrupy

• IA- chinidyna, prokainamid, dizopiramid, ajmalina –

53


• IB – lidokaina, meksyletyna, tokainid, fenytoina

• IC – propafenon, enkainid, flekainid, lorkainid

Leki IAIA najskuteczniej hamują złożone postacie niemiarowości.

54


• Grupa IIGrupa II – leki β-adrenolityczne – acebutolol, alprenolol,

atenolol, metoprolol, oksprenolol, pindolol, praktolol,

propranolol, sotalol, tymolol – są skuteczne we wszystkich

niemiarowościach, w których przyczyną jest wyzwalanie amin

katecholowych.

• są skuteczne w migotaniu przedsionków u chorych z niemiarowościami po zawale serca; zapobiegają częstoskurczowi komorowemu; mają ujemny wpływ inotropowy

55


• Grupa IIIGrupa III – amiodaron, bretylium wydłużają czas

trwania potencjału mięśni przedsionka i komór,

• hamują (amiodaron) automatyzm węzła zatokowego

56


Grupa IVGrupa IV – leki blokujące „wolne” kanały wapniowe – werapamil, diltiazem, nifedipina.

• werapamil hamuje przewodzenie, zwalania pracę sera.

• nifedypina może skracać okres refrakcji i stymulować przewodzenie, przyspiesza rytm serca.

• diltiazem zwalnia czynność serca.

57

Grupa IIIAmiodaronAmiodaron – działa antyarytmicznie, rozszerza naczynia

wieńcowe, zmniejsza zapotrzebowanie serca na tlen• zastosowanie: w leczeniu i zapobieganiu zaburzeń rytmu

komorowych i nadkomorowych• działania niepożądane: zaburzenia czynności tarczycy,

zaburzenia gastryczne, bezsenność, zaburzenia czynności o.u.n.

• przeciwwskazania: w bradykardii zatokowej, blokach przedsionkowo-komorowych

58

Grupa IV

leki blokujące kanał wapniowy

59

Blokery kanału wapnia – mechanizm działania

• powodują blokadę kanałów wapniowych w komórkach organizmu.

• kanały wapniowe są rodzajem receptora błonowego mogą zatem łączyć się ze specyficznymi substancjami zwanymi antagonistami, co prowadzi do zablokowania, lub zredukowania możliwości otwierania się tych kanałów

60

Blokery kanału wapnia – mechanizm działania

• obniżenie zdolności otwierania się kanałów wapniowych

powoduje zmniejszenie napływu jonów wapnia do komórki

i spadek ich wewnątrzkomórkowego stężenia.

• jony Ca2+ pełnią ważną funkcję w mechanizmie skurczu

mięśni, zablokowanie ich wnikania do komórki blokuje

możliwość kurczenia się mięśni i prowadzi do ich

rozluźnienia.

61

Blokery kanału wapnia – klasyfikacja

Klasa AKlasa AGrupa 1 - werapamiluGrupa 2 - nifedypinyGrupa 3 - dilitiazemu Klasa BGrupa 4 - flunaryzynyGrupa 5 - prenylaminy Grupa 6 - inne

62

Blokery kanału wapnia – zastosowanie Blokery kanału wapniowego stosuje się przede

wszystkim w leczeniu chorób układu krążenia, w których korzystne jest obniżenie ciśnienia

tętniczego. Leki z tej grupy są używane w terapii:Leki z tej grupy są używane w terapii:• nadciśnienia • dusznicy bolesnej • zaburzeniach rytmu serca• migreny

63

Blokery kanału wapnia – wskazaniawskazania

• zaburzenia rytmu serca (werapamil)• współistniejące z nadciśnieniem: • - choroba niedokrwienna serca • - przerost mięśni komory lewej (z wyjątkiem

nifedypiny)• - skurcz oskrzeli wywołany wysiłkiem fizycznym• - zaburzenia lipidowe• - cukrzyca• - dysfunkcja rozkurczowa komory lewej• - zespół Raynaud'a

64

Blokery kanału wapnia – przeciwwskazaniaprzeciwwskazania

• skurczowa niewydolność krążenia • - blok przedsionkowo- komorowy II lub III

stopnia (dotyczy werapamilu i diltiazemu)

