38
ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------------- TRNH THTHÚY BN TIN DBÁO THỜI TIT TRONG CHƢƠNG TRÌNH THỜI STRUYỀN HÌNH (Khảo sát Kênh VTV1 và Kênh VTC14 trong thi gian ttháng 12/2015 đến tháng 05/2016) Chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60 32 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ Ngƣời hƣớng dn khoa hc: TS. Trn Bảo Khánh Hà Nội 2016

I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

----------------------------------

TRỊNH THỊ THÚY

BẢN TIN DỰ BÁO THỜI TIẾT TRONG

CHƢƠNG TRÌNH THỜI SỰ TRUYỀN HÌNH

(Khảo sát Kênh VTV1 và Kênh VTC14 trong thời gian

từ tháng 12/2015 đến tháng 05/2016)

Chuyên ngành: Báo chí học

Mã số: 60 32 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Bảo Khánh

Hà Nội – 2016

Page 2: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 7

Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THÔNG TIN

DỰ BÁO THỜI TIẾT TRÊN TRUYỀN HÌNH ............................................. 17

1.1. Một số khái niệm cơ bản: ........................................................................ 17

1.1.1. Các khái niệm cơ bản: .................................................................. 17

1.1.2. Dự báo có các đặc điểm sau: ........................................................ 18

1.2. Vai trò của các bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình: ........................ 18

1.2.1. Tính cấp bách của biến đổi khí hậu tại Việt Nam ......................... 19

1.2.2. Biến đổi khí hậu ở Việt Nam đã trở thành vấn đề truyền thông lớn

và nhạy cảm ............................................................................................. 20

1.3. Vị trí, đặc điểm của bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình: ................ 22

1.3.1. Vị trí của bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình ....................... 22

1.3.2. Đặc điểm của bản tin dự báo thời tiết: ....................................... 23

1.4. Những tiêu chí của bản tin dự báo thời tiết: ............................................ 27

1.4.1. Về nội dung thông tin: ................................................................... 27

1.4.2. Về hình thức thể hiện: ................................................................... 27

1.4.3 Những yếu tố khác: ........................................................................ 28

1.5. Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................... 29

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÁC BẢN TIN DỰ BÁO THỜI TIẾT TRONG

CHƢƠNG TRÌNH THỜI SỰ TRÊN KÊNH VTV1 VÀ KÊNH VTC14 ...... 31

2.1. Thực trạng các bản tin dự báo thời tiết trong chƣơng trình thời sự trên sóng

VTV1 và Kênh VTC 14 ................................................................................... 31

2.1.1. Các bản tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1: .............................. 31

Page 3: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

2.1.2. Kênh VTC14 và các bản tin dự báo thời tiết trên Kênh VTC14

................................................................. Error! Bookmark not defined.

2.2. Khảo sát chất lƣợng thông tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1 và Kênh VTC

14 Error! Bookmark not defined.

2.2.1. Về nội dung thông tin: ................... Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Cách thức diễn đạt bản tin dự báo thời tiết:Error! Bookmark not

defined.

2.2.3. Thời lượng của các bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình nói

chung ....................................................... Error! Bookmark not defined.

2.2.4. Hàm lượng thông tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1 và VTC14

....................................................................... Error! Bookmark not defined.

2.2.5. Quy trình thực hiện bản tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1 và

VTC14: .................................................... Error! Bookmark not defined.

2.2.6. Ứng dụng khoa học kĩ thuật trong việc sản xuất và nâng cao

chất lượng bản tin dự báo thời tiết ....... Error! Bookmark not defined.

2.3. Hiệu quả thông tin của Bản tin dự báo thời tiết:Error! Bookmark not

defined.

2.3.1. Hiệu quả thông tin dự báo thời tiết qua góc nhìn của chuyên gia

dự báo khí tượng thủy văn và những người trong ngành: ............... Error!

Bookmark not defined.

2.3.2. Tác động của thông tin dự báo thời tiết từ các đơn vị cứu hộ, các

ngư dân ven biển miền Trung khi có Áp thấp nhiệt đới: ................. Error!

Bookmark not defined.

2.3.3. Hiệu quả Bản tin dự báo thời tiết nhìn từ những người trực

tiếp thực hiện. ......................................... Error! Bookmark not defined.

2.3.4. Tỷ lệ công chúng xem truyền hình và bản về Bản tin Dự báo thời

tiết tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí MinhError! Bookmark not

defined.

2.3.5. Những yếu kém trong Bản tin dự báo thời tiết của hai kênh VTV1

và VTC14: ............................................... Error! Bookmark not defined.

2.4. Tiểu kết chƣơng 2 .................................... Error! Bookmark not defined.

Page 4: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

CHƢƠNG 3: KINH NGHIỆM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG

BẢN TIN DỰ BÁO THỜI TIẾT TRÊN KÊNH VTV1 VÀ KÊNH VTC14

......................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.1. Bài học kinh nghiệm trong việc thực hiện Bản tin dự báo thời tiết ...... Error!

Bookmark not defined.

3.1.1.Bài học kinh nghiệm được rút ra từ các bản tin dự báo thời tiết của

chính của cả hai kênh truyền hình: ......... Error! Bookmark not defined.

3.1.2. Bài học kinh nghiệm từ cách làm bản tin dự báo thời tiết Kênh

VTV1, VTC14 và một số đài truyền hình khácError! Bookmark not

defined.

3.2. Giải pháp nâng cao chất lƣợng bản tin .... Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Tạo cơ sở pháp lý trong cung cấp, thực hiện, phát sóng các bản tin

dự báo thời tiết: ....................................... Error! Bookmark not defined.

3.2.2. Cải tiến chất lượng của các bản tin:Error! Bookmark not

defined.

3.3. Tăng tính chính chính xác của thông tin dự báo thời tiết từ chính các cơ quan

Dự báo khí tƣợng thủy văn:............................. Error! Bookmark not defined.

3.4. Đề xuất xây dựng fomat nhiều bản tin dự báo thời tiết chuyên biệt, bản tin

cảnh báo thời tiết thiên tai khi có các hiện tƣợng thời tiết xấu xảy ra: ... Error!

Bookmark not defined.

3.5. Xu thể chung của công tác Dự báo thời tiết và biện pháp nâng cao chất

lƣợng bản tin dự báo thời tiết trong các chƣơng trình thời sự truyền hình:

Error! Bookmark not defined.

3.6. Tiểu kết chƣơng 3 .................................... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ..................................................... Error! Bookmark not defined.

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 33

PHỤ LỤC

Page 5: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN
Page 6: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Biến đổi khí hậu : BĐKH

Dự báo thời tiết : DBTT

Khí tƣợng thủy văn

Khí tƣợng thủy văn quốc gia

Phát thanh truyền hình

Áp thấp nhiệt đới

Ngƣời dẫn chƣơng trình

Truyền hình Việt Nam

Kinh tế xã hội

: KTTV

: KTTVQG

: PTTH

: ATNĐ

: MC

: THVN

: KT - XH

Page 7: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ

(Biểu đồ 1: Đo lường khán giả xem truyền hình - Nguồn: Trung tâm Đo

kiểm và Dịch vụ phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử - Bộ Thông

tin và truyền thông) ............................................ Error! Bookmark not defined.

(Biểu đồ 2: Tỷ lệ Người Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh xem truyền

hình - Nguồn: Trung tâm Đo kiểm và Dịch vụ phát thanh, truyền hình và

thông tin điện tử - Bộ Thông tin và truyền thông)Error! Bookmark not

defined.

(Biểu đồ 3: Tỷ lệ Người Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh xem truyền

hình - Nguồn: Trung tâm Đo kiểm và Dịch vụ phát thanh, truyền hình và

thông tin điện tử - Bộ Thông tin và truyền thông)Error! Bookmark not

defined.

(Bảng 1: Tỷ lệ người dân theo dõi chương trình Dự báo thời tiết qua các

phương tiện truyền thông - Phiếu khảo sát 300 mẫu ngẫu nhiên ) ...... Error!

Bookmark not defined.

Page 8: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

8

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Mỗi sáng hàng triệu ngƣời chúng ta vặn radio và bật máy truyền hình để nghe

dự báo thời tiết. Phải chăng trời có mây nghĩa là có mƣa? Trời nắng ban mai có

nắng nguyên ngày không? Nhiệt độ tăng lên có làm tuyết và nƣớc đá tan không?

Một khi nghe dự báo thời tiết, chúng ta quyết định mặc quần áo nào và có nên

mang theo ô, dù hay không.

Thông tin dự báo thời tiết có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với sản xuất và

đời sống, nhằm phòng chống và hạn chế thiên tai, thiết lập kế hoạch sản xuất, khai

thác tiềm năng khí hậu... Thời tiết luôn luôn biến động so với giá trị trung bình

nhiều năm hoặc giữa năm này và năm khác. Ðộ chính xác của thông tin dự báo thời

tiết càng cao thì hiệu quả phục vụ càng lớn. Thời tiết ảnh hƣởng tới sức khỏe, đời

sống của cá nhân, việc dự báo kịp thời về tình hình thời tiết từ các cơ quan chức năng,

đặc biệt là các phƣơng tiện truyền thông đại chúng sẽ góp phần to lớn thúc đẩy cuộc

sống, sự phát triển của xã hội.

