ประโยชน ที่ได รับจากการอานและเขียนบทความครั้งนี้ · ประโยชน ที่ได

ประโยชนท่ีได�รับจากการอ�านและเขียนบทความคร้ังน้ี ขอมอบไว�แก�...

ผู�ให�กําเนิด ผู�ให�ความรู� ผู�ให�โอกาส

และผู�ให�ประสบการณ

คํานํา

เนื่องจากผมเห็นว�าป�จจุบันศาสตร�ความรู�ด�านการวิจัยในชั้นเรียน และหรือการวัดและประเมินผล ในชั้นเรียนได�เข�ามามีบทบาทในวงการศึกษาของประเทศไทยเป-นอย�างมาก เพราะเก่ียวข�องกับการยกระดับคุณภาพการศึกษา และการประเมินในระดับต�าง ๆ แต�ป�ญหาท่ีตามมา คือ ครูท่ีอยู�ในพ้ืนท่ีห�างไกลไม�สามารถเข�าถึงแหล�งเรียนรู�ตามสถาบันการศึกษาในระดับอุดมศึกษาได� ด�วยภาระมากมายหลายประการ เช�น หน�าท่ีการทํางาน การเดินทาง ครอบครัว และค�าใช�จ�าย เป-นต�น

ผมในฐานะท่ีดํารงตําแหน�งศึกษานิเทศก� ด�วยบทบาท และหน�าท่ีจึงมีโอกาสได�เห็น ได�พบ ได�สัมผัสมุมมองทางการศึกษาจากการสะท�อนคิดของพ่ีน�องเพ่ือนครู ซ่ึงเป-นผู�ปฏิบัติการสอนจริงในพ้ืนท่ี ตลอดจน การท่ีผมได�รับโอกาสเป-นวิทยากรเพ่ือบรรยายในหัวข�อการวิจัยในชั้นเรียน และการวัดและประเมินผล ในชั้นเรียน สิ่งต�าง ๆ เหล�านี้ทําให�องค�ความรู�ท่ีผมมีในบางประเด็นเกิดการ “ตกตะกอน” ผมจึงเกิดแนวคิดเพ่ือร�วมสะท�อนคิด และร�วมถ�ายทอดองค�ความรู�ซ่ึงกันและกัน ซ่ึงเป-นตามหลักการของการสร�างชุมชน การเรียนรู�วิชาชีพ

การร�วมสะท�อนคิดของผมนั้น ร�วมเล�มฉบับนี้ผมขอร�วมสะท�อนคิดในเฉพาะประเด็นท่ีเก่ียวกับ การวิจัยในชั้นเรียน หรือการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนเท�านั้น

เม่ือผมได�ประเด็นการเขียนแล�ว ผมก็พยายามลําดับความคิด เรียบเรียง และค�นคว�าหาความรู�เพ่ิมเติมจากแหล�งเรียนรู�ท้ังจากระบบ online และระบบ offline รวมท้ังการสอบถามจากผู�รู�เพ่ิมเติม แล�วก็นํา องค�ความรู�เหล�านั้นมาถ�ายทอดโดยการเขียนผ�านตัวอักษรด�วยภาษาท่ีเรียบง�าย สั้น ๆ เอาเฉพาะใจความสําคัญ เพ่ือท่ีพ่ีน�องเพ่ือนครูสามารถนําไปประยุกต�ใช�ในกิจกรรมการเรียนการสอนภายในชั้นเรียนได�

ท�ายนี้ผมหวังว�าสิ่งท่ีผมเขียน สิ่งท่ีผมถ�ายทอดนั้น จะเป-นฟ�นเฟCองชิ้นเล็ก ๆ ในการขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษาของประเทศไทย ผมไม�ได�ตั้งเปDาหมายว�าคุณภาพการศึกษาต�องเป-นท่ีหนึ่ง แต�ผมหวังเพียงว�าคุณภาพการศึกษาควรมีผลการพัฒนาท่ีเป-นรูปธรรม มีความต�อเนื่อง มีเส�นทางการพัฒนาท่ีชัดเจน และสอดคล�องกับบริบทของโรงเรียนตนเองมากท่ีสุด เพราะคุณภาพการศึกษาในแต�ละพ้ืนท่ียังมีความเหลื่อมล้ํากันมาก เรามาร�วมด�วยช�วยกันพัฒนาคุณภาพการศึกษาของประเทศเพ่ือลูกหลานของเรากันนะครับ

ประสบการณ ผสานคิด ผ�านอักษร ตระเวนรอน ไปนิเทศ เพียงมุ�งหวัง สานข"อคิด สานความรู" เสริมพลัง ไม�หยุดยั้ง ใช"ความรู" ด"วยหัวใจ อุดมการณ ของชน คนนิเทศก ดํารงเจต-นารมย สมสมัย สั่งสมผ�าน ประสบการณ วุฒิวัย ดํารงไว" ซ่ึงความรู" คู�นานเอย

นายรัชภูมิ สมสมัย ศึกษานิเทศก�

สารบัญ หน�า 1 SPSS และระดับของการวัด (levels of measurement) 1 2 ระดับความยากของงานวิจัยในชั้นเรียน 4 3 สุดโต�งกับค�าความเชื่อม่ันแบบแอลฟา 6 4 การหาค�าเฉลี่ยจากคะแนนร�อยละ 8 5 เทคนิค 9 ข้ันตอนสําหรับการประเมินรายงานการวิจัย (ด�วยตนเอง) 11 6 เสน�ห�ของการแปลผลข�อมูล 13 7 การหาค�าเฉลี่ยของ X และ SD 15 8 ท่ีมาของเกณฑ�การแปลผลคะแนนเฉลี่ยจากคะแนนแบบ Rating Scale 18 9 การหาค�า E1/E2 แบบนับหัว 21 10 ท่ีมาของความรู� จากการเป-นศึกษานิเทศก�ครบ 1 ปc 23 11 ประชากร กลุ�มตัวอย�าง และการสุ�มกลุ�มตัวอย�างกับงานวิจัยในชั้นเรียน 25 12 ท่ีมาของคะแนนในชั้นเรียน 27 13 การกําหนดเกณฑ�สําหรับการคํานวณค�า IOC 29 14 การลดเง่ือนไขของสถิติ 32 15 ความหลากหลายในการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม 34 16 ข�อควรระวังของงานวิจัยในบทท่ี 2 และบทท่ี 3 36 17 ลักษณะงานวิจัยในชั้นเรียนของครูนาฏศิลปg 38 18 R and D ตามความเข�าใจของข�าพเจ�า ตอนท่ี 1 40 19 R and D ตามความเข�าใจของข�าพเจ�า ตอนท่ี 2 42 20 เราทําการวัดและประเมินผลไปเพ่ืออะไร 44 21 ในบทท่ี 2 ควรมีหัวข�ออะไร 46 22 การวัดผลกับหลัก 4W 1H 48 23 ตัวแปรกับวัตถุประสงค�ในงานวิจัย 50 24 ผู�เชี่ยวชาญในการตรวจเครื่องมือ 52 25 การเขียนอภิปรายผลในบทท่ี 5 54 26 ข�อมูลพ้ืนฐานของผู�ตอบแบบสอบถาม 56 27 การหาคุณภาพของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 58 28 การเปรียบเทียบผลการพัฒนา 60 29 อีกหนึ่งข�อเสนอสําหรับให�นักเรียนคิดวิเคราะห�เป-น 62 30 คุณภาพของเครื่องมือ 64 31 Galapakos Mentality 66 32 ความหลากหลายของงานวิจัยในชั้นเรียน (ท่ีครูต�องเลือก) 68 33 การเขียนโครงการของครู : ลักษณะท่ีควรเขียน 70

สารบัญ (ต�อ)

หน�า 34 การจัดการเรียนด�านวิทยาศาสตร� : โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงราย 72 35 สิ่งท่ีควรทําภายหลังการประกาศผลคะแนน O net 75 36 อะไรคือ T score 77 37 การประเมินสิ่งท่ีเป-นนามธรรม 79 38 การวิเคราะห�ข�อมูลด�วย SPSS : สิ่งท่ีควรทําก�อน 82 39 การเก็บรวบรวมข�อมูล กับ google form 84 40 การคํานวณคะแนน average T score 86 41 ความเท่ียงตรง (Validity) ในงานวิจัย 88 42 รูปแบบการประเมินและการตัดสินโดยผู�เชี่ยวชาญ 90 43 ข�อควรระวังในการทําวิจัยในชั้นเรียนของครูศิลปะ พลศึกษา ดนตรี นาฎศิลปg และ กอท. 94 44 ข�อสอบแบบเขียนตอบ (ในมุมมองของผม) 96 45 ความคลาดเคลื่อนในการตรวจข�อสอบแบบเขียนตอบ 99 46 ครูและนักเรียนช�วยกันสร�าง Rubric 101 47 PLC ในมุมมองของผม 104 48 ข้ึนกับการต้ังวัตถุประสงค�ของการวิจัย 106 49 จุดร�วมของการสอบ 109 50 การประเมินโครงการ : จุดท่ีหลงลืม 110 51 ข�อควรระวังของ KR.20/KR.21 112 52 ทักษะอยากท่ีจะเรียน และทักษะในศตวรรษท่ี 21 114 53 ความน�าเชื่อถือของเกรด : ร�วมด�วยช�วยกัน 116 54 จุดเริ่มแรกก�อนสร�างนวัตกรรม 118 55 หลักเกณฑ�และวิธีการพัฒนาข�าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาสายงานการสอน 120 56 Feed Up / Feed Back / Feed Forward 125 57 การประเมินเพ่ือการเรียนรู� 128 58 การยกระดับ O net กับวิธีง�ายๆ 130 59 กิจกรรมการยกระดับคุณภาพผู�เรียนในการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ 133 60 วิจัยในชั้นเรียน : รูปแบบหรือเหตุผล 135 61 STEM กับ Authentic Assessment 137 62 การบูรณาการคือคําตอบสุดท�ายของการปฏิรูปการศึกษา 139 63 แนวทางการประเมินในศตวรรษท่ี 21 : ตามความเข�าใจของผม 141 64 ว�าด�วยเรื่องของผู�เชี่ยวชาญ 143 65 หลักการสร�างข�อสอบแบบเลือกตอบ 145 66 การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน : กรณีเราเป-นนักเรียน 149 67 ก�อนท่ีจะสร�างเครื่องมือเก็บข�อมูล 151

สารบัญ (ต�อ)

หน�า 68 ความสําคัญของภาคผนวก 153 69 การวัดและประเมินผลของโรงเรียนบนดอย 155 70 ประสบการณ�จริงกับการวัดผล 158 71 ข�าวโพด 161 72 สิ่งท่ีควรส�งไปให�ผู�เชี่ยวชาญ 163 73 ข�อจํากัดของการสอบ O net 165 74 OLE แบบใหม� 168 75 การจัดการเรียนการสอนแบบ PSPCPC 170 76 ว�าด�วยเรื่องการอ�าน คิดวิเคราะห� และเขียน 172 77 คู�มือการ KEY ข�อมูลใน SPSS 174 78 การหาป�ญหาในชั้นเรียนด�วย google form 177 79 ว�ากันด�วยเรื่อง PISA (อีกครั้ง) 179 80 เม่ือข�อสอบไปอยู�ในคอมพิวเตอร� 182 81 จาก อ.ชวาล แพรัตกุล ถึง อ.โฮเวิร�ด การ�ดเนอร� 184 82 เราจะสร�างข�อสอบแบบเลือกตอบหรือแบบเขียนตอบ 186 83 รูปแบบข�อสอบแบบเขียนตอบในชั้นเรียน 188 84 ร�องรอย และหลักฐาน 190 85 วัดได�ตรงกับสิ่งท่ีต�องการวัด 192 86 ศึกษาศาสตร�เสวนา ตอนท่ี 1 194 87 ศึกษาศาสตร�เสวนา ตอนท่ี 2 196 88 Concept ในการประเมินรอบสี่ 198 89 ว�าด�วยเรื่องการสร�างข�อสอบแบบเขียนตอบ (อีกครั้ง) 200 90 ความเชื่อมโยงระหว�าง การอ�าน คิดวิเคราะห� เขียน และ Active Learning 202 91 การคํานวณค�าความยากง�ายและอํานาจจําแนกของข�อสอบชนิดเขียนตอบ 204 92 การวิเคราะห�ตัวชี้วัดตามเกณฑ� ว.21 : กรณีตัวชี้วัดเรื่องการวัดและประเมินผลการเรียนรู� 206 ประวัติผู�เขียน 209

1

SPSS และระดับของการวัด (levels of measurement)

ศน.รัชภูมิ สมสมัย [email protected]

www.sornorpoom.wordpress.com วันเสาร!ท่ีผ&านมาข(าพเจ(าได(รับโอกาสจากอาจารย!ผู(มีพระคุณท่ีได(ประสิทธิ์ ประสาทวิชาให(ข(าพเจ(า เม่ือครั้งเรียนมหาบัณทิตด(านการวัดและประเมินผลท่ีมหาวิทยาลัยเชียงใหม& (จวบจนถึงปCจจุบันก็ยังประสิทธิ์ประสาทวิชาให(ข(าพเจ(าเหมือนเช&นเดิม) ให(บรรยายเรื่องการใช( SPSS ในการวิเคราะห!ข(อมูลเบ้ืองต(น แก&นักศึกษาระดับปริญญาโท สาขาวิชาบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยฟาร! อีสเทิอร!น จํานวน 40 คน โดยใช(ระยะเวลาในการบรรยายประมาณ 3 ชั่วโมง ซ่ึงก็ประสบผลสําเร็จไปได(ด(วยดี นักศึกษาให(ความร&วมมือ และ มีการถามตอบเปPนระยะ ๆ ทําให(ลดความต่ืนเต(นไปได(มากพอควร ขอขอบคุณไว( ณ โอกาสนี้ เม่ือบรรยายเสร็จแล(ว กลับมานั่งต้ังคําถามกับตัวเองว&า ถ(าผู(ใช(โปรแกรม SPSS เปPนบุคคลท่ีเคย ร่ําเรียนหรือมีความรู(ในเรื่องสถิติพ้ืนฐานมาบ(างแล(ว เช&น การหาค&าเฉลี่ย การหาค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน เม่ือจะเริ่มเรียนหรือเริ่มใช( SPSS จุดใดสําคัญท่ีสุด นั่งคิดระหว&างนั่งรถกลับเมืองฝาง เม่ือมาถึงเมืองฝางก็ได( คําตอบพอดี คือ ก&อนการเรียนหรือก&อนการใช( SPSS นั้น ผู(วิจัยควรมีจุดพึงระวัง 2 ประเด็น ดังนี้ ประเด็นแรก คือ การกําหนดระดับของการวัดให( กับข(อมูลท่ีเราจะทําการวิเคราะห! เพราะก&อนการใช(โปรแกรม SPSS นั้น ผู(วิจัยต(องกําหนดลักษณะของข(อมูลก&อน เช&น ชื่อตัวแปร ลักษณะตัวแปร จํานวนจุดทศนิยม เปPนต(น แต&ในบทความนี้ ขออธิบายในเรื่องของการกําหนดระดับของการวัดเท&านั้น ส&วนอ่ืน ๆ ท&านสามารถอ&านเพ่ิมเติมได(ตามหนังสือสถิติท่ัวไปครับ การกําหนดลักษณะของตัวแปรนั้นให( ผู(วิจัยเข(าไปท่ี Variable View แล(วก็เลือก Measure แล(วจะพบระดับการวัดย&อย ๆ 3 ระดับ คือnominal , ordinal และ scale ซ่ึงตามหลักการวัดผลจริง ๆ นั้น ระดับของการวัดจะประกอบด(วย 4 ระดับได(แก& ระดับท่ี 1 มาตราการวัดระดับนามบัญญัติ (Nominal Scale)เปPนระดับท่ีใช(จําแนกความแตกต&างของสิ่งท่ีต(องการวัดออกเปPนกลุ&ม ๆ โดยใช( ตัวเลข เช&น ตัวแปรเพศ แบ&งออกเปPนกลุ&มเพศชายและกลุ&มเพศหญิง ในการกําหนดตัวเลขอาจจะใช( เลข 1 แทนเพศชาย และเลข 2 แ ทนเพศหญิง ตัวแปรระดับการศึกษา แบ&งออกเปPนกลุ&มท่ีมีการศึกษาตํ่ากว&าปริญญาตรี อาจจะแทนด(วยเลข 1 กลุ&มท่ีมีการศึกษาระดับปริญญาตรี อาจจะแทนด(วยเลข 2 และกลุ&มท่ีมีการศึกษาสูงกว&าระดับปริญญาตรี อาจจะแทนด(วยเลข 3 เปPนต(น ตัวเลข 1 หรือ 2 หรือ 3 ท่ีใช(แทนกลุ&มต&าง ๆ นั้น ถือเปPนตัวเลขในระดับนามบัญญัติ ไม&สามารถนํามาบวก ลบ คู ณ หาร หรือหาสัดส&วนได( ระดับท่ี 2 มาตราการวัดระดับเรียงอันดับ (Ordinal Scales) เปPนระดับท่ีใช(สําหรับจัดอันดับท่ีหรือตําแหน&งของสิ่งท่ีต(องการวัด ตัวเลขในมาตราการวัดระดับนี้ เปPนตัวเลขท่ีบอกความหมายในลักษณะมาก-น(อย สูง-ตํ่า เก&ง-อ&อน กว&ากัน เช&น ด.ช.ดําสอบได(ท่ี 1 ด.ช.แดงสอบได(ท่ี 2 ด.ญ.เขียวสอบได(ท่ี 3 หรือการประกวดร(องเพลง นางสาวเขียวได(รางวัลท่ี 1 นางสาวชมพูได(รางวัลท่ี 2 นางสาวเหลืองได(รางวัลท่ี 3 เปPนต(น ตัวเลขอันดับท่ีแตกต&างกันไม&สามารถบ&งบอกถึงปริมาณความแตกต&างได( เช&น ไม&สามารถบอกได(ว&าผู(ท่ีประกวด ร(องเพลงได(รางวัลท่ี 1 มีความเก&งมากกว&าผู(ท่ีได(รางวัลท่ี 2 ในปริมาณเท&าใด ตัวเลขในระดับนี้สามารถนํามาบวกหรือลบกันได( แต&มากน(อยเท&าไหร& บอกไม&ได( ระดับท่ี 3 มาตราการวัดระดับช&วง (Interval Scale) เปPนระดับท่ีสามารถกําหนดค&าตัวเลขโดยมีช&วงห&างระหว&างตัวเลขเท&า ๆ กัน สามารถนําตัวเลขมาเปรียบเทียบกันได(ว&ามีปริมาณมากน(อยเท&าใด แต&ไม&สามารถ

2

บอกได( ว&าเปPนก่ีเท&าของกันและกัน เพราะมาตราการวัดระดับนี้ไม&มี 0 (ศูนย!แท() มีแต& 0 (ศูนย!เทียม) เช&น นายวิชัยสอบได( 0 คะแนน ไม&ได(หมายความว&าเขาไม&มีความรู( เพียงแต&เขาไม&สามารถทําข(อสอบซ่ึงเปPนตัวแทนของความรู(ท้ังหมดได( หรืออุณหภูมิ 0 องศา ไม&ได(หมายความว&าจะไม&มีความร(อน เพียงแต&มีความร(อนท่ี 0 องศาเท&านั้น จุดท่ีไม&มีความร(อนอยู&เลยก็คือท่ี -273 องศา ดังนั้นอุณหภูมิ 40 องศาจึงไม&สามารถบอกได(ว&ามี ความร(อนเปPน 2 เท&าของอุณหภูมิ 20 องศา เปPนต(นตัวเลขในระดับนี้ สามารถนํามาบวก ลบ คูณ หรือหาร กันได( ระดับท่ี 4 มาตราการวัดระดับอัตราส&วน (Ratio Scale) เปPนระดับท่ีสามารถกําหนดค&าตัวเลขให(กับสิ่งท่ีต(องการวัด มี 0 (ศูนย!แท() เช&น น้ําหนัก ความสูง อายุ เปPนต(น ระดับนี้สามารถนําตัวเลขมาบวก ลบ คูณ หาร หรือหาอัตราส&วนกันได( คือสามารถบอกได(ว&า ถนนสายหนึ่งยาว 50 กิโลเมตร ยาวเปPน 2 เท&าของถนนอีกสายหนึ่งท่ียาวเพียง 25 กิโลเมตร แต&ในโปรแกรม SPSS มี 3 ระดับ เพราะระดับ scale เปPนการรวมกันระหว&าง interval และ ratio ท&านจะเห็นได(ว&า ในความเปPนจริงของข(อมูลท่ีเราพบเห็นในชีวิตประจําวันนั้นจะแบ&งได( 4 ระดับตามคําอธิบายข(างต(น ดังนั้นหน(าท่ีของผู(วิจัยก&อนเริ่มใช(โปรแกรม SPSS จะต(องรู(ว&าข(อมูลท่ีเราจะวิเคราะห!นั้นอยู&ในมาตราการวัดระดับใด และจะเสนอผลการวิเคราะห!ข(อมูลออกมาในลักษณะใด หากไม&กําหนดให(ชัดเจนแล(วจะมีผลต&อการวิเคราะห! และแปลผลข(อมูลต&อไปจุดนี้จึงสําคัญยิ่งนัก ประเด็นท่ีสอง คือ เม่ือผู(วิจัยทําการเลือกระดับมาตรการวัดและรูปแบบการนําเสนอผลการวิเคราะห!ข(อมูลได(แล(ว ข้ันตอนต&อไปคือการเลือกใช(สถิติให(เหมาะสมกับข(อมูลท่ีเรามีอยู& เช&น ในแบบสอบถามท&าน มีข(อมูลว&ากลุ&มตัวอย&างจํานวนท้ังสิ้น 50 คน จําแนกการเรียนได( ดังนี้ เรียนอยู&ในชั้น ป.4 จํานวน 13 คน ชั้น ป.5 จํานวน 17 คน และชั้น ป.6 จํานวน 20 คน ก็ต(องถามต&อไปว&า ถ(าท&านจะนําเสนอลักษณะพ้ืนฐานของกลุ&มตัวอย&าง ก็อาจจะนําเสนอในรูปของความถ่ี และร(อยละ โดยใช( คําสั่ง Analyze – Descriptive Statistics – Frequencies ข(อมูลท่ีออกมาก็ดังเช&น

ระดับช้ัน จํานวน(คน) ร%อยละ ป.4 13 26.00 ป.5 17 34.00 ป.6 20 40.00 รวม 50 100.00

หรือถ(ามีข(อมูลน้ําหนักและส&วนสูงของกลุ&มตัวอย&างชั้น ม.3 จํานวน 10 คน ผู(วิจัยอยากรู(ค&าเฉลี่ยของน้ําหนักและส&วนสูงก็ต(องใช( คําสั่ง Analyze – Descriptive Statistics – Descriptive แต&ถ(าผู(วิจัยอยากรู(เพ่ิมเติมต&อไปว&า น้ําหนักเท&านี้ ความสูงเท&านี้ มีอย&างละก่ีคน ก็สามารถใช(คําสั่งเดิมได( คือ Analyze – Descriptive Statistics – Frequencies ได(เช&นกัน ดังนั้นโปรแกรม SPSS เปPนโปรแกรมท่ีมีประสิทธิภาพอีกโปรแกรมหนึ่งท่ีช&วยอํานวยความสะดวกให( กับนักวิจัยสายสังคมศาสตร!ได(เปPนอย&างดี (รวมถึงตัวข(าพเจ(าด(วย) เพ่ือความแน&ใจก&อนลงมือวิเคราะห!ข(อมูล ผู(วิจัยควรศึกษาจากเอกสารต&าง ๆ ให(เข(าใจถ&องแท(เสียก&อน แล(วค&อยลงมือวิเคราะห!ข(อมูล แต&เม่ือใดก็ตามท่ี ผู(วิจัยลืมคํานึงถึงระดับการวัด และการเลือกใช(สถิติท่ีเหมาะสมกับข(อมูลแล(วก็อาจจะทําให(งานวิจัยท่ีลงมือ ลงแรง ลงทรัพย!ไปจํานวนมาก สูญสิ้นคุณค&าในทันที เช&นเดิมเหมือนบทความก&อนหน(า หากมี ประเด็นใด

3

ผิดพลาดหรือคลาดเคลื่อนไปจากความเปPนจริงข(าพเจ(าขอน(อมรับผิดแต&เพียงผู(เดียว ขอเพียงแต&ให(ท&านเมลล! มาชี้แนะแลกเปลี่ยนเรียนรู(ซ่ึงกันและกัน จักขอบพระคุณยิ่ง แล(วพบกันใหม&ครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร

ณ บ(านเช&า อ.ฝาง จ.เชียงใหม& 28 สิงหาคม พ.ศ.2554

4

ระดับความยากของงานวิจัยในช้ันเรียน


www.sornorpoom.wordpress.com

สัปดาห!ท่ีผ&านมามีโอกาสได(นั่งสนทนากับนักศึกษาปริญญาเอก สาขาวิจัยและพัฒนาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ในประเด็นท่ีเก่ียวกับการวิจัยในชั้นเรียน โดยมุ&งเน(นให(เล&าถึงการทําวิจัยในชั้นเรียนตามประสบการณ!ท่ีเคยพบเห็นในวงการวิชาชีพครู ประเด็นน&าสนใจ เพราะไม&เก่ียวกับ methodology แต&เก่ียวกับประสบการณ!ก็เลยนั่งพุดคุยกันหลายมุมมอง เห็นว&าน&าจะมีประโยชน!กับพ่ีน(องเพ่ือนครูเลยขอเอามาแลกเปลี่ยนเรียนรู(กันต&อ สําหรับประสบการณ!โดยตรงด(านวิจัยในชั้นเรียน ผมจะกล&าวโดยคํานึงถึงลักษณะของกลุ&มเปoาหมาย ใช(เกณฑ!แบ&งแบบนี้ ถ(าเปPนการสุ&มจะเรียกว&า การเลือกกลุ&มตัวอย&างแบบเจาะจง (ห(ามนําไปทดสอบ t test เปPนอันขาด) ไม&มีสําหรับคําว&าการสุ&มกลุ&มตัวอย&างแบบเจาะจง ต(องระมัดระวังให(ดี เข(าเรื่องเลยแล(วกันซ่ึงผมแบ&งโดยใช(เกณฑ! คือ อายุราชการ สามารถแบ&งได( 3 กลุ&มคือ

กลุ&มท่ี 1 กลุ&มนี้ ได( แก&ข(าราชการครูบรรจุใหม& ครูท่ีเปPนพนักงานราชการ ครูอัตราจ(าง เปPนกลุ&มครูท่ียังไม&มีแรงจูงใจในการทําวิจัย 5 บท (แต&มีไฟ) เนื่องจากยังไม&มีสิทธิ์ท่ีจะยื่นขอวิทยฐานะ เพราะฉะนั้นเม่ือให(ความรู(กับครูกลุ&ม 1 แล(ว ไม&ควรดูระเบียบวิธีวิจัยมากนัก ควรเน(นวิธีหรือกระบวนการแก(ปCญหาท่ีเกิดข้ึนภายใน ชั้นเรียน ซ่ึงตรงนี้ครูกลุ&มนี้สามารถแก(ปCญหาท่ีเกิดข้ึนในชั้นเรียนได(ด(วยตนเองอยู&แล(ว แต&อาจมีวิธีการแก(ปCญหาท่ีหลากหลาย เช&น เทคนิคการสอน หรือการใช(สื่อการเรียนการสอน เปPนต(น วิธีต&าง ๆ เหล&านี้ถ(าทําให(ถูกต(องตามหลักวิชาก็จะกลายเปPนนวัตกรรมทางการศึกษาได(

ต&อไปในอนาคตผมมองว&าหน(าท่ีของผู(มีส&วนเก่ียวข(องคือ จะทําอย&างไรให(ครูกลุ&มนี้สามารถรายงานผลการแก(ปCญหาออกมาให(เห็นเปPนรูปธรรม ชัดเจนได( ภาษาวิชาการเขาเรียกกันว&า วิจัยแผ&นเดียว คือการเขียนรายงานการแก(ปCญหาในชั้นเรียนด(วยรูปแบบง&าย ๆ ว&าปCญหาท่ีครูพบคืออะไร พบเม่ือไหร& ครูใช(วิธีการแก(ปCญหาด(วยวิธีใด ผลจากการแก(ปCญหาของครูประสบผลสําเร็จมากน(อยเพียงใด และมีข(อเสนอแนะจาก ผลการแก(ปCญหาอย&างไรบ(าง อาจเพ่ิมเติมรายละเอียดได( แต&ท่ีสําคัญไม&ต(องเน(นสถิติข้ันสูง ไม&ต(องหาคุณภาพของเครื่องมือ ไม&ต(องมี t-test ไม&ต(องหาค&า p ค&า r เปPนต(น แต&เน(นตรงวิธีการแก(ปCญหามากกว&า แน&นอนว&าตลอดปqการศึกษาครูกลุ&ม 1 ต(องพบปCญหาในชั้นเรียนมากมาย ท้ังในเรื่องการไม&เข(าใจเนื้อหาของนักเรียน พฤติกรรมการเรียน ฯลฯ วิธีการแก(ปCญหาก็ย&อมมีมากมายหลายวิธีตามปCญหาท่ีเกิด ผลท่ีได(ก็ย&อมมีท้ังท่ีสําเร็จและไม&สําเร็จเช&นกัน เม่ือเขียนรายงานสะสมไปตลอดปqการศึกษา รวบรวมเปPนเล&ม ครูกลุ&ม 1 ก็ จะมีผลงานคือรายงานการแก(ปCญหาตลอด 1 ปqการศึกษา ประเด็นอยู&ท่ีว&าจะทําอย&างไรให(ครูกลุ&ม 1 เกิดแรงจูงใจท่ีจะเขียน/รวบรวมงานวิจัยแผ&นเดียวตลอดท้ังปqการศึกษา เพ่ือเสนอต&อเพ่ือนร&วมงานต&อไป แต&ก็ยังมีผู(ประเมินบางท&านบอกว&า ครูผู(สอนต(องทําวิจัย 5 บทเต็มรูปแบบ ประเด็นนี้ผมไม&เห็นด(วยเปPนอย&างยิ่ง ด(วยภาระงานสอนของครูท่ีมากอยู&แล(ว

อีกท้ัง concept ของวิจัยในชั้นเรียนมีหลักการเดียวกันคือ การแก(ปCญหาในชั้นเรียนอย&างเปPนระบบ ปCญหามีอะไร ครูเราแก(ด(วยวิธีไหน ผลท่ีเกิดตามมาเปPนอย&างไร แค&นี้ก็น&าจะพอแล(วสําหรับครูกลุ&มนี้ แต&ถ(าครูต(องทําผลงานเพ่ือเลื่อนวิทยฐานะ แน&นอนตรงนี้ต(องทําถูกต(องตามรูปแบบ ซ่ึงก็จะเชื่อมโยงไปถึงกลุ&มท่ี 2 ลองอ&านต&อไปครับ

5

กลุ&มท่ี 2 กลุ&มนี้ ได( แก&ข(าราชการครูท่ีมีสิทธิท่ีจะยื่นเพ่ือขอวิทยฐานะชํานาญการพิเศษ หรือข(าราชการครูท่ีกําลังศึกษาต&อในระดับปริญญาโท เพราะฉะนั้นผู(ให(ความรู(แก&ครูกลุ&มนี้ ต(องเน(นความรู(ท่ีเปPนระเบียบวิธีวิจัยท่ีถูกต(องตามหลักวิชา ไล&เรียงมาต้ังแต&บทท่ี 1 ถึงบทท่ี 5 สามารถถ&ายทอดองค!ความรู(ท่ีถูกต(องให(แก&ครูกลุ&มนี้ได( เพราะครูกลุ&มนี้ผมเชื่อว&าจะต้ังใจฟCงวิทยากรให(ความรู(อย&างเต็มท่ี แต&ปCญหาไม&ได(เกิดตรงท่ีตัวครูกลุ&ม 2 เท&าท่ีผมเห็นปCญหาเกิดจากหลายสาเหตุดังต&อไปนี้ 1. ผู(ให(ความรู(แก&ครูกลุ&มนี้มีความรู(ไม&ชัดเจนในสิ่งท่ีถ&ายทอด ขาดการเตรียมตัวก&อนข้ึนบรรยาย ทําให(ครูกลุ&มนี้ได(รับความรู(ท่ีไม&ถูกต(อง เม่ือนําไปใช(ในชั้นเรียนจริง ๆ จึงไม&ถูกต(องตามหลักวิชา เม่ือทําวิจัยออกมาเปPนรูปเล&มเสร็จแล(ว พบว&ามีจุดบกพร&องหลายจุด เหตุเนื่องจากครูกลุ&มนี้ ได(รับความรู( แบบผิด ๆ มา ตรงนี้เปPนปCญหาท่ีน&าห&วง ต(องแก(โดยการให(ครูกลุ&มนี้ต(องพยายามหาความรู( จะแหล&งอ่ืน ๆประกอบเพ่ือนําความรู(ท่ีได(มาวิเคราะห!ว&าสิ่งใดเปPนความรู(ท่ีถูก สิ่งใดเปPนความรู(ท่ีผิด 2. ขาดท่ีปรึกษาในกระบวนการทําวิจัยในชั้นเรียน ครูส&วนใหญ&ผมมีความเชื่อว&าต(องการพัฒนาตนเอง พยายามศึกษาหาความรู(เพ่ิมเติมเสมอแต&เม่ือเกิดปCญหาไม&รู( จะไปปรึกษาใคร? ถามเพ่ือนครูด(วยกันก็ยังไม&สามารถอธิบายให(เข(าใจได(มากกว&าเดิม ระบบ internet ก็ช(า ห(องสมุดก็อยู&ไกล เดินทางก็ลําบาก น&าเห็นใจกับครูกลุ&มนี้เปPนอย&างยิ่ง เขตพ้ืนท่ีควรจัดหาช&องทางหรือแนวทางเพ่ือช&วยเหลือครูกลุ&มนี้ เพราะผมเชื่อว&าครูกลุ&มนี้เปPนครูท่ีควรค&าแก&การพัฒนาเปPนอย&างยิ่ง ซ่ึงมีอยู&ไม&ใช&น(อยท่ีผมพบเห็นตามโรงเรียนต&าง ๆ 3. กลุ&มท่ีจ(างทํา กลุ&มนี้ผมไม&ขอแสดงความคิดเห็นใด ๆ เพราะเพ่ือนครูน&าจะรู(คําตอบอยู&แล(ว ผมมองว&าครูกลุ&มนี้มีแนวทางในการพัฒนาตนเองไม&สอดคล(องกับเจตนารมณ!ของคําว&า ชํานาญการพิเศษ เชี่ยวชาญ หรือเชี่ยวชาญพิเศษ เปPนปCญหาท่ีสําคัญต&อการพัฒนาคุณภาพการศึกษาไทยในอนาคต

กลุ&ม 3 กลุ&มนี้ ได(แก&ข(าราชการครูท่ีอยู&ในวัยใกล(เกษียณ ประสบการณ!ด(านการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนมีมาอย&างยาวนาน บางท&านมากกว&า 30 ปqก็มีให(เห็น สําหรับผมงานวิจัยในชั้นเรียนสําหรับครูกลุ&มนี้ควรจะออกมาในลักษณะของการถอดประสบการณ! ในด(านต&าง ๆ เช&น ด(านการสอน ด(านการทําสื่อการเรียนการสอน ด(านแก(ไขพฤติกรรมนักเรียน เปPนต(น ด(วยประสบการณ!ท่ีมีมาอย&างยาวนาน หากถอดประสบการณ!ออกมาได( น&าจะนําแนวคิดหรือวิธีการมาประยุกต!ใช(ในการจัดการเรียนการสอนในปCจจุบัน ดีกว&าปล&อยให(ประสบการณ!เหล&านั้นสูญสลายไปตามการเกษียณอายุราชการ เท&าท่ีอยู&ในวงการศึกษามาประมาณ 8 ปq ยังไม&เห็นงานวิจัยในลักษณะการถอดประสบการณ! ถ(าครูท&านใดเคยเห็นช&วยแจ(งมาท่ีเมลล!ผมด(วย จะได(เห็นเปPนแนวทางในการทําวิจัยต&อไป ท้ังหมดท้ังมวลก็เปPนมุมมองด(านการทําวิจัยในชั้นเรียนตามประสบการณ! ท่ีเคยพบเห็นตลอดอายุราชการ 8 ปqกว&า ได(มีโอกาสสัมผัสงานวิจัยมากมายหลายรูปแบบ ท้ังของสายผู(บริหาร สายครูผู(สอน หรือ สายศึกษานิเทศก! หรือจะเปPนสายตามสังกัดเช&น สาย สพฐ. หรือ สาย อปท. หรือจะเปPนงานวิจัยระดับ ป.ตรี ป.โท หรือ ป.เอก ก็เคยผ&านประสบการณ!มาเช&นกัน แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(าครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ บ(านเช&า อ.ฝาง จ.เชียงใหม&

5 ตุลาคม พ.ศ.2554

6

สุดโต0งกบัค0าความเช่ือมั่นแบบแอลฟา



วันอาทิตย! ท่ีผ&านมาข(าพเจ(าเข(าไปปฏิบัติหน(าท่ีพัฒนาความรู(ด(านการวัดผลและการวิจัย ท่ี คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& เฉกเช&นทุกสัปดาห! ท่ีผ&านมา เม่ือนั่งทํางานไปพักใหญ& ๆ ก็มีนักศึกษาปริญญาโท เอกการวัดและประเมินผลมานั่งสนทนากับอาจารย!ท่ีปรึกษาในประเด็นของการหาค&าความเชื่อม่ัน เพราะนักศึกษาคนนั้นอยู&ในข้ันตอนของการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ ซ่ึงเครื่องมือของนักศึกษาคนดังกล&าวเปPนแบบทดสอบเชิงสถานการณ! ไม&มีถูก ไม&มีผิด ทุกข(อมีคะแนน แต&มีคะแนนไม&เท&ากัน เช&น ตอบข(อ ก. อาจได( 3 คะแนน ตอบข(อ ง. อาจได( 1 คะแนน เปPนต(น

ด(วยเง่ือนไขของข(อมูลดังกล&าว เวลาหาค&าความเชื่อม่ันต(องใช(สูตรสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค (α Coefficients’s Cronbach) ซ่ึงจะตรงข(ามกับการหาค&าความเชื่อม่ันของแบบทดสอบท่ีมีลักษณะตอบถูกได( 1 คะแนน ตอบผิดได( 0 คะแนน ถ(าเปPนเง่ือนไขดังกล&าวเวลาจะหาค&าความเชื่อม่ันควรใช( สูตร KR-20 พ่ีน(องครู เราอย&าจําสับสนในเง่ือนไขของสถิติ ดังกล&าวนะครับมาเข(าเรื่องกันดีกว&าครับกับคําว&า สุดโต&งกับ ค&าความเชื่อม่ันแบบแอลฟา เปPนอย&างไร โปรดอ&านต&อ

ค&าความเชื่อม่ันท่ีผมจะกล&าวถึงนั้นเปPนการหาค&าความเชื่อม่ันโดยคํานวณจากสูตรสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค (α Coefficients’s Cronbach) เท&านั้น ซ่ึงหน(าตาของสูตรดังกล&าวมีลักษณะดังนี้

จากสูตรดังกล&าว ท&านจะเห็นได(ว&าเราจะทําอย&างไรได(บ(างท่ีจะให(ค&าความเชื่อม่ันมีค&าสูง ๆ (มีค&าเข(าใกล( 1 ให(ได(มากท่ีสุ ด) เพราะถ(าเครื่องมือเรามีค&าความเชื่อม่ันท่ีสูงแล(วก็แสดงได(ว&าเครื่องมือของเรามี คุณภาพ สามารถนําไปใช(จริงได( แล(วถ(าพิจารณาในวงเล็บ ท&านจะเห็นได(ว&าต(องทําให( ตัวหารมีค&าสูง ๆ ถึงจะได(ค&าความเชื่อม่ันมาก ๆ ในท่ีนี้ตัวหารก็คือค&าความแปรปรวนของแบบทดสอบท้ังฉบับ ( ) นั้นเอง ประเด็นคือ เราจะทําอย&างไรให(ค&าความแปรปรวนของแบบทดสอบท้ังฉบับมีค&าสูง ดังนั้นเราต(องไปดูต&อไปว&า การหาค&าความแปรปรวนเขามีวิธีการหากันอย&างไร เม่ือผมไปค(นคว(าตําราท่ีเก่ียวข(องกับสถิติเบ้ืองต(นแล(ว จะพบว&าความแปรปรวนก็ คือ ค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (SD) เอาไปยกกําลังสองนั้นเอง ซ่ึงความแปรปรวนอาจใช( สัญลักษณ! เปPน หรือ ก็ได( เอาละบางท&านอาจจะลืมว&าค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานมันคืออะไร ผมขอทบทวนลักษณะของค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานหน&อยนะครับว&ามันคืออะไร ค&า SD เปPนค&าท่ีบ&งบอกว&า โดยเฉลี่ยแล(วข(อมูลแต&ละตัวเบ่ียงเบนออกจากค&าเฉลี่ยมากน(อยเท&าไร เปPนการวัดการกระจายท่ีดีท่ีสุด นิยมใช(ในงานวิจัยและการทดลอง ดังนั้น ค&า SD มีค&ามาก จึงหมายถึง ข(อมูลท่ีเราเก็บรวบรวมมานั้นมีการกระจายตัวมาก เช&น เก็บข(อมูลมาจากเด็กท่ีเรียนเก&งมากๆๆ เด็กท่ีเรียนธรรมดา และเด็กท่ีเรียนไม&เก&งมากๆๆ หรือ จากนักเรียนท่ีเล&นฟุตบอลเก&งมากๆๆ

7

เล&นฟุตบอลเก&งปานกลาง และเล&นฟุตบอลไม&เปPนเลย เปPนต(น มาถึงบรรทัดนี้ท&านพอเข(าใจความหมายของคําว&า สุดโต&ง หรือยังครับ สุดโต&งก็ คือ ผู(วิจัยสามารถเก็บรวบรวมข(อมูลจากกลุ&มตัวอย&างท่ีมีความหลากหลายได( หรือไม& ยิ่งมีความหลากหลายได(เท&าไหร& ค&าความเชื่อม่ันก็จะมีค&าสูงไปตามนั้นเช&นกัน ตามหลักเหตุและผลท่ีผมอธิบายมาในเบ้ืองต(น ขอให(ครูเราพึงระลึกเสมอว&าการทําวิจัยทางการศึกษาใด ๆ ก็แล(วแต& ควรเก็บข(อมูลจากนักเรียนหรือกลุ&มตัวอย&างท่ีมีลักษณะใดลักษณะหนึ่งท่ีมีความแตกต&างกันเยอะ ๆ เพราะมันจะส&งผลไปสู&การหาค&าความเชื่อม่ันได(เช&นเดียวกัน งานของท&านก็จะเปPนงานวิจัยท่ีมีคุณภาพเช&นเดียวกัน พบกันใหม&ฉบับหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3 24 พฤศจิกายน พ.ศ.2554

8

การหาค0าเฉลี่ยจากคะแนนร%อยละ



ในรอบสัปดาห!ท่ีผ&านมา มีโอกาสได(ใช(ความรู(ด(านการวิจัยและการวัดผลอย&างเต็มท่ี เนื่องจากมีโอกาสเข(าร&วมการเปPนวิทยากร (ร&วม) ในการช&วยปรับปรุงรายงานการวิจัยให(สมบูรณ! ถูกต(อง แก&พ่ีน(องเพ่ือนครูจํานวน 94 คน กับการอ&านงาน การแก(ไขงาน การอ&านงาน แล(วก็แก(ไขงาน วนเวียนเปPนวัฏจักรเช&นนี้ ใช(เวลาท้ังสิ้น 5 วันเต็ม จนรายงานวิจัยของครูเหล&านั้นได( รับการแก(ไขอย&างถูกต(องตามกระบวนการ ตามหลักวิชา จนกระท่ังเปPนรายงานวิจัยท่ีสมบูรณ!เหมาะสมกับวิทยฐานะท่ีตนเองขอ ท่ีสําคัญไม&มีการ make ข(อมูลแต& อย&างใด เพราะอิงจากข(อมูลเดิมทุกประการ เพียงแต&เปลี่ยนวัตถุประสงค! และการนําเสนอใหม& เพ่ือให(สอดคล(องกับข(อมูลท่ีมีอยู&จริงในภาคผนวก อาจารย!ผมเรียกว&า บิดหัวข(อแล(วก็เลาะเนื้อหา ประมาณนั้น เหนื่อยแต&ก็ภาคภูมิใจครับ ท่ีความสามารถอันน(อยนิดของผมสามารถส&งครูเขาถึงวิทฐานะชํานาญการพิเศษ และเชี่ยวชาญได(อีกจํานวนหนึ่ง วันสุดท(าย อาจารย!ผมมาเจอประเด็นท่ีน&าสนใจเลยเรียกคณะวิทยากรมาฟCง เพ่ือเปPนการเพ่ิมรอยหยักในสมอง งานวิจัยเล&มดังกล&าวเปPนของครูภาษาอังกฤษวิทยฐานะ (ว&าท่ี) เชี่ยวชาญ ผมรู(ข(อมูลมาว&าอาจารย! ท&านนี้ ท&านทําวิจัยท้ัง 2 เล&มด(วยตัวเองท้ังหมด เพราะช&วงวันแรก ๆ เม่ือผมอธิบายข(อบกพร&องในรายงานวิจัยของท&านเสร็จ ไม&นานอาจารย!ท&านนี้ก็สามารถแก(ไขได( ภายในระยะเวลาท่ีรวดเร็ว ไม&สับสนเหมือนอาจารย! หลายๆท&าน ท่ีไม&ได(ทําด(วยตนเอง และท่ีสําคัญอาจารย!ท&านนี้ ท&าน active มาก ๆ ไม&มีบ&นตลอด 5 วัน ประเด็นดังกล&าวอยู&ท่ีการนําเสนอในบทท่ี 4 ดังนี้ครับ สมมติตัวเลขข้ึนมานะครับ แต&ลักษณะตารางเปPนแบบนี้ ตาราง 1 ผลการประเมินของผู(เชี่ยวชาญท่ีมีต&อแบบฝ}กทักษะภาษาอังกฤษ ด(านเนื้อหา ท่ี รายการ ระดับความคิดเห็น

มากท่ีสุด (5)

มาก (4)

ปานกลาง (3)

น%อย (2)

น%อยท่ีสุด (1)

1 xxxxxxxxxxxxxx 34.25% 36.99% 25.23% 3.53% - 2 xxxxxxxxxxxxxx 29.87% 32.68% 23.54% 13.91% - 3 xxxxxxxxxxxxxx 40.59% 45.36% 2.90% 11.15% -

เม่ือเห็นตารางแบบนี้ อาจารย!ผมบอกว&าควรนําเสนอเพ่ิมเติม โดยในแต&ละข(อควรมี ค&าเฉลี่ย (จากคะแนนเต็ม 5) ป�ดท(าย เพราะจะทําให(งานแน&นมากข้ึนดีกว&านําเสนอในภาพรวมดังเช&นตารางข(างต(น เพราะผู(อ&านไม&รู( ว&ารายการแต&ละข(อนั้น สรุปว&ามันดี หรือไม&ดี อย&างไร ความคิดแรกของผมเลยนะครับ เอามาบวกกันแล(วหารห(า ซ่ึงผิดเต็ม ๆ ครับ เพราะแต&ละระดับความคิดเห็นมีน้ําหนักของคะแนนไม&เท&ากัน วิธีคํานวณหาค&าเฉลี่ยท่ีถูกต(อง ต(องทําในลักษณะนี้ อ&านไปด(วย ทําไปด(วยนะครับ แลกเปลี่ยนเรียนรู(กัน ข้ันแรก ทบทวนสูตรหาค&าเฉลี่ยท่ีเราร่ําเรียนมา คือ ค&าเฉลี่ย เท&ากับ ∑fx/n ข้ันสอง นําสูตรไปคํานวณ จะได(ดังต&อไปนี้

9

ท่ี รายการ ระดับความคิดเห็น


มาก (4)


น%อย (2)


1 xxxxxxxxxxxxxx 34.25% 36.99% 25.23% 3.53% - การคํานวณ 34.25 x 5 36.99 x 4 25.23 x 3 3.53 x 2 0 x 1 2 xxxxxxxxxxxxxx 29.87% 32.68% 23.54% 13.91% - การคํานวณ 29.87 x 5 32.68 x 4 23.54 x 3 13.91 x 2 0 x 1 3 xxxxxxxxxxxxxx 40.59% 45.36% 2.90% 11.15% - การคํานวณ 40.59 x 5 45.36 x 4 2.90 x 3 11.15 x 2 0 x 1

ข้ันสาม กดเครื่องคิดเลขเลยครับ

ท่ี รายการ ระดับความคิดเห็น มากท่ีสุด

(5) มาก (4)


น%อย (2)


1 xxxxxxxxxxxxxx 34.25% 36.99% 25.23% 3.53% - การคํานวณ 34.25 x 5 36.99 x 4 25.23 x 3 3.53 x 2 0 x 1 ผลลัพธ! 171.25 147.96 75.69 7.06 0 2 xxxxxxxxxxxxxx 29.87% 32.68% 23.54% 13.91% - การคํานวณ 29.87 x 5 32.68 x 4 23.54 x 3 13.91 x 2 0 x 1 ผลลัพธ! 149.35 130.72 70.62 27.82 0 3 xxxxxxxxxxxxxx 40.59% 45.36% 2.90% 11.15% - การคํานวณ 40.59 x 5 45.36 x 4 2.90 x 3 11.15 x 2 0 x 1 ผลลัพธ! 202.95 181.44 8.70 22.30 0

ข้ันสี่ ผลลัพธ!ในการคํานวณแต&ละข(อจะเปPนดังนี้

ท่ี รายการ ค0าเฉล่ีย ผลลัพธA 1 xxxxxxxxxxxxxx 401.96/100 4.02 2 xxxxxxxxxxxxxx 378.51/100 3.79 3 xxxxxxxxxxxxxx 415.39/100 4.15

ปล. หารด(วย 100 ก็ เนื่องจากเราเทียบออกมาเปPนร(อย เม่ือหาค&าเฉลี่ยต(องหารด(วยร(อย ไม&ใช&หารห(าดังท่ีผมเข(าใจในเบ้ืองต(น เราต(องระวังจุดนี้ ...

