HIDROLOGIJA PITANJA I ODGOVORI 276-518

HIDROLOGIJA PITANJA I ODGOVORI 276-518276-278

1. Kada se mjeri vodostaj kod proticaja ? ( 276)

Vodostaj se mjeri neprekidno, ili bar svakodnevno, dok se proticaji mjere povremeno. I rapolae se sa neuporedivo vie podataka o vodostajima nego o proticajima.

2. ta znai poznavanje veze vodostaj-proticaj ? ( 276)

Poznavanje veze vodostaj-proticaj znai da se proticaj moe procijeniti za sve podatke o mjerenim vodostajima. Tako se i radi, pa se moe reci da prihvaena veza vodostaj-proticaj ima presudan uticaj na procjenu koliina voda. Prema tome pouzdanost te procjene zavisi od pouzdanosti veze izmeu proticaja i vodostaja i od podataka o mjerenju proticaja.

3. Kako se zove veza proticaj-vodostaj i zbog ega ? ( 276)

Veza proticaj-vodostaj naziva se kriva proticaja, ili linija proticaja jer se misli na njen grafiki prikaz.

4. ta karakterie prirodne tokove i na kakve tokove se svode osrednjavanjem ? (276)

Prirodne vodotoke karakterie turbulentno, prostorno trodimenzionalno, a vremenski promjenjivo-neustaljeno teenje. U cilju lake analize, ovi tokovi se osrednjavanjem po dubini svode na ravanske (u horizontalnoj ravni dvodimenzionalne) tokove, a ovi, daljim osrednjavanjem po irini korita, na linijske (prostorno jednodimenzionalne) tokove.

5. Da li je duina rijenog korita dominantna u odnosu na njegovu dubinu i irinu ? (277)

Duina rijenog korita jeste dominantna u odnosu na njegovu dubinu i irinu.

6. ta karakterie neustaljeno talasno teenje vode ? (277)

Neustaljeno talasno teenje vode karakterie promjenjivost hidraulikih veliina (protoka, kota nivoa, brzine itd.) u prostoru i vremenu.

7. Objasni naglo i blago promjenjive neustaljene tokove ? (277)

Ako je brzina promjenje velika, kaemo da se radi o naglo promjenjivim neustaljenim tokovima. Tipini primjeri su talasi izazvani ruenjem brana ili isputanjem vode iz hidroelektrana ili brodskih prevodnica, kao i poplavni talasi bujiinih vodotoka.

8. Koje su to vrste teenja generalno u hidraulici ( Objasni svako i formule ) ? (277)

- ustaljeno ravnomjerno teenje, pri kome je:

odnosno brzina kretanja se ne mijenja ni po vremenu (u odreenom profilu) ni po putu.- ustaljeno neravnomjerno teenje, pri kome je:

odnosno brzina teenja se ne mijenja po vremenu , ali se mijenja po putu

- neustaljeno teenje, pri kome je:

to znaida se brzina teenja mijenja i po vremenu i po putu. To je ujedno i najsloeniji vid kretanja vode u otvorenim tokovima.

9. Zato slue San Venanove jadnaine i kako se jo zovu i koje zakone opisuju ? (278)

Osnova za definisanje zavisnosti izmeu vodostaja i proticaja u prirodnom vodotoku su jendaine linijskog neustaljenog teenja, poznate kao San Venanove jednaine (jednaina odranja mase i jednaina odranja koliine kretanja) koje opisuju zakone odranja mase i koliine kretanja.

10. Pod kojim uslovima se opisuju zakoni odranja mase i koliine kretanja ? (278)

-flud je nestiljiv, homogene gustine, njutnovski (linearna veza smiuih napona i brzine klizanja),-teenje je linijsko, blago promjenjivo, u vidu dugih talasa-zanemarena su vertikalna ubrzanja fluidnih djelia u odnosu na gravitaciono ubrzanje, to znai da je raspored pritisaka po dubini hidrostatiki, a nivo vode u poprenom presjeku horizontalan,-otpori trenja se mogu definisati empirijskim izrazima izvedenim za ustaljeno jednoliko teenje,-uzduni nagib dna je mali, akorito nije podlono deformaciji,-zanemareni su uticaji sekundarnih strujanja.