65

Blokery kanału wapnia – niepożądane działania

Grupa werapamiluzaparciazaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-

komorowego i bloki przewodzenia, wolna akcja serca, zawroty głowy

rozszerzenie naczyń i następowy ból głowy i zaczerwienienie skóry

66

Blokery kanału wapnia – niepożądane działania

Nifedypina i pochodne dihydropirydynyNifedypina i pochodne dihydropirydynyrozszerzenie naczyń z następowym

zaczerwienieniem skóry, bólem głowy, kołataniem serca, hipotonia

obrzęki wokół kostek

67

Inhibitory konwertazy Inhibitory konwertazy angiotensyny (IKA)angiotensyny (IKA)

68

Inhibitory konwertazy angiotensyny – mechanizm działania

Hamowanie układu renina-angiotensyna-aldosteron (85-90%)

osoczowego tkankowego

69

Inhibitory konwertazy angiotensyny – mechanizm działania c.d.

Hamowanie katabolizmu bradykininy:

↑NO, ↑ PGI2, ↑ PGE2.

70

Inhibitory konwertazy angiotensyny- leki

Stosowane grupy leków:Stosowane grupy leków: inhibitory konwertazy zawierające grupę inhibitory konwertazy zawierające grupę

sulfhydrylową (SH) (kaptopryl) sulfhydrylową (SH) (kaptopryl)

proleki (enalapryl, kwinapryl, ramipryl, proleki (enalapryl, kwinapryl, ramipryl, cilazapryl, fozynopryl, peryndopryl)cilazapryl, fozynopryl, peryndopryl)

inhibitory konwertazy o przedłużonym działaniu inhibitory konwertazy o przedłużonym działaniu (enalapryl, lizynopryl)(enalapryl, lizynopryl)

71

ProlekProlek

Prolek - (ang. pro-drug) - to substancja o działaniu

leczniczym, która rozwija w pełni swoje działanie

dopiero w chwili, gdy ulegnie przemianom

metabolicznym w organizmie, natomiast sama nie jest

aktywna, lub jest wielokrotnie mniej aktywna od

powstałej substancji.

72

Inhibitory konwertazy angiotensyny – wskazania

• nadciśnienie tętnicze• niewydolność serca• współistniejąca z nadciśnieniem • - nefropatia z białkomoczem • - cukrzyca • - przerost mięśni komory lewej• - niewydolność krążenia • - zaburzenia lipidowe • - przebyty zawał mięśnia serca z niską frakcją

wyrzutu komory lewej

73

Inhibitory konwertazy angiotensyny –przeciwwskazania

• hipowolemia, • ciąża, • zwężenie tętnic nerkowych lub tętnicy

nerkowej u chorego z jedną nerką,• kaszel przed rozpoczęciem leczenia.

74

Inhibitory konwertazy angiotensyny – niepożądane działania

Związane z farmakologicznym działaniem leków:obniżenie ciśnienia tętniczego krwi – hipotensjaniewydolność nerek: stężenia mocznika, kreatyninyzwiększenie stężenia potasu we krwikaszel

75


Nie związane z farmakologicznym działaniem IKA

bezsenność, parastezje, bóle głowy, zmęczenie nudności, wymioty, zaparcia, zaburzenia smakuzaczerwienienie skóry, obrzęk naczynioruchowyfetotoksyczne: wielowodzie, niewydolność nerek

płodu, anuria

76


Nie związane z farmakologicznym działaniem IKA

zaburzenia hematologiczne: anemia aplastyczna

(kaptopril), agranulocytoza (kaptopril, enalapril),

trombocytopenia (kaptopril)

reakcje nadwrażliwości: eozynofila, zapalenie pęcherzyków płucnych, toczeń rumieniowaty

77

Leki beta- adrenolityczneLeki beta- adrenolityczne

78

Leki beta- adrenolityczne – mechanizm działania

• grupa leków działających na receptory β1 i β2 (antagoniści)

• działanie związane jest z zablokowaniem receptora beta-adrenergicznego co powoduje następujące efekty biologiczne:

w obrębie serca: zmniejszenie częstości akcji serca, spadek ciśnienia tętniczego krwi, zmniejszenie objętości wyrzutowej i minutowej serca, zmniejszenie zużycia tlenu przez mięsień sercowy, zwiększenie przepływu wieńcowego i poprawa odżywienia mięśnia sercowego

w obrębie naczyń krwionośnych: skurcz naczyń i zwiększenie oporu obwodowego,

w obrębie mięśni gładkich narządów wewnętrznych: skurcz (np. oskrzeli)

