ปฐมพงศ์ ชัยมูล - Naresuan University...การเปล ยนแปลงการใช ประโยชน ท ด นท ม ผลต อการขยายต

การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการขยายตวของเมองในพนทชานเมอง:

กรณศกษา ต าบลพลายชมพล อ าเออเมอง จงหวดพษณโลก

ชนกฤต ถนวงษแย

ปฐมพงศ ชยมล

อาคนพนธเสนอเปนสวนหนงของการศกษา

หลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต

สาขาวชาอมศาสตร

มนาคม 2557

ลขสทธของมหาวทยาลยนเรศวร

อาจารยทปรกษา ประธานสาขาวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศศาสตร และหวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดพจารณาการศกษาคนควาดวยตนเอง เรอง การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการขยายตวของเมองในพนทชานเมอง: กรณศกษา ต าบลพลายชมพล อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก เหนสมควรเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร ของมหาวทยาลยนเรศวร

……………………..………………. (รองศาสตราจารยพฒนา ราชวงศ)

อาจารยทปรกษา

……………………..……………….

(อาจารย ดร.กมปนาท ปยะธ ารงชย) ประธานสาขาวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศศาสตร

……………………..………………. (ผ ชวยศาสตราจารยภรมย ออนเสง)

หวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ประกาศคณปการ

ภาคนพนธฉบบนส าเรจลงไดดวยความกรณาอยางยงจากรองศาสตราจารยพฒนา ราชวงศ ทปรกษางานวจย ทไดอตสาหสละเวลาอนมคามาเปนทปรกษา พรอมทงใหค าแนะน าตลอดระยะเวลาในการภาคนพนธฉบบน ตลอดจนแกไขขอบกพรองของภาคนพนธดวยความเอาใจใส จนท าใหภาคนพนธฉบบนส าเรจลลวงไดอยางสมบรณและทรงคณคา เหนอสงอนใดขอกราบขอบพระคณ บดา มารดา ของผ วจยทใหก าลงใจและใหการสนบสนนในทกๆ ดานอยางดทสดเสมอมา รวมทงตองขอขอบพระคณพๆ เพอนๆ นองๆ ทคอยใหก าลงใจและใหความชวยเหลอมาโดยตลอด คณคาและคณประโยชนอนพงจะมจากภาคนพนธฉบบน ผ วจยขอมอบและอทศแดผ มพระคณทกๆ ทาน ผ วจยหวงเปนอยางยงวางานวจยนจะเปนประโยชนตอผ ทสนใจบางไมมากกนอย

ชนกฤต ถนวงษแย ปฐมพงศ ชยมล

ชอเรอง การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการขยายตวของ

เมองในพนทชานเมอง: กรณศกษา ต าบลพลายชมพล อ าเออ

เมอง จงหวดพษณโลก

ผวจย ชนกฤต ถนวงษแย และ ปฐมพงศ ชยมล

อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารยพฒนา ราชวงศ

ประเอทสารนพนธ วทยานพนธ วท.บ. สาขาวชาภมศาสตร, มหาวทยาลยนเรศวร, 2556

ค าส าคญ การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน, การขยายตวของเมอง

บทคดยอ

สบเนองจากในปจจบนเมองพษณ โลกมการขยายตวอยางตอเนองดวยสาเหตตางๆมากมาย เชน มหางสรรพสนคาเซนทรลพลาซา พษณโลก มาตงบรเวณต าบลพลายชมพล จงอยากทราบวาปจจยใดเปนสาเหตของการขยายตวของเมองในพนททศกษานนเพอเปนกรอบแนวทางในการรองรบการพฒนาและการขยายตวของเมองอยางมทศทางทสอดคลองกบสภาพทางกายภาพ เศรษฐกจและสงคมของเมองหรอชมชนในพนท รวมถงการแกไขปญหามอยในปจจบนและปองกนปญหาทคาดวาจะเกดขนในอนาคตตอไป ซงไดน าขอมลการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลป พ.ศ.2538 2545 2552 และ 2556 มาท าการจ าแนกการใชทดนในแตละปเพอทจะแสดงการใชประโยชนท ดนในแตละปและน าเปรยบเทยบในแตละชวงป โดยแบงเปน 3 ชวงป คอ ป พ.ศ.2538 – 2545, ป พ.ศ.2545 – 2552 และป พ.ศ.2552 – 2556 ในการเปลยนแปลงชวงแรกป พบวามพนทนาขาวลดลงและยงมพนทบงทหายไป ขณะทเขตชมชนขยายตวเพมขนเลกนอย และมสถานทราชการเพมเตมเขามาอก การเปลยนแปลงชวงทสองพบวาพนทนาขาวยงลดลงจากเมอชวงปแรก แตในขณะเดยวกน พนทหมบานมการเพมขน และยงมพนททเกดขนใหมอกอยางเชน พนทถม และหมบานจดสรร สวนพนททหายไปในป 2552 เปนพนท บอน าในไรนา และในการเปลยนแปลงชวงทสามพบวาพนทนาขาวยงคงลดลงอก แตขณะเดยวกนยงมพนททเพมขนจากป พ.ศ.2552 อยางพนทถมตวเมองและยานการคา หมบานจดสรรหมบานและยงมพนทสถานปรการน ามนหรอปมแกสทเกดขนใหมและพนททหายไปในป พ.ศ.2556 เปนพนทปลกมนส าปะหลง

การเปลยนแปลงในแตละชวงปพบวาพนทเกษตรกรรมทมการลดลงเรอยๆ ในขณะท พนทหมบาน พนทหมบานจดสรร พนทตวเมองและยานการคามการเพมขนเรอยๆ แตยงมพนทอนๆ อกทมการเปลยนแปลงแตกเพยงเลกนอยเทานน ทงหมดเปนเพราะการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การคาขาย การเปลยนแปลงของประชากรของต าบลพลายชมพล และการขยายตวของเมองพษณโลก ท าใหอตสาหกรรมและเศรษฐกจของสงคมเจรญกาวหนา และท าใหต าบลพลายชมพลเกดความเปนเมอง มความทนสมย เปนยานอตสาหกรรม ยานการคาและความเจรญรงเรองมากขนเรอยๆ ไดในอนาคต

สารบญ

บทท หนา

1 บทน า............................................................................................................. ทมาและความส าคญของปญหา........................................................................ นยามศพทเฉพาะ............................................................................................. วตถประสงคของการศกษา............................................................................... ประโยชนทจะไดรบ.......................................................................................... พนทศกษา....................................................................................................... กรอบแนวความคด...........................................................................................

2 พนทชานเมองต าบลพลายชมพล..................................................................

ขอมลทวไปของต าบลพลายชมพล อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก......................... 3 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ.......................................................................

ทฤษฎ............................................................................................................. งานวจยทเกยวของ...........................................................................................

4 ระเบยบวธวจย...............................................................................................

เครองมอและชดโปรแกรมทใชในการศกษา........................................................ ขอมลและแหลงขอมล...................................................................................... การวเคราะหขอมลโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอดความเปลยนแปลงการใชทดนของต าบลพลายชมพลตงแต พ.ศ.2538 2545 2552 และ 2556................. การสรปผลการศกษา........................................................................................

1 1 2 2 2 2 3 4 4

11 11 19

22 22 22

22 23

สารบญ(ตอ)

บทท หนา

บรรณานกรม................................................................................................................. ประวตผวจย..................................................................................................................

45

47

5 การเปลยนแปลงการใชพนทชานเมอง.......................................................... ขอมลการใชประโยชนทดน................................................................................ การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน................................................................

6 สรปผล ออปรายผล และขอเสนอแนะ..........................................................

สรปผลการวจย................................................................................................ อภปรายผลการวจย.......................................................................................... ขอเสนอแนะ.....................................................................................................

24 24 33

42 42 43 44

สารบญตาราง

ตาราง หนา

1 2 3 4 5

6

7

รายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538......................... รายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2545......................... รายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2552......................... รายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2556......................... เปรยบเทยบรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538 และป พ.ศ.2545...................................................................................................... เปรยบเทยบรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552...................................................................................................... เปรยบเทยบรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2552 และป พ.ศ.2556......................................................................................................

26 28 30 32

35

38

41

สารบญอาพ

อาพ หนา

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10

11

12

แสดงกรอบแนวคดในการศกษา......................................................................... แผนทแสดงขอบเขตพนทศกษา.......................................................................... แบบจ าลองการใชทดนของ Burgess.................................................................. แบบจ าลองการใชทดนของ Hoyt........................................................................ แบบจ าลองการใชทดนของ Harris and Edward................................................. แผนทการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538.................................. แผนทการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2545.................................. แผนทการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2552.................................. แผนทการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2556.................................. แผนทเปรยบเทยบการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวางป พ.ศ.2538 และป พ.ศ.2545............................................................................................... แผนทเปรยบเทยบการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวางป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552............................................................................................... แผนทเปรยบเทยบการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวางป พ.ศ.2552 และป พ.ศ.2556...............................................................................................

3 8 12 14 15 25 27 29 31

34

37

40

บทท 1 บทน ำ

ทมำและควำมส ำคญของปญหำ พนทชานเมองเปนพนทรอบๆ เมองทแตเดมมประชากรอาศยอย รวมกนหนาแนนนอยกวาในเมองแตมากกวาชนบท ประชากรในเมองสามารถมาท างานในเมองแบบไปกลบไดถงแมวาเขตชานเมองจะแยกการปกครองจากเขตเมองแตกยงมการพงพาอาศยระบบเศรษฐกจจากเมองอย กอนทชานเมองจะกลายมาเปนเมองพนทของชานเมองมลกษณะเปนพนทโลงวางบางแหงเปนพนทเกษตรกรรมหรอพนทสเขยวของเมอง การทพนทบรเวณชานเมองเปนบรเวณทสามารถรองรบการกระจายตวของเมองไดอยางดมปจจยสนบสนนเชน ปจจยทางดานการคมนาคม ปจจยดานทอยอาศย ปจจยดานทตง ปจจยดานการลงทนดานทอยอาศย และปจจยดานการเดนทางไปกลบ ต าบลพลายชมพลเปนพนททมภมประเทศทเหมาะแกการเกษตร และมแหลงน าธรรมชาตซงเหมาะแกการเปนแหลงทองเทยวและยงเปนพนทชมชนกงเมองกงชนบท เนองจากการขยายตวของชมชนบานจดสรรในหลายปทผานมาเปนไปอยางรวดเรวไมเปนระเบยบและขาดการควบคมการพฒนาท าใหเกดปญหาดานโครงสรางพนฐานไมสอดคลองเพยงพอตอการขยายตวของชมชน แตดวยศกยภาพในดานเศรษฐกจทราษฎรในต าบลท าเกษตรกรรมไดตลอดป ท าใหจะสามารถพฒนาต าบลใหสอดคลองกบการพฒนาอ าเภอและจงหวดใหเปนเมองหลกของภาคเหนอตอนลางได