11. Kako se jo zove jednaina odranja mase i iz kojeg se uslova izvodi ? (278)

Jednaina odranja masa se zove i jednaina kontinuiteta (neprekidnosti mase) i izvidi se iz uslova da je integral materijalnog izvoda mase po kontrolnoj zapremini (dV=A*dx) jednak nuli.283-289

1. U kakvim se uslovima postavlja jednoznana kriva proticaja (F) i emu je jednak pad linije energije? (283)

Jednoznana kriva proticaja se uspostavlja u uslovima ustaljenog i ravnomjernog teenja, kada je:

to praktino znai da je pad linije energije jednak padu linije vodenog ogledala, tj.:

Navedana jednakost predstavlja da su pri ustaljenom i ravnomjernom teenju sile otpora i gravitacije u meusobnoj ravnotei du toka.

2. ta proizilazi iz jednakosti ? (284)

U tom sluaju vodena povrina je paralelna sa dnom korita, a pad vodenog ogledala je jednak padu dna rijenog korita , pa se moe uspostaviti jednakost:

3. Kako glasi ezijeva jednaina ? (284)

a predstavlja ezijevu jednainu za prosjenu brzinu teenja u ustaljenom jednolikom teenju, pri emu se umjesto pasa Je moe uzeti pad pijezometarske linije J, odnosno pad vodotoka Jd.

4. Kad je proticaj jednoznana funkcija vodostaja ? (285)

Ako kaemo za odreeni profil rijeke Manningov koeficijent otpora je konstantan ili je jedonznana funkcija vodostaja h, odnosno H, tj. n=const. Ili n=n(h) i pod predpostavkom da je pad dna korita =const., slijedi da je proticaj jednoznana funkcija vodostaja:

Q=Q(h) ili Q=Q(H) - ovako definisana funkcija naziva se kriva proticaja.

5. Formula za krivu proticaja, ta predstavlja i ta omoguava da se preko nje odredi? (285)

Ona omoguava da se preko nje, na osnovu registrovanih vodostaja direktno odrede proticaji. Obino se oznaava kao funkcija Q=Q(h) i predstavlja jednoznanu vezu izmeu proticaja i vodostaja na profilu odreenog vodotoka.

6. Kako se moe predpostaviti zavisnost vodostaj-protok tj. na koje naine ? (285)

Zavisnost vodostaj-protok se moepredstaviti na tri naina:-grafiki (kriva protoka)-u vidu tabele -analitiki (matematiki model)

7. Ukoliko se radi o profilu vodomjerne stanice na prirodnom vodotoku kako se odreuje nezavisnost ? (285)

Zavisnost Q=Q(h) se ne moe odreditiunaprijed na bazi geometrijskih i hidraulikih elemenaa toka (poto su oni nedovoljno poznati i promjenjivi u vremenu), nego se mora definisati eksperimentalno, na osnovu serije mjerenja protoka vode. Ovdje se dakle, radi o kalibraciji hidoloke stanice. Poto se u prirodi rijetko moe nai potpuno stabilna dionica rijeke, zavisnost Q=Q(h) se mora redovno kontrolisati, naroito poslije velikih voda. Mjerenje protoka treba vriti u itavom opsegu promjene vodostaja.

8. U ta se preslikava nivogram preko krive proticaja ? (285)

Nivogram h=h(t) se preko krive proticaja Q=Q(h) preslikava u hidrogram Q=Q(t).

9. Koje su osnovne predpostavke za zavisnost Q=Q(h) ? (286)

Osnovne predpostavke za zavisnot Q=Q(h)su:-profil vodotoka i hrapavost su nepromjenjivi u vremenu i jedno su funkcija vodostaja,-padovi su takoer , funkcija vodostaja i ne zavise od ustaljenog teenja.

10. ta je raturanje i koje su to dopustive greke u hidrolokoj praksi, odnosno stepen rasturanja taaka ? (288-289)

Rasturanje je posljedica greki pri mjerenjima veliina, iazvanih nesavrenostu opreme ili metode mjerenja i obrade.