79

Leki beta -adrenolityczne- stosowane grupy leków

nieselektywne (pindolol, propranolol, sotalol, nadolol)

kardioselektywne (atenolol, metoprolol) hydrofilne (atenolol, nadolol) z własną aktywnością sympatomimetyczną (ISA)

(oksyprenolol, pindolol) alfa-beta-blokery (labetalol, karwedilol) beta-blokery rozszerzające naczynia (bisoprolol,

celiprolol)

80

Leki beta -adrenolityczne – podział

Nieselektywne Nieselektywne

• oksprenolol

• pindolol

• propranolol

• sotalol

• nadolol

81

Leki beta- adrenolityczne – podział

Selektywne Selektywne • metoprolol

• atenolol

• acebutolol

• betaksolol

• bisoprolol

• celiprolol

• nebiwolol

82

Leki beta- adrenolityczne – podział

Leki α- i β-adrenolityczneLeki α- i β-adrenolityczne

• labetalollabetalol

• karwedilolkarwedilol

83

Leki beta -adrenolityczne – wskazania

• nadciśnienie tętnicze

• choroba niedokrwienna serca

• nadkomorowe zaburzenia rytmu serca

• komorowe zaburzenia rytmu serca

• profilaktyka napadów migreny

• tachykardia zatokowa

84

Leki beta- adrenolityczne – przeciwwskazania

• bradykardia zatokowa

• blok przedsionkowo-komorowy II stopnia i blok

przedsionkowo-komorowy III stopnia

• wstrząs kardiogenny

• niewyrównana astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna

choroba płuc lub inna przewlekła choroba płuc

• niewyrównana niewydolność krążenia

• nasilone zaburzenia krążenia obwodowego

• angina Prinzmetala

85

Leki beta -adrenolityczne – niepożądane działania

• układ krążenia: bradykardia, niedociśnienie, zaburzenia rytmu serca (proarytmia: sotalol; torsades de pointes), zaburzenia przewodzenia wewnątrzsercowego (bloki przedsionkowo-komorowe, zaburzenia krążenia obwodowego

i mózgowego

86

Leki beta- adrenolityczne – niepożądane działania

• ośrodkowy układ nerwowy: uczucie zmęczenia, zawroty

głowy, bóle głowy, depresja, zaburzenia świadomości

• zaburzenia endokrynne: hiperglikemia, hipoglikemia

(cukrzyca - dysregulacja)

• układ moczowo-płciowy: zaburzenia seksualne,

impotencja, libido, zaburzenia w oddawaniu moczu

(nocne, częste, zatrzymanie)

87


• układ oddechowy: skurcz oskrzeli (nieselektywne,

zależny od dawki selektywnych), zaburzenia oddychania,

kaszel,

• układ mięśniowo-szkieletowy: bóle ścięgien, stawów,

mięśni, zapalenie ścięgien

88


• zaburzenia dermatologiczne: zaczerwienienie, świąd,

zaburzenia pigmentacji, łysienie plackowate

• zaburzenia w badaniach laboratoryjnych:

stężenia mocznika (propranolol),

stężenia transaminaz, fosfatazy alkalicznej, LDH

(propranolol, metoprolol)

89

Antagoniści receptora angiotensynowego – sartany

Sartany są dobrze tolerowanymi lekami. Przerwano leczenie z powodu działań niepożadanych:

u 2,3% chorych leczonych losartanem, walsartanem u 2,4% chorych leczonych olmesartanem, kandesartanem u 2,8% chorych leczonych telmisartanem u 3,3% chorych leczonych irbesartanem

90

Antagoniści receptora angiotensynowego – mechanizm działania

• blokowanie receptora angiotensynowego typu 1 (AT1)

• uniemożliwienie działania angiotensynie II uwalnianej przez

układ renina-angiotensyna-aldosteron,

• uniemożliwienie rozwoju objawów uzależnionych od

biologicznego działania angiotensyny, polegających na

skurczu naczyń krwionośnych, retencji sodu i płynów w

organizmie (zależnego od aldosteronu),

91

Antagoniści receptora angiotensynowego – sartany

Aktualnie zarejestrowane są następujące Aktualnie zarejestrowane są następujące sartany:sartany:

• losartan

• walsartan

• kandesartan

• telmisartan

• irbesartan

• eprosartan

• olmesartan

92

Antagoniści receptora angiotensynowego – sartany- wskazania

• nadciśnienie tętnicze i /lub z

niewydolnością serca

cukrzycą

mikroalbuminurią lub białkomoczem

przerostem lewej komory serca

• oraz w przypadku niepożądanych działań podczas stosowania inhibitorów enzymu konwerującego

93

Antagoniści receptora angiotensynowego – niepożądane działania

zmęczenie biegunki, zaparcia bóle mięśni zakażenia układu oddechowego

94

Leki działające na receptory alfa Leki działające na receptory alfa -ośrodkowo i obwodowo-ośrodkowo i obwodowo

95

alfa-BLOKERYalfa-BLOKERY

Stosowane grupy leków:Stosowane grupy leków: o krótkim działaniu (prazosyna)o krótkim działaniu (prazosyna) o przedłużonym działaniu (doksazosyna, terazosyna)o przedłużonym działaniu (doksazosyna, terazosyna)

Mechanizm działaniaMechanizm działania blokowanie postsynaptycznych receptorów alfa-blokowanie postsynaptycznych receptorów alfa-

adrenergicznych, co prowadziadrenergicznych, co prowadzi do rozszerzenia do rozszerzenia naczyńnaczyń

96


WskazaniaWskazania nadciśnienie tętnicze, można stosować w leczeniu

pierwszorzutowym lub gdy inne leki są przeciwwskazane lub nieskuteczne

nadciśnienie tętnicze z hiperlipidemią nadciśnienie tętnicze z przerostem stercza

Informacja użyteczna klinicznieInformacja użyteczna klinicznie::alfa-blokery mają tą dodatkową zaletę, że nie powodują

potencjalnie szkodliwych efektów metabolicznych, np. zwiększenia stężenia lipidów

97


PrzeciwwskazaniaPrzeciwwskazania• nie ma szczególnych przeciwwskazań

Działania niepożądaneDziałania niepożądane• hipotonia po pierwszej dawce (prazosyna)• zawroty głowy• osłabienie (męczliwość))

98

Leki o działaniu ośrodkowymLeki o działaniu ośrodkowym

Stosowane lekiStosowane lekimetylodopa klonidyna

Mechanizm działaniablokowanie ośrodkowych receptorów alfa-

adrenergicznych hamowanie czynności układu współczulnego

99


Wskazania w nadciśnieniu tętniczym dziś - rzadko dziś - rzadko stosowane ciąża astma gdy wszystkie inne leki zawiodły leki zawiodły

Informacja użyteczna klinicznienagłe odstawienie klonidyny powoduje nadmierny,

odruchowy wzrost ciśnienia krwi

100


Przeciwwskazania depresja porfiria

Działania niepożądane• nadmierne uspokojenie, depresja, skłonności i próby

samobójcze (można je maksymalnie ograniczyć stosując możliwie najmniejsze dawki)

• niedokrwistość autoimmunohemolityczna• suchość w ustach

101

Leki rozszerzające tętniczki o działaniu bezpośrednimLeki rozszerzające tętniczki o działaniu bezpośrednim

Stosowane leki hydralazyna (dihydralazyna) minoksydyl

Mechanizm działaniaMechanizm działania bezpośrednie działanie rozkurczające na mięśnie

gładkie naczyń

102

Leki rozszerzające tętniczki o działaniu bezpośrednimLeki rozszerzające tętniczki o działaniu bezpośrednim WskazaniaWskazania nadciśnienie tętnicze, można nieraz stosować w skojarzeniu z innymi

lekami, rzadko samodzielnie nadciśnienie tętnicze w ciąży ([Di]Hydralazyna - ostrożnie)

Przeciwwskazania:Przeciwwskazania: porfiria

Działania niepożądaneDziałania niepożądane tachykardia bóle głowy hirsutyzm (nadmierny porost włosów) (minoksydyl) zatrzymanie płynów zespół rzekomotoczniowy (dihydralazyna)

Leki moczopędneLeki moczopędne

Leki moczopędne- zastosowanie

• obrzęki sercowe, nerkowe, wątrobowe• stany zatrzymania elektrolitów (sodu-napięcie

przedmiesiączkowe; substancji azotowych – niewydolność wydzielnicza nerek)

