Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

  • Upload
    coquesh

  • View
    266

  • Download
    6

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    1/26

    1

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    MINISTERIO DE EDUCACIÓN

    Cuaderno de Formación Continua

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3(Documento de Trabajo)

    CoordinaciónViceministerio de Educación Superior de Formación ProfesionalDirección General de Formación de MaestrosEquipo de Formación Docente Continua

    Equipo de Revisión y DirecciónUnidad Especializada de Formación Continua - UNEFCO

    Cómo citar este documento:Ministerio de Educación (2011). Comunicación Oral y Escrita en LenguaOriginaria Nivel Básico -  Aymara 3. Cuaderno de Formación Continua.UNEFCO, Tarija.

    La venta de este documento está prohibida. Denuncie al vendedor a laDirección General de Formación de Maestros, Tel. 2440815 o a la Unidad

    Especializada de Formación Continua, [email protected].

    Diseño & Impresión:Grafika W.L.H. Telf./Fax: 2235231

    www.minedu.gob.bowww.unefco.edu.bo

    Bolivia, julio de 2011

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    2/26

     2

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    3/26

    3

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    ÍNDICE

    PRESENTACIÓNDATOS GENERALES DEL CUADERNOAymara aruna saranakapa (Objetivo Holístico del Ciclo)

    Lup’iwinakasa qillqawi tuqi qhanstawipa (Objetivo Holístico del Curso)

    TEMA Nº 1: PACHANA SARANAKAPAPachata yatxataña (Objetivo del Tema) ................................................... 101.1 Pacha. ....................................................................................................101.2 Urunaka ................................................................................................101.3 Uruna pachanakapa .............................................................................101.4 Isinaka ..................................................................................................10Actividades Propuestas ..............................................................................10

     TEMA Nº 2:AYMARA QILLQANAKAMPI UTJIRI ARSUWINAKAObjetivo del tema ..................................................................................... 112.1. Jichha uru arunaka..............................................................................112.2. chiqa arunaka saraña aru lurayirimpi ..............................................112.3 Jiskt’asiwinaka ....................................................................................112.4. Janiwa siri arunaka .............................................................................112.5. Jani yatiri arunaka (janiwa chiqakiti janirakiwa k’arikarakisa) ........11Actividades Propuestas ..............................................................................11

    TEMA Nº 3:HABLAMOS Y ESCRIBIMOS OBSERVANDOObjetivo del tema ..................................................................................... 143.1 uñtasa amuyuñani ukataxa qillqañani ...............................................143.2 jamuqanaka uñt’añani .........................................................................143.3 jaylliwi – Mayata Tunkaru ...................................................................14Actividades Propuestas ..............................................................................14Yatiqata arunaka lurawinakasana arsuñataki ..........................................14

    Consignas para la etapa de aplicación ......................................................14Yatiqatanaka jiwasanakkama yatichasipxañani .......................................14Estrategias para la etapa de intercambio de experiencias (socialización).....................................................................................................................14

    JISKT’ATA PANKANAKABibliografía consultada ............................................................................. 20

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    4/26

    4

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    5/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    PRESENTACIÓN

    Uno de los factores más importantes para la calidad educativa es el trabajode los/as maestros/as: de su compromiso, de su profesionalidad y suprofesionalismo, dependen, en gran medida, el ambiente y los resultados

    educativos.Por ello, el Ministerio de Educación de acuerdo a lo establecido en laConstitución Política del Estado (Arts. 78, I, II y III; 96, II), la Ley de laEducación “Avelino Siñani - Elizardo Pérez” y el Sistema Plurinacional deFormación de Maestros, viene implementando los Itinerarios Formativospara Maestros/as en forma sistemática y sostenida, para garantizar quetodos los/as educadores del país tengan oportunidades para capacitarse yactualizarse en forma permanente; esta modalidad formativa -desarrolladapor el propio Ministerio de Educación, mediante la Unidad Especializada

    de Formación Continua – UNEFCO (Ex-ISER y Ex- INFOPER)- está enfocadaen la práctica educativa concreta, abordando diversos contenidos:enfoque del Sistema Educativo Plurinacional, herramientas didácticas,formación según los niveles y especialidades, y procesos orientados a lapertinencia cultural y lingüística de la acción educativa.

    Los “Cuadernos de Formación Continua” son materiales de apoyopara cada uno de los cursos y ciclos que desarrollan aspectos teórico –prácticos relacionados a las temáticas presentadas e incluyen propuestasde actividades, preguntas y/o ejercicios que ayudarán en el proceso de

    asimilación.

