สารเคมในชวตประจ าวน

ในชวตประจ าวนเรารจกสารทมสมบตเปนกรด-เบส มากมายหลายชนด เชน มะขาม มะมวง น าขเถา น าปนใส เปนตน เมอน าสารเหลานมาทดสอบดวยกระดาษลตมส ถาสารละลายนนเปนกรด จะเปลยนสกระดาษลตมสจากน าเงนเปนสแดง และถาสารละลายนนเปนเบส จะเปลยนสกระดาษลตมสจากสแดงเปนส น าเงน จากผลการทดสอบบอกใหทราบไดเพยงวาสารละลายเปนกรดหรอเบสเทานน

กรด-เบส - กรด (acid) หมายถง สารทมธาต H เป?นองค?ประกอบทส าคญและเป?น H ทสามารถถกแทนทได?ด?วยโลหะ หรอหม?เทยบเท?าโลหะ หรอกรดเป?นสารทเม?อท าปฏกรยากบโลหะได?แก?สH2 เมอกรดละลายน า H ทอย?ในกรดทงหมดหรอบางส?วนจะแตกตวให? H+ ท าให?สารละลายน าไฟฟ?าได? เช?น กรดไฮโดรคลอลก (HCl) , กรดซลฟวรก (H2SO4) , กรดอะซตก (CH3COOH)เป?นต?น - เบส (base) หมายถง สารประกอบออกไซด ?หรอไฮดรอกไซด?ของโลหะ เนองจากเป?น สารประกอบไฮออกนก เบสทละลายน าได ? สารละลายทจะน าไฟฟ?าได? เช?น โซเดยมไฮดรอกไซด ? (NaOH) , แคลเซยมไฮดรอกไซด ? (CaOH) , โปแทสเซยมออกไซด ? (K2O) เป?นต?น

คณสมบตโดยทวไปของกรด-เบส สารละลายของกรดและเบสมคณสมบตโดยทวไปดงตาราง

สารละลายกรด สารละลายเบส

1. มรสเปรยว 2. เปลยนสกระดาษลตมสจากสน าเงนเป ?นสแดง 3. ท าปฏกรยากบเบสได?เกลอกบน าหรอเกลอ เพยงอย?างเดยว 4. น าไฟฟ?าได? 5. ท าปฏกรยากบโลหะบางชนด เช?น Zn,Mg,Fe,Al ได?ก?าซ H2 และเกลอของโลหะ นน เช?น

1. มรสฝาด 2. เปลยนสกระดาษลตมสจากสแดงเป ?นสน าเงน 3. ท าปฏกรยากบเบสได?เกลอน าหรอเกลอเพยง อย?างเดยว 4. น าไฟฟ?าได? 5. ลนคล?ายสบ? เมอน าไปต?มกบไขมนจะได?สบ? 6. ต?มกบเกลอแอมโมเนย เช ?น NH4Cl, (NH4)2 , SO4 จะได?แก?ส NH3 ซงเปลยนสกระดาษ

Zn(s) + HCl(aq) ZnCl(aq) + H 6. ท าปฏกรยากบเกลอคาร?บอเนตหรอเกลอ ไฮโดรเจนคาร?บอเนตได?แก?ส CO2 เช?น

2HNO3 + CaCO3 Ca(NO3)2(aq)+ H2O(1) + CO2(aq)

ลตมสจากแดงเป?นน าเงน

กระดาษลตมสใชบอกความเปนกรด-เบสของสารละลายซงเรยกวา อนดเคเตอรส าหรบกรด-เบส อนดเคเตอรสวนใหญเปนสารอนทรยทมสมบตเปนกรดออนนยมใชสารละลายทมน าหรอเอทานอลเปนตวท าละลาย อนดเคเตอรแตละชนดจะเปลยนไปตามคา pH ของสารละลายและเปลยนสทคา pH แตกตางกน pH ของการเปลยนสอนดเคเตอรอยระหวาง 1-14 การใชอนดเคเตอรเพยงชนดเดยวในการทดสอบจะบอกไดเพยงวา สารละลายนนมคา pH สงกวาหรอต ากวา หรออยในชวงทอนดเคเตอรเปลยนส เทานน แตบอกไมไดวาสารละลายนนมคา pH เทาใด ดงนนถาน าอนดเคเตอรหลายๆ ชนดซงมการเปลยนสในชวง pH ทตางๆ กนมาผสมกนในสดสวนทเหมาะสม จะไดอนดเคเตอรทบอกคา pH ของสารละลายทน ามาทดสอบความเปนกรด-เบส ไดละเอยดมากขน อนดเคเตอรทผสมขนใหมน สามารถเปลยนสของสารละลายทมคา pH แตกตางกนไดเกอบทกคา pH เรยกอนดเคเตอรผสมนนวา ยนเวอรแวลอนดเคเตอร นอกจากอนดเคเตอรตางๆ ทกลาวมาแลวขางตน สามารถน าสารทมอยในธรรมชาตและมสมบตเหมาะสมในการเปลยนสแตละชวง pH ทแตกตางกน สารเหลานไดมาจากสของดอกไม ผลไม หรอรากไมบางชนด (ดอกกหลาบ ดอกอญชน เปลอกมงคด ลกหมก สเลอด และครง เปนตน) ซงประโยชนของ อนดเคเตอรสามารถน ามาใชกบชวตประจ าวนไดมากมาย ทงในดนการแพทย การเกษตร การอตสาหกรรม ฯลฯ ตวอยาง สของอนดเคเตอรชนดตางๆในสารละลายทม pH ตางๆ กน

สารละลาย pH

น าย?อยในกระเพาะอาหาร น ามะนาว น าส?มสายช น าอง?น น าส?มคน น าป?สสาวะ

1.0-2.0 2.4 3.0 3.2 3.5 4.8-7.5

น าลาย นมสด น าบรสทธ เลอด น าตาล ยาธาตน าขาว น ายาแอมโนเนยล?างพน

6.4-6.9 6.5 7.0 7.35-7.45 7.4 10.6 11.5

สารปรงแตงอาหาร หมายถง สารปรงรสและวตถเจอปนในอาหารทน ามาใชเพอปรงแตงส กลน รส และคณสมบตอน ๆ ของอาหาร ประเภททไมเปนอนตรายแกรางกาย ไดแก 1.1 สตาง ๆ ทใชผสมอาหาร ซงเปนสธรรมชาต ไดแก สเขยว จากใบเตยหอม พรกเขยว สเหลอง จากขมนออย ขมนชน ลกตาลย ไขแดง ฟกทอง ดอกค าฝอย เมลดค าแสด สแดง จากดอกกระเจยบ มะเขอเทศ พรกแดง ถวแดง ครง สน าเงน จากดอกอญชญ สด า จากกากมะพราวเผา ถวด า ดอกดน สน าตาล จากน าตาลเคยวไหม หรอคาราเมล 1.2 สารเคมบางประเภท ไดแก 1.2.1 สารเคมประเภทใหรสหวาน เชน น าตาลทราย กลโคส แบะแซ 1.2.2 สารเคมบางประเภทใหรสเปรยวในอาหาร เชน กรดอะซตก (กรดน าสม) กรดซตรก (กรดมะนาว) 1.2.3 สารเคมทเปนสารแตงกลน เชน น านมแมว หรอหวน าหอมจากผลไมตาง ๆ ประเภททอาจเกดอนตรายหากใชเกนขอบเขต 2.1 สผสมอาหาร ไดจากการสงเคราะหสารเคม แมกฏหมายก าหนดใหใชสสงเคราะหส าหรบผสมอาหารได แตหากใชในปรมาณมากและบอยกอาจกอใหเกดอนตรายตอสขภาพผบรโภคได ปรมาณสทอนญาตใหใชผสมในอาหารประเภทเครองดม ไอศกรม ลกกวาด และขนมหวาน มดงน 2.1.1 สทใชไดปรมาณไมเกน 70 มลลกรมตออาหารในลกษณะทใชบรโภค 1 กโลกรม สแดง ไดแก เอโซรบน เออรโทรซน

สเหลอง ไดแก ตารตราซน ซนเซตเยลโลว เอฟ ซ เอฟ สเขยว ไดแก ฟาสต กรน เอฟ ซ เอฟ สน าเงน ไดแก อนดโกคารมนหรออนดโกตน 2.1.2 สทใชไดปรมาณไมเกน 50 มลลกรมตออาหารในลกษณะทใชบรโภค 1 กโลกรม สแดง ไดแก ปองโซ 4 อาร สน าเงน ไดแก บรลเลยนบล เอฟ ซ เอฟ 2.2 ผงชรส เปนสารปรงแตงรสอาหาร มชอทางเคมวา โมโนโซเดยมกลตาเมท ผลตจากแปงมนส าปะหลง หรอจากกากน าตาล ลกษณะของผงชรสแทจะเปนเกลดหรอผลกสขาวขน ปลายทง 2 ขางโตและมน ตรงกลางคอดเลกคลายกระดก ไมมความวาวแบบสะทอนแสง มรสชาตคลายเนอตม ปรมาณทใชควรเพยงเลกนอย ถาบรโภคมากเกนไปอาจมอาการแพผงชรสได ควรใชผงชรสประมาณ 1/500-1/800 สวนของอาหารหรอประมาณ 1 ชอนชาตออาหาร 10 ถวยตวง และไมควรใชผงชรสในอาหารทารกและหญงมครรภ 2.3 สารเคมทใชกนเสยกนบด เปนสารประกอบทางเคมหรอของผสมของสารประกอบทใชเตมลงในอาหาร เพอชะลอการเนาเสยหรอยดอายการเกบอาหาร โดยจะไปยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยและสวนประกอบของเอนไซม ซงท าใหการเจรญเตบโตของจลนทรยหยดชะงกหรอตายได นอกจากนยงมผลตอการแบงเซลลยบยงการสงเคราะหของโปรตน ท าใหขบวนการแบงเซลลหยดชะงก จ านวนจลนทรยจะไมเพมขน การใชวตถกนเสย ไมจ าเปนกไมควรใช กรณทจ าเปนตองใชควรเลอกวตถกนเสยทปลอดภยและใชในปรมาณทกฏหมายก าหนด รวมทงตองเลอกใชใหเหมาะสมกบชนดของอาหาร

ตวอยางอนตรายจากสารเคมทหามใชในการปรงแตงอาหาร

ชอสาร จดประสงคของการใช อนตรายทไดรบ

น าประสานทอง (บอแรกซ ผงกรอบ เมงแซ เพงแซ)

ท าลกชนใหกรอบ ท าใหแปงมลกษณะกรบ (ในเตาทง)ท าหมยอใหกรอบ ปนปลอมในผงชรส (ซงสงเกตลกษณะไดโดยเกลดคลายแผนเศษกระจก อาจเปน กอนเลกสขาว)

เปนอนตรายตอระบบทางเดนอาหาร ระบบสมอง ซงอาจท าใหมอาการ คลายเยอหมสมองอกเสบและทรนแรงมาก คอเปนอนตรายตอไตจะท าใหเกดไตพการและตายไดถาไดรบ สารน ในปรมาณมากและเปนเวลานาน

