Bezicne Racunarske Mreze WLAN

Fakultet za informacione tehnologije

Računarske mreže Seminarski Rad

Sloj veze podataka Bežične računarske mreže

Profesor: Student: dr.Ranko Vojinović Strujić Dženan 61/06

Podgorica, oktobar, 2007.

UNIVERZITET MEDITERAN - Fakultet za informacione tehnologije Računarske mreže, Seminarski Rad: Sloj veze podataka – Bežične lokalne mreže ___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________ -2-

Sadržaj:

Naslovna........................................................................................... 1 Saržaj .............................................................................................. 2 Sloj veze podataka (TCP / IP model)..................................................... 3

I Uvod ..................................................................................... 3 Bežične lokalne mreže (WLAN) ............................................................ 4

I Uvod ..................................................................................... 4 II Tehnike bežičnih prenosa ........................................................ 6

2.1 Tehnike bežičnog prenosa u odnosu na protoke podataka i površina koje pokrivaju .....................................................

6

2.1.1 Uskopojasni sistemi........................................... 7 2.1.2 Sistemi sa proširenim spektrom .......................... 7 2.1.3 Širenje spektra metodom direktne sekvence ........ 7 2.1.4 Širenje spektra metodom frekvencijskog skakanja. 8 2.1.5 Prenos u infracrvenom djelu spektra IR-Sistemi .... 8

III Topologija bežičnih računarskih mreža ..................................... 8 IV Detekcija sudara i sigurnost bežičnih računarskih mreža ............. 10

4.1 Sigurnost bežičnog prenosa podataka ............................. 11 V Standardi računarskih bežičnih mreža ....................................... 12

5.1 IEEE 802.11 standard bežičnih računarskih mreža ........... 12 VI Zaključak ............................................................................. 13 VII Literatura ............................................................................ 14


___________________________________________________________________________________ -3-

Sloj veze podataka (TCP/IP model)

I Uvod

Nasuprot OSI modelu koji je formalno standardizovan Internet model (TCP/IP) je de facto standard. Ovaj model je razvijan za potrebe Interneta i jednostavniji je od OSI modela. Jednostavnost ovog modela se ogleda u apstraktnom gledanju na najviša tri sloja OSI modela tako da Internet model propisuje samo sloj aplikacije naspram slojeva aplikacije, prezentacije i sesije kod OSI modela. Današnje implementacije mrežnog softvera uglavnom koriste Internet model.

TCP/IP model se predstavlja sa 5 slojeva. Sloj veze u TCP/IP modelu je drugi sloj. Sloj veze definiše karakteristike

prenosnog medijuma,brzinu signalizacije i šemu kodiranja signala. Sloj veze predaje pakete na mrežni kabal i preuzima pakete sa mreže.

Format paketa zavisi od tipa implementirane mrežne tehnologije Sloj veze dodaje preambulu na početak paketa i dodaje CRC provjeru, radi

provjere integriteta paketa

Sl. TCP/IP model – hijararhija slojeva


___________________________________________________________________________________ -4-

Bežične lokalne mreže (WLAN)

I Uvod

Bežičnu računarsku mrežu (Wireless LAN, WLAN) čine jedan ili više mrežnih uredaja tj. skupine uredaja koji medusobno komuniciraju pomoću radio talasa odrješenim frekvencijskim spektrom. U protekloj, deceniji jedno od najatraktivnijih poglavlja u računarskoj tehnologiji i komunikacijama predstavljale su bežične tehnologije, koje su za vrlo kratko vrijeme privukle brojne korisnike , pretrpjele su brojne modifikacije i transformacije uključujući i implementaciju bežičnog interneta. Osnovu popularnosti bežičnih mreža donjela je pogodnost njihovog korišćenja, mobilnost učesnika i prihvatljiva cijena je potrebno za povezivanje na računarsku mrežu postaje „Lap Top“ računar, personalni digitalni asistent (PDA), mobilni telefon, ... Šta je to što su donjele nove tehnologije u pogledu računarskih mreža ?