• nadciśnienie (zmniejszenie ilości krwi krążącej)• zatrucia• w leczeniu niektórych postaci otyłości

Leki moczopędne- podział

• leki zwiększające wydalanie głównie wody – diuretyki

• leki zwiększające wydalanie soli mineralnych – sodu i chlorków - saluretyki


• w zależności od punktu uchwytu działania:– leki o głównie nerkowym punkcie uchwytu

• zwiększają przesącz pierwotny i hamują wchłanianie zwrotne

– leki o głównie pozanerkowym punkcie uchwytu działania

• działają na koloidy krwi i tkanki, powodują hydremię


• leki o głównie nerkowym punkcie uchwytu• metyloksantyny (teofilina, teobromina)• związki rtęci – merkurofilina• tiazydy – hydrochlorotiazyd• diuretyki pętlowe – furosemid, kwas etakrynowy• pochodne chinazoliny i indoliny – chlortalidon, indapamid,

kwas tienylowy• inhibitory anhydrazy węglanowej –acetazolamid• pochodne tiazyny – chlorazanil• surowce roślinne o działaniu moczopędnym

Leki moczopędne - leki o głównie

nerkowym punkcie uchwytu

Leki moczopędne -tiazydy

• hamują transport sodu i chloru w początkowym odcinku kanalika dystalnego nefronu, gdzie w warunkach fizjologicznych zwrotnemu wchłanianiu ulega 5-8% przefiltrowanego sodu.

• zastosowanie: obrzęki pochodzenia sercowego, nerkowego, wątrobowego, nadciśnienie samoistne i nerkowe, zespół napięcia przedmiesiączkowego

• mogą wywołać hipokaliemię (podaje się sole potasowe)• początek działania po 2h i utrzymuje się 6-12h

Leki moczopędne - tiazydy

• przeciwwskazania: ostra niewydolność nerek z bezmoczem, śpiączka

wątrobowa, zaburzenia elektrolitowe, ciąża; ostrożnie w cukrzycy i

dnie moczanowej

• interakcje: nasilają działanie hipotensyjne guanetydyny, rezerpiny,

metyldopy oraz środków zwiotczających kuraropodobnych

• działania niepożądane: uczulenie (pokrzywka, świąd), zaburzenia

elektrolitowe (hipokaliemia, hipernatremia), zaburzenia łaknienia,

nudności, bóle głowy, hipotonia ortostatyczna, zapalenie trzustki

Leki moczopędne- diuretyki pętlowe

Furosemid

– sulfonamid o silnym działaniu moczopędnym

– głównie hamuje wchłanianie zwrotne sodu a w niewielkim stopniu

potasu

– działa szybko (po wstrzyknięciu dożylnym po kilku minutach)

– najsilniejszy lek moczopędny

Leki moczopędne- diuretyki pętlowe Furosemid

– zastosowanie: obrzęki – obwodowe różnego pochodzenia,

nadciśnienie, diureza wymuszona, obrzęk płuc oraz obrzęk mózgu

– działania niepożądane: jest mało toksyczny; może wywołać

hipokaliemię odwodnienie, zagęszczenie krwi ze skłonnościami do

zakrzepów; rzadko alergiczne reakcje skórne, biegunkę,

zmniejszenie łaknienia, niekiedy hiperglikemię, hiperurykemie,

hiponatremię, osłabienie siły mięśniowej, kurcze mięśni,

upośledzenie słuchu, leukopenie, trombocytopenię

Leki moczopędne- diuretyki pętlowe

Furosemid– interakcje: nasila działanie leków hipotensyjnych i

środków zwiotczających, osłabia działanie leków przeciwcukrzycowych

– przeciwwskazania: bezmocz, niedrożność dróg moczowych, hipokaliemia, śpiączka wątrobowa, ciąża

– preparat: Furosemidum (p.o, i.v)

Leki moczopędne - diuretyki pętlowe

• Kwas etakrynowy– powoduje zahamowanie wchłaniania zwrotnego sodu w pętli

nefronu i kanalikach– zastosowanie: obrzęki związane z niewydolnością krążenia, zespół

nerczycowy, marskość wątroby– działania niepożądane: jest toksyczny; wywołuje zaburzenia