Nằm trong vùng nhiệt đới, ở rìa phía đông nam của phần châu Á lục địa, giáp

với biển Đông, nên Việt Nam năm nào cũng chịu ảnh hƣởng trực tiếp của kiểu khí

hậu gió mùa; có ba miền khí hậu chủ yếu, bao gồm: miền khí hậu phía Bắc, miền

khí hậu phía Nam, miền khí hậu Trung và Nam Trung Bộ. Chính những yếu tố ấy

mang đến kiểu khí hậu đặc trƣng và khó dự đoán của thời tiết nƣớc ta. Trong

những năm gần đây, thiên tai đã gây nhiều tổn thất về ngƣời, tài sản tác động xấu

đến môi trƣờng và sức khỏe ngƣời dân. Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia chịu

ảnh hƣởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu toàn cầu. Để đẩy mạnh công tác

Page 9: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

9

phòng, chống lụt bão và chủ động ứng phó với thiên tai, các chuyên gia nhấn mạnh

cần phải có những hành động nhanh chóng và quyết liệt hơn.

Ảnh hƣởng của biến đổi khí hậu các hiện tƣợng thời tiết cực đoan sẽ ngày

càng xảy ra nhiều và chúng ta cần phải có những giải pháp phòng ngừa trƣớc. Với

một đất nƣớc nằm sát biển nơi có nhiều cơn bão đổ bộ trong một năm, nơi chịu ảnh

hƣởng của gió Lào khô nóng ở các các mùa hè, mùa đông nhiệt độ có thể xuống

ngƣỡng âm độ ở các tỉnh vùng núi cao, xuất hiện băng tuyết và sƣơng muối… thì

việc nắm bắt kịp thời những biến đổi của thời tiết sẽ giúp công chúng điều chỉnh

cách sinh hoạt sao cho phù hợp và hơn nữa tránh những tổn thất trong nông nghiệp

cày cấy, đánh bắt, nuôi trồng thủy sản cũng nhƣ có thể tránh những tổn thất về tính

mạng. Công chúng cần những thông tin dự báo thời tiết để có thể phòng, tránh các

hiện tƣợng thời tiết cực đoan

Theo báo cáo tại Hội nghị trực tuyến của hơn 40 tỉnh, thành khu vực miền

Trung - Tây Nguyên và các tỉnh phía Bắc... Cụ thể từ đầu năm 2015 đến tháng

9/2015, số ngƣời chết do thiên tai chỉ còn 98 ngƣời chết, 112 ngƣời bị thƣơng… do

mƣa lũ so với mức 500 – 700 ngƣời nhƣ trƣớc đây. Trong khi đó hàng loạt các sự

cố bất thƣờng, cực đoan của thời tiết đã liên tiếp xảy ra trên phạm vi cả nƣớc... nếu

không dự báo kịp thời thì những thiệt hại này còn có thể tăng lên gấp nhiều lần.

Sự xuất hiện của những bản tin thời tiết trên các Kênh truyền hình ngày càng

nhiều, với tuần suất khá dày, thông tin sát với tình hình thời tiết đã giúp ngƣời dân

chủ động hơn trong việc phòng tránh, giảm thiểu thiệt hại.

Sự hấp dẫn của các bản tin dự báo thời tiết góp phần làm phong phú thêm các

thông tin báo chí. Các bản tin dự báo thời tiết hiện đang là một phần không thể

thiếu trong các chƣơng trình truyền hình của các Đài truyền hình từ Trung ƣơng

Page 10: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

10

đến địa phƣơng.

Năm 2014, chƣơng trinh mang tên Bản tin khẩn cấp về cơn bão Haiyan săp đô

bô vao Viêt Nam do Trung Tâm truyền hình Thời tiết và Cảnh báo thiên tai -

(WDB) làm tổ chức sản xuất đa vƣơt qua 9 tác phẩm khác và giành giải Tác phẩm

xuât săc cua Công đông khi tƣơng châu Âu (EMS). Khi siêu bão Haiyan đã đi qua

Philippines và tiến gân đên Việt Nam. Chính những thông tin này đã đáp ứng đƣợc

nhu cầu thông tin tức thời của công chúng tại thời điểm đó và những thông tin này

là một trong những thông tin nóng nhất, đƣợc thu hút nhiều ngƣời quan tâm, thậm

chí còn vƣợt cả những thông tin báo chí khác trên sóng truyền hình. Nhƣ vậy có

thể thấy rằng, tầm quan trọng của bản tin dự báo thời tiết ngày càng đƣợc các Kênh

truyền hình chú trọng và đông đảo ngƣời dân quan tâm.

Ngoài những lý do trên, hiện nay luận văn cũng hƣớng đến việc làm rõ thực

trạng của các bản tin dự báo thời tiết trên sóng truyền hình hiện nay (cụ thể là trên

Kênh VTV1 và VTC14), so sánh các bản tin giữa hai kênh với nhau để tìm ra

những ƣu điểm, nhƣợc điểm, từ đó đƣa ra các giải pháp, khuyến nghị để nâng cao

chất lƣợng bản tin dự báo thời tiết.

Với ý nghĩa vô cùng quan trọng và thiết thực, gắn trực tiếp với đời sống thậm

chí là sinh mệnh của ngƣời dân liên quan đến việc dự báo thời tiết trên các phƣơng

tiện thông tin đại chúng nói chung và trên truyền hình nói riêng là lí do để tôi lựa

chọn nghiên cứu đề tài "Bản tin dự báo thời tiết trong các chƣơng trình truyền

hình" (Khảo sát VTV1 và Kênh VTC14 năm 2015).

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu:

Dự báo thời tiết luôn luôn là vấn đề thông tin nóng, đƣợc quan tâm, đặc biệt là

thời gian trở lại đây khi diễn biến thời tiết có những biểu hiện bất thƣờng và khó

Page 11: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

11

dự báo, ảnh hƣởng đến đại bộ phận ngƣời dân trên cả nƣớc.

Mặc dù qua các năm các bản tin dự báo thời tiết luôn luôn đƣợc cải tiến để

nâng cao chất lƣợng dự báo sát với tính hình thực tế, đặc biệt là dự báo các hiện

tƣợng thời tiết cực đoan nhƣ bão, lũ lụt… Tuy nhiên, công tác dự thời tiết vẫn còn

những sai sót, chƣa đúng, thậm chí thông tin còn sai lệch ảnh hƣởng lớn đến cuộc

sống của ngƣời dân, gây bức xúc trong dƣ luận. Gần đây nhất là cơn bão số 1 vào

tháng 7 năm 2016. Khi dự báo bão số 1 vào Nam Định - Quảng Ninh, tại cuộc họp

12 tỉnh có khả năng bị ảnh hƣởng (chiều 26/7) không có tên Ninh Bình. Tuy nhiên,

chính Ninh Bình lại thiệt hại nặng. Nhiều ý kiến cho rằng, việc dự báo bão chƣa

chính xác, nhất là cƣờng độ, thời gian bão quần thảo trên đất liền, nên nhiều địa

phƣơng, ngành bị thiệt hại nặng.

Tại Hà Nội, cơ quan khí tƣợng cảnh báo có gió cấp 6, giật 7-8, riêng khu vực

Hà Đông có nơi cấp 9.

Vấn đề dự báo thời tiết cũng đã đƣợc khẳng định có tầm quan trọng lớn trong

đời sống xã hội, đƣợc thể hiện thông qua thảo luận, rút ra bài học từ nhiều hội thảo

chuyên ngành. Ngoài ra, xét về lĩnh vực báo chí, với sự hỗ trợ của khoa học công

nghệ, nhiều tờ báo in, phát thanh lẫn điện tử đều dành sự đặc biệt quan tâm đến vai

trò của truyền thông trong biến đổi khí hậu. Các bản tin chỉ mới dừng lại ở việc

thông tin chứ chƣa đi vào phân tích và chỉ dẫn cụ thể. Ngôn ngữ thể hiện mang tính

chuyên ngành, chƣa có sự biên tập kĩ lƣỡng cho gần gũi và dễ hiểu đối với đại bộ

phận công chúng có trình độ văn hóa trung bình.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận đƣợc vai trò của truyền thông trong việc dự

báo các thông tin thời tiết đã giúp phòng tránh thiên tai một cách chủ động, tích

cực. Đặc biệt là các bản tin dự báo thời tiết trên sóng truyền hình hiện nay, bám sát

Page 12: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

12

sự kiện, phóng viên có mặt trực tiếp tại hiện trƣờng để đƣa tin về bản tin thời tiết

đến công chúng xem truyền hình. Các thông tin về thời tiết cũng mang tính khách

quan, chân thực hơn, diễn biến của thời tiết cũng đƣợc đƣa tin đồng thời cùng sự,

hiện tƣợng đặc biệt là khi có bão đổ bộ vào đất liền. Công tác chuẩn bị đối phó với

bão tại các địa phƣơng bị ảnh hƣởng cũng đƣợc cập nhật liên tục, từ đó góp phần

nâng cao nhận thức của ngƣời dân về phòng tránh thiên tai.

Từ ý nghĩa đó, đã có những công trình liên quan đến việc dự báo thời tiết, tuy

nhiên để đi sâu vào việc phân tích các bản tin thời tiết trên sóng truyền hình hầu

nhƣ chƣa đƣợc đề cập nhiều. Đến thời điểm này hiện chỉ có một vài công trình liên

quan đến nội dung dự báo thời tiết đáng chú ý sau:

Luận văn của thạc sĩ Ngô Thị Phú Hoà - Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và

Nhân văn – Đại học quốc gia Hà Nội; Khoa Báo chí Chuyên ngành: Báo chí học;

Mã số: 60. 32. 01 bảo vệ năm 2011 với đề tài “Bản tin dự báo thời tiết” trên sóng

truyền hình các đài địa phƣơng Trung bộ (Khảo sát 3 đài PTTH Quảng Trị, Bình

Định và Bình Thuận trong 6 tháng cuối năm 2010).