Bežične računarske mreže slične su drugim računarskim mrežama – omogućavaju priključivanje računara i osnovna razlika je u načinu konekcije, nema potrebe za uspostavljanjem fizičke žičane konekcije, nema razvlačenja kablova. Promjenjen je prenosni medijum, sve bežične tehnologije koriste radijski dio elektromagnetnog spectra. Izostamak fizičke konekcije omogućio je korisnicima da se kreću u prostoru i da rade kako žele uz pun pristup računarskoj mreži. Naravno, ova pogodnost donjela je s druge strane povećane probleme u konceptu sigurnosti i zaštite podataka. Za razliku od žičanih računarskih mreža koje mogu biti fizički zaštićene i sa lako izvodljivom kontrolom pristupa, bežične mreže se vrlo teško štite. Prenosni medijum je otvoren za proizvoljan pristup I paketi podataka su dostupni svima koji raspolažu potrebnom opremom da iz radio-signala private podatke i dekodiraju informacije. Sva zaštita informacija počiva na kriptovanju što je s jedne strane utiče na povećanje cijene realizacije mreže, a sa druge strane utiče na smanjenje ukupnih performansi mreže. Prvi eksperiment bežičnog povezivanja računara realizovan je 1970. godine u laboratorijama IBM-a u Švajcarskoj. Ta računarska mreža zasnivala se na infracrvenoj (Infra Red) tehnologiji. Iste godine i Hewlett-Packard oformio je svoju dežičnu računarsku mrežu koristeći radio talase. Brzine koje su dostignute su bile 100 Kb/sec, ali nijedan od tih proizvoda nije doživio komercijalnu primjenu. Razvoj bežičnih mreža nastavlja se 1985. godine, pošto je Federalni komitet za komunikacije SAD – FCC, odobrio korišćenje opsega radio frekvencijskog spectra bez posebnih dozvola, za potrebe industrije, naučnih istraživanja i medicine ISM (Industrial Scientific Medical). Ovaj opseg obuhvata tri grupe frekvencija: 902 – 928 Mhz, 2400 – 2483.5 Mhz I 5725 – 5875 Mhz. Pokazao se najpodesnijim opseg u okolini 2.4 GHz, mada se u poslednje vrijeme prelazi I na opseg u okolini 5 Ghz.


___________________________________________________________________________________ -5-

Bežične računarske mreže još uvjek predstavljaju značajnu investiciju, ali prednosti koje pružaju čine ih optimalnim rješenjem samo u određenim situacijama. Ako se analizira npr. Koliko je kablova potrebno za ožičenje fabričke hale i koliko košta sama instalacija kablova, dolazi se do zaključka da su bežične mreže skuplje, ali da se otplaćuju veoma brzo. Postoje situacije u kojima su one jedno moguće rješenje, npr. U zgradama od istorijske vrijednosti u kojima nisu dozvoljene promjena izgleda zgrade. Modularnost i fleksibilnost bežičnih računarskih mreža ih čini dobrim rješenjem za pojedine objekte kao na primjer: povezivanje računara na sajmovima, u bolnicama, bibliotekama, povezivanju zgrada koje su razdvojene prometnim saobraćajnicama ili rjekom, ali kao dopuna ili proširenje kablovskih mreža. Na slici 1.1 prikazan je dosadašnji i predviđen rast broja korisnika WLAN mreža za neke razvijene evropske zemlje i zbirno za ostale evropske zemlje. Vidi se da je rast po eksponencijalnoj krivoj i da se ponaša kao i porasta broja korisnika Interneta.