สบเนองจากในปจจบนเมองพษณโลกมการขยายตวอยางตอเนอง ดวยสาเหตตางๆมากมาย เชน มหางสรรพสนคาเซนทรลพลาซา พษณโลก มาตงบรเวณต าบลพลายชมพล จงจ าเปนตองท าการศกษาใหทราบวามปจจยใดเปนสาเหตของการขยายตวของเมองในพนททศกษานนเพอเปนกรอบแนวทางในการรองรบการพฒนาและการขยายตวของเมองอยางมทศทางทสอดคลองกบสภาพทางกายภาพ เศรษฐกจและสงคมของเมองหรอชมชนในพนท รวมถงการแกไขปญหามอยในปจจบนและปองกนปญหาทคาดวาจะเกดขนในอนาคตตอไป เราจงคดท าวจยเรองน เพอใชในการวเคราะหการเจรญเตบโตของเมองทเกดขน

2

นยำมศพทเฉพำะ 1. “การใชทดน” หมายถงการใชประโยชนจากทดนเพอประกอบกจกรรมอยางใดอยางหนงเชนเพอทอยอาศยกจกรรมทางธรกจการคาการอตสาหกรรมสถานทราชการโรงเรยนถนนหรอสาธารณสถานตางๆการใชทดนในเมองจะแตกตางกบการใชทดนในชนบทกลาวคอการใชทดนในชนบทจะมงใชทดนเพอผลตผลทางการเกษตรเชนการเพาะปลกและการเลยงสตว 2. “ชานเมอง”พนททอยรอบ ๆ เมอง มประชากรอาศยอย รวมกนหนาแนนนอยกวาเมองแตมากกวาชนบท ประชากรในเขตชานเมองสามารถมาท างานทเมองแบบไปกลบได ถงแมวาเขตชานเมองจะแยกการปกครองจากเขตเมองแตกยงพงพาอาศยระบบเศรษฐกจจากเมองอยบาง วตถประสงคของกำรศกษำ

วเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการขยายตวของเมองบรเวณพนทชานเมองในต าบลพลายชมพล

ประโยชนทจะไดรบ 1. ไดทราบถงการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทสอดคลองกบการขยายตวของเมองของพนทบรเวณชานเมอง

2. ไดทราบถงปจจยสาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดนทมผลตอการขยายตวของเมองบรเวณพนทชานเมองในต าบลพลายชมพล

พนทศกษำ

ต าบลพลายชมพล อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

3

กรอบแนวคดในกำรศกษำ

ภำพ 1 กรอบแนวคดในกำรศกษำ

ภาพถาย ป 2538 ภาพถาย ป 2545 ภาพถาย ป 2552 ภาพถาย ป 2556

ก าหนดชนขอมลและจ าแนกประเภท

ตรวจสอบความถกตอง

ถกตอง

ไมถกตอง

แผนทเขตการใชทดน ป2538




วเคราะห เปรยบเทยบการ

เปลยนแปลงในการใชทดน

สรปผลการเปลยนแปลงใน

การใชทดนในแตละป

บทท 2

พนทชานเมองต าบลพลายชมพล

ขอมลทวไปของต าบลพลายชมพลอ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก เดมชอต ำบลวดตำลชนรนหลงเลำวำมควำมหมำยมำจำกบรเวณดงกลำวมตนตำลอยเปนจ ำนวนมำกและหลงจำกนนกเปลยนเปนต ำบลหวรอ เนองจำกต ำบลวดตำลไมมก ำนนท ำกำรจงตองใชต ำแหนงก ำนนของต ำบลหวรอ โดยในสมยนนจะมก ำนนบญเปนผ ท ำกำรต ำแหนงก ำนน (บำนบำงพยอมฝงหวรอ) ก ำนนจน (บำนบำงพยอมฝงหวรอ) ก ำนนครำม (บำนเตงหนำม) ก ำนนวงศ (บำนเตงหนำม) หลงจำกหมดวำระก ำนนวงศแลวกไดเปลยนชอต ำบลเปนต ำบลพลำยชมพลแตเดมเรยกต ำบลไพรชมพล เนองจำกมพนท ปำรกมำกเหมอนปำดงดบ แตหลงจำกนนไดเปลยนเปนต ำบลพลำยชมพลซงมค ำบอกเลำจำกชนบรรพชนรนกอนวำมควำมหมำยมำจำกชำงพลำยทมำชมนมกนอยำงคกคกในบรเวณน เนองจำกอยใกลกบพระรำชวงจนทรและพนทดงกลำวมควำมอดมสมบรณจงนยมน ำชำงพลำยมำมดไวบรเวณดงกลำวและในสมยก ำนนทวม (บำนบำงสะแก) กไดด ำรงต ำแหนงก ำนนของต ำบลพลำยชมพล หลงจำกหมดวำระของก ำนนทวมแลวก ำนนหวำน (บำนวงหน) กเปนผ ด ำรงต ำแหนงในวำระตอมำ หลงจำกนนกเปนวำระของก ำนนละออง ถงเงน (บำนวดตำล) ก ำนนเสรม จงทรพย (บำนวดตำล) ก ำนนโอรำฬ สวรรณพรำม (บำนวดตำล) ก ำนนบญเรม อยสข (บำนบำงพะยอมใต) และก ำนนโอฬำร สวรรณพรำม ในปจจบน สภำพทวไปของต ำบลพลำยชมพล ทศเหนอ จรดต ำบลจอมทอง ทศใต จรดต ำบลบำนคลองและต ำบลวดจนทร ทศตะวนออก จรดต ำบลหวรอ ทศตะวนตก จรดต ำบลบำนกรำง หำงจำกทวำกำรอ ำเภอเมองพษณโลกประมำณ 7 กโลเมตร เนอทประมำณ 13 ตำรำงกโลเมตร ภมประเทศเปนทรำบลมเหมำะทจะท ำกำรเกษตรเนองจำกมคลองน ำชลประทำน ไหลผำนในพนท

5 ต ำบลพลำยชมพลปจจบนประกอบดวย 5 หมบำนดงน หม 1 บำนวงหน (เดมทมวงดำนเกำแกถ ำและเกำะอยบรเวณหนำวดในแมน ำซงหนำวงจะหนหนำไปทำงต ำบลหวรอและทำงบำนวงหนและเปนดำนหลงของวง) หม 2 บำนวดตำลหรอวงตำล(มควำมหมำยจำกบรเวณดงกลำวมตนตำลอยเปนจ ำนวนมำก) หม 3 บำนวดตำล หม 4 บำนพลำยชมพล (ชนรนหลงเลำวำเมอกอนอย ใกลวดพระรำชวงจนทรและพนทดงกลำวมควำมอดมสมบรณจงนยมน ำชำงพลำยมำมดไว) หม 5 บำนบำงพะยอมใต (มควำมหมำยมำจำกตนพะยอมทมกำรปลกกนมำกในสมยกอน) เทศบำลต ำบลพลำยชมพลแตเดมจดตงเปน อบต. เมอวนท 30 มนำคม 2539 และเลอนฐำนะเปนเทศบำลต ำบลเมอวนท 30 มถนำยน 2551 กำรปกครองแบงเปน 5 หมบำนและเขตกำรเลอกตง 2 เขต เขตเลอกตงท 1 หมท 1 บำนวงหน ผ ใหญบำน นำยรงสนต อวมแจง หมท 2 บำนวดตำล ผ ใหญบำน นำยอนชำ แปลกออง หมท 3 บำนวดตำล ก ำนน นำยโอฬำร สวรรณพรำม มสมำชกสภำเทศบำลจ ำนวน 6 คน 1. นำยประยทธ ผดเหลก 2. นำยประกอบ ชมกลด 3. นำยบญชวย ถงเงน 4. นำยไวพจน ยมใย 5. นำยพรมณ สวรรณรตน 6. นำยสมชำย สขปอม เขตเลอกตงท 2 หมท 4 บำนพลำยชมพล ผ ใหญบำน นำยวรตน มำแหยม หมท 5 บำนบำงพะยอมใต ผ ใหญบำน ส.อ.อ ำนำจ เมฆสวรรณ มสมำชกสภำเทศบำลจ ำนวน 6 คน 1. นำยรงสรรค จนทรำคร 2. นำยชำตร ชนวทยำ 3. นำยสมพงษ โพธสะวง 4. นำงปรำณ นมนม 5. นำงสำคร เนอไม 6. นำงสำวนภำ ทองนอย

6 ขอมลประชำกรของเทศบำลต ำบลพลำยชมพลมจ ำนวนรำษฎรทงสน 6,812 คน ชำย 3,098 คน หญง 3,714 คน จ ำนวนครวเรอน 2,633 ครวเรอน สดสวนอำยประชำกร 60 ปขนไป = 14 %, 45 – 59 ป = 22 %, 30 - 44 ป = 24 %, 20 - 29 ป = 16 %และ 1 - 19 ป = 24 % สภำพทำงเศรษฐกจ อำชพรบรำชกำร เกษตรกรรม รบจำงทวไป หนวยธรกจในเขตเทศบำล ศนยกำรคำจ ำนวน 1 แหง ธนำคำรจ ำนวน 9 แหง หอพกจ ำนวน 5 แหง ปมน ำมนและกำซจ ำนวน 4 แหง โรงสขำวจ ำนวน 4 แหง อซอมรถจกรยำนยนตจ ำนวน 6 แหง อซอมรถยนตจ ำนวน 5 แหง กำรศกษำ โรงเรยนประถมศกษำจ ำนวน 1 แหง โรงเรยนมธยมศกษำจ ำนวน 0 แหง วทยำลยอำชวะศกษำจ ำนวน 0 แหง โรงเรยน/สถำบนชนสงจ ำนวน 1 แหง ทอำนหนงสอพมพประจ ำหมบำนจ ำนวน 0 แหง ศนยพฒนำเดกเลกจ ำนวน 1 แหง สถำบนและองคกรทำงศำสนำ วดจ ำนวน 3 แหง ส ำนกสงฆจ ำนวน 1 แหง มสยดจ ำนวน 0 แหง ศำลเจำจ ำนวน 0 แหงโบสถจ ำนวน 0 แหง กำรสำธำรณสข โรงพยำบำลของรฐจ ำนวน 0 แหง โรงพยำบำลสงเสรมสขภำพต ำบล/หมบำนจ ำนวน 1 แหง สถำนพยำบำลเอกชนจ ำนวน 3 แหง รำนขำยยำแผนปจจบนจ ำนวน 2 แหง อตรำกำรมและใชสวมซมรอยละ 100 ควำมปลอดภยในชวตและทรพยสน สถำนต ำรวจ (หนวยบรกำรประชำชน) จ ำนวน 1 แหง สถำนดบเพลงจ ำนวน 0 แหง

