Erozija zemljita

2

SADRAJ

1. UVOD ........................................................................................................................... 3

2. EROZIJA ZEMLJITA ................................................................................................ 4

2.1. Oblici erozije .................................................................................................... 4

2.1.1. Vodna erozija................................................................................................. 5

2.1.2. Eolska erozija ................................................................................................ 7

3. UTICAJ SJEE UMA NA EROZIJU ZEMLJITA.................................................. 8

4. METODE INDENTIFIKACIJE EROZIJE................................................................. 11

5. STANJE EROZIJE ZEMLJITA NA TERITORIJI RS ........................................... 11

6. MJERE ZATITE ZEMLJITA OD EROZIJE ........................................................ 14

7. ZAKLJUAK ............................................................................................................. 15

8. LITERATURA ........................................................................................................... 16

Erozija zemljita

3

1. UVOD

Zemljite je prirodni resurs koje se stvara i obnavlja veoma sporo. Koliina zemljita na

planeti koja je ovjeku na raspolaganju za proizvodnju hrane i za korienje je ograniena.

Antropogenim uticajem do sada je uniteno oko 30 % ukupnih obradivih povrina nae

planete. Degradacija zemljita nastaje antropogenim uticajima, ali i erozijom. Erozija

zemljita je gubitak plodnog gornjeg sloja zemlje bogatog humusom na kojem raste

vegetacija.

Erozija po svom djelovanju moe biti izazvana vodom ili vjetrom. Ovo je veoma

rasprostranjena pojava koja je uglavnom izazvana prirodnim procesima, ali i pojava na koju

ovjek moe da utie nainom korienja prostora. Poljoprivredno zemljite je podlonije

eroziji od zemljita pod prirodnom vegetacijom.

Kao oblik zatite zemljita od erozije, nakon gradnje, koriste se na primjer razne

metode, kao to je poumljavanje prostora..

Negativni procesi trajnog i privremenog gubitka zemljita antropogenim uticajem

prisutni su i u Republici Srpskoj i to kao posljedica ukupnog drutvenog i ekonomskog

razvoja.

Erozija zemljita

4

2. EROZIJA ZEMLJITA

Erozija zemljita predstavlja ispiranje i odnoenje najsitnijih i najplodnijih estica iz

rastresite podloge. To je prirodan proces koji se moe ubrzati nekontrolisanom sjeom uma i

pogrenim korienjem zemljita. Usljed ovakvih postupaka esto dolazi do ubrzane erozije,

koja predstavlja veoma ozbiljan i ponekada nepovratan proces.

Povrinski sloj zemlje je od svog postanka bio izloen djelovanju atmosferskih pojava kao

to su vetar, kia, temperaturne promene, zatim dejstvu rijenih tokova, morskih struja i talasa.

Posljedica svih tih, po prirodi agresivnih pojava, je erozija. U praksi se kao sinonim upotrebljava

i termin "denudacija", to nije ispravno jer to znai ogoljavanje. Razlika je u tome to erozija

postoji na svakom mestu, dok se ogoljavanje javlja samo na onim mestima gdje je erozionim

procesima potpuno uniten opstanak bilo kakve vegetacije i podloga je ogoljena. Povrine koje su

erozijom degradirane do jasno vidljivih razmjera narod naziva goletima, a laici ih obino

izjednaavaju sa erozionim podrujem, to je esto netano.

U osnovi erozionih procesa nalazi se unitavanje prirodnih oblika vegetacije (naroito

umske), prije svega na strmim brdskim i planinskim terenima, ali i u ravniarskim podrujima.

2.1. Oblici erozije

Po svojoj sutini erozija moe biti mehanika ii hemijska. Najrasprostranjeniji vid je

mehanika erozija, kada sila djeluje na neku stijensku masu svojojm kinetikom energijom.

Hemisjka eroyija se vezuje za dejstvo vode na rastvorljive stijenske mase. Umjesto

mehanikog razaranja, ovdje se obavlja rastvaranje, dakle hemijska reakcija.