โซเดยมเบตา ฟอสเฟต ปนปลอมในผงชรสสงเกตลกษณะได โดยเกลดจะมลกษณะหวทายมน บาง

ท าใหทองรวง

กวา ใสเปนมนคลายกระจก

สยอมผา ผสมอาหารท าใหมสสวยงาม

โรคกระเพาะอาหารและล าใสและเปนสาเหตการเกด โรคมะเรง เชนมะเรงตบ มะเรงกระเพาะปสสาวะ

กรดซาลไซลค สารกนบด

เปนอนตรายตอระบบทางเดนอาหารอยางมาก โดยอาจท าใหเกดแผลใน กระเพาะอาหาร เปนพษตอระบบประสาทหรอมอาการแพเปนแผล ตามตว

โซเดยมคารบอเนต(โซดาซกผา) ท าใหเนอนม กดเยอบออนของระบบทางเดนอาหาร เกดอาการคลนใสอาเจยน ทองรวงอาจรนแรงถงตายได

ในชวตประจ าวน เราจะตองเกยวของกบสารหลายชนด ซงมลกษณะแตกตางกน สารทใชในชวตประจ าวนจะมสารเคมเปนองคประกอบ ซงสามารถจ าแนกเปนสารสงเคราะหและสารธรรมชาต เชน สารปรงรสอาหาร สารแตงสอาหาร สารท าความสะอาด สารก าจดแมลงและสารก าจดศตรพช เปนตน ในการจ าแนกสารเคมเปนพวกๆ นนเราใชวตถประสงคในการใชเปนเกณฑการจ าแนก ดงรายละเอยดตอไปน

1. สารปรงแตงอาหาร

1.1 ความหมายสารปรงแตงอาหาร สารปรงแตงอาหาร หมายถง สารปรงรสอาหารใชใสในอาหารเพอท าใหอาหารมรสดขน เชน น าตาล น าปลา น าสมสายช น ามะนาว ซอสมะเขอเทศ และใหรสชาตตางๆ เชน - น าตาล ใหรสหวาน - เกลอ น าปลา ใหรสเคม - น าสมสายช น ามะนาว ซอสมะเขอเทศ ใหรสเปรยว

1.2 ประเภทของสารปรงแตงอาหาร แบงเปน 2 ประเภท คอ 1. ไดจากการสงเคราะห เชน น าสมสายช น าปลา ซอว ซอสมะเขอเทศ เปนตน 2. ไดจากธรรมชาต เชน เกลอ น ามะนาว น ามะขามเปยก อญชน เปนตน

2. เครองดม

เครองดม หมายถง สงทมนษยจดเตรยมส าหรบดม และมกจะม น า เปนสวนประกอบหลก บางประเภทไดคณคาทางโภชนาการ บางประเภทดมแลวไปกระตนระบบประสาท และบาง ประเภทดมเพอดบกระหาย แบงออกเปน 7 ประเภท ไดแก น าดมสะอาด น าผลไม นม น าอดลม เครองดมบ ารงก าลง ชาและกาแฟ และเครองดมแอลกอฮอล

1) น าดมสะอาด น าดมสะอาด เปนเครองดมทไมสงอนเจอปน เปนประโยชนตอกระบวนการตางๆ ในรางกาย ปจจบนน าดมสะอาดไดรบความนยมมาก ผผลตมกจะบรรจน าดมในขวดใสสะอาดแกวทสะอาด เหมาะส าหรบทจะเสรฟในรานอาหาร หรอในงานเลยงตาง ๆ ไดเปนอยางด ผทควบคมน าหนกสวนใหญมกจะเลอกเครองดมชนดนแทนเครองดมทมรสหวานอนๆ

2) น าผลไม น าผลไมเปนเครองดมทมประโยชนมากอยางหนง และตองเปนน าผลไมทสดๆ จงจะไดคณคามาก ผผลตมกจะน าผลไมทมมากในฤดกาลมาคนเอาแตน า น ามาเคยวกบน าตาล หรอน าผลไมสดมาปนผสมกบน าแขง น าเชอม จะไดรสชาตแปลกๆ หลายอยาง 3. สารท าความสะอาด

3.1 ความหมายของสารท าความสะอาด สารท าความสะอาด หมายถง คณสมบตในการก าจดความสกปรกตางๆ ตลอดจนฆาเชอโรค

3.2 ประเภทของสารท าความสะอาด แบงตามการเกด ได 2 ประเภท คอ 1) ไดจากการสงเคราะห เชน น ายาลางจาน สบกอน สบเหลว แชมพสระผม ผงซกฟอก สารท าความสะอาดพนเปนตน

ภาพท 1 แสดงสารท าความสะอาด

4. สารก าจดแมลง และสารก าจดศตรพช 4.1 ความหมายของสารก าจดแมลงและสารก าจดศตรพช สารก าจดแมลงและสารก าจดศตรพช หมายถง สารเคมทผลตขนเพอใชปองกนการก าจด และควบคมแมลงตางๆ ไมใหมารบกวน มทงชนดผง ชนดเมด และชนดน า

4.2 ประเภทของ สารก าจดแมลงและสารก าจดศตรพช แบงเปน 2 ประเภท คอ 1. ไดจากการสงเคราะห เชน สารฆายง สารก าจดแมลง เปนตน

ภาพท 2 แสดงสารปองกนและฆาแมลง (สารฆายง สารฆาแมลง)

2. ไดจากธรรมชาต เชน เปลอกมะนาว เปลอกมะกรด เปลอกสม เปนตน

เครองส าอาง

5.1 ความหมายของเครองส าอาง เครองส าอาง หมายถง ผลตภณฑทใชทา ถ นวด โรย พน หยอด ใส อบรางกาย เพอใชท าความสะอาดเพอใหเกดความสดชน ความสวยงาม และเพมความมนใจ

5.2 ประเภทของเครองส าอาง แบงเปน 5 ประเภท คอ 1 ) ส าหรบผม เชน แชมพ ครมนวด เจลแตงผม ฯลฯ 2 ) ส าหรบรางกาย เชน สบ ครม และโลชนทาผว ยาทาเลบ น ายาดบกลนตว แปงโรยตว ฯลฯ 3 ) ส าหรบใบหนา เชน ครม โฟมลางหนา แปงผดหนา ลปสตก ดนสอเขยนควและดนสอเขยนขอบตา 4 ) น าหอม 5 ) เบดเตลด เชน ครมโกนหนวด ผาอนามย ยาสฟน ฯลฯ

ไทรโคลซาน (Triclosan)

ไทรโคลซานเปนยาฆาเชอแบคทเรยและยาฆาเชอราทแรง สามารถออกฤทธฆาเชอไดครอบคลมเชอกลมกวาง ไทรโคลซานเปนสารกลมโพลคลอโรฟนอรกฟนอล ( polychloro phenoxy phenol) ลกษณะเปนผงสขาว มกลนอะโรมาตก/ฟนอรกออนๆ ซงโดยสวนใหญหมฟนอลเปนหมทแสดงคณสมบตตานเชอแบคทเรย ไทรโคลซานละลายนาไดนอยมาก สามรถละลายไดในเอทานอล ไดเอทลอเธอร และสารละลายดางแก เชน 1 โมลาร โซเดยมไฮดรอกไซด ไทรโคลซานเตรยมไดจากปฏกรยาออกซเดชนบางสวนของเบนซน หรอ กรดเบนโซอก โดยกระบวนการคมน (cumene process) หรอ กระบวนการราสชจ (Raschig process) และยงพบวาเปนผลตภณฑจากการออกซเดชนของถานหนดวย

ชอทางเคม (Chemical Name): (5-chloro-2-(2,4-dichlorophenoxy)phenol)

ชอพอง (Synonyms): 2,4,4'-trichloro-2'-hydroxydiphenyl ether, 5-chloro-(2,4-dichlorophenoxy)phenol, trichloro-2'-hydroxydiphenyl ether, CH-3565, Lexol 300, Irgasan DP 300 หมายเลข CAS (CAS Number): 3380-34-5 น าหนกโมเลกล (molecular mass): 289.541 สตรเคม (Chemical Formula): C12H7Cl3O2 สตรโครงสรางทางเคม (Chemical Structure):

กลไกการรกษา

ทระดบความเขมขนทใช ไทรโคลซานออกฤทธโดยการฆาชวตทเปาหมายของไซโตพลาสซม หลายชนด และ เมมเบรน หลายชนด ทระดบความเขมขนทต า ไทรโคลซานท าใหเชอแบคทเรยอยในจ านวนคงท ซงเปนการออกฤทธโดยการยบยงการสงเคราะหกรดไขมนของเชอแบคทเรยเปาหมาย เชอแบคทเรยบางชนดสามารถตานฤทธของไทรโคลซานไดตงแตเกด เชน Pseudomonas aeruginosa โดยมกระบวนการปมเอาไทรโคลซานออกจากเซล เชอแบคทเรยอน เชน Bacillus genus บางชนด มกระบวนอนทท าใหไมจบกบไทรโคลซาน จงมความไวตอไทรโคลซานนอย

ประโยชน

ไทรโคลซาน(Triclosan) เปนสารทมคณสมบตยบยงแบคทเรย (Antibacteria) จงนยมใชเปนสวนผสมในผลตภณฑเพอความสะอาดหลายชนด เชน สบ ครมอาบน า ผลตภณฑระงบกลนกาย ยาสฟนน ายาบวนปาก ตลอดจนน ายาลางจานดวย โดยพบวามการใชเพอวตถประสงคตางๆ เชน เปนสารกนเสย และน ามาใชเปนสวนผสมในเครองส าอาง ไทรโคลซาน (ความเขมขน 0.10-1.00%) มการใชใน สบฆาเชอ ยาสฟน ยาระงบกลนตว ครมโกนหนวด น ายาบวนปาก ผลตภณฑท าความสะอาดและมการใชมากขนในผลตภณฑอปโภคบรโภค เชน เครองครว ของเลน เครองนอน ถงเทา และ ถงขยะ ไทรโคลซานมประสทธภาพในการลด หรอควบคมการปนเปอนของแบคทเรยบนมอ และผลตภณฑทใช เมอเรวๆน มการแนะน าใหใช 2% ไทรโคลซานในการอาบน าหรอแชน า ในการลดจ านวนโคโลนของผปวยทผวหนงมเชอ Staphylococcus aureus ทดอตอเมทซลน ไทรโคลซานถกควบคมโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาของสหรฐอเมรกา( U.S. Food and Drug Administration) the Environmental Protection Agency ของสหรฐอเมรกา และสหภาพยโรป ระหวางกระบวนการก าจดน าทง บางสวนของไทรโคลซานไดสลายตวไป ในขณะทสวนทเหลอจะถกดดซบบนตะกอนน าทง หรอบรเวณทางออกของของโรงงานทมน าทง ในสงแวดลอมไทรโคลซานอาจสลายตวโดยเชอจลชพ หรอท าปฏกรยากบแสงแดด เกดเปนสารอน ไดแก คลอโรฟนอล ( chlorophenols) หรอ ไดออกซน dioxin) หรออาจดดซบบนอนภาคทอยบนทอน า และเกดเปน ตะกอน พบไทรโคลซานในตะกอน Greifensee sediment ทมอายมากกวา 30 ป ซงแสดงวา ไทรโคลซานสลายตวหรอถกก าจดออกจากตะกอนไดชา ความเปนพษ