U hidrolokoj praksi, dopustive greke, odnosno stepen raturanja taki su:- za proticaje

-za brzine

-za povrine

11. Koji su to najei modeli matematiki za iznalaenje analitikog oblika krive ? (288)

- kvadratna parabola Q=a+bh+ch2- stepena funkcija Q=a(h+h0)b- eksponencijalna funkcija Q=aebh

gdje su parametri a,b i c definiu poteoriji najmanjih kvadrata ili na drugi nain, na osnovu izmjerenih vrijednosti parova (hi, Qi).298-301

1. Kada se konstruiu dvije krive i za koje sluajeve ? (298)

U prirodnim vodotocima, a u uslovima ravnomjernog taenja i defeormabilnog korita, nejednoznana kriva proticaja moe se javiti kao posljedica znaajnog mijenjanja hrapavosti korita tokom vremena. To se redovno dogaa kod ravniarskih rijeka, u vegetacijskom periodu godine. Usljed ove pojave se smanjuje propusna sposobnost za proticanje.U tom sluaju neophodno je da se na bazi izvrenih hidrometrijskih mjerenja, konstruiu dvije krive proticaja, jedna za period vegetacije Qv=Qv (H) i jedna za van vegetacioni period Q= Q(H). Na taj nain dobije se kriva proticaja.

2. Kod promjenjive hrapavosti korita, kakva je razlika pri odreivanju proticaja vode u trenutcima kada nisu vrena hidrometrijksa mjerenja ? (298)

Za odreivanje proticaja vode u trenutcima kada nisu vrena hidrometrijska mjerenja, koristi se standardna procedura koritenja krivih proticaja. Razlika je samo u tome to se u ovom sluaju koriste nezavisne dvije krive za vegetacioni period i za van vegatacioni period.

3. ta znai ekstrapolacija krive, i kad to vrimo ? (299)

To je potreba da se kriva za proticaj produi (jer je teko izvriti mjerenja protoka na malim i velikim rijekama), ekstrapoluje, na gore, za visoke vodostaje i eventualno na dole, za niske vodostaje. Treba nastojati da se do mjerenih podataka doe i pri velikim vodama.

4. ta je poznato u ekstropolacijskom podruju ? (299)

Popreni presjeci i hidrauliki radijusi poznati su i u ekstrapoliranom podruju.

5. Na osnovu ega se ekstrapoliu brzina, pad nivoa i hrapavost ? (299)

Brzina, pad nivoa i hrapavost se ekstrapoliu na osnovu izmejrenog i procjene terenskih okolnosti.

6. Od ega zavisi izbor metode ekstrapolacije ? (299)

U zavisnosti, kakvo je kretanje vode uzeto kao osnova za ekstrapolaciju, razmatra li se promjenjivost elemenata profila ili ne, postoje li ili ne izmjereni padaovi u zoni ekstrapolacije, zavisie i sam izbor metode za ekstrapolaciju krive proticaja.

7. Kada se smatra ekstrapolacija pouzdanom najvie ? (299)

Ekstrapolacija se smatra pouzdanom najvie u predjelu 0,2(Hmax-Hmin), odnosno 0,05(Hmax-Hmin) nanie.

8. Nabroj osnovne postupke za ektrapolaciju krive ? (299)

-neposredna ekstrapolacija-logaritamska ekstrapolacija-metoda sa ekstrapolacijom krive VA=VA(H)-metoda Steven-a-metoda Velikanova-ekstrapolacija po formuli Manning-a-ekstrapolacija po Frudovom broju

9. Kad je mogua neposredna ekstrapolacija ? (299)

Neposredna ekstrapolacija krive proticaja bilo analitiki ili grafiki, mogua je pri pravilnijem obliku korita i ogranienom dijapozanu. U prvom sluaju, usvojeni analitiki oblik zavisnosti Q=Q(h) produava se i u zoni ekstrapolacije. U drugom sluaju kriva proticaja zadrava svoj osnovni pravac i u zoni ekstrapolacije.

10. Objasni logaritamsku ekstrapolaciju?

Ako se kroz (H, Q) take nanijete na papir- sa log log podjelom moe provui prava linija, onda se ta prava moe produiti, ali ne vie od 20% u odnosu na najvei izmjereni protok. Ovo istovremeno ukazuje da se eksperimentalna kriva Q=Q(h) moe prilagoditi stepenom funkcijom, ako se jendaina Q=a(H+-b)c logaritmuje dobije se:

logQ=log a + c log(H+-b)

11. Objasni metodu sa ekstrapolacijom krive VA=VA(H) ?

Ako se u istoj razmjeri za H, na bazi podataka mjerenja, konstruiu krive Q=Q(H), A=A(H) i VA=VA(H), gdje je VA=Q/A, onda se kriva A=A(H) moe nacrtati do eljenog Hmax, na bazi gedetskog premjera profila vodomjerne stanice (A- povrina utjecajnog profila). Kriva VA=VA(H) se (runo) ekstrapoluje do Hmax (VA- srednja profilska brzina).Ako je Hm najvei vodostaj pri kome je mjeren protok, onda se vodostaj Hj, Hmx3>,...,>xN-1>xN

5. ta u sutini predstavlja liniju trajanja ? (320)

Linija trajanja u sutini predstavlja empirijsku funkciju vjerovatnoe prevazilaenja odreene vrijednosti h, i u hidrolokoj praksi se zove linija trajanja vodostaja.