Erozija pod dejstvom jednog agensa skoro po pravilu izaziva aktiviranje sdrugog

agensa i nove pojave erozije. Takva erozija se oznaava kao izazavana erozija, a nastale

pojave se nazivaju izazvane i pratee pojave.

Erozija, kao jedan od elemenata geomorfolokog procesa, zavisi od tri osnovna

geomorfoloka faktora: sile (agens), geoloke grae (pacijens) i duine djelovanja agensa na

pacijens.

Postoji vie oblika erozije u zavisnosti od uzroka koji je pokree:

1. Vodna erozija (erozija vodom):

- Fluvijalna (erozija tekuom vodom),

- Pluvijalna (erozija kinim kapima);

Erozija zemljita

5

2. Eolska erozija (erozija vetrom);

3. Nivalna erozija (erozija snegom snjene lavine);

4. Glacijalna erozija (erozija lednicima koji se kreu").

2.1.1. Vodna erozija

Vodna erozija je najea u brdsko-planinskim podrujima gdje postoji nagib i izraen

kini period, a vrlo esto se stvaraju i bujini tokovi (npr. Mediteran, Grdelika klisura...).

Jedan od vidova vodne erozije su, odnosno erozije zemljita nastala pod dejstvom vode

su i klizita koja predstavljaju poseban vid erozije u kojem gravitaciona sila ima ulogu

glavnog transportnog agensa. Klizita nastaju na nagnutim terenima gdje se na izvjesnoj

dubini javlja glinoviti (nepropusni za vodu) sloj. Kada doe do velikog izlivanja kie ili

prilikom zemljotresa uglavnom dolazi do nastanka klizita ili do odronjavanja zemljita. Sva

brdovita podruja pod nagibom veim od 15 stepeni su podlona ovoj vrsti erozije. Ovo je

najei oblik erozije na brdovitim terenima.

Usljed dueg vlaenja, glinoviti sloj postaje klizak, a gornji sloj natopljen vodom,

otea, gubi kohezionu mo i poinje da klizi po raskvaenom glinovitom sloju. Opasnost od

klizita znatno se poveava ako se u podnoju slojevitih nagiba vri usecanje zbog izgradnje

puteva ili nekih graevinskih radova, ime ugroeni povrinski sloj gubi potporu i lako

podlee klizanju.

Pored toga, degradacija zemljita, tj. njegova aktuelna ugroenost od vodne i drugih

vrsta erozije definie se oblikom, stepenom i povrinom koju zahvata vodna erozija. Vodna

erozija je razvrstana, prema erozionim oblicima i prema stepenu degradacije.

Vodna erozija, kao prirodni degradacioni fenomen, determinisanaje nizom prirodnih i

antropogenih faktora. Svojom aktivnou vodna erozija degradira pojedine elemente prirodne

sredine, ali istovremeno ugroava i svaku privrednu aktivnost. Naime, njome su ugroene

poljoprivreda, industrija, saobraaj, komunalna privreda, turizam i dr.

Jedan od oblika vodne erozije je fluvijalna erozija do koje dolazi kada voda prodire

duboko u zemljite uskim kanalima. Na brdovitim terenima ovi kanali mogu da budu vrlo

duboki i da doe do potkopavanja slojeva zemlje. Na ovaj nain moe doi i do spiranja

sedimentskih slojeva i prodiranja u vodene tokove. Ovaj nain erozije ne moe da utie na

Erozija zemljita

useve, ali moe da utie na

regionima.