Mục đích nghiên cứu luận văn của tác giả nhằm phác thảo thực trạng về công

tác dự báo thời tiết trên sóng truyền hình của các Đài địa phƣơng khu vực Trung

Bộ thông qua 3 đài: Quảng Trị, Bình Định, và Bình Thuận thể hiện qua các bản tin

dự báo hằng ngày cũng nhƣ những bản tin dự báo thiên tai mang tính cấp bách.

Trong khuôn khổ của đề tài tác giả cũng mong muốn nhận xét và đánh giá về ƣu

điểm và hạn chế của các bản tin dự báo thời tiết với ngôn ngữ đặc thù trên các Đài

truyền hình mà mình khảo sát, từ đó đƣa ra các ứng xử văn hóa tốt nhất với thời

tiết cũng nhƣ phòng chống thiên tai tại khu vực các tỉnh Trung Bộ.

Luận văn tác giả Phạm Thị Tuyết Mây – Trƣờng Đại học Khoa học Tự nhiên

Page 13: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

13

– Đại học Quốc gia Hà Nội; Khoa khí tƣợng và Khí hậu học; Mã số 60 44 8, về đề

tài “Đánh giá kết quả dự báo nhiệt độ và lƣợng mƣa của một số mô hình dự báo

thời tiết cho khu vực Việt Nam”. Trong luận văn của mình tác giả đƣa ra bài toán

đánh giá mức độ chính xác của mô hình hoặc mức độ sai khác giữa các sản phẩm

dự báo của mô hình với những kết quả quan trắc thực tế nhằm chỉ ra những ƣu

điểm, nhƣợc điểm của mô hình, giúp cho các chuyên gia nghiên cứu tìm kiếm các

giải pháp cải tiến, phát triển, nâng cao chất lƣợng dự báo của mô hình. Hơn nữa,

kết quả đánh giá dự báo có thể đƣa ra những thông tin giúp các nhà quản lý quyết

định có nên đầu tƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị để phát triển mô hình hay không.

Trong khuôn khổ của luận văn tác giả tập trung vào việc đánh giá chất lƣợng dự

báo 24h của nhiệt độ, lƣợng mƣa của hai mô hình dự báo thời tiết số đƣợc sử dụng

phổ biến hiện nayở Việt Nam là mô hình HRM và mô hình MM5.

Cuốn sách về "100 câu hỏi - đáp về các hiện tƣợng khí tƣợng thủy văn" do

Trung tâm khí tƣợng Thủy Văn quốc gia thực hiện để thực hiện nhiệm vụ "tuyên

truyền phổ biến kiến thức về khí tƣợng thủy văn" do Bộ Tài nguyên và môi trƣờng

giao năm 2008.

Cuốn "Truyền thông nông nghiệp, nông thôn, nông dân" do nhiều tác giả biên

soạn - Nhà xuất bản nông nghiệp. Là cuốn sách nêu lên những kinh nghiệm, kiến

thức quý báu cho một lĩnh vực truyền thông mới. "Truyền thông nông nghiệp,

nông thôn đã mở ra đƣợc cách cửa để toàn xã hội tìm hiểu vai trò của nông nghiệp

và thực trạng cuộc sống nông thôn, là nhịp cầu mang hình ảnh nông nghiệp, nông

thôn Việt Nam đến với bạn bè các nƣớc và quốc tế". Cuốn sách đã đề cập đến

nhiều khía cạnh của quá trình hoạt động truyền thông "Tam Nông".

Bên cạnh đó, nhiều diễn đàn, hội nghị, hội thảo khoa học về công tác dự báo

thời tiết trong và ngoài nƣớc cũng đƣợc đƣa ra để bàn thảo, mổ xẻ những vấn đề

Page 14: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

14

liên quan đến công tác dự báo thời tiết hiện nay. Đánh giá các tác động của biến

đổi khí hậu và sức khỏe con ngƣời vào ngày 23/11/2015, tại Trƣờng Đại học Y tế

công cộng (ĐHYTCC) đã diễn ra Hội thảo “Biến đổi khí hậu và sức khỏe”. Đây là

hội thảo quốc tế đƣợc tổ chức dƣới sự phối hợp giữa Trƣờng ĐHYTCC, Trƣờng

Đại học Y Hà Nội, Trƣờng Đại học Umea (Thụy Điển) và Trƣờng Đại học Gadjah

Mada (Indonesia) với mục tiêu chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu từ các nƣớc trong

khu vực về mối liên quan giữa biến đổi khí hậu và các vấn đề sức khỏe cộng đồng.

Bên cạnh đó, "Hội thảo quốc tế lần thứ hai về Các hiện tƣợng thời tiết cực

đoan trên nền khí hậu đang biến đổi ở các lục địa tiếp giáp biển" do Trƣờng Đại

học Khoa học Tự nhiên phối hợp với Đại học Kyoto, Nhật Bản đồng tổ chức diễn

ra từ ngày 23/8/2016 – 26/8/2016.

Tóm lại, trong và ngoài nƣớc đã có một số công trình, sách, báo, hội nghị,

diễn đàn… nghiên cứu về truyền thông về bản tin dự báo thời tiết, song chƣa có đề

tài nào đƣa ra đƣợc bức tranh tổng quan về truyền thông liên quan đến vấn đề dự

báo thời tiết trên truyền hình. Vì vậy, đề tài luận văn này, sẽ góp phần giải quyết

điều đó và đƣa ra những khuyến nghị và giải pháp cụ thể để nâng cao chất lƣợng

của các bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình, mà cụ thể là trên Kênh VTV1 và

Kênh VTC14.

3. Mục tiêu và nội dung nghiên cứu

3.1. Mục tiêu nghiên cứu:

Trên cơ sở tìm hiểu, phân tích, luận văn hƣớng đến các mục tiêu sau:

- Chỉ ra vai trò, tầm quan trọng của bản tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1

và VTC14

Page 15: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

15

- Đánh giá chất lƣợng của các bản tin dự báo thời tiết hiện nay trên Kênh

VTV1 và VTC 14

- Đƣa ra một số giải pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của các

chƣơng trình Dự báo thời tiết.

3.2. Nội dung nghiên cứu:

- Nghiên cứu, đánh giá tƣơng đối toàn diện về ƣu điểm và hạn chế của các

bản tin dự báo thời tiết với ngôn ngữ đặc thù trên kênh VTV 1 - Đài truyền hình

Việt Nam và Kênh VTC14.

- Khảo sát đánh giá thực trạng thông tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1 và

VTC14, chỉ rõ ƣu điểm , nhƣợc điểm và nguyên nhân.

- Xây dựng các giải pháp truyền thông để có thể nâng cao chất lƣợng của bản

tin theo hƣớng gần gũi, sát thực và dễ hiểu hơn đối với ngƣời dân.

Đây là cơ sở thông tin quan trọng để ngƣời dân thay đổi hành vi và nhận thức

tốt hơn về những thay đổi của thời tiết cũng nhƣ tự phòng chống thiên tai thông

qua các bản tin dự báo thời tiết.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu:

Luận văn tập trung nghiên cứu các bản tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1 -

Đài Truyền hình Việt Nam và Kênh VTC14. Đối tƣợng tác động là công chúng

xem truyền hình.

4.2. Phạm vi nghiên cứu:

Phạm vi khảo sát của luận văn là một số bản tin dự báo thời tiết trên Kênh

VTV1 trong thời gian 6 tháng từ tháng 12 năm 2015 đến tháng 5 năm 2016. Đây là

thời điểm có hiện hiện tƣợng thời tiết xảy ra, nắng nóng, mƣa bão bắt đầu xuất

hiện nhiều và đến cuối năm thì xuất hiện rét đậm, rét hại ở miền Bắc, khô hạn ở

miền Trung và Nam Bộ.

Page 16: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

16

Do đó, ngoài bản tin thời tiết hàng ngày, trong giai đoạn 6 tháng khảo sát, tác

giả sẽ có góc nhìn tƣơng đối toàn diện để phân tích kĩ lƣỡng về các bản tin dự báo

thời tiết, và các hiện tƣợng thời tiết bất thƣờng khác xảy ra trong thời gian ngắn

nhƣng có sức tàn phá lớn.