10

ข้ันห(า นําผลการคํานวณไปเพ่ิมต&อท(ายตาราง แต&ท่ีสําคัญเราจะไม&รู(ค&า SD เนื่องจากเราไม&ได(คํานวณมาจากคะแนนดิบ เราจึงไม&สามารถรู(ค&า SD ได( รู(แค&ค&าเฉลี่ยเท&านั้น ลักษณะของตารางท่ีสมบูรณ! ก็จะเปPนลักษณะดังต&อไปนี้ ตาราง 1 ผลการประเมินของผู(เชี่ยวชาญท่ีมีต&อแบบฝ}กทักษะภาษาอังกฤษ ด(านเนื้อหา (ปรับใหม&) ท่ี รายการ ระดับความคิดเห็น ค0าเฉล่ีย แปลผล


มาก (4)


น%อย (2)


1 xxxxxxxxxxxxxx 34.25% 36.99% 25.23% 3.53% - 4.02 ระดับดี 2 xxxxxxxxxxxxxx 29.87% 32.68% 23.54% 13.91% - 3.79 ระดับดี 3 xxxxxxxxxxxxxx 40.59% 45.36% 2.90% 11.15% - 4.15 ระดับดี จากตาราง 1 พบว&า ผู( เชี่ยวชาญมี ผลการประเมินต&อแบบฝ}กทักษะภาษาอังกฤษ ด(านเนื้อหามีค&าอยู&ในระดับดี ทุกข(อรายการ ปล. แปลผลเปPนรายรวมไม&ได( ครับ เพราะเราไม&มีข(อมูลดิบ แปลเปPนรายข(อได(เท&านั้น เราต(องเคารพในข(อมูลท่ีมีอยู& ไม&ควร make ข(อมูลข้ึนมา จบแล(วครับ ค&อย ๆ เรียนรู(กันนะครับ อันนี้ เปPนองค!ความรู(ล&าสุดท่ีผมได( พบเจอมากับตัวเอง เลยอยากแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครู เพราะผมเชื่อในศักยภาพของครูเราครับ ท่ีจะสามารถผลิตงานวิจัยท่ีมีคุณภาพออกมาได( เพียงแต&ขอให(มีความต้ังใจทํา เพราะปCจจุบันการค(นคว(าหาความรู(ง&ายนิดเดียว หากเราเลือกใช(ให( ถูก เลือกใช(ให( เปPน ประมาณนั้น ท่ีผมเคยบอกไงครับว&า ความรู( มี 2 อย&างคือ รู( ว&ารู( และ รู(ว&าไม&รู( ปCญหาก็เช&นกันครับ มี 2 อย&างคือปCญหาท่ีแก(ได( กับปCญหาท่ีแก(ไม&ได( ท(ายนี้อากาศหนาวแล(ว รักษาสุขภาพด(วย พบกันใหม&ฉบับหน(า เพราะพบประเด็นใหม&จากการอบรมอีก 1 ประเด็น สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3

19 ธันวาคม พ.ศ.2554

11

เทคนิค 9 ข้ันตอนสําหรับการประเมินรายงานการวิจัย (ด%วยตนเอง)



ช&วง 2 – 3 สัปดาห!ท่ีผ&านมา มีพ่ีน(องครูหลายท&านโทรเข(ามาสอบถามเรื่อง การทํารายงานการวิจัยในชั้นเรียน เพ่ือใช(ประกอบการมีหรือเลื่อนวิทยฐานะ ผมก็อธิบายในบางประเด็นเท&าท่ีความรู(ของผมพอจะเอ้ือได( ก็เลยกลับมานั่งคิดว&าหากครูเราสามารถประเมินรายงานการวิจัยด(วยตนเองได( น&าจะเกิดผลดีต&อวงการศึกษาได(มากมายอย&างน(อยพ่ีน(องครูเราก็จะได(มีความรู(ติดตัวครับ อีกท้ังประสบการณ!จากการช&วยงานวิจัยของอาจารย! ท่ีคณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ทําให(เกิดทักษะในด(านนี้ข้ึนมาพอสมควร ประสบการณ!ตรงนั้นสามารถตกผลึกออกมาเปPนเทคนิคง&าย ๆ สําหรับพ่ีน(องครูเราสามารถนําไปปรับใช(ในชีวิตจริงได(ครับ เรามาเริ่มกันดีกว&าว&าเทคนิค 9 ข้ันตอนสําหรับการประเมินรายงานการวิจัยด(วยตนเองนั้น ควรประกอบด(วยอะไรบ(าง ลองอ&านดูครับ 1. ข้ันตอนแรก ก&อนทําอะไรก็แล(วแต& ขอให(ครูต้ังสติ ต้ังสมาธิก&อน เหมือนเวลาเราอ&านหนังสือ เราก็ต(องมีสมาธิ อ&านรายงานการวิจัยก็เช&นเดียวกัน ต(องมี สมาธิ ต(องมีสติเปPนสําคัญ 2. หลังจากต้ังสมาธิเสร็จนี่เลยครับ เม่ือสติมา ปCญญาก็เกิด ก็ให(ครูอ&านชื่อเรื่องงานวิจัยก&อน แล(ววิเคราะห!ออกมาให(ได(ว&า นวัตกรรมท่ีใช( คืออะไร ผลท่ีได(หลังการใช(นวัตกรรมคืออะไร และเปoาหมายได( แก&นักเรียนชั้นอะไร วิเคราะห!ให(ออกนะครับเพราะจะโยงไปสู&ข้ันตอนต&อไป 3. เม่ือวิเคราะห!เสร็จแล(ว ก็ให(ครูไปเป�ดดูวัตถุประสงค!ในบทท่ี 1 เลยครับ ส&วนอ่ืน ๆ ยังไม&ต(องไปดู ไปอ&านให(ละเอียดเลยว&ามีวัตถุประสงค!ท้ังหมดก่ีข(อ และแต&ละข(อเขาต(องการศึกษาอะไรบ(าง ท่ีสําคัญวัตถุประสงค!ทุกข(อควรข้ึนต(นด(วยคําว&า “เพ่ือ” จะดีท่ีสุดครับ 4. เม่ือเข(าใจในวัตถุประสงค!ดีแล(ว ก็ให(ครูไปเป�ดดูผลการวิจัยในบทท่ี 4 เลยครับว&า ผู(วิจัยท&านนั้นนําเสนอผลการวิจัยได(สอดคล(องกับวัตถุประสงค!จากบทท่ี 1 หรือไม& สมมติวัตถุประสงค!ในบทท่ี 1 มี 3 ข(อ ผลการวิจัยในบทท่ี 4 ก็ ต(องมี 3 ข(อเช&นกัน ท่ีสําคัญเรียงลําดับผลการวิจัยตามวัตถุประสงค!หรือไม&? เช&น วัตถุประสงค! มี 3 ข(อ ได( แก& 1 2 3 ผลการวิจัยก็ต(องออกมาตามลําดับ1 2 3 ไม&ควรออกมาในลักษณะ 1 3 2 หรือ 2 1 3 เปPนอันขาด เพราะจากประสบการณ!ของผมนั้น เม่ืออ&านตามลําดับข(อ 3 และข(อ 4 เสร็จแล(ว ก็พอจะประเมินคร&าว ๆ ได( ว&างานวิจัยฉบับดังกล&าว ควรผ&าน ควรปรับปรุง หรือควรแก(ไข เพราะจรรยาบรรณของนักวิจัยต(องเชื่อในข(อมูลท่ีมีอยู& ห(าม make เด็ดขาด 5. ข้ันตอนนี้ ผมสมมติว&าข(อ 3 และ ข(อ 4 มีความสอดคล(องกันท้ังวัตถุประสงค! และผลการวิจัย เพราะถ(าไม&สอดคล(องกันก็จบข&าวครับ แต&ถ(าสอดคล(องกันก็ต้ังสติใหม&อีกครั้งครับ ให(ครูกลับไปดูบทท่ี 1 อีกครั้ง ให(ดูในส&วนของขอบเขตการวิจัยว&าผู(วิจัยได(กําหนดขอบเขตได(ครอบคลุมไหม? มีขอบเขตด(านประชากร ด(านเนื้อหา ด(านตัวแปร และระยะเวลาหรือไม&? ถ(าขาดอะไรก็ควรเพ่ิมเติมให(ครบ โดยเฉพาะขอบเขตด(าน ตัวแปรต(องชัดเจนท้ังตัวแปรต(น และตัวแปรตาม เพราะตัวแปรจะสอดคล(องกับวัตถุประสงค!ของงานวิจัย 6. เม่ือดูขอบเขตในบทท่ี 1 เสร็จ ก็ให(ครูไปเป�ดดูในบทท่ี 3 ว&ามีหัวข(อต&าง ๆ ครบไหม? ซ่ึงหัวข(อท่ีควรมีในบทท่ี 3 ได( แก& ประชากรและกลุ&มตัวอย&าง เครื่องมือท่ีใช(ในการวิจัย การสร(างและหาคุณภาพเครื่องมือการเก็บรวบรวมข(อมูล และสถิติท่ีใช(ในการวิเคราะห!ข(อมูล สําคัญว&า ขอบเขตการวิจัยในบทท่ี 1 และ

12

หัวข(อต&าง ๆ ในบทท่ี 3 ต(องมีความสอดคล(องกันเสมอ โดยเฉพาะการสร(างและหาคุณภาพเครื่องมือ สําคัญมาก 7. เม่ือเสร็จแล(วให(ครูไปเป�ดดูในบทท่ี 5 ต&อไปว&า ผู(วิจัยท&านนั้นได( อภิปรายผลได(สอดคล(องกับวัตถุประสงค!จากบทท่ี 1 หรือไม&? เช&น วัตถุประสงค!มี 3 ข(อ ได( แก& 1 2 3 อภิปรายผลก็ควรมี 3 ข(อ และมี การเรียงลําดับการอภิปรายผลแบบ 1 2 3 ด(วยครับ ห(ามอภิปรายแบบ 1 3 2 หรือ 2 3 1 และท่ีสําคัญรูปแบบการอภิปรายผลต(องเปPนในลักษณะ “ผลการวิจัยพบว&า..........ท้ังนี้ อาจเปPนเพราะ.......... ซ่ึงสอดคล(องกับ..........” สําคัญมากนะครับ สําหรับรูปแบบการเขียนอภิปรายผล เพราะเปPนการโชว!ก๋ึนของผู(วิจัย ผมเน(นย้ําเสมอว&า หาก make ข(อมูล ท&านจะเขียนอภิปรายผลในบทท่ี 5 ไม&ออกอย&างแน&นอนครับ 8. เม่ือดูบทท่ี 5 เสร็จแล(ว เหลือบทเดียวท่ียังไม&ได(ดูก็คือ บทท่ี 2 ก็ให(ครูไปดูหัวข(อท่ีสําคัญ ๆ ว&าครอบคลุม keyword ตามวัตถุประสงค!ของงานวิจัยหรือไม&? และท่ีสําคัญท่ีสุดคือ การอ(างอิงงานวิจัยจากบทท่ี 5 ในส&วนการอภิปรายผลนั้น สิ่งท่ีใช(อ(างอิงต(องปรากฏในบทท่ี 2 ด(วย จุดนี้พ่ีน(องครู เราชอบลืมครับท้ัง ๆ ท่ีเปPนจุดสําคัญมากมาย ถ(าไม&ครอบคลุมอย&างไร ก็ต(องให(ผู(วิจัยรีบไปแก(ไขปรับปรุงโดยไวครับ 9. ข้ันตอนสุดท(ายแล(วครับ คือการประเมินส&วนอ่ืน ๆ ท่ีนอกเหนือจากงานวิจัยท้ัง 5 บท ได( แก& กิตติกรรมประกาศ บทคัดย&อ สารบัญ สารบัญตาราง บรรณานุกรม และภาคผนวก ท่ีสําคัญการตรวจสอบ คําถูก คําผิด การฉีกคํา เลขหน(า อ่ืน ๆ ตามท่ีเห็นสมควร เพ่ือให(งานวิจัยเล&มนั้นออกมาสมบูรณ!มากท่ีสุด หมดแล(วครับ 9 ข้ันตอนสําหรับการประเมินรายงานการวิจัยเบ้ืองต(นด(วยตัวเอง พ่ีน(องครูสามารถนําไปปรับใช(ได(ตามความเหมาะสม กลั่นกรองมาจากประสบการณ! ตลอด 5– 6 ปq แต&ท่ีสําคัญนะครับ ผู(ประเมินรายงานการวิจัยต(องเคารพในข(อมูลท่ีมีอยู& ห(าม make ข(อมูลเปPนอันขาด อาจารย!ผมจะใช(คําพูดว&า “บิดงานวิจัย แล(วก็เลาะเนื้อหา แล(วก็ตบให(ถูกต(อง” โดยนัยของประโยคนี้ คือ ผู(วิจัยเขาทําวิจัยมาแล(ว ผู(ประเมินงานวิจัยควรปรับทุกอย&างเพ่ือให(สอดรับกับข(อมูลท่ีมีอยู& ถ(าครูท&านใดสามารถปรับงานวิจัยให(สอดคล(องกับข(อมูลท่ีมีอยู&ได( แสดงว&าท&านบรรลุแล(วครับ พยายามฝ}กฝนหน&อยครับ รับรองบรรลุแน&นอน

ผมหวังว&าเทคนิคท้ัง 9 ข้ันตอนของผมจะช&วยปรับปรุงคุณภาพงานวิจัยของพ่ีน(องครู เราให(ดียิ่งข้ึนได( ท&านใดมีเวลาว&างก็ขอเชิญเข(าเยี่ยมชม blog ของผมได( ท่ี www.sornorpoom.wordpress.com มีบทความต&าง ๆ ท่ีกลั่นมาจากประสบการณ!มากมายหลายบทความ ขอเชิญชวนครับ แล(วพบกันใหม& ฉบับหน(า สวัสดีครับ


กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3 18 มกราคม 2555

13

เสน0หAของการแปลผลข%อมูล



ช&วงนี้ ไม&ค&อยได( ถ&ายทอดประสบการณ! ตรงเท&าไหร&เลยครับ เนื่องจากยุ&งกับการป�ดเล&มงานวิจัยฉบับล&าสุดท่ีต&อเนื่องมาจากการสร(างแบบทดสอบ Pre O net ของเขตพ้ืนท่ี เกือบเสร็จแล(วครับ ถ(าเทียบเปPนเปอร!เซ็นต!ก็ประมาณ 90 เปอร!เซ็นต!แล(วครับ เสร็จเรียบร(อยเม่ือไหร&จะประชาสัมพันธ!ให(ทราบต&อไป มาเข(าเรื่องกันดีกว&า เม่ือวันเสาร!ท่ีผ&านมาเข(าไปท่ีมหาวิทยาลัยเชียงใหม& เพ่ือไปฝ}กวิทยายุทธ! ด(านวิจัย ด(านวัดผลเพ่ิมเติม มีโอกาสได(เห็นงานระดับดุษฎีบัณฑิตเล&มหนึ่ง ทําเก่ียวกับการพัฒนารูปแบบการประเมิน ซ่ึงนักศึกษาท&านนี้ ได(สร(างแบบประเมินเสร็จเรียบร(อยแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือนําเครื่องมือไปให(ผู(เชี่ยวชาญจํานวน 10 ท&าน พิจารณาว&าเครื่องมือท่ีสร(างข้ึนมานั้นมีความเหมาะสมมากน(อยเพียงใด และนักศึกษาท&านนี้ใช(สถิติท่ีเราคุ(นเคยกันดีก็คือ IOC (Index of item objective congruence) แต&ในรายงานฉบับดังกล&าวมีการหาค&า IOC ควบคู&ไปกับค&า SD ก็เลยเกิดความสงสัยว&า เวลาหา IOC จะต(องหาSD ด(วยเหรอ? ก็เลยไปสอบถามจากผู(รู( ว&าเวลาเราหาค&าความสอดคล(องจากการพิจารณาของผู(เชี่ยวชาญโดยใช( IOC นั้น จะต(องมี SD ด(วยหรือเปล&า? คําตอบจากผู(รู(ท&านนั้นคือ มันข้ึนกับว&า IOC ท่ีเราเลือกใช(นั้น ใช(สถิติตัวใด แบ&งเปPน 2 ข(อคือ 1.ถ(าเปPน IOC ท่ีเปPนแบบ +1 0 -1 (พ่ีน(องครู เราใช(เยอะมาก) ก็ไม&ต(องมี SD แค&เอามาหาค&า IOC ก็สรุปได(เลยว&า สิ่งท่ีพิจารณานั้นมีความสอดคล(องกันมากน(อยเพียงใดถ(าเปPนด(านการวัดผลค&า IOC ท่ียอมรับได(นั้นส&วนใหญ&ควรมีค&าต้ังแต& 0.7 ข้ึนไป และผู(เชี่ยวชาญควรมีจํานวนเลขค่ี เพ่ือไว(ฟCนธง กรณีมีความเห็นสอดคล(องและไม&สอดคล(องมีจํานวนท่ีเท&ากัน ท่ีสําคัญอย&าลืมนะครับว&า IOC มีคะแนนเต็ม 1 เท&านั้น 2.ถ(าเปPน IOC ท่ีเปPนแบบ Rating Scale 5 4 3 2 1 หรื อ 4 3 2 1 (สอดคล(องมากท่ีสุดสอดคล(องมาก สอดคล(องปานกลาง สอดคล(องน(อย และสอดคล(องน(อยท่ีสุด) ถ(า IOC มีลักษณะเช&นนี้ เวลาการแปลผลก็ ต(องมีท้ังค&าเฉลี่ยและค&า SD ตี ควบคู&กันไปในทุก ๆ รายการ ซ่ึงผู(วิจัยต(องกําหนดเกณฑ!ในการคัดเลือกด(วยว&า ค&าเฉลี่ยต้ังแต&เท&าไหร&ถึงเท&าไหร& เราถึงยอมรับ และค&า SD ควรมีค&าไม&เกินเท&าไหร& เราถึงยอมรับ เปPนต(น สําคัญมากนะครับ สําหรับการกําหนดเกณฑ!การยอมรับท้ังค&าเฉลี่ยและ SD ไม&ง้ันเราจะไม&รู(ว&า ข(อไหนเราควรคัดเลือก ข(อไหนเราควรปรับปรุง อีกอย&างเม่ือเรากําหนดเกณฑ! การยอมรับแล(ว อย&าลืมอ(างอิงแหล&งท่ีมาของเกณฑ!การคัดเลือกด(วย สําคัญขนาด แต&เม่ือนั่งสนทนากับท&านผู(รู(ท&านนี้ต&อในประเด็นท่ีเก่ียวกับข(อ 2. ก็พบว&า จริงเหมือนกัน ส&วนใหญ&นักวิจัยท้ังหลายไม&ได(มองจุดนี้ จริงอย&างไร ไปดูกันดีกว&า สมมติว&าครูท&านหนึ่ง ทําแบบสอบถามความพึงพอใจแบบ 5 4 3 2 1 จํานวน 3 ข(อ เพ่ือถาม ความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อชุดการสอนท่ีครูสร(างข้ึนมาว&ามี ความพึงพอใจมากน(อยเพียงใด และได(ไปเก็บข(อมูลกับนักเรียนจํานวน 10 คน ได(ผลดังตาราง

ข%อท่ี ค0าเฉล่ีย ค0า SD การแปลผล 1 3.00 1.76 พอใจปานกลาง 2 3.10 1.28 พอใจปานกลาง 3 2.90 1.44 พอใจปานกลาง

14

เม่ือเราพิจารณาจากตารางจะพบว&า นักเรียนท้ัง 10 คน มี ความพึงพอใจต&อชุดการสอนในระดับ ปานกลางค&อนไปทางสูง (คะแนนเต็ม 5) ครูผู(สอนท&านนั้นเริ่มดีใจกับผลการประเมินความพึงพอใจท่ีได( แต&เม่ือนําผลการตอบแบบสอบถามมาแจกแจงความถ่ีให(ละเอียดกว&าตารางแรก จะได(ดังตารางนี้ครับ ท่ี ระดับความพึงพอใจ ค0าเฉล่ีย ค0า SD การแปลผล

น%อยท่ีสุด น%อย ปานกลาง มาก มากท่ีสุด 1 2 คน 4 คน - - 4 คน 3.00 1.76 พอใจปานกลาง 2 1 คน 2 คน 4 คน 2 คน 2 คน 3.10 1.28 พอใจปานกลาง 3 2 คน 2 คน 3 คน 2 คน 2 คน 2.90 1.44 พอใจปานกลาง

จากตารางจะพบว&า แบบสอบถามข(อท่ี 1 นั้น มี นักเรียนท่ีมี ความพึงพอใจต&อชุดการสอนของครู ท&านนั้นอยู&ในระดับน(อยท่ีสุดจํานวน 2 คน และมีความพึงพอใจในระดับน(อยจํานวน 4 คน รวมกันท้ัง 2 ระดับ มีจํานวนถึง 6 คน จากนักเรียนท้ังหมด 10 คน (เกินครึ่งครับ) สรุปแล(วนักเรียนท้ัง 10 คนมี ความพึงพอใจต&อชุดการสอนมากหรือน(อยกันแน& ถ(าดูแค&ค&าเฉลี่ยนักเรียนค&อนข(างพึงพอใจ เพราะได(คะแนนเฉลี่ย 3 จากคะแนนเต็ม 5 แต&เม่ือดูเปPนรายคน นักเรียนไม&ค&อยพึงพอใจเท&าไหร&นัก มีตั้ง 6 คน จาก 10 คนน&าคิดนะครับ หรือถ(าเปPนกรณีเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ท้ังก&อนเรียน และหลังเรียน ดังตัวอย&างในตารางครับ

การสอบ จํานวนนักเรียน คะแนนเต็ม ค0าเฉล่ีย ค0า SD ร%อยละการพัฒนา ก&อนเรียน 10 คน 40 12 1.825 33.33 หลังเรียน 10 คน 40 16 1.769

จากตารางนักเรียนท้ัง 10 คนใช( ชุดการสอนท่ีครูสร(างข้ึนมาแล(ว พบว&าคะแนนเฉลี่ยหลังเรียนสูงกว&า ก&อนเรียนร(อยละ 33.33 แสดงว&าชุดการสอนของครูท&านนั้นทําให(นักเรียนเรียนดีข้ึน ครูเริ่มดีใจแล(วครับว&า ชุดการสอนท่ีสร(างข้ึนมีคุณภาพจริง ๆ แต&เม่ือพิจารณาลงให(ลึกกว&านั้น เริ่มไม&แน&ใจกับคําว&าชุดการสอนทําให(นักเรียนเรียนดีข้ึน พ่ีน(องเพ่ือนครูลองพิจารณาในเรื่องของคะแนนเต็มกับคะแนนเฉลี่ยหลังเรียนดูซิครับ ไม&เฉลยครับ เพียงแต&ขอฝากเปPนประเด็นทางวิชาการ เอาไว(คิดเล&น ๆ พอครับ ท(ายนี้การพิจารณาอะไรก็ แล(วแต&จากตัวเลขทางงานวิจัย ต(องพยายามพิจารณาในหลาย ๆ มิติครับ ต(องพยายามหาเหตุ หาผลต&าง ๆ ให(ได( ว&าทําไมตัวเลขถึงออกมาแบบนี้ แล(วนําเหตุผลต&าง ๆ มาเขียนลงในส&วนการอภิปรายผล นี่แหละครับเสน&ห!ของงานวิจัย ผู(วิจัยท่ีดีต(องสามารถอภิปรายผลออกมาให(ได(ในหลาย ๆ มุมมอง ซ่ึงรูปแบบการเขียน อภิปรายโดยท่ัวไปจะมีรูปแบบดังนี้ คือ “ผลการวิจัยพบว&า.....ท้ังนี้ อาจเปPนเพราะ.....ซ่ึงสอดคล(องกับ.......” โดยเฉพาะท้ังนี้อาจเปPนเพราะ..... โชว! ก๋ึนได(เต็มท่ีครับ ผมอยากให(พ่ีน(องเพ่ือนครูเราลองฝ}กทําวิจัยในชั้นเรียนในหลาย ๆ รูปแบบ แล(วท&านจะพบว&างานวิจัยในชั้นเรียนไม&ยากอย&างท่ีคิด ช&วงนี้ อากาศมีแต&ควันไฟ ร&วมกันลดการเผาขยะมูลฝอย เพ่ืออากาศท่ีดี รักษาสุขภาพด(วย พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3

20 กุมภาพันธ! 2555

15

การหาค0าเฉลี่ยของ X และ SD



บทความนี้มาเขียนไกลหน&อยนะครับ มาเขียนถึง จ.พิษณุโลก เนื่องจากผมติดภารกิจส&วนตัว แต&ท่ีน&าแปลกใจคือหมอกควันท่ีนี่ไม&เยอะเท&าท่ีเชียงใหม& อาจเปPนเพราะพ้ืนท่ีส&วนใหญ&เปPนท่ีราบ เลยไม&ค&อยมีการ เผาป�ากันเท&าไหร& หายใจพอสะดวกหน&อย มาเข(าเรื่องกันดีกว&าครับ บทความนี้ต้ังใจเขียนมานานแล(วครับ เพราะเจอประสบการณ!ตรงบ&อยครั้งมาก ซ่ึงทุกครั้งไปส&วนใหญ&ก็จะวิเคราะห! ผิดกันท้ังนั้นครับ ผิดอย&างไร มาดู กันดีกว&าครับ โดยปกติงานวิจัยของพ่ีน(องเพ่ือนครู เรามักใช(เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข(อมูลท่ีมีความหลากหลาย เช&น แบบสอบถาม แบบประเมิน แบบสังเกต หรือแบบสัมภาษณ! เปPนต(น แต&ท่ีนิยมท่ีสุดเท&าท่ีผมเห็นคือแบบสอบถาม และถ(าระบุลงไปอีกว&าแบบสอบถามท่ีนิยมกันมาก ๆ ก็จะเปPนแบบสอบถามเปPน Rating Scale เช&น 5 4 3 2 1 หรือ 4 3 2 1 เหตุท่ีครูเรานิยมใช( เท&าท่ีผมวิเคราะห! คือ ใช(ง&าย เก็บข(อมูลได(เยอะ และ มีตัวอย&างงานวิจัยไว(ใช( เปPนแนวการทํามากมายหลายเล&มรายละเอียดตรงนี้ ผมไม&ลงไปลึกนะครับ เพราะกระบวนการสร(างเครื่องมือสําหรับเก็บข(อมูลงานวิจัย มีมากมายหลายประการ ว&าง ๆ จะมาเล&าให(ฟCง เม่ือพ่ีน(องครูเราสร(างแบบสอบถามแบบ Rating Scale เสร็จแล(วข้ันตอนต&อไปคือแจกแบบสอบถามไปให(กลุ&มตัวอย&าง ตรงนี้ก็สุดแล(วแต&กลุ&มตัวอย&างแต&ละคนจะพิจารณาว&าตรงกับตัวเองมากน(อยเพียงใด ถ(าตรงมากก็ 5 ถ(าไม&ค&อยตรงเลยก็ 1 เปPนต(น เม่ือเก็บข(อมูลครบแล(วข้ันตอนต&อไปก็ คือการวิเคราะห!ข(อมูล เพ่ือหาค&าเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานของข(อคําถามในแต&ละข(อ ผมจะขอยกตัวอย&างเพ่ือประกอบคําอธิบายดังนี้ครับ ครูสมชายสร(างแบบสอบถามความพึงพอใจแบบ Rating Scale จํานวน 10 ข(อ แบ&งเปPน 3 ด(าน คือ ด(านความสวยงามมี 3 ข(อรายการย&อย ด(านเนื้อหามี 3 ข(อรายการย&อย และด(านการนําไปใช( มี 4 ข(อรายการย&อย เพ่ือสอบถามนักเรียนว&ามีความพึงพอใจต&อแบบฝ}กการเขียนภาษาไทยมากน(อยเพียงใดโดยไปถามกับนักเรียนจํานวน 30 คน ได(ผลการวิเคราะห!ข(อมูลเปPนดังนี้

16

ตาราง 1 ผลการวิเคราะหAความพึงพอใจ

ท่ี ข%อรายการ X SD ระดับความพึงพอใจ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ด%านความสวยงาม xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

รวมเฉลี่ยด(านความสวยงาม ด%านเนื้อหา xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

รวมเฉลี่ยด(านเนื้อหา ด%านการนําไปใช% xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

รวมเฉลี่ยด(านการนําไปใช(

3.84 3.75 3.73 X1

3.79 3.81 3.80 X2

3.72 3.82 3.47 3.35 X3

.783 .866 .738 X1

.791

.862

.797 X2

.769

.783

.714

.804 X3

พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก

พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก

พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก พึงพอใจระดับมาก

รวมเฉล่ีย X4 X4 จากตารางสิ่งท่ีสําคัญของตารางนี้คือการคํานวณเพ่ือหาค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ซ่ึงปCจจุบันมีโปรแกรมคอมพิวเตอร!สําเร็จรูปช&วยคํานวณมากมายหลายโปรแกรม พ่ีน(องครูสามารถศึกษาเพ่ิมเติมได(ตาม website ท่ัวไปครับ แต&ประเด็นท่ีพ่ีน(องครูเรามักทําผิดคือในส&วนการหาค&าเฉลี่ยและ ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานรวมในแต&ละด(าน และการหาค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน รวมท้ังหมดทุกด(าน ยกตัวอย&างด(านความสวยงาม มีข(อรายการย&อยจํานวน 3 ข(อ แต&ละข(อก็มี ค&าเฉลี่ย ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน และการแปลผลเสร็จเรียบร(อยแล(ว ประสบการณ!ตรงเท&าท่ีผมเห็นพ่ีน(องเพ่ือนครูเราจะวิเคราะห! เพ่ือหาค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานรายด(าน พบว&า เม่ือจะหาค&าเฉลี่ยรวมรายด(านพ่ีน(องครู เราจะเอาค&าเฉลี่ยของแต&ละข(อมาหาค&าเฉลี่ยเลยครับ จากตัวอย&างก็ จะได( 3.84 + 3.75 + 3.73 แล(วก็เอาไปหารกับสาม เนื่องจากมี 3 ข(อ คํานวณได(เท&าไหร& ก็จะเปPนค&าเฉลี่ยของด(านความสวยงาม (X1) ส&วนการหาค&า ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานก็ทําในลักษณะเดียวกัน บวกกันแล(วก็หารด(วยสามและถ(าต(องการหาค&าเฉลี่ยและ ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานรวมทุกด(าน ก็เอาค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานท้ัง 10 ข(อ มารวมกันแล(วก็หารด(วยสิบ (X4) ประเด็นอยู&ท่ีว&าทําแบบนี้ ถูกต(องไหม? ถ(าเปPนผม ผมขอตอบเลยว&าไม&ถูกต(อง เพราะการคํานวณค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานท้ังรายข(อ รายด(าน และรายรวม ควรมีพ้ืนฐานมาจากจํานวนกลุ&มตัวอย&างท้ังหมด

17

จากตัวอย&างท่ีผมยกมานั้น พ่ีน(องครูเราก็ควรคํานวณค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานท้ังรายข(อ รายด(าน และรายรวม มาจากนักเรียนท้ัง 30 คน ไม&ใช&เอามาบวกกันแล(วก็หารสาม หรือหารสิบ ตรงนี้ต(องระมัดระวังนะครับ เพราะเม่ือเวลาครูส&งผลงานไปแล(ว กรรมการท่ีเปPนผู(รู(จริง ๆ (ย้ํา...ท่ีเปPนผู(รู(จริง ๆ) กดเครื่องคิดเลขแปPบเดียวก็รู(แล(วว&าครูใช(วิธีไหนในการคํานวณหาค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานท้ัง รายข(อ รายด(าน และรายรวม ถ(าคํานวณถูกต(องตามหลักวิชา โอกาสผ&านการประเมินก็สูง แต&ถ(าคํานวณผิด ก็ ตัวใครตัวมันแล(วกันครับ

ช&วงนี้อากาศมีแต&ควันไฟ ฝนหลวงก็ทําไม&ได( เพราะความชื้นในอากาศไม&พอ ต(องรอให(มีความชื้นมากกว&านี้ แต&สงสัยคงยากครับ เพราะภูเขาเปPนภูเขาหัวโล(น ร&วมกันลดการเผาขยะมูลฝอย แต&ไปเพ่ิมการปลูกต(นไม(ตามแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระเจ(าอยู&หัว เพ่ืออากาศท่ีดี รักษ!เรารักษ! โลก และรักษาสุขภาพด(วย พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ


บ(านพัก จ.พิษณุโลก 4 มีนาคม 2555

18

ที่มาของเกณฑAการแปลผลคะแนนเฉลี่ยจากคะแนนแบบ Rating Scale



บทความนี้เขียนท&ามกลางสายฝนโปรยปรายแบบเบาๆ ทําให(ผ&อนคลายอากาศท่ีร(อนและช&วยบรรเทาเรื่องควันไฟท่ีปกคลุมภาคเหนือของเรามาหลายสัปดาห!แล(ว ยังไงก็ช&วย ๆ กันลดการเผาขยะ เผาป�า หรือสิ่งของเหลือใช(ทางการเกษตรด(วยครับ เพ่ืออากาศท่ีบริสุทธิ์ แก&หมู&เฮาชาวเหนือทุกคนครับ มาเข(าเรื่องกันดี กว&าครับ

บทความนี้จะต&อเนื่องจากบทความท่ีแล(วท่ีเก่ียวกับการหาคะแนนเฉลี่ยและค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานท้ังรายข(อ รายด(าน และรายรวม เนื่องจากแบบสอบถามท่ีพ่ีน(องครูเราคุ(นเคยนั้นส&วนใหญ&จะเปPนแบบสอบถามท่ีมีลักษณะเปPนแบบ Rating Scale เช&น 5 4 3 2 1 หรือ 4 3 2 1 เปPนต(น ซ่ึงสิ่งท่ีจะอยู&คู&กับแบบสอบถามลักษณะนี้ ได(แก& เกณฑ!การแปลผลคะแนนเฉลี่ย ยกตัวอย&างเช&น เกณฑ!การแปลผลระดับความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อศูนย!การเรียนท่ีครูสร(างข้ึน มีเกณฑ!การแปลผลเปPนดังนี้

คะแนนเฉล่ีย เกณฑAการแปลผล 1.00 – 1.49 มีความพึงพอใจระดับน(อยท่ีสุด 1.50 – 2.49 มีความพึงพอใจระดับน(อย 2.50 – 3.49 มีความพึงพอใจระดับปานกลาง 3.50 – 4.49 มีความพึงพอใจระดับมาก 4.50 – 5.00 มีความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด

ข(อสงสัยประการหนึ่งและสงสัยมานานแล(วก็คือท่ีมาของเกณฑ!ดังตัวอย&างมีท่ีมาอย&างไร กอปรกับ ช&วงสัปดาห!ท่ีผ&านมาได(เข(าไปช&วยงานอาจารย!ผู(มีพระคุณของผมเฉกเช&นทุกสัปดาห!ท่ีผ&านมา ทําให(ข(อสงสัยของผมนั้นได(หายไปในทันที เพราะอาจารย!ผมได(อธิบายให(ผมฟCงด(วยภาษาง&าย ๆ อธิบายอย&างไร เด๋ียวผมจะ อธิบายต&อนะครับ ลองอ&านดู ทีละข(อนะครับ ท่ีสําคัญอ&านอย&างช(า ๆ เพ่ือสร(างความเข(าใจให(กับตนเอง 1.ก&อนอ่ืนต(องทําความเข(าใจก&อนว&าคะแนน Rating Scale แบบ 5 4 3 2 1 นั้นเปPนตัวเลขท่ีแทนความรู(สึกต&าง ๆ ของผู(ตอบแบบสอบถาม เช&น ความคิดเห็น ความพึงพอใจ ความชอบ หรือระดับการปฏิบัติ งาน ซ่ึงความรู(สึกท่ีผมยกตัวอย&างมานั้นภาษาวัดผลจะเรียกว&า นามบัญญัติ หรือ Norminal Scale หรือถ(าแปลเปPนภาษาชาวบ(านง&าย ๆ คือ ลักษณะตัวใคร ตัวมัน เราไม&สามารถนําความรู(สึกต&าง ๆ เหล&านั้นมาบวก ลบ คู ณ หารได( เม่ือมันไม&สามารถนํามาบวก ลบ คู ณ หารได( ก็ต(องหาตัวแทนเพ่ือให(ความรู(สึกต&าง ๆ เหล&านั้นสามรถนํามาบวก ลบ คูณ หารได( ในท่ีนี้โดยปกติท่ัวไปก็จะแทนด(วยค&าต&าง ๆ ดังต&อไปนี้

19

คะแนน ความหมาย

1 มีความพึงพอใจระดับน(อยท่ีสุด 2 มีความพึงพอใจระดับน(อย 3 มีความพึงพอใจระดับปานกลาง 4 มีความพึงพอใจระดับมาก 5 มีความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด

2. ต(องยอมรับหลักเกณฑ!ดังตารางก&อนครับ เพราะเม่ือเราแปลงความรู(สึกต&าง ๆ ท่ีอยู&ในระดับ นามบัญญัติ หรือ Norminal Scale ออกมาเปPนคะแนนได(แล(ว ซ่ึงคะแนนท่ีได(รับการแปลงนั้นภาษาวัดผลจะเรียกว&าอยู&ในระดับ อันตรภาค หรือ Interval Scale ซ่ึงเม่ือตัวเลขใด ๆ ก็ตามท่ีอยู&ในระดับอันตรภาคแล(ว สามารถนํามาบวก ลบ คู ณ หาร กันได( ถ(าเปPนตัวอย&างใกล( ๆ ตัวก็ เช&น คะแนนสอบของนักเรียนก็อยู&ในระดับการวัดอันตรภาคเช&นเดียวกัน พ่ีน(องครูเราสามารถนําคะแนนสอบมาบวก ลบ คูณ หาร กันได( 3.เม่ือเราแปลงเปPนตัวเลข 1 2 3 4 5 แล(ว เราอย&าลืมว&าตัวเลขเหล&านี้ จะไม&มีลักษณะตัวใครตัวมันแล(วครับ ตัวเลขทุกตัวจะเปPนข(อมูลท่ีมีลักษณะต&อเนื่องเช&น จาก 1 ไป 2 ก็จะมีตัวเลขเชื่อมต&อมากมาย เช&น1.1 1.2 หรือ 1.11 1.12 ข้ึนกับว&าเราจะเอาทศนิยมก่ีตําแหน&ง แต&สรุปแล(วก็คือ คะแนนทุกตัวต้ังแต& 1 2 3 4 5 มีคะแนนเชื่อมต&อถึงกันหมด ไม&แยกขาดออกจากกัน มีจุดเชื่อมต&อระหว&างตัวเลขแต&ละตัว ซ่ึงจุดท่ีเชื่อมต&อกันนั้นท่ีนิยมใช(กันและง&ายต&อการนําไปใช( ภาษาสถิติเขาจะเรียกว&า ขอบเขตจํากัดบน หรือขอบเขตจํากัดล&าง (ไม&ลงรายละเอียดนะครับ) ซ่ึงขอบเขตจํากัดบน หรือขอบเขตจํากัดล&างนั้น หาได(โดยนําคะแนนท่ีอยู&ติดกันมาบวกกัน แล(วนําไปหารด(วยสอง ยกตัวอย&างเช&นจุดเชื่อมต&อระหว&างคะแนน 1 และ 2 นั้น หาได(โดยการนํา 1 + 2 / 2 เท&ากับ 1.5 เม่ือหาทุกตัวก็จะแสดงได(ดังรูปภาพประกอบ

4.พอเห็นตารางข(างบน พอนึกออกไหมครับว&าช&วงคะแนนการแปลผลต&าง ๆ นั้นมีท่ีมาอย&างไร เฉลยเลยแล(วกันครับว&า มันก็มาจากจุดเชื่อมต&อของคะแนนแต&ละตัว ซ่ึงในท่ีนี้ก็คือขอบเขตจํากัดบน หรือขอบเขตจํากัดล&างนั้นเอง ไม&ว&าจะเปPน 1 2 3 4 หรือ 5 ทุกตัวต(องมีจุดเชื่อมต&อหมด จากรูปภาพประกอบด(านบน การกําหนดเกณฑ!การแปลผลของคะแนนเฉลี่ยก็สามารถกําหนดได( ใน 3 ลักษณะดังนี้ แบบท่ีหนึ่ง


1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5

20

หรือแบบท่ีสอง คะแนนเฉล่ีย เกณฑAการแปลผล 1.00 – 1.50 มีความพึงพอใจระดับน(อยท่ีสุด 1.51 – 2.50 มีความพึงพอใจระดับน(อย 2.51 – 3.50 มีความพึงพอใจระดับปานกลาง 3.51 – 4.50 มีความพึงพอใจระดับมาก 4.51 – 5.00 มีความพึงพอใจระดับมากท่ีสุด

หรือแบบท่ีสาม


โดยปกติงานวิจัยท่ีผมเห็นโดยท่ัว ๆ ไปจะใช(แบบท่ีหนึ่งและแบบท่ีสองเปPนส&วนใหญ& ส&วนจะเลือกแบบไหนก็ข้ึนกับผู(วิจัย แต&ประเด็นท่ีสําคัญต(องอ(างอิงถึงแหล&งท่ีมาของเกณฑ!การให(คะแนนด(วยว&าเอามาจากผู(รู(ท&านใด ส&วนวิธีทําก็ง&าย ๆ เพียงแค&ดูว&าเราคํานวณคะแนนเฉลี่ยได( เท&าไหร& แล(วก็นําไปเทียบกับเกณฑ! เช&น จากแบบท่ีหนึ่ง เราคํานวณคะแนนเฉลี่ยได( 3.87 ก็แปลผลได(ว&า นักเรียนมีความพึงพอใจระดับมาก การนําคะแนนเฉลี่ยท่ีคํานวณได(ไปเทียบกับเกณฑ!การแปลผลนั้นมีความสําคัญมากนะครับ เพราะหากเราคํานวณคะแนนเฉลี่ยถูก แต&แปลผลผิด ก็จะทําให(งานวิจัยของเรานั้นด(อยคุณค&าไปในทันที ต(องตรวจสอบหลาย ๆ รอบหน&อย ไม&ใช&ว&าคํานวณคะแนนเฉลี่ยได( 3.87 แต&ดันแปลผลได(ว&า นักเรียนมีความพึงพอใจระดับปานกลาง เพราะดูเกณฑ!แบบรีบไปหน&อย ต(องระมัดระวังให(ดี ในจุดนี้ ผมเห็นมาหลายรายแล(วครับ แต&ถ(าคํานวณผิดก็ตัวใครตัวมันแล(วกันครับ

ช&วงนี้มีฝนตกเข(ามาแทรกฤดูท่ีเริ่มร(อนแล(ว รักษาสุขภาพด(วย เพราะอากาศเปลี่ยนแปลงบ&อย ท่ีสําคัญลดการเผาป�าด(วยครับ เพ่ืออากาศท่ีสดชื่น ไร(มลพิษ พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ


14 มีนาคม 2555

21

การหาค0า E1 / E2 แบบนับหัว



บทความฉบับนี้เปPนฉบับต(อนรับวันป�ดเทอม ก็ขอให(พ่ีน(องครูเราได(พักผ&อนกันอย&างเต็มท่ี หลังจากลุยงานมาตลอดปqการศึกษา ช&วงท่ีป�ดเทอมถ(าครูมีเวลาว&างก็เอาบทความเก&า ๆ ของผมมาอ&านทบทวนเล&น ๆ ก็ได(ครับ ไม&ว&ากันอยู&แล(ว เผื่อครูจะได(เกิดประเด็นการแลกเปลี่ยนเรียนรู( ซ่ึงกันและกันครับ

มาเข(าเรื่องกันดีกว&า ช&วงสัปดาห!ท่ีผ&านมาผมมีโอกาสได(เปPนวิทยากร (ร&วม) ในการปรับปรุงงานทาง วิชาการแก&พ่ีน(องเพ่ือนครู อปท. จํานวนประมาณ 150 คน โดยลักษณะงานท้ังสี่วันคือ วันแรกจะแบ&งกลุ&มสาระท่ีรับผิดชอบอ&านก&อน ผมได(รับผิดชอบภาษาไทยและวิทยาศาสตร!ประมาณ 15 คน (วิทยากรมีหลายท&าน แบ&ง ๆ กันอ&านครับ) พ่ีน(องครู อปท.มาจากท่ัวภูมิภาคของประเทศไทยเลยครับ พอแบ&งเสร็จ ต&อไปก็จะเปPนกระบวนการอ&านงานวิจัยครับ อ&านอย&างเดียวเลยครับ ท้ัง 15 เล&ม ต(องทําเวลาหน&อย เพราะต(องแบ&งเวลา เพ่ือการแก(ไขด(วยครับ อ&านเพ่ืออะไร อ&านเพ่ือหาข(อบกพร&องของงานวิจัยท้ัง 15 เล&มครับ พอเข(าวันท่ีสองช&วงสาย ๆ ก็จะเปPนกระบวนการเรียกครูเจ(าของงานวิจัยนั้นมานั่งฟCงข(อบกพร&อง พร(อมรับฟCงคําอธิบายเปPนรายบุคคลต(องค&อย ๆ อธิบายไปทีละหน(า ทีละหน(า คนหนึ่งใช(เวลาประมาณ 30 นาที เพราะส&วนใหญ&ครูท่ีมาคือ สว. ท้ังนั้น อธิบายเร็วไม&ได( เด๋ียวจะตามไม&ทัน เหตุท่ีต(องเรียกมาเปPนรายบุคคลนั้น เพ่ือมานั่งฟCงคําอธิบายและเพ่ือต(องการให(ครูเขากลับไปแก(ไขในส&วนท่ีบกพร&องจริง ๆ ส&วนไหนไม&ผิดก็ไม&ต(องแก(ไข ซ่ึงส&วนใหญ&จะทําผิดหลักการท่ีถูกต(องของกระบวนการวิจัย ท้ังนั้นเลยครับ ผิดมาก ผิดน(อย เท&านั้นเอง เม่ือฟCงคําอธิบายจนเข(าใจดีแล(ว ก็ให(ครูกลับไปแก( ไขท่ีโต�ะ บางคนก็พิมพ!เอง บางคนก็ให(นักศึกษาช&วยพิมพ! เพราะตัวเองพิมพ!ช(า ผมจะทําแบบนี้ต้ังแต&สายวันท่ีสองไปจนถึงวันท่ีสี่ของการอบรม ครูส&วนใหญ&ต(องมาหาผมและวิทยากรท&านอ่ืน ๆ ไม&ตํ่ากว&า 5 ครั้ง ไป ๆ มา ๆ จนกระท่ังงานวิจัยถูกต(องเกิน 70 เปอร!เซ็นต! ผมและวิทยากรท&านอ่ืน ๆ ถึงจะปล&อยให(กลับบ(านได( ถามว&าครูเขาเครียดไหม บอกได(เลยครับว&าเครียดสุด ๆ เพราะมีเรื่องของเวลามาบีบบังคับ ถ(าแก(ไขช(า ก็กลัวว&างานของตนเองจะแก(ไขไม&ทันเวลา อาจจะดูโหดไปหน&อย แต&เพ่ือความถูกต(องตามหลักวิชาจําเปPนต(องทํา และในส&วนท่ีเหลืออีก 30 เปอร!เซ็นต! ให(ครูเขาไปเพ่ิมเติมด(วยตนเองท่ีโรงเรียนครับ เม่ือถึงวันท่ีสี่ของการอบรม ก็จะเปPนการนัดหมายล&วงหน(าว&าอีกสามเดือนข(างหน(า เอา 30 เปอร!เซ็นต!มาให(อ&านอีกครั้ง กระบวนการจะคล(ายๆ กันครับ แต&จะเข(มข(นกว&าครั้งนี้ หลายเท&า เพราะครูต(องเอา notebook และ printer มาด(วย ประมาณว&าพร(อมท่ีจะเข(าเล&มได( เลยในอีกสามเดือนข(างหน(าผมก็หวังว&าสุดท(ายแล(วงานวิจัยของครู ท&านนั้นก็จะสมบูรณ!เกือบครบร(อยเปอร!เซ็นต! เหตุท่ีต(องสมบูรณ! มากท่ีสุดก็ เพราะต(องส&งให(กรรมการประเมินอีกครั้ง เลยต(องเครียดกันหน&อย เท&านั้นเองครับ มารอบนี้ (ผมมาในลักษณะนี้ ประมาณ 15 รอบแล(ว) ผมเกิดองค!ความรู(ใหม&เรื่องการคํานวณหาประสิทธิภาพ E1/E2 ในลักษณะท่ีไม&เหมือนเดิม ผมไม&ลงรายละเอียดครับ แต&ถ(าหากครู ท&านใดสนใจรายละเอียดสามารถอ&านเพ่ิมเติมได( จากบทความเรื่อง การหาประสิทธิภาพของเครื่องมือด(วย E1/E2 ผมเขียนไว(เม่ือวันท่ี 8 ธันวาคมท่ีผ&านมาแล(ว ซ่ึงการคํานวณหาประสิทธิภาพ E1/E2 ด(วยวิธีท่ีปรากฏในบทความฉบับนั้น ผมจะใช(คะแนนเฉลี่ยของนักเรียนเปPนหลักในการคํานวณหาประสิทธิภาพ แต&การคํานวณหาประสิทธิภาพ E1/E2 แบบนับหัวตามชื่อเรื่องบทความนี้ เปPนวิธีการท่ีผมเพ่ิงเคยเห็น เปPนอย&างไร มีวิธีคํานวณอย&างไร ครูลอง

22

อ&านดูนะครับ หลักคิดของวิธีนี้มีหลักการท่ีสําคัญคือ ใช(เกณฑ!ของคะแนนในการตัดสินว&าจะกําหนดคะแนนเท&าใดนักเรียนถึงจะผ&านเกณฑ!การประเมิน เช&น ครูท&านหนึ่งต(องการหาประสิทธิภาพของแบบฝ}กการเขียนกับนักเรียน ป.5 จํานวน 30 คน โดยท่ีครูท&านนี้จะคํานวณหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมโดยใช( E1/E2 ซ่ึงกําหนดว&า E1 เปPนประสิทธิภาพของกระบวนการ และ E2 เปPนประสิทธิภาพของผลลัพธ! เปPนหลักการโดยท่ัวไปครับ หลังจากนั้นครูท&านนี้ได(กําหนดต&อไปว&าคะแนนในส&วนของกระบวนการนี้ มีคะแนนเต็ม 50 คะแนน และในส&วนของผลลัพธ! มีคะแนนเต็ม 30 คะแนน เม่ือใช(นวัตกรรมไปจนครบ ครูท&านนี้ก็เก็บบันทึกคะแนนไปเรื่อย ๆ จนครบท้ังในส&วนของกระบวนการและผลลัพธ! เม่ือเก็บครบแล(วต&อไปคือการวิเคราะห! เพ่ือนําไปสู&การคํานวณหาประสิทธิภาพ E1/E2 ถ(าเปPนแบบเดิมจะใช(คะแนนเฉลี่ยของนักเรียนท้ังหมด คํานวณแล(วเทียบออกมาเปPนร(อยละ แต&ถ(าเปPนแบบใหม&ครูจะกําหนดเกณฑ!ข้ึนมาก&อนว&า คะแนนเต็มของกระบวนการมี ท้ังหมด 50 คะแนนน นักเรียนต(องผ&านเกณฑ! ร(อยละ 80 ดังนั้นนักเรียนต(องได( คะแนนเกิน 40 คะแนนถึงจะผ&านเกณฑ! เม่ือกําหนดเกณฑ!ได(แล(ว ก็มานั่งนับดูว&านักเรียน ป.5 ท้ัง 30 คน มี ก่ีคนท่ีมีคะแนนต้ังแต& 40 คะแนน (ในส&วนกระบวนการเท&านั้นนะครับ อย&าสับสน) นับได(ก่ีคนแล(วก็เทียบออกมาเปPนร(อยละของนักเรียนท่ีผ&านเกณฑ! สมมติมีนักเรียนผ&านเกณฑ! ท้ังหมด 22 คน จาก 30 คน เทียบออกมาเปPนร(อยละจะได( 73.34 ซ่ึงค&าร(อยละท่ีคํานวณได(นั้นก็คือค&าประสิทธิภาพของ E1 นั้นเอง และการคํานวณหาค&าประสิทธิภาพ E2 ก็มีลักษณะการคํานวณท่ีคล(ายกัน กล&าวคือ คะแนนเต็มของผลลัพธ!มีท้ังหมด 30 คะแนน นักเรียนต(องผ&านเกณฑ!ร(อยละ 80 ดังนั้นนักเรียนต(องได(คะแนนเกิน 24 คะแนนถึงจะผ&านเกณฑ! เม่ือกําหนดเกณฑ!ได(แล(ว ก็มานั่งนับดูว&านักเรียน ป.5 ท้ัง 30 คน มีก่ีคนท่ีมีคะแนนเกิน 24 คะแนน นับได(ก่ีคนแล(วก็เทียบออกมาเปPนร(อยละของนักเรียนท่ีผ&านเกณฑ! สมมติมีนักเรียนผ&านเกณฑ!ท้ังหมด 26 คน จาก 30 คน เทียบออกมาเปPนร(อยละจะได( 86.67 ซ่ึงค&าร(อยละท่ีคํานวณได( นั้นก็คือค&าประสิทธิภาพของ E2 นั้นเอง เปPนไงบ(างครับวิธี การคํานวณหาประสิทธิภาพ E1/E2 ด(วยวิธีนี้ ผมเลยเรียกสั้น ๆ ว&า วิธีนับหัว เพราะกําหนดเกณฑ!เปPนหลักก&อน แล(วมานั่งนับว&าผ&านเกณฑ!ก่ีคน แล(วก็นํามาเทียบเปPนร(อยละ ซ่ึงผมคิดว&าเปPนวิธี การคํานวณหาประสิทธิภาพ E1/E2 ท่ีง&ายอีกวิธีหนึ่ง ครูลองทําดูนะครับ จะได(เข(าใจมากยิ่งข้ึน ถูกผิดอย&างไรตามทฤษฎีหรือไม&นั้น ผมไม&สามารถบอกได(ครับ รู(เพียงว&าเห็นมาอย&างไร เลยเขียนไปตามนั้นครับ สําหรับการมาเปPนวิทยากร (ร&วม) ในครั้งนี้ พบเห็นประเด็นท่ีหน(าสนใจมากมายหลายประเด็น มี อะไรบ(างฉบับหน(าผมจะเล&าให(ฟCงครับ โปรดติดตามฉบับหน(า รักษาสุขภาพด(วยครับ เด๋ียวจะเท่ียวสงกรานต!ไม&สนุกครับ สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ อ.เมือง จ.เชียงใหม& 28 มีนาคม พ.ศ.2555