7 กำรคมนำคม มเสนทำงคมนำคมตดตอกบอ ำเภอ 1 เสน ทำงเปนถนนคอนกรตเสรมเหลกทำงหลวงสำยสโขทย-พษณโลก และตดตอกบต ำบลอนๆ อกหลำยเสนทำง สวนถนนภำยในหมบำนมทงคอนกรตเสรมเหลก ถนนลำดยำง ถนนลกรง และถนนดน กำรโทรคมนำคม ทท ำกำรไปรษณยโทรเลขจ ำนวน 1 แหง สถำนโทรคมนำคมอนๆ จ ำนวน 0 แหง กำรไฟฟำ มไฟฟำเขำถงจ ำนวน 5 หมบำน แหลงน ำธรรมชำต แมน ำจ ำนวน 1 สำยคลองจ ำนวน 1 สำยสระน ำ, บง, คลองหนองและอนๆ จ ำนวน 0 แหง แหลงน ำทสรำงขน ฝำยจ ำนวน 0 แหง บอน ำตนจ ำนวน 0 แหง บอโยกจ ำนวน 0 แหง ประปำหมบำนจ ำนวน 2 แหง ทรพยำกรธรรมชำตในพนท ต ำบลพลำยชมพลเปนทรำบลมเหมำะทจะท ำกำรเกษตรกรรมตลอดทงปมดนทเหมำะแกกำรท ำน ำท ำสวนผก มวลชนจดตง ลกเสอชำวบำน 3 รน 265 คน ไทยอำสำปองกนชำต 0 รน 0 คน กองหนนเพอควำมมนคง 0รน 0 คน อำสำสมครปองกนภยฝำยพลเรอน1 รน 48 คน กลมสตรหมบำน 10 กลม 150 คน ผ รกษำควำมสงบประจ ำหมบำน 100 คน อำสำสมครสำธำรณสขหมบำน 114 คน กลมเยำวชน 50 คน ชมรมผ เกษยนอำย 69 คน

8

ภาพ 2 แสดงขอบเขตพนทศกษา

9

เซ นท รลพลำซำ พษณ โลก (องกฤษ : Central Plaza Phitsanulok) The East-West Economic Corridor Shopping Center เปนศนยกำรคำขนำดใหญทสดในเขตภำคเหนอตอนลำงบนเนอทกวำ 104 ไร ทมกำรออกแบบโดยผสมผสำนวฒนธรรมทองถนทน ำมำประยกตใช เชน สำยน ำ เรอแพพนถน ประเพณกำรแขงเรอยำว ลวดลำยของเครองเบญจรงคและลวดลำยผำทอทสวยงำม อนเปนเอกลกษณของเมองพษณโลก จนไดรปแบบอำคำรทโดดเดนและสะกดทกสำยตำ ดวยแรงบนดำลใจจำกขบวนเรอสนคำทจะน ำพำผ รวมทนทกทำนไปสควำมส ำเรจอยำงยงยน

ศนยกำรคำเซนทรลพลำซำ พษณโลก เปนศนยกำรคำล ำดบท 18 ภำยใตกำรบรหำรงำน และดแลโดย บรษท เซนทรลพฒนำ จ ำกด (มหำชน) หรอเรยกโดยยอวำ “CPN” เปนศนยกำรคำทมพนทใชสอยรวมประมำณ 100,000 ตำรำงเมตร และมพนทเชำทงหมดประมำณ 28,500 ตำรำงเมตร ใชงบประมำณในกำรกอสรำงโดยรวมประมำณ 2,400 ลำนบำท บนเนอทขนำด 105 ไร มสถำปตยกรรมของตวโครงสรำงอำคำรทจ ำลองแบบมำจำกเรอนแพ ทเปนเอกลกษณของจงหวดพษณโลกในอดตทผำนมำ

เหตทบรษท เซนทรลพฒนำ จ ำกด (มหำชน) เลอกทจะมำลงทนในกำรเปดศนยกำรคำแหงใหม ณ จงหวดพษณโลก คอ ดวยจงหวดพษณโลกอยในแผนยทธศำสตรของกำรพฒนำประเทศทมทงหมด 13 จงหวดทเปนจงหวดยทธศำสตรเศรษฐกจของไทย ตำมแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) จงหวดพษณโลกเปน 1 ใน 13 จงหวดยทธศำศตร ซงพษณโลกเปนเมองศนยกลำงทำงรำชกำร กำรศกษำ กำรลงทน อนดบตน ๆ ในเขตภำคเหนอตอนลำง มควำมสะดวกสบำยในดำนโลจสตกส ดวยจงหวดพษณโลกมถนนสำยเอเชยตดผำนบรเวณ 4 แยกอนโดจน ซงสำมำรถเดนทำงไปยงภมภำคตำง ๆ ไดสะดวกรวดเรว และสำมำรถเดนทำงไปยงตำงประเทศไดอยำงสะดวก และสบเนองจำกท ไทย พมำ ลำว กมพชำ เวยดนำม และจน ไดรเรมโครงกำรพฒนำควำมรวมมอทำงเศรษฐกจในอนภมภำคลมแมน ำโขง (Greater Mekong Subregion: GMS) ขนโดยมวตถประสงคหลกเพอสงเสรมใหเกดกำรขยำยตวทำงกำรคำ กำรลงทนอตสำหกรรม กำรเกษตร และบรกำร และยกระดบควำมเปนอยของประชำชนในอนภมภำคลมแมน ำโขง โดยสนบสนนใหมกำรตดตอและกำรแขงขนระหวำงกนนน รฐบำลจำกประเทศสมำชก GMS จงไดก ำหนดแนวพนทเศรษฐกจในลมแมน ำโขงจ ำนวน 9 เสนทำงหลก ใหเปนแนวพฒนำพนทเศรษฐกจของอนภมภำค และหนงในเสนทำงทขณะนก ำลงเรมปรำกฏผลเชงรปธรรมไดแกเสนทำงระเบยงเศรษฐกจแนวตะวนออก -ตะวนตก (East-West Economic Corridor: EWEC) หรอเสนทำงหมำยเลข 9 (R9) และดวยจงหวดพษณโลกมระบบกำรคมนำคมขนสงทหลำกหลำย ทงสนำมบน รถไฟ ถนนสำยเอเชย(สแยกอนโดจน) และมแมน ำไหลผำน 2 สำย ท ำให

10 จงหวดพษณโลกกลำยเปนแหลงลงทนแหงใหมในเขตภมภำคภำคเหนอตอนลำงทมศกยภำพมำกทสด และจงหวดพษณโลกมกำรก ำหนดวสยของจงหวดตำมแผนยทธศำสตรพฒนำจงหวด คอ พษณโลก : เมองบรกำรสแยกอนโดจน “ Phitsanulok Indochina 's Service city ” ซงตำมแผนยทธศำสตรพฒนำจงหวดจะสงเสรมใหจงหวดพษณโลกเปนจดศนยกลำงของกำรขนสง หรอ Hub of Logistics ของภำคเหนอ

บทท 3

ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

ทฤษฎวงแหวน (Concentric Theory) Ernest W. Burgess ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลยชคาโก ในชวงป ค.ศ.1920-1930 ไดศกษาความเจรญและการขยายตวของชคาโก โดยกลาววาเมองขยายตวออกไปจากจดศนยกลางเดยว ซงเปนศนยรวมของเขตตางๆ ไดแก เขตใจกลางเมอง ( CBD : Central Business District ) CBD หรอ Downtown เปนศนยกลางเมองดานการคา สงคม การคมนาคม ใจกลางเมองจรงๆ กคอยานการคาปลก ท เตมไปดวยรานคา หางสรรพสนคา รานหรๆ ส านกงาน ธนาคาร โรงแรม และทตงของสมาคมส าคญ ตลอดจนเปนยานของโรงหนง โรงละคร ในกรณทเปนเมองเลก การใชทดนตางๆ เหลานอาจจะมปะปนกนไป สวนกรณเมองใหญกจกรรมเหลานจะปรากฏอยเปนยาน เขตปรบเปลยน (Factories or Translational) เขตปรบเปลยนอยถดจากเขตใจกลางเมอง เปนยานการขายสง (Wholesale District) เปนยานโกดงเกบสนคา บางแหงปะปนอยกบยานอตสาหกรรมเบา รอบๆ ใจกลางเมอง ซงยดหลกความไดเปรยบในเรองตลาด หรอบางแหงเปนเขตทอยอาศยทคอนขางต าในแงคณภาพและการบรการ เปนหองเชา แฟลตราคาถก มกเปนเขตของผทพงอพยพมาอยในเขตเมองใหมๆ เขตอาศยของคนงาน (Low Class Residential or Old Inner City Area) เขตอาศยของคนงานเปนเขตทถดออกมาอก เปนทอยอาศยของกรรมกรโรงงานทเปนแรงงานของอตสาหกรรมตางๆ เปนเขตทอยอาศยทขยายตวออกมาจากเขตปรบเปลยน คนกลมน ยดความสะดวกในการเดนทางไปท างาน ซงสวนมากโรงงานอยในโซนการใชทดนถดออกไป และบรเวณนไมไกลจากการไปท าธระในเมองซงอยในเขตใจกลางเมอง

12

เขตทอยอาศยชนด (Medium Class Residential or Inter War Period) เขตทอยอาศยชนดมกเปนทอยอาศยของชนชนกลาง ทไมไดอพยพมาจากทไหน สวนมากเปนนกธรกจ มอาชพตางๆ เชน เสมยน พนกงาน เซลลแมน สวนมากอาศยเปนครอบครวเดยว ตอมากมแฟลต และโรงแรมแบบท เปนทอาศยขนมาบางตามถนนสายส าคญๆ พรอมกบมศนยกลางการบรการเลกๆ เกดขน เขตสญจรเชาเยน (High Class or Modern Suburbs) เขตสญจรเชาเยนโดยทวไปอยนอกเขตเมองออกไปตามเสนทางส าคญ โดยรวมกนอยเปนกลมเลกๆ เปนยานทอยอาศยขนาดเลกและมราคาแพง ผ คนเหลานเดนทางมาท างานในเขตใจกลางเมอง โดยอาศยระบบขนสงมวลชลบาง ใชรถสวนตวบาง เขตทงหาท Ernest W. Burgess เสนอไวนมไดหมายความวาจะคงทเชนนตลอดไป แตจะแปรเปลยนไปตามความเจรญของเมอง โดยเฉพาะเมอเมองมการขยายตวออกจากเขตชนในรกล าไปในเขตชนนอกถดออกไป จงเกดการกระเพอมคลายกบระลอกน า อยางไรกตามทฤษฏนไดรบการน าไปศกษาเพมเตมเพอศกษากบพนทอนๆ พบวารปแบบการขยายตวอาจไมเปนวงกลมเสยทเดยว เนองจากขอจ ากดจากอปสรรคทางดานกายภาพของพนท เชน ภเขาสง ทะเล ทะเลสาบ