6. Ako je poznata linija trajanja ta se moe odrediti, tj. koja linija i kako ? (322)

Ako je poznata linija trajanja tada se moe odrediti linija uestalosti tako to se izvri oduzimanje vrijednosti trajanja na granicama klasnih intervala tj.

fi=Ti-Ti-1, za Ti-1Ti odakle jasno slijedi da je Ti=Ti-1+fi

7. emu je jednako relativno trajanje ( ) ? (323)

8. Kako je mogue dobiti liniju trajanja proticaja za poznatu jednoznanu vezu proticaj-vodostaj ? (324)

Liniju trajanja proticaja za poznatu jednoznanu vezu proticaj-vodostaj mogue je dobiti iz linije trajanja vodostaja.

9. Kako glasi izraz za prosjenu liniju trajanja ? (324)

-prosjena linija trajanja

-anvelopa minimalnih trajanja Ti= min [Ti,1,Ti,2,...,Ti,n]-anvelopa maksimalnih trajanja max Ti= max [Ti,1,Ti,2,...,Ti,n]

10. Kako je dobivena prosjena linija trajanja za viegodinji vremenski period i izraz? (325)

Prosjena linija za vievremenski period dobivena je tzv. Osrednjavanjem po proticaju (za dato T se dobija srednji proticaj Qi) kao izraz:

11. emu je jednaka zapremina vode koja protekne tokom godine i koji izraz slijedi za prosjeni proticaj ? (325)

Zapremina vode koja protekne tokom godine ekvivalentna je ukupnoj povrini ispod linije trajanja proticaja tj.

odakle slije da je :

329-336

1. ta su to fiziki faktori oticanja? (329)

Faktori koji utiu na proces formiranja rijenog oticanja, odnosno na oblik hidrograma oticanja u kinom i bezkinom periodu, nazivaju se fizikim faktorimaoticanja.

2. U emu su sadrane fizike osobine sliva? (329)

Fizike osobine sliva,kao podruje s kojega dio padavina dotie do odreene take rijenog toka, sadrane su u njegovoj: -veliini i obliku rijenog toka-padu rijenog toka-visinskim odnosima u slivu-gustoi rijene mree-karakteristikama zemljita-tipovima vegetacije-uticaju ljudskog rada i drugim faktorima

3. Koji su to osnovni a koji tzv. Dopunski faktori koji daju glavno obiljeje oticaju? (329)

Osnovni faktori su padavine i isparavanje iji je uticaj najvaniji i koji daju glavno obiljeje oticanju.Tzv. dopunski su fizike osobine sliva.

4. ta sliv predstavlja? (330)

Sliv predstavlja dio zemljine povrine sa koje se voda sliva u rijeni sistem ili odreenu rijeku.Ili, sliv je povrina u prirodi ili urbanoj sredini koja drenira sistem meusobno povezanih tokova, tako da se oticaj sa te povrine javlja na jednom izlaznom profilu. Sliv omeuje vododjelnicama ili razvoe koja ga dijeli od susjednih slivova. Znai moe se reci da slivno podruje nekog vodotoka odgovara povrini omeenoj vododjelnicama, s koje se vodne koliine slivaju prema nekoj taki tog vodotoka.

5. Koje vrste vododijelnica imamo? (330)

-topografska vododjelnica (orografska vododjelnica)-hidroloka (hidrogeoloka) vododjelnica

6. ta je topografska vododjelnica? (330)

Topografska vododjelnica je krivulja koja spaja take s najveom nadmorskom visinom izmeu dva sliva.

7. ta je hidroloka vododjelnica? (330)

Hidroloka vododjelnica definira granicu povrina dva sliva s kojih se (povrina) vode slijevaju jednim ili drugim slivom. Ovisi o geolokoj grai sliva, pa se esto naziva i hidrogeoloka vododjelnica. Ona, i pripadajua joj povrina sliva se mogu razlikovati od topografske.