    Cada Cuaderno de Formación Continua está estructurado en unidadesde trabajo que tienen relación con las sesiones de la etapa presencial;asimismo, contienen opciones para las consignas de la etapa deimplementación y orientaciones para la etapa de intercambio deexperiencias o socialización.

    Sobre la base de estos Documentos de Trabajo (versiones en construccióncolectiva), los facilitadores podrán añadir y/o adecuar contenidos

    y estrategias formativas de acuerdo a cada contexto. Invitamos afacilitadores y participantes de todo el país a contribuir con observacionesy sugerencias para mejorar y enriquecer posteriores ediciones ([email protected]).

    Fernando Carrión J. - Director General UNEFCO

    “Compromiso social y vocación de servicio: Maestros forjadores de laRevolución Educativa”

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    6/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    7/26

    1

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    DATOS GENERALES DEL CUADERNO

     Aymara aruna saranakapa (Objetivo Holístico del Ciclo)

    Aymara laxrasata kunaymana lurawinakana, aruskipawinakana arsutawa jiwasana sarnaqawinakasana arupawa, taqi kasta tantachawinakana

    arsutawa.

    Practicamos la lengua originaria quechua mediante diálogos en lasdiferentes actividades y espacios sociales de la vida comunitaria paraapropiarnos de la estructura lingüística básica y el manejo de la oralidaden los diferentes espacios de interacción.

    Lup’iwinakasa qillqawi tuqi qhanstawipa (Objetivo Holístico delCurso)

    Aruskipt´asa uñt´ata arunaka qillqt´asa kunaymaniaruskipt´awinakipt´añani, aymara aru arst´añataki.

    Diferenciamos las características de la comunicación oral y escritaconociendo sus letras y ejemplos de pronunciación, para mejorar laoralidad e introducirnos en la escritura.

    ComunicaciónOral y Escrita en

    Lengua OriginariaAymara - Nivel

    Básico

    Comunicación Oral y Escrita en LenguaOriginaria Nivel Básico - Aymara 1

    Comunicación Oral y Escrita en LenguaOriginaria Nivel Básico - Aymara 2

    Comunicación Oral y Escrita en LenguaOriginaria Nivel Básico - Aymara 3

    Comunicación Oral y Escrita en LenguaOriginaria Nivel Básico - Aymara 4

    CICLO CURSO

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    8/26

     2

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    9/26

    3

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    TEMA Nº 1: PACHANA SARANAKAPA

    Pachata yatxataña (Objetivo del Tema)

    Aymara aru ursusa pachana saranakapa yatiqapxañani, kunapachankapxtansa uka yatiñataki, taqi kunasa sarani saraniwa ukakipkarakiwa pachaxa saraniraki.Conocemos el tiempo y las horas en laescritura de la lengua Aymara, mediante el uso de las estaciones y el reloj,según las estaciones del año con referencia a las actividades agropecuariasde cada región y de su dicción.

    1.1. Pacha.

    Awti pacha

    Awti pachanxa kunanakasa utji ukanaka amthapipxañani ukatxakunanakasa utjaraki ukhamaraki kuna jan askinakanisa, kuna askinakasautjaraki ukanaka amuyt’apxañani.

    Juk’ampi yatiqañatakixa, kunasa juyphi pachana utjki ukanaka janchisampilakasampi lurapxañani jach’ata arsusina.

    Mä yatichawi:Khatatisina alalay wali thayawa, sinti ch’uch’uwa, brbrbrbrbrbrbrbrbrbrbrrr.

    Ch’uqi ch’uñuchañani……...............................................................................

    Isthapisiñani……..............................................................................................

    Juk’ampinaka....................................................................................................

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    10/26

    4

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Jallu pacha

    Jallu pachanxa kunanakasa utji ukanaka amthapipxañani ukatxakunanakasa utjaraki ukhamaraki kuna jan askinakanisa, kuna askinakasautjaraki ukanaka amuyt’apxañani.

    Juk’ampi yatiqañatakixa, kunasa juyphi pachana utjki ukanaka janchisampilakasampi lurapxañani jach’ata arsusina.