23

ที่มาของความรู% จากการเปRนศึกษานิเทศกAครบ 1 ปU



มีสุภาษิตบทหนึ่งท่ีพ่ีน(องครูเราได(ยินมาเสมอนั้นก็ คือ “ระยะทางพิสูจน!ม(า กาลเวลาพิสูจน!คน” เม่ือผมนั่งพิจารณาถึงนัยยะของความหมายท่ีซ&อนในสุภาษิตนี้ก็คือ ทําอะไรก็แล(วแต& ต(องดูกันยาว ๆ อย&าเพ่ิงรีบฟCนธง อย&าเพ่ิงรีบท(อแท( อย&าไปกลัวอุปสรรคต&าง ๆ ค&อย ๆ เดินทางไปสู&เปoาหมายท่ีเรากําหนดไว( ซ่ึงนัยยะท่ีซ&อนไว(นี้ จะคล(าย ๆ กับตัวผมในโอกาสครบรอบ 1 ปqเต็มกับการดํารงตําแหน&งศึกษานิเทศก! ถ(าจะถามผมว&า ใหม&ไหมกับวิชาชีพนี้ ? ผมตอบได(เลยครับว&าใหม&มาก ๆ (แม(จะผ&านมา 1 ปq แล(วก็ตาม) ผมต(องมีอะไรให( เรียนรู(อีกมากมาย พยายามใช(คําว&า น้ําไม&เต็มแก(วกับตนเองเสมอ เพราะผมเชื่อว&า คนเราสามารถเรียนรู(ได( ตลอดชีวิตครับ แต& 1 ปqท่ีผ&านมาผมก็ได(ความรู(ท่ีดีและท่ีแปลกใหม&เช&นกันครับ ซ่ึงท่ีมาของความรู(ท่ีผมได(รับนั้น มาจากหลายทางเช&นกัน ผมพอจะเขียนสรุปออกมาได(หลายประเด็น มีอะไรบ(างลองอ&านดูครับ 1. การได(รับความรู(ใหม& ๆ โดยเฉพาะในเชิงวิชาการ เนื่องจากในกลุ&มศึกษานิเทศก! นั้นจะแบ&งงานใน 3 ลักษณะคือ ตามกลุ&มสาระการเรียนรู( ตามศูนย!พัฒนาคุณภาพการศึกษาตําบลต&าง ๆ และตามกลุ&มงานท้ัง 6 กลุ&มงาน เช&น งานหลักสูตร งานประกัน งานวัดและประเมินผล งานสื่อและนวัตกรรม งานนิเทศ และงาน กตปน. ซ่ึงแต&ละกลุ&มงานนั้นก็จะมีผู(รู(ประจําในแต&ละกลุ&มงาน เม่ือผมสงสัยอะไรก็แล(วแต&ผมก็จะไปสอบถามท่ีผู(รู(ท&านนั้น ๆ ไม&มีอายครับ ก็เราไม&รู(จริง ๆ เราก็เลยต(องไปถาม ผมถาม ผู(รู(ตอบ ก็เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู( ในระหว&างกลุ&มงาน ความรู(ท่ีได(ก็พอกระจ&างข้ึนครับ ผมเรียกว&า ความรู(จากการถามตอบครับ 2. การได(เป�ดมุมมองเก่ียวกับการบริหารโรงเรียน เนื่องจากวิชาชีพศึกษานิเทศก!นั้นมีหน(าท่ีหลักคือการนิเทศ การให(ความรู(เชิงวิชาการ และการให(กําลังใจแก&พ่ีน(องเพ่ือนครูในโรงเรียนต&าง ๆ เม่ือได(ไปหลาย ๆโรงเรียน ก็มีโอกาสได(พบเห็นสภาพบริบท สภาพสิ่งแวดล(อมของแต&ละโรงเรียนท้ังเรื่อง อาคารสถานท่ี การจัดการเรียนการสอน ผู(บริหาร ครู นักเรียน ชุมชนรอบ ๆ โรงเรียน เปPนต(น เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในบางประเด็น เช&นเดิมครับ เม่ือผมมองเห็นอะไรท่ีเด&น ๆ แปลก ๆ น&าสนใจ ผมก็จะเข(าไปสอบถามผู(รับผิดชอบ ผมถาม ครูตอบ เกิดการเรียนรู(ในลักษณะท่ีผมเรียกว&า ความรู(จากการมองเห็นครับ 3. การฝ}กกระบวนการ PDCA ให(กับตนเอง เนื่องจากหน(าท่ีท่ีสําคัญอีกประการหนึ่งของศึกษานิเทศก!ก็คือการอบรมให(ความรู(แก& พ่ีน(องเพ่ือนครู ซ่ึงการเปPนวิทยากรนั้น ผมเห็นหลัก ๆ เปPนได( 2 วิธี คือ เปPนวิทยากรตามโครงการท่ีเรารับผิดชอบ และเปPนวิทยากรตามคําเชิญของพ่ีน(องเพ่ือนครูครับ (อันหลังนี่ได( รับเชิญบ&อยมากครับโดยเฉพาะเรื่อง การวิจัยในชั้นเรียนและการวิเคราะห!ข(อมูลด(วยโปรแกรม SPSS ขอชมตัวเองหน&อยครับ) แต&ท้ัง 2 วิธีนั้นก็มีจุดท่ีเหมือนกัน 2 ประการคือ เปoาหมายคือเพ่ือเพ่ิมความรู(ให(กับครู และการเตรียมตัวเปPนวิทยากรในเนื้อเรื่องท่ีเราจะพูด ซ่ึงข้ันตอนท่ีผมยึดถือเปPนประจําก็คือ PDCA มีรายละเอียดคร&าว ๆ คือ ข้ันตอนการวางแผน เราต(องเตรียมเนื้อหาในสิ่งท่ีเราจะพูดให(พร(อม ตลอดถึงการเตรียมเอกสารท่ีต(องแจก สถานท่ีต&าง ๆ ต(องสมบูรณ!ท่ีสุด เขาเรียกว&าต(องทําการบ(านมาให(ดี ต&อไปคือข้ันตอนการทํา ในท่ีนี้ คือการบรรยายแก&พ่ีน(องเพ่ือนครู ผมจะใช( หลัก “1 น(อย 1 เยอะ 1 มาก” เสมอในการบรรยาย เปPนอย&างไรสําหรับหลักการนี้ 1 น(อยคือ พยายามบรรยายโดยใช(เวลาน(อย ๆ เอาแต&เนื้อ ๆ ให( ตรงประเด็น 1 เยอะคือ เม่ือเราบรรยายเสร็จแล(วพยายามให( พ่ีน(องเพ่ือนครูได(ฝ}กปฏิบัติเยอะ ๆ และ 1 มากคือ เม่ือฝ}กปฏิบัติแล(ว

24

ต(องพยายามให(พ่ีน(องเพ่ือนครูถามเรามาก ๆ เพ่ือเปPนการตรวจสอบความเข(าใจของครูท่ีมีต&อการบรรยายของเรา หลังจากนั้นจึงเปPนข้ันตอนการตรวจสอบเพ่ือหาข(อบกพร&องต&าง ๆ เพ่ือจะนําข(อบกพร&องต&าง ๆเหล&านั้นไปปรับปรุงแก(ไขในการบรรยายครั้งต&อไปครับ ความรู(ในข(อนี้ผมเรียกว&า ความรู(จากการปฏิบัติจริงครับ 4.การได(รับการยอมรับและการให(เกียรติจากเพ่ือนร&วมวิชาชีพครับ ประเด็นนี้ผมใช(หลักการ อ&อนน(อมถ&อมตนครับ พยายามไหว(ครูทุกท&านในแต&ละโรงเรียน เพราะผมยังมองตนเองเหมือนท่ีเกริ่นนําไว(แต&ต(นก็คือ ผมยังใหม&ในวิชาชีพนี้อยู& ต(องเรียนรู(สิ่งใหม& ๆ อีกมากมาย มีครูมากมายหลายท&านท่ีมีความรู(มากกว&าผม เพราะฉะนั้นการอ&อนน(อมถ&อมตนเพ่ือขอเรียนรู(จากครูเหล&านั้นเปPนสิ่งท่ีสําคัญ ความรู(ในข(อนี้ ผมเรียกว&า ความรู(จากการมีสัมมาคารวะครับ 5.ความมีอิสระทางวิชาการ ในข(อนี้ หมายรวมถึง การเข(าอบรม การดูงาน การเปPนกรรมการ เม่ือได( มีโอกาสในการเข(าร&วมหรือทําสิ่งต&าง ๆ เหล&านั้นแล(ว ผมก็จะเกิดความคิดใหม& ๆ เพ่ือนําไปพัฒนาต&อยอด ออกมาเปPนงานวิจัย เพราะงานวิจัยของศึกษานิเทศก!นั้น ในมุมมองผม ๆ ว&าน&าจะมีความหลากหลายสอดคล(องตามภารกิจหลักในแต&ละกลุ&มงาน ตัวอย&างเช&น ผมอยู&กลุ&มงานวัดผล งานวิจัยในส&วนของผมน&าจะมุ&งไปในเรื่องการสร(างเครื่องมือให(ครูได(ใช(เปPนแนวทาง หรือช&วยเหลือพ่ีน(องเพ่ือนครูในเรื่องของการวิเคราะห! ข(อมูลทางสถิติ ท่ีผ&านมา 1 ปqในส&วนนี้ก็ได(รับการยอมรับจากพ่ีน(องเพ่ือนครูเปPนอย&างดี ผมสามารถผลิตงานวิจัยได( 2 เล&ม และมีครูเข(ามาสอบถามเรื่องสถิติในระดับจํานวนท่ีน&าพึงพอใจ ความรู(ในข(อนี้ผมเรียกว&า ความรู(จากการผลิตงานวิจัย หมดแล(วครับสําหรับความรู(ท่ีผมได(รับจากการดํารงตําแหน&งศึกษานิเทศก!มาครบ 1 ปq ซ่ึงพ่ีน(องครู เราสามารถนําไปปรับใช(ให(เข(ากับแต&ละคนได(ครับ โดยเฉพาะหลักการ น้ําไม&เต็มแก(ว ก&อนจบบทความนี้ ขอมอบบทกลอนไว(เปPนคติเตือนใจนะครับ จากท&าน ว วชิรเมธี สุขสันต!วันสงกรานต!ครับ แก(วท่ีคว่ํา..กลางสายฝน..บนฟุตบาท แม(นฝนสาด..กระหน่ําไป..เท&าไหร&หนอ ก็ไม&อาจ..มีน้ําเพ่ิม..เติมเต็มพอ ฝนตกต&อ..อีกสิบปq ..ไม&มีวัน เปรียบดังคน..ไม&เป�ดใจ..ใฝ�เรียนรู( ต&อให(ครู ..สั่งสอน..คอยเสกสรรค! แม(นคลุกคลี ..กับนักปราชญ! ..ท้ังคืนวัน สุดท(ายนั้น..ก็ยังเขลา..อยู&เช&นเดิม


10 เมษายน พ.ศ.2555

25

ประชากร กลุ0มตัวอย0าง และการสุ0มกลุ0มตัวอย0างกบังานวิจัยในช้ันเรียน



วันท่ี 23 เมษายนท่ีผ&านมานั้น มีโอกาสได(ไปบรรยายเรื่อง วิจัยในชั้นเรียนแนวคิดสู&การปฏิบัติเพ่ือรองรับการประเมินวิทยฐานะ ให(กับพ่ีน(องครูโรงเรียนบ(านเวียงฝางและพ่ีน(องครูจากโรงเรียนอ่ืน ๆ ท่ีสนใจ จํานวน 75 ท&าน ผลการอบรมได(รับการตอบรับจากพ่ีน(องครูเปPนอย&างดี ผมต(องขอขอบพระคุณพ่ีน(องครู ทุกท&านท่ีให(ความไว(วางใจให(ผมไปบรรยายในครั้งนี้ ในระหว&างท่ีบรรยายนั้นมีครูได(สอบถามในประเด็นท่ีน&าสนใจเก่ียวกับ ประชากร และกลุ&มตัวอย&าง น&าสนใจโปรดอ&านด(วยสติท่ีม่ันคง ในการวิจัยทางสังคมศาสตร!นั้น (รวมถึงวิชาชีพครู เราด(วย) จะมีคําอยู& 3 คําท่ีมักใช(คู&กันเสมอนั้นก็คือ ประชากร (Population) กลุ&มตัวอย&าง (Sample) และการสุ&มกลุ&มตัวอย&าง (Sampling) ก&อนอ่ืนเรามาดูความหมายของคําท้ัง 3 คํานี้ก&อนนะครับ ประชากร (Population) หมายถึง สมาชิกทุกหน&วยของสิ่งท่ีสนใจศึกษา ซ่ึงไม&ได( หมายถึงคนเพียงอย&างเดียว อะไรก็ได( ท้ังสิ่งท่ีมีชีวิตและสิ่งท่ีไม&มีชีวิต กลุ&มตัวอย&าง (Sample) หมายถึง ส&วนหนึ่งของประชากรท่ีนํามาศึกษา ซ่ึงเปPนตัวแทนของประชากร การสุ&มกลุ&มตัวอย&าง (Sampling) หมายถึง กระบวนการได(มาซ่ึงกลุ&มตัวอย&างท่ีมีความเปPนตัวแทนท่ีดีของประชากร โดยปกติงานวิจัยท่ัว ๆ ไปจะศึกษาจากกลุ&มตัวอย&างเนื่องจากประหยัดงบประมาณ ประหยัดเวลา และก็สะดวกในทางปฏิบัติ และวิธีได(มาซ่ึงจํานวนหรือปริมาณของกลุ&มตัวอย&างนั้น โดยท่ัวไปจะเป�ดจากตารางว&า ถ(ามีประชากรเท&านี้คน จะต(องสุ&มกลุ&มตัวอย&างมาก่ีคน ถึงจะน&าเชื่อถือในทางสถิติ ถ(าประชากรมีจํานวนหลักร(อยข้ึนไป การสุ&มกลุ&มตัวอย&างเริ่มจะเห็นความแตกต&าง เช&น ถ(ามีประชากร 200 คน ท่ีระดับความเชื่อม่ัน 99% ต(องสุ&มมาจํานวน 153 คน เปPนต(น แต&ถ(ามีประชากรจํานวนน(อย ๆ จํานวนของประชากร และจํานวนของกลุ&มตัวอย&างเริ่มไม&เห็นความแตกต&างกันเท&าไหร&แล(ว เช&นประชากร 20 คน ท่ีระดับความเชื่อม่ัน 99% ต(องสุ&มมาจํานวน 19 คน หรือท่ี 30 คน ท่ีระดับความเชื่อม่ัน 99% ต(องสุ&มมาจํานวน 28 คน เปPนต(น ถ(าเปPนงานวิจัยท่ีมีประชากรจํานวนหลายร(อย หลายพัน หรือหลายหม่ืนคนก็ตาม แน&นอนท่ีต(องเป�ดตารางกําหนดขนาดกลุ&มตัวอย&าง อย&างไม&ต(องสงสัย แต&ถ(าประชากรจากย&อหน(าข(างบนเปPนจํานวนนักเรียนในห(องเรียนของพ่ีน(องครูเราละ เราควรทําการสุ&มไหม? เช&น ครูรัชภูมิต(องการทําวิจัยในชั้นเรียนกับนักเรียนชั้น ป.3 ท่ีมีจํานวนนักเรียน 30 คน (ท้ังโรงเรียนมีแค&ห(องเดียวจํานวน 30 คน) จึงไปเป�ดตารางกําหนดขนาดกลุ&มตัวอย&างท่ีระดับความเชื่อม่ัน 99% ได( จํานวนนักเรียน 28 คน จึงทําการสุ&มอย&างง&ายโดยวิธีจับฉลากเพ่ือให(ได(จํานวนนักเรียน 28 คน ข(อสงสัยของผมต&อไปคือ อ(าว...แล(วนักเรียนอีก 2 คนละ ครูรัชภูมิจะไม&เอามาพัฒนา เอามาแก(ไข หรืออย&างไรครับ? อีกแค& 2 คนเท&านั้น ทําไมไม&ทําวิจัยกับนักเรียนท้ัง 30 คนเลยครับ แต&ถ(าเปPนกรณีครูสมชาย ต(องการทําวิจัยในชั้นเรียนกับนักเรียนชั้น ป.3 เช&นกัน แต&โรงเรียนของครูสมชายมีนักเรียนชั้น ป.3 จํานวน 2 ห(อง ได( แก& ป.3/1 และ ป.3/2 กรณี เช&นนี้ ครูสมชายสามารถทําการสุ&มได( อาจจะเปPนการสุ&มอย&างง&ายโดยวิธีจับฉลากเพ่ือเลือกห(องก็ได(ครับ อาจจะได( ห(อง ป.3/1 หรือ ป.3/2 ก็ได(

26

ห(องหนึ่งเปPนการทดลองใช(แผนการสอนหรือนวัตกรรม อีกห(องหนึ่งก็เปPนการใช(แผนการสอนหรือนวัตกรรมท่ีผ&านการทดลองใช(แล(ว มาใช(ในการเรียนการสอนจริง ๆ ทําไมผมถึงยกตัวอย&างครูท้ังสองโรงเรียนครับ เพราะในชีวิตจริงของพ่ีน(องครูเรา ถ(าจะทําวิจัยใน ชั้นเรียนเพ่ือประกอบการมี / เลื่อนวิทยฐานะสักเล&มหนึ่งแล(ว นักเรียนท่ีครูเรารับผิดชอบส&วนใหญ&จะเข(าสองกรณีข(างต(นนี้ ไม&เข(ากรณีของครูรัชภูมิ ก็ต(องเข(ากรณีของครูสมชาย (ข้ึนกับจํานวนนักเรียนในแต&ละ ปqการศึกษา) เพราะท้ังสองกรณีนั้น จะใช(สถิติท่ีไม&เหมือนกัน ไม&เหมือนกันอย&างไรลองอ&านต&อครับ ถ(าเข(ากรณีของครูรัชภูมิ มีจํานวนนักเรียนน(อย เวลาทําวิจัยในชั้นเรียนไม&ควรมีการสุ&มแต&ควรศึกษากับนักเรียนท้ังหมด แต&ให(ใช(คําว&า ประชากร หรือกลุ&มเปoาหมาย เม่ือใช(คําสองคํานี้ เม่ือครูเราจะดูผลการพัฒนาหลังเรียนเทียบกับก&อนเรียน สถิติท่ีใช(จะไม&ใช( t test เปPนอันขาด ให(ใช(เพียงค&าเฉลี่ยหลังเรียนลบด(วยค&าเฉลี่ยก&อนเรียน แล(วเทียบออกมาเปPนร(อยละ เปPนอันจบข&าว นอกจากนั้นการใช(สัญลักษณ!ทางสถิติก็ แตกต&างกันด(วยระหว&างประชากร และกลุ&มตัวอย&าง แต&ถ(าเข(ากรณีครูสมชาย มีจํานวนนักเรียนมาก เวลาทําวิจัยในชั้นเรียน มีการสุ&มได( เม่ือมีการสุ&ม ก็ต(องมี คําว&า กลุ&มตัวอย&าง (เพราะเราคู&กัน) เม่ือครูเราจะดูผลการพัฒนาหลังเรียนเทียบกับก&อนเรียน สถิติท่ีใช( จะใช( t test ในการทดสอบได( เพราะเง่ือนไขของสถิติ t test ท่ีสําคัญประการหนึ่ง เปPนสถิติอ(างอิงท่ีใช(อ(างอิงจากกลุ&มตัวอย&างไปหาประชากร ดังนั้นถ(าไม&มีกลุ&มตัวอย&าง ก็ไม&สามารถใช( t test ได( ดังนั้น การเลือกใช(สถิติต(องใช(ให(เหมาะสมกับชีวิตจริงและเง่ือนไขของสถิติ ในแต&ละประเภท เพราะถ(าพ่ีน(องครูเราเลือกใช(สถิติผิดแล(ว งานวิจัยท่ีลงมือลงแรงทํามาด(วยระยะเวลาท่ียาวนาน ก็จะด(อยคุณค&าไปในทันที เคยอ&านหนังสือเจอเขาพูดว&า ชีวิตคนเราเหมือนทางตรง แต&ในระหว&างทางท่ีตรงนั้น ย&อมมีทางแยกเสมอ แยกซ(ายบ(าง แยกขวาบ(าง จุดสําคัญในชีวิตคือการเลือกทางแยก ถ(าเลือกทางแยกท่ีถูกต(องก็โชคดีไป แต&ถ(าเลือกผิดก็ตัวใครตัวมัน ทุกปCญหาย&อมมีทางออกเสมอ แต&ถ(าหาทางออกไม&ได( ก็ให(ออกทางท่ีเราเข(ามา แล(วเดินเข(าไปใหม& สุขสันต!วันสิ้นเดือนครับ


24 เมษายน พ.ศ.2555

27

ที่มาของคะแนนในช้ันเรียน



วันท่ี 9 พฤษภาคมท่ีผ&านมานั้น ศน.ประสาน ท&าข(าม ศน.นพดล โป�งอ(าย และผม ได(รับความไว(วางใจจากคณะผู(บริหาร และคณะครูจากโรงเรียนรัตนาเอ้ือวิทยา อ.ฝาง จํานวนประมาณ 80 ท&าน ให(ไปเปPนวิทยากรการบรรยายเรื่อง การสร(างเครื่องมือวัดและประเมินผล โดยแบ&งเนื้อหาสําหรับการพูดดังนี้ ศน.ประสานจะพูดในภาพรวมของการวัดผลตามหลักสูตรแกนกลางปq 51 ศน.นพดล จะพูดในเรื่องของการสร(างเครื่องมือวัดด(านความรู( (Cognitive Domain) ส&วนผมได(พูดเรื่องการสร(างเครื่องมือวัดทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) และ จิตพิสัย (Affective Domain) ผมขอขอบคุณและขอชื่นชมคณะผู(บริหาร และคณะครูจากโรงเรียนรัตนาเอ้ือวิทยาด(วยใจจริงครับ ท่ีมองเห็นความสําคัญของกระบวนการสร(างเครื่องมือวัดผล เพราะหากครูเรามีวิธีการสร(างเครื่องมือท่ีมีคุณภาพแล(ว ข้ันตอนการประเมินผล รวมถึงการตัดเกรดของนักเรียนก็จะมีคุณภาพอีกเช&นกัน อีกท้ังต้ังแต&ผมมาเปPนศึกษานิเทศก!ครบ 1 ปq สําหรับผม ๆ มองว&าเวทีนี้ เปPนเวทีแรกสําหรับการนําความรู(ในด(านการวัดและประเมินผล โดยเฉพาะความรู( ในเรื่องของกระบวนการสร(างเครื่องมือมาบรรยายให(ความรู(แก&พ่ีน(องเพ่ือนครู เพราะตามหลักการวัดผลเบ้ืองต(นนั้น การวัดผลท่ีดีนั้นต(องครอบคลุม 3 ด(าน คือ ด(านความรู( ด(านทักษะ และด(านจิตใจ และในแต&ละด(านนั้นครูเราก็ควรใช(เครื่องมือท่ีแตกต&างกัน ไม&ใช&อะไร ๆ ก็ให( นักเรียนสอบอย&างเดียว ส&วนด(านทักษะ และด(านจิตใจก็นั่งเทียนคะแนนและใช(ความคุ(นเคยกับนักเรียนเสียเปPนส&วนใหญ& วิธีการแบบนี้ไม&ค&อยถูกต(องเท&าไหร&ครับ ส&วนรายละเอียดของการต้ังชื่อบทความว&าท่ีมาของคะแนนในชั้นเรียน มี ท่ีมาเปPนอย&างไร โปรดอ&านได(ตั้งแต&บรรทัดนี้เปPนต(นไป ขอเชิญอ&านครับ จากท่ีผมเกริ่นนําในเบ้ืองต(นว&า การวัดผลท่ีดีนั้นต(องครอบคลุม 3 ด(าน หรือท่ีครูเราคุ(นเคยกับคําว&า K A P และท่ีคุ(นเคยเข(าไปอีกก็คือด(าน K หรือด(านความรู( ส&วนด(าน A หรือด(านจิตใจ และด(าน P หรือ ด(านทักษะนั้นไม&ค&อยคุ(นเคยกันเท&าไหร& ซ่ึงในแต&ละด(านนั้นก็มีระดับพฤติกรรมย&อย ๆ เพ่ือให(นักเรียนได(ค&อยๆฝ}ก จากพฤติกรรมระดับพ้ืนฐานไปจนถึงพฤติกรรมระดับสูง ขอยกตัวอย&างคร&าว ๆ ดังนี้ครับ ด(านความรู( มีระดับพฤติกรรม 6 ระดับ ได( แก& รู( -จํา , เข(าใจ, นําไปใช( , วิ เคราะห! , ประเมินค&า และสร(างสรรค! ด(านจิตใจ มี ระดับพฤติ กรรม 5 ระดับ ได( แก& การรับรู( ,การตอบสนอง , การเกิดค&านิยม , การจัดรวบรวม และการสร(างนิสัย ด(านทักษะ มีระดับพฤติกรรม 5 ระดับ ได(แก& การเลียนแบบ , การทําตามคําสั่ง , การทําเพ่ือความถูกต(อง , การทําอย&างสร(างสรรค! และทําได(เหมือนธรรมชาติ ซ่ึงในแต&ละด(านนั้นก็จะมี ครื่องมือสําหรับการวัดและประเมินผลท่ีแตกต&างกัน เช&น ด(านความรู( ส&วนใหญ&ครูเรานิยมใช(แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์กัน ท้ังท่ีเปPนแบบปรนัย และอัตนัย (นิยมปรนัยเพราะตรวจให(คะแนนง&าย แต&ไม&เหมาะกับพฤติกรรมระดับสูงท่ีเน(นการคิด ต(องระวัง) ท้ังท่ีความเปPนจริงครู เราอาจใช(การสอบถาม การสัมภาษณ! การสังเกต มาเปPนเครื่องมือสําหรับวัดผลด(านความรู(ได(อีกทางเช&นกัน

28

ด(านจิตใจ เปPนการวัดผลจากสิ่งท่ีเปPนนามธรรม เปPนความรู( สึกภายในของนักเรียนท่ีแสดงผ&านออกมาทางความคิด ความรู(สึก และการกระทํา หากเปPนกรณีนี้ครูเราจะใช(แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์วัดไม&ได( แล(วต(องใช(เครื่องมือชนิดอ่ืน เพ่ือกระตุ(นให(นักเรียนได(แสดงความรู(สึกด(านจิตใจออกมาทางการกระทํา (จะได( เห็นง&ายๆ) การวัดแบ&งได(คร&าว ๆ คือ นักเรียนได(รับการประเมินโดยผู(อ่ืน เช&น แบบสังเกตพฤติกรรมโดยครู แบบสังเกตพฤติกรรมโดยเพ่ือน หรือแบบสังเกตพฤติกรรมโดยผู(ปกครอง และการให(นักเรียนได(ประเมินด(วยตนเอง เช&น ให(ทําแบบสอบถามปลายเป�ดเพ่ือแสดงความคิดเห็นได(อย&างอิสระในประเด็นท่ีครูสนใจ แบบสอบถามท่ีเปPน Rating Scale ท่ีมีระดับการปฏิบัติท่ีเปPนลักษณะต&อเนื่อง 5 4 3 2 1 แบบทดสอบท่ีเปPนสถานการณ! ประมาณว&า หากเจอสถานการณ!ตามโจทย!ท่ีกําหนดเช&นนี้ แล(วถ(าเปPนนักเรียน ๆ จะทําหรือประพฤติตนอย&างไรให(สอดคล(องกับตัวเองมากท่ีสุด หรือแม(กระท่ังแบบสํารวจรายการว&าพฤติกรรมในลักษณะแบบนี้ นักเรียนได(ทํา หรือ ไม&เคยทํา , มี หรือ ไม&เคยมี เปPนต(น ด(านทักษะ เปPนการวัดท่ีเปPนรูปธรรมมากท่ีสุด เพราะเปPนสิ่งท่ีนักเรียนได(แสดงให(ครูเห็นจริง ๆ แต&ครูต(องต้ังคําถามกับตัวเองก&อนว&า หากจะวัดทักษะนั้น ๆ ครูจะดูท่ีกระบวนการ (Process) หรือจะดูท่ีผลลัพธ! (Product) หรือจะดูท้ัง 2 ส&วน แต&ให(ความสําคัญไม&เท&ากัน ข้ึนกับธรรมชาติของแต&ละวิชาครับ ส&วนเครื่องมือในการวัดด(านทักษะนั้น มีหลายอย&างเช&นกันกับทักษะ 2 ด(านข(างต(น เช&น การสังเกต เช&น ครูดนตรีกําหนดสถานการณ!ให(นักเรียนเป�าขลุ&ย ครูก็ สังเกตพฤติกรรมท่ีนักเรียนแสดงออกมา การจัดลําดับ เช&น ครูศิลปะให(นักเรียนวาดรูป ครูกําหนดเกณฑ!ข้ึนมาในการแบ&งนักเรียนออกเปPนกลุ&ม A B หรือ C หรือจะใช(แบบประเมินท่ีเปPน Rating Scale ท่ีมีระดับการปฏิบัติท่ีเปPนลักษณะต&อเนื่อง 5 4 3 2 1 หรือจะเปPนแบบสํารวจรายการก็ได( เช&น ทักษะนี้นักเรียนได(ทํา หรือไม&ได(ทํา ในระหว&างท่ีมีการสอบปฏิบัติ เปPนต(น แต&ข(อควรระวังของการวัดและประเมินผลท้ัง 3 ด(านนั้น ในมุมมองของผมมีดังนี้ครับ 1.ครูต(องชัดเจนว&า ต(องการวัดอะไร ตรงนี้ทางแก(ง&าย ๆ คือ ให(ดูจากมาตรฐานของหลักสูตรในแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู( ว&าหลักสูตรเขาต(องการเน(นในเรื่องความรู( เรื่องจิตใจ หรือเรื่องทักษะ รับรองว&า O net สอบอย&างไร นักเรียนเราไม&มีปCญหาครับ 2.เครื่องมือท่ีจะใช(เช&น แบบทดสอบ แบบสังเกต แบบสัมภาษณ! ฯลฯ ต(องสอดคล(องกับสิ่งท่ีจะวัดจากข(อ 1) เพราะถ(าไม&สอดคล(อง ผลการประเมินท่ีได(จะไม&มีคุณภาพ 3.เกณฑ! การประเมินผล ขนาดไหนถึงจะได( 3 คะแนน ขนาดไหนถึงจะได( 1 คะแนน หรือขนาดไหนถึงจะได( ดีมาก ขนาดไหนถึงจะได( ดี เปPนต(น ต(องขาดจากกัน และท่ีสําคัญอย&าต้ังเกณฑ! สูงจนเกินไปและนักเรียนต(องร&วมสร(าง และร&วมรู(เกณฑ!การประเมินดังกล&าวด(วย เพ่ือให(นักเรียนได(เตรียมความพร(อมก&อนเข(ารับการประเมิน นี่แหละท่ีเขาเรียกว&าการประเมินตามสภาพจริง หมดแล(วครับสําหรับรายละเอียดของบทความท่ีชื่อ ท่ีมาของคะแนนในชั้นเรียน สรุปง&าย ๆ อีกครั้งก็ คือ การสร(างเครื่องมือเพ่ือวัด K A P นั้นเอง ไม&ใช(เทคนิคหลับตานึกแต&อย&างใด ผมหวังว&าบทความบทนี้จะช&วยจุดประเด็นในเรื่องของการสร(างเครื่องมือเพ่ือวัดทักษะท้ัง 3 ด(านในตัวผู(เรียน เพราะผมเชื่อว&าเม่ือครูเราสร(างเครื่องมือท่ีมีคุณภาพแล(ว ก็จะนําผลการประเมินในแต&ละทักษะไปพัฒนาผู(เรียนต&อไป เพ่ือส&งผลให(นักเรียนเปPนมนุษย!ท่ีสมบูรณ! คือ ดี เก&ง และมีความสุข ป�ดท(ายด(วยข(อคิดของนักเขียนท่ีใช( นามปากกาว&า นิ้วกลม ดังนี้ ความสามารถของคนคิดบวกคือคนท่ีมองเห็นข(อดีได( แม(อยู& ในสถานการณ! ท่ี เลวร(ายสุดขีด ส&วนความสามารถของคนคิดลบคือคนท่ีมองเห็นปCญหาได(แม(อยู&ในสถานการณ!ปกติ สวัสดีวันเป�ดเทอมครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3 10 พฤษภาคม พ.ศ.2555

29

การกําหนดเกณฑAสําหรับการคํานวณค0า IOC


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงนี้มีแต&วัตถุดิบสําหรับการเขียนบทความเยอะแยะมากมายครับ มีแต&วัตถุดิบแต&ยังไม&มีเวลาเท&าไหร& ขอยอมรับตรง ๆ เลยว&าช&วงนี้วุ&นวายกับชีวิตมากเลยครับท้ังเรื่องงานและเรื่องส&วนตัว แต&ขณะนี้ เริ่มนิ่ง ๆ แล(วครับ ผมก็จะเอาวัตถุดิบเหล&านั้นมากลั่นกรองเขียนเปPนบทความเพ่ือให(พ่ีน(องเพ่ือนครูได(ร&วมกันแลกเปลี่ยนเรียนรู(ร&วมกันครับ มาเข(าเรื่องกันดีกว&าครับ บทความนี้ได(รับการจุดประเด็นจากการสนทนากับอาจารย!ผู(มีพระคุณของผมช&วงปลายเดือนท่ีแล(วผมมีโอกาสได(นั่งแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในเรื่องของการวิจัยและการวัดผลกับอาจารย!ผม รายละเอียดของบทความนี้จะเก่ียวกับการหาค&า IOC ครับ หรือถ(าเปPนภาษานักวิจัยจะเรียกว&า ค&าดัชนีความสอดคล(องของผู(เชี่ยวชาญ ผมจะไม&ลงรายละเอียดว&า IOC คืออะไร หน(าตาเปPนอย&างไร มีประโยชน!อย&างไรบ(าง แต&ผมขอฉีกประเด็นนิดหน&อยครับ รายละเอียดการฉีกประเด็นเปPนอย&างไร โปรดอ&านในย&อหน(าถัดไปครับ การหา IOC นั้น เราทําเพ่ือหาคุณภาพเบ้ืองต(นของเครื่องมือท่ีใช(ประกอบการวิจัย โดยให(ผู(เชี่ยวชาญในเรื่องนั้นๆมาพิจารณาว&าเครื่องมือท่ีเราสร(างข้ึนมานั้นมีความเหมาะสมมากน(อยเพียงใด เช&น ดูความสอดคล(องระหว&างข(อคําถามกับสิ่งท่ีต(องการวัด ว&าเปPนไปในทิศทางเดียวกันหรือไม&? อย&างไร? และโดยปกติก็จะใช(ผู(เชี่ยวชาญเปPนจํานวนค่ี เช&น 3 คน 5 คน 7 คน เปPนต(น ทําไมถึงต(องเปPนเลขค่ี เพ่ือให(มีผู(เชี่ยวชาญ 1 ท&านคอยฟCนธงในกรณีท่ีผู(เชี่ยวชาญท่ีเหลือมีความคิดเห็นด(วยจํานวนท่ีเท&ากัน แต&ประเด็นอยู&ท่ีว&า วิธีการกําหนดเกณฑ!การแปลผลค&า IOC ครับ เปPนอย&างไร ดูตัวอย&างประกอบครับ

ตัวอย0างท่ี 1 ครูสมชายให(ผู(เชี่ยวชาญจํานวน 3 คน พิจารณาถึงความเหมาะสมระหว&างแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์วิชาศิลปะกับจุดประสงค!การเรียนรู( และได(ออกแบบเครื่องมือในการพิจารณาของผู(เชี่ยวชาญดังนี้ ท่ี ข(อรายการ ระดับความคิดเห็น ข(อเสนอแนะ

+1 0 -1 1 xxxxxxxxxxxxxxx 2 xxxxxxxxxxxxxxx

30

และได(กําหนดเกณฑ!การคัดเลือกในบทท่ี 3 ด(วยว&า ข(อรายการท่ีผ&านการคัดเลือกนั้นต(องมีค&า IOC ต้ังแต& 0.70 ได(ผลการประเมินดังนี้

ท่ี ข(อรายการ ระดับความคิดเห็น ข(อเสนอแนะ

+1 0 -1 1 xxxxxxxxxxxxxxx / / - / - 2 xxxxxxxxxxxxxxx / / / - - - จากตารางจะพบว&าข(อท่ีผ&านเกณฑ! IOC คือข(อท่ี 2 ข(อเดียว ส&วนข(อท่ี 1 ไม&ผ&าน เพราะข(อท่ี 1 ได(ค&า IOC เท&ากับ 0.33 เท&านั้น ไม&เข(าเกณฑ!ตามเกณฑ!ในบทท่ี 3 (หมายเหตุ ท้ัง ๆ ท่ีข(อ 1 ผู(เชี่ยวชาญเห็นด(วย 2 คน)

ตัวอย0างท่ี 2 ครูสมหญิงทําวิจัยในลักษณะเดียวกันคือให(ผู(เชี่ยวชาญจํานวน 3 คน พิจารณาถึงความเหมาะสมระหว&างแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์วิชาคณิตศาสตร!กับจุดประสงค!การเรียนรู( และได(ออกแบบเครื่องมือในการพิจารณาของผู(เชี่ยวชาญดังนี้ ท่ี ข(อรายการ ระดับความคิดเห็น ข(อเสนอแนะ

+1 0 -1 1 xxxxxxxxxxxxxxx 2 xxxxxxxxxxxxxxx

และได(กําหนดเกณฑ!การคัดเลือกในบทท่ี 3 ด(วยว&า ข(อรายการท่ีผ&านการคัดเลือกนั้น ผู(เชี่ยวชาญต(อง

มีความเห็นว&า เห็นด(วย ต้ังแต& 2 คนข้ึนไป ได(ผลการประเมินดังนี้ ท่ี ข(อรายการ ระดับความคิดเห็น ข(อเสนอแนะ

+1 0 -1 1 xxxxxxxxxxxxxxx / / - / - 2 xxxxxxxxxxxxxxx / / / - - -

จากตารางจะพบว&าข(อท่ีผ&านเกณฑ! IOC คือข(อท่ี 1 และข(อท่ี 2 เพราะท้ัง 2 ข(อนั้นเข(าเกณฑ!ตามเกณฑ!ท่ีผู(วิจัยได(กําหนดไว(ในบทท่ี 3

31

ครูเห็นข(อแตกต&างระหว&างตัวอย&างท้ังสองตัวอย&างหรือยังครับ? ความคิดเห็นของผู(เชี่ยวชาญเหมือนกันทุกอย&าง แต&ต&างกันตรงเกณฑ!การคัดเลือกข(อรายการครับ กล&าวคือ ท้ังตัวอย&างท่ี 1 และตัวอย&างท่ี 2 ข(อรายการท่ี 1 ผู(เชี่ยวชาญเห็นด(วย 2 คนเหมือนกัน แต&ตัวอย&างท่ี 1 ไม&ผ&านการคัดเลือก เนื่องจากกําหนดเกณฑ!การคัดเลือกไว(ท่ีมีค&า IOC ต้ังแต& 0.70 ส&วนตัวอย&างท่ี 2 ผ&านการตัดเลือก เนื่องจากกําหนดเกณฑ!การคัดเลือกว&าผู(เชี่ยวชาญต(องมีความเห็นว&า เห็นด(วย ต้ังแต& 2 คนข้ึนไป ผมถามต&อไปว&า แล(วตัวอย&างท่ี 1 หรือท่ี 2 นั้นถูกต(องท่ีสุด? คําตอบคือไม&มีข(อไหนถูกท่ีสุดครับ มันข้ึนกับผู(วิจัยได(กําหนดเกณฑ!การคัดเลือกในบทท่ี 3 ว&าอย&างไร ผู(วิจัยจะเลือกเกณฑ!ตามตัวอย&างท่ี 1 หรือตามตัวอย&างท่ี 2 ก็ได(ครับ แต&ขออย&างเดียวคือผู(วิจัยต(องตอบคําถามให(ได(ว&า เพราะอะไรถึงเลือกใช(เกณฑ!นี้ ถ(าตอบเหตุผลได(เปPนอันจบข&าวครับ และท่ีสําคัญเม่ือกําหนดเกณฑ!ข้ึนมาแล(ว การแปลผลในบทท่ี 4 ก็ต(องตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว(ด(วยนะครับ ห(ามลืม สําคัญมาก หมดแล(วครับองค!ความรู(ใหม&ท่ีผมเรียบเรียงมาจากคําอธิบายของอาจารย!ท่ีมีพระคุณกับชีวิตผม แต&ยังมีอีกประเด็นนะครับ เก่ียวกับเครื่องมือท่ีเปPน Rating Scale แบบ 5 4 3 2 1 เปPนอย&างไรโปรดติดตามได(ในบทความฉบับหน(าครับ สุขสันต!วันป�ดเทอมครับ อ(อ...อย&าลืมรักษาสุขภาพด(วยครับ ปลายฝนต(นหนาวนี่แหละครับ คนเราจะไม&สบายกันเยอะ สวัสดีครับ


ณ กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3 19 ตุลาคม 2555

32

การลดเงื่อนไขของสถิต ิ


www.sornorpoom.wordpress.com บทความนี้จะเปPนบทความท่ีต&อเนื่องจากบทความท่ีแล(ว เนื่องจากเปPนองค!ความรู(ท่ีได(จากการสนทนากับอาจารย!ผู(มีพระคุณ ซ่ึงจากการสนทนาได(องค!ความรู( 2 ประเด็นคือ การหาค&า IOC (บทความฉบับท่ีแล(ว) ส&วนบทความนี้จะเก่ียวกับการใช(เครื่องมือประเภทมาตราส&วนประมาณค&า 5 ระดับ หรือท่ีภาษาวัดผลเรียกว&า Rating Scale เปPนอย&างไรโปรดติดตามอ&านในย&อหน(าต&อไปครับ ก&อนอ่ืนเราต(องมาปรับฐานความคิดกันก&อนว&า การวัดผลนั้นแบ&งระดับการวัดออกเปPน 4 ระดับดังนี้

1. มาตรานามบัญญัติ (Nominal Scale) ลักษณะเด&นของมาตรานี้คือ ตัวแปรจะถูกถูกจัดเปPนกลุ&ม ๆ โดยท่ีตัวแปรนี้ไม&สามารถจัดลําดับก&อนหลัง หรือบอกระยะห&างได( เช&น เพศ แบ&งได(เปPน 2 กลุ&ม คือเพศชาย และเพศหญิง หรือนักเรียนชั้น ป.1 ป.2 และ ป.3 เปPนต(น

2. มาตราจัดลําดับ (Ordinal Scale) ลักษณะของมาตรานี้ จะมีลักษณะคล(ายกับมาตรานามบัญญัติ คือสามารถจัดเปPนกลุ&ม ๆ ได( และไม&สามารถบอกระยะห&างระหว&างกลุ&มได(เช&นเดียวกับมาตรานามบัญญัติ แต&มาตราจัดลําดับสามารถจัดลําดับก&อนหลังของตัวแปรได( เช&น วุฒิการศึกษา อาจแบ&งได(เปPน 3 กลุ&ม คือ ตํ่ากว&าปริญญาตรี ปริญญาตรี และสูงกว&าปริญญาตรี และสามารถจัดลําดับก&อนหลังได(ว&าผู(ท่ีจะเรียนในระดับปริญญาตรีได(ต(องผ&านการศึกษาในระดับมัธยมมาก&อน หรือผลการประกวดนางงามท่ีผลออกมาเปPน อันดับ 1, 2, 3, … ฯลฯ

3. มาตราอันตรภาคชั้น (Interval Scale) คุณลักษณะของมาตรานี้สามารถแบ&งตัวแปรออกเปPน กลุ&ม ๆ ได( จัดลําดับก&อนหลังของตัวแปรได( อีกท้ังมีระยะห&างของช&วงการวัดท่ีเท&ากัน และท่ีสําคัญท่ีสุดของมาตรานี้คือ มาตรานี้เปPนมาตรการวัดท่ีไม&มีศูนย!แท( (Absolute Zero) นั่นหมายความว&า ศูนย!ของมาตรานี้ไม&ได(หมายความว&าไม&มี แต&เปPนศูนย!ท่ีเกิดจากการสมมติข้ึน เช&น ผลคะแนนสอบวิชาสถิติของนาย ก พบว&าได(คะแนนเท&ากับ 0 (ศูนย!) นั่นไม&ได(หมายความว&านาย ก ไม&มีความรู(ในเรื่องสถิติ เพียงแต&การสอบในครั้งนั้นวัดได(ไม&ตรงกับสิ่งท่ีนาย ก รู(

4. มาตราอัตราส&วน (Ratio Scale) มาตรานี้ เปPนมาตราท่ีมีลักษณะเหมือนกับมาตราอัตราส&วน ทุกประการ แต&สิ่งท่ีแตกต&างกันในมาตรานี้คือ มาตรานี้เปRนมาตราท่ีมี ศูนย!แท( (Absolute Zero) นั่นหมายความว&า ผลท่ีได(จากการวัดในมาตรานี้หากเท&ากับศูนย!แสดงว&าไม&มีอย&างแท(จริง เช&น ตัวแปรน้ําหนัก หรือส&วนสูง 0 (ศูนย!) ของตัวแปรท้ังสองตัวนี้ หมายถึง ไม&มีน้ําหนักและไม&มีความสูงเลย

เม่ือรู(ถึงลักษณะของการวัดแต&ละประเภทแล(ว สิ่งท่ีต(องรู(ตามมาคือ การเลือกใช(สถิติพ้ืนฐานให(เหมาะสมกับระดับการวัดแต&ละประเภท เช&น มาตรานามบัญญัติหากเราดูลักษณะของตัวแปรท่ีอยู&ในกลุ&มนี้แล(ว สถิติพ้ืนฐานท่ีเราควรใช(ก็ได(แก& ความถ่ี และ ร(อยละ เท&านั้น เราไม&สามารถหาค&าเฉลี่ยจากลักษณะ ของเพศได( แต&ถ(าอยากจะใช(สถิติให(หลากหลายประเภท ข(อมูลท่ีเก็บมาได(นั้นก็ควรจะเปPนข(อมูลท่ีอยู&ในระดับการวัดต้ังแต&ระดับอันตรภาคชั้นข้ึนไป ถึงจะถูกและเหมาะสมท่ีสุด

33

มาตราจัดลําดับก็เช&นกัน เราไม&สามารถหาค&าเฉลี่ยของวุฒิการศึกษาได(ว&า วุฒิการศึกษาระดับ ป.ตรี มีค&าเฉลี่ยเท&ากับ 2.80 (สมมติ) เปPนต(น เพราะเม่ือเราคํานวณได( 2.80 ข้ึนมา เราก็ไม&รู(ว&า 2.80 นั้นหมายถึงอะไร

แต&ในงานวิจัยทางสังคมศาสตร!นั้น (รวมท้ังวิชาชีพครูของเราด(วย) เครื่องมือท่ีนิยมใช(ในการเก็บรวบรวมข(อมูลเปPนลําดับต(น ๆ คงหนีไม&พ(น แบบสอบถาม และถ(าระบุลงไปให(ลึกอีกว&า แบบสอบถามประเภทไหนท่ีนิยมท่ีสุดในหมู&พ่ีน(องครูเรา ตอบได(เลยครับว&าประเภท Rating Scale ตัวอย&างเช&น นักเรียนชอบ การสอนแบบ 5E ไหม ถ(าชอบ นักเรียนชอบระดับใดในระดับต&าง ๆ ดังต&อไปนี้ ชอบมากท่ีสุด ชอบมาก ชอบปานกลาง ชอบน(อย และชอบน(อยท่ีสุด

คําถาม คือ แบบสอบถามประเภท Rating Scale (ดังตัวอย&าง) นั้นอยู&ในมาตรการวัดระดับใด??? คําตอบ คือ มาตราจัดลําดับ เพราะผลท่ีได(เรียงออกมาเปPนลําดับก&อนหลังได( เม่ือเง่ือนไขของแบบสอบถามประเภท Rating Scale ตกอยู&ในระดับมาตราจัดลําดับแล(ว เราจะไม&

สามารถหาค&าเฉลี่ยและค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานได( ย้ํา...ถ(าเปPนไปตามเง่ือนไขจริง ๆ ดังนั้นจึงมีการลดเง่ือนไขของมาตรการวัดแบบจัดลําดับลง เพ่ือให(สอดคล(องกับการนําไปใช(จริง คําถาม เรามีวิธีลดเง่ือนไขได(อย&างไรบ(าง??? คําตอบ คือ ทําได(โดยการหาตัวเลขมาแทนระดับของตัวแปรต&าง ๆ นั้นเอง เช&น

ชอบมากท่ีสุด แทน 5 คะแนน ชอบมาก แทน 4 คะแนน ชอบปานกลาง แทน 3 คะแนน ชอบน(อย แทน 2 คะแนน ชอบน(อยท่ีสุด แทน 1 คะแนน

เม่ือเราลดเง่ือนไขของการใช(สถิติลงแล(ว แบบสอบถามประเภท Rating Scale ท่ีตกอยู&ใน มาตราจัดลําดับก็สามารถนํามาคํานวณหาค&าเฉลี่ยและค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานได( เม่ือหาค&าเฉลี่ยและ ค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานได(แล(ว เราก็นําไปแปลผลโดยการเทียบกับเกณฑ!ท่ีจะปรากฏอยู&ในบทท่ี 3 ของงานวิจัยต&อไป หมดแล(วครับสําหรับองค!ความรู( 2 เรื่องท่ีผมเรียบเรียงมาจากคําอธิบายของอาจารย!ผู(มีพระคุณ ท(ายนี้ขอให(พ่ีน(องครูทุกท&านมีความสุขในช&วงวันเป�ดเทอมครับ อ(อ...อย&าลืมรักษาสุขภาพด(วยครับ ปลายฝนต(นหนาวนี่แหละครับ คนเราจะไม&สบายกันเยอะ พบกันใหม&บทความฉบับหน(า คืนนี้หลับฝCนดีราตรีสวัสด์ิครับ คําถาม – ท่ีหน(าผาสูงชัน มีคนเข(าแถวต&อกันจํานวน 100 คน คนท่ีเท&าไหร&ถึงจะตกหน(าผานี้ คําตอบ – คนท่ีเก(า...^^