1.1 Rast broja korisnika bežičnih računarskih mreža


___________________________________________________________________________________ -6-

II Tehnike bežičnih prenosa

Generalno, tehnike bežičnog prenosa mogu se podjeliti na uskopojasne (Narrwband), na tehnike proširenog spektra SS (Spread Spectrum) i na tehnike prenosa u infracrvenom djelu spektra IR (Infrared Technology). Tehnike proširenog spektra dalje djelimo u zavisnosti od načina širenja spektra DSSS (Direct Sequency Spread Spectrum Technology) i na FHSS (Frequancy Hoping Spread Spectrum).

2.1 Tehnike bežičnog prenosa u odnosu na protoke podataka i površina koje pokrivaju 2.1 Tehnike bežičnog prenosa u odnosu na protoke podataka i površina koje pokrivaju Na grafiku 2.1 se vidi trenutno stanje bežičnih mreža, odnosno protoci koje one nude i površine koje pokrivaju. Najintresantnije su bežične mreže koje koriste tehniku prenosa proširenim spektrom. Vidi se da se one koriste za lokalne računarske mreže, a da su brzine u opsegu od 1 do 10 Mb/sec. U novije vrijeme brzine ovih mreža dostižu 100 Mb/sec.


___________________________________________________________________________________ -7-

2.1.1.Uskopojasni sistemi Uskopojasni radio sistemi se koriste za prenos podataka od ranih 80-ih.

Koriste opseg od 430 do 470 Mhz, pri čemu je dio od 430 do 450 Mb/sec nelicenciran, a dio od 450 do 470 Mb/sec je licenciran. Korisnicima se dodjeljuju uski frekvencijski opsezi, o čemu vode računa posebna tijela na nivou države. Korisnici šalju i primaju podatke na tačno određenoj učestanosti.

Nedostaci ovih sistema su: male brzine (od 5 do 20 Kb/sec), oprema različitih proizvođača ne mogu da rade međusobno, moguća interferencija i velike antene na prijemnoj strain. Prednosti su, veći domet, odnosno, površine pokrivanja I niže cijene u određenim situacijama.

2.1.2 Sistem sa proširenim spektrom Većina WLAN sistema koristi tehnike proširenog spektra koje su prvobitno razvijene za upotrebu u pouzdanim i sigurnim vojnim komunikacionim sistemima. Akcenat je stavljen na pouzdanost, sigurnost i tajnost prenosa, na račun potrebnog propusnog opsega, tako da ova tehnika zahtjeva mnogo širi opseg od uskopojasnih tehnika. Da bi se primila poruka poslata tehnikom proširenog spektra neophodno je da prijemnik zna parameter, emitovanog signala. Ako to nije slučaj emitovani signal će se manifestovati kao šum i neće biti otkriven. Karakteristike sistema sa proširenim spektrom su potiskivanje, interferencije, otpornost na višestruku propagaciju, mala vjerovatnoća presretanja signala, tajnost prenosa I druge.

2.1.3 Širenje spektra metodom direktne sekvence

Ova tehnika se bazira na širenju spektra množenjem korisnog signala sa pseudo slučajnom sekvencom. Kao rezultat se dobija znatno širi spektar od minimalne širine potrebne za prenos iste poruke. Pseudo – slučajna sekvenca je nezavisna od signala koji se prenosi i sastoji se od kombinacije bitova čije je trajanje mnogo kraće od trajanja bita korisnog signala. Da bi prijamnik mogao da primi emitovani podatak podatak neophodno je da i on poznaje korišćene pseudo-slučajne sekvence inače neće biti u stanju da razlikuje informaciju od šuma. Time se postiže da potencijalni prijamnici koji bi da žele da prisluškuju komunikaciju nisu u stanju da primjete da ona postoji. U slučaju da dođe do oštećenja jednog ili više čipova moguće je pomoću određenih statističkih tehnika rekonstruisati signal na prijemu bez zahtjeva za ponovnim slanjem (retransmisijom). Ovi sistemi imaju bolja anti-ometačka svojstva od FHSS, vrlo malu vjerovatnoću presretanja signala, veliku otpornost na višestruku propagaciju, ali znatno duže vrijeme akvizicije sinhronizacije, izražen problem blizu-daleko i zahtjevaju, kontrolu i upravljanje snagom.