สารไทรโคลซานในผลตภณฑเครองส าอาง สามารถท าปฏกรยากบคลอรนในน าประปา เกดเปน

คลอโรฟอรม ซงอาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคไดนน มการเผยแพรผลการศกษาวจยของ Peter Vikesland จาก Virginia Polytechnic Institute and State University ใน Environmental Science & Technology Online News ระบวาสารไทรโคลซาน ซงเปนสวนผสมในผลตภณฑลางจาน ( dishwashing soaps) สามารถท าปฏกรยากบคลอรนใน น าประปา (chlorinated water) เกดเปนคลอโรฟอรม ซงอาจถกดดซมผานผวหนง หรอเมอสดดม เขาสรางกาย อาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคได แตเนองจากการศกษาวจยดงกลาวเปนการทดลองในหองปฏบตการ ปฏกรยาทกอใหเกดเปนคลอโรฟอรมนน ขนอยกบปจจยหลายประการ เชน ความเขมขนของ

ไทรโคลซานในผลตภณฑ ความเขมขนของคลอรนในน า ความเปนกรด-ดาง รวมทงอณหภมของน าดวย ขณะนจงไมอาจสรปไดวาผลตภณฑเครองส าอางเชน ยาสฟนทมสวนผสมของไตรโคลซาน จะกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคหรอไมอยางไร ดงนน ผบรโภคยงไมควรตนตระหนกเกยวกบอนตรายของไทรโคลซานในเครองส าอางตามทเปนขาว

ประเทศตางๆ เชน สหรฐอเมรกา แคนาดา ญปน รวมทงสหภาพยโรป ยงคงอนญาตใหใชสาร ไทรโคลซาน เปนสวนผสมในเครองส าอางได สวนในประเทศไทยอยระหวางปรบกฎระเบยบใหสอดคลองกบบทบญญตเครองส าอางอาเซยน โดยจะใชขอก าหนดในท านองเดยวกบสหภาพยโรป ซงอนญาตใหใชสารนเปนสารกนเสยไดในอตราสวนสงสดไมเกน 0.3 %

สหภาพยโรปไดมการตดตามความปลอดภยของการใชสารไทรโคลซานอยางใกลชด โดย The Scientific Committee of Consumer Products [SCCP] ในการประชมเมอ 10 ตลาคม 2549 ไดพจารณาขอมลความปลอดภยของการใชสารไทรโคลซานในเครองส าอาง โดยเฉพาะประเดนของการดอยา ขณะนทประชมมความเหนสรปไดวา สารนยงคงมความปลอดภยเมอน ามาใชเปนสวนผสมในเครองส าอาง ขอควรระวง

ความปลอดภยของการใชสารไตรโคลซาน พบวาปจจบนสารนยงคงมความปลอดภย ในหลายประเทศอนญาตใหใชสารนเปนสวนผสมในเครองส าอางได

การเกบรกษา

ตามวธทระบไวบนฉลากของแตละผลตภณฑ

สารฆาหน

หนเปนสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก ถกจดอยในอนดบRodentia ซงมาจากภาษาละตน ค าวา “ Rodere ” มความหมายวา “ to graw ” หรอ แทะ ดงนนจงจดหนเปนสตวฟนแทะ ซงมบทบาทส าคญในการกอปญหากบมนษยโดยเปนรงโรคและพาหะน าโรคส าคญหลาย ชนด เชน กาฬโรค โรคฉหน ( Leptospirosis ) เปนตน การปองกนและก าจดหนมหลายแนวทางดวยกน หนงในนนคอ การใชเคม สารเคมทใชควบคมหนหรอเรยกวา ( Rodenticides ) จดวตถอนตรายตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ดงนนในการใชงานจงควรระมดระวงเปนอยางยง

สารฆาหน ( Rodenticides ) สามารถแบงออกไดเปน 2 กลม ตามระยะเวลาการออกฤทธ คอ สารฆาหนกลมออกฤทธเรว เชน - Sodium Fluoroacetate - Zinc Phosphide ( Zn3P2 ) - Thallium Sulphate - Alpha naphthyl Thiourea ( A N T U ) สารฆาหนกลมออกฤทธชา - Warfarin - Coumatetralyl

Zinc Phosphide

สตรเคม : Zn3P2 กลไกการออกฤทธ เมอเขาสรางกาย Zinc phosphide จะท าปฏกรยากบน าและกรด HCl ในกระเพาะอาหาร เกดเปนกาซฟอสฟน ( Phosphine gas , PH3 ) ซงเปนตวทท าใหเกดอาการพษ โดยท าใหเกดอาการระคายเคองอยางรนแรงในทางเดนอาหารและเปนพษตอเซลล ของอวยวะตางๆทวรางกาย

การเกดพษ - คาความเปนพษ Oral rat LD 50 เทากบ 40 mg/kg - ขนาดทท าใหตาย ในผใหญ เทากบ 1 mg/kg อาการและอาการแสดงจะพบไดเรวหลงจากไดรบสารพษน ทเดน คอ ระบบทางเดนอาหาร - ระบบทางเดนอาหาร : คลนไส อาเจยนมาก ปวดทอง อจจาระรวง

ระบบหวใจและหลอดเลอด : หวใจเตนเรวและไมสม าเสมอ รายทไดรบพษรนแรงอาจชอค หวใจหยดเตนและตายภายใน 24 – 48 ชวโมง - ระบบการหายใจ : หายใจหอบ ลมหายใจมกลนกระเทยม ( garlic odor ) -ระบบประสาท : รายทมอาการรนแรง จะหมดสตและชก ประโยชน ใชก าจดหน การปฐมพยาบาลเบองตน - ดมน าสะอาดมากๆ - พยายามท าใหอาเจยนออกมา - น าผปวยสงโรงพยาบาลใหเรวทสดพรอมทงน าเอาฉลากและขวดยาไปใหแพทยดดวย การรกษา - ปองกนการดดซม : โดยการลางทอง - การรกษาแบบปรบประคอง : เปนการรกษาหลกของสารพษน ไดแก การใหน าและเกลอแรทจ าเปน การรกษาอาการคลนไส อาเจยน การรกษาประคบประคองในกรณทม renal , liver, pulmonary และ cardiac toxicity ขอควรระวง - กอนใชใหศกษาวธใชอยางละเอยดจากฉลาก - อยาใชมอสมผสผลตภณฑโดยตรง ควรสวมถงมอทกครง - การวางเหยอ ใหวางในททเดกและสตวเลยงไมสามารถเขาถงได และอยาวางเหยอในบรเวณททมโอกาสปนเปอนกบอาหาร - ภายหลงการหยบจบผลตภณฑนน ควรลางมอใหสะอาดทกครงดวยน าและสบ

การเกบรกษา - ควรเกบในทแหงและเยน ปราศจากแสงแดด - เกบใหหางจากมอเดก อาหาร และ สตวเลยง ชอการคา Arrex® , Commando® , Denkarin Grain® , Phosvin ®

Thallium Sulphate

สตรเคม : Tl2SO4 กลไกการออกฤทธ Thallium ท าปฏกรยากบ Sulfhydryl group ( -SH group ) ทไมโตคอนเดรย ซงรบกวนตอกระบวนการ oxidative phosphorylation

การเกดพษ - ขนาดทท าใหตาย ในสตว เทากบ 10 – 20 mg/kg - ขนาดทท าใหเกดพษในผใหญ เทากบ 12 – 15 mg/kg - ขนาดทท าใหเกดพษในเดก เทากบ 8 mg/kg ในรายทไดรบพษเขาไปจ านวนมาก อาการพษจะปรากฏภายใน 12 – 24 ชวโมง สวนรายทไดรบพษวนละเลกวนละนอย อาการผดปรกตจะสงเกตไดเมอภายหลงหลายสปดาห - ระบบทางเดนอาหาร : ปวดทองจนดน ( Colicky pain ) เปนพกๆ คลนไส อาเจยน ทองเดน อาจมอจจาระเปนเลอด เยอบชองปากอกเสบ น าลายออกมากและเหงอกซด - ระบบประสาท : ชาตามปลายมอลายเทา ปวดขา เคลอนไหวสะเปะสะปะ สน หนงตาตก ประสาทตา

อกเสบ อมพาตทใบหนา ชก หมดสตและตายภายใน 1-2 วน - ผวหนง ผม ขน : ผมจะคอยๆรวงจนหมดศรษะ ส าหรบขนรวมทงควกมการรวงเชนกน ผวหนงจะหนาขนอาจมจดเลอดออก หรอพรายย า

ประโยชน ใชก าจดหน

การปฐมพยาบาลเบองตน - ดมน าสะอาดมากๆ - พยายามท าใหอาเจยนออกมา - น าผปวยสงโรงพยาบาลใหเรวทสดพรอมทงน าเอาฉลากและขวดยาไปใหแพทยดดวย การรกษา - การรกษาแบบประคบประคอง : ระวงและรกษาภาวะชกและหมดสต สวนใหญมกเกดจากการสญเสยสารน าหรอเลอดจากระบบทางเดนอาหาร รวมทงระวงภาวะพรอง Potassium - การรกษาทจ าเพาะ : Prussian blud ( ferric ferrocyanide ) พสจนแลววาสามารถชวยเรงการก าจดสารออกจากรางกาย ไมวาผปวยจะไดรบสารพษเขาไปโดยวธใดกตาม ขนาดทใหคอ 500 mg ทางปากทก 12 ชวโมง กรณอาการรนแรงสามารถเพมขนาดไดถง 250 mg/kg/day ถาผปวยมาพบแพทยหลงไดรบ Thallium ใหมๆ สามารถใหครงแรกได 3 g ทางปากทนท

ขอควรระวง - กอนใชใหศกษาวธใชอยางละเอยดจากฉลาก - อยาใชมอสมผสผลตภณฑโดยตรง ควรสวมถงมอทกครง - การวางเหยอ ใหวางในททเดกและสตวเลยงไมสามารถเขาถงได และอยาวางเหยอในบรเวณททมโอกาสปนเปอนกบอาหาร

- ภายหลงการหยบจบผลตภณฑนน ควรลางมอใหสะอาดทกครงดวยน าและสบ

การเกบรกษา - ควรเกบในทแหงและเยน ปราศจากแสงแดด - เกบใหหางจากมอเดก อาหาร และ สตวเลยง

ชอการคา Zelio®

Warfarin

สตรโครงสรางทางเคม

สตรเคม : C19H16O4 กลไกการออกฤทธ ออกฤทธยบยงการสงเคาระหโปรทรอมบน ซงเปนปจจยการแขงตวของเลอด เปนผลใหเลอดไมแขงตว รวมกบฤทธตอหลอดเลอด เกดการขยายตวและมเลอดคงทวไป ทหลอดเลอดฝอยมความเปราะเพมขน เปนผลใหเลอดออกไดงยตามอวยวะภายใน ซงสาเหตของการตายในทสด การเกดพษ