ภาพ 3 แบบจ าลองการใชทดนของ Burgess

13

ทฤษฏรปเสยวหรอรปลม (Sector Theory) โดย Homer Hoyt เจาหนาทสงกดหนวยงานบรการเคหะของรฐบาลกลาง ในประเทศสหรฐอเมรกา ไดท าการศกษาเมองใหญๆ และกลาววา เขตทอยอาศยจะจดรปแบบในลกษณะทเปนเสยวหรอเปนเสยงๆ แบบรปพด แผออกไปจากจดศนยกลางเมอง ไปตามแนวถนนสายส าคญๆ และใหขอสงเกตวาคาเชาเปนตวแทนของคณลกษณะอนๆ ทเกยวกบการอยอาศยทงหมด ดงนนจงชใหเหนถงโครงสรางของเขตทอยอาศยในแตละเมอง วาเขตเชาตางๆ กนนมไดคงทตายตวแนนอน แตอาจเปลยนไปสเขตรอบนอก การขยายของเขตออกไปสบรเวณรอบนอกจงเกดขนใหมในกลมผ ทมฐานะด จงเกดยานทอยอาศยของผมฐานะดยานชานเมอง และถกขนาบดวยยานทอยอาศยของผทมรายไดรองลงมา ในกรณทเมองขยายตวการเคลอนทของเขตทมราคาสงจงเปนแรงดงดด และไดระบถงปจจยตางๆ ทท าใหเขตทอยอาศยชนดเกดขนกคอ - เขตทอยอาศยราคาสงจะเกดขนและขยายตวไปตามเสนทางคมนาคม หรอไปส จดศนยกลางการคาและอาคารอนๆ อยกอนแลว - เขตทมบานราคาสงจะมแนวโนมขยายตวไปสบรเวณทมระดบสง พนจากอทกภย และอยใกลๆ ทะเลสาบ อาว ทาเรอ หรอรมน า ทไมมกจกรรมอตสาหกรรม - เขตทอยอาศยราคาสงจะขยายตวออกไปสบรเวณทโลงนอกเมองซงไมใชเปนทางตนและขยายไมออกในอนาคต - การเคลอนทของส านกงาน ธนาคาร และรานคา จะดงเอาเขตทอยอาศยราคาแพงออกไปในทศทางเดยวกน - เขตทอยอาศยราคาแพงจะเกดขนตามเสนทางคมนาคมทสะดวกทสด - เขตทอยอาศยราคาแพงจะปรากฏอยในทหนงๆ เปนเวลานานทเดยว - แฟลตใหเชาราคาแพงดเหมอนจะสรางอยในเขตยานการคาเกา - ผจดสรรทดนอาจมสวนในการก าหนดทศทางของเขตทอยอาศยราคาแพงได - เขตทอยอาศยราคาแพง จะไมเจรญแบบกาวกระโดด แตจะขยายตวไปในทศทางทแนนอนเปนเสยวๆ

14

ภาพ 4 แบบจ าลองการใชทดนของ Hoyt

ทฤษฏของ Homer Hoyt เกดจากการสงเกตรวบรวมขอมลจากเมองตางๆ มไดมการทดสอบอยางจรงจงเหมอนทฤษฎของ Ernest W. Burgess มผ น าไปทดสอบบางสวนและตงขอสงเกตวาภมประเทศของเมองบรเวณทาน า อาว แหลม และปจจยอนๆ ท าใหไมปรากฏลกษณะทางกายภาพเปนเสยวทชดเจน และควรมการค านงถงบทบาททางวฒนธรรมและสงคมทมอทธพลตอการใชทดนดวย

ทฤษฎหลายศนยกลาง Harris and Edward เปนศาสตราจารยทางภมศาสตร แหงมหาวทยาลยชคาโก ในขณะ ชวงประมาณ ค.ศ.1945 ไดศกษาแนวคดของ Burgess และ Hoyt และน าเสนอเปนแนวคด ใหมทมศนยกลางหลายแหง แทนทจะมเพยงแหงเดยว โดยกลาววานบวาบอยทเดยว ทศนยกลางการใชทดน ในเมองหนงๆ จะมมากกวาหนงแหง ค าวา Nuclei หมายถงปจจย ตางๆ ทมอ านาจดงดด ท าใหเกดยานทอยอาศย ยานธรกจ ยานอตสาหกรรม และอนๆ ขนมา ภายในเมอง ในบางเมอง Nuclei เหลานคอตน ก าเนดของเมอง และยนยงอยตลอดเวลา แมวาเมอง จะมการขยายตวไปเรอยๆ และบาง เมองกเกด Nuclei ใหมๆ ขนมา การทเกดศนยกลางตางๆ ขนมาเปนเขตเฉพาะนนเนองจากอทธพลของหลายปจจยดงน - กจกรรมบางอยางตองการอปกรณและความสะดวกสบายเปนพเศษ เชน ยานการคายอยตองการบรเวณท าเลทตงทเขาถงสะดวกทสด สวนทาเรอตองการชายฝงท เหมาะสม ยานอตสาหกรรมตองการท าเลทเหมาะสมในเรองขยาดทดน อยใกลเสนทางคมนาคมขนสง

15

- กจกรรมบางอยางทเหมอนกนจะตงอยใกลกน โดยยดความไดเปรยบรวมกน เขตรานคายอยตองอย รวมกนเพราะไดประโยชนรวมกน ยานการเงน การธนาคารกอย ในเขตเดยวกน เนองจากความสะดวกในการตดตอระหวางกน - กจกรรมทตางกนเปนศตรซงกนและกน เชน ยานทอยอาศยชนดไมควรอย ใกลแหลงอตสาหกรรม เขตยานการคาซงเตมไปดวยคนเดนเทา รถยนต และรถราง เปนศตรกบเขตการใชทดนในดานรถไฟ เปนตน - กจกรรมบางอยางไมสามารถทจะจดซอหาท าเลทดนทตองการได จงตองเลอกเอาท าเลทรองลงไป เชน เขตทขายสงตองการพนทกวาง แตบางครงหาสถานทดงกลาวไมได หรอยานทอยอาศยแบบหนาแนนไมสามารถหาท าเลทมทศนยภาพทดได

ภาพ 5 แบบจ าลองการใชทดนของ Harris and Edward

16

Land Use Change คอ การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนวาเปนไปในรปใด เชน การท าเกษตรกรรม เหมองแร การกอสรางอาคารทอยอาศย เปนตน

ประเภทของรปแบบการใชประโยชนทดน การใชประโยชนทดนทไมมการควบคมหรอวางผงเมอง จะมลกษณะเคลาคละปะปนกนไม

เปนระเบยบ ความแออดจะกระจกตวอยทศนยกลางและกระจายออกไปรอบนอกชมชนอยางไรทศทาง และแบบแผน เมอชมชนขยายตวไปสความเปนเมอง ปญหาตางๆ กจะตามมา การวางผงเมองเปนการจดระเบยบการใชประโยชนทดน ระบบคมนาคมขนสง และเตรยมรองรบการขยายตวของเมองในอนาคตโดยการพจารณาแผนประเภทการใชประโยชนทดน เปนการพจารณาจากการใชอาคาร และทดนทเกยวของกบการด ารงชพของประชาชน 3 สวน คอ

1. สวนทอยอาศย แบงออกเปนทดนประเภททอยอาศย 5 ประเภท 2. สวนท างาน และบรการสาธารณะ แบงออกเปน ท ดนประเภทพาณชยกรรม ท ดน

ประเภทสถาบนราชการ สาธารณปโภคสาธารณปการ ท ดนประเภทสถาบนการศกษา ท ดนประเภทสถาบนศาสนา ทดนประเภทอตสาหกรรม ทดนประเภทชนบทและเกษตรกรรม และ

3. สวนทพกผอนหยอนใจ แบงออกเปนท ดนประเภททโลงเพอนนทนาการ และรกษาคณภาพสงแวด-ลอม ทดนประเภทอนรกษ ในทนจะขอกลาวถงเพยง 4 ประเภทส าคญ คอ ทดนประเภททอยอาศยทดนประเภทพาณชยกรรม ทดนประเภทอตสาหกรรม และทดนประเภททสงวน และควบคมการพฒนา

1. ทดนประเภททอยอาศย (Residential Land Uses) แนวความคดหลกทใชในการวางผงทอยอาศย ไดแก Neighbourhood Concept เปนการ

กระจายความเจรญจากชมชนหลกออกไปสสวนตางๆ ของเมอง ใหประชาชนไดรบการบรการทางดานสาธารณปโภค และสาธารณปการโดยทวถง และเทาเทยมกน มการอยอาศยทด และนาพงปรารถนา กรมการผงเมองไดจ าแนกทดนประเภททอยอาศยออกเปน 5 ประเภท ดงนประเภททอยอาศยหนาแนนมากประเภทพาณชยกรรมและทอยอาศยหนาแนนมาก ประเภททอยอาศยหนาแนนปานกลาง ประเภททอยอาศยหนาแนนนอย และประเภทอนรกษเพอการอยอาศย

การก าหนดการใชประโยชนทดนประเภททอยอาศย มหลกการส าคญวาพนทดงกลาวควรจะเปนบรเวณทมการระบายน าด ลกษณะดนไมเปนอปสรรคตอการกอสราง มศกยภาพในการจดบรการทางดานสาธารณปโภคสาธารณปการไดเพยงพอ มความสะดวกในการเขาถง มความปลอดภยจากสงรบกวนตางๆ มสภาพแวดลอมทดใกลสถานทท างานและยานการคา เปนตน

17

2. ทดนประเภทพาณชยกรรม (Commercial Land Uses) การใชประโยชนทดนเพอการพาณชยกรรม เปนลกษณะเดนของการใชประโยชนทดนใน

เมองเปนบรเวณทมการรวมตวของการใชประโยชนทดนทเขมขน เปนศนยกลางธรกจการพาณชย และการ บรการ โดยเฉลยแลวประมาณรอยละ 2-5 ของพนทเมอง เปนทดนทใชประโยชนเพอการพาณชยกรรม

การใชทดนประเภทพาณชยกรรม แบงออกเปน 2 ประเภทหลก คอ 1)ร า น ค า เบ ด เต ล ด แ ล ะ ต ล าด สด (Neighbourhood&Convinient Stores and

Community Markets) เปนสถานทจ าหนายสนคาเบดเตลดในชวตประจ าวน รวมถงตลาดสด ซงเปนศนยรวมธรกจการคาขายเบดเตลดของชมชน มขนาดพนทเลกและกระจายตวอยทวไป

2)ศนยพาณชยกรรมกลางเมอง (Central Business District) เปนบรเวณทกวางใหญทสดและหนาแนนทสดของธรกจการคาขาย และการใหบรการ เปนทรวมของกจการคาปลก ส านกงานใหบรการ สถาบนการเงน สถานเรงรมย โรงแรม และอนๆ C.B.D. แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

- C.B.D. ในเมอง ซงใชพนทนอย อยในท าเลทตงของการแขงขน ราคาทดนแพง อาคารสง เพอการใชประโยชนอยางเตมทในพนททจ ากด