5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu:

5.1 Phương pháp luận:

Luận văn tiếp cận từ lý thuyết về lý luận chủ nghĩa Mác-Lê nin, tƣ tƣởng Hồ

Chí Minh, các quan điêm, đƣơng lôi lanh đao cua Đang , Nhà nƣớc về thông tin dự

báo thời tiết để xây dựng các luận cứ lý thuyết. Bằng phƣơng pháp quan sát thực

tiễn chúng tôi tìm các luận cứ thực tiễn để chứng minh, luận giải và qua đó đề xuất

giải pháp đổi mới “Bản tin dự báo thời tiết trong các chƣơng trình thời sự truyền

hình”.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong luận văn sử dụng kết hợp các phƣơng pháp nghiên cứu khoa học xã hội

và nhân văn nhƣ: thống kê, phân tích tài liệu sẵn có, tổng hợp. Cụ thể:

- Luận văn sử dụng thao tác phân tích tác phẩm báo chí, nghĩa là phân tích

các bản tin dự báo thời tiết trong ngôn ngữ truyền hình để đánh giá chính xác

thực trạng, cách chuyển tải thông tin của các đài truyền hình, từ đó đánh giá

hiệu quả thực tế của các bản tin dự báo thời tiết đối với công chúng nghe nhìn.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài:

- Về lý luận, luận văn mong muốn làm rõ vai trò của truyền thông trong việc

dự báo thời tiết và ứng phó với thiên tai mà cụ thể là của loại hình báo hình ở một

số đài quốc gia và khu vực. Về thực tiễn, luận văn mong muốn đúc kết từ thực tế

khảo sát để có thể đƣa ra mô hình dự báo thời tiết tốt nhất có thể, mục đích cuối

cùng vẫn là hƣớng tới phục vụ nhu cầu đƣợc dự báo thời tiết chính xác của khán

Page 17: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

17

giả, đây cũng là tiền đề để cải thiện tình hình kinh tế xã hội ở các tỉnh còn nghèo,

thông qua việc giảm đi những rủi ro do thời tiết gây ra.

- Kết quả luận văn sẽ đóng góp thêm một nội dung nghiên cứu mới trong lĩnh

vực thực hiện các bản tin dự báo thời tiết trên sóng truyền hình.

7. Kết cấu của Luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, Luận văn

kết cấu làm 3 chƣơng:

Chương 1: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thông tin dự báo thời tiết

trên truyền hình

Chương 2: Thực trạng các bản tin dự báo thời tiết trong các chƣơng trình

thời sự trên Kênh VTV1 và Kênh VTC14

Chương 3: Kinh nghiệm, giải pháp nâng cao chất lƣợng bản tin dự báo thời

tiết trên kênh VTV1 và Kênh VTC14

Page 18: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

18

Chương 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THÔNG TIN

DỰ BÁO THỜI TIẾT TRÊN TRUYỀN HÌNH

1.1. Một số khái niệm cơ bản:

1.1.1. Các khái niệm cơ bản:

+ Dự báo:

Dự báo là một khoa học và nghệ thuật tiên đoán những sự việc sẽ xảy ra trong

tƣơng lai, trên cơ sở phân tích khoa học về các dữ liệu đã thu thập đƣợc. Khi tiến

hành dự báo cần căn cứ vào việc thu thập, xử lý số liệu trong quá khứ và hiện tại

để xác định xu hƣớng vận động của các hiện tƣợng trong tƣơng lai nhờ vào một số

mô hình toán học (Định lƣợng). Tuy nhiên dự báo cũng có thể là một dự đoán chủ

quan hoặc trực giác về tƣơng lai (Định tính) và để dự báo định tính đƣợc chính xác

hơn, ngƣời ta cố loại trừ những tính chủ quan của ngƣời dự báo.

+ Thời tiết:

Thời tiết là trạng thái khí quyển tại một địa điểm nhất định đƣợc xác định

bằng tổ hợp các yếu tố: nhiệt độ, áp suất, độ ẩm, tốc độ gió, nắng, mƣa, sƣơng

mù,…

Thời tiết thƣờng dễ thay đổi trong một thời gian ngắn, có thể là một buổi, một

ngày hoặc vài ngày.

+ Khí hậu:

Khí hậu là thuật ngữ mô tả các trạng thái thời tiết đã từng xảy ra tại một nơi

nào đó trong một khoảng thời gian nhất định. Khác với thời tiết, khí hậu có tính ổn

định tƣơng đối.

+ Biến đổi khí hậu:

Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu diễn ra trong một khoảng thời gian

dài, do nguyên nhân tự nhiên hoặc hoạt động của con ngƣời.

Page 19: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

19

+ Khí nhà kính:

Bầu khí quyển của Trái đất chứa một số loại khí đặc biệt gọi là khí nhà kính,

vì cách mà chúng làm ấm Trái đất tƣơng tƣ nhƣ các ngƣời ta giữ nhiệt cho các ngôi

nhà làm bằng kính để trồng cây.

Khí nhà kính chủ yếu bao gồm: hơi nƣớc (H2O); cacbon đioxit (CO2); metan

(CH4); các khó CFC; các khí đi nitơ oxit (N2O); khí ozon trong tầng đối lƣu (O3);

những khí này giống nhƣ một chiếc khăn có độ dày vừa đủ, giúp giữ ấm cho Trái

Đất ở trong khoảng nhiệt độ thích hợp, khiến sự sống có thể phát triển và sinh sôi

nảy nở. Nếu không có những khí này, nhiệt từ Mặt trời sẽ không đƣợc giữ lại và bề

mặt Trái đất sẽ trở nên lạnh lẽo.

1.1.2. Dự báo có các đặc điểm sau:

- Không có cách nào để xác định tƣơng lai là gì một cách chắc chắn (tính

không chính xác của dự báo). Dù phƣơng pháp chúng ta sử dụng là gì thì luôn tồn

tại yếu tố không chắc chắn cho đến khi thực tế diễn ra.

- Luôn có điểm mù trong các dự báo. Chúng ta không thể dự báo một cách

chính xác hoàn toàn điều gì sẽ xảy ra trong tƣơng tƣơng lai. Hay nói cách khác,

không phải cái gì cũng có thể dự báo đƣợc nếu chúng ta thiếu hiểu biết về vấn đề

cần dự báo.

- Dự báo cung cấp kết quả đầu vào cho các nhà hoạch định chính sách trong

việc đề xuất các chính sách phát triển kinh tế, xã hội. Chính sách mới sẽ ảnh hƣởng

đến tƣơng lai, vì thế cũng sẽ ảnh hƣởng đến độ chính xác của dự báo.

1.2. Vai trò của các bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình:

Khí hậu Việt Nam nằm trong vành đai nội chí tuyến, quanh năm có nhiệt độ

cao và độ ẩm lớn. Phía Bắc chịu ảnh hƣởng của lục địa Trung Hoa nên ít nhiều

mang tính khí hậu lục địa. Biển Đông ảnh hƣởng sâu sắc đến tính chất nhiệt đới gió

mùa ẩm của đất liền. Khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm không thuần nhất trên toàn

lãnh thổ Việt Nam, hình thành nên các miền và vùng khí hậu khác nhau rõ rệt. Khí

Page 20: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

20

hậu Việt Nam thay đổi theo mùa và theo vùng từ thấp lên cao, từ bắc vào nam và

từ đông sang tây. Do chịu sự tác động mạnh của gió mùa đông bắc nên nhiệt độ

trung bình ở Việt Nam thấp hơn nhiệt độ trung bình nhiều nƣớc khác cùng vĩ độ ở

Châu Á.

Việt Nam có thể đƣợc chia ra làm hai đới khí hậu lớn: (1) Miền Bắc (từ đèo

Hải Vân trở ra) là khí hậu nhiệt đới gió mùa, với 4 mùa rõ rệt (xuân-hạ-thu-đông),

chịu ảnh hƣởng của gió mùa Đông Bắc (từ lục địa châu Á tới) và gió mùa đông

Nam, có độ ẩm cao. (2) Miền Nam (từ đèo Hải Vân trở vào) do ít chịu ảnh hƣởng

của gió mùa nên khí hậu nhiệt đới khá điều hòa, nóng quanh năm và chia thành hai

mùa rõ rệt (mùa khô và mùa mƣa).

1.2.1. Tính cấp bách của biến đổi khí hậu tại Việt Nam

Việc biến đổi khí hậu trong thời gian qua cũng đã gây cho nhiều địa phƣơng

trên cả nƣớc những thiệt hại nặng nề và ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là những

vùng có địa lý và khí hậu phức tạp (đồi núi, ven biển...). Việc phòng chống, đối

phó với biến đổi khí hậu là điều hết sức cần thiết.

Trung bình mỗi năm Việt Nam có 392 ngƣời chết và thiệt hại hơn 1% GDP do

các thảm họa liên quan đến biến đổi khí hậu.

Với địa hình đa dạng, đƣờng bờ biển dài và các đồng bằng sông rộng lớn, hoạt

động nông nghiệp Việt Nam là những lĩnh vực đang phải chịu ảnh hƣởng lớn từ

những thay đổi của khí hậu cùng các thảm họa tự nhiên nhƣ bão, lụt, hạn hán.

Vì vậy, có 2 vấn đề đặt ra:

- Thứ nhất là làm giảm tác động của biến đổi khí hậu đến các lĩnh vực đời

sống

- Thứ hai là thích ứng với khí hậu.

Những ảnh hƣởng của biên đổi khí hậu ở Việt Nam thực tế đang diễn ra nhanh

hơn nhiều so với dự báo và diễn biến khó lƣờng. Mƣa, tố, lốc, hạn hán, xâm nhập

mặn diễn ra thƣờng xuyên va ngày càng khốc liệt hơn trên khắp các vùng, miền đất

Page 21: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

21

nƣớc ta, gây thiệt hại nặng nề và tiếp tục đe dọa nghiêm trọng đến sản xuất và đời

sống của nhân dân.

Chính vì vậy, việc dự báo thời tiết là dự báo quan trọng bởi vì nó cung cấp

thông tin nhằm bảo vệ cuộc sống con ngƣời cũng nhƣ tài sản và các hoạt động

ngoài trời, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp và khai thác thủy, hải sản và làm

muối...