- คาความเปนพษ Acute Oral LD 50 ในหนทไดรบตดตอกน 4-5 วน เทากบ 1 mg/kg/day - ขนาดทท าใหตายในมนษย เทากบ 1-2 mg/kg/day ตดตอกน 5-6 วนเทยบเปนปรมาณจะเทากบตองกนวนละ 1 ปอนด ( ผลตภณฑทจ าหนายในทองตลาด ม warfarin อยรอยละ 0.025 , ใน 1 ปอนด ม warfarin 100 mg ) การกนสารพษชนดนทงโดยการจงใจกนเพอฆาตวตาย หรออบตเหต ถาผปวยไดรบเพยงครงเดยวจะไมเปนอนตราย ยกเวนในรายทไดรบเขาไปจ านวนมากหรอไดรบสารพษตดตอกนหลายวน ส าหรบอาการพษ จะมอาการออนเพลย ผวหนงซด เลอดออกไดผวหนง เลอดก าเดาออก อาจมเลอดปนในปสสาวะและอจจาระ หลอดเลอดในสมองแตก อาการดงกลาวจะพบไดใน 3-4 วน

ประโยชน ใชก าจดหน การปฐมพยาบาลเบองตน - ดมน าสะอาดมากๆ - พยายามท าใหอาเจยนออกมา - น าผปวยสงโรงพยาบาลใหเรวทสดพรอมทงน าเอาฉลากและขวดยาไปใหแพทยดดวย การรกษา - ปองกนการดดซม : ท าไดโดยการลางทอง หรอ การท าใหอาเจยน รวมทงการให Activated Charcoal - การรกษาแบบประคบประคอง : ใหสารน าหรอเลอดทดแทนในกรณทมเลอดออกจ านวนมาก หลกเลยงการใหยา หรอ สารทท าใหเกดเลอดออกไดงาย รวมทงยาหรอสารทมอนตรปฏกรยา( drug interaction ) กบ warfarin - ยาแกพษ : ให Vitamin K1 ( phytonadione ) ขนาด 10 mg ทางหลอดเลอดด า และใหซ าทก 6 ชวโมง จนกระทงคา Prothrombin time เปนปกต ในกรณทเลอดออกมากอาจตองให Fresh frozen plasma รวมดวย เพอแกไขภาวะ coagulopathy

ขอควรระวง - กอนใชใหศกษาวธใชอยางละเอยดจากฉลาก - อยาใชมอสมผสผลตภณฑโดยตรง ควรสวมถงมอทกครง - การวางเหยอ ใหวางในททเดกและสตวเลยงไมสามารถเขาถงได และอยาวางเหยอในบรเวณททมโอกาสปนเปอนกบอาหาร - ภายหลงการหยบจบผลตภณฑนน ควรลางมอใหสะอาดทกครงดวยน าและสบ การเกบรกษา - ควรเกบในทแหงและเยน ปราศจากแสงแดด - เกบใหหางจากมอเดก อาหาร และ สตวเลยง ชอการคา ARS®

Coumatetralyl

สตรโครงสรางทางเคม :

สตรเคม : C19H16O3 กลไกการออกฤทธ ออกฤทธยบยงการสงเคาระหโปรทรอมบน ซงเปนปจจยการแขงตวของเลอด เปนผลใหเลอดไมแขงตว รวมกบฤทธตอหลอดเลอด เกดการขยายตวและมเลอดคงทวไป ทหลอดเลอดฝอยมความเปราะเพมขน เปนผลใหเลอดออกไดงยตามอวยวะภายใน ซงสาเหตของการตายในทสด การเกดพษ - คาความเปนพษ Oral rat LD 50 เทากบ 16.5 mg/kg - คาความเปนพษ Dermal rat LD 50 เทากบ 25-30 mg/kg การกนสารพษชนดนทงโดยการจงใจกนเพอฆาตวตาย หรออบตเหต ถาผปวยไดรบเพยงครงเดยวจะไมเปนอนตราย ยกเวนในรายทไดรบเขาไปจ านวนมากหรอไดรบสารพษตดตอกนหลายวน ส าหรบอาการพษ จะมอาการออนเพลย ผวหนงซด เลอดออกไดผวหนง เลอดก าเดาออก อาจมเลอดปนในปสสาวะและอจจาระ หลอดเลอดในสมองแตก ประโยชน ใชก าจดหน การปฐมพยาบาลเบองตน - ดมน าสะอาดมากๆ - พยายามท าใหอาเจยนออกมา - น าผปวยสงโรงพยาบาลใหเรวทสดพรอมทงน าเอาฉลากและขวดยาไปใหแพทยดดวย

การรกษา - ปองกนการดดซม : ท าไดโดยการลางทอง หรอ การท าใหอาเจยน รวมทงการให Activated Charcoal - การรกษาแบบประคบประคอง : ใหสารน าหรอเลอดทดแทนในกรณทมเลอดออกจ านวนมาก หลกเลยงการใหยา หรอ สารทท าใหเกดเลอดออกไดงาย - ยาแกพษ : ให Vitamin K1 ( phytonadione ) ขอควรระวง - กอนใชใหศกษาวธใชอยางละเอยดจากฉลาก - อยาใชมอสมผสผลตภณฑโดยตรง ควรสวมถงมอทกครง - การวางเหยอ ใหวางในททเดกและสตวเลยงไมสามารถเขาถงได และอยาวางเหยอในบรเวณททมโอกาสปนเปอนกบอาหาร - ภายหลงการหยบจบผลตภณฑนน ควรลางมอใหสะอาดทกครงดวยน าและสบ การเกบรกษา - ควรเกบในทแหงและเยน ปราศจากแสงแดด - เกบใหหางจากมอเดก อาหาร และ สตวเลยง ชอการคา Racumin®

น ายาลบค าผด

ปจจบนน ายาลบค าผดไดเขามาแทนทยางลบมากขน เนองจากใชสะดวก ไมตองออกแรง แถมยงไมตองอารมณเสยกบ ปญหากระดาษเปอยหรอขาดอกดวย ในทองตลาดมผลตภณฑน ายาลบค าผดจ าหนายหลายยหอและรปแบบ เชน บรรจในขวด หรอในปากกา โดยอาจมสวนผสมโดยละเอยดแตกตางกนไปบาง แตทวไป

จะประกอบดวยสารทบแสงซงชวยปดทบค าผด เชน titanium dioxide ตวท าละลาย เชน น า ตวท าละลายอนทรยทระเหยไดงาย สารทชวยใหสารทบแสงกระจายตวไดในตวท าละลาย และอาจแตงสบาง สวนประกอบทเปนตวท าละลายอนทรยนเองทอาจมผลตอสขภาพของผใชหากมการใชไมถกตอง หรอมการสมผสอยางตอเนองนานๆ ตวท าละลายอนทรยชนดหนงทนยมใชในน ายาลบค าผดไดแก เมธลคลอโรเฮกเซน ( methylchlorohexane) Methylchlorohexane ชออนๆ:

chlorohexylmethane, hexahydrotoluene, toluene hexahydride

โครงสรางเคม : C7H14 คณสมบตทวไป : ของเหลวไมมส มกลนคลายเบนซน ไมละลายในน า ตดไฟได ท าปฏกรยากบกบ oxidizing agent

อนตราย ความเปนพษ และการปองกนแกไข:

การตดไฟและระเบด

methylchlorohexane จดเปนสารทตดไฟไดงาย จงควรหลกเลยงการน าสารนเขาไปใกลเปลวไฟ ประกายไฟ หรอบหร เมอเกดการลกไหมแลวใหดบดวยเคมชนดแหง คารบอนไดออกไซด หรอน ายาดบเพลงชนดโฟม

เนองจากน าไมมประสทธภาพดพอ นอกจากนยงควรระวงการสดดมกาซทเกดจากการเผาไมของ methylchlorohexane เนองจากเปนกาซทเปนอนตราย อนตรายจากการสดดม

methylchlorohexane มผลตอระบบประสาทสวนกลาง โดยท าใหเกดอาการระคายเคองจมก และล าคอ เวยนศรษะ มนงง งวงนอน และการสดดมเขาไปกเปนวธการทจะไดรบสารนไดงายทสด ดงนนเมอตองการท างานโดยใชน ายาลบค าผดอยางตอเนองนานๆ ควรท าในบรเวณทมการระบายอากาศด หรอพยายามหลกเลยงไมสดดมน ายาโดยตรง หรอมอปกรณเพอปองกนหรอลดการสดดมเขาไป หากเรมมอาการเวยนศรษะควรหยดใชแลวยายออกไปสดอากาศทบรสทธ

อนตรายจากการสมผสทางผวหนง

เมอสมผสกบ methylchlorohexane บอยๆ จะท าใหผวหนงแหง ดงนนจงควรลางบรเวณทสมผสดวยน าสะอาด อนตรายเมอเขาตา ท าใหเกดอาการตาแดง ดงนนใหลางตาดวยน าสะอาดปรมาณมากๆ หลายๆ ครงเปนเวลา 15 นาท โดยเปดเปลอกตาบนและเปลอกตาลางเปนระยะ

อนตรายเมอรบประทานเขาไป

ท าใหคลนไส และหากส าลกอาจท าใหเกดปอดอกเสบจากสารเคม เมอไดรบ methylchlorohexane เขาไปโดยการรบประทาน ใหบวนปากมากๆ แลวน าผปวยไปพบแพทย

อนตรายจากการไดรบสารเรอรง

ยงไมมการทดสอบการกอมะเรงจากสารน แตอาจมผลตอตบและไต

ไอโซโพรพลไธโอแซนโทรน (Isopropythioxanthone,ITX)

ITX เปนอนพนธซลเฟอรของ xanthone หรอ xanthene ketone จดเปนสารชนด incuring agent ซงมการใชประโยชนใน photoinitiator ของสชนด UV-cured ink มรายงานถงการตรวจพบ ITX ในผลตภณฑอาหารทบรรจในกลองกระดาษทพมพดวยหมกชนด UV-cured ink สวนใหญพบ ITX ตกคางในผลตภณฑนม เชน นมเลยงทารก นม นมชอคโกเลต โดยเมอไมนานมานทประเทศอตาล ไดมรายงานการตรวจพบ ITX ซงเคลอนยายจากบรรจภณฑเขาไปในนมเลยงทารก ซงเปนบรรจภณฑทผลตโดยบรษท Sweden-based Tetra Pak และไดมการเรยกเกบกลบคนเปนจ านวณมาก การตรวจวเคราะหการปนเปอนของ ITX ในอาหารเชน นม โยเกรต และวสดทเปนภาชนะบรรจอาหารท าไดหลายวธ คอ LC-MS (liquid chromatography – mass spectrometer), GC-MS (gas chromatography–mass spectrometer), HPTLC-FLD (high performance thin layer chromatography-fluorescent detection), HPTLC-ESI/MS (high performance thin layer chromatography-electronspray/mass spectrometer), HPTLC-DART/MS (high performance thin layer chromatography- direct analysis in real time /mass spectrometer). ชอทางเคม (Chemical Name): ไอโซโพรพลไธโอแซนโทรน ( Isopropylthioxanthone) ชอพอง (Synonyms): 2-isopropylthioxanthone, ITX, 2-(1-methylethyl)-9H-Thioxanthen-9-one, 异丙基硫杂蒽醌;