___________________________________________________________________________________ -8-

2.1.4 Širenje spektra metodom frekvencijskog skakanja U ovom slučaju nosilac je uskopojasni, ali se njegova frekvencija mijenja u vremenu po pseudo-slučajnom pravilu, i na taj način dolazi do širenja spektra. Opet je spektar dobijenog signala znatno širi od minimalno potrebnog za prenos istogpodatka. Prijemnik detektuje koristan signal zahvaljujući tome što poznaje njegove parameter, odnosno obrazac skakanja (promjene) noseće frekvencije. U slučaju da nije tako, ovaj signal se manifestuje kao kratkotrajni impulsni šum čime je postignuta tajnost prenosa kod svih sistema. Brzina skakanja zavisi od zemlje u kojoj se koristi ova tehnika i postoje FH sistemi sa brzim u sa sporim skakanjem. Kod ovih sistema nije izražen problem blizu-daleko i oni imaju kratko vrijeme akvizicije sinhronizacije, ali zahtjevaju složen sintetizator učestanosti i neophodno je FEC (Forward Error Correction) kodiranje. Dometi koji se mogu postići ovim tehnikom su manji nego primjenom DSSS¸ali je zato moguć istovremeni rad (koegzistencija) većeg broja FHSS sistema na istom geografskom prostoru. 2.1.5 Prenos u infracrvenom djelu spektra – IR Sistemi IR sistemi za prenos podataka koriste veoma visoke frekvencije, nešto niže od vidljivog djela spektra. Kao i svjetlost, one ne mogu da prođu kroz same objekte, tako da razlikujemo usmjerenu (direktnu) i difuznu tehnologiju IR prenosa. Usmjereni sistemi (jeftiniji) zahtjevaju direktnu liniju vidljivosti i domet im je oko 1m., tako da se koriste uglavnom za lične lokalne računarske mreže PAN (Personal Area Network), ali se ponekad koriste i za specifične WLAN aplikacije. Ova tehnologija se ne koristi za mobilne korisnike, ali se koriste za fiksne podmreže. Difuzni IR WLAN sistemi ne zahtjevaju liniju vidljivosti, ali je velčina ćelije određena prostorijom u kojoj system radi.

III Topologija bežičnih računarskih mreža

Bežične mreže pružaju veliku fleksibilnost i mogučnost konbinovanja različitih načina povezivanja. Iskristalisale su se sledeće topologije: Ad hoc, celularne i tačka-tačka. Ad hoc mreže omogućavaju korisnicima uspostavljanje veze “svako sa svakim”, bez pristupnih stanica. Pogodne su za komunikaciju između manjih grupa korisnika na malom rastojanju i uglavnom se primjenjuju tamo gdje je potrebno brzo uspostaviti privremenu mrežu (npr. Na sastancima).


___________________________________________________________________________________ -9-

Da bi mogli ostvariti međusobnu komunikaciju potrebno je da svaki računar bude u dometu svih ostalih računara, što ograničava mobilnost korisnika na relativno mali proctor. Ukoliko stanice nisu u stanju da komuniciraju bez pristupne stanice AP (Access Point), onda je riječ o načinu rada koji zahtjeva, odgovarajuću

infrastrukturu. Znači sve stanice koje se nalaze u zoni pokrivanja pristupne stanice međusobno komuniciraju preko nje. Domet jedne pristupne stanice zavisi od primjene i kreće se od 100m u zatvorenim prostorima do 300m na otvorenom. Broj korisnika koje može opsluživati jedna pristupna stanica zavisi od proizvođača i kreće se od 15 do 50.