1.2.2. Biến đổi khí hậu ở Việt Nam đã trở thành vấn đề truyền thông lớn và

nhạy cảm

Trái đất nóng lên, nƣớc biển dâng cao và biến đổi khí hậu đến nay không còn

là vấn đề riêng của một nƣớc nào mà đó là vấn đề chung, là trách nhiệm của toàn

cầu. Các quốc gia trên thế giới đang rất nỗ lực xây dựng và thực hiện các hành

động chiến lƣợc nhằm thích ứng với sự nóng lên toàn cầu, ngăn ngừa và hạn chế

tác động của các hiện tƣợng khí hậu cực đoan do biến đổi khí hậu nhƣ nƣớc biển

dâng.

Biến đổi khí hậu đang thu hút sự quan tâm của nhiều quốc gia do những ảnh

hƣởng hiện nay và hiểm họa trong tƣơng lai đối với xã hội loài ngƣời. Các hiện

tƣợng khí hậu dị thƣờng và thiên tai liên tục diễn ra ở nhiều vùng trên thế giới.

Báo cáo “Ảnh hƣởng của mực nƣớc biển dâng cao đối với các nƣớc đang phát

triển: Phân tích so sánh” của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố đầu năm 2007 cho

biết: Mực nƣớc biển chỉ cần dâng thêm 1m thì sẽ gây hiểm họa lớn đối với các

nƣớc có vùng dân cƣ và đời sống kinh tế tập trung ở các vùng đồng bằng thấp ở

ven biển. Theo Báo cáo Tình trạng môi trƣờng biển của Chƣơng trình hành động

toàn cầu thuộc UNEP (2006), thì hiện nay, gần 40% dân số thế giới sống tại các

vùng ven biển hẹp (chỉ chiếm 6,7% diện tích bề mặt Trái Đất) và phụ thuộc vào

nguồn tài nguyên thiên nhiên. Mật độ dân số tại khu vực bờ biển có thể tăng từ 77

ngƣời/km2 năm 1990, lên tới 115 ngƣời/km2 năm 2025.

Page 22: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

22

Từ năm 1994 đến 2013, theo thống kê rủi ro lâu dài do biến đổi khí hậu, Việt

Nam đứng thứ 7 trên toàn cầu với trung bình mỗi năm có 392 ngƣời chết và thiệt

hại hơn 1% GDP do các thảm họa liên quan đến biến đổi khí hậu.

Trong vấn đề về thích ứng với sự biến đổi khí hậu và nƣớc biển dâng ở Việt

Nam Mới đây, tại Hội nghị Trung ƣơng 7 khóa XI của Đảng cũng đã chỉ ra và

hƣớng đến những giả pháp cụ thể:

Chính phủ đã ra Nghị quyết số 60/2007/NQ-CP chỉ đạo các bộ, ngành liên

quan xây dựng Chƣơng trình Mục tiêu Quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu toàn

cầu, kêu gọi sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế cho chƣơng trình này. Chƣơng trình

đã xây dựng chính sách của quốc gia trong giảm nhẹ và thích ứng, lồng ghép vào

các chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội ở từng ngành từng địa phƣơng và các cam

kết quốc tế.

Đúc rút kinh nghiệm của các nƣớc và căn cứ vào thực tiễn, Việt Nam đã xây

dựng và triển khai tích cực năm nhóm giải pháp chủ yếu:

- Một là, nhóm giải pháp về chiến lƣợc, chính sách gồm: xây dựng, bổ sung,

sửa đổi các chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức quản lý, tổ chức thực

hiện Công ƣớc về Biến đổi khí hậu, Nghị định thƣ Ky-o-to và Cơ chế Phát triển

sạch (CDM). Biến đổi khí hậu đƣợc coi là vấn đề vừa có tính trƣớc mắt, vừa có

tính lâu dài, phức tạp và liên quan đến tất cả các ngành, trên phạm vi khu vực và

toàn cầu.

- Hai là, nhóm giải pháp về khoa học và công nghệ nhằm đạt đƣợc các kết

luận khoa học làm cơ sở cho việc hoạch định các quy hoạch, chiến lƣợc và chính

sách cho sự phát triển bền vững.

- Ba là, nhóm giải pháp về tài chính nhằm tạo quỹ phục vụ cho các biện pháp

làm sạch môi trƣờng, ứng phó với biến đổi khí hậu. Có cơ chế để tăng nguồn lực

tài chính trong nƣớc và mở rộng khả năng tiếp cận những nguồn tài chính khác, hỗ

trợ cho việc triển khai các hoạt động bảo vệ môi trƣờng nhƣ: Chƣơng trình Tín

Page 23: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

23

dụng Xanh do các ngân hàng nƣớc ngoài tại Việt Nam cung cấp, Quỹ Bảo vệ Môi

trƣờng Việt Nam, Quỹ Tín dụng Xanh do Chính phủ Thuỵ Sĩ tài trợ, Quỹ

DANIDA của Chính phủ Đan Mạch, Chính phủ Hà Lan, Quỹ Môi trƣờng toàn cầu

Ngân hàng Thế giới.

- Bốn là, nhóm giải pháp nâng cao năng lực thông tin và truyền thông. Đây

đƣợc coi là giải pháp quan trọng để nâng cao nhận thức của cộng đồng về biến đổi

khí hậu ở Việt Nam để có cách thích ứng. Cần đẩy mạnh truyền thông để ngƣời

dân nhận thức đƣợc biến đổi khí hậu là vấn đề hiện hữu, là mối đe dọa trực tiếp

đến sức khỏe và cuộc sống của con ngƣời.

- Năm là, nhóm giải pháp tăng cƣờng hợp tác quốc tế về ứng phó với biến đổi

khí hậu. Tăng cƣờng hợp tác với các nƣớc, các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực biến

đổi khí hậu và cơ chế phát triển sạch để đạt đƣợc các thỏa thuận hợp tác. Tiếp tục

đẩy mạnh hợp tác tài chính, công nghệ và xây dựng năng lực trong thời kỳ hậu Ky-

o-to, tích cực tham gia các cuộc hội thảo, hội nghị và đàm phán quốc tế về các vấn

đề liên quan đến biến đổi khí hậu.

1.3. Vị trí, đặc điểm của bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình:

1.3.1. Vị trí của bản tin dự báo thời tiết trên truyền hình

Có thể nhận định, bản tin dự báo thời tiết đã trở thành thƣơng hiệu của nhiều

Kênh truyền hình trong đó rõ rét hơn cả là Kênh VTC14, chƣơng trình quen thuộc

không thể thiếu của khán giả VTV1.

Không chỉ riêng kênh VTV1 và VTC14 mà nhiều kênh truyền hình từ Trung

ƣơng đến địa phƣơng đều dành những khung "giờ vàng" sau chƣơng trình thời sự,

hoặc những khung giờ có lƣợng khán giả xem đông đảo để phát sóng bản tin Dự

báo thời tiết.

Page 24: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

24

Các bản tin dự báo thời tiết đa số đều không đƣợc Pr, quảng bá, hoặc giới

thiệu để tăng lƣợng rating của khán giả xem truyền hình, song luôn dành đƣợc sự

quan tâm đặc biệt của ngƣời xem.

Các Kênh Truyền hình lớn xem bản tin Dự báo thời tiết là một phần không

thể thiếu trong khung chương trình hằng ngày, và luôn dành một số khung giờ

cố định để phát sóng các bản tin dự báo thời tiết.

Sự quan tâm và đầu tư cho bản tin dự báo thời tiết về cả nội dung và hình

thức ngày càng được chú trọng, cụ thể là những bản tin thời tiết mới được ra

đời, format chương trình có sự thay đổi, sự đầu tư về khoa học kĩ thuật cũng

được quan tâm nhiều hơn để cho ra đời những bản tin dự báo thời tiết sống

động, hấp dẫn và chân thực hơn.

1.3.2. Đặc điểm của bản tin dự báo thời tiết:

Mỗi tác phẩm truyền hình đều có những đặc điểm riêng tùy thuộc vào nội

dung và cách thức mà nó thể hiện. Nếu chỉ xét trên phƣơng diện quá trình làm ra

một tác phẩm, để sáng tạo một tác phẩm truyền hình nói chung và dự báo thời tiết

nói riêng đòi hỏi rất công phu, đó là một đứa con tinh thần của cả một tập thể, đội

ngũ cố vấn nội dung, biên tập viên, ngƣời dẫn chƣơng trình, và những ngƣời làm

kỹ thuật tiền kì và hậu kì, sản phẩm đó thể hiện ý kiến thống nhất của từng thành

viên trong cả một e-kip thực hiện bản tin.

Bản tin dự báo thời tiết mang những đặc điểm chung của thể loại báo chí

truyền hình:

- Tính thời sự:

Tính thời sự là đặc điểm chung của báo chí. Nhƣng thông qua truyền hình với

tƣ cách là một phƣơng tiện truyền thông đại chúng hiện đại, các thông tin dự báo

thời tiết có khả năng thông tin nhanh chóng, kịp thời hơn so với các loại phƣơng

tiện khác.