Jedan od oblika vodne ero

vremenski ograniena i traje kra

Prilikom udara zemljite biva ra

izraunava na osnovu formule -

kinih kapi je proporcionalna ma

ostvaruje svoj razorni efekat i na

Brzina padanja kapi zavisi od nje

U jednom litru vode ima

prenika 2 mm. Kia ima eroz

njen intenzitet vei od 25 mm/h

imati snagu koja je ravana

eksplozijom 6 miliona tona TNT

intenzitet erozije ima i vegetacija

Naime, vegetacija znaajn

Slika br. 1. Laprimjer

stabilnost zemljita i do oteanog kretanja

ozije je i pluvijalna erozija (erozija kinim kap

atko, a oznaena je udarom kine kapi ili grad

azrovano. Na iznos erozije utie energija kine

Ek=Mv/2. Energija udara

asi i brzini padanja kapi, a

a potpuno ravnoj povrini.

ene mase.

oko 240.000 kinih kapi

zivna svojstva tek ako je

h. Pljuskovite kie mogu

a energiji osloboenoj

T-a. Od velikog znaaja za

a na nekom prostoru.

no smanjuje povrinsko oticanje i udio erozije.

azarev kanjon dio istonog Kuaja. Jedinstven i rijedr fluvijalne erozije. Izvor: www.srbijasume.rs

Slika br. 2. Udar kIzvor: www.srb

6

u odreenim

pima) koja je

da o povrinu.

e kapi koja se

ak

kine kapi o tlo. bijasume.rs

Erozija zemljita

7

Kakav uticaj na obradive povrine ima jak pljusak najbolje se vidi na sljedeoj

fotografiji. Njiva je prije svega teko oteena nepravilnim nainom oranja, kako po pravcu

tako i po dubini. Ali usljed jake kie na zemljitu koje je ve bilo narueno, dolo je velikog

osteenja.

2.1.2. Eolska erozija

Eolska erozija nastaje aktivnou vjetrova, odnosno zahvaljujui njihovoj sposobnosti

da oblikuju povrinu Zemlje, kao i drugih planeta. Vjetrovi mogu erodovati, transportovati, i

deponovati materijale, i predstavljaju efikasne (dominirajue) agense u regionima sa

sporadinom, rijetkom vegetacijom i velikom koliinom nekonsolidovanih sedimenata. Iako

je voda mnogo monija od vetra, eolski proces je vaan geomorfoloki proces u aridnim

sredinama kao to su pustinje. Ove procese izuava geomorfologija. Termin eolska erozija je

nastao od imena grog Boga Eola, uvara vjetrova.

Najee prisutna u ravniarskim predjelima, ali se javlja i u brdskoplaninskim

oblastima. Vjetar nosi zemljite sa povrine i razvejava ga na sve strane. Naroito je izraena

za vrijeme dugotrajnih sua i jakih vjetrova.

Pored erozije izazvane vodom, u brdsko planinskim podrujima Republike Srpske,

zapaa se mjestimino i eolska erozija, gdje vjetrovi u suvim godinjim dobima mogu

Slika br. 3. Oteenje zemljita poslije samo jednog jakog pljuska usljed nepravilnog naina oranja. Izvor: www.srbijasume.rs

Erozija zemljita

8

izazavati jaku eolsku eroziju. Meutim, eolska erozija je Republici Srpskoj najizraenija u

Lijeve polju i u Popovom polju, gdje su poljoprivredne kulture slaba zatita od eolske

erozije, a sama etva je obino pred suni period tako da zemljite ostaje ogoljeno i bez

ikakve zatite.

Vetar eroduje zemljite deflacijom, uklanjanjem fino granulisanih estica, turbulentnim

vrtloenjem vetra i abrazijom.

Deflacija predstavlja izduvavanje finih i plodnih estica iz zemljita, koje dovodi do

degradacije produktivnog zemljita i smanjivanja njegove plodnosti.

Najintezivnija je u relativno suvim predjelima u kojima su nekada travne povrine

pretvorene u oranice. Deflacija je posebno jaka pri snanom vjetru i suvom zemljitu, kada se

posijani usjevi jo nisu dovoljno razvili. Pri sjetvi penice i drugih ozimih kultura na poljima,

kada je jesen suva, za traktorima sa plugovima, tanjiraama i sejaicama, diu se pravi oblaci

prasine - najplodnijeg supstrata zemljista koje vetar odnosi.