8. Kakva moe biti hidroloka vododjelnica i ta je neophodno za njeno definiranje? (330)

Ona ne mora biti fiksna, ve moe biti varijabilna krivulja, ovisno o reimu podzemnih tokova. Njeno definiranje je nemogue provesti bez hidogeolokog rekognosciranja terena, te niza istranih radova, kojima se moe pratiti podzemna cirkulacija vode.

9. Od ega ovise hidroloke karakteristike vodotoka? (331)

Hidroloke karakteristike vodotoka ovise od povrine sliva, njegovog oblika i pada, te visinskih odnosa, posebno u domenu oticanja velikih voda.

10. Kojim postupkom se postie zadovoljavajui nivo tanosti povrine sliva?(331)

Zadovoljavajui nivo tanosti povrine sliva postie se postupkom planimetrisanja, koristei geodetske (topografske) karte odgovarajue razmjere.

11. ta predstavlja granice velikih slivova i kako su dobijene bone granice srednjih slivova? (332)

Granice velikih slivova najee predstavljaju tektonski obrazovani planinski lanci, a bone granice srednjih slovova najveim dijelom odreene dosad izvrenom erozijom.

12. Kako su odreene granice slivova kod malih rijeka ? (332)

Kod malih rijeka su granice slivova najveim dijelom odreene dosad izvrenom erozijom

13. Koja se koriste mjerila karata za vee slivove od 400 km2 a koja za manje slivove? (332)

za vee slivove preko 400 km2, koriste se karte u mjerilu 1:100.000, a za manje slivove karte u mjerilu 1:50.000, neophodno je dasu na njima ucrtane izohipse, tj. krivulje koje spajaju take istih nadmorskih visina.

14. esta granica povrina za male i velike slivove? (332)

Neki autori kao granicu smatraju povrinu od 1000 km2, a ee se naziv za malim slivovima odnosi na slivove veliine do 400 km2.

15. Koje je bitno svojstvo malih slivova? (332)

Bitno svojstvo malih slivova je da padavine koje su uzrokovale pojavljivanje velikih voda redovito padaju na cijeli sliv.

16. Na osnovu kojih faktora se odreuje da li je neki sliv malen ili velik i od ega ovisi rasporeivanje kie po slivnoj povrini ? (332)

Da li je neki sliv malen ili velik, odreuje se na osnovu faktora bitnih za oticanje u svakom stvarnom sluaju posebno, a rasporeivanje kie po slivnoj povrini ovisi o velikom broju lokalnih klimatskih i topografskih faktora, koji se vrlo razlikuju od sluaja do sluaja.

17. Kako treba posmatrati svaki stvarni primjer? (332)

Svaki stvarni primjer treba prouiti na osnovu rasporeda kia po posmatranoj slivnoj povrini i na toj osnovi donijeti odgovarajue zakljuke.

18. Kako se karakteriu geometrijske osobine rijenih slivova? (332)

Geometrijske osobine rijenih slivova obino se karakteriu nekim kvantitativnim pokazateljima koji se nazivaju morfoloke karakteristike. Osnovne morfoloke karakteristike su duina rijeke i povrina sliva.

19. Oblik Grayeve veze i izmeu ega je te kako ju je odredio? (332)

Odreena je na osnovu eksperimentalnih podataka, a predstavlja odnos izmeu povrine sliva F(km2) i duine glavnog toka L(km):

L=1,40*F0,568; F=0,58*L1,78

20. Izraz za faktor oblika sliva?(333)

Rf- faktor oblika sliva

21. ta se uzima za duinu sliva i kako se definira? (333)

Za duinu se obino uzima duina glavnog toka, definirana kao rastojanje izlazne take sliva do zamiljenog presjeka sa gornjom granicom sliva.

22. Na ta utie oblik sliva? (335)

Oblik sliva utie na doticaj kojim se hrani glavna rijeka, na svom putu od izvora do ua..

23. ta je to neposredna posljedica oblika sliva, i ta od toga zavisi? (335)

Koncentracija vode neposredna je posljedica oblika sliva; od nje zavise dimenzije i oblik korita i uzduni profil rijeke

24. Koji je odnos za faktor oblika? (335)

Faktor oblika je dao Gravelius kao odnos prosjene irine sliva B, prema duini sliva L po osovini.

25. Kako se mjeri duina, a kako srednja irina sliva? (335)

Duina sliva se mjeri od ua do najudaljenije take sliva, a srednja irina sliva predstavljena je izrazom B=F/L, gdje je F povrina sliva.