หมายเลข CAS (CAS Number): 5495-84-1 น าหนกโมเลกล (molecular formula): 254.35

สตรเคม (Chemical Formula): C16H14OS สตรโครงสรางทางเคม ( Chemical Structure):

ประโยชน

อนพนธของ xanthone มการใชประโยชนในการเปนสยอมทางชวภาพ ( biological strains), light and temperature sensitizers, photoinitiator of polymerization process, histotechnologies, photochromic and thermochromic agents and laser dyes

ความเปนพษ

การทดสอบความเปนพษ ( genotoxicity) ของ ITX ยงมการศกษาทจ ากด และมเพยงสองการศกษาความเปนพษตอยน in vivo ซงสรปวา ITX ไมมขอบงชใดๆทจะกอใหเกดความเปนพษตอยน EFSA (the European Food Safety Authority) จงไมมความเหนใดๆ เกยวกบความปลอดภยของ ITX เนองจากขาดขอมลความปนพษอนๆมาสนบสนน มรายงานสรปของ FLEXOGRAPHY CTSA (A Cleaner Technologies Substitutes Assessment) ทพจารณาจดให ITX เปนสารกลม high aquatic toxicity ซงมผลท าอนตรายตอชวตสตวน าในระยะยาว เนองจาก ITX มโครงสรางทชอบไขมนสง ( high lipophyllicity) จงสามารถจบกบองคประกอบของผนงเซลลไดด US Environmental Protection Agency พจาณาให ITX เปน (potential hazard) ส าหรบสขภาพมนษยและสงแวดลอมในระดบความเขมขนทพบในนมบรรจกลองและ เครองดมอนๆ

ขอควรระวง

เนองจาก ITX เปนสารทใชประกอบการท าวสดทมการสมผสกบอาหาร จงสามารถตรวจพบการตกคางของ ITX ในอาหาร ถงแมขอสรปความเปนพษของ ITX ยงไมชดเจน แตการบรโภคอาหารทบรรจในกลองกระดาษทพมพดวยหมกในระยะเวลานานๆ กพงระวง คลอรน

คลอรนเปนกาซสเขยวอมเหลอง ทมกลนไหมทแรง (sharp, burning odor) ซงมการใชประโยชนอยางกวางขวางในอตสาหกรรมเคม การฟอกส น าดมและการฆาเชอในสระวายน า และน ายาท าความสะอาด สารฟอกสทคลอรนทใชในครวเรอน มปรมาณของคลอรนทนอยมากแตสามารถปลดปลอยกาซคลอรนถามการผสมกบ น ายาท าความสะอาดอนๆ

ผงฟอกส (Bleaching Powder) เปนผงทประกอบดวย แคลเซยมคลอไรด (calcium chloride) และแคลเซยมไฮโปคลอไรท ( calcium hypochlorite) ลกษณะเปนผงสขาวหรอขาวปนเทา มกลนฉนของคลอรน ละลายไดในน า และอลกอฮอล มชออนๆ ทเรยกวา chloride of lime หรอ chlorinated lime พกดความบรสทธ ของผงฟอกส คอ ผงยาให chlorine ไมนอยกวา 30 เปอรเซนต

ชอทางเคม : (Chemical Name): แคลเซยมไฮโปคลอไรท ( calcium hypochlorite) ชอพอง : (Synonyms): Calcium hypochloride; Hypochlorous Acid, Calcium Salt; Losantin; Hy-Chlor; Chlorinated lime; Lime chloride; Chloride of lime; Calcium oxychloride; Calciumhypochlorit (German); Hipoclorito de calcio (Spanish); Hypochlorite de calcium (French) หมายเลข CAS (CAS Number): 7778-54-3 น าหนกโมเลกล (molecular formula): 142.98 สตรเคม (Chemical Formula): CaCl2O2

กลไกการรกษา

แคลเซยม ไฮโปคลอไรท สลายตวใหกรดไฮโปคลอรส ( hypochlorous acid) อยางรวดเรวในน า ซงกรดไฮโปคลอรสเปนรปแบบทฆาเชอของคลอรน ( the killing form of chlorine) จงนยมใชเปนยาฆาเชอทวไป (general biocide) ในน า

ประโยชนทางการรกษา

ใชประโยชนในรปสารละลายเปนสารฟอกขาว ใชเปนยาฆาเชอ ใชเตมสระวายน า (0.25 ถง 1 สวนในลานสวน) ฆาเชอโรคในหอง และใชเปนสารฟอกส

ความเปนพษ

Oral rat LD50: 850 mg/kg

อาการพษ

ระคายเคองตอระบบหายใจ ตา และผวหนง

ขอควรระวง

- ควรใสแวนตา หลกเลยงการสมผสโดยตรง

การเกบรกษา

เกบในทอากาศถายเทสะดวก

ดนน ามน

ดนน ามน เปนของเลนส าหรบเดกทมมานาน ส าหรบพฒนาการทางสมอง และกลามเนอมอ และเสรมกจกรรมในครอบครว สมยโบราณใชดนธรรมชาต ( clay หรอ mineral clay) จากแหลงทอยซงหาไดงายผสมน า มาใชส าหรบปนตกตาดน เชน ดนเหนยว ( Plastic clay) ไดจากการผกรอนของหน เนอดนละเอยดสเนอ หรอสเทา มความเหนยว จากนนมการผสม กบดนชนดอน เพอใหคงรปไดงาย และมการพฒนารปแบบใหเปนทนาสนใจยงขนดวยการแตงส กลน และเตมสารสงเคราะหอนๆ เพอความเหนยวนม และมลกษณะนาใช เรยกรวมวา modeling clay และมผลตภณฑทมลกษณะคลายดนน ามนซงท าจากแปง ทเรยกวา Play-dough ดนทใชท าดนน ามนมหลายชนด เชน ดนเหนยว และ แรดน ( clay minerals) แรดน เชน คาโอลไนต (kaolinite) และ smectites 1. Modeling clay Modeling clay หรอ Artificial clay ผลตขนเพอใชทดแทนดนเหนยวธรรมชาต แบงออกเปน 2 กลมหลก ไดแก oil-based clay และ polymer clay

1.1 Oil-based clay Oil-based clay ผลตจากองคประกอบหลก ไดแก แรดน เชน สารกลมคาโอลน ( kaolins) ผสมกบ น ามน ขผง ขอเดนคอ มความเหนยวนม ปนขนรปงาย ไมแหงเมอสมผสอากาศเพราะเปนน ามน ไมละลายในน า ใชงานไดนาน และไมมพษ ขอดอยคอตดไฟได และหลอมเมอไดรบความรอน ปจจบนมผผลตดนน ามนประเภทนมากมาย ชอทเปนทรจก เชน Plasticine และ Plastilin Plasticine เปนชอทางการคา ผลตจากแรดน เกลอแคลเซยม เชน แคลเซยมคารบอเนต อะลมเนยมซลเคด (aluminum silicate) ปโตรเลยมเจลลหรอวาสลน ( petroleum jelly) long chain aliphatic acid เชน กรดสเตยรก (stearic acid) ซลเฟอรไดออกไซด ( sulfur dioxide) น ามนพช (vegetable oils) สารกนเสย (preservatives) และ เทอรเพนทน ( turpentine) และสวนประกอบอนๆ ทเปนความลบทางการคา 1.2 Polymer modifier clay และ Polymer clay Polymer modifier clay เปนดนน ามนทมแรดนเปนองคประกอบหลก แตสวนผวมการพฒนาทางเคมดวยสารพอลเมอร สวน Polymer clay เปนดนน ามนทท าจากสารพอลเมอร เชน พอลไวนวคลอไรด ( polyvinyl chloride) มไดมสวนผสมของดนแร ทมลกษณะแขงเมออณหภมต า เมอแขงแลวไมสามารถปนแตงไดอก 2. Play-dough Play-dough หรอแปงโด (dough) หรอแปงปน ผลตจากแปง (flour) ทนยมใชมากคอ อะไมโลส (amylose) หรอแปงสาล (wheat) น า และ เกลอ ซงมคณสมบตตานเชอจลชพ บางบรษทเตมสารหลอลน เชน ปโตรเลยม เพมสมผสทออนนม สารกนเสย ( preservative) เชน บอแรกซ ปองกนการเจรญของเชอ สารแตงกลน สารแตงส สารใหความชน สารลดแรงตงผว ( surfactant) และสวนประกอบอนๆ ทเปนความลบทางการคา ชอการคาทเปนทรจก และนยมใชทบชอภาษาองกฤษคอ Play-doh มขอดอยคอมอายการใชงานสน เพราะเมอเลนไปนานๆ และสมผสอากาศ จะแหงและแขง ไมสามารถปนไดอก ปจจบนแปงปนเขามาแทนทดนน ามนประเภท modeling clay มากขน

อะไมโลสเปนสวนประกอบหลกทท าใหแปงโดเหนยวและปนเปนรปไดด แตหากมน าและอยในสภาพเยนจะเกด retrogradation ท าใหแปงแขง ดงนน แปงโดตองใสสารทเรยกวา retrogradation inhibitor เชน อะไมโลเพกตน ( amylopectin) หรอ waxy starch อนๆ ลงไปดวย

ปจจบนมเวบไซดทแนะน าวธการท าดนน ามนอยางงาย เชน ถาตองการท าดนน ามนประเภท Oil-based clay ใหใชดนแหงแบบผง น ามน (oil) น ามนเครองหรอจารบ (automotive grease) และ ขผง (wax หรอ beewax) หรอใชดนสอพอง น ามนเครองเบอร 50 พาราฟนแขง และ สผงชนดสน ามน โดยเรมหลอมพาราฟนกอนและผสมน ามนเครองใหเขากน จากนนเทลงในดนสอพองทบดผสมกบสแลว และนวดใหเขากน ทงไวหนงคนและนวดตอจนกระทงไดดนน ามน ความเหนยวขนอยกบความหนดของน ามนเครอง ส าหรบแปงโด มเวบไซดของประเทศไทยแนะน าการเตรยมขนใชเองมากมาย ซงสวนผสมหลกไดแก แปง เชน แปงสาล หรอแปงอเนกประสงค น า เกลอ ครมออฟทารทาร น ามนพช สารแตงสและกลน ขอดของแปงทท าเองนคอ การใชสารทไมเปนอนตรายตอเดกเพราะใชสวนผสมทรบประทานได ขอดอยคอเลนไดไมนาน เพราะแขง และมกลนหนของแปง และอาจเกดเชอราขน ผใหญตองคอยสงเกตลกษณะทเปลยนไป ขอแนะน าคอตองเกบในภาชนะทปดสนทและเกบในตเยน