- C.B.D. ชานเมอง เปนผลมาจากปจจบน กจกรรมทเปนธรกจกลางของเมองใหญๆ ทอยใจกลางเมองตองประสบปญหาตางๆ อาท การจราจรตดขด ราคาทดนสง ความแออด และเสอมโทรม ประกอบกบความเจรญกาวหนาดานการสอสารและการคมนาคมทสะดวก จงไดมการขยายตวออกไปอยชานเมอง การก าหนดการใชประโยชนทดนประเภทพาณชยกรรม มหลกการทส าคญ คอ พนทดงกลาวควรอยบนทราบปลอดภยจากน าทวมสามารถระบายไดด มความสะดวกในการเขาถง มระบบโครงขายถนนทไดมาตรฐาน และสามารถตดตอเชอมโยงกบบรเวณอนๆ เพอความสะดวกในการสญจร อยในบรเวณทมสถาบนการเงน และการบรการสาธารณะอนๆ

3. ทดนประเภทอตสาหกรรม (Industrial Land Uses) ในประเทศไทยไดก าหนดการใชประโยชนทดนประเภทอตสาหกรรมไวไมเกนรอยละ 10

ของพนทเมอง โดยแบงทดนประเภทอตสาหกรรมออกเปน 3 ประเภทหลก คอ 1) ประเภทอตสาหกรรมและคลงสนคา 2) ประเภทอตสาหกรรมเฉพาะกจ 3) ประเภทคลงสนคา

18

การวเคราะหอตสาหกรรมเพอก าหนดท ตง และขนาดของพนทในการวางผงเมอง ไดพจารณาจ าแนกเปนประเภทตามกระบวนการผลต และกระบวนการเชอมโยงกบการผลต เพราะกระบวนการผลตเปนปจจยท าใหเกดผลกระทบดานทตง ความสมพนธระหวางการใชทดนแตละประเภท สวนกระบวนการเชอมโยงกจกรรมอนตามมา อาท การขนสง การสอสารธรกจการคาและบรการ เปนตน หลกการก าหนดทตงของทดนประเภทอตสาหกรรมทส าคญ ควรเปนพนททมความลาดชนไมเกนรอยละ 5 เพอการระบายน าและก าจดของเสย อยใกลเสนทางคมนาคมสายหลกมความพรอมในดานสาธารณปโภคและสาธารณปการ เปนบรเวณทมราคาทดนต า และมพนทเพยงพอส าหรบการขยายตวของโรงงานในอนาคต อยใกลแหลงวตถดบ ใกลตลาด ไมอยในทศทางทควนฝ นละออง กลน เสยง ถกลมพดเขาเมอง ไมอยในทศทางทสงผลกระทบตอแหลงน า หรอทางล าน าธรรมชาต และตองไมเกดผลกระทบกบจดเดนของเมอง

4. ทดนประเภททสงวนและควบคมการพฒนา ทดนประเภททสงวน และควบคมการพฒนา เปนการใชประโยชนทดนประเภทหนงทม

ความส าคญและจ าเปนส าหรบเมอง วตถประสงคของการก าหนดการใชทดนประเภทน เพอควบคมการเจรญเตบโตของเมองใหอยในบรเวณทก าหนด รกษาสภาพแวดลอม และระบบนเวศของเมอง และสรางภาพลกษณของเมองใหสมดลกบธรรมชาต โดยแบงทดนประเภททสงวน และควบคมการพฒนาออกเปน 4 ประเภท คอ

1) ประเภททโลงเพอนนทนาการและรกษาคณภาพสงแวดลอม 2) ประเภทอนรกษชนบทและเกษตรกรรม 3) ประเภทอนรกษเพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย 4) ประเภททโลงเพอนนทนาการและรกษาคณภาพสงแวดลอมและการประมง พนททเหมาะสมแกการจดใหเปนทดนประเภททสงวนและควบคมการพฒนา คอ พนทท

เปนแหลงวตถดบ หรอทรพยากรทางธรรมชาต พนททมน าทวมขงหรอรบการระบายน า พนทสาธารณปโภคของเมอง พนทอนรกษและสงวนรกษา พนททเปดกนใหเปนทโลง เปนตน

19

งานวจยทเกยวของ Ademola K. Braimoh and Takashi Onishi (2006) วตถประสงคของงานวจยนคอการระบปจจยท รบผดชอบในการพฒนาทอยอาศยและท ดนอตสาหกรรม/เชงพาณชยในลากอสระหวางป 1984 และ 2000 การเปลยนแปลงการใชทดนไดรบการแมปโดยใชภาพถายดาวเทยมในขณะทการถดถอยโลจสตกถกน ามาใชในการจ าลอง ความนาจะเปนในการสงเกตการพฒนาเมองเปนหนาทของตวแปรอสระทชดเจนสนนฐาน การเขาถงการมปฏสมพนธเชงพนท ผลกระทบและตวแปรนโยบายเปนปจจยทส าคญของการเปลยนแปลงการใชท ดน ตวแปรทมอทธพลตอการพฒนาทอยอาศยไมได จ าเปนตองมผ ทรบผดชอบการขยายตวของอตสาหกรรม/พาณชยทดนในพนท หลกฐานของการพฒนาทอยอาศยชายแดน ส าหรบการครอบครองทดนและการปฏรปการพฒนาทอยอาศยและการควบคมการใชประโยชนทดนเพอลดผลกระทบสงแวดลอมจากการโดยทนททเมองขยายตว ค าโก ธรรมวงศ, ถาวร ออนประไพ และเยาวเรศ เชาวนพนผล (2554) การใชประโยชนทดนบนพนทสงใน สปป.ลาว สวนใหญเปนการเกษตรกรรมแบบดงเดมโดยการทาไรเลอนลอย (shifting cultivation) ซงเปนปญหาหลกตอพนททรพยากรปาไมของประเทศ ในป 2005 รฐบาล สปป.ลาว ไดกาหนดแผนยทธศาสตรดานการปาไมใหลดพนทการทาไรเลอนลอยภายในประเทศใหไดถงรอยละ 50 ในป 2009 และใหหมดไป (100 %) ภายในป 2010 การศกษาครงนไดประยกตใชเทคโนโลยภมสารเทศ (Geo-Informatics technology) เพอวเคราะห เชงพนท ในดานการใชประโยชนทดน โดยเฉพาะทรพยากรปาไมและการเกษตรกรรมบนพนทสง และศกษาสภาพการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทเกดขนภายในชวงครงหลงของแผนยทธศาสตรดานการปาไมของ สปป.ลาว (ระหวางป 2008-2010) นอกจากน ไดศกษาความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนโดยเฉพาะพนทไรเลอนลอยทเกดขนในชวงครงหลงของแผนฯ (ป 2008-2010) กบปจจยบางประการทางดานเศรษฐกจ -สงคมของชมชนและครวเรอนท เปนแรงขบเคลอน (driving force) ท าใหเกดการเปลยนแปลงของพนทไรเลอนลอย

20

เปยม สขสนท (2553) บทความนศกษาลกษณะความเชอมโยงระหวางชนบทและเมองทเกดจากกระบวนการผลตของหนวยผลตดานอตสาหกรรมขนาดเลกทอยในพนทชนบทของจงหวดปทมธาน ซงเปนสวนหนงของพนทขยายตวดานเหนอของมหานครกรงเทพ โดยเกยวของกบความเชอมโยงไปขางหนาและขางหลงของกจกรรมทางเศรษฐกจดานอตสาหกรรมผลการศกษาโดยใชแบบสอบถามสมภาษณผประกอบการในพนทศกษาพบวา หนวยผลตขนาดเลกในพนทชนบทของพนท ขยายตวดานเหนอของมหานครกรงเทพมความเชอมโยงดานการผลตในรปของการเคลอนยายของคนและสนคากบเมองหลกคอกรงเทพมหานครมากทสด ในขณะเดยวกนไดมความเชอมโยงกบเมองในพนทศกษาเอง ไดแก เมองรงสต เมองปทมธาน และคลองหลวง ซงเปนเมองตามแนวแกนถนนพหลโยธน หรอพนทตามแนวขยายตวของมหานครกรงเทพทางดานเหนอไปจนถงบางสวนของจงหวดพระนครศรอยธยา นอกจากน พนทตามแนวการขยายตวของกรงเทพมหานครทางดานตะวนออกยงมความส าคญตอหนวยผลตในพนทศกษาเชนเดยวกน เรมตงแตพนทในจงหวดสมทรปราการ จงหวดชลบร ไปจนถงจงหวดระยอง จากผลการศกษาสามารถ สรปไดวา หนวยผลตขนาดเลกในพนทชนบทของจงหวดปทมธานมความเชอมโยงกบเมองซงเปนทตงของผ สงปจจยการผลตและลกคาทตงอย ในพนทขยายตวทงดานเหนอและดานตะวนออกของมหานครกรงเทพผลจากการศกษาน ามาสขอเสนอแนะในการบรหารจดการพนทขยายตวของภาคมหานครใหสอดคลองตามสถานการณท เกดขนในปจจบน การพฒนาระบบโครงสรางพนฐานและการสงเสรมอตสาหกรรมทมความส าคญกบหนวยผลตในทองถน รวมไปถงการน าศกยภาพความเชอมโยงระหวางชนบทและเมองท เกดขนจากการผลตดานอตสาหกรรมระหวางแกนทงสองนมาพจารณาเพอใช เปนแนวทางในการพฒนาภาคดงกลาวนอยา งมประสทธภาพตอไป

21

วรลกษณ พรมสมบ ต (2554) การศกษาวเคราะหการขยายตวของเมองในครงน มวตถประสงคเพอศกษาการ ขยายตวเมองตามทฤษฎรปแบบการขยายตวของเมอง พนทศกษาบรเวณแขวงโคกแฝด แขวงกระทมราย และแขวงหนองจอก เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร โดยใชขอมลจากการจ าแนกประเภทการใชประโยชนทดนทไดจากการแปลภาพถายทางอากาศในชวงป พ.ศ.2549 และป พ.ศ. 2553 มาท าการซอนทบกน เพอเปรยบเทยบอตราการเปลยนแปลงการใชประโยชนท ดนของแตละป ผลการศกษาสามารถทราบไดวาการใชประโยชนท ดนมการเปลยนแปลงไปในทศทาง ใดและน าไปวเคราะหตามทฤษฎรปแบบการขยายตวของเมอง จากผลการศกษาการใชประโยชนทดนในอดตทผานมาการใชประโยชนทดนสวน ใหญเปนการใชทดนประเภทเกษตรกรรม แตในปจจบนพนทเกษตรกรรมลดนอยลง มพนททอยอาศยเพมมากขนเนองจากมการพฒนาสงอ านวยความสะดวกเพมขนมากมายจงสามารถสรปไดวาการกระจายตวของชมชนไดมการเปลยนแปลงและพฒนาขนอยาง ตอเนอง สรปเปนทฤษฎรปแบบการขยายตวของเมองในรปแบบหลายจดศนยกลาง (Multiple-nuclei theory) การขยายตวของเมองเกดมาจากหลายจดศนยกลาง ไมไดเกดมาจากศนยกลางทใดทหนงเพยงแหงเดยว เพราะในปจจบนในพนทมทงอตสาหกรรม มการพฒนาดานธรกจการคา อกทงยงมสถานทราชการ การศกษา สาธารณปโภคและสาธารณปการจงท าใหเกดศนยกลางดานทอยอาศยเกดขนจากหลายแหง มการกระจายตวของชมชนออกไปตามแหลงตาง ๆ ทใหความสะดวกตามความตองการของแตละคน