26. Koji su oblici sliva i na to utiu? (335)

Oblici sliva su:-izdueni-lepezasti-okrugli i sl.Utiu na veliinu i trajanje hidrograma otcanja sa slivnih povrina

27. ta ovisi o obliku sliva, i kako se opisuje utjecaj oblika sliva? (335)

O obliku sliva ovisi koncentracija voda, pa se zbog toga uticaj oblika sliva opisuje koeficijentom koncentrisanosti sliva.

28. Koje su to formule za odreivanje koeficijenti koncentrisanosti sliva? (335)

SrebrenoviK=2F/OUHorton- izrazK=F/L2GraveliusK=0,28O/F0.,5

F-veliina sliva; O-obim sliva; U- udaljenost teita sliva od posmatranog profila na rijenom koritu i L duina glavnog vodotoka.457-483

1. Koji su to osnovni pojmovi teorije vjerovatnoe ? (459)

-sluajna pojava-sluajni dogaaj-elementarni dogaaj i drugi

2. Koje su to hidroloke pojave? (459)

-padavine-isparavanje-oticanje-transport nanosa

3. Koje su to osnovne a koje izvedene hidroloke promjenjive ? (459)

Osnovne hidroloke promjenjive su:-trenutni proticaj u rijeci-intenzitet padavine-trenutni pronos nanosa

Izvedene hidroloke promjenjive su:-dnevne-mjesene-sezonske-godinje i sl. vrijdenosti

4. Kako su date osnovne a kako izvedene hidroloke promjenjive po obliku ? (459)

Osnovne hidroloke promjenjive su date kao kontinualne serije, ukljuujui vrijdenosti jednake nuli, dok su izvedene promjenjive prvenstveno date u obliku direktnih smicanja.

5. ta je uzorak ? (461)

Odabiranje odreenog broja jedinica iz jedne velike populacije naziva se uzorak.

6. ta je sluajni dogaaj ? (462)

Sluajni dogaaj je svaki dogaaj koji ne mora bezuslovno nastupiti u odreenom trenutku. Dakle, moemo rei, da je sluajni dogaaj onaj dogaaj, ije je pojavljivanje vezano uz odreenu vjerovatnou.

7. Kako se naziva mjerenje sluajne promjenjive ? (463)

Svako mjerenje sluajne promjenjive, bez obzira o dobivenoj vrijednosti promjenjive, naziva se osmatranje, realizacija ili ishod.

8. ta je sluajni dogaaj?

Sluajni dogaaj je vrijednost promjenjive dobivene mjerenjem.

9. ta je elementarni dogaaj ? (462)

Ponavljanje nekog opita pod istim uslovima realizacija odnosno ishod varira od opita do opita. Ovaj ishod se obino naziva elementarni dogaaj .

10. ta zahtjeva objektivna definicija vjerovatnoe ? (466)

Objektivna definicija vjerovatnoe, koja je definicija jedino i prihvatljiva u hidrologiji, trai da svaki sluajni dogaaj ima jedan broj za vjerovatnou koji mora biti izmeu nule i jedinice, ukljuujui nulu i jedinicu.

11. Koja su tri osnovna istorijska prilaza teoriji vjerovatnoe ? (459)

-klasini prilaz teoriji vjerovatnoi-statistiki prilaz-i prilaz baziran na teorijama skupova i mjera

12. ta su to promjenjive veliine ? (471)

Veliine koje se u toku nekog procesa mijenjaju nazivamo promjenjivim veliinama.

13. ta su to sluajne promjenjive ili sluajne veliine u hidrologiji ? (471)

U hidrologiji postoji veliki broj promjenjivih veliina, ije se vrijednosti ne mogu sa sigurnou predvidjeti i takve promjenjive veliine nazivaju sesluajne veliine ili sluajne promjenjive.

14. Kakve mogu biti sluajne promjenjive ? (472)

Sluajne promjenjive mogu biti:-prekidne (diskretne)-neprekidne (kontinualne)

15. Koje su to kontinualne hidroloke promjenjive ? (472)

Kontinualne promjenjive su:-proticaji stalnih rijenih tokova-isticanje iz jezera-nivoi podzemne vode ili oticaji-sadraj kiseonika u vodi-relativna vlanost zraka-rastvorene materije u podzemnoj vodi itd.