    1.2. Urunaka

    Pacha

    • Willka uru

    • Phaxsi uru

    • Saxra uru / atüru

    • Pacha uru / warüru

    • Illapa uru

    • Ñanqha uru / uru uru

    • Samaña uru / willka uru

    Jichhüru

    Warüru / waluru

    Wasüru / masuru

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    11/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Qharüru / qhara

    Jurpüru

    Mä jichhüru

    Sapüru

    Maykipa uru

    Aski uru

    Ina uru / inüru

    Jutiri uru

    Qhipa uru

    Jjisk’a uru

    Jach’a uru

    Nayra pacha

    aka pachamanqha pacha

     jichha pacha

    alaxa pacha

    khaya pacha

    Jutiri pacha

    a. Kunjamaskisa pachaxa

    Phajsa uruwa Jallu uru

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    12/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Qinayrantata uru

    Juyphi uru

    Thaya uru

    Lupi uru

    Junt’u uru

    Janïra pachanaka ullkasinxa taqini yatiqapxañani jani panka uñxatasina, jichhuruxa kamsatasa, kunjamaskisa ukanaka qhananchasina,sapa mayniru urunakana sutinakapampi sutinchasipxañani, ukatxasutinakata jawsasipxañani, uka sutinakata jiskt’asipxañani, ukakipkarakiwakichasipxañani kunanakasa lurañani sapa urunxa ukanaka,ukhamaraki kunjamatixa urunakaxa ukhamarjama siqisipxañani ukatxach’arqhuntañani ukatxa sapa maynirakiwa sapa urüru siqicht’anikunjamatixa urunakaxa wakichataki ukhamarjama.

    b. Phaxsinaka

    Chinuqa phaxsi

    Anata phaxsi

    Achuqa phaxsi

    Qasawi phaxsi

    Llamayu phaxsi

    Mara t’aqa phaxsi

    Willka kuti phaxsi

    Llumpaqa phaxsi

    Sata qallta phaxsi

    Taypi sata phaxsi

    Lapaqa phaxsi

    Jallu qallta phaxsi

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    13/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Janïra paxsinaka ullkasinxa taqini yatiqapxañani jani panka uñxatasina, jichha phaxsixa kamsatasa, kunjamaskisa ukanaka qhananchasina,sapa mayniru phaxsinakana sutinakapampi sutinchasipxañani, ukatxasutinakata jawsasipxañani, uka sutinakata jiskt’asipxañani, ukakipkarakiwakichasipxañani kunanaksa lurañani sapa phaxsina ukanaka,ukhamaraki phaxsinakana saranakaparjama siqisipxañani ukatxach’arqhuntasipxañani ukatxa sapa maynirakiwa sapa phaxsiru siqicht’anikunjamatixa sarapäki ukhamarjama.

    Jichha uruxa kuna urusa?

    Qharuruxa kuna urusa?

    Illapa uruxa kunsa lurata?

    1.3 Uruna pachanakapa

    Willjata chika uru jayp’u

    Chika aruma...........................qhantati........................aruma.........................Ch’amaka................................Qhantati....................wallpa aru.....................Payi aruma........................................................................................................Kuna pachaxisa?......................Tunka pachaxiwa............................................Chika uruxiwa..........................Janiwa chika urukiti.........................................Kuna pacharusa sarata?...................................................................................Kuna pachasa jutata?.......................................................................................

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    14/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    1.4 Isinaka

    Jichaxa isinaka samipata ukhamaraki sutipata, khitinkisa ukanaarsupxañani

      Lluch´u ikiña

    Jasintuna lluch’upaxa qarwa t’arwata luratawa.Jupana lluch’upawaJiwakiwa uka ikiñaxa

     Actividades PropuestasYANT´AWINAKA

    Urunaka phaxsinaka pachanaka

    Miércoles..………… Anata phaxsi…………

    Sábado..………………

    Domingo…………….

    Aski uru……………

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    15/26

    9

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Jichhaxxa taqiniwa phuqantañani, nayraqataxa qillqanaka phuqhachañaniukatxa sapa mayniwa jach’ata arst’ani kuntixa amtaski uka arunaka.

    Pachanaka

    Qha………u i……..a u…u Ju…..üru Qhi…….uru Willka……..

    ….chha……u

    ……..yu phaxsi Ma…. pacha p…..haAna….phaxsi

    Al……. P…..ha

    Ja…… …..ru Aw…… p…Jic……..

    ur…Sat…..qa….

    Mä uru qillqañataqixa wakisiwa yatiña kuna urunktansa uka tuqitachimpunakawa suma amtasiña pachanakaxa sarani saraniwa.

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    16/26

    10

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    17/26

    11

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    TEMA Nº 2: AYMARA QILLQANAKAMPI UTJIRIARSUWINAKA

    Objetivo del tema

    Conocemos las oraciones en los tiempos antes y después (presente pasadoy futuro) de la escritura de la lengua Aymara, mediante el uso y sus formasde pronunciación para mejorar nuestros diálogos, en forma afirmativa,forma interrogativa, forma negativa, forma interrogativa negativa,utilizando los verbos más comunes.