ณ บ(านเช&า อ.ฝาง 5 พฤศจิกายน 2555

34

ความหลากหลายในการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม


www.sornorpoom.wordpress.com “เหนือสุดในสยาม ชายแดนสามแผ&นดิน ถ่ินวัฒนธรรมล(านนา ล้ําค&าพระธาตุดอยตุง” บทความนี้ ผมขอข้ึนต(นด(วยคําขวัญของจังหวัดเชียงรายครับ เหตุเนื่องจากว&า ช&วงเวลาท่ีผมกําลังนั่งเขียนบทความฉบับนี้นั้น ผมมีโอกาสได(รับการสุ&มกลุ&มตัวอย&าง (ศึกษานิเทศก!) จากสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานให(เข(าร&วมโครงการท่ีมีชื่อว&า Focus Group หลักสูตรการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาก&อนแต&งต้ังให(ดํารงตําแหน&งศึกษานิเทศก! พร(อมกับพ่ีน(องศึกษานิเทศก!ท่ัวภาคเหนืออีกประมาณ 40 คน ณ ลักษวรรณรีสอร!ท อ.เมือง จ.เชียงราย ซ่ึงใจความสําคัญของการดําเนินกิจกรรม Focus Group ครั้งนี้ก็คือ เปPนข้ันตอนหนึ่งของการประเมินหลักสูตรท่ีใช(ในการอบรมศึกษานิเทศก!ท้ัง 5 รุ&น รุ&นหนึ่งจะแบ&งการอบรมออกเปPน 3 ระยะ ว&าในแต&ละระยะนั้นมีข(อดี ข(อเสีย ข(อท่ีควรปรับปรุง และข(อท่ีควรเพ่ิมเติมอย&างไรบ(าง เปPนการถาม ตอบ และแลกเปลี่ยนประสบการณ!ระหว&างวิทยากรและพ่ีน(องศึกษานิเทศก! ซ่ึงวิทยากรจะเปPนบุคคลท่ีคอยปoอนคําถาม แล(วให(ศึกษานิเทศก!แต&ละคนช&วยกันตอบ แล(ววิทยากรจึงค&อยสรุปประเด็นในตอนท(ายทีละคําถามพร(อมท้ังสอบถามอีกครั้งว&า ทุกคําตอบท่ีศึกษานิเทศก!ตอบมานั้น วิทยากรสามารถสรุปได(ดังต&อไปนี้ ศึกษานิเทศก!ยืนยันในข(อสรุปไหม? ถ(ายืนยันก็จะข(ามไปถามในข(อคําถามต&อไป ซ่ึงรายละเอียดข้ันตอนและวิธีการของ Focus Group นั้น ผมขออนุญาตยกยอดไปในบทความฉบับหน(าครับ แต&บทความฉบับนี้ ผมได(รับวัตถุดิบการเขียนมาจากการเปPนวิทยากรร&วมในการอ&านผลงานทางวิชาการของพ่ีน(องครูท(องถ่ิน โดยมีวัตถุประสงค!ของการอ&านคือ เพ่ือเปPนการเติมเต็มและปรับปรุงให(ผลงานทางวิชาการเล&มนั้นๆมีความถูกต(องสมบูรณ!ตามหลักวิชาการให(ได(มากท่ีสุด ซ่ึงผมได(มีโอกาสเข(าร&วมในสัปดาห!ท่ีผ&านมานี่เอง ประเด็นท่ีผมจะเขียนในบทความฉบับนี้ก็คือ แนวทางการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมด(วยวิธี E1/E2

ซ่ึงตลอดเวลาท่ีผมได(รับโอกาสเข(าไปเปPนวิทยากรร&วมนั้น ผมได(รับประสบการณ!อันมีค&าในเรื่องของการได(เห็นงานวิจัยของครูจํานวนมาก ซ่ึงในจํานวนท่ีมากนั้นก็แฝงไปด(วยความหลากหลายทางความคิดและการกระทํา เช&น หลากหลายในตําแหน&งท่ียื่นขอ หลากหลายในวิทยฐานะ หลากหลายในกลุ&มสาระ หลากหลายในเรื่องของนวัตกรรมท่ีใช( และหลากหลายในเรื่องของเนื้อหาท่ีต(องการแก(ปCญหา เปPนต(น และสิ่งหนึ่งท่ีมีความหลากหลายไม&แพ(กัน นั้นก็คือวิธีการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมด(วยวิธี E1/E2 มีความหลากหลายอย&างไรขอเชิญอ&านในย&อหน(าถัดไปเลยครับ

วิธีท่ี 1 หาประสิทธิภาพท้ังหมด 4 ครั้ง แบ&งเปPน ทดลองใช( 3 ครั้ง ใช(จริง 1 ครั้ง เอาผลการทดลองใช(ท้ัง 3 ครั้งไปเขียนบทท่ี 3 และเอาผลของการใช(จริงไปเขียนบทท่ี 4 กล&าวคือ ข้ันตอนของการหาประสิทธิภาพแบบกลุ&มเล็ก (3 คน) แบบกลุ&มใหญ& (10 คน) และแบบภาคสนาม (30 คน) จะปรากฏค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ในบทท่ี 3 ในตอนของการสร(างและหาประสิทธิภาพของเครื่องมือ ส&วนการหาค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ท่ีนําไปใช(กับนักเรียนกลุ&มจริง ๆ ของเรานั้น จะไปปรากฏในบทท่ี 4 ในส&วนของการนําเสนอผลของวัตถุประสงค!ข(อท่ี 1 ได(แก& ผลการสร(างและหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม

35

วิธีท่ี 2 หาประสิทธิภาพท้ังหมด 3 ครั้ง แบ&งเปPน ทดลองใช(ท้ังหมดเลย 3 ครั้ง ใช(จริงไม&มี โดยท่ีเอาผลการทดลองใช( 2 ครั้งแรกไปเขียนบทท่ี 3 และเอาผลการทดลองใช(ครั้งท่ี 3 ไปเขียนบทท่ี 4 กล&าวคือ ข้ันตอนของการหาประสิทธิภาพแบบกลุ&มเล็ก (3 คน) และแบบกลุ&มใหญ& (10 คน) จะปรากฏค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ในบทท่ี 3 ในตอนของการสร(างและหาประสิทธิภาพของเครื่องมือ ส&วนการหาค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ท่ีได(จากการหาแบบภาคสนาม (30 คน) นั้น จะไปปรากฏในบทท่ี 4 ในส&วนของการนําเสนอผลของวัตถุประสงค!ข(อท่ี 1 ได(แก& ผลการสร(างและหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม วิธีนี้จะใช( Concept การทดลองยามาใช( เพราะเราต(องทดลองใช(ยาจนเราแน&ใจแล(วว&ายาตัวนั้นดีจริง ๆ หมอจึงสามารถเอายานั้นไปให(คนไข(กินได(

วิธีท่ี 3 หาประสิทธิภาพท้ังหมด 4 ครั้ง แบ&งเปPน ทดลองใช( 3 ครั้ง ใช(จริง 1 ครั้ง เอาผลการทดลองใช(ท้ัง 3 ครั้ง และผลของการใช(จริงอีก 1 ครั้งไปเขียนลงในบทท่ี 4 ท้ังหมดทุกข้ันตอน กล&าวคือ ข้ันตอนของการหาประสิทธิภาพแบบกลุ&มเล็ก (3 คน) แบบกลุ&มใหญ& (10 คน) แบบภาคสนาม (30 คน) และกับนักเรียนกลุ&มจริง ๆ ของเรานั้น จะปรากฏค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ในบทท่ี 4 ในส&วนของการนําเสนอผลของวัตถุประสงค! ข(อท่ี 1 ได(แก& ผลการสร(างและหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม (คล(าย ๆ กับวิธีท่ี 1 แต&เอามาเขียนรวมกันไว(ในบทท่ี 4 ท้ังหมด)

วิธีท่ี 4 หาประสิทธิภาพท้ังหมด 3 ครั้ง แบ&งเปPน ทดลองใช(ท้ังหมดเลย 3 ครั้ง ส&วนข้ันตอนการใช(จริงจะเปPนเรื่องของการหาค&าดัชนีประสิทธิผล (E.I.) โดยท่ีเอาผลการทดลองใช(ท้ัง 3 ครั้งไปเขียนบทท่ี 3 และ เอาผลการหาค&าดัชนีประสิทธิผล (E.I.) ไปเขียนบทท่ี 4 กล&าวคือ ข้ันตอนของการหาประสิทธิภาพแบบ กลุ&มเล็ก (3 คน) แบบกลุ&มใหญ& (10 คน) และแบบภาคสนาม (30 คน) จะปรากฏค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ในบทท่ี 3 ในตอนของการสร(างและหาประสิทธิภาพของเครื่องมือ ส&วนการหาค&าดัชนีประสิทธิผล (E.I.) ท่ีได(จากกลุ&มนักเรียนจริงๆนั้น จะไปปรากฏในบทท่ี 4 ซ่ึงในกรณีนี้ วัตถุประสงค!ของการวิจัยต(องเขียนว&า เพ่ือศึกษาค&าดัชนีประสิทธิผลของนวัตกรรมเพราะฉะนั้นในบทท่ี 4 ก็ต(องเขียนว&า ผลการหาค&าดัชนีประสิทธิผลของนวัตกรรม หมดแล(วครับท้ัง 4 วิธีท่ีผมเห็นมาบ&อยท่ีสุด ถามว&าวิธีไหนถูกท่ีสุด ถ(าในมุมมองของผม ผมว&าทุกวิธี ถูกหมด ข้ึนกับว&าโดนใจผู(ตรวจมากน(อยแค&ไหน เพราะอะไรผมถึงตอบเช&นนั้น เพราะข้ันตอนการสร(างและ หาประสิทธิภาพนั้น เปPนข้ันตอนของการสร(างและพัฒนานวัตกรรม (สร(างไป แก(ไขไป พัฒนาไป จนกระท่ังนวัตกรรมของเราบกพร&องน(อยท่ีสุด) กล&าวคือเม่ือเราสร(างเสร็จแล(ว เราก็ต(องนําไปพัฒนาต&อ โดยต(องเริ่มจากการทดลองใช(กับนักเรียน 3 คนก&อน ดูซิว&านักเรียนยังไม&เข(าใจนวัตกรรมของเราจุดไหนบ(าง เราจึงนํามาปรับปรุงแก(ไข เม่ือปรับปรุงแก(ไขเสร็จเราจึงนําไปทดลองใช(กับนักเรียน 10 คนต&อ เพ่ือดูอีกครั้งว&ามีจุดไหนบ(างท่ีนักเรียนยังไม&เข(าใจ เราก็นํามาปรับปรุงแก(ไขใหม& เม่ือปรับปรุงเสร็จเราก็นําไปทดลองใช(กับนักเรียนจํานวน 30 คนอีกครั้ง เพ่ือดูว&ามีจุดไหนบ(างท่ีนักเรียนยังไม&เข(าใจ เพ่ือนําไปปรับปรุงแก(ไข สุดท(ายถึงนําไปใช(จริง ๆ กับนักเรียนของเรา หมดแล(วครับสําหรับวิธีการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม ซ่ึงมีความหลากหลายเหลือเกิน ถ(าเปPนไปได(ผมอยากให(ผู(หลักผู(ใหญ&ของบ(านเมืองได(กําหนดแนวทางท่ีชัดเจนลงไปเลย ว&าควรทําอย&างไร เพ่ือความเปPนมาตรฐานของการทําผลงานทางวิชาการ มิเช&นนั้นก็จะเปPนปCญหาต&อไปว&า วิธีไหนถึงโดนใจผู(ตรวจมากท่ีสุด ท้ัง ๆ ท่ี 4 วิธีนั้นมี concept เดียวกันคือ สร(างไป แก(ไขไป พัฒนาไป จนได(นวัตกรรมท่ีมีข(อบกพร&องน(อยท่ีสุด พบกันใหม&ในบทความหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ ลักษวรรณรีสอร!ท อ.เมือง จ.เชียงราย

12 มิถุนายน 2556

36

ข%อควรระวังของงานวิจัยในบทที่ 2 และบทที่ 3


www.sornorpoom.wordpress.com สวัสดีวันป�ดเทอมครับ พ่ีน(องครูหลาย ๆ ท&านได(โอกาสเติมพลังชีวิตให(กับตนเองโดยการท&องเท่ียว ทําบุญ พักผ&อน อ&านหนังสือ กินกาแฟ ทํากับข(าว และอ่ืน ๆ อีกมากมาย บอกตรง ๆ เลยครับว&า อิจฉาจังเลย อย&างไงก็ถ&ายรูปลง fb เยอะ ๆ นะครับ ถ(าท่ีไหนงาม ๆ เด๋ียวผมจะได(จดไว( เผื่อมีโอกาสจะได(ลาพักร(อนเพ่ือ ไปเท่ียวกับเขาบ(างครับ แต&ก&อนท่ีจะป�ดเทอมผมมีโอกาสได(เดินทางไปรับใช(พ่ีน(องเพ่ือนครู 3 อําเภอในเรื่องของการทําวิจัย ในชั้นเรียน ได(แก& พ่ีน(องครูเมืองงาม อ.แม&อาย พ่ีน(องครูเชียงดาว อ.เชียงดาว และพ่ีน(องครู อปท. เม่ือผมบรรยายท้ังสามเวทีเสร็จเรียบร(อยแล(ว ทําให(ได(วัตถุดิบมาเขียนบทความฉบับนี้ รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&านครับ ในรายงานการวิจัยแบบ 5 บทนั้น ประกอบด(วย บทท่ี 1 คือ บทนํา บทท่ี 2 คือ เอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ียวข(อง บทท่ี 3 คือ วิธีดําเนินการวิจัย บทท่ี 4 คือ ผลการวิจัย และบทท่ี 5 คือ สรุป อภิปราย และข(อเสนอแนะ ตามชื่อบทความเลยครับ ผมจะขอกล&าวเพียง 2 บทเท&านั้น ผมขออนุญาตเริ่มต(นท่ีบทท่ี 2 ก&อนครับ ดังนี้ บทท่ี 2 นั้น ถ(าพิจารณาให(ดีจะประกอบด(วย 2 ส&วนท่ีสําคัญ ได(แก&

ส&วนท่ี 1 ได(แก& เนื้อหาท่ีเปPนรายละเอียดต&าง ๆ มีเพ่ือนครูถามว&า แล(วเราจะเอาเนื้อหาอะไรใส&ลงไปในบทท่ี 2 บ(าง? ถ(าจะให(ง&ายให(พิจารณาตาม keyword ในวัตถุประสงค!การวิจัย ว&ามี keyword อะไรบ(าง แล(วเราก็นํา keyword เหล&านั้นเข(าไปอยู&ในเนื้อหาภายในบทท่ี 2 หรืออีกวิธีหนึ่งให(ต้ังคําถามกับตัวเองว&า ถ(าเราจะทําวิจัยเรื่องนี้ เราต(องรู(อะไรบ(าง? (แกล(งทําตนเองให(เปPนน้ําไม&เต็มแก(ว) สิ่งท่ีเราต(องรู(นั้นก็คือเนื้อหาท่ีจะนําไปใส&ในบทท่ี 2 นั้นเอง ให(ถือคติว&า ไม&รู(ย&อมไม&ผิดครับ และสิ่งท่ีสําคัญในส&วนท่ี 1 นั้นก็คือ การอ(างอิงในบรรณานุกรม ต(องสอดคล(องกัน บทท่ี 2 เอาหนังสือเล&มไหนมาบ(าง ในส&วนบรรณานุกรมก็ต(องอ(างอิง ชื่อหนังสือเล&มนั้นด(วย

ส&วนท่ี 2 ได(แก& งานวิจัยท่ีเก่ียวข(อง ส&วนนี้เปPนส&วนท่ีเราต(องไปอ&านงานวิจัยของคนอ่ืนท่ีมีลักษณะงานวิจัยคล(าย ๆ กับของเรา (ย้ําครับว&าไปอ&าน ไม&ใช&ไปลอก) เพ่ือจะได(รู(ว&าเขามีข้ันตอนการทําวิจัยอย&างไรบ(าง แล(วเราก็นําสิ่งท่ีเราอ&านมาท้ังหมดมานั่งสังเคราะห! มาปรับเพ่ือให(เข(ากับบริบทงานวิจัยของเรา

แต&ประเด็นท่ีผิดบ&อยมันมีอยู&ว&า งานวิจัยท่ีเก่ียวข(องนั้น เขามีเปoาหมายเพ่ือให(เราไปอ&านงานวิจัยคนอ่ืน (อ&านท้ังเล&ม) แล(วก็นํามาเขียนแบบสรุปในสไตล!ของเรา ว&างานวิจัยเล&มนั้นเขาทําอะไร อย&างไร และได(ผลเปPนอย&างไรบ(าง? (เอาแบบสรุปๆ) หลังจากนั้นเราก็พิมพ!เข(าไปในส&วนของงานวิจัยท่ีเก่ียวข(องแต0มีงานวิจัยหลาย ๆ เล&มท่ีผมพบเห็น ผมพบว&า ผู(วิจัยไม&อ&านท้ังหมดครับ แต&อ&านเฉพาะแค&บทคัดย&อ แล(วก็นําบทคัดย&อนั้นไปพิมพ!ใส&เข(าไปในส&วนงานวิจัยท่ีเก่ียวข(องแทน ผมมองว&า ไม&ถูกต(อง เพราะสาเหตุก็ตามเปoาหมายท่ีผมอธิบายก&อนหน(านี้ครับ เขาต(องการให(ผู(วิจัยรู(รายละเอียดถึงข้ันตอนการทําวิจัยครับ ถ(าผู(วิจัยอ&านแค&บทคัดย&อ ผมเกรงว&า จะไม&รู(ละเอียด เม่ือไม&รู(ละเอียด อาจจะออกแบบข้ันตอนการทําวิจัยของตนเองผิดพลาดได(ครับ

ข(อควรระวังในบทท่ี 2 ก็ผ&านไป ง้ันเราไปต&อบทท่ี 3 ตามชื่อบทความกันเลยครับ

37

บทท่ี 3 ได(แก& วิธีดําเนินการวิจัย ปกติจะประกอบไปด(วยหัวข(อหลัก ๆ ได(แก& ประชากรและ กลุ&มตัวอย&าง เครื่องมือท่ีใช(ในการวิจัย การสร(างและหาคุณภาพของเครื่องมือ รูปแบบการวิจัย การเก็บรวบรวมข(อมูล การวิเคราะห!ข(อมูลและสถิติท่ีใช( และเกณฑ!การแปลผลต&าง ๆ จุดบกพร&องท่ีพ่ีน(องครูเราชอบผิดมี 2 จุดนั้นก็คือ

จุดท่ี 1. ข้ันตอนการสร(างและหาคุณภาพของเครื่องมือ ท่ีชอบผิดคือ มักจะอธิบายข้ันตอนการสร(าง ไม&ครอบคลุมจํานวนเครื่องมือท่ีเราต(องใช(ในงานวิจัยครั้งนี้ เช&น ครูเราบอกว&ามีเครื่องมือท่ีใช(ในการวิจัยท้ังหมด 3 ชนิด คือ A B และ C เพราะฉะนั้นเม่ือถึงข้ันตอนการสร(างและหาคุณภาพของเครื่องมือ ก็ต(องอธิบาย 3 ครั้ง โดยมีรายละเอียด ดังนี้ เครื่องมือ A สร(างและหาคุณภาพอย&างไร เครื่องมือ B สร(างและหาคุณภาพอย&างไร และเครื่องมือ C สร(างและหาคุณภาพอย&างไร ซ่ึงข้ันตอนการสร(างนั้น ครูต(องอธิบายอย&างละเอียดเลยนะครับ สําคัญมาก ๆ เพราะจะเปPนส&วนท่ีบ&งบอกว&า เครื่องมือท่ีเราไปใช(เก็บข(อมูลนั้น มีคุณภาพมากน(อยเพียงใด

จุดท่ี 2. ข้ันตอนการเขียนสูตรทางสถิติท่ีใช(ในการวิจัยครั้งนี้ ครูผู(วิจัยต(องรู(ว&า งานวิจัยครั้งนี้เราใช(ประชากรหรือกลุ&มตัวอย&าง เพราะสูตรสถิติของประชากรและกลุ&มตัวอย&าง จะมีการเขียนสูตรท่ีต&างกัน ดังนั้น ต(องระมัดระวังเรื่องนี้เปPนอย&างมาก ยกตัวอย&างเช&น ประชากรใช(สัญลักษณ! N ส&วนกลุ&มตัวอย&างใช(สัญลักษณ! n เปPนต(น ท่ีสําคัญต(องอ(างอิงแหล&งท่ีมาของสูตรแต&ละชนิดด(วยว&าเราเอามาจากผู(แต&งท&านใด อีกจุดท่ีเปPนปCญหากับครูเรายิ่งนัก นั้นก็คือสูตรสถิตินั้นพิมพ!ยากมาก มีท้ังเศษส&วน ตัวห(อย เลขยกกําลัง และอ่ืน ๆ อีกมากมาย ดังนั้นวิธีแก(คือต(องต้ังสติก&อนพิมพ!ให(มาก ๆ ล(างหน(าล(างตาก&อนพิมพ!ยิ่งดีนักแล เพ่ือความสมบูรณ!ถูกต(องของงานเรา

หมดแล(วครับ สําหรับข(อควรระวังในบทท่ี 2 และบทท่ี 3 เม่ือครูอ&านจบแล(ว ผมก็หวังว&าครูจะผลิตงานวิจัยท่ีถูกต(องและมีคุณภาพได( แต&ท่ีสําคัญรักษาสุขภาพด(วยครับ ฤดูหนาวเริ่มย&างกรายเข(ามาแล(ว ช&วงปลายฝนต(นหนาวแบบนี้ ต(องระวัง แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ บ(านเช&า อ.ฝาง 20 ตุลาคม 2556

38

ลักษณะงานวิจัยในช้ันเรียนของครูนาฏศิลป\



สวัสดีคณะครูทุกท&านครับ ช&วงนี้ต(องยอมรับเลยครับว&า อ.ฝาง หนาวมากๆๆ จากการท่ีติดตามข&าวสารของ อ.ฝาง ผ&านทาง facebook ของคณะครูท่ีผมเปPนเพ่ือนด(วย จะเห็นได(ว&าอุณหภูมิของแต&ละโรงเรียนนั้น ตํ่าสิบองศากันเปPนแถว ยิ่งโรงเรียนบนดอยเกือบแตะท่ีศูนย!องศา อย&างไรก็ขอเปPนกําลังใจให(ครับ ทําตัวให(อุ&นเพราะเด๋ียวจะไม&สบายเหมือนผมในช&วงเวลานี้ครับ

มาเข(าเรื่องกันดีกว&า ช&วงนี้ผมออกพ้ืนท่ีครับ เพราะไปติดตามผลจากการท่ีผมจัดอบรมเพ่ือเพ่ิมทักษะการทําวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะท่ีเข(าร&วมโครงการอบรมประมาณ 40 ท&าน ซ่ึงผมได(จัดต้ังแต&ปลายเดือนสิงหาคมท่ีผ&านมา การลงพ้ืนท่ีไปติดตามนั้น นอกจากจะทราบความคืบหน(าในการทําวิจัยในชั้นเรียนแล(ว ยังได(แลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูศิลปะในอีกหลาย ๆ ด(าน ขอบคุณครูทุกท&านท่ีถ&ายทอดมุมมองดี ๆ เก่ียวกับการจัดการเรียนการสอนศิลปะครับ

ล&าสุดผมได(ลงพ้ืนท่ีท่ีโรงเรียนบ(านแม&สาว ภายใต(การบริหารงานของ ผอ.พิบูลย! กระแสสุข และครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะท่ีผมได(ไปนั่งแลกเปลี่ยนเรียนรู(ด(วยก็คือ อ.กีรติ ณ เชียงใหม& ครูชํานาญการพิเศษ ด(านนาฏศิลป� ผมขออนุญาตใช(สรรพนามว&า ครูเก� แล(วกันครับ

หลังจากท่ีได(ทักทายกันพอสมควรแล(ว ผมก็ได(ตั้งคําถามไปถึง ครูเก� ว&า รุ&นน(องนาฏศิลป�เขาฝากถามมาว&า งานวิจัยในชั้นเรียนของนาฏศิลป� ลักษณะควรเปPนอย&างไร ครูเก� ก็อธิบายให(ผมฟCงเปPนข้ันตอน พร(อมมีตัวอย&างงานวิจัยในชั้นเรียนและนวัตกรรมให(ดูอย&างชัดเจน ซ่ึงผมขอเขียนในสิ่งท่ี ครูเก� ได(อธิบายให(ผมฟCงเปPนดังนี้ครับ

1.ก&อนอ่ืนเราต(องทําการวิเคราะห!นักเรียนก&อน เพ่ือท่ีเราจะได(รู(ว&าเราจะพัฒนานักเรียนในเรื่องของนาฏศิลป�อะไรบ(าง ของ ครูเก� นั้นจะพัฒนาเรื่อง การสืบสานประเพณีท(องถ่ินโดยผ&านกระบวนการฟoอนรํา สําหรับนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปqท่ี 4

2.เม่ือรู(เปoาหมายของการพัฒนาแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือเรื่องของสร(างนวัตกรรม ของครูเก�นวัตกรรมท่ีใช(ได(แก& เอกสารประกอบการเรียนเรื่อง ฟoอนศรีแม&สาว ซ่ึงนวัตกรรมมีท้ังหมด 4 เล&ม และแต&ละเล&มเปPนจุดสําคัญของงานวิจัยในชั้นเรียนเล&มนี้ มีรายละเอียดดังต&อไปนี้

เล&มท่ี 1 ชื่อว&า สืบฮีต สานรอย ภายในนวัตกรรมเล&มนี้ จะเปPนเนื้อหาท่ีเก่ียวข(องกับ ประวัติความเปPนมาของนาฏศิลป�ไทย และนาฏศิลป�ล(านนา พูดง&าย ๆ ก็คือ จะกล&าวรวมถึงประวัติความเปPนมาของนาฏศิลป�เพ่ือให(นักเรียนได(รู(จักในภาพกว(างก&อน ซ่ึงตรงนี้ครูเก�ก็ได(ค(นคว(าจากเอกสารนาฏศิลป�มาเยอะพอสมควร แล(วก็นํามาเรียบเรียงเนื้อหา เพ่ือให(เหมาะกับระดับความสามารถของนักเรียนชั้น ป.4 และ ถ(าพิจารณาให(ดีนวัตกรรมเล&มนี้จะเน(นเรื่องของ ความรู( (K)

เล&มท่ี 2 ชื่อว&า สร(างงานศิลป� นาฏศิลป�ล(านนา ภายในนวัตกรรมเล&มนี้ จะเปPนเนื้อหาท่ีเก่ียวข(องกับความเปPนมาของนวัตกรรมท่ีเราคิดค(นข้ึนมา ได(แก& ฟoอนศรีแม&สาว นอกจากจะกล&าวถึงความเปPนมาแล(ว ครูเก�ยังได(กล&าวถึง ลักษณะการแต&งกาย สถานท่ีท่ีใช(แสดง โอกาสท่ีใช(แสดง อุปกรณ!ท่ีใช(ประกอบการแสดง เปPนต(น ซ่ึงตรงนี้ครูเก�ก็ได(ค(นคว(าจากเอกสารนาฏศิลป�มาเช&นกัน แล(วก็นํามาเรียบเรียง

39

เนื้อหาให(สอดคล(องกับทฤษฎีทางนาฏศิลป�และให(เหมาะสมกับระดับความสามารถของนักเรียนชั้น ป.4 และถ(าพิจารณาให(ดีนวัตกรรมเล&มนี้ก็จะเน(นเรื่องของ ความรู( (K) อีกเช&นกัน

เล&มท่ี 3 ชื่อว&า นาฏลีลาท&ารํา เล&มนี้ถือได(ว&าเปPนหัวใจของนวัตกรรมท้ัง 4 เล&ม เพราะภายในนวัตกรรมเล&มนี้ จะเปPนเนื้อหาท่ีเก่ียวข(องกับความคิดสร(างสรรค!ของ ฟoอนศรีแม&สาว ภายในประกอบด(วย

-การประดิษฐ!ท&ารําเพ่ือให(สอดคล(องกับ ฟoอนศรีแม&สาว -การแต&งเพลงประกอบท&ารํา ซ่ึงเนื้อเพลงท่ีแต&งข้ึนนั้นต(องมีความหมาย พร(อมกับ

การต้ังชื่อเรื่อง -การประดิษฐ!เครื่องแต&งกายท่ีสอดคล(องกับท&ารําและเนื้อเพลง

จุดสําคัญของการประดิษฐ!ท&ารํา เพลง และเครื่องแต&งกายนั้น ต(องอาศัยความคิดสร(างสรรค!เปPนอย&างมาก และความคิดสร(างสรรค!นั้นต(องต้ังอยู&บนฐานทฤษฎีของนาฏศิลป� มีการอ(างอิงแหล&งท่ีมาอย&างชัดเจน จะแต&งข้ึนมาแบบลอย ๆ ไม&ได(เปPนอันขาด และถ(าพิจารณาให(ดีนวัตกรรมเล&มนี้ก็จะเน(นเรื่องของ ทักษะกระบวนการ (P)

เล&มท่ี 4 ชื่อว&า สืบสานวัฒนธรรมล(านนา เม่ือนักเรียนรู(จักรายละเอียดของฟoอนศรีแม&สาวแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือเรื่องของการเผยแพร& การออกแสดงในโอกาสต&างๆ เพ่ือส&งเสริมให(นักเรียนเกิดความรัก และรักษาซ่ึงวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของท(องถ่ินและของล(านนา และถ(าพิจารณาให(ดีนวัตกรรมเล&มนี้ก็จะเน(นเรื่องของ เจตคติ (A)

3.เม่ือได(นวัตกรรมท่ีสมบูรณ!ท้ัง 4 เล&มแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือเรื่องของการเขียนแผนการสอน ของครูเก�มีท้ังหมด 10 แผน 14 ชั่วโมง ในระหว&างท่ีสอนนั้นก็มีกระบวนการวัดและประเมินผลควบคู&กันไป ท่ีสําคัญกระบวนการวัดและประเมินผลนั้นต(องครอบคลุม K A P เครื่องมือท่ีครูเก�ใช(นั้นก็จะประกอบด(วย ข(อสอบ ชิ้นงานของนักเรียนในแต&ละแผนท่ีต(องใช(ประกอบกับแบบวัดผลการปฏิบัติงาน และแบบวัดความพึงพอใจ

4.เม่ือปฏิบัติการสอนจนครบท้ัง 10 แผน ต&อไปก็คือการนําผลต&าง ๆ มาเรียบเรียงเขียนเปPนรายงานวิจัยในชั้นเรียนต&อไป โดยเฉพาะบทท่ี 4 ต(องละเอียดมากๆหน&อย พยายามใช(หลักการท่ีว&า สอนไป เก็บข(อมูลไป บันทึกผลท(ายแผนไป ประมาณนั้น

หมดแล(วครับ สําหรับกระบวนการทําวิจัยในชั้นเรียนของครูนาฏศิลป� ได(ความรู(มาเยอะเลยครับ

โดยเฉพาะนวัตกรรมเล&มท่ี 3 ได(ใช(ความคิดสร(างสรรค!แบบสุด ๆ แต&ก็ต(องไม&หลุดจากทฤษฎีนาฏศิลป� ผมหวังว&าบทความนี้จะสร(างแรงบันดาลใจให(กับครูนาฏศิลป�และครูท&านอ่ืน ๆ ท่ีกําลังจะทําวิจัยในชั้นเรียน ได(เห็นแนวทางการทําวิจัยท่ีถูกต(องจากผู(เชี่ยวชาญ ท(ายนี้ขอขอบคุณ ครูกีรติ ณ เชียงใหม& ท่ีได(ร&วมถ&ายทอดประสบการณ!ดี ๆ ในครั้งนี้ พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ กลุ&มนิเทศ สพป.ชม.3

20 ธันวาคม 2556

40

R and D ตามความเข%าใจของข%าพเจ%า ตอนที่ 1



เม่ือช&วงต(นเดือนท่ีผ&านมานั้น ผมได(รับโอกาสครั้งสําคัญจากอาจารย!ผู(มีพระคุณให(เข(าร&วมเปPนคณะวิทยากร (ร&วม) เพ่ือบรรยายเรื่อง การเพ่ิมทักษะการทําวิจัยในชั้นเรียนแก&พ่ีน(องครูองค!กรปกครองส&วนท(องถ่ิน การเข(าร&วมครั้งนี้ได(รับความรู(เพ่ิมเติมอีก ๆ หลายประเด็น ซ่ึงความรู(ท่ีได(รับมานั้นมาจากหลายแหล&ง เช&น จากการบรรยายของอาจารย! จากการถามตอบคณะวิทยากร จากประสบการณ! และจากการอ&านงานวิจัยในชั้นเรียน ทําให(เกิดองค!ความรู( (ตามความเข(าใจ) ของงานวิจัยทางการศึกษาท่ีเขาเรียกว&า R and D เพ่ิมข้ึนอีกมากมาย เพ่ิมข้ึนอย&างไร เราลองไปอ&านย&อหน(าต&อไปกันครับ

ก&อนอ่ืนเราต(องเข(าใจก&อนว&างานวิจัยทางการศึกษานั้นมีเปoาหมายท่ีสําคัญใน 2 ลักษณะคือ เพ่ือแก(ไข และเพ่ือพัฒนา แต&ไม&ว&าจะแก(ไขหรือพัฒนาสุดท(ายท้ังสองลักษณะก็มีเปoาหมายอย&างเดียวกันก็คือ “ทําสิ่งท่ีไม&ค&อยดีให(มันดีข้ึน โดยผ&านกระบวนการวิจัย”

แต&งานวิจัยทางการศึกษาท่ีเขาเรียกว&า R and D นั้นมันเปPนอย&างไร ถ(าแปลตรง ๆ ตามคําภาษาอังกฤษจะแปลได(ว&า วิจัยและพัฒนา (Research and Development) เม่ือแรกเริ่มเดิมทีนั้นกระบวนการ R and D ได(เข(ามาใช(ในวงการอุตสาหกรรมก&อน เพ่ือเปPนการผลิตสินค(าและบริการให(มีคุณภาพมากข้ึนเรื่อย ๆ เม่ือกระบวนการ R and D ได(ผลในเชิงอุตสาหกรรม นักการศึกษาจึงได(นําเอากระบวนการ/ข้ันตอนของ R and D นี้มาประยุกต!ใช(ในวงการศึกษา แต&ไม&ได(ทําในลักษณะผลิตสินค(าและบริการ แต&ทําในลักษณะของการผลิตนวัตกรรมทางการศึกษาให(มีคุณภาพมากข้ึนเรื่อย ๆ เพ่ือนําเอานวัตกรรมทางการศึกษาท่ีผ&านกระบวนการ R and D ไปใช(แก(ปCญหาภายในองค!กร อาจจะแก(ปCญหาท่ีตัวนักเรียน ตัวครู ตัวผู(บริหาร ระบบการเรียนการสอน ระบบการบริหาร และอ่ืนๆอีกมากมายท่ีเก่ียวข(องกับระบบการศึกษา

คราวนี้เรามาดูข้ันตอนของงานวิจัยทางการศึกษาซ่ึงกลั่นจากประสบการณ!ตรงของผม มี 3 ข้ันดังนี้

จากข้ันตอนท้ัง 3 ข้ันตอนข(างบนนั้น งานวิจัยประเภท R and D จะมีลักษณะพิเศษท่ีสําคัญ 4 ข(อดังนี้ 1.นวัตกรรมท่ีเราจะสร(างเพ่ือนํามาใช(แก(ปCญหานั้น ต(องสร(างบนฐานของ “ปCญหา” ท่ีค(นพบจริง ๆ ซ่ึง

การวิเคราะห!สภาพของปCญหาจริง ๆ นั้นทําได(หลายวิธี ถ(าเปPนครูผู(สอน เช&น การวิเคราะห!ผลสัมฤทธิ์ย(อนหลัง การวิเคราะห!เนื้อหา การวิเคราะห!หลักสูตร การวิเคราะห!ผู(เรียน การวิเคราะห!สภาพห(องเรียน การวิเคราะห!เทคนิคหรือวิธีการแก(ปCญหาท่ีเราคาดว&าจะใช( ถ(าเปPนผู(บริหารก็อาจจะวิเคราะห!สภาพปCญหาเพ่ิมเติมจากผู(มีส&วนได(ส&วนเสียของการบริหารงานภายในโรงเรียน เช&น ครู ผู(ปกครอง กรรมการสถานศึกษา เปPนต(น

ป̂ญหา วิธีแก% (นวัตกรรม) ผลการแก%

41

ซ่ึงข้ันตอนนี้ผู(วิจัยต(องทําให(ชัดเจนก&อนว&า สภาพปCญหาจริง ๆ มันคืออะไรกันแน& อาจจะทําในลักษณะของงานวิจัยเชิงสํารวจก&อน 1 เล&ม ท่ีสําคัญผู(วิจัยต(องมีการเก็บข(อมูลกับกลุ&มเปoาหมายด(วยวิธีการท่ีหลากหลาย เช&น แบบสอบถาม แบบสังเกต แบบสัมภาษณ! แบบสังเคราะห!เอกสาร ฯลฯ เพ่ือให(ได(คําตอบท่ีชัดเจนว&า จริง ๆ แล(วปCญหาคืออะไร และผู(วิจัยอาจจะถามต&อท(ายไปด(วยว&า “ถ(าปCญหานี้มีอยู&จริง และเปPนปCญหาท่ีสําคัญมาก หากท&านเปPนครูหรือผู(บริหาร ท&านจะใช(วิธีไหนแก(ปCญหาถึงจะเหมาะสมกับสภาพบริบทของโรงเรียนเรามากท่ีสุด” ซ่ึงคําตอบในส&วนนี้จะโยงไปสู&การสร(างนวัตกรรมในข(อท่ี 2 ต&อไป

2.วิธีแก( หรือนวัตกรรม ส&วนใหญ&ผู(วิจัยจะเกิดคําถามกับตนเองว&า เราจะใช(อะไรแก(ปCญหาดี? คําตอบบางส&วนก็มาจากข(อท่ี 1 และคําตอบอีกบางส&วนก็มาจากการ review ในบทท่ี 2 อย&างเข(มนั้นเอง ท่ีสําคัญผู(วิจัยต(องอย&าลืมว&านวัตกรรมทางการศึกษานั้นแบ&งออกเปPน 2 ประเภทใหญ&ๆคือ สื่อการเรียนการสอน และ เทคนิคหรือข้ันตอน แต&ในมุมมองของผม ผมจะให(น้ําหนักมาทาง เทคนิคหรือข้ันตอน มากกว&า เพราะเปPนการบ&งบอกว&าเราคิดค(นเทคนิคหรือข้ันตอน (Model) ข้ึนมาใหม&เปPนคนแรก เพ่ือนํามาใช(แก(ปCญหาภายในโรงเรียนของเรา

Model นั้น ตามท่ีผมเข(าใจก็หมายถึง ข้ันตอนการสอน หรือข้ันตอนการบริหาร ซ่ึงมีก่ีข้ันตอนนั้นผมบอกไม&ได( มันข้ึนกับผู(วิจัยจะเลือกว&า จะมีก่ีข้ันตอน ผู(วิจัยหลาย ๆ ท&านนึกหน(าตาของ Model ไม&ออก ให(นึกว&า Model คือข้ันตอนการทํางานของเรา เช&น ข้ันตอนการทํางานของเดม่ิง P-D-C-A ต(องทํา P ก&อน แล(วถึงค&อยทํา D ทํา C แล(วก็ทํา A หรือ ข้ันตอนของการประเมินโครงการแบบ CIPP Model นั้นก็คือต(องทํา C ก&อน แล(วถึงค&อยทํา I ทํา P แล(วก็ทํา P เปPนต(น

คําว&า R and D จะเด&นชัดในข(อท่ี 2 เนื่องจาก เม่ือเราคิดค(น Model ข้ึนมาได(แล(ว เราก็ต(องผ&านข้ันตอนของการทดลองใช( ประมาณว&า ทดลองใช( มีข(อบกพร&อง ปรับแก( แล(วก็ไปทดลองใช( มีข(อบกพร&อง ปรับแก( ทําไปเรื่อยๆจนเกิดข(อบกพร&องน(อยท่ีสุด เราจึงเอาไปใช(จริงต&อไป

แต&คําว&าทดลองใช(นั้นถ(าเปPนครูผู(สอน เราสามารถนําไปทดลองสอนกับนักเรียนได(จริง สอนไป แก(ไขไป ทําแบบนี้จนกระท่ังนวัตกรรมชองเรามีข(อบกพร&องน(อยท่ีสุด แล(วเราถึงเอาไปสอนจริงต&อไป แต&ถ(าเปPนผู(บริหาร Model บางอย0างไม&สามารถไปทดลองบริหารก&อนได( แต&จะเน(นการสอบถามถึงความเหมาะสมและความเปPนไปได(จากผู(เชี่ยวชาญหลาย ๆ รอบ เช&น การทํา Focus Group กับกลุ&มครูท่ีอยู&โรงเรียนมานาน หรือผู(บริหารคนเก&า เพ่ือถามว&า Model ท่ีผมสร(างข้ึนมานี้ มันจะนําไปใช(แก(ปCญหาในโรงเรียนของเราได(หรือเปล&า? หรือการทําประชาพิจารณ!กับผู(มีส&วนได(ส&วนเสียของโรงเรียนเรา เพ่ือผู(วิจัยจะได(นําคําตอบและข(อเสนอแนะจากผู(มีส&วนได(ส&วนเสีย มาปรับแก( Model ของเราให(มีความสมบูรณ!มากท่ีสุด ก&อนท่ีเราจะนําไปบริหารจริงต&อไป

หมดเนื้อท่ีการเขียนแล(วครับ เอาเปPนว&าเราค&อยมาต&อกันในตอนท่ี 2 ท่ีจะกล&าวถึงข(อ 3 และ ข(อ 4

พบกันใหม&ใบบทความท่ีชื่อว&า R and D ตามความเข(าใจของข(าพเจ(า ตอนท่ี 2 สวัสดีครับ


ณ กลุ&มนิเทศ สพป.ชม.3 23 ธันวาคม 2556

42

R and D ตามความเข%าใจของข%าพเจ%า ตอนที่ 2



พบกันอีกครั้งในตอนต&อของบทความเรื่อง R and D ตามความเข(าใจของข(าพเจ(า ตอนท่ี 2 ตอนนี้ผมจะขอกล&าวถึงลักษณะพิเศษของงานวิจัย R and D ข(อท่ี 3 และ 4 แต&ก&อนท่ีจะไปข(อ 3 ข(อ 4 นั้น ผมขอทบทวนเนื้อหาจากบทความตอนท่ีแล(วสักเล็กน(อยนะครับ

ข้ันตอนของงานวิจัยทางการศึกษาโดยปกติมี 3 ข้ันหลัก ๆ ดังนี้

จากข้ันตอนท้ัง 3 ข้ันตอนข(างบนนั้น งานวิจัยประเภท R and D จะมีลักษณะพิเศษท่ีสําคัญ 4 ข(อดังนี้ 1.นวัตกรรมท่ีเราจะสร(างเพ่ือนํามาใช(แก(ปCญหานั้น ต(องสร(างบนฐานของ “ปCญหา” ท่ีค(นพบจริง ๆ ซ่ึ

งข้ันตอนนี้ผู(วิจัยต(องทําให(ชัดเจนก&อนว&า สภาพปCญหาจริง ๆ มันคืออะไรกันแน& และวิธีการแก(ปCญหาท่ีเปPนไปได( น&าจะออกมาในลักษณะใด

2.วิธีแก( หรือนวัตกรรม ส&วนใหญ&จะได(คําตอบในลักษณะของนวัตกรรมมาจากข(อท่ี 1 เปPนบางส&วนและจากการ review เอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ียวข(องของผู(วิจัยเองอีกบางส&วน ซ่ึงตัวนวัตกรรมนั้นผมจะให(น้ําหนักมาทางเทคนิค/ข้ันตอน หรือท่ีภาษาอังกฤษเรียกว&า Model มากกว&า เพราะเปPนตัวบ&งชี้ว&า เราคิดค(น Model นี้ได(ข้ึนมาเปPนคนแรก และตามท่ีผมเข(าใจ Model ก็หมายถึง ข้ันตอนการสอน หรือข้ันตอนการบริหารนั้นเอง เม่ือคิด Model ข้ึนมาได(แล(ว ข้ันตอนต&อไปก็คือ ข้ันตอนของการทดลองใช( เพ่ือทําให( Model ของเราเกิดข(อบกพร&องน(อยท่ีสุด เราจึงเอาไปใช(จริงต&อไป

หมดย&อหน(าสําหรับการทบทวนเนื้อหาแล(วครับ ง้ันเรามาต&อกันในข(อท่ี 3 และข(อท่ี 4 กันเลยดีกว&า 3.เม่ือผู(วิจัยคิดค(น Model การสอน หรือ Model การบริหารงานได(แล(ว ผู(วิจัยได(นํา Model นั้นไปให(

ผู(เชี่ยวชาญได(พิจารณาพร(อมปรับแก( หลังจากนั้นก็นํา Model นั้นไปทดลองใช( ปรับแก(เรื่อยๆจนกระท่ัง Model มีความสมบูรณ!ถูกต(องมากท่ีสุด หลังจากนั้นก็จะเปPนการนําเอา Model ไปใช( อาจจะกินเวลาเปPนเทอม หรือเปPนปqการศึกษา ก็ข้ึนกับการกําหนดวัตถุประสงค!และกําหนดขอบเขตงานวิจัยของตัวผู(วิจัยเปPนสําคัญ โดยท่ีถ(าผู(วิจัยเปPนครูผู(สอน ผู(วิจัยเอา Model ท่ีสมบูรณ!แล(ว ไปใช(ในการจัดการเรียนการสอน ได(อย&างไร และถ(าผู(วิจัยเปPนผู(บริหาร ผู(วิจัยเอา Model ท่ีสมบูรณ!แล(ว ไปใช(ในการบริหารจัดการในโรงเรียนได(อย&างไร

ข้ันตอนนี้สําคัญมาก เพราะผู(วิจัยต(องเขียนจากนามธรรม (การปฏิบัติงาน) ไปสู&รูปธรรม (บทท่ี 4) ให(ชัดเจนท่ีสุด อาจจะเขียนในลักษณะของการประยุกต!ใช( PDCA หรือ วงจรวิจัยปฏิบัติการ PAOR มาเขียนร&วมก็ได(

ป̂ญหา วิธีแก% (นวัตกรรม) ผลการแก%

43

4.เม่ือผู(วิจัยได(นํา Model ลงไปสู&การปฏิบัติจริงแล(ว โดยอาจใช(ระยะเวลา 1 เทอม หรือ 1 ปqการศึกษา สุดท(ายผลลัพธ!ท่ีเกิดภายหลังคืออะไร สิ่งสําคัญประการแรกท่ีผู(วิจัยต(องพิจารณานั้นก็คือ ผลการแก(ปCญหา หรือผลการพัฒนา เช&น ปCญหาบอกว&านักเรียนอ&านไม&ออก เขียนไม&ได( สุดท(ายผลลัพธ!ท่ีได(คือ นักเรียนต(อง อ&านออก เขียนได( แต&อ&านออก เขียนได(ก่ีคนนั้น ก็ข้ึนกับตัวผู(วิจัยว&าจะกําหนดเกณฑ!ข้ึนมาอย&างไรบ(าง

แต&นอกจากการพิจารณาถึงผลการแก(ปCญหา หรือผลการพัฒนาแล(ว ซ่ึงเปPนประเด็นสําคัญแล(ว ผู(วิจัยต(องคํานึงถึงผลกระทบท่ีตามมาจาก Model ของผู(วิจัยอีกหลาย ๆ ประการ เช&น

- ความพึงพอใจของนักเรียน เพ่ือนครู ผู(ปกครอง กรรมการสถานศึกษาท่ีมีต&อ Model นี้ - ผลกระทบท่ีเกิดจากการเผยแพร& Model ของเราไปสู&โรงเรียนอ่ืน ว&าโรงเรียนนั้น ๆ ได(รับผลกระทบ

จาก Model ของเราอย&างไรบ(าง - การเผยแพร& Model ของเราด(วยสื่อท่ีหลากหลาย และเปPนมุมกว(าง - การไปเปPนวิทยากรให(ความรู(เก่ียวกับ Model ของเราแก&หน&วยงานทางการศึกษาต&างๆ - ผลสําเร็จอันเปPนรูปธรรมของนักเรียนและโรงเรียนภายหลังจากการใช( Model ของเรา - ฯลฯ และเม่ือผู(วิจัยได(กําหนดขอบเขตของผลกระทบ (เชิงบวก) ได(ชัดเจนแล(ว สิ่งท่ีสําคัญอีกประการนั้นก็คือ

การสร(างเครื่องมือมารองรับว&า มันมีผลกระทบแบบนี้เกิดข้ึนจริงๆ ซ่ึงข้ันตอนของการสร(างเครื่องมือประกอบในข้ันตอนนี้ ก็จะไปปรากฏในบทท่ี 3 ต&อไป

หมดแล(วครับสําหรับองค!ความรู(ท่ีกลั่นกรองมาจากประสบการณ!ตรงในหัวข(อเรื่องท่ีเก่ียวกับ งานวิจัยประเภท R and D ถูกผิดอย&างไรต(องรบกวนสอบถามจากผู(รู(ต&อนะครับ หากสอบถามไปยังผู(รู( แล(วพบข(อสงสัยกรุณาเมลล!มาแลกเปลี่ยนเรียนรู(ด(วยกันครับ ร&วมกันสร(างสังคมแห&งการเรียนรู(เพ่ือพัฒนาคุณภาพการศึกษาร&วมกัน สุขสันต!วันคริสต!มาสผ&านบทกลอนนี้นะครับ

May this Christmas end the present year

on a cheerful note and make way for a fresh and bright new year. Here’s wishing you a Merry Christmas and a Happy New Year!


ณ กลุ&มนิเทศ สพป.ชม.3 24 ธันวาคม 2556

44

เราทําการวัดและประเมินผลไปเพ่ืออะไร



สวัสดีพ่ีน(องเพ่ือนครูทุกท&านครับ ช&วงนี้ไม&ได(เขียนบทความจากประสบการณ!เลยครับ เพราะติดภารกิจระดับเขตพ้ืนท่ีมากมายหลายประการ ยอมรับเลยครับว&าเหนื่อยกายจากการเดินทาง แต&ผมก็มีความสุขใจท่ีได(เป�ดมุมมองทางการศึกษาใหม& ๆ ขอบคุณเขตพ้ืนท่ีท่ีให(โอกาสผมได(เป�ดมุมมองทางการศึกษาใหม& ๆอยู&เสมอ ๆครับ

มาเข(าเรื่องดีกว&าครับ ช&วงปลายเทอมของทุกปqการศึกษาก็จะเปPนช&วงเทศกาลของการสอบวัดและประเมินผลของนักเรียน ถ(าพิจารณาไปถึงลําดับของการวัดและประเมินผลตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน 2551 จะแบ&งเปPน 4 ระดับ โดยจะเริ่มจากการทดสอบระดับชาติก&อน ได(แก& Pre O Net , O Net , Pre NT และ NT พอเสร็จสิ้นการสอบระดับชาติก็จะเปPนการสอบวัดและประเมินผลระดับเขตพ้ืนท่ี หลังจากนั้นก็จะเปPนการสอบวัดและประเมินผลระดับโรงเรียน และป�ดท(ายก็จะเปPนการสอบวัดและประเมินผลระดับชั้นเรียน ซ่ึงก็ได(แก&การสอบปลายภาคโดยท่ัวไป

แต&คราวนี้ถ(าเรามาต้ังคําถามต&อไปว&า เราให(นักเรียนสอบไปเพ่ืออะไร ผมก็ได(ลองไปค(นคว(าเอกสารตําราด(านการวัดและประเมินผลสมัยท่ีร่ําเรียนระดับมหาบัณฑิต พอสรุปออกมาได(ว&าเราสอบไปเพ่ืออะไรได(ดังนี้

คําถาม ความสําคัญของการวัดและประเมินผลการเรียนรู(คืออะไร?