Veina deflacionih zona sadri pustinjski peani plonik, pokriva koji lii na

fragmentisanu stenu koja se javlja nakon to su vetar i voda uklonili finije frakcije. Gotovo

polovina pustinja na Zemlji je ovakva stenolika deflaciona zona. Stenski pokriva u

pustinjama sa peanim plonicima spreava deflaciju, iznoenje, podinskog materijala.

Bazeni nastali deflacijom, su udubljenja koja su se formirala uklanjanjem estica

vjetrom. Oni su obino malih dimenzija, ali mogu biti prenika i nekoliko kilometara.

3. UTICAJ SJEE UMA NA EROZIJU ZEMLJITA

ume znaajno smanjuju i usporavaju eroziju svojim kronjama, granama, korjenovim

sistemom i opalim liem. Usljed erozivnih procesa izazvanih vodom i vjetrom, na naoj

planeti se zauvijek izgubi oko 10 miliona hektara zemljita ili oko dvije povrine BiH.

U slivovima sa visokim i strmim planinskim predjelima, koji su pod umom, ne samo

da se spreava odnoenje erozionog materijala sa tih povrina, nego uma zadrava produkte

erozije koji dolaze sa poloaja iznad prirodne granice vegetacije, gdje je zemljite golo i

nema uslova da se zadre produkti erozionih procesa.

U sljedeoj tabeli se moe vidjeti uticaj nagiba terena i vrste kulture na eroziju i

zavisnost izmeu oticanja vode i erozije.

Erozija zemljita

9

Sa poveanjem pada terena na otvorenim zemljitima, erozija se jako pojaava, dok je

na povrinama pod umom, erozija je mala.

Usljed krenja uma i izostanka vjetrobranih pojaseva, tridesetih godina prolog vijeka

je na nekim podrujima Kanade u jednoj godini ispuhan sloj zemlje od 60 cm.

Zastraujui je podatak da u okolini Sarajeva postoji oko 70 klizita. U BiH je u 1998.

godini oko 89% povrine bilo zahvaeno razliitim intenzitetom i oblikom erozije, a od toga

je 10%, odnosno 5.155 km2 pod uticajem vrlo jake erozije.

ume se takoe unitavaju i brojnim umskim

poarima, koji za posljedicu esto imaju nemjerljive

razorne efekte od kojih je najuoljivija erozija. Tako

ogoljene povrine su izloene svim negativnim spoljnim

uticajima (voda, vetar, zagrevanje, sabijanje).

Na tako degradiranoj povrini posle poara

moemo zapaziti samo pusto. Takva povrina ostavlja

iza sebe teku sliku koja ukazuje na nestanak sastojina,

koje su se godinama negovale. Posle erozije, neophodno je da proe i do 200 godina da se

formira zemljini sloj. A svjedoci smo da se taj sloj moe za nekoliko sekundi potpuno

unititi. Erozija predstavlja svaku promjenu na povrini zemljita, njeno razaranje i odnoenje

putem mehanikih dejstava spoljnih sila, uglavnom klime.

umski poari, osim to direktno unitavaju floru i faunu, utiu negativno na zdravlje

ovjeka, stimuliu poveanje broja tetnih insekata i gljiva, a velike tete predstoje i privredi.

Godinje nestane oko 20.000 hiljada vrsta biljaka i ivotinja. Velika teta je i napravljena na

podrujima gde su obnovljene ume, mlade plantae i dr.

Danas se ume nemilosrdno unitavaju. Samo u zadnjih 300 godina, posjeeno je ili

spaljeno 20 % svjetskih uma. Svake godine nestane oko 170.000 kvadratnih kilometara

Slika br. 4. umski poar. Izvor: www.ekoakcija.com

Erozija zemljita

10

praume u svijetu (povrina vea od tri Hrvatske). Takvom brzinom unitavanja, za tridesetak

godina ih vie nee biti.