บทท 4 ระเบยบวธวจย

การศกษาการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร

(Geographic Information Systems: GIS) เพอวเคราะหการเปลยนแปลงการใชท ดนในพนทต าบลพลายชมพลจงหวดพษณโลกระหวาง ป พ.ศ.2538 2544 2552 และ 2556

เครองมอและชดโปรแกรมทใชในการศกษา 1. โปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร Arc GIS 2. โปรแกรม Microsoft Excel ขอมลและแหลงขอมล

1. ขอมลทจะใชในการศกษาเปนขอมลการใชทดนของต าบลพลายชมพลป 2538 2544 และป 2552 จดท าโดยส านกงานโยธาธการและผงเมองจงหวดพษณโลก

2.แผนทออรโธส ป 2545 จากส านกงานพฒนาทดนเขต 8 กรมพฒนาท ดน และแผนท ป 2556 จาก Google map การวเคราะหขอมลโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอดความเปลยนแปลงการใชทดนของต าบลพลายชมพล ตงแต พ.ศ.2538 2545 2552 และ 2556 โดยมขนตอนดงน

1.ท าการส รางShapefile ข น มา 1 Shapefile เพ อจะท าการ Digitizer ขอมลการใชประโยชนทดนบรเวณต าบลพลายชมพลป 2545 จากแผนทออรโธส แลวท าการแปลดวยสายตา หลงจากนนกน า Shapefile ป 2545 ทเราท าการ Digitizer เรยบรอยแลว มาตรวจสอบกบขอมลการใชประโยชนทดนป 2544

2.สรางShapefile ขนมาอก 1 Shapefile เพอจะท าการ Digitizer ขอมลการใชประโยชนทดนบรเวณต าบลพลายชมพลป 2556 จาก Google map แลวท าการแปลดวยสายตา หลงจากนนกน าขอมลทเราท าการ Digitizer เรยบรอยแลว มาตรวจสอบโดยการลงพนทไปยงบรเวณทไมทราบหรอยงไมแนใจ

3. ท าการ Layout แผนทจาก Shapefile ป 2538 2545 2552 และป 2556 เพอแสดงการใชประโยชนทดนบรเวณต าบลพลายชมพลในแตละป

23

4. น าแผนททไดมาท าการเปรยบเทยบกนเพอดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลทเปลยนแปลงในแตละชวงป

การสรปผลการศกษา น าผลการการศกษาทไดมาวเคราะหเพอตอบค าถามตามวตถประสงคทเราตงขนมา โดยน าแผนทแตละชวงปมาเปรยบเทยบกน เพอดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในต าบลพลายชมพลและปจจยสาเหตทท าใหเกดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

บทท 5

การเปลยนแปลงการใชพนทชานเมอง

การศกษาเรองการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการขยายตวของเมองในพนทชานเมอง กรณศกษา ต าบลพลายชมพล อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก มวตถประสงคเพอวเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมผลตอการขยายตวของเมองบรเวณพนทชานเมองในต าบลพลายชมพล ขอมลการใชประโยชนทดน ผลการจ าแนกการใชประโยชนทดนโดยใชโปรแกรม Arc Map 10 ไดจดท าแผนทแสดงการเปลยนแปลงการใชทดนในระหวางป พ.ศ.2538-2556 แสดงขอมลการการใชประโยชนทดนในต าบลพลายชมพลในแตละชวงป โดยมภาพท 6 แสดงการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538 ตารางท 1 แสดงรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538 ภาพท 7 แสดงการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2545 ตารางท 2 แสดงรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2545 ภาพท 8 แสดงการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2552 ตารางท 3 แสดงรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2552 ภาพท 9 แสดงการใชประโยชนท ดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2556 ตารางท 4 แสดงรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2556

25

ภาพ 6 แผนทการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538

26

ตารางท 1 รายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ป พ.ศ.2538

หนวยแผนท ค าอธบาย เนอท

ไร รอยละ

A101 นาขาว 5,812 63.77

A202 ขาวโพด 49 0.54

U201 หมบาน 2,148 23.56

U3 สถานทราชการและสถาบนตางๆ 6 0.07

U405 ถนน 81 0.89

W101 แมน า ล าคลอง 160 1.76

W102 ทะเลสาบ บง 774 8.49

W203 คลองชลประทาน 84 0.92

รวม 9,114 100.00

ตารางท 1 พบวาพนทต าบลพลายชมพลในป พ.ศ.2538 นนสวนใหญยงเปนพนทนาซงมอยรอยละ 63.77 สวนพนททถกใชเปนแหลงชมชนมรอยละ 23.56 ซงถอวาเปนชมชนทอยกนอยางหนาแนน ขณะเดยวกนพนทบงมอยรอยละ 8.49 ของพนททงหมด

27


28




A101 นาขาว 5,131 56.30

A204 มนส าปะหลง 107 1.17

A411 กลวย 16 0.17

A902 สถานทเพาะเลยงปลา 15 0.16

F201 ปาผลดใบสมบรณ 113 1.24

M102 ไมละเมาะ 119 1.31

M2 พนทลม 77 0.84

U1 ตวเมองและยานการคา 33 0.36

U201 หมบาน 2,128 23.34


U405 ถนน 115 1.26

U502 โรงงานอตสาหกรรม 37 0.41

U601 สถานทพกผอนหยอนใจ 2 0.03

W101 แมน าล าคลอง 270 2.97

W202 บอน าในไรนา 11 0.12


รวม 9,114 100.00

ตารางท 2 จะเหนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลพบวาพนทนาขาวลดลงจากรอยละ 63.77 ในป พ.ศ.2538 เหลอเพยงรอยละ 56.30 และยงมพนทบงทหายไปรอยละ 8.49 ในป พ.ศ.2545 ในขณะทเขตชมชนขยายตวเพมขนจากรอยละ 23.15 เปนรอยละ 23.34 และมสถานทราชการเพมเตมเขามาอกรอยละ 9.41

29


30




A101 นาขาว 4,995 54.81

A204 มนส าปะหลง 112 1.23

A411 กลวย 16 0.17

A902 สถานทเพาะเลยงปลา 15 0.16

F201 ปาผลดใบสมบรณ 113 1.24

M102 ไมละเมาะ 116 1.27

M2 พนทลม 77 0.84

M405 พนทถม 19 0.21

U1 ตวเมองและยานการคา 34 0.38

U200 หมบานจดสรรราง 8 0.08

U201 หมบาน 2,211 24.26


U405 ถนน 116 1.27

U502 โรงงานอตสาหกรรม 37 0.40

U601 สถานทพกผอนหยอนใจ 37 0.40

W101 แมน าล าคลอง 270 2.96


รวม 9,114 100.00

ตารางท 3 จะเหนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลในป พ.ศ.2552 พบวาพนทนาขาวลดลงจากรอยละ 56 ในป พ .ศ.2545 เหลอเพยงรอยละ 54 แ ตในขณะเดยวกน พนทหมบานเพมขน จากรอยละ 23 ในป พ.ศ.2545 เปนรอยละ 24 และยงมพนททเกดขนใหมอกอยางเชน พนทถมรอยละ 0.21 และหมบานจดสรรรางรอยละ 0.08 สวนพนททหายไปในป พ.ศ.2552 มเพยงพนทบอน าในไรนา

31


32



ไร รอยละ A101 นาขาว 4,742 52.03 A411 กลวย 5 0.06 A902 สถานทเพาะเลยงปลา 15 0.16 F201 ปาผลดใบสมบรณ 113 1.24 M102 ไมละเมาะ 97 1.07 M2 พนทลม 41 0.45

M405 พนทถม 65 0.71 U1 ตวเมองและยานการคา 88 0.97

U200 หมบานจดสรรราง 26 0.28 U201 หมบาน 2,411 26.46

U3 สถานทราชการและสถาบนตางๆ 890 9.77 U405 ถนน 144 1.58 U502 โรงงานอตสาหกรรม 49 0.53 U601 สถานทพกผอนหยอนใจ 63 0.69 U605 สถานบรการน ามน 11 0.12 W101 แมน า ล าคลอง 270 2.96 W203 คลองชลประทาน 84 0.92

รวม 9,114 100.00 ตารางท 4 จะเหนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลในป พ.ศ.2556 พบวาพนทนาขาวลดลงจากรอยละ 54 ในป พ .ศ.2552 เหลอเพยงรอยละ 52 แตในขณะเดยวกนยงมพนททเพมขนจากป พ.ศ.2552 อยางพนทถมจากรอยละ 0.21 ในป พ.ศ.2552 เปนรอยละ 0.71 ตวเมองและยานการคาจากรอยละ 0.38 ในป พ.ศ.2552 เปนรอยละ 0.97 หมบานจดสรรรางจากรอยละ 0.08 ในป พ.ศ.2552 เปนรอยละ 0.28 หมบานจากรอยละ 24.26 เปนรอยละ 26.46 และยงมพนทสถานปรการน ามนหรอปมแกสเกดขนใหมอกรอยละ 0.12 และพนททหายไปในป พ.ศ.2556 เปนพนทปลกมนส าปะหลง

33

การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ผลการวเคราะหตารางการเปลยนแปลงเพอศกษาชนดและเนอทของการเปลยนแปลงในภาพรวมในชวงป พ.ศ.2538 - 2545 (ตารางท 5) โดยภาพรวมพบวา เนอททมการเปลยนแปลง ไดแก เนอทนาขาว(A101) มเนอทลดลง 682 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 11.71 เนอทหมบาน(U201) มเนอทลดลง 20 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 0.93 เนอทสถานทราชการและสถาบนตางๆ (U3) มเนอเพมขน 851 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 13342.86 เนอทถนน(U405) มเนอทเพมขน 34 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 41.57 และเนอทแมน า ล าคลอง(W101) มเนอทเพมขน 110 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 68.75 สวนเนอททไมมการเปลยนแปลง ไดแก เนอทคลองชลประทาน(W203) มเนอท 84 ไร หรอรอยละ 0.92 สวนเนอททไดหายไปในป พ.ศ.2545 ไดแกเนอท ขาวโพด(A202) และเนอททะเลสาบ บง(W102) สวนเนอททมการเกดใหมในป พ.ศ.2545 เนอทมนส าปะหลง(A204) มเนอท 107 ไร ห รอรอยละ 1.17 เน อทก ลวย (A411) ม เน อท 16 ไร ห รอรอยละ 0.17 เน อทสถานทเพาะเลยงปลา(A902) มเนอท 15 ไร หรอรอยละ 0.16 เนอทปาผลดใบสมบรณ(F201) มเนอท 113 ไร หรอรอยละ 1.24 เนอทไมละเมาะ(M102) มเนอท 119 ไร หรอรอยละ 1.31 เนอทพนทลม(M2) มเนอท 77 ไร หรอรอยละ 0.84 เนอทตวเมองและยานการคา(U1) มเนอท 33 ไร หรอรอยละ 0.36 เนอทโรงงานอตสาหกรรม(U502) มเนอท 37 ไร หรอรอยละ 0.41 เนอทสถานทพกผอนหยอนใจ (U601) มเนอท 11 ไร หรอรอยละ 0.12 และเนอทบอน าในไรนา(W202) มเนอท 11 ไร หรอรอยละ 0.12