คําตอบ เพ่ือท่ีจะทราบว&าการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนทําให(ผู(เรียนเกิดการเรียนรู(หรือไม& เพียงใด จําเปPนต(องมีการวัดและประเมินผลการเรียนรู(ของผู(เรียน ในอดีตการวัดและประเมินผลส&วนใหญ&ให(ความสําคัญกับการใช(ข(อสอบ ซ่ึงไม&สามารถสนองเจตนารมณ!การเรียนการสอนท่ีเน(นให(ผู(เรียนคิด ลงมือปฏิบัติด(วยกระบวนการหลากหลายเพ่ือสร(างองค!ความรู( ดังนั้นผู(สอนต(องตระหนักว&า การเรียนการสอนและการวัดผลประเมินผลเปPนกระบวนการเดียวกัน และจะต(องวางแผนไปพร(อม ๆ กัน คําถาม แนวทางการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู( ควรมีแนวทางอย&างไร คําตอบ การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู(จะบรรลุตามเปoาหมายของการเรียนการสอนท่ีวางไว(ได(ควรมีแนวทางดังต&อไปนี้ 1. ต(องวัดและประเมินผลท้ังความรู( ความคิด ความสามารถ ทักษะ และกระบวนการ เจตคติ คุณธรรม จริยธรรม ค&านิยม รวมท้ังโอกาสในการเรียนรู(ของผู(เรียน 2. วิธีการวัดและประเมินผลต(องสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู(ท่ีกําหนดไว( 3. ต(องเก็บข(อมูลท่ีได(จากการวัดและประเมินผลตามความเปPนจริง และต(องประเมินผลภายใต(ข(อมูลท่ีมีอยู& 4. ผลการวัดและประเมินผลการเรียนรู(ของผู(เรียนต(องนําไปสู&การแปลผลและข(อสรุปท่ีสมเหตุสมผล

45

5. การวัดและประเมินผลต(องมีความเท่ียงตรงและเปPนธรรม ท้ังในด(านของวิธีการวัด โอกาสของการประเมิน

คําถาม วัตถุประสงค!ของการวัดและประเมินผลคืออะไร คําตอบ วัตถุประสงค!ของการวัดและประเมินผลมีดังนี้

1. เพ่ือวินิจฉัยความรู(ความสามารถ ทักษะและกระบวนการ เจตคติ คุณธรรม จริยธรรม และค&านิยมของผู(เรียน และเพ่ือส&งเสริมผู(เรียนให(พัฒนาความรู(ความสามารถและทักษะได(เต็มตามศักยภาพ 2. เพ่ือใช(เปPนข(อมูลปoอนกลับให(แก&ตัวผู(เรียนเองว&า บรรลุตามมาตรฐานการเรียนรู(เพียงใด 3. เพ่ือใช(เปPนข(อมูลในการสรุปผลการเรียนรู(และเปรียบเทียบถึงระดับพัฒนาการของการเรียนรู( จากท้ังหมดจึงพอสรุปได(ว&า การวัดและประเมินผลมีความสําคัญต&อกระบวนการเรียนการสอน วิธีการวัดและประเมินผลท่ีดีต(องสะท(อนผลการเรียนรู(อย&างแท(จริงของผู(เรียนและครอบคลุมกระบวนการเรียนรู(และผลการเรียนรู(ท้ัง 3 ด(าน คือ ด(านความรู( ความสามารถ (K) ด(านทักษะ กระบวนการ (P) และด(านเจตคติ คุณธรรม จริยธรรม (A) โดยใช(เครื่องมือสําหรับการวัดและประเมินผลท่ีหลากหลายให(เหมาะสมกับธรรมชาติของแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู( และจุดสําคัญของการวัดและประเมินผลตามท่ีผมร่ําเรียนและจากประสบการณ!ตรง คือ ในระหว&างท่ีเราทําการจัดการเรียนการสอนนั้น เราควรทําการวัดและประเมินผลเพ่ือทําการพัฒนานักเรียนเปPนระยะด(วยเครื่องมือท่ีหลากหลายชนิดสอดคล(องตามธรรมชาติของแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู( ส&วนในปลายภาคเรียนนั้นเราควรทําการวัดและประเมินผลเพ่ือการจัดลําดับ KAP ของนักเรียนแต&ละคน เพ่ือนําผลการจัดลําดับดังกล&าวส&งต&อไปให(ครูผู(สอนท&านต&อไป สอดคล(องกับคํากล&าวของ ศ.ดร.ชวาล แพรัตกุล บิดาด(านการวัดและประเมินผลของประเทศไทยท่ีท&านได(ให(ความหมายของปรัชญาของการวัดและประเมินผลการศึกษาไว(ว&า ทดสอบเพ่ือค%นและพัฒนาสมรรถภาพของมนุษยA จากปรัชญาดังกล&าวสิ่งท่ีครูเราควรนํามาปฏิบัติใช(ได(แก& เพ่ือค(นหาสมรรถภาพของผู(เรียนว&า ใครมีอะไร ใครไม&มีอะไร และมีมากน(อยแค&ไหน และเพ่ือพัฒนาสมรรถภาพของผู(เรียนโดยการส&งเสริมสิ่งท่ีมีอยู&ให(มีมากข้ึน และถ(าไม&มีก็ปลูกฝCงสิ่งใหม&ข้ึนมา แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ โรงแรมแอมบาสเดอร! จ.ชลบุรี


46

ในบทที่ 2 ควรมีหัวข%ออะไร


www.sornorpoom.wordpress.com สวัสดีฤดูฝนครับ ช&วงนี้เท&าท่ีผมติดตามข&าวพยากรณ!อากาศจะพบได(ว&า ท่ัวทุกภาคของประเทศไทยมี ฝนตกโดยท่ัวไปครับ อย&างไงก็พยายามรักษาสุขภาพให(แข็งแรง และท่ีสําคัญต(องเพ่ิมความระมัดระวังใน การเดินทางด(วยนะครับ เพราะฝนตกถนนมักลื่น มาเข(าเรื่องกันดีกว&า ในช&วงสองสัปดาห!ท่ีผ&านมาผมมีโอกาสได(เข(าไปเปPนส&วนหนึ่งในการให(ความรู(แก& เพ่ือนร&วมวิชาชีพในเรื่องของการวิจัยในชั้นเรียน งานแรกไปให(ความรู(กับนักศึกษาปริญญาตรีท่ีลงทะเบียนเรียนวิชา การวิจัยในชั้นเรียน งานสองไปให(ความรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูศูนย!พัฒนาคุณภาพการศึกษาตําบล เวียงแหง ประกอบด(วยโรงเรียนบ(านเวียงแหง โรงเรียนบ(านนามน และโรงเรียนบ(านกองลม ขอบคุณในทุก ๆโอกาสและทุก ๆ ความไว(วางใจท่ีมอบให(ผมครับ กระบวนการท้ังสองงานนั้น มีวัตถุประสงค!หลักได(แก& การไปให(ความรู(ในเรื่องของการทําวิจัยใน ชั้นเรียน เน(นการพูดให(ความรู( และสอบถามเม่ือเกิดข(อสงสัย มีประเด็นหนึ่งท่ีท้ังสองงานได(สอบถามผมเหมือนกัน นั้นก็คือเรื่อง การใส&หัวข(อความรู(ลงในบทท่ี 2 และเม่ือทบทวนในช&วงเวลาท่ีผ&านมา ผมก็มักจะได(รับคําถามจากพ่ีน(องเพ่ือนครูหลาย ๆ ท&านเช&นกันท่ีมักสอบถามผมด(วยคําถามดังกล&าว การท่ีเราจะเอาหัวข(อความรู(ใด ๆ ใส&ลงในบทท่ี 2 นั้น ไม&มีทฤษฏีใดท่ีสามารถระบุลงไปได(ว&า ต(องใส&หัวข(อนี้หรือต(องใส&หัวข(อนั้น เพราะวัตถุประสงค!ของงานวิจัยในแต&ละเล&ม ในแต&ละเรื่อง ในแต&ละคนไม&เหมือนกันครับ แต&เวลาผมไปบรรยาย เม่ือผมได(รับการสอบถามในประเด็นนี้ ผมจะอธิบายพร(อมยกตัวอย&างดังต&อไปนี้ครับ สมมติงานวิจัยในชั้นเรียนของครูท&านหนึ่งมีวัตถุประสงค! 3 ข(อ ได(แก& 1. เพ่ือสร(างและหาประสิทธิภาพของแบบฝ}กการคูณเลขสามหลักให(มีประสิทธิภาพ 80/80 2. เพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก&อนเรียนและหลังเรียนด(วยแบบฝ}กการคูณเลขสามหลัก 3. เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อแบบฝ}กการคูณเลขสามหลัก คําถามต&อไปคือ จากวัตถุประสงค!ดังกล&าวข(างต(น ในบทท่ี 2 ของรายงานการวิจัยควรมีหัวข(ออะไรบ(าง คําตอบของผมคือ ให(ผู(วิจัยพิจารณาหาคําสําคัญ (Key word) จากวัตถุประสงค!แต&ละข(อก&อนว&า มีคําสําคัญใดบ(างท่ีแทรกอยู& ง้ันเราลองมาพิจารณาหาคําสําคัญกันครับ ข(อท่ี 1. เพ่ือสร(างและหาประสิทธิภาพของแบบฝ}กการคูณเลขสามหลักให(มีประสิทธิภาพ 80/80 จากข(อท่ี 1. มีคําสําคัญอย&างน(อย 2 คําได(แก& 1.ประเภทของนวัตกรรม ได(แก& แบบฝ}ก และ 2.การหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม 2. เพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก&อนเรียนและหลังเรียนด(วยแบบฝ}กการคูณเลขสามหลัก

จากข(อท่ี 2. มีคําสําคัญอย&างน(อย 1 คําได(แก& 1.ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน

47

3. เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อแบบฝ}กการคูณเลขสามหลัก จากข(อท่ี 3. มีคําสําคัญอย&างน(อย 1 คําได(แก& 1.ความพึงพอใจ เม่ือพิจารณาเสร็จแล(ว ณ เวลานี้ ในบทท่ี 2 ของเราจะมีหัวข(อข้ันตํ่าอยู& 5 หัวข(อ ได(แก& แบบฝ}ก ,

การหาประสิทธิภาพของแบบฝ}ก , การวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน , การศึกษาความพึงพอใจ และป�ดท(ายด(วยงานวิจัยท่ีเก่ียวข(อง

ถ(าผมถามต&อไปว&า 5 หัวข(อข(างต(น ครอบคลุมหรือยัง ผมขอตอบเปPนสองประเด็นดังนี้ ถ(าผู(วิจัยมีเวลาจํากัด หัวข(อเพียงเท&านี้พอดีแล(ว แต&ถ(าผู(วิจัยยังมีเวลาในการทําวิจัยอีก หัวข(อเท&านี้ยังไม&เพียงพอครับ

ถามต&อไปอีกว&า ควรเพ่ิมหัวข(อใดลงไปอีก ถ(าในมุมมองของผม หัวข(อท่ีควรเพ่ิมควรเพ่ิมในเรื่องของ หลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐานในส&วนของกลุ&มสาระการเรียนรู(ท่ีเรากําลังทําวิจัย และสภาพบริบทโดยท่ัวไปของโรงเรียนเรา พิจารณาดี ๆ แล(ว จะพบว&าบทท่ี 2 ควรจะมีท้ังหมด 7 หัวข(อครับ

ถามต&อไปอีกว&า ในแต&ละหัวข(อนั้นควรจะมีหัวข(อย&อย ๆ ประมาณไหนบ(าง หลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐานในส&วนของกลุ&มสาระการเรียนรู(ท่ีเรากําลังทําวิจัย หัวข(อย&อย ๆ ท่ีควรมี

ก็ประมาณว&า ความสําคัญของกลุ&มสาระนั้น สิ่งท่ีนักเรียนต(องเรียนมีอะไรบ(าง สาระและมาตรฐานการเรียนรู( คุณภาพของนักเรียนเม่ือจบในแต&ละช&วงชั้น และตัวชี้วัดในแต&ละระดับชั้นท่ีทําวิจัยอยู& เปPนต(น แบบฝ}ก หัวข(อย&อยๆท่ีควรมีก็ประมาณว&า ความหมาย องค!ประกอบ โครงสร(าง ข้ันตอนการทํา ข(อดี ข(อด(อย การนําไปใช( เปPนต(น

การหาประสิทธิภาพของแบบฝ}ก หัวข(อย&อยๆท่ีควรมีก็ประมาณว&า ความหมาย วิธีการหาประสิทธิภาพ เกณฑ!การผ&าน เกณฑ!การยอมรับ เปPนต(น

การวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หัวข(อย&อยๆท่ีควรมีก็ประมาณว&า ความหมาย วิธีการวัดผลสัมฤทธิ์ ชนิดของเครื่องมือท่ีผู(วิจัยเลือกใช( การสร(างและหาคุณภาพของเครื่องมือ การนําไปใช( การวิเคราะห!ผล การแปลผล เปPนต(น

การศึกษาความพึงพอใจ หัวข(อย&อย ๆ ท่ีควรมีก็ประมาณว&า ความหมาย วิธีการศึกษาความพึงพอใจ ชนิดของเครื่องมือท่ีผู(วิจัยเลือกใช( การสร(างและหาคุณภาพของเครื่องมือ การนําไปใช( การวิเคราะห!ผล การแปลผล เปPนต(น

สภาพบริบทโดยท่ัวไปของโรงเรียนเรา หัวข(อย&อยๆท่ีควรมีก็ประมาณว&า ประวัติ ข(อมูลพ้ืนฐาน เปPนต(น

งานวิจัยท่ีเก่ียวข(อง ก็จะประกอบด(วยการสรุปสาระสําคัญจากงานวิจัยในชั้นเรียนของคนอ่ืน ๆ ว&าเขามีข้ันตอนในการทําอย&างไร และได(ผลในการทําเปPนอย&างไร เปPนต(น จุดสําคัญคือ ไม&ได(ไปลอกมาจากบทคัดย&อ แล(วมานั่งพิมพ! แต&ต(องเกิดจากการอ&านงานวิจัยเล&มนั้นท้ังเล&ม แล(วนํามาสรุปเปPนข้ันตอนแบบย&อ ๆ หมดแล(วครับ สําหรับวิธีการหาหัวข(อลงในบทท่ี 2 ในแบบฉบับของผม ครูลองอ&านแล(วนําไปประยุกต!ใช(ในชีวิตประจําวันดูนะครับ หากมีข(อสงสัยประการใด ผมยินดีแลกเปลี่ยนเรียนรู(ครับ พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ อ.ท&าตะโก จ.นครสวรรค!

19 กรกฏาคม 2557

48

การวัดผลกับหลัก 4W 1H


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงนี้เปPนช&วงเวลาของปลายปqงบประมาณ 2557 และเปPนช&วงเวลาของการอบรมคณะครูเรา ครูหลาย ๆ ท&านก็แอบบ&นในใจว&า ต(องท้ิงนักเรียน ท้ิงห(องเรียน มาเพ่ืออบรมอีกแล(ว ผมอยากให(ทุกท&านมองในมุมบวกครับ เรามาอบรมก็ถือว&าเราได(มาพัฒนาตนเองแล(วกัน ได(รู(จักเพ่ือนครู ได(รู(จักความเคลื่อนไหวในแวดวงวิชาการ อีกอย&างเราเปPนข(าราชการชั้นผู(น(อย เม่ือนโยบายจากผู(บังคับบัญชามา เราก็ต(องถือปฏิบัติตามมาร&วมด(วยช&วยกันพัฒนาคุณภาพการศึกษากันดีกว&า แทนท่ีจะมานั่งแอบบ&นอยู&หลังห(องอบรมครับ และหนึ่งในการอบรมท่ีผมมีโอกาสเข(าไปนั่งฟCงนั้นก็คือ เรื่องของการอบรมครูเรื่อง การวัดและประเมินผล เปPนเรื่องท่ีดีท่ีนําครูมาทบทวนความรู(เรื่องดังกล&าว เพราะการวัดและประเมินผลนั้นผมมองว&าเปPนส&วนหนึ่งในชีวิตประจําวันของเราทุกคน เราใช(ศาสตร!เรื่องการวัดและประเมินผลอยู&ตลอดเวลา เพียงแต&เราไม&รู(ตัวเองเท&านั้น เช&น วันนี้อากาศร(อนจังเลย การวัดผลคือ อุณหภูมิ การประเมินผลคือ อากาศร(อน หรือถ(ามองเข(ามาในระดับโรงเรียนหรือชั้นเรียนนั้น อันนี้ตรง ๆ เลยครูเราใช(อย&างแน&นอน เช&น เด็กชายสมชายวิ่งเร็วกว&าเด็กชายมานะ การวัดผลคือ เวลาการวิ่ง การประเมินผลคือ สมชายวิ่งได(เร็วกว&ามานะ เปPนต(น แต&เท&าท่ีผมสังเกต คณะครูหลาย ๆ ท&านจะบอกว&า การวัดผลเปPนวิชาท่ียาก เพราะมีเรื่องสถิติมากมายหลายอย&างมาเก่ียวข(อง ผมตอบตรง ๆ เลยครับว&า ยากมากวิชาวัดผล ถ(าเปPนการเรียนในระดับมหาบัณฑิตและดุษฏีบัณฑิต แต&ถ(าเปPนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน ไม&ยากเลยครับ เพียงแต&พ่ีน(องครูเราต(องจับหลักการของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนให(ถูกต(อง หนึ่งในหลักการท่ีผมขอนําเสนอในวันนี้ ได(แก& 4W 1H ครับ รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&าน ครูมานะ เปPนครูสอนวิชาศิลปะ ในระดับชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 ของโรงเรียนมีชื่อแห&งหนึ่ง เม่ือสอนเนื้อหาท่ีเก่ียวกับแม&สีเสร็จแล(ว ครูมานะจะทําการทดสอบนักเรียน ว&ามีความรู(ในเรื่อง แม&สี หลังจากเรียนเสร็จแล(วมากน(อยเพียงใด ครูมานะจึงใช(หลัก 4W 1H เพ่ือใช(ในการวัดและประเมินนักเรียนดังนี้ Who (ใคร) ครูมานะจะสอบกับใคร ในท่ีนี้คือ นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 ท่ีเรียนวิชาศิลปะในเรื่อง แม&สี เสร็จสิ้นแล(ว What (อะไร) ครูมานะจะสอบอะไร ในท่ีนี้คือ เนื้อหาท่ีเก่ียวข(องกับแม&สี และเนื้อหาแม&สีดังกล&าวนี้สอดคล(องกับมาตรฐานและตัวชี้วัดข(อใด ในหลักสูตรสถานศึกษา (สําคัญมากๆๆๆๆ) Where (ท่ีไหน) ครูมานะจะสอบท่ีไหน ในท่ีนี่คือ ห(องเรียนวิชาศิลปะ เพ่ือสร(างบรรยากาศการสอบ When (เม่ือไหร&) ครูมานะจะสอบเม่ือไหร& ในท่ีนี้คือ สอบเม่ือนักเรียนได(เรียนจบในเนื้อหาเรื่อง แม&สี How (อย&างไร) ครูมานะจะสอบอย&างไร ในท่ีนี้คือ เนื่องจากวิชาศิลปะเปPนวิชาท่ีเน(นการปฏิบัติ เพราะฉะนั้นข(อสอบท่ีครูมานะจะสอบนักเรียนนั้น จะให(นักเรียนได(ปฏิบัติจริง แต&ถ(าเปPนช&วงเนื้อหาวิชาท่ีเน(นความรู( ครูมานะบอกว&าจะใช(ข(อสอบแบบตัวเลือก 4 ข(อ เพ่ือให(สอดคล(องกับธรรมชาติของมาตรฐานและตัวชี้วัด

49

หลังจากนั้นครูมานะจึงได(กําหนดกระบวนการวัดและประเมินผลออกเปPน 3 ช&วง ดังนี้ 1.ช&วงก&อนการสอบ ครูมานะจะบอกนักเรียนว&า อีก 2 วันเราจะสอบเรื่องแม&สี หลังจากนั้นครูมานะ

และนักเรียนร&วมกันสร(างเกณฑ!การประเมินล&วงหน(า เพ่ือให(นักเรียนได(เตรียมตัวก&อนการประเมิน อีกอย&างเพ่ือเปPนการเป�ดโอกาสให(นักเรียนได(สอบถามข(อสงสัยถึงลักษณะของเกณฑ!การประเมินด(วย เช&น เกณฑ!ท่ีครูจะดูเช&น การเตรียมอุปกรณ! ครูมานะจะบอกนักเรียนว&า ข้ันการเตรียมอุปกรณ!นั้น ครูจะพิจารณาว&านักเรียนเตรียมอุปกรณ!มาครบหรือไม&ครบอย&างไร ถ(าครบก็ได(คะแนนเยอะหน&อย แต&ถ(าไม&ครบก็ได(คะแนนลดหลั่น กันมา เปPนต(น ท่ีสําคัญเกณฑ!การประเมินท่ีตั้งมานั้นนักเรียนต(องสามารถไปถึงได( อย&าต้ังเกณฑ!สูงเกินไป

2.ช&วงระหว&างสอบ ครูมานะจะพิจารณาถึงการวางมือ การวางพู&กัน การเลือกแม&สี การนั่ง เปPนต(น ซ่ึงถ(านักเรียนฝ}กปฏิบัติได(ถูกต(องก็จะได(คะแนนเยอะหน&อย แต&ถ(าไม&ค&อยถูก คะแนนก็จะลดหลั่นกันไป ซ่ึงในระหว&างนี้ ครูมานะอยู&ในข้ันตอนท่ีเรียกว&า ประเมินเพ่ือพัฒนา ตรงไหนนักเรียนทําไม&ได( ครูมานะจะได(นําข(อมูลส&วนนี้ไป สอนเสริมเพ่ือเปPนการพัฒนาต&อไป

3.ช&วงหลังการสอบเสร็จ ครูมานะจะพิจารณาถึงผลงานของลูกศิษย!ตัวน(อย เช&น องค!ประกอบภาพ การลงสี ความคิดสร(างสรรค! ความสะอาด เปPนต(น ซ่ึงในข้ันนี้ครูมานะสามารถพิจารณาได(สองลักษณะได(แก&

หนึ่ง พิจารณารูปภาพแบบองค!รวม (ดูแบบกราดเดียว) แล(วก็ให(เกรดตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว( สอง พิจารณารูปภาพแบบแยกส&วน ได(แก& ส&วนท่ีหนึ่ง องค!ประกอบภาพ แล(วก็ให(คะแนน

ตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว( ส&วนท่ีสอง การลงสี แล(วก็ให(คะแนนตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว( ส&วนท่ีสาม ความคิดสร(างสรรค! แล(วก็ให(คะแนนตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว( ส&วนสุดท(าย ความสะอาด แล(วก็ให(คะแนนตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว( พอประเมินครบท้ังสี่ส&วน ก็เอาคะแนนมารวมกัน ได(เท&าไหร&ก็ตัดเปPนเกรดออกมาตามเกณฑ!ท่ีกําหนดไว(

ซ่ึงในข้ันตอนท่ีสามนี้ ครูมานะอยู&ในข้ันตอนท่ีเรียกว&า ประเมินเพ่ือตัดสิน เม่ือประเมินเสร็จแล(วก็นําผลงานและผลคะแนนไปแสดงให(นักเรียนทุกคนให(ได(เห็น เพ่ือรับรู( รับทราบ ข(อดี ข(อด(อย ของงานของตัวเอง และงานของเพ่ือน เพ่ือท่ีเขาจะได(นําผลการประเมิน ไปพัฒนางานของตนในครั้งต&อไป

หมดแล(วครับสําหรับหลักการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนแบบง&าย ๆ แต&ไม&ผิดหลักวิชาแต&อย&างใด ครูไม&ต(องไปกังวลว&า การวัดผลท่ีดีนั้นต(องใช(สถิติข้ันสูง ฉันไม&ได(จบปริญญาโทมา ฉันทําไม&ได( เพราะจริง ๆ แล(ว ศาสตร!การวัดและประเมินผลท่ีดีนั้น ต(องต้ังอยู&บนหลักของเหตุผล และความน&าเชื่อถือ เช&น เราอยากรู(ว&านักเรียนทําขนมไทยได(ไหม เราก็ต(องให(นักเรียนได(ทํา เราจะรู(ได(ไงว&านักเรียนทําขนมไทยได(ถูกต(องไหม เราก็ต(องดูข้ันตอนท่ีนักเรียนทําขนมไทยว&าทําถูกไหม และเราจะรู(ได(ไงว&าขนมไทยท่ีนักเรียนทํานั้นอร&อยไหม ก็ต(องให(ครูหรือเพ่ือนมาชิมดู ถ(าส&วนใหญ&บอกว&าอร&อย ก็แสดงว&า ขนมนั้น (น&าจะ) อร&อย พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ


20 สิงหาคม 2557

50

ตัวแปรกับวัตถปุระสงคAในงานวิจัย


www.sornorpoom.wordpress.com มีโอกาสได(ทบทวนความรู(เรื่องการวิจัยทางการศึกษา เนื่องด(วยมีพ่ีน(องเพ่ือนครูมาสอบถามในหลาย ประเด็น ผมก็ตอบ ก็อธิบายไปตามความรู(และประสบการณ!ท่ีผมมี แต&เท&าท่ีสังเกตสีหน(าครูเขาก็มีความเข(าใจอยู&เหมือนกันครับ แสดงว&าผมอธิบายได(ดี ครูเขาเลยเข(าใจ แต&มีประเด็นหนึ่งท่ีผมสนใจมาก ก็เลยกลายเปPนเนื้อหาในบทความฉบับนี้ เปPนอย&างไรโปรดอ&านในย&อหน(าถัดไปครับ จากชื่อเรื่องบทความ จะมีคําสําคัญอยู&สองคําได(แก& ตัวแปร และวัตถุประสงค! ก&อนอ่ืนเราต(องมาทําความรู(จักคําสองคํานี้ก&อนดังนี้ ตัวแปร คือ สิ่งท่ีเราสนใจศึกษาในการทําวิจัยเรื่องหนึ่ง ๆ ซ่ึงโดยปกติตัวแปรในงานวิจัยจะมีอยู& 4 ตัวดังนี้

1.ตัวแปรอิสระหรือตัวแปรต(น อธิบายง&าย ๆ คือ สิ่งท่ีเปPนต(นเหตุ สิ่งท่ีเปPนสาเหตุ สิ่งท่ีต(องการทํา สิ่ง ท่ีต(องการดู สิ่งท่ีเปPนนวัตกรรม เช&น ฝนเอยทําไมถึงตก ฝนเอยทําไมถึงตก เพราะว&ากบมันร(อง จากข(อความตัวแปรอิสระ ได(แก& กบมันร(อง

2.ตัวแปรตาม อธิบายง&าย ๆ คือ ผลท่ีเกิดตามมาจากสิ่งท่ีเปPนต(นเหตุ สิ่งท่ีเปPนสาเหตุ สิ่งท่ีต(องการดู หรือสิ่งท่ีเปPนนวัตกรรม เช&น ฝนเอยทําไมถึงตก ฝนเอยทําไมถึงตก เพราะว&ากบมันร(อง จากข(อความตัวแปรตาม ได(แก& ฝนตก

3.ตัวแปรแทรกซ(อน อธิบายง&าย ๆ คือ อะไรก็ตามท่ีผู(วิจัยไม&สามารถควบคุมได( เช&น อารมณ! สภาพอากาศ เปPนต(น แต&สิ่งท่ีเราควบคุมไม&ได(มันมีผลกับผลการวิจัย ทําให(ผลการวิจัยคลาดเคลื่อนได(

4.ตัวแปรควบคุม อธิบายง&าย ๆ คือ ผู(วิจัยได(กําหนดลักษณะบางอย&างของนักเรียน 2 กลุ&ม ให(มีลักษณะท่ีเหมือนกัน เพ่ือให(แน&ใจว&า ผลการวิจัย (ตัวแปรตาม) เปPนไปตามตัวแปรอิสระหรือตัวแปรต(นอย&างแท(จริง ไม&ได(เกิดจากสิ่งอ่ืน

แต&โดยปกติงานวิจัยในชั้นเรียนท่ัว ๆ ไปนั้น เรามักจะพบเห็นตัวแปรในข(อท่ี 1 และข(อท่ี 2 เท&านั้น ตัวแปรข(อ 3 และ 4 จะพบได(ในการวิจัยทางการศึกษาในระดับสูงมากกว&าครับ

หมดคําสําคัญอันแรกแล(วครับ ต&อไปจะเปPนเรื่องของคําว&า วัตถุประสงค!ในงานวิจัย ต&อเลยแล(วกันครับ (หมายเหตุผมจะยกตัวอย&างวัตถุประสงค!ไปในทางเดียวกัน แต&เล&นคําให(แตกต&างไปในแต&ละตัวอย&าง)

วัตถุประสงค!ในงานวิจัย อธิบายง&าย ๆ คือ เปoาหมายหรือธงในใจของการทําวิจัยในครั้งนี้ ว&าเราทําวิจัยครั้งนี้เราทําไปเพ่ืออะไร และมักจะข้ึนต(นด(วยคําว&า “เพ่ือ”

โดยปกติงานวิจัยทางการศึกษานั้น การกําหนดวัตถุประสงค!จะต(องสอดคล(องกับประเภทของงานวิจัย เช&น งานวิจัยประเภทสํารวจ วัตถุประสงค!ก็จะประมาณว&า เพ่ือสํารวจความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร!

งานวิจัยประเภทเปรียบเทียบ วัตถุประสงค!ก็จะประมาณว&า เพ่ือเปรียบเทียบความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร! จําแนกตาม เพศ อายุ และระดับชั้น

งานวิจัยประเภททดลอง วัตถุประสงค!ก็จะประมาณว&า เพ่ือศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อ การจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร!ภายหลังการใช(สื่ออิเล็กทรอนิคส!

51

งานวิจัยประเภทหาความสัมพันธ! วัตถุประสงค!ก็จะประมาณว&า เพ่ือศึกษาความสัมพันธ!ระหว&างความคิดเห็นของนักเรียนเพศชายและเพศหญิงท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร! หมดแล(วครับสําหรับลักษณะของคําสําคัญสองคําตามชื่อบทความ แต&ถ(าผมถามต&อไปว&า แล(ววัตถุประสงค!ทุกอย&าง จําเปPนต(องมีตัวแปรต(นและตัวแปรตามไหม? ขอตอบตามความรู(และประสบการณ!เลยครับว&า ไม0ใช0ครับ เพราะอะไร ง้ันผมขอย(อนกลับไปหาวัตถุประสงค!อีกครั้งหนึ่ง ดังนี้

หากวัตถุประสงค!มีว&า เพ่ือสํารวจความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร! แบบนี้ไม&ต(องมีตัวแปรต(นและตัวแปรตาม เพราะผู(วิจัยแค&สํารวจข(อมูลเฉย ๆ สุดท(ายผู(วิจัยก็จะได(ความคิดเห็นในภาพรวม ได(ค&าเฉลี่ย ได(ค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานเท&าใด ก็แปลผลกันตามนั้น

แต&ถ(าผู(วิจัยยังไม&พอใจในผลการวิจัยของตนเอง ผู(วิจัยต(องการเพ่ิมลูกเล&นให(กับงานวิจัยของตนเอง เพ่ือให(งานวิจัยของเรามีน้ําหนักมากข้ึน เช&น วัตถุประสงค!จากย&อหน(าท่ีแล(ว ผู(วิจัยอยากรู(เพ่ิมเติมว&าเพศชาย และเพศหญิงมีผลต&อความคิดเห็นหรือไม& อย&างไร? มันก็จะโยงไปสู&วัตถุประสงค!ในย&อหน(าถัดไป ดังนี้

หากวัตถุประสงค!มีว&า เพ่ือเปรียบเทียบความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร! จําแนกตาม เพศ อายุ และระดับชั้น ถ(าเปPนแบบนี้งานวิจัยต(องมีตัวแปรต(นและตัวแปรตาม เพราะผู(วิจัยต(องการรู(ว&าเพศชายเพศหญิง อายุมากอายุน(อย หรือระดับชั้น ป.5 - ป.6 นั้น มีความคิดเห็นท่ีเหมือนหรือแตกต&างกันหรือไม& อย&างไร โดยท่ีตัวแปรต(น คือ เพศ อายุ และระดับชั้น และตัวแปรตามได(แก& ความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร!

แต&ถ(าเปPนงานวิจัยประเภททดลอง วัตถุประสงค!ก็จะกําหนดว&า เพ่ือศึกษาความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร!ภายหลังการใช(สื่ออิเล็กทรอนิคส! ถ(าเปPนแบบนี้งานวิจัยต(องมีตัวแปรต(นและตัวแปรตามอีกเช&นกัน โดยท่ีตัวแปรต(น คือ การจัดการเรียนการสอนโดยใช(สื่ออิเล็กทรอนิคส! และตัวแปรตามได(แก& ความคิดเห็นของนักเรียนท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนโดยใช(สื่ออิเล็กทรอนิคส!

แต&ถ(าเปPนงานวิจัยประเภทหาความสัมพันธ! วัตถุประสงค!ก็จะกําหนดว&า เพ่ือศึกษาความสัมพันธ!ระหว&างความคิดเห็นของนักเรียนเพศชายและเพศหญิงท่ีมีต&อการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร! ถ(าเปPนแบบนี้สําหรับมุมมองผม ไม&น&าท่ีจะมีตัวแปรต(น และตัวแปรตาม เนื่องจากผู(วิจัยต(องการหาเพียงความสัมพันธ!ของความคิดเห็นระหว&างเพศชายและเพศหญิง ว&ามีความสัมพันธ!ไปในทิศทางเดียวกันหรือไม&อย&างไร ไม&ได(มองว&าเพศ มีผลต&อความคิดเห็นแต&อย&างใด หมดแล(วครับสําหรับรายละเอียดในบทความนี้ ถูกผิดอย&างไร ยินดีร&วมกันแลกเปลี่ยนเรียนรู(ครับ ช&วงนี้ ฝนตกบ&อย รักษาสุขภาพด(วย พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ โรงแรมเชียงใหม&ภูคํา


52

ผู%เช่ียวชาญในการตรวจเคร่ืองมือ



สวัสดีวันป�ดเทอม 1/2557 ขอให(พ่ีน(องเพ่ือนครูทุกท&านพักผ&อนให(เต็มท่ีเพ่ือรับพลังงานชีวิตให(เต็มถัง แล(วจะได(นําพลังงานชีวิตไปร&วมด(วยช&วยกันพัฒนาคุณภาพการศึกษาในช&วงวันเป�ดเทอม 2/2557 ต&อไปครับ สําหรับวิชาชีพศึกษานิเทศก!ของผมนั้น ไม&มีการป�ดเทอมครับ แต&มีการลาพักผ&อนรอบปqละ 10 วัน ก็คิดว&าจะใช(สิทธิ์นี้เหมือนกัน เพ่ือไปรับพลังงานชีวิต เป�ดเทอมจะได(มาลุยพัฒนาคุณภาพการศึกษากับพ่ีน(องเพ่ือนครูต&อไปครับ

ในสัปดาห!ท่ีผ&านมานั้นผมมีโอกาสได(รับมอบความไว(วางใจจากพ่ีน(องเพ่ือนครูท่ีกําลังศึกษาต&อในระดับมหาบัณฑิตให(เปPนผู(เชี่ยวชาญในการพิจารณาเครื่องมือประกอบการวิจัย ขอบคุณทุกท&านท่ีให(โอกาสผมครับ แต&มีครูท&านหนึ่งได(นั่งคุยกับผม เก่ียวกับการตรวจเครื่องมือ มันก็เลยทําให(ผมได(วัตถุดิบสําหรับการเขียนบทความในวันนี้ รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&านครับ

การเลือกผู(เชี่ยวชาญในการพิจารณาเครื่องมือนั้น ครูทุกท&านสามารถเปPนผู(เชี่ยวชาญได(ทุกคน เพียงแต&ผู(วิจัยต(องกําหนดเกณฑ!ในการคัดเลือกผู(เชี่ยวชาญให(ชัดเจน ว&าผู(เชี่ยวชาญท่ีเราเลือกนั้นมีคุณสมบัติข้ันต(นอย&างไร เช&น มีประสบการณ!สอนในวิชานั้น 5 ปq มีวุฒิทางการศึกษาไม&ตํ่ากว&าระดับปริญญาโท เพราะคุณสมบัติดังกล&าวนี้จะไปปรากฏในบทท่ี 3 และรายชื่อผู(เชี่ยวชาญในภาคผนวกต&อไป ผมไม&อยากให(ผู(วิจัยไปมุ&งเน(นแค&ว&าผู(เชี่ยวชาญท่ีดีนั้นต(องมีวิทยฐานะชํานาญการพิเศษเท&านั้น เนื่องจากมันจะตีกรอบในการคัดเลือกผู(เชี่ยวชาญสําหรับผู(วิจัยมากเกินไป และผู(เชี่ยวชาญหนึ่งท&านอาจจะไม&เชี่ยวชาญไปหมดทุกเรื่อง

และในการกําหนดผู(เชี่ยวชาญนั้น ผมไม&อยากให(ผู(วิจัยใช(เทคนิคการเลือกผู(เชี่ยวชาญแบบเหมารวมครับ กล&าวคือ สมมติผู(วิจัยท&านหนึ่งสร(างเครื่องมือประกอบการวิจัยจํานวน 4 ชนิดดังนี้ 1.นวัตกรรมเรื่องชุดฝ}ก การเขียนภาษาอังกฤษ 2.แผนการสอนเรื่องการเขียนภาษาอังกฤษ 3.แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และ4.แบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อชุดฝ}กฯ เม่ือทําเครื่องมือเสร็จแล(วข้ันตอนต&อไปก็ต(องนําไปให(ผู(เชี่ยวชาญพิจารณาเครื่องมือก&อนว&ามีความเหมาะสมมากน(อยเพียงใด

โดยปกติเท&าท่ีผมเห็นนั้น ผมจะเห็นว&าผู(วิจัยจะเลือกผู(เชี่ยวชาญท่ีดํารงวิทยฐานะชํานาญการพิเศษ (เท&านั้น) จํานวน 3 หรือ 5 คน เม่ือได(ผู(เชี่ยวชาญแล(วก็จะให(ผู(เชี่ยวชาญเหล&านั้นพิจารณาเครื่องมือท้ัง 4 ชนิด นี่แหละครับผมเลยเรียกว&าเทคนิคแบบเหมารวม

ผมไม&ได(บอกว&าเทคนิคแบบเหมารวมนี้ไม&ดีนะครับ เพียงแต&ผมให(ข(อคิดท่ีว&า คนเราหนึ่งคนนั้นจะเก&งไปหมดทุกเรื่อง มันจะเปPนไปได(มากน(อยเพียงใด??? จากกรณีข(างต(นผู(เชี่ยวชาญหนึ่งท&านต(องดูหมดเลย ท้ังนวัตกรรม ท้ังแผน ท้ังข(อสอบ ท้ังแบบประเมินต&าง ๆ ท&านเหล&านั้นจะมีเวลาในการพิจารณาเครื่องมือมากน(อยเพียงใด โปรดตรอง แล(วผลการพิจารณาเครื่องมือท้ัง 4 ชนิดนั้น ความน&าเชื่อถือจะมากน(อยเพียงใด โปรดตรองอีกครั้ง

แต&ข(อดีของเทคนิคแบบเหมารวมท่ีผมพบเห็นก็มีนะครับ นั้นก็คือประหยัดเวลาของผู(วิจัยในการหาผู(เชี่ยวชาญ ประมาณว&าผู(วิจัยไม&ต(องไปหาท่ีไหนอีกแล(ว เอา 3 หรือ 5 คนนี่แหละ เหมารวมทุกอย&าง...

53

แต&ถ(าเปPนผม ผมขออนุญาตเสนอแนะครับว&า ผู(วิจัยทําไมไม&ใช(เทคนิคแบบดาวกระจายละครับ อาจเสียเวลาหน&อย แต&จะทําให(งานวิจัยท่ีออกมานั้น มีคุณภาพและเปPนท่ีน&าเชื่อถือภายหลังเผยแพร&ต&อสาธารณชนต&อไป

เทคนิคแบบดาวกระจายในมุมมองของผมนั้น ใช(หลักการท่ีว&า 1 เครื่องมือ ต&อผู(เชี่ยวชาญ 1 กลุ&ม (3 หรือ 5 คนก็ได()

จากกรณีท่ีผมสมมติข้ึนมานั้น มีผู(วิจัยท&านหนึ่งสร(างเครื่องมือประกอบการวิจัยจํานวน 4 ชนิดดังนี้ 1.นวัตกรรมเรื่องชุดฝ}กการเขียนภาษาอังกฤษ 2.แผนการสอนเรื่องการเขียนภาษาอังกฤษ 3.แบบทดสอบ วัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และ4.แบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อชุดฝ}กฯ เม่ือทําเครื่องมือเสร็จแล(วข้ันตอนต&อไปก็ต(องนําไปให(ผู(เชี่ยวชาญพิจารณาเครื่องมือ ถ(าใช(เทคนิคดาวกระจายจะใช( 2 ดาวก็พอครับ

ผู(เชี่ยวชาญกลุ&มแรกสําหรับการพิจารณานวัตกรรมและแผนการสอน (ถ(ามีเวลาแยกกลุ&มผู(เชี่ยวชาญก็ได(ครับ พิจารณานวัตกรรมหนึ่งกลุ&ม แผนการสอนอีกหนึ่งกลุ&ม) ผู(วิจัยได(กําหนดคุณสมบัติข้ันต(น เช&น มีประสบการณ!การสอนภาษาอังกฤษ 5 ปq , มีวุฒิทางการศึกษาระดับปริญญาตรีหรือโทด(านการสอนภาษาอังกฤษ หรือมีวิทยฐานะชํานาญการพิเศษด(านภาษาอังกฤษ เปPนต(น

ผู(เชี่ยวชาญกลุ&มสองสําหรับการพิจารณาแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อนวัตกรรม (ถ(ามีเวลาแยกกลุ&มผู(เชี่ยวชาญก็ได(ครับ พิจารณาข(อสอบหนึ่งกลุ&ม แบบประเมินอีกหนึ่งกลุ&ม) ผู(วิจัยได(กําหนดคุณสมบัติข้ันต(น เช&น เปPนหัวหน(ากลุ&มงานวัดผลของโรงเรียนมา 3 ปq , มีวุฒิทางการศึกษาระดับปริญญาโทด(านการวัดผลและประเมินผล หรือมีวุฒิทางการศึกษาระดับปริญญาโทด(านการวิจัยทางการศึกษา เปPนต(น

ซ่ึงเทคนิคตามท่ีผมเสนอแนะนั้น ข(อดีท่ีผมพอจะโน(มน(าวใจให(พ่ีน(องเพ่ือนครูใช(เทคนิคดาวกระจายนั้นก็คือ 1.ผู(เชี่ยวชาญเปPนผู(เชี่ยวชาญในเรื่องนั้นๆจริงทําให(การพิจารณาเครื่องมือมีความถูกต(อง น&าเชื่อถือ 2.ผู(เชี่ยวชาญมีเวลาในการพิจารณาเครื่องมือมากข้ึน ส&งผลทําให(เกิดข(อดีข(อท่ี 1. ต&อไป

ในขณะเดียวกันก็มีข(อเสียเช&นกันนั้นก็คือ 1.ต(องใช(ผู(เชี่ยวชาญหลายคน อาจทําให(ผู(วิจัยเหนื่อยล(าจากการเดินทางติดต&อผู(เชี่ยวชาญ 2.หาผู(เชี่ยวชาญท่ีสอดคล(องกับคุณสมบัติข้ันต(นได(ยาก โดยเฉพาะผู(เชี่ยวชาญกลุ&มสอง

หมดแล(วครับสําหรับบทความฉบับนี้ ผมก็ขอฝากถึงผู(วิจัยทุกท&านครับ เพราะการทําวิจัยนั้นเราต(องลงแรง ลงกายเยอะพอสมควร แต&ถ(าเราลงแรง ลงกายเพ่ิมข้ึนมาอีกหน&อยในเรื่องของการหาผู(เชี่ยวชาญ ก็จะส&งผลให(งานวิจัยของเรานั้นออกมาดี มีคุณค&าเพ่ิมมากข้ึน และท่ีสําคัญผู(เชี่ยวชาญก็จะมีเวลาในการพิจารณาเครื่องมือของเราอย&างเต็มท่ี ขอให(ทุกท&านมีความสุขกับครอบครัวในช&วงวันป�ดเทอมครับ


ณ หมู&บ(านสหกรณ! 2 อ.แม&ออน 19 ตุลาคม 2557

54

การเขียนอภิปรายผลในบทที่ 5


www.sornorpoom.wordpress.com เม่ือช&วงต(นเดือนมีนาคมท่ีผ&านมานั้น มีโอกาสได(เข(าไปเปPนทีมวิทยากรในเรื่องของการทําวิจัยในชั้นเรียนให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูสังกัดครูท(องถ่ิน ดีใจครับท่ีมีโอกาสได(เข(าร&วมทีมงานอีกครั้ง เพราะได(ใช(ความรู(ความสามารถอย&างเต็มท่ี ได(พบกับพ่ีน(องวัดผลและวิจัย คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม&ท้ังรุ&นพ่ี และรุ&นน(อง ท่ีสําคัญผมจะได(ไม&ลืมในศาสตร!วิชาวัดผลและวิจัยครับ และก็เช&นเดิมการไปแต&ละครั้งนั้น พอกลับมาก็ย&อมได(วัตถุดิบในการเขียนบทความ ครั้งนี้ก็เช&นกันจะเปPนเรื่องของการเขียนอภิปรายผลในบทท่ี 5 ของรายงานการวิจัย รายละเอียดเปPนอย&างไรโปรดอ&านครับ ปกติในบทท่ี 5 ของรายงานการวิจัยนั้นจะมีชื่อว&า “สรุป อภิปราย และข(อเสนอแนะ” จากชื่อบทก็พอจะเดาๆได(ว&า เนื้อหาในบทท่ี 5 ควรมีองค!ประกอบท่ีสําคัญ 3 ส&วน แต&เพ่ือความชัดเจนผมขอแบ&งเปPน 4 ส&วนดังต&อไปนี้ ส&วนท่ีหนึ่ง ได(แก& การบอกข้ันตอนการทําวิจัยแบบย&อ ๆ ประกอบด(วย วัตถุประสงค! ประชากรหรือ กลุ&มตัวอย&างท่ีผู(วิจัยใช(จริง ๆ เครื่องมือท่ีใช( และสถิติท่ีใช(ในการวิเคราะห!ข(อมูล ส&วนท่ีสอง ได(แก& การสรุปผลการวิจัยเปPนข(อ ๆ เรียงลําดับตามวัตถุประสงค!ท่ีตั้งไว( ส&วนท่ีสาม ได(แก& การอภิปรายผลการวิจัย ว&าทําไมผลการวิจัยมันถึงออกมาเปPนแบบนั้น ส&วนท่ีสี่ ได(แก& ข(อเสนอแนะโดยปกติจะประกอบด(วยหัวข(อย&อย ๆ 2 ข(อ คือ ข(อเสนอแนะสําหรับการนําผลการวิจัยไปใช( และข(อเสนอแนะสําหรับการทําวิจัยในครั้งต&อไป แต&ในบทความวันนี้ผมขอมุ&งประเด็นไปท่ีส&วนท่ีสามคือเรื่องของการอภิปรายผล รายละเอียดมีดังนี้ การอภิปรายผลการวิจัยนั้น ชื่อก็บอกโดยนัยแล(วว&า ให(ผู(วิจัยอธิบายให(ได(ว&า ทําไมผลการวิจัยถึงออกมาเปPนแบบนี้ (ข(อเน(นย้ําว&า ผลการวิจัยท่ีได(นั้น อาจจะเปPนไปตามความคาดหวังของเราก็ได( หรืออาจจะไม&เปPนไปตามความคาดหวังของเราก็ได(นะครับ อย&าลืม) โดยปกติการเขียนอภิปรายผลการวิจัยนั้น จะมีรูปแบบและ keyword สําหรับการเขียน ดังนี้ “ผลการวิจัย พบว&า ................................................. ท้ังนี้เปPนเพราะ ................................................. ซ่ึงสอดคล(องกับ .................................................” มาดูรายละเอียดแต&ละคํากันเลยนะครับ “ผลการวิจัยพบว&า” เปPนการสรุปผลการวิจัย ตามวัตถุประสงค! ขอสรุปแบบย&อ ๆ นะครับ เพราะผลการวิจัยฉบับเต็มนั้นมีรายละเอียดอยู&ในบทท่ี 4 แล(ว

55

“ท้ังนี้เปPนเพราะ” ส&วนนี้เปPนการแสดงศักยภาพของผู(วิจัยในการแสดงภูมิรู( (ก๋ึน) ของตนเองว&า เพราะอะไรผลการวิจัยมันถึงมีผลออกมาเปPนแบบนี้ ถ(าใครทําวิจัยด(วยตนเองทุกข้ันตอน ในประเด็นนี้ผมคิดว&าไม&น&ามีปCญหา ผู(วิจัยน&าจะแสดงเหตุผลได(ว&าทําไมผลการวิจัยมันถึงออกมาเปPนแบบนี้ (เขียนออกอย&างแน&นอน) แต&ถ(าไม&ได(ทําด(วยตนเอง ผมคิดว&ามีปCญหาแน& ประมาณว&าเขียนได( แต&ไม&ลุ&มลึก (หนึ่งในการจับผิดว&าผู(วิจัยทําวิจัยด(วยตนเองหรือไม& ผู(รู(จะอ&านในประเด็นนี้ครับ ระวังหน&อย) “ซ่ึงสอดคล(องกับ” ส&วนนี้เปPนส&วนสนับสนุนความคิดของเราจากการแสดงความคิดท่ีว&า เพราะอะไรผลการวิจัยมันถึงมีผลออกมาเปPนแบบนี้ ซ่ึงจะทําให(ความคิดของเราดูมีน้ําหนักและมีความน&าเชื่อถือมากยิ่งข้ึน หลายคนสงสัยว&าแล(วเราจะไปเอาแนวคิด หรือทฤษฎีท่ีมาสนับสนุนความคิดเราได(จากไหนละ คําตอบคือบทท่ีสองเลยครับ พูดภาษาง&าย ๆ คือ เราคิดแบบนี้ แล(วมีใครคิดแบบเราบ(างไหม ซ่ึงการหา “สิ่ง” มาสนับสนุนความคิดของเราจากบทท่ีสองนั้น ในมุมมองผม ผมแบ&ง “สิ่ง” เปPน 3 ลักษณะดังนี้ 1. คํากล&าวของผู(รู( ผู(รู(ในท่ีนี้ หมายถึง ผู(รู(จริงๆครับ เปPนบุคคลท่ีคนท่ัวไปให(การยอมรับ ซ่ึงคํากล&าวของท&านก็เปPนสิ่งท่ีน&าเชื่อถืออยู&แล(ว เม่ือเรานํามาสนับสนุนความคิดเราเข(าไปอีกก็จะทําให(การอภิปรายผลของเราน&าเชื่อถือมากยิ่งข้ึน 2. ทฤษฏีในเรื่องนั้น ๆ เนื่องจากทฤษฎีเปPนสิ่งท่ีผ&านการพิสูจน!มาในระดับหนึ่งแล(ว และในช&วงเวลาปCจจุบันบุคคลท่ัวไปก็ให(การยอมรับ (ทฤษฎีสามารถเปลี่ยนแปลงได( ถ(าในอนาคตมีความรู(ใหม& ๆ มาพิสูจน!ว&ามันไม&ใช&นะ แต&ทฤษฎีท่ีผ&านไปหลาย ๆ ปq ก็ยังคงเดิมไม&เปลี่ยนแปลง สุดท(ายก็จะกลายเปPน กฎ) 3. ผลงานวิจัยจากผู(วิจัยท&านอ่ืน ประมาณว&า มีคนอ่ืน ๆ ทําวิจัยในแนวเดียวกับเรา เขาก็ให(ผลการวิจัยเหมือนท่ีเราทําเช&นกัน เราก็นําผลงานวิจัยตรงนั้นมาสนับสนุนแนวคิดของเราได(ด(วยเช&นกัน ส&วนผู(วิจัยจะเลือก “สิ่ง” ลักษณะใดมาสนับสนุนความคิดของเรานั้น ก็ข้ึนกับธรรมชาติของงานวิจัยนั้นๆและการเลือก “สิ่ง” ของตัวผู(วิจัยแล(วกันครับ ผมขอเพียงอย&างเดียวคือ สิ่งท่ีเราเลือกนํามาสนับสนุนความคิดเรานั้นต(องมีความน&าเชื่อถือ บุคคลท่ัวไปให(การยอมรับ มีการอ(างอิงท่ีมาท่ีไปอย&างชัดเจน มีความทันสมัย และทําให(การอภิปรายผลของเรามีคุณค&าเพ่ิมมากข้ึน แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



56

ข%อมูลพ้ืนฐานของผู%ตอบแบบสอบถาม



เม่ือช&วงต(นเดือนท่ีผ&านมาได(รับโอกาสให(เปPนผู(เชี่ยวชาญสําหรับการตรวจสอบเครื่องมือประกอบการวิจัยของนักศึกษาระดับมหาบัณฑิต พบประเด็นหนึ่งท่ีน&าสนใจเลยนํามาเขียนเปPนบทความอันนี้ครับ

โดยปกติแบบสอบถามประกอบการวิจัยนั้น (เท&า ๆ ท่ีผมเห็น) จะประกอบด(วย 4 ส&วนท่ีสําคัญดังนี้ ส&วนท่ี 1 ได(แก& คําชี้แจงในการตอบแบบสอบถาม ประมาณว&าให(ผู(ตอบแบบสอบถามรู(ว&า