Nakon sjee ili spaljivanja ume, zemljite ispod ume moe drati 5 puta vie vode u

sebi nego da ume nema, a osim toga

samo drvee unutar debla, u granama

i liu, sadri mnogo vode i sve to

pomae da se u rijekama odrava

konstantna koliina vode i za vrijeme

poplava i za vrijeme sua.

Korijenje drvea i druge

vegetacije spreava eroziju zemljita

uzrokovanu kiom i vjetrom i time

spreava poplave i zamuljivanje rijeka

to je pogubno i za ivot u njima. Meutim,

uz to se gubi velika koliina plodnog zemljita. Nakon sjee dolazi do nevjerovatnog poveanja

brzine erozije zemljita koje je bilo pod umom.

Slika br. 6. Erozija nakon sjee ume. Izvor: www.vojvodinasume.rs

Slika br. 5. Spaljivanje ume. Izvor: www.vojvodinasume.rs

Erozija zemljita

11

4. METODE IDENTIFIKACIJE EROZIJE

Povrine zemljita zahvaene vidljivim erozionim procesima nije teko golim okom

identifikovati jer su svakom laiku jasno vidljive. Upravo to namee potrebu utvrivanja

izrazito erodibilne povrine u smislu zakonske odredbe o proglaenju erozionih podruja.

Meutim, kada je u pitanju identifikacija gradacije intenziteta erozije, kao i potencijalnih

erozionih procesa, jedino je ispravan analitiki pristup.

Kartiranje erozije zahtijeva tehniku obuenost i opremljenost. Zbog naizgled lake

prepoznatljivosti erozije i nepostojanja zakonske regulative koja bi regulisala ovu oblast,

podrazumijevalo se da svaki inenjer za oblast erozije, ureenja bujica i srodnih specijalnosti

zna i kartiranje erozije. Zato se esto kod nas susreemo sa arenim mapama koje su

oznaene kao karta erozije. Meutim, teko je identifikovati da li je kartitanje obavljeno

bilo kojom strunom metodom ili samo okularnom, najee laikom, procjenom. Takve

karte su po pravilu nepouzdane.

U Republici Srpskoj se koriste dvije metode kartiranja erozionih procesa. Za

izraunavanje gubitaka zemljita sa poljoprivrednih povrina koristi se amerika standardna

metoda nazvana Univerzalna jednaina zemljinih gubitaka [USLE - Universal Soil Loos

Equation]. Ta metoda je ograniena na poljoprivredne povrine i daje pouzdane podatke o

gubicima zemljita i hranljivih materija, ali samo na terenima sa nagibom manjim od 15%. Za

kartiranje globalne erozije, sa prvenstvenom namenom za brojne vodoprivredne proraune,

koristi se metoda Potencijala erozije. Ova metoda izraena je u Institutu za vodoprivredu

Jaroslav erni. Metoda je pokazala visok stepen pouzdanosti i koristi se kao standardna

metoda za kartiranje erozije za vodoprivredne potrebe (prorauni zasipanja rijenih tokova,

kanalske mree i akumulacija).

5. STANJE EROZIJE ZEMLJITA NA TERITORIJI REPUBLIKE SRPSKE

U sjevernom dijelu Republike Srpske dominiraju hidromorfna zemljita na ravnim i blago

zatalasanim terenima. U tom dijelu RS monost zemljinog sloja je vea nego u drugim

dijelovima Republike Srpske. U tim dijelovima opasnost od erozije je daleko manja sa aspekta

potencijalne erozije, ali osnovu intenzivnog razvoja erozionih procesa predstavlja upravo

poljoprivredna proizvodnja. Stoga, zemljita u ovom dijelu Republike Srpske moraju biti