ดนน ามนอนๆ เชน ดนญปน ซงมสวนผสมของกาว ซงอาจผลตขนเองจาก แปงขาวเจา น า และสารกนเสย น ากาวทไดมาผสมกบแปงอเนกประสงคหรอแปงสาล ทลคม ( talcum) และน ามนพช นวดเปนเนอดยวกน และเตมทชชทฉกเปนชนเลกๆ นวดใหเขากน แตงส แตงกลน จะไดผลตภณฑทมลกษณะคลายดนน ามน ใชเลนไดประมาณหนงอาทตย หามแชตเยน ขอควรระวงในการเลนดนน ามน ดนน ามนรบประทานไมได หรอแมแปงปนทท าจากสวนประกอบทสามารถรบประทานไดกตองระวงไมใหเดกกลนเขาไป เพราะมไดผลตตามหลกโภชนาการ จงอาจมการปนเปอนของสารตางๆ ทส าคญตองระมดระวงไมใหเดกใสเขาไปในจมก เพราะหากหลดลงไปอดหลอดลม อาจท าใหเดกเสยชวตได ผใหญควรใหค าแนะน าและดแลเดกเลกในการเลนดนน ามนหรอแปงปนอยางถกตอง อาการทไมพงประสงคทอาจเกดขนคอการเกดอาการแพองคประกอบตางๆ ในดนน ามนและแปงปน อาการภมแพ โรคทพบบอยและมรายงานจากการเลนดนน ามนคออาการภมแพ ( allergy) โดยเฉพาะ การระคายเคองผวหนงบรเวณทสมผส (skin irritations) หรอ contact dermatitis สารในดนน ามนทกอใหเกดภมแพ เชน น ามนพช โดยเฉพาะน ามนทผลตจากถว ( peanut oils) สารกนเสย น ามนเครอง มรายงานการเกดอาการแพในเดกทเลนแปงปนทมประวตแพสารในธญญาพช ( wheat) ตางๆ เมอสมผสแปงปนทท าจากแปงสาลประมาณหนงชวโมง จะเกดการระคายเคองผวหนง คน เกดอาการบวมแดงทผวหนง

และหนงตา โดยสวนใหญการแพเกดจากการแพโปรตนในแปง คอ กลเทน ( glutens) พบวาสวนเวบไซดของบรษททผลต Play-dohä ระบวา “ Children who are allergic to wheat gluten may have an allergy reaction to this products” หรออาจเกดการแพในเดกทมประวตแพสารกลเทน ทงนไมพบขอความเหลานบนฉลากของผลตภณฑ สารกลมละลายในน ามน เชน น ามนเครอง พาราฟน อาจกอใหเกดการระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ

ความเปนพษ

ดนธรรมชาตมการปนเปอนของโลหะหนกตามธรรมชาตอยแลว แตไมพบรายงานทกอใหเกดอนตราย ดนน ามนประเภทพอลเมอรอาจใสสาร plasticizer เชน สารกลมพธาเลต เชน di-(ethylhexyl) phthalate (DEHP) ทมรายงานวาเปนสารทกอใหเกดมะเรงในหนทดลองเมอใหในปรมาณสง ขผงประเภท chlorinated synthetic waxes มความเปนพษตอผวหนงสง และสามารถซมเขาไปในผวหนงท าใหเกดสวได (chloracne)

ขอแนะน าในการเลนดนน ามน

ตองลางมอดวยสบทกครงหลงการเลน วธเลนทปลอดภยคอการสวมถงมอเพอปองกนการสมผส แตอาจ

ท าใหความสนกเพลนเพลนลดลง

กาวตราชาง

กาวตราชาง : เอธล ไซยาโนอะครเลต (ethyl cyanoacrylate, ECA) เปนสารเคมในกลมไซยาโนอะครเลตทใชเปนสารยดตด (adhesive) ชนดแหงเรว ซงมกรจกกนในชอของซเปอรกล ( Super glue) พาวเวอรกล (Power glue) หรอ กาวตราชาง สารเคมกลมไซยาโนอะครเลตถกคดคนในป คศ. 1942 โดย แฮร คเวอร (Harry Coover) และ เฟรด จอยเนอร ( Fred Joyner) ในระหวางท าวจยเพอผลตเลนสส าหรบล ากลองอาวธปน หลงจากนนจงมการพฒนามาเปนกาวยดตดชนดแหงเรวในชอการคาวา Eastman #910 และ อกหลากหลายผลตภณฑ เชน Super glue, Power glue, Krazy glue และกาวตราชาง เปนตน กาวยดตดชนดแหงเรวเหลานมสวนประกอบหลกเปนเอธล ไซยาโนอะครเลต ซงมประสทธภาพดส าหรบการยดวสดทไมมรพรน ( non-porous material) รวมถงผวหนงของมนษยดวย เอธล ไซยาโนอะครเลตสามารถเกดปฏกรยาพอลเมอรไรเซชน (polymerization) ไดอยางรวดเรวเมอมน าอย ท าใหไดเปนสายยาวเชอมตอกนและยดวสดใหตดแนนกน ดงนนการเกบรกษาจงตองเกบไวในภาชนะทปองกนอากาศ สวนการทท าใหสายยาวของเอธล ไซยาโนอะครเลตออนนม ( softening) สามารถท าไดโดยน าไปแชในตวท าละลายอนทรย เชน อะซโทน ไนโตรมเทน เมทลลน คลอไรด เปนตน (1, 2)

โครงสรางทางเคม

คณสมบตทางเคมฟสกส ( 3)

ลกษณะทางกายภาพ ของเหลวใส ไมมส มกลนเฉพาะ ชอทางเคม

Ethyl-2-cyanoacrylate, 2-cyano-2-propeonic acid ethyl ester

สตรโมเลกล

C6H7NO2

น าหนกโมเลกล

125 g/mole

CAS No

7085-85-0

ความหนาแนน

1.06 g/cm3

จดวาบไฟ

181 ºC

จดเดอด

54-56 ºC at 3 mm Hg

จดหลอมเหลว

-22 ºC

ชอการคา

Super Glue®, Krazy Glue®, Power Glue®

ประโยชน

ใชเปนสวนประกอบหลกในกาวยดตดชนดแหงเรว ใชในการยดตดกนของพนผววสด

ขอมลความปลอดภย (4)

การสดดมไอของสารน สามารถท าใหเกดการระคายเคองตอเนอเยอทางเดนหายใจได ซงอาจท าใหการหายใจตดขดได การสมผสสารน จะท าใหผวหนงทสมผสกบสารนยดตดกน และเกดการระคายเคอง หากสารนถกตา จะเกดการระคายเคองทตา ท าใหน าตาไหลมาก หรออาจท าใหเปลอกตายดตดกน และหากกนเขาไป จะท าใหเนอเยอในปากยดตดแนนกน

วธการแกไขพษเบองตน (4)

1.หากไดรบพษจากการสดดม ใหรบน าผปวยออกไปยงทมบรเวณอากาศถายเทสะดวก หากไมทเลาใหรบไปพบแพทย 2.หากถกผวหนง อยาพยายามดงหรอแยกรอยทตดออก ใหลางดวยน าจ านวนมาก ๆ แลวจงคอย ๆ ดงออก 3.หากเขาตาใหลางดวยน าะอาดจ านวนมาก ๆ อยางนอย 15 นาท แลวรบไปพบแพทย 4.หากกนเขาไป ใหตรวจดวาไมมสงใดอดหลอดลมของผปวยและผปวยมการหายใจปกต แลวรบไปพบแพทย

ค าเตอน

1.ระวงอยาใหเขาตา ถกผวหนง เพราะจะท าใหเกดอาการระคายเคองและยดตดกนอยางรวดเรว 2.หามรบประทานหรอสดดม 3.หามทงลงในแมน า คคลอง แหลงน าสาธารณะ

การเกบรกษา

เกบในภาชนะทปองกนอากาศ ในทแหงและเยน มดชด หางจากเดก หางจากอาหารและสตว

เลยง ความรอนและเปลวไฟ

ลกเหมน

“ลกเหมน” เปนผลตภณฑใกลตวทถกน ามาใชกนอยางแพรหลายในการปองกนแมลงกดกนเสอผาในตเสอผา หรอใชเพอดบกลนในหองน า ลกเหมนมทงชนดกอน ชนดเมดและชนดผลก ซงประกอบไปดวยสารเคมทมชอวา “แนพทาลน (naphthalene)” มากกวารอยละ 99 โดยน าหนก สารชนดนสามารถระเหดหรอเปลยนสถานะทอณหภมหองจากของแขงกลายเปนไอทมกลนปองกนแมลงได แนพทาลนเปนสารประกอบทเกดขนเองในธรรมชาต พบไดในถานหน น ามนปโตรเลยม และเกดจากการเผาไหมของสารประกอบอนทรย เชน ไม บหร ปจจบนนอกจากมการน าแนพทาลนไปใชเปนลกเหมนกนแมลงแลว ยงมการผลตแนพทาลนเพอน าไปใชในการผลตพลาสตกพวซ เรซน สารฟอกหนง สยอม และสารฆาแมลงบางประเภทอกดวย แนพทาลน (naphthalene) ชอทางเคม : NAPHTHALENE สตรเคม : C10H8

หมายเลข CAS : 91-20-3 น าหนกโมเลกล : 128.16 คณสมบตทางกายภาพและเคม : ของแขงสขาว มกลนเฉพาะตว เปลยนสถานะจากของแขงกลายเปนไอไดทอณหภมหอง ไอระเหยของแนพทาลนสลายตวไดในอากาศดวยแสงแดดและความชน แนพทาลนท าปฏกรยารนแรงกบตวออกซไดซแรง ไนโตรเจนออกไซด ประโยชนและกลไก : ไอจากการระเหดมกลนและฤทธไลแมลง และกลบกลนอนๆ จงใชปองกนแมลงกดกนเสอผาในตเสอผา หรอใชเพอดบกลน

ความเปนพษ :

โดยปกตแนพทาลนสามารถเขาสรางกายของเราไดโดยการหายใจเอาอากาศทมไอระเหยของแนพทาลนจากเสอผาหรอผาหมทมการใชลกเหมน หรอสมผสกบลกเหมนหรอเสอผาหรอผาหมทมการใชลกเหมน รวมไปถงจากการกนดวยความรเทาไมถงการณหรอจากอบตเหต เชน ในเดก ในชวตประจ าวนทมการสดดมไอของแนพทาลนทคอยๆ ระเหดออกมาจากกอนลกเหมนเขาไปในปรมาณไมมากและไมตอเนองกอาจไมแสดงอาการของการเกดอนตราย อยางไรกตามการไดรบแนพทาลนเขาสรางกายในปรมาณมากอาจมผลตอสขภาพดงน การสมผสทางผวหนง: อาจท าใหเกดการระคายเคองผวหนง. การสมผสทางตา: อาจท าใหเกดการระคายเคองดวงตา เปนพษตอเรตนา ไอของแนพทาลนทมความเขมขนมากกวา 15 ppm อาจท าใหเกดตอกระจก ประสาทตาอกเสบ เกดการบาดเจบของกระจกตา และระคายเคองตาอยางรนแรง