     2.1. Jichha uru arunaka

    Wiphalawa

      wiphalaniwa Wiphalanwa jichhapacha, nayra pacha ukhamaraki jitiri pacha arunakampi arunaka jikikipañani jasa arunakata qalltasina.

      T’ant’aniwa t’ant’awa t’ant’anwa

    Taqi kunasa lutkamakiwa ukatwa sapxañasa kunapachatixa luraskiukhaxa kunanisa, ukharuxa kunasa, kunansa.

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    18/26

    12

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Taqi kasta yänakamapi arsupxañani arunakasampi arsusinxa qunuñanakaruqunt’asipxañani ukata apmthapisisina qillqapaxañani kuntixa arusampiyatiqapxtana ukanaka.

    Amtasisa qillqaipkakiñani.

    P´isaqawa

      P’isaqaniwa p’isaqanwa

    Kunapachatixa k’arisiñanakaxa utjki jani ukaxa amuyunakasanayrt’ayapktana, jan ukaxa amthapisipktansa ukapachaxa taqi ukaarunaka arsupxtana ampthapisipkakiñani.

    Thuquniwa, thuquwa, thuqunwa qhatuniwa, qhatuwa, qhatunwa

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    19/26

    13

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Wakichapxañani kunanakatixa wakichañjamaki taqi uka lurawinakawakichapxañani amtapxañani, ukata sapxañani kunanisa……..qhatuniwa,thuquniwa, qillqaniwa, arsuniwa, juk’ampinaka, ukharuxa kunapachatixapachaxi ukhaxa sapxañani, qhatuwa, thuquwa, qillqiwa, arsuwa, ukhmalurawinakampi yatiqapxañani, sapuruwa uka arunakaxa arsutañapa.

     2.2. chiqa arunaka saraña aru lurayirimpi

    Nayaxa sartwaJumaxa sartawa

      Jupaxa sariwaJiwasaxa sartanwa

     2.3 Jiskt’asiwinaka

    Nayaxa sartti?Jumaxa sartati?

      Jupaxa sariti?Jiwasaxa sartanti?

     2.4. Janiwa siri arunaka

      Nayaxa janiwa sarktiJumaxa janiwa sarktati

      Jupaxa janiwa sarkitiJiwasaxa janiwa sarktanti

     2.5. Jani yatiri arunaka (janiwa chiqakiti janirakiwa k’arikarakisa)

      InasaUkhamapachawa

      Lurpachaniwa  Janjakiwa  K’arintarakiristama

    Aru yatiqatanakampi jichaxa arsupxañani nayraqata jasa arunaka janarmasiñataki ampthapisipkakiñani

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    20/26

    14

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

     Actividades Propuestas

    YANT´AWINAKA

    Qillqanaka phuqhachasina sapa mayni ullart´añani.

    Naya Juma jupa Jiwasa

    Jichhaxa aka qillqatanaka phuqhacht´asa amuyt´añani.

    Naya Juma jupa Jiwasa

    Naya Juma jupa Jiwasa

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    21/26

    15 

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    TEMA Nº 3: HABLAMOS Y ESCRIBIMOS OBSERVANDO

    Objetivo del tema

    Desarrollamos el lenguaje oral y escrito describiendo las características de

    cada animal, utilizando fotografías y técnicas de llenado de los puntos desegmentación para familiarizarnos con la lengua Aymara.

    3.1 uñtasa amuyuñani ukataxa qillqañani 

    UÑTASA QILLQT´APXAÑANI

    Akhamata uñakipasa qillqt´añani.Kuna sutinisa? Kawkjansa utji? KUnjamasa? Kunatakisa aski?

    Kuna iwxacha utji?

    3.2 jamuqanaka uñt’añani 

    Aka jamuqanxa kunsa uñjtana, kunsa amuyayistu taqi ukaka qillqt´añani.

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    22/26

    16 

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    3.3 jaylliwi – Mayata Tunkaru

    MAYATA TUNKARU

    Awatiñas Tamankirinaka - Jaylliwi

     Actividades Propuestas

    Kunatixa uñjatäki ukanaka qillqapxañani jani jayrasisa.