แบบสอบถามนี้ ผู(วิจัยเรียนวิชาเอกอะไร เรียนท่ีไหน และได(ทําวิจัยเรื่องอะไร เนื้อในของแบบสอบถามมีก่ีตอนและแต&ละตอนมีข(อในการถามก่ีข(อ วิธีการตอบแบบสอบถามต(องตอบอย&างไร หากตอบเสร็จแล(วให(นําส&งท่ีไหน ภายในวันใด และป�ดท(ายคํากล&าวขอบคุณท่ีได(เสียสละเวลาในการตอบแบบสอบถาม เปPนต(น

ส&วนท่ี 2 ได(แก& ข(อมูลพ้ืนฐานของผู(ตอบแบบสอบถาม ซ่ึงจะเปPนการตอบแบบ Check List ให(ผู(ตอบได(เลือกตอบตามข(อรายการท่ีตรงหรือใกล(เคียงกับข(อมูลส&วนตัวของเรามากท่ีสุด

ส&วนท่ี 3 ได(แก& ตัวบ&งชี้หรือข(อคําถามประกอบการวิจัย ท่ีผมเห็นส&วนใหญ&มักจะเปPนแบบมาตราส&วนประมาณค&า 5 ระดับ หรือท่ีเรานิยมเรียกว&า Rating Scale

ส&วนท่ี 4 ได(แก& ข(อคําถามปลายเป�ดเพ่ือให(ผู(ตอบแบบสอบถามได(แสดงความคิดเห็น ตามคําถามท่ีผู(วิจัยได(กําหนดมา

หมดแล(วครับส&วนประกอบหลักๆของแบบสอบถามท่ีผมมักเห็นโดยท่ัวไป ง้ันเราย(อนกลับไปดูในส&วนท่ี 2 ได(แก& ข(อมูลพ้ืนฐานของผู(ตอบแบบสอบถามกันดีกว&าครับ เนื่องจากเปPนเนื้อหาของบทความฉบับนี้

โดยปกติข(อมูลพ้ืนฐานท่ีพบเห็นส&วนใหญ&ก็เช&น เพศ อายุ ระดับการศึกษา เปPนต(น ประเด็นอยู&ท่ีว&า การกําหนดข(อรายการบางรายการนั้น ผู(วิจัยต(องพอรู(ช0วงของข%อมูลพ้ืนฐานของกลุ&มเปoาหมายท่ีเราจะไปแจกแบบสอบถามบ(างเพ่ือความเหมาะสมในการสร(างแบบสอบถามต&อไป ผมขอยกตัวอย&างเช&น

ครูสมหญิงทําวิจัยเรื่อง การศึกษาสภาพการดําเนินงานวิชาการของโรงเรียนสุขใจจริงจริง ครูสมหญิงได(กําหนดกลุ&มเปoาหมายท่ีจะไปแจกแบบสอบถามได(แก& คณะครูสายผู(สอนของโรงเรียนสุขใจจริงจริงซ่ึงมีจํานวนท้ังหมด 40 คน เม่ือกําหนดกลุ&มเปoาหมายได(แล(ว ครูสมหญิงก็สร(างแบบสอบถามซ่ึงมีรายละเอียดท้ังหมด 4 ส&วนเหมือนแบบสอบถามท่ัวๆไป

เม่ือสร(างเสร็จก็ผ&านข้ันตอนการหาคุณภาพของแบบสอบถาม เช&น ถามผู(เชี่ยวชาญ นําไปทดลองใช(เพ่ือหาค&าความเชื่อม่ัน หรือค&าอํานาจจําแนก เปPนต(น เม่ือทุกอย&างเสร็จเรียบร(อยแล(ว ก็จะได(แบบสอบถามฉบับสมบูรณ!พร(อมท่ีจะนําไปเก็บข(อมูลจริงต&อไป

57

แต&ในส&วนท่ี 2 ครูสมหญิงได(กําหนดข(อมูลพ้ืนฐานเพ่ือให(ผู(ตอบแบบสอบถามได(ทําการตอบดังนี้

1. เพศ [ ] 1.1 ชาย [ ] 1.2 หญิง 2. อายุ [ ] 2.1 อายุ 20 – 25 ปq [ ] 2.2 อายุ 26 – 30 ปq [ ] 2.3 อายุ 31 – 35 ปq

[ ] 2.4 อายุ 36 - 40 ปq [ ] 2.5 อายุ 41 – 45 ปq [ ] 2.6 อายุ 46 - 50 ปq [ ] 2.7 อายุ 51 - 55 ปq [ ] 2.8 อายุ 56 - 60 ปq 3. ระดับการศึกษาสูงสุด

[ ] 3.1 ตํ่ากว&าปริญญาตรี [ ] 3.2 ปริญญาตรี [ ] 3.3 สูงกว&าปริญญาตรี 4. ตําแหน&งท่ีปฏิบัติหน(าท่ี

[ ] 4.1 สายบริหาร [ ] 4.2 สายผู(สอน จากข(อรายการท่ีครูสมหญิงกําหนดข้ึนมานั้น ในมุมมองของผม ข(อ 1 และ ข(อ 2 มีความเหมาะสมดี อยู&แล(ว เพราะครูจํานวน 40 คน ย&อมมีท้ังเพศชายและเพศหญิง และอาจจะมีอายุต้ังแต& 23 – 60 ปqก็เปPนไปได( แต&ถ(าโรงเรียนมีครูจํานวนน(อยคน และต้ังอยู&ในเขตเมืองเชียงใหม& ข(อรายการ 2.1 และ 2.2 อาจไม&ต(องมีก็ได(ครับ (ผู(วิจัยควรจะรู(ช&วงข(อมูลพ้ืนฐานของกลุ&มเปoาหมายบ(างก็ดีครับ) แต&สําหรับข(อรายการ 3.1 และ 4.1 เม่ือพิจารณาจากชื่อเรื่องวิจัย และกลุ&มเปoาหมายในการเก็บข(อมูลแล(ว ผมว&าครูสมหญิงควรตัดข(อรายการท้ังสองข(อออกไปได(เลยครับ กล&าวคือ ข(อ 3.1 ในสภาพเหตุการณ!ปCจจุบัน ไม&น&าจะมีครูสายผู(สอนท่ีมีระดับการศึกษาตํ่ากว&าระดับปริญญาตรีแล(ว ส&วนใหญ&ก็ระดับปริญญาโท และก็มีบางส&วนไปถึงระดับปริญญาเอกก็มีครับ และอนาคตแนวโน(มระดับการศึกษาไปถึงระดับปริญญาเอกก็น&าจะเพ่ิมสูงข้ึน เพราะหลักสูตรมีให(เลือกเรียนมากมาย บางหลักสูตรเห็นชื่อแล(วก็แปลกใจ และก็ไม&แน&ใจว&ามันเก่ียวกับวงการศึกษาตรงไหน ผมไม&ขอลงรายละเอียดครับ เด๋ียวยาว.... และข(อ 4.1 ก็ควรตัดท้ิง เพราะครูสมหญิงได(กําหนดกลุ&มเปoาหมายท่ีจะไปแจกแบบสอบถามแล(ว ได(แก& คณะครูสายผู(สอนของโรงเรียนสุขใจจริงจริงซ่ึงมีจํานวนท้ังหมด 40 คน แบบสอบถามฉบับนี้จะไม&แจกผู(บริหาร ดังนั้นข(อท่ี 4 ควรตัดท้ิงท้ังหมดครับ สรุปนะครับ ก&อนท่ีจะสร(างแบบสอบถามใด ๆ นั้น ผู(วิจัยควรรู(ข(อมูลเบ้ืองต(นบ(าง เพ่ือจะได(กําหนดข(อรายการได(เหมาะสม อีกอย&างผู(ตอบแบบสอบถามเขาจะได(ไม&ติงเราว&า ข(อรายการข(อนี้จะใส&มาทําไม เพราะในสภาพปCจจุบันมันไม&มีแน&นอน ผมก็ขอฝากบทความนี้ให(กับนักวิจัยหน(าใหม&ทุกคนด(วยครับ เผื่อได(เอาไปปรับใช(ให(เข(ากับความเปPนจริงในปCจจุบัน แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ บ(านบ&อสร(าง


58

การหาคุณภาพของแบบทดสอบวัดผลสมัฤทธิ์ทางการเรียน


www.sornorpoom.wordpress.com สวัสดีวันสงกรานต!ครับ เปPนวันท่ีผู(ใหญ&และเด็กหลายคนต้ังหน(าต้ังตารอคอยมาตลอดหนึ่งปqเต็ม เนื่องจากจะได(เล&นน้ําได(อย&างเต็มท่ี อย&างท่ีเรารู(กันอยู&ว&าเดือนเมษายนนั้นประเทศไทยเรามีสภาพอากาศท่ีร(อนมากมายขนาดไหน เม่ือมีโอกาสได(เล&นน้ํา (บ(าง) ก็จะเปPนการคลายร(อนได(เปPนอย&างดี และท่ีสําคัญรัฐบาลยังได(ประกาศให(เปPนวันผู(สูงอายุ และวันครอบครัวอีก ส&งผลให(วันสงกรานต!มีความสําคัญและมีคุณค&าทางจิตใจต&อ พ่ีน(องประชาชนคนไทยมากข้ึนเปPนลําดับ ในส&วนตัวผม ๆ ก็มีโอกาสได(เข(าร&วมประเพณีท้ังประเพณีไทยภาคกลาง และประเพณีไทยภาคเหนือ ผมมีความรู(สึกอ่ิมอกอ่ิมใจพอสมควรครับ เนื่องจากได(เห็นอะไรหลาย ๆ อย&างท่ีเราไม&คุ(นเคย ขอบคุณ บรรพบุรุษของชนชาติไทยท่ีได(ริเริ่มประเพณีอันดีงามและแฝงไปด(วยสิ่งท่ีสังคมไทยในปCจจุบันโหยหาพอสมควร เรามาเข(าเรื่องบทความฉบับนี้กันต&อดีกว&าครับ ผมมีโอกาสได(นั่งพูดคุยกับผู(รู(ในเรื่องการวิจัยใน ชั้นเรียน คุยไปเรื่อย ๆ ส&วนใหญ&ผมจะถามในประเด็นท่ีผมสงสัย แต&มีประเด็นหนึ่งท่ีผมไม&ได(ถาม แต&ได(รับมุมมองท่ีคลาดเคลื่อนจากการปฏิบัติจริงของพ่ีน(องครูเรา คลาดเคลื่อนหรือไม&อย&างไร โปรดใช(วิจารณญาณ โดยปกติงานวิจัยในชั้นเรียนของเรานั้น จะมีรูปแบบการวิจัยท่ีเรียกว&า แบบกลุ&มเดียวทดสอบก&อน – หลังการทดลอง (One Group Pretest – Posttest Design) ซ่ึงมีลักษณะของแผนการวิจัยคือ มีการใช( กลุ&มตัวอย&างเพียงกลุ&มเดียว และมีการให(ตัวแปรอิสระกับกลุ&มตัวอย&าง แต&ทําการทดสอบท้ังก&อนและหลังการทดลอง และพิจารณาผลการทดลองจากการเปรียบเทียบผลการทดสอบก&อนและหลังการทดลอง เขียนเปPนแผนภาพได(ดังนี้

เครื่องมือท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเรานิยมใช(ในการเปรียบเทียบผลการทดสอบก&อนและหลังการทดลอง ส&วนใหญ&มักจะเปPนแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนแบบตัวเลือก 4 ตัวเลือก (บางครั้งต(องการเปรียบเทียบทักษะการเล&นดนตรี ว&านักเรียนมีทักษะการเล&นดนตรีดีข้ึนไหม ก็ยังให(นักเรียนมาทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ท้ังๆท่ีจริงแล(วควรเปPนแบบวัดทักษะการเล&นดนตรี ต(องระวังประเด็นนี้ด(วยครับ) และก&อนท่ีจะนําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไปใช(จริงๆนั้น ต(องมีการหาคุณภาพของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ภาษาวิจัยเรียกว&า try out โดยปกติมักจะหาค&ากันอยู&สามชนิด ได(แก& ค&าความยากง&าย (p) ค&าอํานาจจําแนก (r) และค&าความเชื่อม่ัน (KR 20) ซ่ึงในปCจจุบันพ่ีน(องเพ่ือนครูเราไม&จําเปPนต(องมานั่งคํานวณมือแล(ว เราสามารถใช(คอมพิวเตอร!ช&วยในการคํานวณได( ทําให(ลดเวลาในการคํานวณ เพ่ิมความถูกต(องในการคํานวณ และได(ผลเปPนท่ียอมรับจากบุคลากรจากหลายฝ�ายด(วยเช&นกัน

T1 X T2

59

แต&ประเด็นของมันอยู&ท่ีว&า การนําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนไป try out นั้น ส&วนใหญ&ท่ีมักจะทํากัน และมักจะเขียนไว(ในบทท่ี 3 มักจะเขียนดังนี้ -นําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท่ีผู(วิจัยสร(างข้ึนไปทดลองใช(กับนักเรียนชั้น ป.6/2 (ในกรณีท่ีโรงเรียนมีหลายห(อง และผู(วิจัยใช(จริงกับนักเรียน ป.6/1) จํานวน 30 คน ได(ผลการหาคุณภาพดังต&อไปนี้..... หรือ -นําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท่ีผู(วิจัยสร(างข้ึนไปทดลองใช(กับนักเรียนชั้น ป.6 ของโรงเรียน ก ท่ีมีบริบทเหมือนกับโรงเรียนของตนเอง (เหตุเนื่องจากนักเรียนชั้น ป.6 ของตนเองนั้นมีจํานวนห(องเพียงห(องเดียว) จํานวน 30 คน ได(ผลการหาคุณภาพดังต&อไปนี้..... พอได(ผลการหาคุณภาพของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเสร็จเรียบร(อยแล(ว และค&าทุกค&า ผ&านเกณฑ!มาตรฐานท้ังหมด ผู(วิจัยก็จะนําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนฉบับสมบูรณ!ไปใช(จริงต&อไป แต&จุดท่ีผมว&ามันคลาดเคลื่อนนั้น อยู&ตรงท่ีว&า นักเรียนท่ีครูไป try out นั้น ได(เคยเรียนรู(เนื้อหาวิชาในเรื่องนั้นแล(วหรือไม& อย&างไร??? หากเคยเรียนก็น&าจะพอทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเรื่องนั้นได( แต&ถ(าหากไม&เคยเรียน แล(วนักเรียนจะทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเรื่องนั้นได( อย&างไร??? ตามท่ีผมเกริ่นนําเด๋ียวนี้เราสามารถใช(คอมพิวเตอร!คํานวณค&าสถิติพ้ืนฐานได( และหากผลการคํานวณออกมาแล(วไม&เปPนท่ีพึงพอใจของผู(วิจัย เราก็สามารถปรับแก(ข(อมูลง&าย ๆ ด(วยเพียงปลายนิ้วสัมผัส (จริงไหม???) สมมติว&าเราทําจริงทุกข้ันตอน ในประเด็นการ try out แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนนั้น ผมขออนุญาตเสนอแนวทางได( สามแนวทางดังนี้ -หาโรงเรียนท่ีสอนเนื้อหาเดียวกันกับเรา และสอนล&วงหน(าเราไปแล(ว เพ่ือท่ีจะได(ไปขอ try out ได(อย&างสบายใจ หรือ -หากโรงเรียนเรามีหลายห(อง ก็ต(องเลือกมาหนึ่งห(องท่ีเราสามารถสอนเนื้อหาเดียวกันนี้ และสามารถสอนล&วงหน(าได( เพ่ือท่ีนักเรียนจะได(รู(เนื้อหา และสามารถ try out แบบทดสอบของเราได( หรือ -หากหาอะไรไม&ได(เลยสักอย&าง อาจจะต(องไปทํากับนักเรียนชั้น ม.1 ท่ีเคยเรียนเนื้อหานี้มาแล(วตอน ป.6 แต&ข(อนี้อาจจะดูไม&น&าเชื่อถือเพราะ นักเรียนอาจจะลืมเนื้อหารายวิชานั้นไปแล(ว ก็ลองพิจารณาความเหมาะสม ความถูกต(องกันเอาเองแล(วกันครับ ว&าแนวทางไหนเหมาะสมท่ีสุด เพราะงานวิจัยท่ีดีนั้นต(องต้ังอยู&บนฐานของความสมเหตุสมผลด(วย ภาษาวัยรุ&นเรียกว&า อ&านแล(วเนียน แต&ถ(าเราทําจริงทุกข้ันตอน ผมเชื่อว&า สิ่งท่ีเราทําเม่ือนํามาเขียนแล(ว เนียนแน&นอนครับ พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า ท(ายนี้อย&าลืมนะครับ เมาไม&ขับ สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ อ.ลี้ จ.ลําพูน

13 เมษายน 2558

60

การเปรียบเทียบผลการพัฒนา


www.sornorpoom.wordpress.com บทความนี้ได(วัตถุดิบการเขียนต&อเนื่องมาจากบทความท่ีแล(วครับ เพราะผู(รู(ท&านนี้ได(จุดประเด็นว&า พ่ีน(องเพ่ือนครูเราท่ีเลือกทําวิจัยในลักษณะนี้ ชอบเปรียบเทียบผลการพัฒนาด(วยวิธีนี้ ซ่ึงจริง ๆ แล(ววิธีดังกล&าวก็มีความถูกต(อง แต&ถูกต(องไม&ท้ังหมด ควรจะเลือกอีกวิธีหนึ่งท่ีมีความถูกต(องมากกว&า และเม่ือผมฟCงคําอธิบายเสร็จแล(ว ความคิดของผมก็เริ่มคล(อยตามครับ คล(อยตามอย&างไรโปรดอ&านต&อ รูปแบบการวิจัยในชั้นเรียนนั้นมีหลายรูปแบบ เช&น แบบกลุ&มเดียวทดสอบหลังการทดลอง (One-Shot Case Study) แบบกลุ&มเดียวทดสอบก&อน – หลังการทดลอง (One Group Pretest – Posttest Design) หรือแบบสุ&มแล(วแบ&งเปPนกลุ&มทดลอง-กลุ&มควบคุม ทดสอบก&อน – หลังการทดลอง (Pretest – Posttest Control Group Design) เนื้อหาของบทความนี้อยู&ท่ีประเภทหลังครับ ซ่ึงลักษณะของการวิจัยแบบนี้ จะมีการสุ&มกลุ&มตัวอย&างเข(าไปเปPนท้ังกลุ&มทดลองและกลุ&มควบคุมโดยมีการให(นวัตกรรมกับกลุ&มตัวอย&างท่ีเปPนกลุ&มทดลอง ส&วนกลุ&มควบคุมก็ไม&ต(องทําอะไร ปล&อยให(เปPนไปตามธรรมชาติ (แต&ผู(วิจัยต(องพยายามควบคุมให(ลักษณะของกลุ&มตัวอย&างท้ังสองกลุ&มมีลักษณะท่ีเหมือนกันให(ได(มากท่ีสุด) เม่ือเวลาผ&านไปก็ทําการทดสอบท้ังก&อนและหลังการทดลอง เราสามารถเขียนเปPนแผนภาพได(ดังนี้ จากรูปผมขอยกตัวอย&างงานวิจัยเช&น การเปรียบเทียบทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!ของนักเรียนท่ีเรียนโดยการสอนแบบโครงงานและการสอนแบบปกติของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 3 ผู(วิจัยมีข้ันตอนการวิจัยแบบย&อๆ ดังนี้ แบ&งนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 3 ออกเปPน 2 กลุ&ม คือ กลุ&มหนึ่งเปPนกลุ&มทดลอง และอีกกลุ&มหนึ่งเปPนกลุ&มควบคุม ก&อนการวิจัยผู(วิจัยจะทําการทดสอบก&อนเรียน คือ ทดสอบทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!กับนักเรียนท้ังสองกลุ&ม หลังจากนั้นจึ งใช(การสอนโดยวิธีปกติกับกลุ&มควบคุม และใช(การสอนแบบโครงงานกับ กลุ&มทดลอง เม่ือครบกําหนดเวลาท่ีกําหนดไว( ผู(วิจัยจึงทําการทดสอบทักษะกระบวนการวิทยาศาสตร!กับนักเรียนท้ังสองกลุ&มอีกครั้งหนึ่ง จากนั้นจึงทําการเปรียบเทียบผลการพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!ของกลุ&มทดลองและกลุ&มควบคุม ว&ากลุ&มใดจะมีพัฒนาการท่ีดีกว&ากัน

RC T1 - T2

RE T1 X T2

61

ประเด็นอยู&ท่ีการเปรียบเทียบผลการพัฒนาครับ โดยปกติเท&าท่ีผมเห็นมักจะทํากันในสองลักษณะ ดังนี้ วิธีแรก เปรียบเทียบผลการพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร! หรือ T2 ของท้ังกลุ&มทดลองและ

กลุ&มควบคุม (เอาเฉพาะ T2 ของท้ังสองกลุ&มมาเปรียบเทียบ) วิธีสอง ดูว&ากลุ&มทดลองนั้นมีการพัฒนาระหว&าง T1 กับ T2 เท&าไหร& และดูว&ากลุ&มควบคุมนั้นมีการ

พัฒนาระหว&าง T1 กับ T2 อีกเท&าไหร& แล(วเราก็เอา “เท&าไหร&” นั้นมาเปรียบเทียบกันอีกทีหนึ่ง ซ่ึงในมุมมองของผมนั้น ถูกต(องท้ังสองวิธี แต&วิธีท่ีสองน&าจะถูกต(องมากกว&า เพราะ... วิธีแรกนั้น ถ(าเอาเฉพาะ T2 (ผลลัพธ!สุดท(าย) ของท้ังสองกลุ&มมาเปรียบเทียบ แน&นอนว&า กลุ&มท่ีได(รับการสอนแบบโครงงาน (กลุ&มทดลอง) ย&อมมีทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!มากกว&ากลุ&มท่ีได(รับการสอนแบบปกติ (กลุ&มควบคุม) อย&างแน&นอน อาจจะ sig ท่ีระดับ .001 เลยก็เปPนได( แต&วิธีสองนั้น เปPนการนํา “ผลการพัฒนา” ของท้ังสองกลุ&มมาเปรียบเทียบกันโดยตรง กล&าวคือ กลุ&มทดลอง – ก&อนเริ่มการทดลองได(คะแนนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร! 6 / 20 เม่ือใช(กระบวนการสอนแบบโครงงานเปPนระยะเวลาหนึ่งเดือน เม่ือสอนเสร็จพบว&าได(คะแนนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!เปPน 15 / 20 พัฒนาข้ึน 9 คะแนน ส&วนกลุ&มควบคุมนั้น – ก&อนเริ่มการทดลองได(คะแนนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร! 5 / 20 ผู(วิจัยก็สอนไปตามปกติเปPนระยะเวลาหนึ่งเดือนเหมือนกัน เม่ือสอนเสร็จพบว&าได(คะแนนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!เปPน 12 / 20 พัฒนาข้ึน 7 คะแนน หลังจากนั้นเราก็เอาคะแนน 9 คะแนน และ 7 คะแนนมาเปรียบเทียบความแตกต&างกันอีกครั้ง ถ(าผลการเปรียบเทียบ พบว&ามัน sig ก็น&าจะสรุปได(ว&า การสอนแบบโครงงานนั้นทําให(ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!ของนักเรียนดีข้ึนกว&าการสอนแบบปกติ แต&ถ(าไม& sig ก็น&าจะสรุปได(ว&า การสอนแบบโครงงานและ การสอนแบบปกตินั้นทําให(ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร!ของนักเรียนดีข้ึนพอ ๆ กันครับ ซ่ึงรูปแบบการวิจัยแบบนี้มีข(อดี เช&น ทําให(ผู(วิจัยสามารถเปรียบเทียบผลการทดลองระหว&างก&อนและหลังการทดลองได( และทําให(มีกลุ&มในการเปรียบเทียบผลท่ีเกิดข้ึนซ่ึงช&วยสร(างความม่ันใจในผลของตัวแปรอิสระได(มาก ส&วนข(อจํากัดของการใช(แผนการวิจัยแบบนี้ คือ อาจขาดการควบคุม เช&น การจําข(อสอบ ลักษณะท่ีไม&แตกต&างของกลุ&มตัวอย&างท้ังสองกลุ&ม เปPนต(น



62

อีกหน่ึงข%อเสนอสําหรับให%นักเรียนคิดวิเคราะหAเปRน


www.sornorpoom.wordpress.com เม่ือวันท่ี 12 พฤษภาคม 2558 ท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนบ(านนาหวาย อ.เชียงดาว ในเรื่องการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนครับ ขอบคุณคณะครูทุกท&านท่ีได(มอบโอกาสครั้งสําคัญอีกครั้งหนึ่ง ท่ีสําคัญเหมือนได(กลับบ(านครับ ไปเม่ือไหร&อบอุ&นทุกทีครับ ในระหว&างท่ีบรรยายนั้น มีประเด็นหนึ่งท่ีน&าสนใจเก่ียวกับการคิดวิเคราะห!ของนักเรียน น&าสนใจอย&างไรโปรดอ&านในย&อหน(าถัดไป ปกติการจัดการศึกษาของเรานั้น จะประกอบด(วยจุดมุ&งหมายหลักๆอยู& 3 ด(าน ได(แก& ด(านความรู( (Knowledge) ด(านทักษะ (Practice) และด(านทัศนคติ (Attitude) หรือเรียกรวมย&อๆว&า KAP แต&บทความฉบับนี้ผมจะมุ&งไปเฉพาะด(านความรู(นะครับ และจุดมุ&งหมายท้ัง 3 ด(านนี้ก็มีฐานคิดมาจากนักการศึกษาชาวอเมริกันท่ีชื่อ Benjamin Samuel Bloom ท่ีได(บอกว&า จุดมุ&งหมายท้ัง 3 ด(าน มีลําดับข้ันตอนไล&เรียงจากระดับง&ายๆ ไปหาระดับยากๆ เช&น ด(านความรู( Benjamin S. Bloom ได(แบ&งระดับความรู(ออกเปPนดังนี้ รู(จํา , เข(าใจ , นําไปใช( , วิเคราะห! , สังเคราะห! และประเมินค&า รายละเอียดตามรูปประกอบ ซ่ึงในชีวิตประจําวันของพ่ีน(องเพ่ือนครูเรานั้น เราทุกคนก็จะพยายามสอนให(นักเรียนได(มีความรู(ในระดับท่ีสูงข้ึน (เขาเรียกกันว&า คิดเปPน) และเราจะรู(ได(อย&างไรว&า เราสามารถสอนนักเรียนให(มีความรู(ในระดับท่ีสูง คําตอบก็คือ เราต(องมีแบบทดสอบท่ีมีมาตรฐานเพ่ือใช(วัดว&านักเรียนมีความรู(ในระดับท่ีสูงหรือไม& อย&างไร ในส&วนตัวของผมๆเชื่อว&าพ่ีน(องเพ่ือนครูเราทุกท&านพยายามสอนให(นักเรียนได(คิดเปPน ทําเปPน และแก(ปCญหาเปPน อย&างเต็มกําลังและความสามารถของตนเองครับ แต&ทําไมเวลาผลการประเมินระดับชาติ เช&น ONET หรือ PISA ผลการประเมินของนักเรียนไทยถึงได(ออกมาน&าตกใจ ตามท่ีเราเห็นในสื่อชนิดต&าง ๆ

63

คําตอบสําหรับประเด็นดังกล&าวตามท่ีนักวิชาการชอบอ(างมาก ๆ ประการหนึ่ง ได(แก& ครูชอบสอนแต&ให(นักเรียนเน(นการท&องจํา ไม&สอนให(นักเรียนได(รู(จักคิด ผมขออนุญาตแย(งคํากล&าวอ(างของนักวิชาการในสองเหตุผลดังนี้ครับ 1.จากทฤษฎีของบลูม ทุกท&านจะเห็นว&า ทักษะด(านรู(จํา เปPนทักษะพ้ืนฐานของทักษะด(านความรู(ในระดับสูง เพราะฉะนั้นเปPนการไม&ถูกต(องท้ังหมด ท่ีจะกล&าวว&า การรู(จําเปPนสิ่งท่ีไม&เหมาะสม 2.การสร(างข(อสอบเพ่ือวัดทักษะความรู(ในระดับสูง ๆ นั้นเปPนเรื่องท่ียากมาก ข(อสอบท่ีครูออกส&วนใหญ&จึงเน(นข(อสอบท่ีวัดความรู(ความจํา เช&น ประเทศไทยมีก่ีจังหวัด เปPนต(น เนื่องจากเปPนข(อสอบท่ีออกง&าย ตรวจง&าย และให(คะแนนง&าย ตามชื่อบทความนะครับ จากความเชื่อของผมท่ีผมเชื่อว&า พ่ีน(องเพ่ือนครูเราทุกท&านพยายามสอนให(นักเรียนได(คิดเปPน ทําเปPน และแก(ปCญหาเปPนในกระบวนการเรียนการสอนปกติอยู&แล(วนั้น แล(วเราจะทําอย&างไรเพ่ือให(พ่ีน(องเพ่ือนครูได(เขียนข(อสอบเพ่ือวัดทักษะความรู(ในระดับท่ีสูงเปPน และสามารถนําไปใช(ได(จริงในกระบวนการเรียนการสอนปกติ ประเด็นนี้หากผู(รับผิดชอบในส&วนนี้สามารถคิดค(นวิธีการหรือหลักสูตรใด ๆ ก็ตามท่ีช&วยให(ครูผู(สอนสามารถเขียนข(อสอบเพ่ือวัดทักษะความรู(ในระดับต้ังแต&พ้ืนฐานจนถึงระดับท่ีสูงได( และส&งเสริมให(ครูได(นําข(อสอบท่ีแต&งข้ึนนั้นไปใช(จริงกับนักเรียน ย&อมส&งผลให(นักเรียนได(คุ(นเคยกับข(อสอบท่ีต(องใช(ความคิดในระดับต&าง ๆ เม่ือนักเรียนไปเจอลักษณะข(อสอบแบบ ONET หรือ PISA นักเรียนน&าจะทําได( เพราะได(ผ&านหูผ&านตามาบ(างแล(ว ท่ีสําคัญครูก็จะรู(ว&านักเรียนมีทักษะความรู(อยู&ในระดับใด เพ่ือปรับกระบวนการเรียนการสอนต&อไป ส&วนนวัตกรรม หรือเทคนิคการสอนนั้น ผมคิดว&าปล&อยเปPนหน(าท่ีของครูดีกว&าครับ เราต(องไว(ใจพ่ีน(อง เพ่ือนครูว&าได(พยายามสอนให(นักเรียนได(คิดเปPน ทําเปPน และแก(ปCญหาเปPน หน&วยงานท่ีรับผิดชอบควรจะหาวิธีสนับสนุนในสองเหตุผลข(างต(นจะดีกว&า ซ่ึงวิธีดังกล&าวอาจจะทําให(นักเรียนเราได(คิดเปPน ทําเปPน และแก(ปCญหาเปPนได(ดีกว&าเดิมครับ แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ


ณ กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.3 15 พฤษภาคม 2558

64

คุณภาพของเคร่ืองมือ


www.sornorpoom.wordpress.com ในรอบเดือนกรกฎาคมท่ีผ&านมานั้น ได(รับโอกาสจากพ่ีน(องเพ่ือนครูท้ังจากในเขตพ้ืนท่ี และนอกเขตพ้ืนท่ีให(ไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในบทบาทของวิทยากรในเรื่องของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน (เบ้ืองต(น) และการวิจัยในชั้นเรียน (เบ้ืองต(น) ขอบพระคุณทุก ๆ โรงเรียนท่ีให(โอกาสผมไปแลกเปลี่ยนเรียนรู( และขอบพระคุณผลการประเมินความพึงพอใจเม่ืออบรมเสร็จแล(วโดยเฉพาะด(านวิทยากร แบบว&าเห็นแล(วหายเหนื่อยเปPนปลิดท้ิง ซ่ึงจากการไปเปPนวิทยากรท้ังสองเรื่องนั้น ผมมองเห็นจุดหนึ่งท่ีเปPนจุดร&วม เปPนจุดสําคัญ และเปPนจุดท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเราห(ามพลาดด(วยประการท้ังปวง ได(แก& การหาคุณภาพของเครื่องมือท่ีเราใช(ประกอบการวิจัย แน&นอนว&างานวิจัยทุกชนิด ทุกประเภทนั้น ผู(วิจัยต(องสร(างเครื่องมือเพ่ือใช(ประกอบการเก็บรวบรวมข(อมูลซ่ึงงานวิจัยหนึ่งเรื่อง อย&างน(อยผู(วิจัยก็ต(องมีเครื่องมือหนึ่งชนิดหรือมากกว&า และการท่ีจะมีเครื่องมือก่ีชนิดนั้นก็ข้ึนอยู&กับวัตถุประสงค!และกลุ&มตัวอย&างของงานวิจัยเปPนสําคัญ ต(องระวังให(ดี เครื่องมือท่ีเราใช(ในงานวิจัยท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเราคุ(นเคยก็มีมากมายหลายชนิด เช&น แบบสอบถาม แบบสังเกต แบบสัมภาษณ! หรือแบบทดสอบ และถ(าจะแบ&งให(ละเอียดลงไปอีกก็สามารถแบ&งได(อีกเช&น แบบสอบถาม มีท้ังแบบเลือกตอบเพียงหนึ่งข(อ แบบเลือกตอบมากกว&าหนึ่งข(อ แบบให(เรียงลําดับ 1 2 3 แบบให(เติมคําในช&องว&าง และแบบประมาณค&า เปPนต(น ข(อดีท่ีเด&นชัดคือ เก็บข(อมูลได(รวดเร็ว และได(กับคนเยอะ ๆ แบบสังเกต ก็จะมีท้ังแบบสังเกตแบบมีส&วนร&วม (ผู(วิจัยเนียนเข(าไปกับกลุ&มตัวอย&าง) และแบบสังเกตแบบไม&มีส&วนร&วม (ผู(วิจัยแอบมองกลุ&มตัวอย&าง) ถ(าจะให(ผลดีท้ังสองอย&างนั้น กลุ&มตัวอย&างต(องไม&รู(สึกตัวว&า ถูกสังเกต แบบสัมภาษณ! ก็จะมีท้ังแบบสัมภาษณ!แบบมีโครงสร(าง (กําหนดข(อคําถามชัดเจน) และ แบบสัมภาษณ!แบบไม&มีโครงสร(าง (กําหนดข(อคําถามกว(างๆ) ซ่ึงแบบสัมภาษณ!นั้นมีลักษณะพิเศษท่ีสําคัญคือ เหมาะกับกลุ&มตัวอย&างท่ีอ&านไม&ออก เขียนไม&ได( เช&น เด็ก หรือคนชรา หรือผู(วิจัยอยากเห็นความจริงใจใน การตอบข(อคําถาม แบบทดสอบ มีท้ังการตอบแบบปากเปล&า การตอบแบบเขียนตอบ (การตอบแบบเขียนตอบ ได(แก& แบบเติมคํา แบบถูกผิด แบบจับคู& แบบเลือกตอบ และแบบบรรยาย) และการตอบแบบให(ปฏิบัติ

โดยส&วนใหญ&เครื่องมือก็จะมีประมาณนี้ครับ และเม่ือเราสร(างเครื่องมือเสร็จแล(ว สิ่งท่ีสําคัญและจําเปPนในข้ันตอนต&อไปได(แก&การหาคุณภาพเครื่องมือ คําว&าคุณภาพของเครื่องมือนั้นถ(าพูดจาภาษาบ(าน ๆ ก็ได(แก& เครื่องมือท่ีสร(างต(องดีจริงก&อน เพราะถ(าเครื่องมือดีแล(ว ข(อมูลท่ีไปเก็บมาได(นั้นก็จะเปPนข(อมูลท่ีดีตามไปด(วย

และในศาสตร!ของการวัดและประเมินผลการศึกษานั้น ได(ระบุว&า เครื่องมือท่ีดีและมีคุณภาพนั้นควรประกอบด(วยองค!ประกอบ (ข้ันตํ่า) ดังต&อไปนี้

1. Validity (ความเท่ียงตรง) แบ&งออกเปPน 4 ลักษณะดังนี้ 1.1 ความตรงตามเนื้อหา (Content validity) หมายถึง เครื่องมือวิจัยวัดได(ตรงกับสิ่งท่ีต(องการวัด หรือวัดได(ตรงกับจุดมุ&งหมายท่ีต(องการวัด

65

1.2 ความตรงตามโครงสร(าง (Construct validity) หมายถึง เครื่องมือวิจัยท่ีสามารถวัดคุณลักษณะได(ตรงตามโครงสร(างทฤษฎี 1.3 ความตรงตามสภาพปCจจุบัน (Concurrent validity) หมายถึง เครื่องมือสามารถวัดคุณลักษณะได(ตรงกับสภาพท่ีเปPนจริงในปCจจุบัน และ 1.4 ความตรงตามการพยากรณ! (Predictive validity) หมายถึง เครื่องมือสามารถทํานายหรือพยากรณ!คุณลักษณะท่ีจะเกิดข้ึนในอนาคต

2. Reliability (ความเชื่อม่ัน) หมายถึง ความสมํ่าเสมอ (Consistency) หรือความคงท่ี (Stability) ของค&าท่ีวัดได(โดยใช(เครื่องมือเดิม (Same instrument) วัดจากกลุ&มตัวอย&างกลุ&มเดิม (Same sample) และวัดในพ้ืนท่ีเดิม (Same setting) พูดง&าย ๆ ก็คือ ทําการวัดก่ีครั้งก็ยังได(ผลเหมือนเดิม

3. Objectivity (ความเปPนปรนัย) แบ&งออกเปPน 3 ลักษณะดังนี้ 3.1 คําถาม กล&าวคือ นักเรียนทุกคนอ&านโจทย!เสร็จแล(ว นักเรียนทุกคนเข(าใจว&าโจทย!นั้นถามอะไรเหมือนกันหมดทุกคน 3.2 การให(คะแนน กล&าวคือ เม่ือนักเรียนสอบเสร็จแล(ว ให(ครูคนไหนท่ีสอนในเนื้อหานั้น ๆ มาตรวจ ก็จะได(คะแนนเหมือนกันหมดทุกคน 3.3 การแปลความ เม่ือตรวจให(คะแนนเสร็จแล(ว นักเรียนรู(คะแนนของตนเอง นักเรียนก็เข(าใจเหมือนกันหมดทุกคนว&าผลการสอบของตนเองอยู&ในระดับใด พูดง&าย ๆ ก็คือ ความไม&งง 4. Difficulty and Discrimination power (ความยากและอํานาจจําแนก) ความยากของแบบทดสอบ หมายถึง สัดส&วนของผู(ตอบข(อสอบท่ีตอบได(ถูกต(องจากจํานวนผู(ตอบท้ังหมด แบบทดสอบท่ีดีต(องมีระดับความยากเหมาะสมกับสติปCญญาของผู(สอบ ลักษณะวิชาและวัตถุประสงค!การวัดผล อํานาจจําแนกของแบบทดสอบ หมายถึง แบบทดสอบท่ีสามารถจําแนกความแตกต&างของกลุ&มผู(เรียนออกเปPน 2 กลุ&ม ได(แก& กลุ&มเก&งและกลุ&มอ&อน หรือกลุ&มผู(เรียนท่ีได(คะแนนสูงและกลุ&มผู(เรียนท่ีได(คะแนนตํ่า แบบทดสอบท่ีมีอํานาจจําแนก หมายถึง ผู(เรียนกลุ&มเก&งทําข(อสอบฉบับนั้น ๆ ได(ถูกต(องมากกว&าผู(เรียน กลุ&มอ&อน แบบทดสอบท่ีดีต(องอํานาจจําแนกสูง 5. Efficiency (ความมีประสิทธิภาพ) ความมีประสิทธิภาพของเครื่องมือ หมายถึง เครื่องมือนั้นนอกเหนือจากนํามาใช(รวบรวมข(อมูลตามจุดมุ&งหมายแล(ว ยังใช(เวลาน(อยและใช(งบประมาณน(อย พูดง&าย ๆ ก็คือ ความคุ(มค&า ท้ัง 5 ข(อเปPนคุณภาพของเครื่องมือข้ันตํ่าท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเราจะต(องทําการวิเคราะห!ก&อนท่ีจะนําเครื่องมือนั้นไปใช(จริงต&อไป และข้ันตอนตอนการหาคุณภาพเครื่องมือนั้น จะต(องปรากฏอยู&ในบทท่ี 3 ในหัวข(อ การสร(างและหาคุณภาพเครื่องมือ ส&วนคะแนนดิบ และเอกสารประกอบจะปรากฏในภาคผนวกต&อไป แต&ถ(าหากครูมีเวลาเพ่ิมเติมลองพิจารณาว&าเครื่องมือท่ีเราสร(างนั้นมีคุณภาพอีกสามข(อดังต&อไปนี้หรือไม&

1. Sensitivity (ความไว) หมายถึง เครื่องมือท่ีสามารถวัดค&าได(ละเอียด มีความไวในการตรวจจับหรือวินิจฉัย (Detect) สามารถวัดค&าท่ีเปลี่ยนแปลงจากเดิมแม(เพียงเล็กน(อยได(ถูกต(อง

2. Unidimensionality (ความเปPนมิติเดียวหรือเอกมิติ) หมายถึง คําถามในเครื่องมือวัดคุณลักษณะเดียวกัน

3. Simplicity (ความง&ายในการใช() คุณลักษณะของเครื่องมือวิจัยท่ีดีอีกประการหนึ่งคือ ใช(ง&าย ข้ันตอนไม&ยุ&งยาก และแปลผลง&าย รวมท้ังพกพาได(สะดวก



66

Galapakos Mentality


www.sornorpoom.wordpress.com ห&างหายไปจากการเขียนบทความนานพอสมควรครับ เพราะติดภารกิจมากมายหลายประการ เช&น นิเทศโรงเรียน ประเมินโรงเรียน ประชุม อบรม สัมมนา และการเปPนวิทยากร ยอมรับเลยครับว&าการเดินทางทําให(เราเหน็ดเหนื่อย...แต&ผมก็มีความสุขกับประสบการณ!ท่ีได(รับครับ บทความนี้ก็เช&นกันครับ ขอย(อนไปถึงวันท่ี 14 สิงหาคม ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมสัมมนาทางวิชาการเรื่อง ทิศทางการพัฒนาทรัพยากรมนุษย!ในประชาคมอาเซียน ณ โรงแรมเชียงใหม&ภูคํา การสัมมนาครั้งนี้จัดโดยนักศึกษาปริญญาเอก สาชาวิชาผู(นําทางการศึกษาและการพัฒนาทรัพยากรมนุษย! มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงใหม& พอเห็นตารางการสัมมนา รายชื่อวิทยากรท่ีจะมาบรรยายให(ความรู( ผมตัดสินใจเข(าร&วมโดยทันที เพราะหนึ่งในวิทยากรท่ีจะมาให(ความรู( ท&านมีชื่อว&า ดร.สุรินทร! พิศสุวรรณ อดีตเลขาธิการอาเซียน ตลอดระยะเวลาการบรรยายประมาณหนึ่งชั่วโมงครึ่งนั้น ผมได(เข(าใจสภาพปCจจุบันของประเทศไทยมากยิ่งข้ึน เพราะท&านบรรยายโดยใช(ภาษาท่ีเรียบง&าย กลั่นกรองมาจากประสบการณ!จริง โดยเฉพาะประเด็นท่ีเก่ียวข(องกับประเทศไทยกับประชาคมอาเซียน

ผมได(นั่งฟCง และจดบันทึกตามในประเด็นท่ีน&าสนใจหลายๆประเด็น (ตามความเข(าใจของผม) แต&มีประเด็นหนึ่งท่ีโดนใจผมเปPนอย&างยิ่ง ก็เลยนํามาต้ังชื่อเปPนบทความครั้งนี้ รายละเอียดเปPนอย&างไรโปรดอ&านครับ

ประเด็นแรก ประเทศไทย อาเซียน และโลกาภิวัตนA - Life is mobility ชีวิตของเราต(องเคลื่อนไหว ติดต&อ แลกเปลี่ยน เดินทาง ฯลฯ กับคนอ่ืนๆ มาก

ยิ่งข้ึน - ประโยชน!ไม&ได(เกิดบนโต�ะเจรจาเท&านั้น ต(องออกไปผจญโลกกว(าง และโลกก็มีความซับซ(อนมาก

ยิ่งข้ึนด(วยเช&นกัน ปCจจัยความสําเร็จ ได(แก& ความสามารถในการสื่อสาร การเจรจา - ประเทศไทยเราตกอยู&ใน “ประวัติศาสตร!” นานเกินไป ภูมิใจในความเปPนชาติเอกราชจนถือว&านี่คือ

ความสําเร็จของประเทศไทย ไม&ควรเอาความภูมิใจตรงนี้มาเปPนตัวฉุด สิ่งใดดีก็เก็บไว( สิ่งใดไม&ดี ต(องพัฒนา ต(องแก(ไข เพราะโลกเปลี่ยนแปลงเร็วมาก

- ประเทศท่ีเคยตกเปPนอาณานิคม เขาต(องแสดงให(โลกเห็นว&า เม่ือประเทศเขาได(รับเอกราช เขามีดีพอท่ีจะปกครองประเทศของตนเองได( มีท่ียืนในเวทีระดับนานาชาติได(อย&างภาคภูมิใจ ตรงข(ามกับประเทศไทยเรา

- หลายๆอย&างท่ีประเทศไทยเราควบคุมไม&ได( แต&ส&งผลกระทบต&อประเทศไทย เพราะเปPนไปตามกระแสของโลกาภิวัตน! คําถาม เราพร(อมแค&ไหน?