Erozija zemljita

12

zatiena mjerama koje onemoguavaju formiranje i razvoj uslova za pojavljivanje procesa

ekscesivne erozije i oblika stvorenih njenim radom. Centralni dio Republike Srpske kojeg u

osnovi odlikuje brdsko-planinski pejza visokog stepena vertikalne ralanjenosti, prekriven je u

najveoj mjeri distrinim kambisolima, crnicama na krenjacima i dolomitima, lesiviranim

zemljitima, deluvijalnim zemljitima vrtaa i drugim tipovima koji su kao i prethodni prekriveni

u velikom procentu umom i panjacima. S obzirom na specifinosti geomorfoloke grae ovog

dijela Republike Srpske, od kojih padovi i ekspozicije topografske povrine imaju znaajnu

ulogu, zemljita ovog podruja su relativno zatiena od erozije jer se mali dio zemljita

intenzivno obrauje. Budui da u junom dijelu Republike Srpske dominiraju plitka zemljita na

krenjako-dolomitnom susptratu sa ekstenzivnom vegetacijom ili bez nje, te da su ostali faktori

potencijalne erozije veoma visoki, opasnost od erozije zemljita je velika.

Dakle i najmanji gubitak zemljinog pokrivaa na ovom prostoru je opasnost, ne samo za

ljude koji ive na ovim prostorima ve i za ukupan biljni i ivotinjski svijet ovog dijela Republike

Srpske. U tom smislu, sve aktivnosti koje ovjek preduzima u ovom dijelu Republike Srpske

moraju biti brino planirane i odabrane kako bi efekti tih aktivnosti imali najmanji mogui

negativan uticaj na ionako plitak zemljini sloj. Poljoprivredna aktivnost u ovom dijelu Republike

Srpske najee se svodi na prostore krakih polja i dolinskih proirenja gdje postoje dobri uslovi

za korienje zemljita u cilju poljoprivredne proizvodnje, meutim, ne treba zaboraviti i

opasnost od eolske erozije iji je uticaj u pojedinim krakim poljima sve drugo samo ne

zanemariv. Kako je ve reeno, u svijetu postoje brojne kvantitativne klasifikacije erozije

zemljita.

U Republici Srpskoj je korienjem UCLE metodologije izraen digitalni prikaz

potencijalne erozije za podruje RS. Prema podacima iz Osnova zatite, korienja i ureenja

poljoprivrednog zemljita Republike Srpske kao komponente procesa planiranja korienja

zemljita i na bazi rezultata koji su dobijeni izradom digitalne karte aktuelne erozije moe se

konstatovati da na podruju RS dominira slaba ugroenost zemljita od erozije.

Meutim, treba imati na umu da je to kvalitativna kvalifikacija koja ukazuje vie na

gubitak kvaliteta zemljita, te da se iza toga krije kvantitativan gubitak zemljita do 5 t/ha

godinje to je znaajna koliina s obzirom na monost zemljinog sloja pojedinih tipova

zemljita.

Erozija zemljita

13

Procenat ugroenosti zemljita na teritoriji Republike Srpske (FAO klasifikacija, 1989. godine)

R.b. Ugroenost zemljita Intenzitet erozije

(t/ha godinje)

Zahvaenost zemljita

RS %

1. Nije ugroeno 0 95,27

2. Slabo ugroeno 0 5

3. Umjereno ugroeno 5 15 3,86

4. Jako ugroeno 15 50 0,81

5. Veoma jako ugroeno > 50 0,06

Slika br. 7. Potencijalna erozija po USLE metodologiji. Izvor: Osnova zatite, korienja i ureenja poljoprivrednog zemljita Republike Srpske kao komponente procesa planiranja

korienja zemljita

Erozija zemljita

14

6. MJERE ZA ZATITU ZEMLJITA OD EROZIJE

Preventivne mjere zatite zemljita podrazumijevaju da se pravilnim nainom

korienja zemljita sprijee pojave ekscesivne erozije. One predstavljaju racionalni sistem

korienja zemljita, to zapravo predstavlja pravilan sistem organizacije korienja prostora

koji ukljuuje izgradnju naselja, putne mree ili drugih infrastrukturnih objekata. Mjere za

suzbijanje erozije na povrinama koje su pod uticajem erozionih procesa visoke kategorije

intenziteta su: agrotehnike mjere, bioloke mjere, tehnike mjere, administrativne mjere.