U slučaju da želimo povećati pokrivenost mreže, može se instalirati više pristupnih stanica i formirati ćelijska (celularna) mreža. U takvoj mreži radne stanice ne mogu da komuniciraju direktno među sobom, sve isključivo posredstvom pristupnih stanica, međusobno povezanih kablovima u računarsku mrežu. Određenim brojem pristupnih stanica može se pokriti određeno područje, pri čemu se zone pokrivanja pojedinih stanica, takozvane ćelije, mogu međusobno djelimično i preklapati. U slučaju da je u određenoj ćeliji velika gustina saobraćaja moguće je istu površinu pokriti sa više pristupnih stanica koje međusobno djele mrežni saobraćaj na taj način omogučava se opsluživanje većeg broja korisnika. Karakteristika celularnih mreža je da korisnici mogu biti mobilni u toku rada, mjenjajući pristupne stanice preko kojih komuniciraju sa ostatkom mreže (poznato pod terminom roaming). Da bi se to ostvarilo potrebne su dinamičke promjene određenih parametara komunikacionog softvera mobilnih računara i sami pristupnih stanica koje opslužuju taj računar. Taj postupak se naziva handover i mora se izvršavati u realnom vremenu. Efikasan i za krajnjeg korisnika neprimjetan handover predstavlja jedan od osnovnih problema u mrežama mobilnih računara. Pristupne stanice se vezuju na kablovsku mrežu (kičmu – backbone). Po potrebi mogu


___________________________________________________________________________________ -10-

se i pristupne stanice bežičnim putem povezati na ostatak (kičmu) mreže. Za njih se tada umjesto termina pristupna tačka (Access Points) koristi termin tačka prenošenja (Extension Points). U određenim situacijama pogodne su I mreže tipa tačka-tačka na primjer za povezivanje dvije udaljene lokalne mreže. Najčešće se izvode korišćenjem usmjerenih radio veza ako je van objekta ili upotrebom infracrvene tehnologije ako su veze unutar jedne prostorije. Ove veze su najčešće fiksnog karaktera, odnosno njihovi korisnici ne mogu biti mobilni.

IV Detekcija sudara i sigurnost bežičnih računarskih mreža

Da bi se omogućio siguran prenos podataka potrebno je spriječiti istovremeno emitovanje dvije stanice. Kod kablovskih mreža postoje različite metode pristupa transmisionom medijumu kablu. Detekcija sudara (kolizije) je moguća kod kablovskih mreža. Kada dođe do sudara dolazi do promjene mijerljivih parametara signal npr. Naponskog nivoa ili širine implusa. Kod bežičnog prenosa nije moguće detektovati sudar signala u vazduhu. Koristi se izmjenjeni metod poznat kao višestruki pristup za izbjegavanje sudara CSMA/CA (Carrier Sense Multiple Access with Collisin Avoidance). Metod se sastoji u sledećem: računar (stanica) testira da li je medijum slobodan. Ako nije čeka da se medijum oslobodi i još neko slučajno vrijeme prije nego što započne emitovanje paketa podataka. Podešavanjem da svaki računar u mreži ima različito dodatno vrijeme čekanja (od trenutka oslobađanja medijuma) smanjuje se mogućnost sudara. Sama komunikacija između računara koji šalje I prima podatke regulisana je posebnim kontrolnim porukama – RTS (Request To Send), koju pošiljalac šalje primaocu obavještavajući ga da ima podatke za njega i CTS (Clear To Send) koju primalac šalje pošiljaocu kao znak da je spreman da primi podatke. Pitanje sigurnosti WLAN mreža je veoma delikatno pitanje. Kako se radi o bežičnom prenosu podataka prvenstveno se nameće činjenica da je mrežni saobraćaj lako presretljiv i da je pristup ovim mrežama daleko lakši nego kablovski. Međutim u tome i leži određena prednost WLAN mreža, jer su ugrađeni mehanizmi koji obezbeđuju razlike između mreža i kako bi se spriječilo neovlašćeno prisluškivanje veze. Mehanizmi zaštite se obično ne primjenjuju kod kablovskih mreža pošto se podrazumjeva da se one nalaze u zatvorenom prostoru i kome ne može svako da pristupi. Uopšteno posmatrajući postoje tri različite vrste “napada” mreža:

• Napadnuta fizička sisurnost mreže • Neautorizovani pristup i prisluškivanje • Ugrožavanje bezbjednosti unutar same mreže od strane autorizovanog

korisnika


___________________________________________________________________________________ -11-

4.1 Sigurnost bežičnog prenosa podataka

Program sigurnosti podataka zadire u arhitekturu čitave mreže i zahtjeva ozbiljan prilaz bilo da su u pitanju kablovske ili bežične mreže. U slučaju bežičnih mreža postoji veoma različit fizički sloj koji iskazuje veću sveukupnu mrežnu sigurnost. Uglavnom se koristi prenos tehnikom proširenog spektra jer su ovi sistemi otporniji na šum, smetnje, interferenciju i neovlašćenu detekciju nego uskopojasni sistemi. Bilo koja od tehnika da je u pitanju DHSS ili FHSS onaj ko želi da primi poruku, morao bi da poznaje čip kod ili obrazac skakanja frekvencije, specifični frekvencijski opseg i tehniku modulacije. Neki radio sistemi koriste tehnike skre blovanja, pa je i to potrebno znati radi ispravnog detektovanja signala.

WLAN sistem koji koristi IR tehniku prenosa pružaju znatno veću sigurnost, jer IR zraci ne prodiru kroz čvrste objekte poput zidova, i cjeloukupni saobraćaj ostaje unutar objekta odvojen od spoljašnjeg svijeta.

U praksi se najpodesnijim pokazao metod proširenog spektra uz kombinaciju sa šifriranjem. Na primjer standard IEEE 802.11 predviđa dva različita sigurnosna mehanizma autentifikacije: WEP – Wired Equivalent Privacy, koji se bazira na korišćenju ključa i RC 4 algoritma za šifrovanje i metoda zajedničkog ključa, koja se zasniva na autentifikaciji korišćenjem zajedničkog tajnog ključa, poznatog svim stanicama u mreži. Šifrovanje se preporučuje uvjek bez obzira na tip mreže. Lakše se implementira kod bežičnih mreža, a korisnici koji ne znaju ključ ne mogu pristupiti bežičnoj mreži.

Uređaji koji se koriste u bežičnom prenosu posjeduju još neke podatke i funkcije koje povećavaju sigurnost mreže kao što su: odgovarajuće identifikacije i lozinke za uređaje koji imaju pristupi mogućnost blokade bilo kog korisnika u bilo kom trenutku. Na taj način, administratori mogu učiniti neautorizovani pristup veoma teškim.


___________________________________________________________________________________ -12-

V Standardi računarskih bežičnih mreža

Tehnologija bežičnih lokalnih računarskih mreža tek od skora počinje da doživljava svoju ekspanziju. Glavna kočnica je nedostatak globalnih standarda za ovu oblast. Zajedničko ime je da rade u nelicenciranom djelu ISM opsega.

Trenutno su najpopularniji IEEE 802.11, HiperLAN, Bluetooth, Open Air, HomeRF... 5.1 IEEE 802.11 standard bežičnih računarskih mreža Početkom osamdesetih godina izvršni odbor organizacije IEEE 802. zadužen za standardizaciju Ethernet mreža definisao je radnu grupu za bežične mreže pri čemu je nastao IEEE 802.11 standard, koji sada koristimo. Danas postoji niz podvrsta tog standarda, od kojih su najvažniji 802.11a i 802.11b. 802.11 je skup specifikacija za bežične lokalne mreže koje definiše bežični prenos na relativno kratkim udaljenostima, brzinom do 54 Mbps (802.11g), dok 802.11b standard definiše brzine pristupa 11 Mbps, naspram 802.11a standarda koji radi sa brzinom od 1 do 11 Mbps. 802.11b standard obično nazvan Wi-Fi (Wireless Fidelity) unazad je kompatabilan sa standardom 802.11a koji je koristio Shift Keying modulacije. Danas se kod standarda 802.11b primjenjuje modulacija,