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    23/26

    17 

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Yatiqata arunaka lurawinakasana arsuñataki Consignas para la etapa de aplicación

    Kunjamasa wawnakampi yatichataspha

     Actividad 1: Aymara qillqanaka

    1. Yatichirixa nayraqataxa uñacht’ayiwa, ukatxa ist’añapawa sapayatiqiriru kuntija yatipki ukanaka.

    Escuchamos y presentamos nuestros conocimientos previos:

    2. Yatiqirinakaxa qallantapxiwa uñjasa ukatxa amuyt’asa ullarañaqillqaña aymara qillqanakauñxatasa.

    Practicamos el uso de algunas palabras de acuerdo con las letras de lalengua Aymara

    3. Ukharuxa niya t’aqa tukuykasinxa sapa nayniwa lurañapa yant’awinakasapa pankaru, jupanakaxa qillqapxañapawa aski lup’isa.

    Completamos el trabajo propuesto practicando la escritura.

    Iskay kaq ruway: Jakawinakasa uñtasa yatintasipkakiñani

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    24/26

    18 

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

     Actividad 2: Aprender conociendo nuestra convivencia.

    1. Yatiqirinakaxa taqpacha kasta qillqanaka utjki ukanakaruphuqhachañapawa aski amuyt’asina qillqantañapa, ukatxataqinitakiwa arsuñapa.

    En el cuaderno encontraremos espacio para llenar o completar la actividad,se debe completar y luego expresar en forma oral para todos.

    2. Qhipanxa utxiwa phuqhachañataki yantawinaka ukanakaxa askirutukuyatañapawa kuntija yatiqki ukanaka:

    En la actividad complementaria completamos el trabajo y además laactividad refleja la evaluación procesual, también escribe lo aprendido.

    Kimsa kaq ruway: Uñtasa amuyuñani ukataxa qillqañani

     Actividad 3: Describir observando, luego escribir.

    1. Jamuqanaka laqanchayañani sawuta uñch’ukisa, ukatxa ukanakanayraqataxa arsuñani ukata qillqañani.

    En este espacio creamos adivinanzas, observando el tejido aymara, luegodebe expresar en forma oral y escrita.

    2. Akanxa taqi yatiqirixa kusist’añapawa ukatakixa yatintañaniwa ma jaylliwi, nayraqataxa yatichiriwa qalltañapa jayllintasina salla arumpi .

    Aprendemos canciones, para ello el docente empieza cantando la primeraparte.

    3. Wasitata tukuyañatakixa wakiyatawa yant’awinaka ukaphuqhañapawa.

    Nuevamente presentamos una actividad complementaria paraautoevaluar lo aprovechado durante el proceso de aprendizaje.

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    25/26

    19

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3

    Yatiqatanaka jiwasanakkama yatichasipxañani Estrategias para la etapa de intercambio de experiencias (socialización)

    • Yatiqiri jisk’a wawanakaxa yant’apxañapawa aru phallayaña, ukatxauka qillqanakampixa aru nka arsupxañapa.

    Aprendemos a pronunciar las letras además clasificar los sonidos, despuésintentamos escribir.

    • Aka chaqanxa taqiniwa amtasipxañapa kunjamasa jiwasanaqamawisaxa, ukanaka uñtasawa taqinisa arktapxañani pankanautjirinakaru.

    Reflexionamos sobre las características que tiene el contexto andinoAymara, observando las imágenes y sus formas de escritura.

    • Yatiqirixa waruqatanaka uñjasawa amuyt’añapa,ukxaruxa taqiamuyuka utjki ukanaka qillqañapa.

    Observamos, reflexionamos y luego escribimos frases en base a nuestrasobservaciones.

     JISKT’ATA PANKANAKABibliografía consultada

    1. GALDANES, Viviana, Walki, Aida, Gustafson, Bret. Enseñanza delengua indígena como lengua materna. La Paz Bolivia: Trrra Nova.

    2. LAYME, FELIX (1995). Aymara qillqaña Yatiqañani. La Paz: EditorialIndustrias offset color.

    3. HUANCA, VITALIANO Y PRIMITIVO MITA (2008).Aymara aru yatiqaña.Lapaz – Bolivia.

    4. LAYME, FELIX (1995). Aymara qillqaña Yatiqañani. La Paz: EditorialIndustrias offset color.

    5. LAYME, FELIX (2008). Gramática Aymara. La Paz: artes graficas amayta

    6. CONCEJO EDUCATIVO AYMARA (2009), Revista Qhanatatayita La Paz:Corase

  • 8/19/2019 Comunicación Oral y Escrita en Lengua Originaria Nivel Básico - Aymara 3

    26/26

    Comunicación Oral y Escrita en Lengua OriginariaNivel Básico - Aymara 3

    Cuadernos de Formación LOA/3