Predmet: ISTORIJA DIPLOMATIJECRNE GORENastavnik na predmetu: dr Radoslav Raspopovi, nauni savjetnik u Istorijskom institutu Crne Gore e-mail: rader 888@yahoo.comVrijeme za konsultacije: etvrtak od 12 do 14 asova u Istorijskom institutu CG, Bulevar revolucije 5, II sprat

Saradnik na predmetu: Almedina Vuki e-mail: vukicalmedina@yahoo.com

UVODNO PREDAVANJE1. Definicija predmeta izuavanja -Predmet izuavanja istorije diplomatije Crne Gore primjenjujui jednu od poznatih definicija, na primjer Iblerovo odreewe diplomatske istorije, onda bi ona mogli da kaemo da je u pitanju disciplina koja se bavi istorijom zbivanja i aktivnosti koje su se u prolosti opdigrale na polju spoqne politike izmeu organa za spoqnje predstavljanje Crne Gore i kabineta drugih drava.

- Sem toga s obzirom da je diplomatija je sredstvo odnosno jedno od sredstava spoljne politike izuavawe istorije diplomatije istovremeno podrazumijeva i poznavanje istorije spoljne politike posebno kada je rije o diplomatiji konkretnih drava u ovom sluaju Crne Gore.

UVODNO PREDAVANJE2. Vrijeme nastanka diplomatije Crne Gore - Istorija diplomatije Crne Gore mora se vezivati za nastanak subjekata kojih se ona neposredno tie, tj. za vrijeme stvaranja crnogorske drave. -U odnosu na glavne istoriske periode u razvoju istorije diplomatije, nastank i razvoj diplomatije Crne Gore odvijao u sasvim drugaijim istorijskim uslovima i sa drugaijim hronolokim granicama glavnih razvojnioh perioda.

UVODNO PREDAVANJE3.Izvori za prouavanje diplomatske istoriju Crne Gore -Osnovni izvori su akti proizali iz rad unutranjih organa za meunarodno predtsvlanje dlele se na one u matrijalnom i formalnom smislu.- Izvori materijalnom smisli su objektivene okolnosti. - Izvori u formalnom formalnom smisl to su: izvjetaji diplomatsko konzilarnih tijela Crne Gore; akti meunarodnog karaktera u kojima su sadrana naela meunarodnog prava, ukljuujui i bilateralnei multilateralne meunarodne ugovore Crne Gore kao i odluke meunarodnih kongresa i konferencija od znaaja za Crnu Goru.-Memoarska literatura i dnevnici, tampa i periodine publikacije

UVODNO PREDAVANJE 4. Peeriodizacija istorije diplomatije Crne Gore-Tri perioda u razvoju diplomatije u opte koji se razlikoju po poloaju diplomatskih predstavnika, odnosno njihovoj povremenosti ili stlnosti mogue je identifikovati i u istorijskom razvoju diplomatije Crne Gore-Spesifinost procesa dravnog konstituisawa Crne Gore uticala je da se u prvom i drugom periodu njene diplomatske istorije odravanje meunarodnih veza sa svijetom ne vri na osnovu realizacije prava spoljnjeg predstavljanja, koje posjeduju drave kao meunarodno priznati, suvereni, subjekti ve je ono uslovljeno velikim geostrategijskim znaajem, a zatim i rezultatima ostvarenim u oslobodilakoj borbi.

UVODNO PREDAVANJE 5. Osobenosti pojedinih perioda -Prvi period diplomatske istorije Crne Gore za koji je karakteristino povremeno slanje i primanje diplomatskih predstavnika obuhvata vrijeme od 1711. tj od uspostavljanja politikih veza sa Rusijom i traje do poetka XIX v.- Drugi period obuhvata vei dio XIX v.Paralelno sa povremenim javljauju i prvi oblici stalnog spoljnopolitikog predstavljanja.- U treem periodu ili periodu moderne diplomatije Crne Gore, kao preovlaujuii karakteristini su stalni oblici diplomatskog prestavljanja. U pravom smislu te rijei, o njemu moemo govoriti od meunarodnog priznanja Crne Gore na Berlinskom kongresu 1878. do jugoslovenskog jedinjenja 1918 god.

UVODNO PREDAVANJE6. Karakteristike Prvog perioda

- U prvim periodom diplomatske istorije Crna Gora je zvanino bila u sastavu Osmanskog carstva a forme diplomatskog djelovawa imale su karakter ad hoc diplomatije.- Prvie misija crnogorskih izaslanika ad -hoc karakter, na ruskom dvoru bile su posjete Gavrilo Miloradovi, a potom Mihailo Miloradovi i Ivana Albaneza, a 1715. i sam vladika Danlo otiao u Rusiju- Poslije uspostavqawa politikih veza sa Rusijom (1711) naroito su znaajne bile posjete crnogorskih vladika Danila, Save i Vasilija ruskom dvoruPolitiki kontakti s drugim velikim silama Rusijom i Austrijom, imali su prioritet u odnosu na Mletaku Republiku, zbog politike krize koju je ona preivljavala i njenih dobrih odnosa sa Osmanskim carstvom.