16. Koje su to diskretne hidroloke promjenjive ? (472)

Broj kinih dana u mjesecu je primjer diskretne sluajne promjenjive. A kontinualne sluajne promjenjive se zamjenjuju diskretnim, zbog lakeg rada sa diskretnim i to su tehnika mjerenja nedovoljna savrena da mogu mjeriti kontinualne vrijednosti.

OD STRNICE 476-483 PRIMJERI- POGLEDATI IH MALO

491-518

1. ta predstavlja termin povratni period T? (491)

Predstavlja vrijeme koje u prosjeku protekne izmeu dva dogaaja koji su jednakiili prevazilaze odreenu vrijednost

2. ta je populacija ili osnovni skup? (493)

Populacija ili osnovnim skupom se naziva skup iji elementi, objekti ili pojave imaju izvjesne zajednike karakteristike.

3. Kakva moe biti populacija i kako se definie?

Populacija moe biti konana ili beskonana (prostorno i vremenski). Beskonana populacija se definie kao posjedovanje beskonanog broja potencijalnih osmatranja i beskonanog broja potencijalnih realizacija uzorka bilo koje veliine.

4. ta nazivamo sluajnim uzorkom? (494)

Sluajnim uzorkom nazivamo podskup koji se sastoji od elemenata sa jednakom vjerovatnoom izbora?

5. Kakav je to pristrani uzorak? (494)

Ukoliko neki elementi imaju veu vjerovatnou da budu izabrani, uzorak nije sluajan nego se naziva pristranim uzorkom.

6. Koji su oblici osmatranja promjenjive? (494)

Osmatrane promjenjive su u obliku uzorka diskretnih vrijednosti ili u obliku kontinualnih registrovanja.

7. Na koja dva naina se analizira uzorak sluajne promjenjive? (495)

a. razmatranje i istraivanje podataka uzorka vre se bez ikakva obzira na osobine njihove populacijeb. iz podataka koji sadri uzorak izvode se zakljuci o osobinama njihovi populacije

8. Na ta ukazuju numerike karakteristike sluajne promjenjive? (497)

Ukazuju na ponaanje uzorka.

9. Kako se mogu predstaviti hidroloki podaci? (497)

Hidroloki podaci se mogu predpostaviti u dva oblika:-grupisani-negrupisani

10. Kako su predstavljeni grupisani, a kako negrupisani podaci? (497)

Kod gupisanih predstavljeni su jednim skupom podataka sa dva obiljeja i to vrijednou sluajne promjenjive i ukupnim brojem ponavljanja, te vrijednosti sluajne promjenjive u razmatranom roku, kao:

Y=(yi,fi), i=1,2,...,n

Kod negrupisanih podataka, oni su predstavljeni jednim skupom ili nizom osmotrenih vrijednosti sluajne promjenjive (xi, i=1,2,...,N)

11. Kako se naziva broj ponavljanja promjenjive i kako se ee izraava? (498)

Broj ponavljanja promjenjive naziva se apsolutna uestalost ili apsolutna frekvencija i obino se oznaava sa f.frekvencija se ee izraava preko relativne frekvencije fr, koja je odnos apsolutne frekvencije i borja elemenata u uzorku N.

naravno vrijednost relativne frekvencije kod negrupisanih podataka iznosi 1/N a apsolutne frekvencije iznosi 1.

12. ta su deskriptori i ta oni dajju? (498)

Tenja okupljanja sluajne promjenjive, oko neke centrino locirane vrijednosti sluajne promjenjive, predstavlja redovnu pojavu kod funkcije raspodjele gustine vjerovatnoe. Te centrino locirane vrijednosti nazivaju se deskriptorima koji daju mjere centralne tendencije ili srednjim vrijednostima.

13. Nabroj srednje vrijednosti? (499)

-aritmetika sredina (srednja vrijednost)-geometrijska sredina-harmonijska sredina -medijana-mod (modus) i dr.

14. Kako glasi izraz za srednju vrijednost sluajne promjenjive? (499)

15. Kako se jo naziva oekivana vrijednost? (500)

Naziva se jo ponderisanom (sloenom, vaganom, mjerenom) srednjom vrijednou za grupisane podatke sluajne promjenjive.

16. ta je medijana? (503)

Medijanom se naziva ona vrijdenost sluajne promjenjive X koja dijeli funkciju raspodjele gustine vjerovatnoe na dva jednaka dijela, ondosno vrijednost sluajne promjenjive X za koju je

F(x)=P[X