- ทรัพยากรบุคคลเราต(องดีจริง มีคุณภาพจริง เพราะเราต(องไปแข&งขันกับคนอ่ืน - ผลิตเพ่ือคน 600 ล(านคน ไม&ใช& 68 ล(านคน

67

ประเด็นสอง เง่ือนไขความสําเร็จในการเข%าสู0ประชาคมอาเซียน - ภาษาท่ีใช(ติดต&อสื่อสาร ในท่ีนี้คือภาษาอังกฤษ - ความสามารถในการแข&งขันกับประเทศอ่ืน - ต(องเข(าใจเขา เรียนรู(เขามากยิ่งข้ึน - ระบบอุปถัมภ!ต(องไม&มี เราต(องยืนบนลําแข(งของตนเอง ด(วยศักยภาพของตนเองให(ได( เพราะระบบ

อุปถัมภ!จะใช(ได(ภายในประเทศเท&านั้น แต&กับต&างประเทศเราจะเสียเปรียบ - ความพร(อมและทัศนคติในการออกไปเผชิญโลกกว(าง - การศึกษา ควรจะสอนให(คิด สอนให(บูรณาการความรู( - ปฏิรูปการศึกษา คือ ปฏิรูป “วัฒนธรรม” การศึกษา ประเด็นสาม Galapakos Mentality - Galapakos Mentality หมายถึง เคยอยู&อย&างไร ก็จะอยู&อย&างนั้น เคยรอดมาแล(ว ก็คิดว&าจะรอด

ต&อไป เพราะคิดว&า ทุกอย&างยังเหมือนเดิม ไม&มีอะไรเปลี่ยนแปลง ฉันเลยไม&จําเปPนต(องไปแข&งขันกับใคร สอดคล(องกับคํากล&าวของไอน!สไตน! นักวิทยาศาสตร!เอกของโลกท่ีได(กล&าวว&า ความโง&งมงาย คือ ทําเหมือนเดิมแต&คิดว&าจะได(ผลลัพธ!แบบใหม&

หมายเหตุ Galapakos เปPนชื่อหมู&เกาะกาลาปากอส ท่ีต้ังอยู&ในแนวเส(นศูนย!สูตร เปPนหมู&เกาะกลาง

มหาสมุทรแปซิฟ�ก และเปPนส&วนหนึ่งของประเทศเอกวาดอร! และอยู&ห&างจากฝC�งเอกวาดอร!ประมาณ 965 กิโลเมตร มีพ้ืนท่ีท้ังหมดประมาณ 7,994 ตารางกิโลเมตร ตามประวัติศาสตร!เล&าว&า ในปq ค.ศ. 1835 ชาร!ล ดาร!วิน ได(ล&องเรือบีเกิลออกไปและใช(ชีวิตอยู&บนหมู&เกาะกาลาปากอสเพ่ือศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสิ่งมีชีวิต กระท่ังเขาได(ตีพิมพ!หนังสือท่ีบันทึกเรื่องราวการเดินทางของตนเองออกไป จึงเปPนผลทําให(หมู&เกาะกาลาปากอสเปPนท่ีรู(จักอย&างแพร&หลายมากข้ึน



68

ความหลากหลายของงานวิจัยในช้ันเรียน (ที่ครูต%องเลือก)


www.sornorpoom.wordpress.com เม่ือต(นเดือนท่ีผ&านมามีรุ&นน(องมาปรึกษาเรื่องสถิติท่ีใช(สําหรับการทําวิจัยในชั้นเรียนเพ่ือประกอบการประเมินวิทยฐานะ ซ่ึงผมก็ได(อธิบายไปตามความรู(และประสบการณ!บนเส(นทางนี้ร&วม 10 ปq ซ่ึงผมก็ไม&รู(ว&า รุ&นน(องผมคนนี้ จะเข(าใจสิ่งท่ีผมอธิบายมากน(อยเพียงใด??? แต&เม่ือผมอธิบายเสร็จแล(ว ทําให(ผมได(วัตถุดิบสําหรับการเขียนบทความนี้ข้ึนมา ชื่อบทความอาจจะออกแนวดุ ๆ หน&อยครับ เพราะเปPนสิ่งท่ีครูต(องเลือก รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&านครับ ปCจจุบันการประเมินวิทยฐานะชํานาญการพิเศษนั้น ต(องมีรายงานการวิจัยเปPนส&วนหนึ่งของการประเมิน และโดยปกติรายงานการวิจัยนั้นก็จะมีวัตถุประสงค!พ้ืนฐานอยู& 3 ข(อ รายละเอียดประมาณนี้ 1. เพ่ือสร(างและหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมให(มีประสิทธิภาพ 80/80 2. เพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ก&อนเรียนและหลังเรียนภายหลังการใช(นวัตกรรม 3. เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อนวัตกรรม และจากประสบการณ!ของผมนั้น มีประเด็นอยู&ประมาณ 5 ข(อท่ีเปPนทางเลือกเพ่ือให(ครูได(ตัดสินใจด(วยตนเองว&าจะทําวิธีไหน ซ่ึงผมไม&สามารถบอกได( ครูต(องวัดใจผู(ตรวจครับ รายละเอียดท้ัง 5 ข(อมีดังนี้ ประเด็นท่ีหนึ่ง ตามวัตถุประสงค!ข(อท่ี 1 คือการหาประสิทธิภาพของนวัตกรรมแบบ E1/E2 เท&าท่ีผมเห็นมานั้น ข้ันตอนการหาประสิทธิภาพจะประกอบด(วย 4 ข้ันตอนดังนี้ แบบกลุ&มเล็ก (3 คน) แบบกลุ&มกลาง (10 คน) แบบกลุ&มใหญ& (30 คน) และสุดท(ายกับนักเรียนของครูเราเอง (ประชากร หรือ กลุ&มตัวอย&าง ก็แล(วแต&ครูจะเลือกใช(ครับ) ประเด็นคือ การนําเสนอค&าประสิทธิภาพของนวัตกรรมแบบ E1/E2 นั้นจะใช(ค&าจากนักเรียนกลุ&มใหญ& (30 คน) หรือ ค&าจากจํานวนนักเรียนของครูเราเอง (ผมขอฝากให(ครูเลือกด(วยตัวของครูเองครับ)

ประเด็นท่ีสอง ต&อเนื่องจากวัตถุประสงค!ข(อท่ี 1 สมมติครูเราสร(างนวัตกรรมท้ังหมด 5 ชุด เท&าท่ีผมเห็นมานั้น ครูเราจะนําเสนอค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ในบทท่ี 4 ท้ังแบบรวม และแบบแยก ประเด็นคือ การนําเสนอค&าประสิทธิภาพของนวัตกรรม E1/E2 แบบรวมนั้น แม(นจะมีนวัตกรรมก่ีเล&ม ก่ีชุดก็ตามที เม่ือนําไปทดลองใช(แล(วสุดท(ายครูจะได(ค&า E1/E2 เพียงค&าเดียว หรือ การนําเสนอค&าประสิทธิภาพของนวัตกรรม E1/E2 แบบแยก กล&าวคือ ครูมีนวัตกรรม 5 เล&ม หรือ 5 ชุด เม่ือนําไปทดลองใช(แล(วครูก็จะได(ค&า E1/E2 จํานวน 5 ค&าเท&ากับจํานวนนวัตกรรมท่ีครูสร(างข้ึนมา (ผมขอฝากให(ครูเลือกด(วยตัวของครูเองครับ)

69

ประเด็นท่ีสาม ยังต&อเนื่องจากวัตถุประสงค!ข(อท่ี 1 สมมติครูเราเลือกท่ีจะนําเสนอค&าประสิทธิภาพ E1/E2 ในบทท่ี 4 เปPนแบบรวม ประเด็นคือ ค&าประสิทธิภาพของนวัตกรรม E2 นั้น เปPนค&าท่ีได(จากผลการสอบหลังเรียนของนักเรียน ซ่ึงจริง ๆ แล(ว แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนนั้นควรนําไปใช(ตอบวัตถุประสงค!ข(อท่ี 2 เพียงอย&างเดียว

แสดงว&าถ(าครูเรานําเสนอค&า E2 แบบรวม คะแนนท่ีได(จากการสอบด(วยแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียน ก็สามารถนําไปใช(ได(ท้ังวัตถุประสงค!ข(อท่ี 1 และข(อท่ี 2 เลยใช&หรือไม&? (ผมขอฝากให(ครูเลือกด(วยตัวของครูเองครับ)

ประเด็นท่ีส่ี ตามวัตถุประสงค!ข(อท่ี 2 คือการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ก&อนเรียน – หลังเรียน เท&าท่ีผมเห็นมานั้น การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนนั้น ครูเรามักจะใช(สถิติ t test ในการทดสอบ แต&ครูเรายังมีความเข(าใจท่ีคลาดเคลื่อนจากเง่ือนไขของการใช(สถิติตัวนี้ ประเด็นคือ สถิติ t test นั้น เปPนสถิติท่ีใช(สําหรับการอ(างอิงจากกลุ&มตัวอย&างไปสู&กลุ&มประชากร ยกตัวอย&างเช&น ครูชิมต(มจืดไปหนึ่งคําแล(วครูบอกว&าอร&อย ก็พอแสดงได(ว&าต(มจืดในหม(อนี้ต(องอร&อย

แต& t test นั้นต(องใช(กับกลุ&มตัวอย&างเท&านั้น หากเปPนกลุ&มประชากรเราไม&สามารถใช( t test ได( (ท้ังๆท่ีงานวิจัยท่ีมีคุณค&าเราต(องศึกษาจากประชากร แต&เราทําเช&นนั้นไม&ได( เพราะเราไม&มีเวลา เราไม&มีเงินมากขนาดนั้น) คําถาม ถ(าเด็กนักเรียนเรามีจํานวนน(อยเช&นมีนักเรียน 15 คน ครูเราจะเลือกใช( t test หรือไม& อย&างไร? (ผมขอฝากให(ครูเลือกด(วยตัวของครูเองครับ)

ประเด็นท่ีห%า ตามวัตถุประสงค!ข(อท่ี 3 คือการศึกษาความพึงพอใจของนักเรียน

เท&าท่ีผมเห็นมานั้น แบบสอบถามความพึงพอใจจะมีลักษณะเปPนแบบมาตราส&วนประมาณค&า 5 ระดับ และมีจํานวนข(ออยู&ระหว&าง 10 – 15 ข(อ

เม่ือนําเสนอผลในบทท่ี 4 ก็จะประกอบด(วย ค&าเฉลี่ย ค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน และการแปลผล ซ่ึงการนําเสนอผลนั้นก็จะมีท้ังนําเสนอผลท้ังจําแนกเปPนรายข(อคําถาม และผลรวมทุกข(อคําถาม

ประเด็นคือ การนําเสนอผลรวมทุกข(อคําถามนั้น (ท้ังค&าเฉลี่ย ค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน) ครูเรามีวิธีการหาอย&างไร

แบบแรก เอาค&ารายข(อคําถามทุกค&ามาบวกกัน แล(วหารด(วยจํานวนข(อ ก็ได(ค&าผลรวมท้ังค&าเฉลี่ย และ ค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน

แบบสอง ต(องหาจากข(อมูลดิบจากนักเรียนท่ีตอบแบบสอบถามความพึงพอใจท้ังหมด เม่ือหาเสร็จแล(วก็จะนําเสนอผลรวมท้ังค&าเฉลี่ย และค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานต&อไป (ผมขอฝากให(ครูเลือกด(วยตัวของครูเองครับ)


6 พฤศจิกายน 2558

70

การเขียนโครงการของครู : ลักษณะที่ควรเขียน


www.sornorpoom.wordpress.com ช&วงกลางเดือนมกราคมท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(ออกนิเทศระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา ของโรงเรียนในเขตอําเภอสะเมิง จํานวน 5 โรงเรียน ซ่ึงคณะกรรมการท่ีร&วมนิเทศประกอบด(วย นายอเนก คําจํารูญ ผู(อํานวยการโรงเรียนชุมชนบ(านดง นายสุรชัย ใจแก(ว ผู(อํานวยการโรงเรียนบ(านแม&ตะละ ซ่ึงท้ัง 2 ท&านนั้นเรื่องประสบการณ!ตลอดจนความรู(ความสามารถด(านการทํางานเปPนท่ียอมรับของพ่ีน(องครูเราทุกคนอยู&แล(ว และในช&วงตลอด 5 วันท่ีออกนิเทศร&วมกันนั้น ทําให(ผมได(พบเห็นประสบการณ!มากมายหลายรูปแบบ ท้ังในเรื่องการจัดการเรียนการสอน การเดินทาง การทํางานท่ีได(รับมอบหมาย การกินอยู&ของพ่ีน(องครูเรา เปPนต(น ผมต(องขอชื่นชมพ่ีน(องเพ่ือนครูอําเภอสะเมิงทุกท&าน ท่ีท&านได(เสียสละความสุขส&วนตัวเพ่ือช&วยกันพัฒนาความรู(ความสามารถของนักเรียนในพ้ืนท่ีทุรกันดารให(มีคุณภาพท่ีสอดคล(องกับวิถีชีวิตของนักเรียนแต&ละพ้ืนท่ี ผมขอคารวะจากใจครับ แต&ประเด็นท่ีน&าสนใจจากการออกนิเทศครั้งนี้ได(แก& การเขียนโครงการของพ่ีน(องครูเราตามแผนปฏิบัติการประจําปqของโรงเรียนครับ น&าสนใจอย&างไรผมจะอธิบายให(ฟCงดังต&อไปนี้ครับ ก&อนอ่ืนเราต(องเข(าใจให(ตรงกันก&อนว&า โครงการ ก็คือแผนท่ีพ่ีน(องครูเราวางไว(ต้ังแต&ต(นปqการศึกษาว&า เราจะทําอะไรบ(างในปqการศึกษานี้ เพ่ือท่ีฝ�ายบริหารจะได(จัดสรรงบประมาณของโรงเรียนลงสู&การปฏิบัติและ ลงสู&นักเรียนได(อย&างสมเหตุสมผลต&อไป ประเด็นสําคัญอยู&ท่ีว&า เวลาท่ีครูเราเขียนโครงการนั้นส&วนใหญ&ครูเรามักเขียนตามความถนัดหรือความชอบส&วนบุคคล หรือเขียนตามความคุ(นเคยจากการทําโครงการใน ปqการศึกษาท่ีแล(ว ทําไมผมถึงเชื่อเช&นนั้น ผมขอยกตัวอย&างจากตัวเองนี่แหละครับ ชัดเจนท่ีสุด ตอนผมเปPนครู ผมชอบงานกิจการลูกเสือ ผมก็เลยเขียนโครงการท่ีเก่ียวข(องกับการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนลูกเสือ พอปqการศึกษาหน(าก็เขียนโครงการลูกเสืออีก ยิ่งมี Program Word ช&วย ยิ่งง&ายต&อการพิมพ! เพราะเราใช(คําสั่ง แทนท่ี เช&น จากปq 2558 เปPนปq 2559 ไม&เกิน 10 นาที ได(โครงการใหม&เสนอต&อฝ�ายบริหารเรียบร(อย ถามว&า ผิดไหม ท่ีทําแบบนั้น ผมตอบเลยครับว&า ไม&ผิด เพราะเปPนธรรมชาติของมนุษย!เรา หากเราได(ทํางานท่ีเราชอบหรือท่ีเราสนใจ งานนั้นก็จะออกมาดีมีคุณภาพ เปPนเรื่องปกติครับ แต&ครูเราอย&าลืมว&าปCจจุบันระบบการวัดและประเมินผลการปฏิบัติงานตามมาตรฐานต&างๆเข(ามามีบทบาทในวงการศึกษาอย&างมาก ซ่ึงเปPนไปตามหลักของการปฏิรูปการศึกษา ดังนั้นเราต(องปรับตัวและพยายามท่ีจะเรียนรู(ท่ีจะอยู&กับระบบแบบนี้ และท่ีสําคัญต(องพยายามสร(างทัศนคติในเชิงบวกให(ได( ไม&ง้ันเราจะทํางานแบบไม&มีความสุขและจะเหนื่อยเวลาท่ีมีใครมาประเมินการทํางานของเรา แน&นอนว&าในปCจจุบันวงการศึกษาเราก็มีมาตรฐานให(เราได(ปฏิบัติตามเช&นกันครับ ถ(าเปPนของ สพฐ. เราก็จะมีมาตรฐาน 15 ข(อ แต&ถ(าเปPน สมศ. ก็จะมี 12 ตัวบ&งชี้ (ผมไม&ขอลงรายละเอียดครับ)

71

คิดดูง&ายๆสําหรับพ่ีน(องครูเราครับ ขนาดนักเรียนเวลาเรียนหนังสือยังใช(หลักสูตรท่ีเรียกว&า หลักสูตร อิงมาตรฐาน ท่ีมีท้ังสาระการเรียนรู( ตัวชี้วัด ท้ังในระดับชั้น ในระดับกลุ&มสาระการเรียนรู( แยกให(เห็นอย&างชัดเจน ครูเราก็เช&นกันครับก็ต(องมีมาตรฐานเพ่ือให(ครูเรามีเส(นทางในการปฏิบัติงานไปในทิศทางเดียวกัน เวลามีใครมาประเมินจะได(เตรียมตัว เตรียมใจ และเตรียมหลักฐานต&าง ๆ ได(ถูก

ขอย(อนกลับไปในเรื่องของการเขียนโครงการ พ่ีน(องครูเราคงต(องปรับตัวเรื่องการเขียนโครงการพอสมควรครับ จากการเขียนโครงการด(วยความชอบ ความคุ(นเคย คงต(องเปลี่ยนมาเปPนเขียนให(สอดคล(องกับมาตรฐาน หรือตัวบ&งชี้ ท่ีหน&วยงานต(นสังกัดเปPนผู(กําหนด เช&น สพฐ. มีมาตรฐานรวมท้ังสิ้น 15 มาตรฐาน โรงเรียนต&างๆก็ควรช&วยกันวิเคราะห!ว&า มาตรฐานข(อนี้ควรคิดโครงการใดรองรับบ(างถึงจะเหมาะสม และควรกําหนดด(วยว&า ครูท&านใดเหมาะสมท่ีจะรับผิดชอบโครงการนั้น เพ่ือสุดท(ายแล(วมาตรฐานดังกล&าวจะได(ประสบผลสําเร็จ (ถ(าเปPนของเดิม เราเขียนโครงการตามความถนัด แล(วค&อยมาเก็บตกว&ามาตรฐานใดยังไม&มีโครงการรองรับ แต&พอมาเปPนของใหม& เราควรเขียนโครงการตามมาตรฐาน อาจจะไม&ถนัดแต&ก็ต(องปรับตัว รับรองว&า ไม&ต(องมานั่งเก็บตกทีหลัง)

เม่ือพูดถึงเรื่องการเขียนโครงการแล(ว ผมก็ขอพูดถึงเรื่องการสรุปโครงการอีกนิดหนึ่งครับ เวลาท่ีพ่ีน(องครูเราทําโครงการเสร็จแล(ว ข้ันตอนสุดท(ายก็คือเรื่องของการเขียนสรุปผลการดําเนินงานตามโครงการท่ีรับผิดชอบ ขอให(พ่ีน(องครูเรายึดหลักการเขียนสรุปโครงการตามกระบวนการ PDCA ครับ โดยเฉพาะข้ันตอน C และ A ต(องพยายามแสดงให(เห็นว&า วัตถุประสงค!ของโครงการท่ีเราต้ังไว(นั้น ประสบผลสําเร็จมากน(อยเพียงใด (ข้ันตอน C) และในระหว&างท่ีทําโครงการนั้นมีปCญหาหรืออุปสรรคอะไรบ(าง และครูผู(รับผิดชอบโครงการได(มีข(อเสนอแนะต&างๆสําหรับการทําโครงการนี้ในปqการศึกษาต&อไปอย&างไรบ(าง (ข้ันตอน A) ซ่ึงรูปแบบของการรายงานผลการดําเนินโครงการนั้น ถ(าเปPนผมๆจะเสนอแนะให(พ่ีน(องครูในแต&ละโรงเรียนระดมสมองร&วมกัน เพ่ือกําหนดรูปแบบเล&มรายงานให(เปPนไปในลักษณะเดียวกัน ถึงแม(รูปแบบจะออกมาอย&างไรก็ตามแต&สิ่งสําคัญห(ามลืมกระบวนการ PDCA

ถึงแม(ว&าการเดินทางของพ่ีน(องเพ่ือนครูในเขตอําเภอสะเมิงจะมีความยากลําบากพอสมควร แต&ด(วยอุดมการณ!และจิตวิญญาณของความเปPนครู เราควรพึงระลึกเสมอว&า เราจะใช(ความรู(ความสามารถท่ีเรามีช&วยพัฒนาการศึกษาของชาติในแต&ละพ้ืนท่ีได(อย&างไรบ(าง ให(สมกับความคาดหวังท่ีสังคมมีต&อวิชาชีพครู ท(ายนี้ผมขอฝากบทกลอนของ อ.เนาวรัตน! พงษ!ไพบูลย! ในบทกลอนท่ีชื่อว&า ใครคือครู ดังต&อไปนี้ครับ

ใครคือครูครูคือใครในวันนี้ ใช&อยู&ท่ีปริญญามหาศาล

ใช&อยู&ท่ีเรียกว&าครูอาจารย! ใช&อยู&นานสอนนานในโรงเรียน ครูคือผู(ชี้นําทางความคิด ให(รู(ถูกรู(ผิดคิดอ&านเขียน ให(รู(ทุกข!รู(ยากรู(พากเพียร ให(รู(เปลี่ยนแปลงสู(รู(การงาน

ครูคือผู(ยกระดับวิญญาณมนุษย! ให(สูงสุดกว&าสัตว!เดรัจฉาน ครูคือผู(สั่งสมอุดมการณ! มีดวงมาลเพ่ือมวลชนใช&ตนเอง ครูจึงเปPนนักสร(างผู(ใหญ&ยิ่ง สร(างความจริงสร(างคนกล(าสร(างคนเก&ง สร(างคนให(เปPนตัวของตัวเอง ขอมอบเพลงนี้มาบูชาครู


26 มกราคม 2559

72

การจัดการเรียนด%านวิทยาศาสตรA : โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงราย


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงต(นเดือนกุมภาพันธ!ท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมเปPนคณะวิจัยของศูนย!บริหารโครงการพัฒนาโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ในวิจัยท่ีชื่อว&า การพัฒนาโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยให(เปPนโรงเรียนวิทยาศาสตร!ภูมิภาคเพ่ือเปPนฐานในการผลิตและพัฒนากําลังคนด(านวิทยาศาสตร! เทคโนโลยีและนวัตกรรม ซ่ึงงานวิจัยดังกล&าวนั้นจะเก็บข(อมูลจากโรงเรียนท่ัวประเทศครับ (มีหลายคณะวิจัย) แต&ในส&วนท่ีผมได(รับโอกาสนั้นจะไปเก็บข(อมูลจํานวน 4 โรงเรียน ได(แก& โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย โรงเรียนเชียงคําวิทยาคม โรงเรียนสามัคคีวิทยาคม และโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย ซ่ึงคณะวิจัยได(แบ&งหน(าท่ีกันเก็บข(อมูลใน แต&ละด(าน ซ่ึงของผมนั้น ผมได(รับมอบหมายจากคณะวิจัยให(รับผิดชอบในเรื่องของการสัมภาษณ!ครูผู(สอน / ครู ท่ีมีส&วนเก่ียวข(องกับการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร! โดยมีประเด็นหลักในการสัมภาษณ!คือ “สอนวิทยาศาสตร!อย&างไร” โรงเรียนแรกท่ีผมมีโอกาสได(สัมภาษณ!นั้นก็คือ โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงราย เปPนโรงเรียนวิทยาศาสตร!ภูมิภาคของภาคเหนือ โดยโรงเรียนดังกล&าวมีวัตถุประสงค!เพ่ือเปPนการเพ่ิมโอกาสให(กับนักเรียนท่ีมีความสามารถพิเศษด(านคณิตศาสตร!และวิทยาศาสตร! ซ่ึงมีกระจายอยู&ในทุกภูมิภาค ท่ัวประเทศ โดยเน(นการให(โอกาสกับผู(มีความสามารถพิเศษท่ีขาดแคลนทุนทรัพย!ในภูมิภาคนั้นๆ นอกจากนั้นเพ่ือเปPนฐานในการผลิตและพัฒนานักเรียนให(มีคุณภาพในระดับสากล ตลอดระยะเวลาในการสัมภาษณ!ประมาณ 2 ชั่วโมงเต็มนั้น ผมได(รับประสบการณ!ท่ีพิเศษ และ ผมไม&สามารถไปหาอ&านได(จากหนังสือท่ีใดได(เลย เพราะคณะครูท้ัง 8 ท&าน ท&านได(ร&วมถ&ายทอด How to ได(อย&างชัดเจน เพราะถ&ายทอดจากประสบการณ!ตรง ทําให(ผมได(รับรู(และตระหนักถึงความสําคัญของ การจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร!ของโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยได(เปPนอย&างดี

ผมขออนุญาตนําบทสัมภาษณ!บางช&วงบางตอนมาถ&ายทอดให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูได(รับทราบนะครับ เพ่ือท่ีครูเราจะได(นําประสบการณ!ท่ีผมได(รับนั้นไปประยุกต!ใช(กับการเรียนการสอนวิทยาศาสตร!ท่ีโรงเรียนของตนเองได( รายละเอียดสามารถอ&านได(ตั้งแต&ย&อหน(านี้เปPนต(นไปครับ 1. ตัวแทนคณะครูโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงราย ได(กล&าวว&า ท่ัวประเทศมีโรงเรียน จุฬาภรณราชวิทยาลัย ท้ังหมด 12 แห&ง กระจายอยู& ท่ัวทุกภูมิภาคของประเทศไทย สร(างข้ึนมาเพ่ือวัตถุประสงค!เพ่ือผลิตกําลังคนด(านวิทยาศาสตร! กระจายไปตามภูมิภาคต&าง ๆ ท่ัวประเทศไทย ในเชิงวิชาการนั้น ระยะแรก ๆ จะมีบอร!ดท่ีคอยกําหนดนโยบายอยู&ท้ังหมด 2 บอร!ดได(แก& บอร!ดของ สพฐ. และบอร!ดของโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย และมีโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ!คอยเปPนโรงเรียนพ่ีเลี้ยงในการจัดการศึกษา แต&ในปCจจุบันโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ!ได(คอยช&วยเหลืออยู&ห&าง ๆ เนื่องจากพิจารณา เห็นว&า โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยสามารถพ่ึงพาตนเองได( ดังนั้นคงเหลือไว(แต&บอร!ด 2 บอร!ด เม่ือท้ัง 2 บอร!ดนั้นได(กําหนดนโยบายในเชิงวิชาการแล(ว หัวหน(าวิชาการและครูวิชาการท้ัง 12 โรงเรียนจะมาร&วมประชุมร&วมกันเพ่ือแปลงนโยบายไปสู&การปฏิบัติ โดยกําหนดเปoาหมาย (นโยบาย) เดียวกันท้ัง 12 โรงเรียน

73

นอกจากนั้นมีการสร(างแผนการสอนฉบับย&อร&วมกัน สร(างข(อสอบในระดับชั้นต&าง ๆ ร&วมกัน การกําหนดช&วงเวลาของการสอบท่ีเหมือนกัน เพ่ือให(ท้ัง 12 โรงเรียนได(นําไปปฏิบัติเหมือนกัน ส&วนกระบวนการวัดและประเมินผลก็จะใช(ข(อสอบฉบับเดียวกันท้ัง 12 โรงเรียน สรุปว&าท้ัง 12 โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัยมีเปoาหมาย และองค!ประกอบหลักของการเรียนการสอนหลัก ๆ อันเดียวกัน ส&วนรายละเอียดของการจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียนจะแตกต&างกันข้ึนกับสภาพบริบทของโรงเรียนแต&ละแห&ง (สอนอย&างไรก็ได(เพ่ือให(นักเรียนไปถึงเปoาหมายท่ีวางไว( (เปoาหมายอันเดียวกัน) โดยมีองค!ประกอบหลักของการเรียนการสอนเหมือนกันท้ัง 12 โรงเรียน) 2. โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย เชียงรายนั้น มีมหาวิทยาลัยในท(องถ่ินเข(ามาเปPนมหาวิทยาลัย พ่ีเลี้ยง เพ่ือคอยสนับสนุน 2 ด(าน ได(แก& ด(านเนื้อหา (วิทยาศาสตร! คณิตศาสตร! ICT) จะเปPนมหาวิทยาลัยแม&ฟoาหลวง ด(านเทคนิคการเรียนการสอนจะเปPนมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย และมหาวิทยาลัย แม&ฟoาหลวง 3. การวิจัยเพ่ือพัฒนาการเรียนการสอนนั้น โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย เชียงราย ได(ทําเปPนปกติอยู&แล(ว เพราะครูผู(สอนตระหนักว&า ทุกห(องเรียนมีปCญหาจึงใช(การวิจัยในชั้นเรียนมาใช(ในการแก(ปCญหา และครูผู(สอนมองว&าปCญหาในเชิงวิชาการท่ีพบนั้น เปPนปCญหาท่ีสามารถแก(ไขได( ไม&ใช&ปCญหาท่ีแก(ไม&ได(แต&อย&างไร แต&มีประเด็นหนึ่งท่ีโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงรายมองว&าเปPนปCญหา ได(แก& นักเรียนทําแบบทดสอบแบบเลือกตอบไม&ได( เพราะนักเรียนจะทําเปPนแต&แบบทดสอบแบบอัตนัย โดยคะแนนการสอบ O net อยู&ในลําดับต(น ๆ ของเขตพ้ืนท่ี แต&เม่ือพิจารณาจะพบว&านักเรียนโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงรายจะอยู&ในช&วงคะแนนพอใช(เปPนส&วนใหญ& ซ่ึงครูผู(สอนอธิบายว&า นักเรียนไม&ม่ันใจว&าสิ่งท่ีตอบในข(อสอบ o net นั้น จะถูกหรือไม& เนื่องจากข(อสอบมีความง&าย (ปกตินักเรียนจะทําแต&ข(อสอบท่ียาก มีความลึก และเปPนอัตนัยอยู&เสมอ) 4.นอกจากนั้นในเชิงวิชาการโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงราย มีสิ่งหนึ่งท่ีไม&เหมือนโรงเรียนโดยท่ัวไปนั้นก็คือ การบริการชุมชน เช&น การเข(าค&ายวิชาการ หรือ การเปPนโรงเรียนพ่ีเลี้ยง โดยมีเปoาหมายหลักได(แก& โรงเรียนขยายโอกาส และโรงเรียนสังกัด ตชด. 5.นักเรียนได(ทําการทดลองทางวิทยาศาสตร!จริง 6.คณะครูฝากเรื่องการเรียนการสอนวิทยาศาสตร!ในระดับพ้ืนฐาน ไว(สามประเด็นดังนี้ - คําตอบของวิทยาศาสตร!มีได(หลายอย&าง ข้ึนกับเง่ือนไข - ครูผู(สอนไม&ควรป�ดก้ันความคิดของนักเรียน - คําตอบของนักเรียนไม&ควรมีถูก ผิด แต&ควรเปPนในลักษณะ ทําไมถึงเปPนอย&างนั้น?

74

7. โรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย จ.เชียงราย ครูมีศักยภาพและพร(อมท่ีจะรับการพัฒนา เนื่องจากระบบการทํางานจะเปPนตัวกระตุ(นในการพัฒนาศักยภาพของครูผู(สอน เช&น การประชุมร&วมกับคณะครูอีก 12 โรงเรียน การมีพ่ีเลี้ยงจากมหาวิทยาลัยในท(องถ่ิน การอบรมในโอกาสต&าง ๆ และการถามตอบของนักเรียนภายในชั้นเรียน (สําคัญมากประเด็นการถามตอบของนักเรียน ประมาณว&า ถ(านักเรียนถาม ครูต(องตอบได() 8. ส&วนการประเมินผลการปฏิบัติงาน ไม&เน(นการประเมินท่ีเปPนเอกสาร แต&ครูผู(สอนจะรู(ผลการประเมินด(วยตนเอง โดยรู(จาก - การเปรียบเทียบผลคะแนนการสอบ (จากข(อสอบของโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย) ท้ัง 12 โรงเรียน - การสะท(อนผลการเรียนจากนักเรียนเม่ือเรียนจบเนื้อหาวิชาในแต&ละชั่วโมงแล(ว - การเลือกเรียนของนักเรียน (นักเรียนกล(าแสดงความคิดเห็น) ซ่ึงเม่ือครูรู(ผลการประเมินด(วยตนเองแล(ว ก็จะเกิดความต(องการในการพัฒนา ดังนี้

ด(านเนื้อหา (วิทยาศาสตร! คณิตศาสตร! ICT) จากมหาวิทยาลัยแม&ฟoาหลวง ด(านเทคนิคการเรียนการสอน จากมหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย และมหาวิทยาลัย แม&ฟoาหลวง หรือการสอบถามจากเพ่ือนครู

ข(อท่ี 8 นี้ผมขออนุญาตเรียกระบบประเมินแบบนี้ว&า “ประเมินโดยไม0ต%องมีการประเมิน” ถ(าทุกหน&วยงานทางการศึกษาสามารถสร(างระบบประเมินแบบนี้ข้ึนมาได( คุณภาพของการศึกษาของประเทศไทยเราก(าวกระโดดแน&นอนครับ แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ



75

สิ่งที่ควรทําภายหลังการประกาศผลคะแนน O net


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงเวลานี้ถ(าติดตามข&าวสารจากระบบ Social Media ข&าวท่ีเปPนกระแสในความสนใจของพ่ีน(องเพ่ือนครูประเด็นหนึ่ง (นอกจากคําสั่ง คสช. ท่ี 10/2559 และ 11/2559) นั้นก็คือ การประกาศผลคะแนนจากการสอบ O net ประจําปqการศึกษา 2558 ของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 และชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 3 แน&นอนครับเม่ือผลคะแนนประกาศออกมาแล(ว ก็มี 2 แนวทางเท&านั้น คือ มีผลคะแนนเฉลี่ยพัฒนาข้ึนเม่ือเทียบกับปqการศึกษา 2557 และมีผลคะแนนเฉลี่ยน(อยลงกว&าเม่ือเทียบกับปqการศึกษา 2557 ถ(าโรงเรียนใดมีผลการพัฒนาท่ีดีข้ึน ผมก็ขอแสดงความดีใจด(วยครับ แต&ถ(าโรงเรียนไหนมีผลการพัฒนาท่ีลดลง หรือตํ่ากว&าเดิม ก็อย&าไปเสียใจกับสิ่งท่ีเกิดครับ เพราะผมเชื่อเสมอว&าครูทุกท&านเต็มท่ีกับ การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน แต&มีปCจจัยบางอย&างท่ีเราควบคุมไม&ได( อะไรจะเกิด มันก็ต(องเกิดครับ แต&ประเด็นของบทความนี้มันอยู&ท่ีว&า เม่ือโรงเรียนรับทราบคะแนนผลการสอบ O net แล(ว ในช&วง ป�ดเทอมนี้โรงเรียนควรจะมีแนวปฏิบัติอย&างไร ถือว&าเปPนข(อเสนอส&วนตัวของผมแล(วกันนะครับ โรงเรียนอาจจะมีแนวปฏิบัติอ่ืน ๆ ท่ีดีและเหมาะสมกว&าความคิดของผมก็ได( เราลองมาแลกเปลี่ยนเรียนรู(กันครับ ก&อนอ่ืนผมขออกตัวก&อนครับว&า ผมเห็นด(วยท่ีมีการสอบ O net เพระอย&างน(อยเราก็มีไม(บรรทัดท่ี (อาจจะ) มีมาตรฐานมาวัดว&านักเรียนชั้น ป.6 และ ม.3 ของประเทศไทยเรานั้นเรียนบรรลุมาตรฐานและตัวชี้วัดของหลักสูตรมากน(อยเพียงใด เพราะถ(าเอาผลการสอบของแต&ละโรงเรียนมาเปรียบเทียบกันนั้น มันก็คงเปรียบเทียบกันไม&ได( เพราะข(อสอบของแต&ละโรงเรียนคงมีค&าความยากง&ายไม&เหมือนกัน เราจึงต(องมีข(อสอบมาตรฐาน หรือข(อสอบกลาง ๆ มาเปPนตัวเปรียบเทียบจึงน&าจะเหมาะสมมากกว&า

แต&เม่ือสอบ O net เสร็จแล(ว สิ่งท่ีผมไม&เห็นด(วยคือ การเอาผลคะแนนมาเปPนตัวตัดสินคุณภาพ การจัดการเรียนการสอนของพ่ีน(องเพ่ือนครู เพราะเม่ือเราไปพิจารณาหลักของการวัดและประเมินผลตามหลักสูตรปq 51 เราจะพบว&าเราทําการวัดผลอยู& 2 เพ่ือ คือ เพ่ือพัฒนา และเพ่ือตัดสิน ซ่ึงการสอบ O net นั้นผมขอให(น้ําหนักไปท่ี “เพ่ือการพัฒนา” มากกว&าครับ

ในมุมมองผม “เพ่ือการพัฒนา” นั้น โรงเรียนควรมีแนวปฏิบัติอย&างไร ลองอ&านดูนะครับ ในระบบประกาศผลสอบ O net นั้น โรงเรียนจะพบว&า สทศ. ได(ให(ข(อมูลท่ีเปPนประโยชน!มากมาย

หลายอย&าง เช&น คะแนนเฉลี่ยระดับโรงเรียน ระดับขนาดโรงเรียน ระดับเขตพ้ืนท่ี ระดับจังหวัด ระดับสังกัด และระดับประเทศ นอกจากนั้นยังมีคะแนนสูงสุด คะแนนตํ่าสุดของนักเรียนท่ีทําได( เปPนต(น

แต&มีสิ่งหนึ่งท่ีผมชอบมากและสอดคล(องกับ การวัดผลเพ่ือการพัฒนา นั้นก็คือ สทศ. เขาจะบอกว&า โรงเรียนนั้น ๆ มีมาตรฐานการเรียนรู( / สาระการเรียนรู(ใดบ(างท่ีควรเร&งพัฒนาเนื่องจากคะแนนเฉลี่ยของโรงเรียนมีค&าตํ่ากว&าคะแนนเฉลี่ยระดับประเทศ

76

ตรงนี้คือหัวใจของการสอบ O net (หรือการสอบทุกประเภท) นั้นก็คือ เอาผลการสอบเปPนฐานการพัฒนานักเรียน หรือพัฒนาโรงเรียนในปqการศึกษาต&อไปครับ

หลายท&านได(แย(งว&า เราจะทําแบบนั้นได(อย&างไร ก็เม่ือนักเรียนเปPนนักเรียนคนละกลุ&ม คนละปqกัน ผมยืนยันเลยครับว&า เราสามารถนําผลการสอบเปPนฐานการพัฒนาได(ครับ ผมขออนุญาตแบ&งเปPน 2

แนวทางดังนี้ แนวทางท่ี 1 คือ การมองไปข(างหน(า นั้นก็คือ ส&งต&อผลการสอบ O net ของนักเรียนคนนั้น ๆ ไปให(

ครูผู(สอนในระดับชั้นท่ีสูงข้ึน เช&น ผลสอบ O net ของชั้น ป.6 ก็ส&งต&อไปให(ครูผู(สอนในระดับชั้น ม.1 เพ่ือให(ครูผู(สอนชั้น ม.1 ได(รับทราบว&า นักเรียนคนนี้ควรได(รับการพัฒนาในกลุ&มสาระการเรียนรู(ใดบ(าง

แนวทางท่ี 2 คือ การมองไปข(างหลัง นั้นก็คือ การพิจารณาสิ่งท่ี สทศ. เขาบอกว&าโรงเรียนนั้น ๆ มีมาตรฐานการเรียนรู( / สาระการเรียนรู(ใดบ(างท่ีควรเร&งพัฒนา แต&ลองมองย(อนหลังไปสัก 3 ปq ผมเชื่อว&าโรงเรียนจะเห็นแนวโน(มว&า มีมาตรฐานการเรียนรู( / สาระการเรียนรู(ใดบ(างท่ีควรเร&งพัฒนา ตลอดท้ัง 3 ปqท่ีผ&านมา

ซ่ึงท้ังแนวทางท่ี 1 และ 2 นั้น มีวิธีการนําผลการสอบไปใช(แตกต&างกัน แต&ท้ัง 2 วิธีควรจะมีสิ่งท่ีเหมือนกันนั้นก็คือ How to ในการพัฒนา???

ท(ายนี้ผมขอฝากไว(ว&า โรงเรียนมีข(อมูลจากผลการสอบ O net ท่ีค&อนข(างครอบคลุมแล(ว เหลือเพียงแค&ให(บุคลากรในโรงเรียนช&วยกันคิดว&า โรงเรียนจะนําผลการสอบนั้นไปใช(เพ่ือการพัฒนาได(อย&างไร ไม&ใช&เพียงแค&มาพิจารณาว&า กลุ&มสาระนี้มีคะแนนเฉลี่ยสูงกว&าปqท่ีแล(ว หรือตํ่ากว&าปqท่ีแล(ว แต&ควรพิจารณาให(ลึก ๆ ว&า สาเหตุของการท่ีสูงกว&าคืออะไร และสาเหตุท่ีตํ่ากว&าคืออะไร เพ่ือจะได(นําสาเหตุนี้ไปใช(วางแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนสืบต&อไป แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ

หัวใจหลัก วัดผล การศึกษา นําผลมา พัฒนา การเรียนรู(

ร&วมวางแผน ท้ังนักเรียน พร(อมเพ่ือนครู เปoาหมายชู ดีเก&งสุข เปPนสําคัญ



77

อะไรคือ T score


www.sornorpoom.wordpress.com บทความช&วงนี้ขอเปPนเรื่องท่ีเก่ียวกับการสอบ O net หน&อยนะครับ เพราะเปPนกระแสในความสนใจของพ่ีน(องเพ่ือนครูเราเปPนอย&างยิ่ง เนื่องจากมีผลสะท(อนอะไรต&าง ๆ ตามมามากมายครับ แต&มีประเด็นหนึ่งท่ีครูเราส&วนใหญ&มักจะมองข(าม ท้ัง ๆ ท่ีมีความสําคัญเปPนอย&างยิ่งนั้นก็คือ คะแนนมาตรฐาน T score ซ่ึงจะปรากฏอยู&ในใบประกาศผลคะแนน O net ของนักเรียนเปPนรายบุคคลครับ ตัวอย&างดังภาพประกอบ คําถาม...อะไร คือ T score คําตอบ คือ คะแนนมาตรฐานชนิดหนึ่งท่ีมีความหมายอันเปPนประโยชน!ซ&อนอยู& ผมขออนุญาตยกตัวอย&างเหตุการณ!ดังต&อไปนี้ครับ ด.ช.สมชายบอกพ&อว&า วันนี้ผลการสอบ o net วิชาภาษาไทยออกแล(ว ผมได( 45 คะแนนครับ ถ(าเราเปPนพ&อของ ด.ช.สมชาย เราจะดีใจ หรือเสียใจ? อีกวัน ด.ช.สมชายบอกพ&อว&า วันนี้ผลการสอบ o net วิชาคณิตศาสตร!ออกแล(ว ผมได( 45 คะแนนจากคะแนนเต็ม 100 คะแนนครับ ถ(าเราเปPนพ&อของ ด.ช.สมชาย เราจะดีใจ หรือเสียใจ? อีกวัน ด.ช.สมชายบอกพ&อว&า วันนี้ผลการสอบ o net วิชาวิทยาศาสตร!ออกแล(ว ผมได( 45 คะแนนจากคะแนนเต็ม 100 คะแนน และมีคะแนนเฉลี่ยของโรงเรียนเท&ากับ 40 คะแนนครับ ถ(าเราเปPนพ&อของ ด.ช.สมชาย เราจะดีใจ หรือเสียใจ? จากเหตุการณ!ดังกล&าว พ&อจะดีใจหรือเสียใจนั้น ต(องมีองค!ประกอบของคะแนนอยู&สามส&วนได(แก& 1.คะแนนท่ีสมชายสอบได(ในวิชานั้น ๆ 2.คะแนนเต็มในวิชานั้น ๆ และ 3. คะแนนเฉลี่ยในวิชานั้น ๆ แล(วจะดีไหมถ(าเรามีคะแนนเพียงค&าเดียว แต&สามารถสะท(อนผลอะไรต&าง ๆ ได(มากมาย คะแนน T score เปPนอีกหนึ่งทางเลือกท่ีน&าสนใจ ง้ันเราลองไปเรียนรู(ลักษณะของคะแนน T score กันดีกว&าครับ

78

ลักษณะท่ีสําคัญของคะแนน T score นั้นก็คือเปPนคะแนนท่ีมีคะแนนเฉลี่ยเท&ากับ 50 และ มีค&าส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานเท&ากับ 10 มีการแจกแจงคะแนนเปPนรูปโค(งปกติ และสามารถใช(เปรียบเทียบคะแนนจากข(อมูลต&างชุดกันได( บวก ลบ คูณ หาร และหาค&าเฉลี่ยกันได(อย&างถูกหลักวิชา เพราะการแปลงคะแนนดิบของแต&ละวิชาให(เปPนคะแนน T score นั้นจะทําให(คะแนนต&าง ๆ เปPนมาตราเดียวกัน

หรือถ(าจะแปลให(เปPนภาษาง&าย ๆ ก็คือ เปPนคะแนนท่ีนําคะแนนดิบ (คะแนนท่ีนักเรียนสอบได() มาผ&านข้ันตอนทางสถิติ ทําให(สามารถวัดได(ว&านักเรียนคนนั้น ๆ มีความสามารถเปPนอย&างไรเม่ือเทียบกับนักเรียนคนอ่ืน ๆ ท่ีเข(าสอบในวิชาเดียวกันท้ังหมด และสามารถบอกได(ว&ามีนักเรียนท่ีสอบได(คะแนนมากกว&าเราก่ีคน หรือมีนักเรียนท่ีสอบได(คะแนนน(อยกว&าเราก่ีคน

ในการคํานวณคะแนน T score เราต(องเริ่มหาจากคะแนนซี (Z score) ก&อน โดยคะแนนซีของคะแนนค&าใด ๆ คํานวณได(จากสูตร ดังนี้

แต&คะแนนใดท่ีมีค&าเท&ากับค&าเฉลี่ยจะได(คะแนนซี เท&ากับศูนย! และคะแนนท่ีมีค&าน(อยกว&าค&าเฉลี่ยจะได(คะแนนซีท่ีมีค&าติดลบ ซ่ึงยากต&อการแปลผล เราจึงนิยมแปลงคะแนนซี ให(เปPนคะแนนที เพ่ือให(พ(นค&าติดลบเหล&านี้โดยใช(สูตร ดังนี้

คะแนน T Score = คะแนนซี x 10 + 50

เม่ือคํานวณได(คะแนน T score แล(ว ก็นําเอาค&าดังกล&าวไปเทียบกับเกณฑ!ดังนี้ ต้ังแต& T 65 และ

สูงกว&า แปลว&า ดีมาก , ต้ังแต& T 55 – 65 แปลว&า ดี , ต้ังแต& T 45 – 55 แปลว&า พอใช( , เฉพาะ T 50 แปลว&า มีความสามารถปานกลางพอดี , ต้ังแต& T 35 – 45 แปลว&า ยังไม&พอใช( , ต้ังแต& T 35 และ ตํ่ากว&า แปลว&า อ&อน ครูจะเห็นได(ว&าคะแนน T score นั้นมีประโยชน!มากมาย เช&น ใช(บอกระดับความสามารถของนักเรียนภายในชั้นเรียนได( ซ่ึงจะทําให(เราทราบว&านักเรียนแต&ละคนมีความสามารถน(อยกว&า หรือสูงกว&านักเรียนคนอ่ืนมากน(อยเพียงใด หรือใช(เปรียบเทียบความสามารถในด(านต&าง ๆ ของนักเรียนเพ่ือช&วยให(เห็นความสามารถในแต&ละด(านของนักเรียนแต&ละคน

แต&ความเปPนจริงแล(วความแตกต&างของการจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนในประเทศไทยเรานั้นยังมีความแตกต&างกันอยู&มาก ครูก็ควรพิจารณาคะแนนท่ีนักเรียนสอบได( (คะแนนดิบ) ของแต&ละวิชาเทียบกับคะแนนเฉลี่ยจําแนกตามระดับ (โรงเรียน ขนาดโรงเรียน สังกัด ประเทศ) ประกอบอีกทางเช&นกัน เพ่ือเราจะได(วางแผนพัฒนานักเรียนได(ถูกต(องครับ ท(ายนี้ครูสามารถฟCงคําอธิบายคะแนน T score เพ่ิมเติมได(จากคําอธิบายของ รศ.ดร.สัมพันธ! พันธุ!พฤกษ! ผอ.สทศ. ได(ท่ี www.youtube.com/watch?v=O0a2BwP1mOA แล(วพบกันใหม& สวัสดีวันป�ดเทอมครับ



79

การประเมินสิ่งที่เปRนนามธรรม


www.sornorpoom.wordpress.com เม่ือช&วงต(นเดือนท่ีผ&านมา ผมมีโอกาสครั้งสําคัญอีกครั้ง นั้นก็คือได(ไปร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนเสด็จวนชยางค!กูลวิทยา อ.เมือง จ.ลําปาง ในหัวข(อเรื่อง การประเมินสิ่งท่ีเปPนนามธรรม ชื่ออาจจะดูลึกลับครับ แต&จริง ๆ แล(วสิ่ง ท่ีเปPนนามธรรมในความหมายของบทความนี้ ก็คือ การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค! และการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน ซ่ึงเปPน 2 ใน 4 ด(านท่ีนักเรียนต(องได(รับการประเมินตามข(อกําหนดของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ.2551 (อีก 2 ด(าน ได(แก& กลุ&มสาระการเรียนรู( 8 กลุ&มสาระ และกิจกรรมพัฒนาผู(เรียน) เรามาทบทวนความจํากันก&อนว&าคุณลักษณะอันพึงประสงค!ตามหลักสูตรปq 51 นั้นมีจํานวน 8 ข(อ ได(แก& 1.รักชาติ ศาสน! กษัตริย! 2.ซ่ือสัตย!สุจริต 3.มีวินัย 4.ใฝ�เรียนรู( 5.อยู&อย&างพอเพียง 6.มุ&งม่ันในการทํางาน 7.รักความเปPนไทย 8.มีจิตสาธารณะ ส&วนการอ&าน คิดวิเคราะห! เขียนนั้น หลักสูตรปq 51 ไม&ได(ระบุว&ามีก่ีด(าน หรือมีก่ีอย&าง แต&ได(ระบุความหมายไว(ดังนี้ การประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห!และเขียน เปPนการประเมินศักยภาพของผู(เรียนในการอ&าน จากหนังสือ เอกสาร และสื่อต&าง ๆ เพ่ือหาความรู( เพ่ิมพูนประสบการณ! เพ่ือความสุนทรีย! และประยุกต!ใช( แล(วนํามาคิดวิเคราะห!เนื้อหาสาระท่ีอ&าน นําไปสู&การแสดงความคิดเห็น การสังเคราะห!สร(างสรรค! การแก(ปCญหาในเรื่องต&าง ๆ และถ&ายทอดความคิดนั้นด(วยการเขียนท่ีมีสํานวนภาษาถูกต(อง มีเหตุผลและลําดับข้ันตอนในการนําเสนอ สามารถสร(างความเข(าใจแก&ผู(อ&านได(อย&างชัดเจนตามระดับความสามารถในแต&ละระดับชั้น ประเด็นอยู&ท่ีว&า การประเมินท้ังสองอย&างนี้ พ่ีน(องเพ่ือนครูเรามีเครื่องมือสําหรับการประเมินหรือไม& อย&างไร??? หรือครูรู(ได(อย&างไรว&า ด.ช.สมชายได(ระดับดี และด.ญ.สมหญิงถึงได(ระดับดีเยี่ยม เปPนต(น จากประเด็นดังกล&าวพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนเสด็จวนชยางค!กูลวิทยาจึงได(มอบโอกาสครั้งสําคัญครั้งนี้ให(ผมไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในบทบาทของวิทยากรเรื่อง การประเมินสิ่งท่ีเปPนนามธรรม เพราะคําว&า นามธรรมนั้นจับต(องไม&ได( เราต(องเปลี่ยนให(จับต(องได( นั้นก็คือรูปธรรม เพ่ือสุดท(ายแล(วครูเราจะได(สร(างเครื่องมือมาประเมินสิ่งท่ีจับต(องไม&ได( ผมก็เลยใช(องค!ความรู(ด(านการวัดและประเมินผลการศึกษาผนวกกับประสบการณ!วิชาชีพศึกษานิเทศก!มาสังเคราะห!เปPนข้ันตอนโดยใช(ชื่อว&า 4 ข้ันตอนของการเปลี่ยนนามธรรมไปสู&รูปธรรม รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&านครับ ข้ันตอนท่ี 1 กําหนดสิ่งท่ีจะดู / ประเมิน (นามธรรมมาก ๆ) ข้ันตอนนี้ครูผู(สอนต(องกําหนดเปoาก&อนว&า จะประเมินเรื่องอะไร ถ(าเปPนคุณลักษณะอันพึงประสงค!ก็มีต้ัง 8 ข(อ จะประเมินข(อไหนท่ีเหมาะสมกับมาตรฐาน ตัวชี้วัด และระดับชั้นของนักเรียน (ท่ีครูเราสอน) หรือถ(าเปPนการอ&าน คิดวิเคราะห! เขียน ก็มีตัวชี้วัดแยกเปPนช&วงชั้น เราจะประเมินข(อไหนถึงจะเหมาะสมกับมาตรฐาน ตัวชี้วัด และระดับชั้นของนักเรียน (ท่ีครูเราสอนเช&นเดียวกัน)

80

ข้ันตอนท่ี 2 ให(ความหมายของสิ่งท่ีจะดู / ประเมิน (เริ่มเปPนรูปธรรม) เม่ือเรากําหนดเปoาหมายจากข้ันตอนท่ี 1 เรียบร(อยแล(ว ข้ันตอนนี้จะเปPนข้ันท่ีครูเราต(องบอกลักษณะหน(าตาของสิ่งท่ีเราจะดู / ประเมิน ถ(าเปPนภาษาวิชาการจะเรียกว&า นิยามเชิงปฏิบัติการ ก็ประมาณว&า สิ่งท่ีเราจะดู / ประเมินนั้นมีลักษณะหรือความหมาย “แบบจับต%องได%” ควรมีลักษณะเปPนอย&างไร เช&น

รักชาติ ศาสน! กษัตริย! หมายถึง คุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการเปPนพลเมืองดีของชาติ ธํารงไว(ซ่ึงความเปPนชาติไทย ศรัทธา ยึดม่ันในศาสนา และเคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย! หรือ

ซ่ือสัตย!สุจริต หมายถึง คุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการยึดม่ันในความถูกต(อง ประพฤติตรงตามความเปPนจริงต&อตนเองและผู(อ่ืน ท้ังทางกาย วาจา ใจ

หมายเหตุ การนิยามเชิงปฏิบัติการนั้น นอกจากจะต(องจับต(องได(แล(ว อีกอย&างคือ ไม&จําเปPนต(องนิยามให(เหมือนกับโรงเรียนอ่ืน ๆ ท้ังนี้ข้ึนกับบริบทของโรงเรียนเปPนสําคัญครับ

ข้ันตอนท่ี 3 การพิจารณา keyword จากนิยามเชิงปฏิบัติการ

ข้ันตอนนี้ เปPนการพิจารณาว&า นิยามเชิงปฏิบัติการท่ีเรานิยามแบบจับต(องได(นั้น มี keyword อะไรบ(าง ซ่ึง keyword นี้สุดท(ายจะเปลี่ยนชื่อเปPน “ตัวช้ีวัด” เช&น

รักชาติ ศาสน! กษัตริย! หมายถึง คุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการเปPนพลเมืองดีของชาติ ธํารงไว(ซ่ึงความเปPนชาติไทย ศรัทธา ยึดม่ันในศาสนา และเคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย!

มีตัวชี้วัด (keyword) ท่ีสําคัญดังนี้ เปPนพลเมืองดีของชาติ , ธํารงไว(ซ่ึงความเปPนชาติไทย , ศรัทธา ยึดม่ัน และปฏิบัติตนตามหลักของศาสนา และเคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย!

ข้ันตอนท่ี 4 ตัวชี้วัดนั้น ๆ เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนเกิด เม่ือเราหา ตัวชี้วัด จากข้ันตอนท่ี 3 ได(สําเร็จแล(ว ข้ันตอนต&อไปเราจะรู(ได(อย&างไรว&า นักเรียนบรรลุ

ตัวชี้วัดนั้น ๆ แล(ว ซ่ึงภาษาการประเมินเรียกว&า พฤติกรรมบ0งช้ี ประมาณว&านักเรียนทําตนแบบนี้ (สัก 2 – 3 พฤติกรรม) แสดงว&าบรรลุตัวชี้วัดข(อนี้แล(ว ตัวอย&างเช&น เปPนพลเมืองดีของชาติ พฤติกรรมบ&งชี้เช&น ยืนตรงเคารพธงชาติ ร(องเพลงชาติ และอธิบายความหมายของเพลงชาติได(ถูกต(อง , ปฏบัิติตนตามสิทธิและหน(าท่ีพลเมืองดีของชาติ หรือมีความสามัคคี ปรองดอง

ธํารงไว(ซ่ึงความเปPนชาติไทย พฤติกรรมบ&งชี้เช&น เข(าร&วม ส&งเสริม สนับสนุนกิจกรรมท่ีสร(างความสามัคคี ปรองดอง ท่ีเปPนประโยชน!ต&อโรงเรียน ชุมชน และสังคม หรือหวงแหน ปกปoอง ยกย&องความเปPนชาติไทย

ศรัทธา ยึดม่ัน และปฏิบัติตนตามหลักของศาสนา พฤติกรรมบ&งชี้เช&น เข(าร&วมกิจกรรมทางศาสนาท่ีตนนับถือ , ปฏิบัติตนตามหลักของศาสนาท่ีตนนับถือ หรือเปPนแบบอย&างท่ีดีของศาสนิกชน

เคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย! พฤติกรรมบ&งชี้เช&น เข(าร&วมและมีส&วนร&วมในการจัดกิจกรรมท่ีเก่ียวกับสถาบันพระมหากษัตริย! , แสดงความสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย! หรือแสดงออกซ่ึงความจงรักภักดีต&อสถาบันพระมหากษัตริย!