Agrotehnike mjere podrazumijevaju konturnu obradu i sjetvu, lejasta sjetva strnih ita

i okopavina, izradu zatitnih plodoreda sa travnim poljima, mal, izradu odvodnih brazda,

melioraciju panjaka i ureenje njihovog korienja.

Bioloke mjere - konturni travnati pojasevi, zatravljivanje oranica na nagibima i

formiranje vjetakih livada, podizanje poljozatitnih umskih pojaseva, poumljavanje

povrina pod uticajem ekscesivne erozije i dr.

Tehnike mjere - rustikalni zidii i pleteri, izgradnja banketa i terasa, izgradnja

gradona, izgradnja poprenih terasa, izgradnja nasipa i mikroakumulacija kao mjere

integralnog ureenja i zatite zemljita od erozije i dr.

Administrativne mjere - mjere definisane vaeim zakonskim propisima koji se odnose

na zemljite, korienje zemljita, zatitu zemljita, korienje postojee pravne legislative i

njeno neprekidno doraivanje.

Zatita zemljita, a time i zatita zemljita od erozije mora biti prioritetan nacionalni

zadatak, a za uspjenu realizaciju ovih problema neophodno je uraditi sljedee

Da bi se u ovakvim uslovima suzbila erozija treba da se ukljui svaki zemljoradnik,

svaki umar i svi drugi koji u neke svrhe koriste zemljite. Drugi vaan princip kod suzbijanja

erozije sastoji se u paralelnom izvoenju zatitinih mjera u brdovitom i melioracija u

nizijskom dijelu svakog pojedinog sliva.

Erozija zemljita

15

7. ZAKLJUAK

Erozija zemljita je prirodni fenomen prisutan na celokupnoj povrini zemljita, na iji

intenzitet direktan uticaj imaju ljudske aktivnosti i to kako u negativnom tako i u pozitivnom

smislu.

Borba sa erozijom i bujinim tokovima je posebna oblast koja je doivjela ekspanziju

tokom posljednjih sto godina, jer je to period aktivne urbanizacije, izgradnje infrastrukture i

intenzivnog razvoja poljoprivrede i industrije. Shodno tome razvijene su posebne

specijalnosti za borbu sa erozijom.

Sanacija erozijom oteenih zemljita vri se kombinacijom tehnikih i biotehnikih

radova, ali i posebnim vidom borbe sa erozijom, odnosno putem administrativnih obaveza,

zabrana i ogranienja prava korisnika zemljita o slobodnom izboru naina korienja

zemljita.

Administrativne antierozione mjere primjenjuju se samo na onim podrujima koja su

prethodno proglaena erozionim podrujem. To nije samo administrativni termin ve je to

podruje na kojem su erozioni procesi u labilnoj ravnotei i nepravilno korienje moe

prouzrokovati naglo intenziviranje erozionih procesa. Zbog toga je neophodno identifikovati

eroziona podruja. To je sloen posao koji zahtjeva analitiku obradu brojnih podataka na

odreenim prostorima. Vei dio podataka se odnosi na druge oblasti (hidrologija, ureenje i

gazdovanje vodotokovima, planiranje prostora i drugo), pa je zato znaaj identifikacije

erozionih podruja posao koji prethodi bilo kojem stratekom projektu lokalnom ili

globalnom.

Erozija zemljita

16

8. LITERATURA

1. Poljoprivredni institut Republike Srpske, Zavod za agrohemiju i agroekologiju Banja

Luka i Ministarstvo poljoprivrede Republike Srpske. Osnova zatite, korienja i ureenja

poljoprivrednog zemljita Republike Srpske kao komponente procesa planiranja korienja

zemljita. Banja Luka. 2009.

2. www.vojvodinasume.rs

3. www.srbijasume.rs

4. www.ekoakcija.com