34

ภาพ 10 แผนทเปรยบเทยบการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวางป พ.ศ.2538 และป พ.ศ.2545

35

ตารางท 5 เปรยบเทยบรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวางป พ.ศ.2538 และป พ.ศ.2545

หนวย ค าอธบาย ป 2538 ป 2545 การเปลยนแปลง

ไร(รอยละ) ไร(รอยละ) ไร รอยละ

A101 นาขาว 5812(63.77) 5130(56.30) -682 -11.71

A202 ขาวโพด 49(0.54) - 49 -100.00

A204 มนส าปะหลง - 107(1.17) 107 100.00

A411 กลวย - 16(0.17) 16 100.00

A902 สถานทเพาะเลยงปลา - 15(0.16) 15 100.00

F201 ปาผลดใบสมบรณ - 113(1.24) 113 100.00

M102 ไมละเมาะ - 119(1.31) 119 100.00

M2 พนทลม - 77(0.84) 77 100.00

U1 ตวเมองและยานการคา - 33(0.36) 33 100.00

U201 หมบาน 2148(23.56) 2128(23.34) -20 -0.93

U3 สถานทราชการและสถาบนตางๆ 6(0.07) 857(9.41) 851 13342.86

U405 ถนน 81(0.89) 115(1.26) 34 41.57

U502 โรงงานอตสาหกรรม - 37(0.41) 37 100.00

U601 สถานทพกผอนหยอนใจ - 2(0.03) 2 100.00

W101 แมน า ล าคลอง 160(1.76) 270(2.97) 110 68.75

W102 ทะเลสาบ บง 774(8.49) - -774 -100.00

W202 บอน าในไรนา - 11(0.12) 11 100.00

W203 คลองชลประทาน 84(0.92) 84(0.92) 0 0.00

36

ผลการวเคราะหตารางการเปลยนแปลงเพอศกษาชนดและเนอทของการเปลยนแปลงในภาพรวมในชวงป พ.ศ.2545 - 2552 (ตารางท 6) โดยภาพรวมพบวาเนอททมการเปลยนแปลง ไดแก เนอทนาขาว(A101) มเนอทลดลง 135 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 2.65 เนอทมนส าปะหลง(A204) มเนอทเพมขน 5 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 5.13 เนอทไมละเมาะ(M102) มเนอทลดลง 3 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 3.05 เนอทตวเมองและยานการคา(U1) มเนอทเพมขน 2 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 5.56 เนอทหมบาน(U201) มเนอทเพมขน 83 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 3.94 เนอทสถานทราชการและสถาบนตางๆ (U3) มเนอลดลง 1 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 0.21 เนอทถนน(U405) มเนอทเพมขน 1 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 0.79 และเนอทสถานทพกผอนหยอนใจ(U601) มเนอทเพมขน 34 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 1233.33 สวนเนอททไมมการเปลยนแปลง ไดแก เนอทกลวย (A411) มเนอท 16 ไร หรอรอยละ 0.17 เนอทสถานทเพาะเลยงปลา(A902) มเนอท 15 ไร หรอรอยละ 0.16 เนอทปาผลดใบสมบรณ (F201) มเนอท 113 ไร หรอรอยละ 1.24 เนอทพนทลม(M2) มเนอท 77 ไร หรอรอยละ 0.84 เนอทโรงงานอตสาหกรรม(U502) มเนอท 37 ไร หรอรอยละ 0.41 เนอทแมน า ล าคลอง (W101) มเนอท 270 ไร หรอรอยละ 2.96 และเนอทคลองชลประทาน(W203) มเนอท 84 ไร หรอรอยละ 0.92 สวนเนอททไดหายไปในป พ.ศ.2552 ไดแก บอน าในไรนา(W202) สวนเนอททมการเกดใหมในป พ.ศ.2552 ไดแก พนทถม(M405) มเนอท 19 ไร หรอรอยละ 0.21 และหมบานจดสรรราง(U200) มเนอท 8 ไร หรอรอยละ 0.08

37


38

ตารางท 6 เปรยบเทยบรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวางป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552



A101 นาขาว 5130(56.30) 4995(54.81) -135 -2.65

A204 มนส าปะหลง 107(1.17) 112(1.23) 5 5.13

A411 กลวย 16(0.17) 16(0.17) 0 0.00

A902 สถานทเพาะเลยงปลา 15(0.16) 15(0.16) 0 0.00

F201 ปาผลดใบสมบรณ 113(1.24) 113(1.24) 0 0.00

M102 ไมละเมาะ 119(1.31) 116(1.27) -3 -3.05

M2 พนทลม 77(0.84) 77(0.84) 0 0.00

M405 พนทถม - 19(0.21) 19 100.00

U1 ตวเมองและยานการคา 33(0.36) 34(0.38) 1 5.56

U200 หมบานจดสรรราง - 8(0.08) 8 100.00

U201 หมบาน 2128(23.34) 2211(24.26) 83 3.94

U3 สถานทราชการและสถาบนตางๆ 857(9.41) 856(9.39) -1 -0.21

U405 ถนน 115(1.26) 116(1.27) 1 0.79

U502 โรงงานอตสาหกรรม 37(0.40) 37(0.40) 0 0.00

U601 สถานทพกผอนหยอนใจ 2(0.03) 36(0.40) 34 1233.33

W101 แมน า ล าคลอง 270(2.96) 270(2.96) 0 0.00

W202 บอน าในไรนา 11(0.12) - -11 -100.00

W203 คลองชลประทาน 84(0.92) 84(0.92) 0 0.00

39

ผลการวเคราะหตารางการเปลยนแปลงเพอศกษาชนดและเนอทของการเปลยนแปลงในภาพรวมในชวงป พ.ศ.2552 - 2556 (ตารางท 7) โดยภาพรวมพบวาเนอททมการเปลยนแปลง ไดแก เนอทนาขาว(A101) มเนอทลดลง 253 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 5.07 เนอทกลวย(A411) มเนอทลดลง 10 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 64.71เนอทไมละเมาะ(M102) มเนอทลดลง 19 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 15.75 เนอทพนทลม(M2) มเนอทลดลง 36 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 46.43 เนอทพนทถม(M405) มเนอทเพมขน 46 ไร หรอรอยละ 238.10 เนอทตวเมองและยานการคา(U1) มเนอทเพมขน 54 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 155.26 เนอทหมบานจดสรรราง(U200) มเนอทเพมขน 18 ไร หรอเพมขนรอยละ 250.00 เนอทหมบาน(U201) มเนอทเพมขน 200 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 9.07 เนอทสถานทราชการและสถาบนตางๆ (U3) มเนอลดลง 35 ไร หรอเพมขนเปนรอยละ 4.05 เน อทถนน (U405) ม เน อท เ พมข น 29 ไร ห รอเพมข น เปน รอยละ 24.41 เน อท โรงงานอตสาหกรรม(U502) มเนอทเพมขน 12 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 32.50 และเนอทสถานทพกผอนหยอนใจ (U601) ม เน อท เ พมข น 26 ไร ห รอลดลงเปน รอยละ 72.50 สวน เน อท ท ไม มก ารเปลยนแปลงไดแก เนอทสถานทเพาะเลยงปลา(A902) มเนอท 15 ไร หรอรอยละ 0.16 เนอทปาผลดใบสมบรณ(F201) มเนอท 113 ไร หรอรอยละ 1.24 เนอทแมน า ล าคลอง(W101) มเนอท 270 ไร หรอรอยละ 2.96 และเนอทคลองชลประทาน(W203) มเนอท 84 ไร หรอลดลงเปนรอยละ 0.92สวนเนอททไดหายไปในป พ.ศ.2556 ไดแกพนทมนส าปะหลง(A204) สวนเนอททมการเกดใหมในป พ.ศ.2556 ไดแก พนทสถานบรการน ามน(U605) มเนอท 11 ไร หรอรอยละ 0.12

40


41

ตารางท 7 เปรยบเทยบรายละเอยดการใชประโยชนทดนต าบลพลายชมพล ระหวาง ป พ.ศ.2552 และป พ.ศ.2556