żołądkowo-jelitowe, drażni ścianę naczyń (stosuje się rozcieńczone roztwory), reakcje skórne, uszkodzenie słuchu (szum w uszach), zaburzenia elektrolitowe (odwodnienie, zasadowica, hipokaliemia, hipernatremia)

– przeciwwskazania: cukrzyca, ciąża, marskość wątroby

Leki moczopędne - diuretyki oszczędzające potas

• jest to grupa związków nie powodujących kaliurii; hamują wchłanianie zwrotne sodu w kanalikach dalszych

Spironolakton– związek steroidowy o budowie aldosteronu; działa antagonistycznie do

aldosteronu; hamuje wchłanianie zwrotne sodu (zwiększa się wydalanie sodu i wody z moczem)

– zastosowanie: obrzęki, aldosteronizm– działanie niepożądane: hiperkaliemia, zaburzenia rytmu serca, osłabienie

siły mięśniowej, parestezje, ginekomastia, zaburzenia miesiączkowania, wysypki, zaburzenia obrazu krwi

Leki moczopędne- diuretyki oszczędzające potas• Triamteren

– pochodna pterydyny działa j.w.– zastosowanie: obrzęki w przewlekłej niewydolności krążenia,

choroby wątroby, zespół nerczycowy, nadciśnienie• Amiloryd

– działa na dystalny odcinek kanalika nerkowego, zwiększa wydalanie sodu i chlorków oraz zmniejsza wydalanie potasu

– zastosowanie: obrzęki sercowe, nadciśnienie, marskość wątroby– działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, suchość w

jamie ustnej, hiperkaliemia, kurcze mięśniowe, splątanie, hipotonia ortostatyczna

– przeciwwskaznaia: hiperkaliemia, niewydolność nerek, ciąża, ostrożnie w cukrzycy

Leki moczopędne- niepożądane działania

• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

• zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej

• zaburzenia hemodynamiczne

• zaburzenia przemiany węglowodanowej, purynowej, lipidowej, układu wewnątrzwydzielniczego

• zaburzenia krzepnięcia krwi, czynności narządu słuchu, układu krwiotwórczego, układu immunologicznego

Leki moczopędne - niepożądane działania

• Diuretyki tiazydowe

układ krążenia: podciśnienie ortostatyczne, niedokrwienie

narządów (np. zawał kreski, ośrodkowego układu nerwowego

- przejściowe)

zaburzenia gospodarki wodno-elekrolitowej: stężenia potasu

(zaburzenia rytmu serca) i cynku w organizmie, stężenia

wapnia i sodu (obrzęki)

Leki moczopędne - niepożądane działania

• Diuretyki tiazydowe

zaburzenia gospodarki lipidowej ( stężenia cholesterolu i trójglicerydów)

zaburzenia gospodarki węglowodanowej (cukrzyca - dysregulacja)

ponadto: fotodermatozy, fofoalergie, toczeń rumieniowaty, toksyczna martwica skóry, zapalenia naczyń

Leki moczopędne - niepożądane działania • Furosemid hipokliemia hiponatremia hipomagnezemia zasadowica nieoddechowa objawy nietolerancji węglowodanów hipertriglicerydemia, CholC, LDL, VLDL hipowolemia reakcje alergiczne: pokrzywka, ostre śródmiąższowe

zapalenie nerek ototoksyczność

Leki moczopędne - niepożądane działania• Spironolakton - oszczędzający potas zaburzenia endokrynne: działanie antyandrogenne mężczyźni: - ginekomastia

- obniżenie libido

- impotencja

- oligospermia kobiety: - powiększenie gruczołów piersiowych

- zaburzenia miesiączkowania (zbyt częste

lub rzadkie miesiączki, brak miesiączki) hiperpotasemia

122

Statyny• inhibitory enzymu kontrolującego biosyntezę cholesterolu

(reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylokoenzymu A)

• zmniejszają pulę cholesterolu wewnątrz komórek, pobudza to

biosyntezę i aktywność receptorów komórek dla LDL. Cząstki te

są aktywnie wychwytywane przez komórki dla uzupełnienia

niedoboru cholesterolu wynikającego z zahamowania jego

biosyntezy przez statyny

123

Statyny

• hamują syntezę VLDL w wątrobie.

• obniżają stężenie cholesterolu całkowitego o 15-30%,

LDL-Ch o 20-40%, podwyższają natomiast stężenie

HDL-Ch o 5-10%.