Page 25: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

25

Thông tin dự báo thời tiết luôn mới, không có sự lặp đi lặp lại

- Ngôn ngữ đặc trƣng của bản tin dự báo thời tiết trên sóng truyền hình là hình

ảnh và âm thanh:

Trƣớc hết nói đến truyền hình ngƣời ta có thể hiểu đơn giản đó là kỹ thuật

truyền tín hiệu bằng hình ảnh và âm thanh đến với ngƣời xem, thị giác, thính giác

của con ngƣời đƣợc tác động bởi những hình ảnh chuyển động và những âm thanh

sống động trên màn hình. Đây đƣợc coi là thế mạnh lớn nhất của truyền

hình. Truyền hình chuyển tải thông tin bằng hình ảnh động và âm thanh. Nếu so

sánh với các loại hình truyền thông đại chúng khác, truyền hình sử dụng tổng hợp

tất cả các loại hình truyền thông có trong báo, phát thanh, phim ảnh… và thể hiện

sự vƣợt trội hơn hẳn của nú.

Chúng ta không thể phủ nhận vai trò to lớn của sách,báo và các loại tạp

chí… trong việc nâng cao dân trí, tuy nhiên do dung lƣợng tri thức lớn, số trang in

lớn nên đọc sách, báo phải có thời gian, sách cũng kén chọn công chúng.

Ngƣời đọc sách, báo không những phải biết chữ mà còn phải có trình độ văn

hoá ở mức nhất định, các ký hiệu thông tin của báo đơn điệu, chỉ có chữ viết và

hình ảnh tĩnh,nếu kỹ năng xử lý thông tin bằng ngôn ngữ không cao và kỹ thuật

trình bày, in ấn không bắt mắt sẽ hạn chế tính hấp dẫn, tính cập nhật thông tin và

tri thức trong sách, báo không cao,nhất là trong điều kiện kinh tế thị trƣờng và tốc

độ phát triển nhanh của khoa học - công nghệ.

Trong truyền hình thì hình ảnh chủ yếu và đặc trƣng là hình ảnh động về hiện

thực trực tiếp. Ngoài ra truyền hình còn sử dụng các loại hình ảnh tĩnh nhƣ ảnh tƣ

liệu, mô hình, sơ đồ, biểu đồ, chữ in. Bằng kĩ thuật dựng hình ngƣời ta có thể dựng

các hình ảnh động ở một khuôn hình đặc biệt cần thiết nào đó để biến thành một

hình ảnh tĩnh nhằm nhấn mạnh, khắc họa một đặc điểm, một ý nghĩa cụ thể.

Âm thanh là một trong những yếu tố quan trọng nhất của truyền thông tin tức

truyền hình.Âm thanh trong truyền hình bao gồm: lời nói của con ngƣời, âm nhạc,

Page 26: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

26

tiếng động và các âm thanh của hiện trƣờng ghi hình nhƣ gió, mƣa, sấm, tiếng kêu

của muông thú, tiếng hút của chim, tiếng xe chạy, tiếng vụ nổ của bom đạn, tiếng

ồn ào của đám đụng… Trong các chƣơng trình dàn dựng hậu kỳ, ngƣời ta có thể

tạo ra các âm thanh, tiếng động nhân đạo để mang lại hậu quả thể hiện cao hơn.

Trên thực tế, không phải lúc nào những tiếng động thực tế phù hợp với yêu cầu thể

hiện trong các chƣơng trình truyền hình.

Sự kết hợp hài hũa giữa hình ảnh và âm thanh tạo cho truyền hình khả năng

truyền tải các nội dung thông tin vô cùng phong phú. Hầu nhƣ bất kì sự kiện, hiện

tƣợng, vấn đề gì trong hiện thực đều có thể biểu đạt, phản ánh qua các chƣơng

trình truyền hình. Đặc điểm này tạo cho truyền hình một khả năng đặc biệt trong đa

dạng húa chức năng, đáp ứng nhu cầu thông tin của xã hội. Truyền hình vừa là nhà

hát, lại vừa là sân chơi, là công cụ giao lƣu, là phƣơng tiện giải quyết nhiều dịch vụ

xã hội hiện đại.

Truyền hình có sự hấp dẫn đặc biệt nhờ khả năng giao tiếp với con ngƣời bằng

cả thính giác và thị giác – hai giác quan quan trọng nhất

Phát huy thế mạnh hình ảnh và âm thanh của thể loại báo hình, bản tin dự báo

thời tiết trở nên sinh động, hấp dẫn ngƣời xem bằng hình ảnh chân thực, sống

động, gần gũi, đáp ứng nhu cầu thƣởng thức thông tin đa dạng, nhiều chiều của khá

giả.

- Tính phổ cập và quảng bá:

Do những ƣu thế về hình ảnh và âm thanh, các bản tin dự báo thời tiết trên

truyền hình có khả năng thu hút hàng tỷ ngƣời xem cùng một lúc, cùng với sự phát

triển của khoa học công nghệ, phục vụ đƣợc nhiều đối tƣợng ngƣời xem ở vùng

sâu vùng xa. Tính quảng bá của bản tin dự báo thời tiết còn thể hiện ở chỗ một sự

kiện thời tiết cực đoan đang xảy ra ở bất kỳ đâu đƣợc đƣa lên vệ tinh sẽ truyền đi

khắp thế giới, đƣợc hàng tỷ ngƣời biết đến.

- Tính chân thực, khách quan (Khả năng thuyết phục công chúng):

Page 27: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

27

Nhà báo Hữu Thọ, nguyên trƣởng ban Tƣ tƣởng - Văn hoá Trung ƣơng,

nguyên Tổng biên tập báo Nhân Dân nhận định: Khách quan, chân thật của thông

tin bao giờ cũng là vấn đề hết sức cơ bản.

Về lý thuyết, uy tín và hiệu quả của báo chí phụ thuộc vào tính khách quan,

chân thật của những thông tin mà nó đem đến cho công chúng. Một tờ báo đƣa tin

sai, dù sau đó đính chính cũng sẽ tự hạ thắp vị trí của mình trong lòng độc giả. Một

nhà báo viết sai sự thật, chẳng những vi phạm đạo đức nghề nghiệp mà còn gây tổn

hại rất nhiều cho xã hội, sẽ bị xã hội tẩy chay, lên án. Khách quan, chân thật là

nguyên tắc hàng đầu của báo chí. Nguyên tắc đó không tách dời khỏi sự chi phối

của các nguyên tắc bao chùm tính khuynh hƣớng của báo chí.

Thông tin trong Bản tin dự báo thời tiết mang tính khoa học cao, đƣợc đƣa ra

bởi các hệ thống khoa học kĩ thuật, các trạm rada, trạm quan trắc khí tƣợng thủy

văn, đƣợc cơ quan chuyên môn có uy tín, những chuyên gia về lính vực khí tƣợng

thủy văn phân tích, nhận định đảm bảo nguồn thông tin rõ ràng, độ tin cậy cao.

Những đặc điểm riêng của bản tin dự báo thời tiết:

- Chủ đề của bản tin Dự báo thời tiết xoay quanh các vấn đề thời tiết, biến đổi

khí hậu, thiên tai đang diễn ra và sắp diễn ra.

- Dự báo thời tiết giúp cảnh bảo thiên tai và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai

gây ra

- Bản tin dự báo thời tiết là biến những số liệu khô cứng thành những thông

tin "biết nói".

- Bản tin dự báo thời tiết không chỉ cung cấp thông tin thời tiết mà còn giúp

thay đổi hành vi và nhận thức của con ngƣời

- Bản tin dự báo thời tiết đƣợc thể hiện dƣới dạng bản tin thời tiết lên sóng có

ngƣời dẫn chƣơng trình, sử dụng hình ảnh động, tiếng động, âm nhạc... và bản tin

số liệu thời tiết đơn thuần

Page 28: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

28

- Bản tin dự báo thời tiết có tính chuyên biệt hóa cao về nội dung tƣ vấn,

thông tin chỉ dẫn cho từng lĩnh vực của đời sống xã hội, tác động đến từng đối

tƣợng công chúng cụ thể

Nội dung và hình ảnh trong bản tin dự báo thời tiết làm cho ngƣời xem tin

tƣởng đó là sự kiện có thật thông qua những hình ảnh chuyển động và âm thanh

sống động đƣợc thể hiện lại thông qua các con số, đồ họa, bảng biểu, hình ảnh

động dƣới nhiều cách thể hiện khác nhau, tạo cho ngƣời xem cảm hứng và độ tin

cậy cao.

1.4. Những tiêu chí của bản tin dự báo thời tiết:

1.4.1. Về nội dung thông tin:

- Thông tin thời tiết mang tính thời sự, đƣợc cập nhật liên tục từng ngày, từng

giờ, thậm chí là từng phút

- Thông tin dự báo thời tiết phải có tính chính xác cao, nhằm tăng tính thuyết

phục và định hƣớng

- Thông tin mang tính phổ cập và quảng bá, tác động đến nhiều đối tƣợng

- Thông tin mang tính tƣơng tác cao đối với khán giả, giảm bớt thông tin đƣợc

cung cấp 1 chiều

- Thông tin mang tính đánh giá toàn diện tình hình thời tiết trong một phạm vi

không gian và thời gian cụ thể (trong ngày, trong đêm nay và ngày mai, trong 2-3

tới... tại khu vực cụ thể, địa điểm cụ thể nhƣ trên biển hoặc trên đất liền)

- Bản tin dự báo thời tiết không chỉ cung cấp thông tin dự báo thời tiết nói

dung, những thông tin liên quan nói riêng mà còn mang ý nghĩa chính trị rõ ràng về

vị trí địa lý, chủ quyền lãnh thổ

1.4.2. Về hình thức thể hiện:

- Xây dựng bộ đồ họa riêng biệt cho bản tin dự báo thời tiết, đặc biệt là những

bản tin dự báo thời tiết chuyên biệt

Page 29: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

29

- Sử dụng các icon động nắng, mƣa, mây, dông, sạt lở đất, nƣớc dâng..., giảm

bớt icon tĩnh để tăng tính chân thật cho bản tin

- Phát huy thế mạnh của báo hình bằng cách đƣa thêm các video mỗi khi có

những sự kiện đi kèm

- Thực hiện bản tin thời tiết trực tiếp tại hiện trƣờng mỗi khi có hiện tƣợng

thời tiết nguy hiểm xảy ra: bão, lũ lụt, nắng nóng, rét đậm, rét hại...