A101 นาขาว 4995(54.81) 4742(52.03) -253 -5.07

A204 มนส าปะหลง 112(1.23) - -112 -100.00

A411 กลวย 16(0.17) 5(0.06) -11 -64.71

A902 สถานทเพาะเลยงปลา 15(0.16) 15(0.16) 0 0.00

F201 ปาผลดใบสมบรณ 113(1.24) 113(1.24) 0 0.00

M102 ไมละเมาะ 116(1.27) 97(1.07) -19 -15.75

M2 พนทลม 77(0.84) 40(0.45) -37 -46.43

M405 พนทถม 19(0.21) 65(0.71) 46 238.10

U1 ตวเมองและยานการคา 34(0.38) 88(0.97) 54 155.26

U200 หมบานจดสรรราง 8(0.08) 26(0.28) 18 250.00

U201 หมบาน 2211(24.26) 2411(26.46) 200 9.07

U3 สถานทราชการและสถาบนตางๆ 856(9.39) 890(9.77) 34 4.05

U405 ถนน 116(1.27) 145(1.58) 29 24.41

U502 โรงงานอตสาหกรรม 37(0.40) 49(0.53) 12 32.50

U605 สถานบรการน ามน - 11(0.12) 11 100.00

U601 สถานทพกผอนหยอนใจ 37(0.40) 63(0.69) 26 72.50

W101 แมน า ล าคลอง 270(2.96) 270(2.96) 0 0.00

W203 คลองชลประทาน 84(0.92) 84(0.92) 0 0.00

บทท 6

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

จากผลการวจยการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลจะเหนไดวาพนททมการเปลยนแปลงตลอดทกชวงปทน ามาศกษา สวนมากจะเปนพนทเกษตรกรรมทมการลดลงเรอยๆ ในขณะทพนทหมบาน พนทหมบานจดสรร พนทตวเมองและยานการคามการเพมขนเรอยๆ แตยงมพนท อนๆ อกทมการเปลยนแปลงแตกเพยงเลกนอยเทานน นนกเปนเพราะการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การคาขาย การเปลยนแปลงของประชากรของต าบลพลายชมพล และการขยายตวของเมองพษณโลก ท าใหอตสาหกรรมและเศรษฐกจของสงคมเจรญกาวหนา และท าใหต าบลพลายชมพลเกดความเปนเมอง มความทนสมย เปนยานอตสาหกรรม ยานการคาและความเจรญรงเรองมากขนเรอยๆ ไดในอนาคต 1. การเปลยนแปลงชวงแรกป พ.ศ.2538-2545 พบวาพนทนาขาวลดลงจากไปจากเดม 11.71 % และยงมพนทบงทหายไป ขณะทเขตชมชนขยายตวเพมขนเลกนอยและมสถานทราชการเพมเตมเขามาอก 13,342.86% 2. การเปลยนแปลงชวงทสองป พ.ศ.2545-2552 พบวาพนทนาขาวยงลดลงจากเมอป พ.ศ.2545 อก 2.65% ขณะเดยวกนพนทหมบานมการเพมขน 3.94% และยงมพนททเกดขนใหมคอพนทถมและหมบานจดสรร สวนพนททหายไปในป พ.ศ.2552 มเพยงพนทบอน าในไรนา 3. การเปลยนแปลงชวงทสามป พ.ศ.2552-2556 พบวาพนทนาขาวยงคงลดลงอก 5.07% แตขณะเดยวกนยงมพนทท เพมขนจากป พ.ศ.2552 เชน พนทถมเพมขน 238.10% ตวเมองและยานการคาเพมขน 155.26% หมบานจดสรรเพมขน 250.00% หมบานเพมขน 9.07% และยงมพนทสถานปรการน ามนหรอปมแกสเกดขนใหม และพนททหายไปในป พ.ศ.2556 เปนพนทปลกมนส าปะหลง ส าหรบพนททมการลดลงตลอดทกชวงปจะเปนในสวนของพนทเกษตรกรรมและพนททมการเพมขนตลอดทกชวงปเปนพนทในสวนของยานทอยอาศย พนททมการเพมขนอยางมากจะเปนสวนของพนทตวเมองและยานการคาและในสวนของพนททมการลดลงอยางมากกเปนพนทนาขาว พนททมการเปลยนแปลงตอลดเวลาสวนใหญจะอยบรเวณถนนสายหลก รองลงมากจะเปนบรเวณถนนเขาหมบานสายตางๆ สวนบรเวณอนๆกมการเปลยนแปลงแตพยงเลกนอยเทานน

43

อภปรายผลการวจย ชวงแรก ป พ.ศ.2538–2545 นาขาวลดลง 11.7% และชมชนขยายตวเลกนอย เพราะมการเปลยนแปลงเกดขนบรเวณถนนหมายเลข 12 สายพษณโลก – สโขทยและแถบดานทศตะวนออกของต าบลพลายชมพล สวนสถานทราชการในพนทต าบลพลายชมพลเพมขน 13342.86% โดยมการเปลยนแปลงในเหตการณนเกดขนบรเวณทเปนบงเกาทางทศตะวนตกเฉยงใตของต าบลพลายชมพลในชวงแรกมการเปลยนแปลงอยางมาก โดยต าบลพลายชมพลไดมการพฒนาดานการศกษา ดานสงคม ดานการคาขาย พฒนาธรกจตางๆ ตลอดจนการสงเสรมการปลกพชไร ชวงทสอง ป พ.ศ.2545-2552 นาขาวลดลง 2.65% และหมบานเพมขน 3.94% เพราะมการเปลยนแปลงเกดขนบรเวณถนนหมายเลข 12 สายพษณโลก – สโขทยจนไปถงบรเวณสแยกถนนเลยงเมองหมายเลข 12ในชวงทสองไดมการเปลยนแปลงของประชากรทเพมขน ท าใหพนทหมบานไดมการขยายตวเพอทจะรองรบประชากรทตองการทอยอาศยเพมขน ชวงทสาม ป พ.ศ.2552-2556 นาขาวลดลง 5.07% การเปลยนแปลงในเหตการณนเกดขนบรเวณถนนทางหลวงหมายเลข 12 สายพษณโลก - สโขทย จนไปถงบรเวณสแยกถนนเลยงเมอง ตลอดจนถนนเลยงเมองหมายเลข 12 และทางทศเหนอของต าบลพลายชมพล สวนการถมทเพมขน 238.10% การเปลยนแปลงในเหตการณนเกดขนบรเวณถนนทางหลวงหมายเลข 12 สายพษณโลก - สโขทย และบรเวณถนนเลยงเมองหมายเลข 12 สวนการทเมองขยายตวมากขนมการเปลยนแปลงเกดขนบรเวณทางดานทศใตของถนนทางหลวงหมายเลข 12 สายพษณโลก - สโขทยซงไดเกดหางสรรพสนคาเซนทรล พลาซา พษณโลก ขน เมอป พ.ศ.2554 และพนทหมบานเพมขน 9.07% มการเปลยนแปลงเกดขนระหวางถนนทางหลวงหมายเลข 12 สายพษณโลก - สโขทย กบบรเวณใกลแมน านานทศตะวนออก ในชวงทสามไดมการเปลยนแปลงทเพมขนจากเดม โดยมประชากรเพมขนเรอยๆ ท าใหเกดพนททอยอาศยเพมมากขน ประกอบกบเมองพษณโลกไดมการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม และการศกษา ท าใหเกดสถานทราชการตางๆ โรงงานอตสาหกรรม รวมไปถงหางสรรพสนคาเซนทรล พลาซา พษณโลก ซงเปนสงทดงดดใหผคนหลงไหลมาจบจายใชสอยและประกอบธรกจใกลๆ บรเวณดงกลาว

จากผลการวเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของต าบลพลายชมพลพบวาสอดคลองกบงานวจยของ วรลกษณ พรมสมบต เรอง การวเคราะหการขยายตวของเมอง บรเวณแขวงโคกแผด แขวงกระทมรายและแขวงหนองจอก เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร เนองจากเมองพษณโลกมการขยายตวเปนไปตามทฤษฏรปเสยวหรอรปลม (Sector Theory) ซงเปนการขยายตวออกไปตามแนวถนนสายส าคญๆ บรเวณต าบลพลายชมพลเปนหนงในเสนทางคมนาคมทมการขยายตวของเมองพษณโลก จากการขยายตวของเมองจงท าใหในปจจบนในพนทมทงอตสาหกรรม

44

มการพฒนาดานธรกจการคา หางสรรพสนคาขนาดใหญหมบานจดสรรอกทงยงมสถานทราชการ การศกษา สาธารณปโภคและสาธารณปการอกทงยงมพนทถมทยงรอการปลกสงกอสรางตางๆ อกดวย

ขอเสนอแนะ 1. ในการท าวจยครงนไดใชขอมลจากกรมพฒนาทดน ซงเปนการจ าแนกทดนเพอพฒนาทางการเกษตร จงไมสามารถเหนรายละเอยดการใชทดนแบบเมองหรอชานเมองได ซงในอนาคตพนทต าบลพลายชมพลจะกลายเปนเมองอยางรวดเรว เพราะฉะนนจะตองมการจ าแนกการใชประโยชนทดนแบบเมองและชานเมองใหละเอยดมากกวาน 2. ในอนาคตการขยายตวของเมองมแนวโนมทจะขยายออกไปยงพนทชานเมองเนองจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน เพราะฉะนนจงตองมการวางแผนในการใชประโยชนทดนเพอทจะก าหนดการวางผงเมองเพอทจะใชทดนใหเกดประโยชนไดมากทสด

บรรณานกรม

46

บรรณานกรม

ค ำโก ธรรมวงศ, ถำวร ออนประไพ และเยำวเรศ เชำวนพนผล. (2554). “การเปลยนแปลงการใช ประโยชนทดนและปจจยแรงขบเคลอนบางประการ กรณศกษา: กลมหมบานสะ นกมงคณ เมองจอมเพชร แขวงหลวงพระบางสาธารณ รฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว”. เชยงใหม: ศนยวจยเพอเพมผลผลตทำงเกษตรคณะเกษตรศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม. เปยมสข สนท. (2553). “ความเชอมโยงระหวางชนบทและเมองดานอตสาหกรรมในพนท ขยายตวของมหานครกรงเทพ: กรณศกษาจงหวดปทมธาน ”.กรงเทพฯ : คณะ สถำปตยกรรมศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย. เส นห ญ ำณ สำร. (2549). “ภ ม ศาสต รเม อง Urban Geography” . เช ย งใหม : ภำควชำ ภมศำสตร คณะสงคมศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม. ฉตรชย พงศประยร. (2527). “ภมศาสตรเมอง”. กรงเทพฯ: รองศำสตรำจำรย ภำควชำภมศำสตร คณะอกษรศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย.: บรษท ส ำนกพมพไทยวฒนำพำนช จ ำกด. สรตน ผลนำรกษ . (2545). “ภ มศาสตรเมอง (Urban Geography)” . พษณ โลก : ภำควชำ ทรพยำกรธรรมชำตและส งแวดลอม คณะเกษตรศำสตร ทรพยำกรธรรมชำตและ สงแวดลอม มหำวทยำลยนเรศวร. กรมพฒนำท ดน . “การจ าแนกการใชประโยชนทดน”. สบคนเมอ 25 ธนวำคม 2556. จำก : http://www.ldd.go.th

Ademola K. Braimoh and Takashi Onishi.(2006). “ Spatial determinants of urban land

use change in Lagos, Nigeria” .United Nations University Institute of Advanced

Studies, International Organizations Center, Yokohama 220-8502, Japan.and Research Center for Advanced Science and Technology, University of Tokyo, 4- 6-1 Komaba 153-8904, Japan.

ประวตผวจย

48


ชอ – สกล ชนกฤต ถนวงษแย วน เดอน ป เกด 10 พฤษภาคม 2534 ทอยปจจบน 8/6 หม 4 ต าบลทานางงาม อ าเภอบางระก า จงหวดพษณโลก 65140 ประวตการศกษา พ.ศ.2549 ประกาศนยบตรมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนพษณโลกพทยาคม พ.ศ.2552 ประกาศนยบตรมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนพษณโลกพทยาคม พ.ศ.2556 ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

49


ชอ – สกล ปฐมพงศ ชยมล วน เดอน ป เกด 25 พฤศจกายน 2534 ทอยปจจบน 97 หม 2 ต าบลไหลนาน อ าเภอเวยงสา จงหวดนาน 55110 ประวตการศกษา พ.ศ.2549 ประกาศนยบตรมธยมศกษาตอนตน โรงเรยนศรสวสดวทยาคาร พ.ศ.2552 ประกาศนยบตรมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนศรสวสดวทยาคาร พ.ศ.2556 ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

Documents

ปฐมพงศ์ ชัยมูล - Naresuan University...การเปล ยนแปลงการใช ประโยชน ท ด นท ม ผลต อการขยายต