• stwierdzono również, że po podaniu statyn stężenie

trójglicerydów zmniejsza się o 10-20%.

124

Statyny- mechanizm działania

1. Modyfikują strukturę śródbłonka poprzez:

– tworzenie się „twardszych” blaszek miażdżycowych,

– zmniejszenie liczby złogów lipidowych,

– zwiększenie puli kolagenu,

– zwiększenie liczby komórek mięśni gładkich,

– neowaskularyzację w błonie wewnętrznej.

125


2. Modyfikują czynność śródbłonka poprzez:– poprawę rozkurczu naczyniowego związanego z działaniem

tlenku azotu.

3. Osłabiają reakcję zapalną poprzez:– zahamowanie aktywności makrofagów oraz limfocytów T,– hamowanie produkcji wolnych rodników tlenowych przez

stymulowane makrofagi, co w następstwie zmniejsza zdolność tych makrofagów do modyfikacji oksydatywnej LDL-Ch.

126


4. Wpływają na układ hemostazy – (niejednorodnie) poprzez:

– hamowanie wydzielania czynnika tkankowego (kofaktor osoczowego czynnika VII),

– upośledzenie agregacji płytek przez obniżenie zawartości cholesterolu w błonach płytek,

– obniżenie biosyntezy tromboksanu w płytkach,

– zmniejszenie stężenia fibrynogenu w surowicy krwi,

– zmniejszenie lepkości krwi całkowitej.

127

Statyny- działania niepożądane

– zwiększenie aktywności transaminaz– miopatia i rabdomioliza (zwiększenie

stężenia CPK, haptoglobiny)– zaburzenia żołądkowe– objawy ze strony OUN (bóle głowy,

bezsenność),– wysypka skórna

128

Statyny- preparaty

– Lowastatyna

– Prawastatyna

– Simwastatyna,

– Fluwastatyna

– Atorwastatyna

129

Statyny- preparatySiła działania Lowastatyny i Prawastatyny jest podobna,

dwukrotnie silniej działa Simwastatyna, zaś czterokrotnie słabiej Fluwastatyna, która może obniżyć stężenie cholesterolu całkowitego o 55%, a trójglicerydy o 35%. Fluwastatyna daje najmniej działań niepożądanych, w związku z tym można ewentualnie próbować ją kojarzyć z fibratami.

Ponieważ synteza cholesterolu zachodzi w znacznej mierze w nocy stąd preferencja podawania statyn w czasie kolacji.

130

Fibraty• pochodne kwasu fibrynowego. • pobudzają lipazę lipoproteinową zwiększając w ten

sposób rozpad lipoprotein bogatych w trójglicerydy.• hamują syntezę VLDL oraz apoliporoteiny ApoB w

komórkach wątrobowych, zwiększają klirens LDL-Ch z krążenia poprzez aktywację receptora LDL i zwiększenie jego powinowactwa do LDL-Ch, zmieniają dystrybucję podfrakcji LDL-Ch z podtypu B na podtyp A (większe cząstki, mniej aterogenne).

131

Fibraty

• pochodne kwasu fibrynowego

• również mogą obniżać stężenie fibrynogenu

• podnoszą stężenie LDL-Ch u pacjentów z wysokimi stężeniami trójglicerydów

Fibraty obniżają stężenie trójglicerydów o około 50%, podwyższają HDL-Ch. o ok. 10-25%, obniżają stężenie LDL-Ch o około 15%.

132

Fibraty

Do grupy tej zalicza się: • Clofibrat, • Gemfibrozil, • Fenofibrat, • Bezofibrat, • Lifibrol. Fibraty nowszej generacji mają silniejszy

wpływ na LDL-Ch i mogą być podawane raz dziennie.

133

Zasady leczenia miażdżycy

• zahamowanie wchłaniania cholesterolu z jelit• zahamowanie syntezy cholesterolu w wątrobie• zwiększenie katabolizmu VLDL i LDL• zahamowanie wytwarzania bogatych w cholesterol

frakcji lipoprotein• zahamowanie syntezy VLDL• zahamowanie agregacji płytek krwi

Documents

Leki stosowane w chorobach układu krążenia - umed.wroc.pl · 3 Najczęściej stosowane leki w chorobach układu krążenia • preparaty naparstnicy • leki dopaminergiczne •