- Kết nối trực tiếp từ hiện trƣờng về trƣờng quay thực hiện bản tin dự báo thời

tiết, kết nối với phóng viên hiện trƣờng và những ngƣời có liên quan để tăng tính

khách quan chân thực, bổ sung thêm nội dung thông tin...

- Tiếp thu có chọn lọc hình thức thể hiện của một số Đài truyền hình trong

khu vực và trên thế giới vào bản tin dự báo thời tiết

- Ứng dụng và làm chủ khoa học công nghệ trong việc sản xuất tiền kì và hậu

kì đối với bản tin dự báo thời tiết

1.4.3 Những yếu tố khác:

- Sử dụng biên tập viên bản tin dự báo thời tiết kiêm ngƣời dẫn chƣơng trình

để nâng cao hiệu quả thông tin, giảm tính phụ thuộc vào văn bản và màn hình chạy

chữ khi MC đọc (Ngƣời biên tập bản tin sẽ là ngƣời hiểu rõ nội dung mình viết ra

hơn bất cứ ngƣời nào khác)

- Tăng cƣờng tính tƣơng tác của ngƣời dẫn chƣơng trình với bản đồ thời tiết

và các hình thái thời tiết đƣợc thể hiện trên bản đồ

- Phong thái tự tin, chững chạc, linh hoạt, khả năng ghi nhớ tốt của ngƣời dẫn

chƣơng trình cũng là một trong những yếu tố làm tăng hiệu quả thông tin dự báo

thời tiết

- Ngƣời dẫn chƣơng trình thời tiết cần có giọng nói chuẩn, không nói ngọng,

nói lắp, khẩu hình đẹp, tròn vành rõ chữ, tốc độ nói phù hợp, không quá nhanh

hoặc quá chậm

Page 30: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

30

- Có bộ phận trang điểm và tƣ vấn trang phục riêng dành cho ngƣời dân

chƣơng trình dự báo báo thời tiết sẽ góp phần giúp bản tin hoàn thiện hơn

1.5. Tiểu kết chƣơng 1

Phân tích hiện trạng của tác động của biến đổi khí hậu, thông tin dự báo thời

tiết và tầm quan trọng của các bản tin dự báo thời tiết hiện nay trên Kênh VTV1 và

VTC14 cùng các tài liệu, các nghiên cứu có liên quan đã đƣợc công bố, cho thấy:

- Biến đổi khí hậu đang diễn ra ở quy mô toàn cầu, khu vực và ở Việt Nam do

các hoạt động của con ngƣời làm phát thải quá mức khí nhà kính vào bầu khí

quyển. Biến đổi khí hậu sẽ tác động nghiêm trọng đến sản xuất, đời sống và môi

trƣờng trên phạm vi toàn thế giới. Vấn đề biến đổi khí hậu đã, đang và sẽ làm thay

đổi toàn diện, sâu sắc quá trình phát triển và an ninh toàn cầu nhƣ lƣơng thực,

nƣớc, năng lƣợng, các vấn đề về an toàn xã hội, văn hóa, ngoại giao và thƣơng

mại.

- Là một trong những nƣớc chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu,

Việt Nam coi ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề có ý nghĩa sống còn. Vì vậy,

thông tin dự báo thời tiết thông qua các phƣơng tiện truyền thông đại chúng, đặc

biệt là trên truyền hình là một phần không thể thiếu và cũng là chủ trƣơng lớn

của Đảng và Nhà nƣớc trong công tác truyền thông về nâng cao nhận thức và

hiểu biết của ngƣời dân trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu.

- Thông tin dự báo thời tiết trong các chƣơng trình thời sự truyền hình, trở nên

cấp thiết làm, góp phần làm sơ sở để đánh giá mức độ và tác động của biến đổi khí

hậu đến các lĩnh vực, các ngành và các địa phƣơng, từ đó đề ra các giải pháp ứng

phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.

- Thông tin dự báo thời tiết trong các chƣơng trình thời sự hiện nay hoàn toàn

có cơ sở khoa học và tính tin cậy về sự tiến triển trong tƣơng lai của các mối quan

hệ giữa kinh tế - xã hội, tổng thu nhập quốc dân, phát thải khí nhà kính, biến đổi

Page 31: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

31

khí hậu và mực nƣớc biển dâng, thể hiện mối ràng buộc giữa phát triển và hành

động toàn cầu trong tƣơng lai.

Page 32: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

32

Chương 2

THỰC TRẠNG CÁC BẢN TIN DỰ BÁO THỜI TIẾT TRONG CHƯƠNG TRÌNH

THỜI SỰ TRÊN KÊNH VTV1 VÀ KÊNH VTC14

2.1. Thực trạng các bản tin dự báo thời tiết trong chương trình thời sự trên

sóng VTV1 và Kênh VTC 14

2.1.1. Các bản tin dự báo thời tiết trên Kênh VTV1:

VTV1 là kênh thông tin thời sự kinh tế chính trị tổng hợp, đề cập đến các vấn

đề mang tính thời sự chính trị của cả nƣớc. VTV1 có gần 20 bản tin thời sự và

nhiều chuyên mục trong tuần.

Trên sóng VTV1 hiện nay có rất nhiều bản tin dự báo thời tiết, trong đó có

nhiều bản tin dự báo thời tiết đƣợc phát sóng vào các khung "giờ vàng", và đƣợc

xem là các bản tin dự báo thời tiết chính góp phần tạo nên thƣơng hiệu của kênh

VTV1.

Các bản tin dự báo thời tiết phát sóng trên Kênh VTV1 và các Kênh khác của

Đài Truyền hình Việt Nam đều đƣợc Trung tâm Truyền hình thời tiết và Cảnh báo

thiên tai thực hiện sản xuất. Đội ngũ sản xuất bản tin của Trung tâm Truyền hình

thời tiết và Cảnh báo thiên tai bao gồm gần 50 cán bộ, là một trong những nơi khởi

động ngày mới sớm nhất của VTV. Trƣớc mỗi giờ lên sóng bản tin dự báo thời tiết,

đội ngũ kĩ thuật viên thực hiện phải đến sớm trƣớc khoảng 1 tiếng đồng hồ để

chuẩn bị đƣờng hình đƣờng tiếng, âm thanh ánh sáng và hỗ trợ ngƣời dẫn chƣơng

trình (MC) lên hình bản tin thời tiết một cách tốt nhất.

Từ khâu chuẩn bị đến khâu lên sóng các biên tập viên khí tƣợng phải thƣờng

xuyên nhận những thông tin dự báo khí tƣợng thủy văn và xử lý trong vòng 1 tiếng

đồng hồ để có thể kịp thời lên sóng.

Page 33: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

33

Hằng ngày, Trung tâm Truyền hình thời tiết và Cảnh báo thiên tai sản xuất 13

bản tin lên hình và 23 bản tin số liệu hàng ngày cho các kênh sóng của VTV, trong

đó trọng tâm là kênh VTV1.

Nhiệm vụ chính của Trung tâm Truyền hình thời tiết và Cảnh báo thiên tai,

đƣa tin thời tiết hằng ngày và cảnh báo thiên tai, đƣa tin bão lũ khi có thiên tai xảy

ra.

Hiện nay, mỗi khi có các hiện tƣợng thời tiết nguy hiểm, đặc biệt là khi bão

chuẩn bị đổ bộ vào trong đất liền các bản tin dự báo thời tiết đƣợc Kênh truyền

hình VTV1 cập nhật thƣờng xuyên liên tục, có khi từng giờ sẽ phát một bản tin.

Tần số xuất hiện của bản tin không chỉ có trong các khung giờ lên sóng nhƣ hằng

ngày mà còn đƣợc đề cập trong các bản tin thời sự tổng hợp. Trong một số trƣờng

hợp đặc biệt, một số chƣơng trình sẽ bị lùi hoặc tạm dƣng phát sóng để dành thời

lƣợng cho các bản tin dự báo thời tiết cảnh báo thiên tai nguy hiểm điều này đã

đƣợc làm rất thƣờng xuyên, liên tục trong thời gian gần đây.

Có nhiều bản tin thời sự trên Kênh VTV1, chúng ta có thể thấy biên tập viên

tại trƣờng quay kết nối trực tiếp với phóng viên đƣa tin thời tiết tại hiện trƣờng.

Những hình ảnh chân thực nhất về những gì đang diễn ra và sắp diễn ra đƣợc

phóng viên tại hiện trƣờng cập nhật giúp khán giả có đƣợc cái nhìn cụ thể và chân

thực nhất, dù cách xa về mặt địa lý.

Từ đó có thể thấy rằng bản tin dự báo thời tiết đóng một vai trò rất quan trọng,

bởi nó trực tiếp liên quan đến đời sống, tính mạng và tài sản của con ngƣời. Ảnh

hƣởng của thiên hai có thể sẽ để mang lại những hậu quả rất nghiêm trọng nếu

không đƣợc cảnh báo sớm và kịp thời.