การสดดม: อาจเปนอนตรายหากสดดม. สารนอาจจะท าใหเกดการระคายเคองทแผนเยอเมอก และบรเวณทางเดนหายใจสวนบน

การกลนกน: ท าใหคลนไส อาเจยน ทองเดน เมอแนพทาลนถกดดซมเขาสรางกายจะท าใหเกดเมธฮโมโกลบนซงจะกอใหเกดอาการตวเขยวไดถามความเขมขนสงพอ การเรมแสดงอาการอาจจะเกดชาไดภายใน 2 ถง 4 ชวโมง หรอมากกวานน อาจมเลอดออกในปสสาวะ และอาจเสยชวตได หากไดรบแนพทาลนในปรมาณมาก เมดเลอดแดงจะถกท าลายท าใหเกดภาวะโลหตจางซงจะพบในคนทกนลกเหมน พบวา ทารก เดก สตรมครรภ คนทมระดบเมดเลอดแดงต าหรอมเอนไซม glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD) บกพรองจะเกดภาวะโลหตจางไดงายเมอไดรบแนพทาลน นอกจากนแนพทาลนทตกคางในรางกายของแมสามารถสงผานไปยงลกผานทางรกและนมแมไดและอาจท าใหเกดภาวะโลหตจาง อยางไรกตามยงไมมหลกฐานยนยนวาแนพทาลนมผลตอพฒนาการหรอเปนพษตอทารกในครรภ การทดลองในสตวพบวาการสดดมแนพทาลนตอเนองเปนเวลานาน เพมอบตการณการเกดเนองอกและมะเรงในจมกและปอด แตไมพบหลกฐานยนยนการกอมะเรงในคน ดงนนบางหนวยงานจงจดแนพ

ทาลนเปนสารทเปนไปไดทจะกอใหเกดมะเรงในคน ในขณะทบางหนวยงานจดระดบความเปนอนตรายของแนพทาลนวาไมเปนสารกอมะเรงในคน ผลกระทบตอระบบนเวศน : เปนพษตอสงมชวตในน าเปนอนตรายตอแหลงน าดม ก าจดไดยาก หามทงลงสระบบน า, น าเสย หรอดน

การปฐมพยาบาล :

เมอสดดม: ใหรบอากาศบรสทธ น าสงแพทยถาจ าเปน เมอถกผวหนง: ชะลางออกดวยน าปรมาณมาก ถอดเสอผาทเปอนออกทนท เมอเขาตา: ชะลางออกดวยน าปรมาณมาก โดยลมตากวางในน า น าสง / พบจกษแพทย เมอกลนกน: ดมน าปรมาณมาก ท าใหอาเจยน หลงจากนนใหกน คารบอนกมมนต ( Activated charcoal) ปรมาณ 20-40 กรมละลายในน า 200-400 มลลลตร น าสงแพทย หามใหกนนม หามใหกนน ามนละหง หามใหกนแอลกอฮอล ขอควรปฏบตและการเกบรกษา :

เมอไมไดใชควร ปดใหแนน เกบในทแหง เกบในทเยน บรเวณทมการถายเทอากาศไดด เกบหางจาก

แหลงก าเนดประกายไฟและความรอน และพนมอเดก กอนจะใชเสอผาหรอผาหมทมการใชลกเหมนปองกน

แมลง ใหน าออกมาตากแดดหรอผงลมเพอก าจดกลนและไอระเหยของแนพทาลนทตกคางเสยกอน และควรซก

อกครงกอนทจะสวมใส หลกเลยงการใชลกเหมนกบเสอผาของเดกและทารก ลดปรมาณการใชกอนดบกลน

โดยไมจ าเปน

Various batteries(clockwise from bottom left): two 9-volt, two "AA", one "D", a cordless phone battery, a camcorder battery, a 2-meter handheld ham radio battery, and a button battery, one "C" and two "AAA" plus, a U.S. quarter, for scale (รปและขอมลจาก http://th.wikipedia.org/wiki/) ในปจจบนเกอบทกครอบครว มอปกรณไฟฟาเพออ านวยความสะดวกมากมาย และดวยเทคโนโลยทกาวหนา อปกรณดงกลาวจงมการพฒนารปแบบใหมใหทนสมย และใชงาย การซอสะดวกและราคาไมแพงกวาเดม ท าใหผบรโภคเปลยนอปกรณตางๆ ไดงายและบอย ของเกาทมอยจงกลายเปนซากเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสท มปรมาณเพมขนอยางรวดเรว และกอใหเกดปญหาจากสวนประกอบทเปนสารอนตราย เชน สารตะกว แคดเมยม ปรอท ฯลฯ ซงหากไดรบการจดการทไมเหมาะสม อาจกอใหเกดการรวไหลสสงแวดลอม และเปนอนตรายตอสขภาพและระบบนเวศน ทงในระยะสนและระยะยาว ซากเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกส หรอ WEEE (Waste from Electrical and Electronic Equipments) หมายถง ซากเครองใชหรออปกรณ ซงใชกระแสไฟฟาหรอสนามแมเหลกในการท างานทไมไดตามมาตรฐาน (off-spec) หรอหมดอายการใชงาน หรอลาสมย ซงแบงเปน 10 ประเภท ไดแก 1. เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสในครวเรอนขนาดใหญ เชน ตเยน เครองท าความเยน เครองซกผา เครองลางจาน ฯลฯ 2. เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสในครวเรอนขนาดเลก เชน เครองดดฝน เตารด เครองปงขนมปง มดโกนไฟฟา ฯลฯ 3. อปกรณไอท เชน คอมพวเตอร เมนเฟรม โนตบค เครองสแกนภาพ เครองโทรสาร/โทรศพท โทรศพทมอถอ ฯลฯ

4. เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสส าหรบผบรโภค เชน วทย โทรทศน กลอง และเครองบนทกวดโอ เครองดนตรทใชไฟฟา ฯลฯ 5. อปกรณใหแสงสวาง เชน หลอดไฟฟลออเรสเซนต หลอดโซเดยม ฯลฯ 6. ระบบอปกรณเครองมอการแพทย 7. เครองมอวดหรอควบคมตางๆ เชน เครองจบควน เครองควบคมอณหภม ฯลฯ 8. ของเลน เชน เกมสบอยส ของเลนทใชไฟฟา หรออเลกทรอนกส ฯลฯ 9. เครองมอไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน สวาน เลอยไฟฟา หรออเลกทรอนกส ฯลฯ 10. เครองจ าหนายสนคาอตโนมต เชน เครองจ าหนายเครองดมอตโนมต ฯลฯ อปกรณตอพวงทส าคญอปกรณหนงของเครองใชไฟฟาและอปกรณ อเลกทรอนกส คอ แบตเตอร (Battery) หรอแหลงพลงงาน หมายถงอปกรณอยางหนงทใชเกบพลงงาน สามารถเปลยนพลงงานเคมทเกบไวเปนพลงงานไฟฟา แบตเตอรนนประกอบดวยอปกรณไฟฟาเคม เชน เซลลกลวานก หรอเซลลเชอเพลง อยางนอยหนงเซลลแบตเตอร ไดมการคนพบวา มการใชแบตเตอรตงแตสมยบาบโลเนยน เมอประมาณ 500 ปกอนครสตศกราช แตแบตเตอรทมใชในปจจบน เปนการคนควาทดลองของนกวทยาศาสตรเมอ 200 ปทแลว ซงแบงตามลกษณะของการใชงานไดเปน 4 ชนดดงน 1. แบตเตอรปฐมภม เปนแบตเตอรทไมสามารถน ากลบมาอดหรอชารจประจเพอกลบมาใชใหมได หรอทเรยกกนวา “ถาน” มหลายชนด เชน ถานอลคาไลน ถานลเทยม เปนตน แบตเตอรมหลายขนาด ใชในวทย นาฬกา เกบพลงงานไดสง อายการใชงานสง แตเมอถกใชหมดจะกลายเปนขยะมลพษ 2. แบตเตอรทตยภม เปนแบตเตอรทสามารถน ากลบมาอดประจเพอกลบมาใชใหมได เชน แบตเตอรรถยนต แบตเตอรมอถอ และถานรนใหมๆ เปนตน 3. แบตเตอรเชงกล เปนแบตเตอรทเมอผานการใชแลวน ากลบมาอดประจใหมได โดยการเปลยนขวอเลกโทรดขวลบของแบตเตอรทใชงานแลว ซงท าใหมการอดประจอยางรวดเรว เชน แบตเตอรชนดอลมเนยม-อากาศ 4. แบตเตอรผสม เปนแบตเตอรทมเซลลของเชอเพลงผสมอย โดยขวอเลกโทรดขางหนงเปนกาซและอกขางหนงเปนขวของตวมนเอง เชน แบตเตอรชนดซงค-โบรมน

ปจจบนทนยมใชงานคอแบตเตอรแบบปฐมภมและทตยภม ซงสวนใหญมตะกวเปนสวนประกอบ ทมคราบเปนพษ และผลเสยตอสภาพแวดลอม แบตเตอรทเขามาทดแทนแบตเตอรตะกว ในอนาคตสามารถแบงออกเปน 7 ประเภท ไดแก 1. แบตเตอรชนดนกเกล-แคดเมยม ( NiCd) หรอ ไนแคด แบตเตอรชนดนมราคาแพงกวาแบตเตอรตะกว แตสามารถอดประจไดมากครงกวา และอายการใชงานยาวนาน ขวบวกเปนนกเกลออกไซด หรอ NiO (OH) ขวลบเปนโลหะแคดเมยม (cadmium หรอ Cd) และใชสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดในน าเปนอเลกโทรไลต 2.แบตเตอรชนดนกเกล-เมทลไฮไดรด ( nickel-metal hydride) หรอ NiMH มขวบวกและอเลกโทรไลตเหมอนกบไนแคด ตางกนทขวลบซงเปนโลหะผสมทสามารถท าปฏกรยากบไฮโดรเจนเกดเปนเม ทลไฮไดรดได โดยโลหะผสมนมสตรเปน AB2 (เชน ZrNi2) หรอ AB5 (เชน LaNi5) 3. แบตเตอรชนดลเทยม-ไอออน ( Li-ion) ซงสามารถประจไฟฟาไดมากกวา และสามารถอดไฟไดในขณะทยงมไฟอย แตในบางรนกยงมราคาสง ลเธยม-ไอออน มคณสมบตพเศษ คอ น าหนกเบาและสะสมพลงงานไดหนาแนนกวาแบตเตอรชนดอนๆ ท าใหเมอตวแบตเตอรโดนความรอนสงในระดบหนงจะเกดปฏกรยาเรงความ รอนเพมขนโดยอตโนมต สงผลใหแบตเตอรไหม หรอ ระเบดในทสด 4. แบตเตอรชนดลเทยมพอลเมอร ( Lithium polymer) เปนการพฒนาขนมาจากลเธยมไอออน และใชงานไดนานกวาลเธยมไอออนประมาณ 10-20 เปอรเซนต 5. แบตเตอรชนดโซเดยม-ซลเฟอร ( NaS) เปนแบตเตอรทมความหนาแนนของพลงงานต า ราคาแพง สามารถใชงานไดทอณหภมสงถง 350oC 6. แบตเตอรชนดซงค-โบรมน (ZnBr) เปนแบตเตอรทใหแรงดนไฟฟาสง ราคาถก อายการใชงานทยาวนาน เหมาะส าหรบใชกบรถไฟฟา แตมกมปญหาจากการวของประจทเกบ และกาซโบรมนเปนกาซทอนตราย 7. แบตเตอรชนดวาเนเดยม-รดอก (Vanadium-Redox) สามารถอดประจไดทนทเพยงแคเปลยนอเลกโทรไลต มอายการใชงานทยาวนาน อตราการรวของประจต า มความหนาแนนของพลงงานสง ใชงาย ราคาถก แมวาวาเนเดยมมพษตอสงมชวต แตเมออยในภาชนะบรรจทไดมาตรฐานจะมความปลอดภยสง องคประกอบของโลหะหนกทมอยในแบตเตอรทอดประจใหมไดบางชนดแสดงใน ตารางท 1

ตารางท 1 รอยละของสวนประกอบอนตรายโดยน าหนกของแบตเตอรทอดประจใหมได รอยละของสวนประกอบอนตรายโดยน าหนกของแบตเตอรทอดประจใหมได

สารอนตราย นกเกล-แคดเมยม นกเกล-โลหะไฮไดรด ลเทยม-ไอออน

แคดเมยม 6-26

นกเกล/สารประกอบนกเกล

11-30 30-50 มแตไมทราบปรมาณ

สงกะส

5-20

ทองแดง

.