UVODNO PREDAVANJE7. Karakteristike drugog perioda-Sa poetkom XIX v. osim povremenih javljaju se i prvi oblici stalnog predstavljanja Crne Gore. Time poinje drugi period njene diplomatske istorije koji se poklapa sa poetcima stvaranj drave u Crnoj Gori.-Definitivno odstranjena osmanska vlast u Crnoj Gori i dijelu Brda bila je uslov nezavisnosti.

- Osim povremenih, tada se javljaju i predstavnici stalnog karaktera, ali ni jedan ni drugi vid spoljnjeg predstavljanja zemlje jo uvijek nijesu imali oblik meunarodno priznate prakse.

UVODNO PREDAVANJE8.Zadaci diplomatskog djelovanja Crne Gore-Kao sredstvo spoljnje politike diplomatija vidi rauna o vitalnim nacionalnim ili dravnim interesima.

-Glavni ciljevi i zadaci spoljne politike Crne Gore u XVII i najveim djelom XIX vijeku, bili su osloboenjenje od osmanske vlasti , sticanje nezavisnosti, teritorijalno irenje i ujedinjenje sa neosloboenim srpskim i drugim slovenskim narodima

-Nakon sticanja nezavisnosti 1878. cilj je bio ouvanje dravne samostalnosti i teritorijalno proirenje

UVODNO PREDAVANJE9. Elementi stalnosti u politikom predstavljanju Crne Gore u drugom periodu-Ruski konzulat u Kotoru (1804-1806).- Pokuaj osnivanja francuskog konzulata u Crnoj Gori 1807/1808. -Hrvat-bae, crnogorski kapetani, bili su zadueni za zatitu interesCrnogoraca koji su se nalazili na radu u Osmanskom carstvu-Crnogorski konzulat u Skadru i konzularna agencija u Kotoru.

UVODNO PREDAVANJE10. Sticanje meunarodnog priznanja - trei period diplomatske istorije Crne Gore -Na osnovu odluka Berlinskog kongresa, Crna Gora je od faktikog subjekta u meunarodnim odnosima postala i "drava u smislu meunarodnog prava".- Njegovo trajanje se poklapa s vremenom nezavisnog postojanja crnogorske drave-Pomak u ninu organizovanja unutranjih i spoljnih organa za odravanje meunarodnih odnosa,

UVODNO PREDAVANJE11. Razvoj unutranjih organa za spoljnje predstavljnje- Nakon reformi dravne uprave iz 1879. prvi put u praksu odnosa sa stranim zemljama, u okviru aparata izvrne vlasti, uvedena je posebna resorna sluba, -Odjeljemje za spoljne poslove, prvobitno jedinstvenog organa (Ministarstva), preuzelo je poslove koji su kasnije inili sutinu djelatnosti Ministarstva inostranih djela-Prethodno je 1874. osnovavana Knjaevske kancelarije za spoljne poslove (1874)-U ovom periodu Crna Gora osniva i svoje stalne diplomatske misije: u Carigradu(1879-1912), Beogradu (1913-1915), Parizu (1916-1921), Njujorku (1918-1921).- Paralelno sa diplomatskom, razvija se i mrea konzularnih predstavnitava u kojoj su brojano vie bili zastupqeni poasni nego karijerni konzuli.

UVODNO PREDAVANJE12. Razlike u odnosu na periodizaciju istorije razvoja istorije diplomatije u opte-Specifinost razvoja sva tri perioda istorije diplomatije Crne Gore bila je u okolnosti da je on od prve do posljednje faze ostvaren u periodu koji sa stanovita istorije diplomatije uopte vremenski pripada etapi moderne diplomatije.

- Najvea razlika u drugaijem karakteru subjekata koje se u jednom i u drugom sluaju pojavljuju

UVODNO PREDAVANJE 13. Znaaj meunarodnog priznanja-Meunarodno priznanje koje je Crna Gora dobila 1878, najprije mirom u San-Stefanu, a zatim i na Berlinskom kongresu, predstavlalo je kvalitativno nov momenat za organizaciju i domete njenog diplomatskog djelovanja

-Faktiko stanje dravnosti tek je poslije odluka Berlinskog kongresa u komunikacijama s drugim dravama poprimilo sve atribute suverenog djelovanja koje je podrazumijevalo i jednak pravni status Crne Gore s ostalim subjektima meunarodne zajednice

UVODNO PREDAVANJE

14. Prilike poslije meunarodnog priznanja-Odluke Berlinskog kongresa imperativno su nametnule potrebu raskida sa zateenim stanjem, odnosno uslovile sprovoenje reformi u aparatu vlasti i uspostavqanje institucionalnog mehanizma primjerenog uslovima novog vremena.

-Dravnim reformama na unutranjem planu odmah zapoetim (1879), a onda i kasnije nastavljenim (1903, 1905, 1914), pomaci, ma koliko znaajni, bili su relativno skromni. Osim stalno prisutne ekonomske nerazvijenosti zemlje, materijalne i kadrovske neosposobljenosti njene dravne slube, glavni uzrok tome ogledao se u injenici da one nijesu mijenjale apsolutistiki karakter vlasti knjaza, odnosno kralja Nikole