Một số bản tin dự báo thời tiết đang đƣợc phát sóng trên Kênh VTV1 có thể

kể đến:

Page 34: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

34

TÀI LIỆU THAM KHẢO

A - Sách và luận văn

1. 100 câu hỏi đáp về các hiện tƣợng khí tƣợng thủy văn (Trung tâm dự báo khí

tƣợng thủy văn Quốc gia)

2. Thời tiết đô thị - Tác giả Phƣơng Cẩm Sa, NXB Thời đại & Alphabooks

3. Truyền thông về nông nghiệp, nông dân, nông thôn - NXB Nông nghiệp

4. Ngôn ngữ Báo chí - Vũ Quang Hào

5. Địa lí tự nhiên đại cƣơng 1 - Đặng Duy Lợi (Chủ biển) - Nhà xuất bản Đại

học Sƣ phạm

6. Atlat địa lý Việt Nam – NXB Giáo dục

7. Tổng luận “TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TOÀN CẦU VÀ SỰ

DÂNG CAO NƢỚC BIẾN” - Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ

Quốc gia biên soạn

8. Luận văn “Đánh giá kết quả dự báo nhiệt độ và lƣợng mƣa của một số mô

hình dự báo thời tiết cho khu vực Việt Nam” – Tác giả Phạm Thị Tuyết Mây

– Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên; chuyên ngành Khí tƣợng và Khí hậu

học; Mã số 60 44 87

9. Luận văn: Bản tin “Dự báo thời tiết” trên sóng truyền hình các đài địa phƣơng

Trung bộ (Khảo sát 3 đài PTTH Quảng Trị, Bình Định và Bình Thuận trong 6

tháng cuối năm 2010), tác giả Ngô Thị Phú Hoà - Trƣờng Đại học Khoa học

Xã hội và Nhân văn; Khoa Báo chí Chuyên ngành: Báo chí học; Mã số: 60. 32.

01. 01

10. Khoa Báo chí – Trƣờng Đại học khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội (2005),

Báo chí những vấn đề lý luận và thực tiễn, NXb ĐHQGHN, Hà nội.

11. Nguyễn Văn Dững (2011), Báo chí truyền thông hiện đại – từ làm đến đời

thường, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

Page 35: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

35

12. Đức Dũng, (2002), Sáng tạo tác phẩm báo chí, Nxb Văn hóa – Thông tin, Hà

Nội.

13. Nguyễn Văn Dững và Hoàng Anh biên dịch, (1998), Nhà báo – Bí quyết kỹ

năng nghề nghiệp, nhà xuất bản Lao động, Hà Nội.

14. Hội nhà báo Việt Nam (1992), Nghề nghiệp và công việc của nhà báo.

15. Đinh Văn Hƣờng (2006), Các thể loại Báo chí thông tấn, NXb Đại học Quốc

gia Hà nội.

16. Đinh Văn Hƣờng (2006), Báo chí Việt Nam hiện đại – xu hướng vận độngvà

đổi mới, Tham luận Hội thảo khoa học quốc tế, Hà Nội.

17. Đinh Văn Hƣờng (2006), Các thể loại báo chí thông tấn, Nxb Đại học Quốc

gia Hà Nội.

18. Đinh Văn Hƣờng (2004), Tổ chức và hoạt động của Tòa soạn, Nxb Đại học

Quốc gia Hà Nội.

19. Đinh Văn Hƣờng (2007), Tổ chức và hoạt động của Tòa soạn, Nxb Đại học

Quốc gia Hà Nội.

20. Vũ Quang Hào (2004), Ngôn ngữ Báo chí, NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội.

21. Phạm Thành Hƣng (2007), Thuật ngữ Báo chí - Truyền thông, Nxb Đại học

Quốc gia Hà Nội.

22. Nguyễn Thành Lợi - Phạm Minh Sơn (2011), Thông tấn báo chí - Lý thuyết

và kỹ năng, Nxb Thông tin - Truyền thông, Hà Nội.

23. Mai Quỳnh Nam (1996), “Truyền thông đại chúng và dư luận xã hội”, Tạp

chí Xã hội học (1), tr.3-7.

24. Mast C. (2004), Truyền thông đại chúng, những kiến thức cơ bản, Trần Hậu

Thái biên dịch, Nxb Thông tấn, Hà Nội.

25. Mast C. (2003), Truyền thông đại chúng - Công tác biên tập, Trần Hậu Thái

biên dịch, Nxb Thông tấn, Hà Nội.

Page 36: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

36

26. Phan Quang (2007), Về diện mạo báo chí Việt Nam, Nxb Văn hóa – Thông

tin, Hà Nội.

27. Trần Hữu Quang (2011), Chân dung công chúng truyền thông – Trường hợp

Thành phố Hồ Chí Minh, Nxb TP.HCM.

28. Trƣơng Tấn Sang (2011), “Triển khai nhiệm vụ của các cơ quan báo chí

năm”

29. Dƣơng Xuân Sơn, Đinh Văn Hƣờng, Trần Quang (2011), Cơ sở lý luận

Báochí truyền thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

30. Dƣơng Xuân Sơn (2004), Các thể loại báo chí chính luận nghệ thuật, Nxb

Đại học Quốc gia Hà Nội.

31. Dƣơng Xuân Sơn (2000), Báo chí phương Tây, Nxb Đại học Quốc gia

TP.HCM.

32. Tập thể tác giả (1998), Nhà báo bí quyết kỹ năng – nghề nghiệp, Nxb Đại học

Quốc gia Hà Nội.

33. Tập thể tác giả (2005), Thể loại báo chí, Nxb Đại học Quốc gia TP.HCM.

34. Tập thể tác giả (2006), Các thủ thuật làm báo điện tử, Nxb Thông tấn, Hà

Nội.

35. Tập thể tác giả (2010), Từ điển thuật ngữ báo chí, Nxb Văn hóa thông tin, Hà

Nội.

36. Tạ Ngọc Tấn (chủ biên) (1999), Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Văn hóa thông

tin, Hà Nội.

37. Tạ Ngọc Tấn (2001), Truyền thông đại chúng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà

Nội.

38. Nguyễn Quý Thanh (2008), Xã hội học về dư luận xã hội, Nxb Đại học Quốc

gia Hà Nội.

Page 37: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

37

39. Dƣơng Văn Thắng (2003), Báo chí với vấn đề BHYT, Khóa luận tốt nghiệp cử

nhân báo chí, trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn, Đại học Quốc

gia Hà Nội

40. Hữu Thọ (1998), Công việc của người viết báo, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

41. Hữu Thọ (2011), Mấy ý kiến về tính chuyên nghiệp của nhà báo, Tham luận

Hội thảo khoa học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội.

42. Vũ Duy Thông (chủ biên), (2004), Mác - Ăngghen, Lênin, Hồ Chí Minh bàn

về báo chí xuất bản, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

43. Trần Xuân Vinh (2002), Các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tuyên

truyền về BHXH hiện nay, Đề tài nghiên cứu khoa học, BHXH Việt Nam, Hà

Nội.

44. Viện Ngôn ngữ, Trung tâm Từ điển học (2002), Từ điển tiếng Việt, NXB Đà

Nẵng.

45. Nguyễn Nhƣ Ý và cộng sự (1999), Đại từ điển Tiếng Việt, Nxb Văn hóa -

Thông tin, Hà Nội.

B - Các website

8. http://www.nchmf.gov.vn/web/vi-VN/43/Default.aspx ( Trung tâm khí tƣợng

thủy văn quốc gia)

9. http://stnmt.binhduong.gov.vn/3cms/khai-niem-co-ban-ve-thoi-tiet-va-khi-

hau---mot-so-loai-hinh-thien-tai-(ky-2).htm (Sở tài nguyên và môi trƣờng tỉnh

Bình Dƣơng

10. http://vtc14.vn/

11. http://vtv.vn/

12. http://vtc16.vn/

13. http://isponre.gov.vn/ (Viện chiến lƣợc, chính sách tài nguyên và môi trƣờng)

14. http://www.monre.gov.vn/ ( Bộ tài nguyên và môi trƣờng)

Page 38: I HỌC KHOA H TRỊ THÚYrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/23133/1/02050004639.pdf · ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN

38

15. http://vja.org.vn/ ( Hội nhà báo Việt Nam)

16. http://kttvttb.vn/ (Dài khí tƣợng thủy văn trung trung bộ)

17. http://nghean.gov.vn/wps/portal/khituongthuyvan (Đài khí tƣợng thủy văn

Bắc Trung Bộ)

18. http://kttvtaynguyen.org.vn/daitn/ (Đài khí tƣợng Thủy văn khu vực Tây

Nguyên)

19. http://www.kttv-nb.org.vn/ (Đài khí tƣợng thủy văn Nam Bộ)

20. http://kttvntb.gov.vn/ (Đài khí tƣợng thủy văn Nam Trung Bộ)

21. http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNa

m/ThongTinTongHop/dialy (Cổng thông tin điện tử Chính phủ nƣớc Cộng

hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam)

22. vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/trong-nuoc/viet-nam-dung-thu-7-toan-cau-ve-

thiet-hai-do-bien-doi-khi-hau-3331856.html

23. http://www.vea.gov.vn ( Tổng Cục moi trƣờng – Bộ Tài nguyên và Môi

trƣờng)

24. www.accuweather.com/