โคบอลต/สารประกอบโคบอลต

0-2 2-15 <25

แมงกานส

2.5-8 มแตไมทราบปรมาณ

อะลมเนยม

0-2 2-10

สารประกอบลเทยม <3-10 0-1 <25

เหลกกลา 1-25 0-1 15-30

โพลไวนลอดน ฟลออไรด

1-25 0-5

ตวท าละลายอนทรย

10-20

คารบอน/แกรไฟต

3-30

โลหะหนกในแบตเตอรและความเปนพษ โลหะหนกสามารถท าปฏกรยากบก ามะถนไดด จงสามารถยบยงการท างานของเอนไซม ดวยการสรางพนธะกบกลมของก ามะถนทอยในเอนไซม และสามารถสรางพนธะกบกลมคารบอกซลก (- CO2H) และกลมอะมโน (-NH2 ) ในโปรตน เชน ไอออนของแคดเมยม ทองแดง และตะกว เมอเขาไปสรางพนธะทางเคมกบสารอนทรยทเปนเยอหมเซลล ท าใหกระบวนการขนยายมวลสารตาง ๆ ผานเยอหมเซลลมประสทธภาพลดลง นอกจากนยงเขารวมตวกบสารประกอบชวภาพฟอสเฟตจนเกดการตกตะกอนหรอชวย เรงการสลายตวดวย โลหะหนกบางชนดท าใหเกดโรคมะเรงในสตวทดลอง ไดแก ตะกว แคดเมยม และนเกล ตะกว ตะกวเปนสวนประกอบของการบดกรรวมกบดบกในแผงวงจร เปนโลหะหนกทมอนตรายตอสขภาพ เมอผานเขาสรางกายคนและถกดดซมแลว สวนใหญสะสมอยในโครงกระดกของรางกาย ถามปรมาณมากเกนไปจะมอนตรายถงแกความตายได Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) ไดก าหนดเกณฑความปลอดภยสงสดของตะกวทรางกายรบเขาไปตอสปดาห (maximum tolerable weekly intake) ในผใหญคอ 50 ไมโครกรมตอน าหนกตว 1 กโลกรม หรอ 3 มลลกรมตอคน ส าหรบคนน าหนก 60 กโลกรม ความเปนพษของตะกว มผลท าลายระบบประสาทสวนกลางและระบบโลหต การท างานของไตและการสบพนธ มผลตอการพฒนาสมองของเดก นอกจากน ยงสามารถสะสมในบรรยากาศ และเกดผลแบบเฉยบพลนหรอเรอรงกบพช สตว และจลชพ อาการพษเรอรง อาการเรมแรกของพษตะกว สงเกตคอนขางยาก เชน อาการปวดหว กระสบกระสาย ซงมหลายสาเหต จงมกใชผลวเคราะหทางเคม ในเลอด และปสสาวะ เปนขอบงช รวมกบสงเกตอาการทางคลนก

ตารางท 2 แสดงระดบปกตและระดบทเปนพษของตะกวในเลอด และปสสาวะ

ระดบตะกว ระดบปกต ระดบเรมเปนพษ (ยงไมแสดงอาการทาง

คลนก)

ระดบแสดงอาการพษ (แสดงอาการทาง

คลนก)

ระดบตะกวในเลอด (หนวยµg/100 ml)

10-20 40 70

ระดบตะกวในปสสาวะ (หนวย µg/ลตร)

10-70 100 200-400

coproporphyrin (หนวย /µg) 80 /ปรมาณปสสาวะ 1 วน

200 /ปสสาวะ 1 ลตร 600 /ปสสาวะ 1 ลตร

delta-ALA (หนวย mg/ปรมาณปสสาวะ 1 วน)

2-3 5-10 10-20

การรกษา อาการพษเฉยบพลนจากสารตะกว สวนมากเกดจากการรบประทาน ฉะนนแพทยจะตองลางทองโดยใชสารละลาย 3 เปอรเซนตโซเดยม หรอ แมกนเซยมซลเฟต และหรอใหผงถาน ( Activated charcoal) เพอปองกนการดดซม แลวรกษาตามอาการ อาการพษเรอรง การรกษาทงในเดกและผใหญ แพทยใชหลกการเดยวกนคอพยายามเรงการขบตะกวออกจากรางกาย โดยการใหสารเคมเกาะ แลวดงตะกวออกจากรางกายทางปสสาวะ ( Chelating agent) สวนมากใชแคลเซยมโซเดยม เอดเตด ( CaNa2 EDETATE) ฉดเขาเสนเลอดด า 1 - 2 กรม ตอวน แคดเมยม เปนธาตทมอยนอยในสภาพตามธรรมชาต โดยทวไปจะพบแคดเมยมใระดบความเขมขนไมเกน 1 สวนในลานสวน การไดรบสารแคดเมยม 1300 ไมโครกรม/วน จะเปนพษ เกดการกลายพนธ และท าใหเปนโรคโลหตจาง ความดนโลหตสง แคดเมยมทเขาสรางกายท าความเสยหายตอระบบตาง ๆ ภายในรางกายไดแก ไต กระดก ปอด ตบ หวใจและการท างานของเอนไซม แคดเมยมสามารถสะสมในรางกาย โดยเฉพาะทไต ท าลาย

ระบบประสาท สงผลตอพฒนาการของเดกและภาวะการตงครรภ และยงอาจมผลตอพนธกรรม กรณทเกดการระบาดของโรคอไต-อไต เพราะมแคดเมยมปะปนในน า 0.4-3.36 สวน ตอลานสวน ความเปนพษของแคดเมยม

อาการพษเฉยบพลนเกดจากการหายใจเอาไอหรอฝนของฝนของแคดเมยมทมใน บรรยากาศเปนจ านวนมากเขาไป อาการทพบคอ เกดความระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ ท าใหเกดอาการไอ เจบหนาอก เหงอออกและสน แคดเมยมเมอเขาสรางกายโดยการกน กจะเกดอาการคลนเหยนอาเจยน และทองรวง มอาการเหมอนอาหารเปนพษ ดงนนจงหามใชแคดเมยมฉาบกระปองอาหาร เมอไดรบเนองจากการสดดมหรอการหายใจเอาควนทมแคดเมยมปนเปอนเขา ไปเลกนอย จะมอาการแบบเฉยบพลนอยางออนทเกดขนคอ คอแหง ระคายคอ แนนหนาอก ปวดศรษะ เมอไดรบมากขนจะมอาการหายใจไมออก ไอไมหยด ถายงคงสดหายใจเขาไปอกกอาจตายได สวนอาการทเกดจากการกนอาหารหรอน าทมแคดเมยมเจอปน คอ อาเจยนและทองรวง อาการพษเรอรงเกดจากการไดรบแคดเมยมไมวาจะเปนการหายใจ กนหรอดดซมเขาทางผวหนงเปนประจ า ทเรยกวา โรคอไต – อไต ท าใหผไดรบพษไดรบความเจบปวดทรมานมากเพราะเกดอาการกระดกและไตพการ เมอแคดเมยมเขาสระบบการไหลเวยนของโลหตแลวจะท าลายปอด ท าใหปอดบวมท าลายตบและไต แคดเมยมสวนหนงจะไปเคลอบอยตามเหงอกและคอฟน ซงลางไมออกมสเหลองเรยกวา วงแหวนแคดเมยม อาการเรอรงของโรคแพพษสารแคดเมยม มอาการเจบหวเขา และปวดตามกระดกทวรางกาย มปสสาวะสขาวขนเนองจากไตถกท าลาย ปรมาณปสสาวะและเลอดผปวยเปลยนไป กระดกจะเปราะมากเพราะวาแคลเซยมจะสลายตวออกจากกระดก ระยะสดทายผปวยจะกนไมได นอนไมหลบ เบออาหาร น าหนกลด ออนเพลย หมดแรง และเสยชวตในทสด การรกษา

การใช BAL จะไมไดผลเหมอนโลหะตวอน กลบจะเปนพษมากขนเพราะสารแคดเมยมจะจบกบสาร BAL จะผานไตและแคดเมยมจะแยกตวออกมาจบกนเซลลทไตไดอก จงเปนการยากในการขบสารพษแคดเมยมออกจากรางกายทางทดควรปองกนการปน เปอนของสารแคดเมยมในสงแวดลอมมากเกนขดอนตราย

นกเกล

ความเปนพษ ฝนนกเกลถกจดวาเปนสารกอมะเรงในสตวทดลอง และอาจเปนสาเหตใหเกดมะเรงปอดในสตวทดลอง และอาจมผลตอระบบสบพนธดวย นอกจากน ผลเรอรงจากการสมผสนกเกล ไดแก การแพของผวหนง ซงประกอบดวย การมแผลไหม คน เปนผนแดง มอาการแพของปอด คลายการเปนหอบหด และแนนหนาอก ลเทยม ความเปนพษของลเทยม เปนอนตรายเมอกลนกน สดดม หรอถกดดซมผานผวหนง สารนท าลายเนอเยอของเยอบเมอกและทางเดนหายใจ รวมทงดวงตาและผวหนงอยางรนแรง การสดดมอาจกอใหเกดอาการชก กลองเสยงและหลอดลมใหญอกเสบ โรคปอดอกเสบจากสารเคมและน าทวมปอด อาการตางๆของการไดรบสารอาจประกอบดวยความรสกปวดแสบปวดรอน ไอ หายใจมเสยงหวด การอกเสบทตอนบนของหลอดลม หายใจถ ปวดศรษะ คลนเหยน และอาเจยน