___________________________________________________________________________________ -13-

koja omogućava veće brzine prenosa podataka, te je manje osjetljiva na međusobne interferencije. 802.11a se po pravilu odnosi na bežične ATM sastave koji se koriste na pristupnim habovima unutar mreža i rade na frekvenciji od 5 do 6 GHz, dok teorijska brzina dostiže do 54 Mbps, ali u praksi su ostvarene manje brzine prenosa podataka i to najčešće 6 ili 12 Mbps, odnosno 24 Mbps. Najnoviji u nizu 802.11g koji je prvi u zvaničnoj mjeri iskoristio Apple (koristeći draft verziju novog standarda), pod nazivom Airport Extreme. Svi ovi standardi koriste uobičajeni Ethernet protocol i CSMA/Ca (Sarrier Sense Multiple Access with Collision Avoidance) za djeljenje.

VI Zaključak

Na osnovu izloženog može se zaključiti da je tehnika Wireless LAN mreža dovoljno razvijena i standardizovana da se može uspješno primjeniti u poslovnim mrežama gdje se ne zahtjevaju ogromni protoci. Po ostalim performansama WLAN mreže su potpuno ekvivalentne trenutno najzastupljenijim kablovskim Ethernet mrežama, s tim što posjeduju ogromnu prednost koja se ogleda u nesmetanoj mobilnosti korisnika. Iako je početna investicija u WLAN mreže veća nego u kablovske, one su brze i lake nadogradnje, povećanja kapaciteta i površine pokrivanja čime vrlo brzo anuliraju nedostatak i na duže staze postaju čak jeftinije rješenje.

Dalji razvoj tehnologije će neminovno dovesti do smanjenja dimenzija uređaja i do pada cijena pojedinih komponenti pa možemo zaključiti da će WLAN tehnologija uskoro postati veoma pristupačna širim slojevima korisnika što nam kazuje da je broj korisnika nastaviti i dalje da veoma brzo raste. Prebacivanjem i prilagođavanjem nekih servisa prenosa slike, TV i radio emisija na Wireless mreže i upotrebom softverskog radija kao jedinstvenog prijemnika za sve vrste informacija, takođe će se olakšati upotreba i povećati broj korisnika bežičnih mreža. Danas već postoji servis prenosa glasa preko Interneta poznat kao VoIP (Voice over Internet Protocol), čime je omogućena primjena paketske komunikacije i u mrežama mobilne telefonije i nagovješteni detalji razvoja mreža. Očigledno da će se stvari kretati ka integraciji postojećih mreža za prenos podataka i mreža mobilne telefonije (do sada namjenjenih prvenstveno prenosu glasa) u jedinstvenu IP mrežu koja će omogućiti sve postojeće servise i dodati nove. Za očekivati je da se korisnici neće odreći slobode kretanja koju im nude mreže mobilne telefonije i da će neka rješenja primjenjena u mrežama predstavljati osnovu razvoja te nove generacije mreža.


___________________________________________________________________________________ -14-

VII Literatura

1. Andrew S. Tanenbaum, (2005), Računarske mreže, Mikro

knjiga, Beograd (ISBN 86 – 7555 – 265 – 3) 2. prof.dr.Željko Panian, (2000), Bogatstvo interneta, Strijelac,

Zagreb (ISBN 953 – 210 – 012 – 1) 3. Srđan Pantić, članak Internet za mase, časopis “Računari”, broj

110, Beograd

4. http://www.google.com 5. http://www.wlana.org 6. http://wi-fi.com 7. http://www.krstarica.com 8. http://www.hiperlan.com 9. http://www.wirlesslan.com 10.http://www.wikipedia.org 11.http://www.1o1.com

Documents

Bezicne Racunarske Mreze WLAN