81

ครบท้ัง 4 ข้ันตอน เราก็จะได(ครบทุกองค!ประกอบของการประเมินสิ่งท่ีเปPนนามธรรม เริ่มต้ังแต&สิ่งท่ีจะดู / ประเมิน , ความหมายสิ่งท่ีจะดู / ประเมิน , ตัวชี้วัดสิ่งท่ีจะดู / ประเมิน และพฤติกรรมบ&งชี้สิ่งท่ีจะดู / ประเมิน หลังจากนั้นเราก็นําสิ่งต&าง ๆ เหล&านี้ไปออกแบบเปPนเครื่องมือสําหรับการประเมิน เช&น แบบสังเกต แบบสัมภาษณ! หรือแบบสอบถาม เปPนต(น เม่ือได(เครื่องมือแล(วเราอาจให(นักเรียนทําการประเมินตนเอง เพ่ือนประเมินเพ่ือน ครูประเมินนักเรียน หรือผู(ปกครองประเมินนักเรียนก็ได( อย&าลืมกําหนดช&วงเวลาของการประเมินด(วยครับ อาจเปPนเดือนละ 1 ครั้ง หรือเทอมละ 1 ครั้ง

ส&วนเกณฑ!การให(คะแนนก็ต(องพิจารณาความเหมาะสมของนักเรียน ถ(าเปPนนักเรียนชั้นน(อย ๆ ก็อาจจะมี 2 ระดับ เช&น ทํา ไม&ทํา , มี ไม&มี เปPนต(น ถ(าเปPนระดับโตข้ึนมา ก็อาจจะมี 3 , 4 หรือ 5 ระดับ ก็แล(วแต&ความเหมาะสม ฝากให(อยู&ในดุลพินิจของครูผู(สอนด(วยครับ

สุดท(ายการแปลผล ถ(าจะให(ง&ายท่ีสุดก็นับความถ่ีในรอบ 1 เดือน หรือในรอบ 1 เทอม เช&น ในรอบ 1 เดือนนี้ ทําพฤติกรรมบ&งชี้ข(อนี้ก่ีครั้ง หรือไม&ทําก่ีครั้ง และต(องทําก่ีครั้ง หรือก่ีเปอร!เซ็นต!ถึงจะผ&านการประเมิน เปPนต(น หรือถ(าจะเพ่ิมระดับความยากข้ึนมาก็อาจจะหาเปPนคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน และนักเรียนต(องได(คะแนนเฉลี่ยเท&าไหร& ถึงจะผ&านการประเมิน

ครบแล(วครับข้ันตอนการประเมินสิ่งท่ีเปPนนามธรรม ผมเชื่อว&าประโยชน!ของเครื่องมือท่ีครูสร(างข้ึนมา

ใช(สําหรับการประเมินดังกล&าวนั้น ไม&ใช&เพ่ือรองรับการประเมินจากหน&วยงานต&าง ๆ เท&านั้น ไม&ใช&เพ่ือตอบคําถามให(กับผู(ปกครองนักเรียน ไม&ใช&เพ่ือให(มีหลักฐานในการประเมิน แต&ยังเปPนไปเพ่ือเจตนารมณ!ของการวัดและประเมินผลนั้นก็คือ “ประเมินเพ่ือพัฒนา” แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



82

การวิเคราะหAข%อมูลด%วย SPSS : สิ่งที่ควรทําก0อน



ในปCจจุบันการวิเคราะห!ข(อมูลทางสถิติมีความง&าย และสะดวกมากยิ่งข้ึน เนื่องจากความก(าวหน(าทางเทคโนโลยี ทําให(มีการสร(างและพัฒนาโปรแกรมช&วยคํานวณมากมายหลายชนิด ทําให(พ่ีน(องเพ่ือนครูสามารถเลือกใช(ได(ตรงกับความถนัดและความสนใจของตนเองได(เปPนอย&างดี แต&ในส&วนตัวผมนั้น ผมมักใช(โปรแกรม spss ช&วยในการคํานวณค&าสถิติเสมอ เหตุผลไม&มีอะไรหรอกครับมีประการเดียวคือ ความคุ(นเคยกับโปรแกรม

ซ่ึงโปรแกรม spss ในปCจจุบันก็พัฒนามาจนถึง Version 22 แล(วครับ แต&พ่ีน(องเพ่ือนครูเชื่อไหมว&าปCจจุบันนี้ผมยังใช( Version 11 อยู&เลยครับ เพราะผมมองว&า แวดวงการศึกษาข้ันพ้ืนฐานเรานั้น ไม&ควรใช(สถิติท่ีสูงมากครับ เพราะเง่ือนไขของสถิติข้ันสูงนั้นมีมากมายหลายข(อ ถ(าเลือกใช(ไม&ถูกผลการวิเคราะห!อาจคลาดเคลื่อนได( และท่ีสําคัญกลุ&มเปoาหมายในการเผยแพร&งานวิจัยของผมนั้น ได(แก&พ่ีน(องเพ่ือนครูซ่ึงควรเปPนอะไรท่ีง&าย ๆ ต&อการอ&าน และการทําความเข(าใจ

โดยท่ัวไปเท&าท่ีผมสัมผัส สถิติท่ีครูเราใช(เปPนประจําก็เช&น ความถ่ี ร(อยละ ค&าเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน แต&ในช&วงหลัง ๆ มาก็เริ่มเห็นครูเราเริ่มใช(สถิติท่ีสูงมากข้ึน เช&น t test , F test , Chi Square หรือ ANOVA ซ่ึงตรงนี้ Version 11 ก็ตอบโจทย!สําหรับผมได(แล(วครับ

ครูเราจะเลือกใช(สถิติตัวใดก็ตาม ขอเพียงอย&างเดียวคือ ก&อนท่ีครูจะเลือกใช(สถิติตัวใดนั้น ครูต(องศึกษาเง่ือนไขของสถิติแต&ละชนิดให(เข(าใจก&อน ถ(าไม&เช&นนั้นผลการวิเคราะห!ข(อมูลจะคลาดเคลื่อนไปจากความเปPนจริง

นําเข(าสู&บทเรียนเสียยาวเลย ขอเริ่มเนื้อหาแล(วกันครับ เม่ือเราไปเก็บข(อมูลจากกลุ&มตัวอย&างมาเรียบร(อยแล(ว ก&อนท่ีจะเริ่มวิเคราะห!ข(อมูลด(วยโปรแกรม

spss ครูต(องทําการ key ข(อมูลต&าง ๆ ลงในโปรแกรม ซ่ึงข(อมูลทุกอย&างท่ีทําการ key เข(าโปรแกรมนั้น ต%องเปRนตัวเลขเท0านั้น ตัวอย&างข(อมูล เช&น ระดับการศึกษา (ปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก) , ระดับชั้นท่ีเป�ดสอน (ป.1 – ป.6 , ป.1 – ม.3 , ป.1 – ม.6) เปPนต(น ถ(าข(อมูลเปPนแบบนี้ เราไม&สามารถจะ key คําว&า ปริญญาตรี ปริญญาโท ปริญญาเอก หรือ ป.1 – ป.6 , ป.1 – ม.3 , ป.1 – ม.6 ลงไปในโปรแกรมได( เราต(องทําการแทนท่ีข(อมูลเหล&านี้ ด(วยตัวเลขเสียก&อน เช&น ปริญญาตรี แทนเลข 1 ปริญญาโท แทนเลข 2 ปริญญาเอก แทนเลข 3 หรือ ป.1 – ป.6 แทนเลข 1 ป.1 – ม.3 แทนเลข 2 ป.1 – ม.6 แทนเลข 3 (ภาษาวัดผลเรียกตัวเลขแบบนี้ว&า Nominal scale)

แต&มีข(อมูลอีกอย&างท่ีครูเราคุ(นเคยมาก ๆ และไม&ต(องทําการแทนข(อมูลด(วยตัวเลขแต&อย&างใด เช&น น้ําหนัก ส&วนสูง คะแนนสอบ หรือ เกรดเฉลี่ย (ครูเรา key ตัวเลขนั้น ๆ เข(าโปรแกรมได(เลย ซ่ึงภาษาวัดผลเรียกตัวเลขแบบนี้ว&า Interval scale)

สมมติเราเก็บข(อมูลจากนักเรียนจํานวน 30 คนด(วยแบบสอบถามเรื่องใดเรื่องหนึ่งเสร็จเรียบร(อยแล(ว ก&อนท่ีเราจะเริ่ม key ข(อมูลเข(าโปรแกรม spss นั้น เราควรจะตรวจสอบความสมบูรณ!ของข(อมูลในแบบสอบถามก&อนครับ เช&น นักเรียนกรอกข(อมูลครบทุกช&องคําถามไหม นักเรียนกรอกข(อมูลได(ถูกต(องไหม ถ(าพบว&าแบบสอบถามฉบับไหนไม&สมบูรณ! ผมแนะนําให(เอาออกครับ เพราะเราไม&รู(ว&าแบบสอบถามฉบับนั้น ๆ เปPนของนักเรียนคนไหน (แบบสอบถามท่ีดี ไม&ควรให(ผู(ตอบต(องระบุชื่อ สกุล)

83

แต&ถ(าเรามีรหัสของแบบสอบถาม (เปPนความลับ) เราอาจรู(ว&าแบบสอบถามนั้นมาจากนักเรียนคนไหน เราก็สามารถไปเก็บข(อมูลจากนักเรียนคนนั้น ๆ เพ่ิมเติมได(ครับ วิธีนี้ไม&ต(องเอาแบบสอบถามออกครับ

เม่ือตรวจสอบความสมบูรณ!ของข(อมูลในแบบสอบถามเสร็จแล(ว เราก็ทําการ key ข(อมูลลงในโปรแกรมได(เลยครับ ข้ันตอนนี้ต(องต้ังสติดี ๆ หน&อยนะครับ ถ(าจํานวนนักเรียนมีน(อยไม&น&ามีปCญหา แต&ถ(ามีจํานวนนักเรียนท่ีมาก ๆ อาจจะเปPนหลักร(อย ผมแนะนําว&าควรแบ&ง key แบบสอบถาม เพ่ือปoองกันความเหนื่อยล(าจากการ key ได(

ท่ีสําคัญของข้ันตอนนี้คือ เราควรเขียนรหัสลงในแบบสอบถามท่ีเราทําการ key ในทุกชุด เพ่ือให(ง&ายต&อการตรวจสอบภายหลังครับ (เปPนรหัสง&าย ๆ ท่ีเราเข(าใจเอง)

เม่ือ key ครบหมดทุกชุดของแบบสอบถามแล(ว ต&อไปคือให(โปรแกรม spss ช&วยหาข(อผิดพลาดของ ตัวเลขท่ีเรา key เข(าไป (เปPนหัวใจหลักของบทความนี้) เช&น

ระดับการศึกษา ปริญญาตรี แทนเลข 1 ปริญญาโท แทนเลข 2 และปริญญาเอก แทนเลข 3 เพราะฉะนั้น ไม&ว&าข(อมูลเราจะมีก่ีชุดก็ตาม ในเรื่องของระดับการศึกษาก็จะมีตัวเลขเพียง 3 ตัวเท&านั้น คือ 1 , 2 และ 3 คําสั่งสําหรับการให(โปรแกรมช&วยตรวจสอบความถูกต(องได(แก& Analyze --- Descriptive Statistics --- Frequencies

ผลลัพธ!ท่ีออกมาเราก็จะเห็นว&า มีเลข 1 (ปริญญาตรี) ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& มีเลข 2 (ปริญญาโท) ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& และมีเลข 3 (ปริญญาเอก) ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& ถ(ามีตัวเลขอ่ืนนอกเหนือจากเลข 1 , 2 , 3 แสดงว&า เรา key ผิดครับ เราก็ต(องกลับไปตรวจสอบสิ่งท่ีเรา key อีกครั้ง (รหัสของแบบสอบถามจะเกิดประโยชน!ตรงจุดนี้เลยครับ)

หรือถ(าเปPนระดับชั้นท่ีเป�ดสอน ก็เช&นเดิมครับแทนท่ีข(อมูลด(วยตัวเลข เช&น ป.1 – ป.6 แทนเลข 1 ป.1 – ม.3 แทนเลข 2 หรือ ป.1 – ม.6 แทนเลข 3 เช&นเดิมครับ ไม&ว&าข(อมูลเราจะมีก่ีชุดก็ตาม ในเรื่องของระดับชั้นท่ีเป�ดสอนก็จะมีตัวเลขเพียง 3 ตัวเท&านั้น คือ 1 , 2 และ 3 คําสั่งก็เช&นเดิม ได(แก& Analyze --- Descriptive Statistics --- Frequencies

ผลลัพธ!ท่ีออกมาเราก็จะเห็นว&า มีเลข 1 (ป.1 – ป.6) ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& มีเลข 2 (ป.1 – ม.3) ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& และมีเลข 3 (ป.1 – ม.6) ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& ถ(ามีตัวเลขอ่ืนนอกเหนือจากเลข 1 , 2 , 3 แสดงว&า เรา key ผิดครับ เราก็ต(องกลับไปตรวจสอบสิ่งท่ีเรา key อีกครั้ง

หรือถ(าเปPนแบบสอบถามแบบ Rating scale แบบ 1 2 3 4 5 ก็ใช(คําสั่งการตรวจสอบเช&นเดิม ได(แก& Analyze --- Descriptive Statistics --- Frequencies ผลลัพธ!ท่ีออกมาเราก็จะเห็นว&า ตอบเลข 1 ก่ีคน คิดเปPน ร(อยละเท&าไหร& ตอบเลข 2 ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& ตอบเลข 3 ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& ตอบเลข 4 ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& และตอบเลข 5 ก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& ถ(ามีตัวเลขอ่ืนนอกเหนือจากเลข 1 2 3 4 5 แสดงว&าเรา key ผิดครับ เราก็ต(องกลับไปตรวจสอบสิ่งท่ีเรา key อีกครั้ง

หมดแล(วครับ สําหรับข้ันตอนการตรวจสอบความถูกต(องของข(อมูลท่ีเราทําการ key เข(าโปรแกรม spss เม่ือเราทําการตรวจสอบความสมบูรณ!จนครบแล(ว ข้ันตอนหลังจากนั้นก็จะเปPนการวิเคราะห!ค&าทางสถิติท่ีเราสนใจ ซ่ึงในโปรแกรม spss นั้นมีให(เราเลือกใช(ได(เต็มท่ี แต&อย&างท่ีผมเกริ่นนําครับว&า เง่ือนไขของสถิติแต&ละตัวเปPนสิ่งท่ีสําคัญมาก ๆ หากเก็บข(อมูลมาดี และ key ข(อมูลถูกต(อง สุดท(ายเลือกใช(สถิติผิด งานท่ีออกมาก็จะด(อยคุณค&าไปทันที ต(องระมัดระวังกันหน&อย แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



84

การเก็บรวบรวมข%อมูล กบั google form



ช&วงเดือนเมษายนถึงพฤษภาคมท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(ทํางานวิจัยระดับเขตพ้ืนท่ีเรื่อง การวิเคราะห!คะแนนจากผลการประเมินคุณภาพการศึกษาข้ันพ้ืนฐานเพ่ือการประกันคุณภาพผู( เรียนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปqท่ี 3 ประจําปqการศึกษา 2558 หรือพูดง&าย ๆ ก็คือ การวิเคราะห!คะแนนจากผลการสอบ NT นั้นเอง

ซ่ึงการทําวิจัยครั้งนี้ผมมีเจตนาก็เพ่ือนําเสนอคะแนนการสอบ NT ในหลาย ๆ มิติ เช&น จําแนกตามขนาดโรงเรียน จําแนกตามอําเภอ จําแนกตามเครือข&าย/ศูนย!พัฒนาคุณภาพการศึกษา และจําแนกตามการเข(าร&วมโครงการพิเศษตามนโยบายของรัฐบาล เปPนต(น เพราะผมเชื่อว&าหากเรามี “ข(อมูล” และ “สารสนเทศ” ท่ีดีแล(ว เวลาเราวางแผนการทํางานเพ่ือพัฒนาคุณภาพการศึกษา เราก็จะสามารถวางแผนการพัฒนาได(ตรงจุดมากยิ่งข้ึน หรือภาษาวิจัยแบบลูกทุ&งจะเรียกว&า ชกได(ตรงเปoา

และจากงานวิจัยดังกล&าว ผมได(ปรับเปลี่ยนวิธีการเก็บรวบรวมข(อมูลจากการใช(กระดาษมาเปPนการใช(ระบบ online แบบเปPนทางการเปPนครั้งแรกครับ ในส&วนตัวผมนั้น ผมชื่นชอบกับวิธีนี้มากเลยครับ เนื่องด(วยประหยัดค&าใช(จ&าย สะดวก รวดเร็ว และเหมาะสมกับ life style ของคนในยุคปCจจุบัน

คําถาม แล(ว google form นี่คืออะไร??? คําตอบ คือ เปPนบริการ (ฟรี) ชนิดหนึ่งของค&าย google ท่ีเราสามารถออกแบบฟอร!มของ

แบบสอบถามแบบง&าย ๆ ได( เม่ือเราออกแบบเสร็จแล(ว เราก็จะได( link ท่ีเราสามารถส&งไปให(กลุ&มเปoาหมาย อาจจะเปPน คณะครู นักเรียน หรือผู(บริหารก็ได( และเม่ือกลุ&มเปoาหมายตอบแบบสอบถาม online ของเราเสร็จแล(ว ข(อมูลท้ังหมดก็จะพุ&งตรงมาท่ีเรา เราสามารถ download ข(อมูลเหล&านั้นให(เปPนไฟล! excel หรือ word ก็ได(ตามท่ีเราเห็นสมควร เพ่ือท่ีเราจะได(นําข(อมูลนั้นไปวิเคราะห!หาค&าสถิติต&อไป

สําหรับผมนั้น ก&อนท่ีจะออกแบบฟอร!มใด ๆ ใน google form ก็ตามที ผมได(ทําตามข้ันตอนของระเบียบวิธีวิจัยในบทท่ี 3 อย&างถูกต(องนะครับ ไม&ใช&นึกจะออกแบบอย&างไร ก็ออกแบบนั้นทันที ท่ีผมเน(นเปPนพิเศษก็คือข้ันตอนของการสร(างและหาประสิทธิภาพของเครื่องมือ เพราะผมเชื่อเสมอว&า หากเครื่องมือท่ีเราใช(ในการวิจัยนั้น มีคุณภาพ หรือประสิทธิภาพตามเกณฑ!มาตรฐานแล(ว ข(อมูลท่ีได(มาก็จะมีคุณภาพ หรือประสิทธิภาพเช&นเดียวกัน ส&งผลให(กระบวนการวิเคราะห!ข(อมูลก็จะมีคุณภาพ หรือประสิทธิภาพตามมาเช&นเดียวกันครับ

Concept ก็คือ เม่ือเราสร(างและหาคุณภาพของแบบสอบถาม (ท่ีเปPนกระดาษ) เช&น ความเท่ียงตรง ความเชื่อม่ัน หรืออํานาจจําแนกเสร็จแล(ว (ขออนุญาตไม&ลงรายละเอียดครับ) เราก็นําข(อรายการของแบบสอบถามท่ีเปPนกระดาษนําไปใส&ลงใน google form เพราะฉะนั้น แบบสอบถามท่ีปรากฏใน google form ของผมนั้นจึงมีคุณภาพตามระเบียบวิธีวิจัยในระดับท่ี (ผม) ยอมรับได(ครับ

85

ก&อนท่ีเราจะใช( google form ในการสร(างแบบสอบถาม หรือแบบสํารวจใด ๆ ก็ตาม เราต(องมี e mail ของ gmail ก&อนครับ ไม&เช&นนั้นจะไม&สามารถใช(บริการนี้ได( ครูลองสมัครดูนะครับ ง&ายนิดเดียว...

บทความนี้ผมไม&ขอลงรายละเอียดของ google form แบบ step by step นะครับ เพราะครูสามารถเรียนรู(เพ่ิมเติมได(จาก google อยู&แล(ว แต&ผมจะชี้ให(เห็นว&า ข(อมูลแบบใดบ(างท่ีครูสามารถนําไปใส&ใน google form ได(บ(าง ง้ันผมขออนุญาตเริ่มเลยแล(วกันครับ รายละเอียดของข(อมูลท่ีใส&ใน google form ได(มีดังนี้

1. ข(อความ คือ คําถามให(ตอบแบบสั้น ๆ เช&น ชื่อโรงเรียน จํานวนนักเรียนท้ังหมด วิชาเอกท่ีเรียนมา

ในระดับปริญญาตรี 2. ข(อความย&อหน(า คือ คําถามให(ตอบเปPนคําบรรยายยาว ๆ เช&น ท&านมีความคิดเห็นอย&างไรเก่ียวกับ

การปฏิรูปการศึกษาในปCจจุบัน 3. หลายตัวเลือก คือ คําถามท่ีสามารถให(เลือกได(เพียงคําตอบเดียว เช&น ท&านมีวิทยฐานะในระดับใด

ดังต&อไปนี้ ชํานาญการ ชํานาญพิเศษ เชี่ยวชาญ หรือเชี่ยวชาญพิเศษ 4. ช&องทําเครื่องหมาย คือ คําถามท่ีสามารถตอบได(หลายคําตอบ เช&น ท&านรับผิดชอบสอนในชั้นใด

ดังต&อไปนี้ ป.4 ป.5 หรือ ป.6 5. เลือกจากรายการ คือ คําถามแบบมีรายการคําตอบให(เลือกเพียงคําตอบเดียว จะคล(าย ๆ กันกับข(อ

3 แต&ต&างกันตรงท่ีลักษณะหน(าตาของแบบสอบถามท่ีปรากฏ 6. สเกล คือ คําถามท่ีให(ตอบแบบมาตราส&วนประมาณค&า เช&น มากท่ีสุด มาก ปานกลาง น(อย น(อย

ท่ีสุด 7. เส(นตรง คือ คําถามท่ีให(ตอบแบบมาตราส&วนประมาณค&า จะคล(าย ๆ กับข(อ 6 แต&สามารถมีได(หลาย

ๆ คําถามเรียงต&อ ๆ กัน 8. วันท่ี คือ คําถามให(ระบุวันท่ี เช&น ให(ระบุวัน เดือน ปqเกิด 9. เวลา คือ คําถามให(ระบุเวลา เช&น ท&านใช( internet เปPนเวลาก่ีชั่วโมงในแต&ละวัน หมดแล(วครับ สําหรับข(อมูลท่ีครูสามารถนําไปใส&ใน google form ได(ครับ ซ่ึงถ(าเราพิจารณาดี ๆ ก็จะ

พบว&า ข(อมูลท้ัง 9 ข(อนั้นเปPนข(อมูลพ้ืนฐานท่ีผมมองว&าครอบคลุมกับงานวิจัยท่ัว ๆ ไป แต&ถ(ามุ&งไปท่ีประเภทของงานวิจัย ผมคงให(น้ําหนักความเหมาะสมไปท่ี งานวิจัยประเภทสํารวจ มากท่ีสุดครับ

และจากข(อมูลท้ัง 9 ข(อข(างต(นนั้น ผมคิดว&าครูเราสามารถนําไปประยุกต!เพ่ือใช(เก็บรวบรวมข(อมูลพ้ืนฐานของนักเรียนท่ีตนเองสอนได(อีกทางเช&นกันครับ ยิ่งตอนนี้เปPนช&วงของการเป�ดเทอมใหม& ครูลองให(นักเรียนกรอกข(อมูลพ้ืนฐานของตนเองผ&านระบบ google form เม่ือนักเรียนกรอกข(อมูลครบทุกคนแล(ว ครูก็สามารถวิเคราะห!ข(อมูลเหล&านั้นออกมาเปPนจํานวน ความถ่ี และร(อยละ เพ่ือสรุปเปPนสารสนเทศของห(องเรียนตนเองได( เม่ือวิเคราะห!เสร็จ ครูอาจจะเห็นอะไรดี ๆ ซ&อนอยู&ในสิ่งท่ีครูวิเคราะห!ก็ได(ครับ เริ่มต(นดีมีชัยไปกว&าครึ่ง แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า คืนนี้ฝCนดีราตรีสวัสด์ิครับ


ณ โรงแรมอะเดรียติก กรุงเทพ 17 พฤษภาคม 2559

86

การคํานวณคะแนน average T score



ช&วง 2 – 3 สัปดาห!ท่ีผ&านมา มีพ่ีน(องเพ่ือนครูหลายท&านโทรเข(ามาสอบถามเรื่อง การคํานวณคะแนน average T scoreตามเกณฑ!การประเมินของ กคศ. 3/1 ผมก็เลยหาเวลาสําหรับการไปนั่งทบทวนความรู(เดิมสมัยเรียน ป.โท ผนวกกับการนั่งอ&านเกณฑ!การประเมินของ กคศ. ในเรื่องของ วิธีการคํานวณ average T scoreว&าสรุปแล(วควรมีข้ันตอนการคํานวณอย&างไรบ(าง

ผมจะพยายามเรียบเรียงด(วยภาษาท่ีเข(าใจง&ายๆ นะครับ เพ่ือพ่ีน(องเพ่ือนครูจะได(นําสิ่งท่ีผม เรียบเรียงไปปรับใช(ได(จริง ข้ันตอนการคํานวณมีข้ันตอนอย&างไรบ(าง ลองอ&านดูครับ 1. ข้ันตอนแรกคือ การจัดเตรียมคะแนนของนักเรียนท่ีต(องใช(ก&อน โดยปกติท่ีผมเห็นคือ คะแนนผลสัมฤทธิ์ 2 ปqการศึกษา หรือคะแนนก&อนเรียน และคะแนนหลังเรียน เพ่ือเอาไว(มาเปรียบเทียบการพัฒนาเลือกเอานะครับว&าจะเอาคะแนนในลักษณะใด ถ(าใช(คะแนนผลสัมฤทธิ์ 2 ปqการศึกษา ครูไม&ต(องสนใจจํานวนนักเรียนนะครับว&ามีไม&เท&ากัน จะเปPนอะไรไหม? ถ(าอ&านตามเกณฑ!การประเมินไม&เปPนอะไรครับ เช&น ปqการศึกษา 2557 มีนักเรียน 20 คน แต&ปqการศึกษา 2558 มีนักเรียน 18 คน แต&ถ(าใช(คะแนนก&อนเรียน และคะแนนหลังเรียน นักเรียนควรจะต(องเท&ากัน จริงไหมครับ? 2. เม่ือได(คะแนนของนักเรียนแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือนําคะแนนของนักเรียนท้ังหมดมาต&อกัน เช&นปqการศึกษา 2557 มีนักเรียน 20 คน แต&ปqการศึกษา 2558 มีนักเรียน 18 คน เม่ือเอามาเรียงต&อกันเปPนแถวเดียวก็จะได(ท้ังหมด 38 คน (20+18) ท่ีสําคัญของการเรียงต&อ ครูต(องจําให(ได(ว&า เม่ือเรียงต&อกันแล(ว ปqการศึกษา 2557 มีนักเรียนถึงไหน และปqการศึกษา 2558 มีนักเรียนถึงไหน 3. เม่ือเอามาเรียงต&อกันแล(ว ก็คํานวณหาค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานของจํานวนท้ังหมด 38 คน เพราะฉะนั้นก็จะได(ค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานเพียง 1 ค&าเท&านั้น 4. เม่ือคํานวณได(ค&าเฉลี่ยและส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานแล(ว ก็นําไปเข(าสูตรเพ่ือคํานวณหาค&า Z โดยหาจาก คะแนนท่ีนักเรียนสอบได( (คะแนนรายคน) ลบด(วยคะแนนเฉลี่ย (จากข(อ 3) และหารด(วยส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (จากข(อ 3) เพราะฉะนั้นข้ันตอนนี้จะคํานวณค&า Z ได(ท้ังหมด 38 ค&า ห(ามสับสนนะครับ สําคัญมาก 5. เม่ือได(ค&า Z ท้ัง 38 ค&าแล(ว ข้ันต&อไปคือคํานวณค&า T score โดยหาจาก นําค&า Z จากการคํานวณข(อ 4 ไปคูณกับ 10 แล(วก็บวกด(วย 50 ทําจนครบทุกคนครับ เช&นกันครับ ครูคํานวณเสร็จก็จะได(คะแนน T score ท้ังหมด 38 ค&าจริงไหมครับ? 6. เม่ือคํานวณ T score เสร็จแล(ว ก็ให(ครูย(อนไปดูข(อ 2. ว&า ครูแบ&งนักเรียนในแต&ละปqการศึกษาอย&างไรบ(าง เม่ือจําได(แล(ว ก็ให(แบ&งกลับไปเปPนปqการศึกษาเหมือนเดิมครับ เพราะฉะนั้นในแต&ละปqการศึกษาก็จะประกอบด(วย 1. คะแนนท่ีนักเรียนสอบได( 2. คะแนน Z และ 3. คะแนน T score

87

7. เม่ือแบ&งกลับไปเปPนเหมือนเดิมแล(ว ก็ให(หาค&าเฉลี่ยของคะแนน T score ท้ัง 2 ชุด ดังนั้นก็จะได(คะแนน T score เฉลี่ยของคะแนนสองชุด (คะแนนผลสัมฤทธิ์ 2 ปqการศึกษา หรือคะแนนก&อนเรียน และคะแนนหลังเรียน)

8. หลังจากนั้นก็คํานวณคะแนนท่ีเฉลี่ยท่ีเพ่ิมข้ึนมาคํานวณเปPนค&าร(อยละ เช&น คะแนนเฉลี่ยก&อนเรียนเท&ากับ 60 คะแนนท่ีเฉลี่ยหลังเรียนเท&ากับ 80 ดังนั้นคะแนนท่ีเฉลี่ยเพ่ิมข้ึน เท&ากับ 20 คิดเปPนร(อยละ 33.33 9. กรอกข(อมูลต&างๆ ลงในแบบ กคศ.3/1 พร(อมท้ังตรวจสอบความถูกต(อง เปPนอันเสร็จสมบูรณ!ครับ หมดแล(วครับข้ันตอนการคํานวณคะแนน average T score ซ่ึงเม่ืออ&านแล(วจะพบว&าข้ันตอนยุ&งยากพอสมควร ต(องใช(เครื่องคิดเลข หรือโปรแกรมคอมพิวเตอร!ช&วยในการคํานวณ ท่ีสําคัญต(องมีสมาธิในการคํานวณ เพราะถ(าคํานวณผิดพลาดข้ึนมาก็จะเกิดความบกพร&องในการรายงานผลลงใน กคศ.3/1 ได(

พ่ีน(องเพ่ือนครูเราต(องระวังให(ดีนะครับ อุตส&าห!เตรียมหลักฐานเอกสารต&างๆมาเปPนเวลาแรมปq แต&มาผิดพลาดในเรื่องของคํานวณคะแนนaverage T scoreเพราะฉะนั้นต(องระมัดระวังหน&อยนะครับ แล(วพบกันใหม& ฉบับหน(า สวัสดีครับ


26 พฤษภาคม 2559

88

ความเที่ยงตรง (Validity) ในงานวิจัย



บทความนี้ผมขอย(อนเวลาไปในระหว&างวันท่ี 22 – 24 พฤษภาคมท่ีผ&านมา เนื่องจากผมมีโอกาสได(พัฒนาตนเองจากการเข(าร&วมงานการประชุมสัมมนาชุมนุมนักวัดและประเมินผลการศึกษาข้ันพ้ืนฐานแห&งประเทศไทย ณ โรงแรมอะเดรียติก กรุงเทพมหานคร เพราะมีบางประเด็นท่ีผมเห็นว&าเปPนประโยชน!อย&างยิ่งสําหรับพ่ีน(องเพ่ือนครู

ตามชื่อเรื่องบทความเลยครับ ความเท่ียงตรงในงานวิจัย ซ่ึงเปPนองค!ความรู(ท่ีผมสังเคราะห!มาจากการฟCงบรรยายเรื่อง วิธีการสรุปอ(างอิงความน&าเชื่อถือของโมเดลการตอบสนองข(อสอบ (GIRM) โดยวิทยากรท่ีให(ความรู(ได(แก& ผศ.ดร.ชนะศึก นิชานนท! รองอธิการบดีฝ�ายวิจัยและพัฒนาการศึกษา มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ผมขอสรุปเฉพาะเรื่องความเท่ียงตรงเท&านั้นครับ รายละเอียดเปPนดังต&อไปนี้

ความตรง (Validity) นั้น ถ(าพูดภาษาง&าย ๆ ก็คือ เราทําการวัดได(ตรงกับสิ่งท่ีต(องการวัด ซ่ึงความเท่ียงตรงหรือความตรงนั้นเปPนหนึ่งในคุณสมบัติพ้ืนฐานของการสร(างเครื่องมือสําหรับการทําวิจัย ส&วนคุณสมบัติพ้ืนฐานอ่ืน ๆ ก็เช&น ความเชื่อม่ัน ความยากง&าย และอํานาจจําแนก เปPนต(น ความเท่ียงตรงของเครื่องมือ จําแนกเปPน 3 ประเภท ดังนี้ 1.1 ความตรงตามเนื้อหา (Content validity) หมายถึง วัดได(ตรงกับเนื้อหาท่ีต(องการวัด 1.2 ความตรงตามโครงสร(าง (Construct validity) หมายถึง วัดได(ตรงตามโครงสร(างทฤษฎี 1.3 ความตรงตามเกณฑ!สัมพันธ! (Criterion-related reliability) หมายถึง เครื่องมือวัดได(ตรงตามเกณฑ!ภายนอก จําแนกเปPน 2 ประเภท ได(แก& 1.3.1 ความตรงตามสภาพปCจจุบัน (Concurrent validity) หมายถึง เครื่องมือสามารถวัดคุณลักษณะได(ตรงกับสภาพท่ีเปPนจริงในปCจจุบัน 1.3.2 ความตรงตามการพยากรณ! (Predictive validity) หมายถึง เครื่องมือสามารถทํานายหรือพยากรณ!สภาพความเปPนจริงท่ีจะเกิดข้ึนในอนาคต ประเด็นท่ีผมเห็นว&าน&าสนใจมี 3 ประเด็นครับ 1. วิทยากรถามว&าระหว&างความเท่ียงตรง (Validity) และความเชื่อม่ัน (Reliability) ใครสําคัญกว&ากัน วิทยากรสรุปให(ฟCงหน&อยว&า ความเท่ียงตรง คือการวัดได(ตรงกับสิ่งท่ีเราต(องการวัด ส&วนความเชื่อม่ัน คือเราทําการวัดก่ีครั้ง ผลการวัดก็ยังเหมือนเดิม (ผู(เข(าร&วมประชุมก็ยังเงียบ...) วิทยากรยกตัวอย&างเพ่ิมเติมอีกว&า น้ําหนักของก(อนหินก(อนหนึ่ง จริง ๆ มันหนัก 5 กิโลกรัม แต&เม่ือเอาก(อนหินก(อนนี้ไปชั่งท่ีตาชั่งเครื่องหนึ่ง ได(น้ําหนักของการชั่งเท&ากับ 7 กิโลกรัม ไม&ว&าจะเอาก(อนหินก(อนนี้ไปชั่ง ก่ีครั้งก็ตามที ผลของการชั่งก็จะได(ท่ี 7 กิโลกรัมเสมอ แสดงว&า ตาชั่งเครื่องนี้มีความเชื่อม่ันสูงมาก (วัดก่ีครั้งก็ยังเหมือนเดิม) แต&ตาชั่งเครื่องนี้ไม&มีความเท่ียงตรง (จริง ๆ ก(อนหินก(อนนี้หนัก 5 กิโลกรัม แต&ผลการชั่งได( 7 กิโลกรัม) จากตัวอย&างผู(เข(าร&วมประชุมก็สามารถตอบได(เลยครับว&า อะไรสําคัญกว&าอะไร???

89

2. การหาคุณภาพของเครื่องมือประกอบการวิจัย โดยเฉพาะการหาค&า IOC จากย&อหน(าแรก ๆ ครูจะเห็นว&าจริง ๆ แล(วความเท่ียงตรงมีท้ังหมด 4 ประเภท (เนื้อหา โครงสร(าง ตามสภาพ และตามการพยากรณ!) แต&การหา IOC ของผู(เชี่ยวชาญนั้น ส&วนใหญ&จะตอบประเด็นในเรื่องของค&าความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา หมายถึง ถ(าเราสอนเนื้อหาคณิตศาสตร!เรื่อง การบวกเลขสองหลักท้ังท่ีมีทดและไม&มีทด และการบวกเลขสามหลักท้ังท่ีมีทดและไม&มีทด เพราะฉะนั้นแบบทดสอบต&าง ๆ ท่ีเราจะสร(างให(นักเรียนทํานั้น ข(อคําถามทุกข(อก็จะถามนักเรียนเฉพาะเรื่อง การบวกเลขสองหลักท้ังท่ีมีทดและไม&มีทด และการบวกเลขสามหลักท้ังท่ีมีทดและไม&มีทด ครูเราจะไม&ถามเรื่องอ่ืน ๆ แบบนี้เขาจึงเรียกว&า มีความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา ซ่ึงผลการพิจารณาของผู(เชี่ยวชาญ หรือ ค&า IOC นั้นสามารถยืนยันในส&วนนี้ได( ดังนั้นเวลาผู(วิจัยเขียนในบทท่ี 3 ในส&วนสถิติท่ีใช(ในการสร(างเครื่องมือ ผู(วิจัยก็ต(องระบุลงไปว&า ค&า IOC นั้นใช(สําหรับการหาค&าความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา ไม&เก่ียวกับความเท่ียงตรงเชิงโครงสร(าง ความเท่ียงตรงตามสภาพ หรือความเท่ียงตรงตามการพยากรณ!แต&อย&างไร เพราะความเท่ียงตรงแต&ละประเภทนั้นก็ต(องใช(สถิติในการทดสอบแต&ละชนิดแตกต&างกัน ห(ามเหมารวม 3. การวิเคราะห!คุณภาพข(อสอบนั้น เราสามารถทําได( 2 ลักษณะดังนี้ 3.1 ก&อนท่ีเราจะเอาไปใช(จริง เราก็ไปทดลองใช(กับกลุ&มตัวอย&าง (try out) ท่ีมีลักษณะใกล(เคียงกับกลุ&มเปoาหมายท่ีเราจะเอาไปใช(จริง เม่ือได(คุณภาพของเครื่องมือท่ีผ&านเกณฑ! เราก็เอาไปใช(จริงต&อไป แต&ถ(าไม&ผ&านเกณฑ!เราก็ต(องปรับแก(เครื่องมือชนิดนั้น แล(วก็เอาไป try out อีกครั้ง 3.2 นําเครื่องมือท่ีสร(างเสร็จไปเก็บจริงกับกลุ&มเปoาหมายเลยครับ แล(วค&อยนําผลคะแนนมาวิเคราะห!เพ่ือหาคุณภาพของเครื่องมือ ซ่ึงวิธีนี้เหมาะกับการพัฒนาเครื่องมือเพ่ือนําไปใช(ในครั้งต&อไป

ครบแล(วครับ สําหรับองค!ความรู(ดี ๆ ท่ีผมได(รับจากการประชุมในครั้งนี้ นอกจากนั้นผมยังได(รับมิตรภาพท่ีงดงามจากพ่ีน(องท่ีมีใจรักในศาสตร!วัดผล ผมยังได(รู(จักเพ่ือนใหม&เพ่ิมมาอีกหลายคน ผมยังได(เห็นความคืบหน(าของการใช(ศาสตร!วัดผลในการขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษา และผมยังได(ข(อสรุปอีกว&า โลกนี้ช&างกว(างใหญ&เหลือเกิน จงเตรียมพร(อมท่ีจะเรียนรู(ในสิ่งใหม& การเรียนรู(ไม&มีท่ีสิ้นสุดครับ

ท(ายนี้ขอขอบคุณและเปPนกําลังใจให(กับสํานักทดสอบทางการศึกษา ท่ีมีความพยายาม ความต้ังใจ ความทุ&มเทในการขับเคลื่อนคุณภาพการศึกษาของประเทศไทยโดยใช(กระบวนการวัดและประเมินผล ขอบคุณ อีกครั้งครับ



90

รูปแบบการประเมินและการตัดสินโดยผู%เช่ียวชาญ


www.sornorpoom.wordpress.com มีโอกาสได(อ&าน facebook ของ ดร.วิษณุ ทรัพย!สมบัติ ผู(อํานวยการสํานักทดสอบทางการศึกษา ซ่ึงรายละเอียดภายใน facebook นั้นมีความสอดคล(องกับสิ่งท่ีผมสนใจมากเปPนพิเศษ (ในช&วงเวลานี้) และ ผมก็คิดว&าพ่ีน(องเพ่ือนครูเราก็ควรเพ่ิมระดับความสนใจในประเด็นนี้ด(วยเช&นกัน เพราะจะเปPนวิธีการประเมินสถานศึกษาของเราเองในอนาคตอันใกล(นี้ ซ่ึงเขาเรียกวิธีการประเมินแบบนี้ว&า “รูปแบบการประเมินและการตัดสินโดยผู(เชี่ยวชาญ (Expert Judgement Evaluation Approaches)” โดยผู(อํานวยการสํานักทดสอบทางการศึกษาได(พิมพ!เผยแพร& องค!ความรู(เรื่องนี้ลงใน facebook ของท&านเอง ผมขออนุญาต copy ทุกตัวอักษรจาก หน(า facebook มาท้ังหมดเลยนะครับ รายละเอียดมีดังต&อไปนี้

# # เช(านี้ (14 กรกฎาคม 2559) สทศ.สพฐ. ขอขอบคุณ รศ.ดร.องอาจ นัยพัฒน! (คณะศึกษาศาสตร! มศว) ท่ีให(ความอนุเคราะห!มาเปPนวิทยากรบรรยายให(ความรู(แก&ผู(เข(าร&วมสัมมนาเชิงปฏิบัติการเพ่ือการปฏิรูประบบการประเมินและการประกันคุณภาพการศึกษา ณ จังหวัดตรัง

# # รูปแบบการประเมินนี้ จะถูกใช(เปPนแนวทางสําหรับการประเมินคุณภาพภายในและประเมินคุณภาพภายนอก ตามแนวทางการปฏิรูประบบการประเมินฯ ท่ีจะเกิดข้ึน

##ข(อสรุปจากการบรรยายของ รศ.ดร.องอาจ นัยพัฒน! (ต(องอ(างอิง) มีดังนี้ 1. ความหมาย : การประเมินโดยผู(เชี่ยวชาญเปPนการประเมินท่ีอาศัยทักษะความเชี่ยวชาญของบุคคล

หรือกลุ&มบุคคลท่ีได(รับการฝ}กฝนหรือมีประสบการณ!เก่ียวข(องกับสิ่งท่ีทําการประเมินโดยเฉพาะ : (ก). การประเมินรสชาติไวน!โดยนักชิมไวน!มืออาชีพ (Sommelier) (ข). การประเมินภาพวาดโดยศิลป�นแห&งชาติสาขาวิจิตรศิลป�/ทัศนศิลป� (Fine art/Visual

art) (ค). การประเมินบทความวิจัยลงตีพิมพ!ลงในวารสารโดยผู(ทรงคุณวุฒิทางวิชาการ (Peer

review) (ง). การประเมินรางวัลปริญญานิพนธ!ศึกษาศาสตร!ดีเด&นโดยคณะกรรมการผู(ทรงคุณวุฒิ

ด(าน การวิจัยทางการศึกษา (Thesis/dissertation committee) (จ). การประเมินคุณภาพของโรงพยาบาลโดยคณะกรรมการผู(ทรงคุณวุฒิการทางการแพทย!

และสาธารณสุข (ฉ). การตัดสินการประกวดขับร(องเพลงโดยคณะกรรมการผู(ทรงคุณวุฒิ (ประกอบด(วย

นักร(อง นักแต&งเพลง และนักออกแบบท&าเต(นและการแสดงมืออาชีพ

91

2. ลักษณะท่ัวไป : (ก). อาจถือได(ว&าเปPนรูปแบบการประเมินท่ีเก&าแก&และใช(กันอย&างกว(างขวางมากท่ีสุด (ข). อาศัยความเชี่ยวชาญ/ชํานาญการทางวิชาชีพเปPนหลักในการตัดสินคุณค&าของสถาบัน

แผนงาน/โครงการ ผลิตภัณฑ!/นวัตกรรม หรือกิจกรรม (ค). ให(ความเชื่อม่ันในดุลยพินิจท่ีมีอัตวิสัยบนรากฐานความเชี่ยวชาญทางวิชาชีพ (ง). ผู(ประเมิน (มักเปPนทีมหรือหมู&คณะมากกว&าบุคคลเดียวท่ีอาจเชี่ยวชาญไม&ครบทุกด(าน)

ใช(ความเชี่ยวชาญ (ความรู(ความสามารถ และทักษะเฉพาะ) ท่ีเก่ียวข(องกับสิ่งท่ีประเมินในการตัดสินคุณค&าหรือประเมินสิ่งนั้น (หมายเหตุ: อาจใช(ความเชี่ยวชาญจากผู(ประเมินหรือใช(จากบุคคลอ่ืน ๆ ข้ึนอยู&กับใครเปPนผู(ให(ความเชี่ยวชาญท่ีตรงกับสิ่งท่ีประเมินมากท่ีสุด)

(จ). เปPนรูปแบบท่ีมีกระบวนการประเมินท่ีผิดแผกแตกต&างกันออกไป (นับต้ังแต&ท่ีประเมินเปPนทางการโดยคณะบุคคลไปจนถึงประเมินอย&างไม&เปPนทางการโดยบุคคลผู(เดียว)

3. ฐานคิดความเช่ือ : เชื่อว&าบุคคลผู(มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด(านสามารถจําแนกและระบุได(ว&าความสําคัญยิ่งเก่ียวกับสิ่งท่ีประเมินคืออะไร โดยใช(เทคนิคการแยกแยะคุณภาพของสิ่งนั้นอย&างละเอียด เชื่อว&า การจดจําในคุณภาพ (เช&น รสชาติ) ของสิ่งท่ีเคยได(รับรู( (Gustatory memory) มาก&อน ทําให(สามารถจําแนกส&วนประกอบคุณภาพท่ีมีความละเอียดอ&อนและยากต&อการเข(าใจของสิ่งท่ีประเมินได(อย&างถูกต(องเหมาะสม มักไม&ประเมินหรือตีค&าสิ่งท่ีประเมินใด ๆ ในทางลบ แต&เปPนกระบวนการทางการศึกษา (หรือเรียนรู() ท่ีมุ&งหมายให(บุคคลสามารถล&วงรู(ในคุณภาพและลักษณะท่ีอาจไม&สังเกตเห็นหรือแลเห็นคุณค&าของสิ่งท่ีประเมินนั้น

4. แนวคิดและหลักการ : • การประเมินสถานศึกษา (School evaluation) คือ วิพากษ!วิจารณ!สถานศึกษา (School

criticism) • จุดมุ&งหมายของการวิพากษ!วิจารณ!ไม&ใช&แค&การรวมรวมความเห็น/มุมมองต&างๆ ท้ังหมด

โดยการสรุปสาระลงด(วยถ(อยคําเพียงข(อความเดียวเท&านั้น แต&เปPนการขยายการรับรู(ให(เปPนท่ีเข(าใจอย&างกระจ&างชัดของบุคคลท่ีอยากทราบคุณค&าในสิ่งท่ีประเมินนั้น

• กระบวนการประเมินจากพหุทัศนมิติ (หลายมุมมอง) ถือว&าเปPนหลักการสําคัญของรูปแบบ การประเมินโดยผู(เชี่ยวชาญ

• การวิพากษ!วิจารณ!ทางการศึกษา (Educational criticism) ต(องอาศัยความสามารถทางภาษาของผู(ประเมิน (Evaluator as a Connoisseur) ในการพรรณาคุณภาพและลักษณะของสิ่งท่ีประเมินอย&างชัดแจ(งและน&าสนใจ (ตามท่ีตนรับรู(และเข(าใจอย&างชัดแจ(ง) ให(บุคคลอ่ืนๆ ท่ียังไม&สามารถมองเห็นคุณภาพ (หรือคุณค&า) ในสิ่งนั้น

• การรับรู( (Perception) ของผู(ประเมินโดยอาศัยความเชี่ยวชาญ และการแสดงให(บุคคลอ่ืนได(รับรู( (ในสิ่งท่ีผู(ประเมินรับรู(มาแล(ว) ออกมาด(วยภาษา หรือเครื่องหมาย/สัญลักษณ!ในรูปแบบต&างๆ (Forms of representation) คือ แนวคิดและหลักการพ้ืนฐานของการประเมินรูปแบบนี้

• ผู(เชี่ยวชาญ (Connoisseur) ในฐานะผู(ประเมินรับรู(และเข(าใจคุณค&า (Appreciation) ในสิ่งท่ีประเมินตามมุมมองบนฐานความเชี่ยวชาญและประสบการณ!ส&วนตัว (Private view)

92

• ผู(วิพากษ!วิจารณ! (Critics) คือ ผู(ถอดความสิ่งท่ีประเมินตามท่ีตนรับรับรู(และเข(าใจใน รูปภาษา (ท่ีสามารถเข(าถึงได() สื่อความหมายดังกล&าวออกไปยังบุคคลอ่ืนหรือสาธารณชน (Public) เพ่ือให(สามารถ “แลเห็น” ในสิ่งท่ีประเมินนั้นอีกครั้งด(วยศิลปะแห&งการเป�ดเผยความจริงท่ีบุคคลท่ัวไปอาจไม&รู(และเข(าใจมาก&อน (Art of disclosure)

5. วิธีการ : • ใช(ทักษะ/ความสามารถในการสังเกตของผู(ประเมิน • มีความไวต&อการรับรู(สิ่งท่ีบอบบาง/ซับซ(อน ท่ียากแก&การเข(าใจ (แต&มีความสําคัญ) • อาศัยประสบการณ!ท่ีชํานาญการก&อนหน(า ในการเข(าถึงคุณค&าในสิ่งท่ีประเมิน • ใช(การพิจารณาและทําความเข(าใจอย&างละเอียดประณีตในสิ่งท่ีประเมิน • ใช(วิธีการเชิงคุณภาพ (ด(วยภาษาหรือรูปภาพ) เพ่ือแสดงให(เห็นถึงคุณค&าในสิ่งประเมิน

เปPนหลัก (แต&ไม&ได(ปฏิเสธการใช(ตัวเลขเพ่ือประกอบการพรรณนาสิ่งท่ีประเมิน ให(ผู(อ่ืนรับรู(และเข(าใจได(ง&าย) • ดําเนินการด(วยรูปแบบ/วิธีการท่ียืดหยุ&น ไม&เปPนทางการ ไม&มีกฎเกณฑ! สูตรสําเร็จ

มักเกิดข้ึนแบบฉับพลัน (มากกว&าการวางแผน/กําหนดวิธีการเข(มงวดไว(ล&วงหน(า) • เน(นรวบรวมข(อมูลด(วยการสัมผัสสิ่งท่ีประเมิน โดยผ&านการตรวจเยี่ยมหรือเข(าชม (Site

visit) เพ่ือรับรู(และเข(าใจสิ่งท่ีประเมินด(วยประสบการณ!ตรงของตนเอง • ข(อมูลหลักฐานท่ีแสดงให(เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว&างส&วนประกอบมิติสําคัญต&างๆ กับ

การมีคุณค&าหรือคุณภาพของสิ่งท่ีประเมิน (ท่ีผู(ประเมินรับรู(และเข(าใจได(จากความเชี่ยวชาญและแลเห็นความสัมพันธ! เชิงคุณภาพ (Perception of qualitative relationships) และมีประสบการณ!เก่ียวข(อง ถือว&าเปPนสิ่งสําคัญในการประเมิน

• ข(อมูลหลักฐานในบทวิพากษ!วิจารณ! (Criticism) ท่ีสะท(อนทัศนะ/มุมมองเก่ียวกับสิ่งท่ีประเมินจากความเชี่ยวชาญและประสบการณ!ของผู(ประเมินควรหลากหลาย (ไม&จํากัดเฉพาะผู(ประเมินรายใดรายหนึ่ง) ประธาน/หัวหน(าคณะผู(ประเมินควรตระหนักถึงเนื้อหาและรูปแบบของข(อความในบทวิพากษ!วิจารณ! โดยอาจเจาะลึกบางประเด็นหรือขยายมุมมองให(กว(างขวางเปPนท่ีเข(าใจได(โดยท่ัวไป (แทนท่ีจะตัดมุมมองใด ๆ ออกไป)

• แม(ว&าการประเมินโดยอิงผู(เชี่ยวชาญและการวิพากษ!วิจารณ!มักใช(วิธีการเชิงคุณภาพ แต&ไม&ปฏิเสธการใช(วิธีการเชิงปริมาณ ถ(าการใช(นั้นช&วยแสดงให(บุคคลท่ีต(องการทราบผลการประเมินรับรู(และเข(าใจ ถึงคุณค&าหรือคุณภาพของสิ่งท่ีประเมินกระจ&างชัดข้ึน (“แจ&มแจ(งเสมือนกับการเห็นด(วยสายตาของตนเอง”) การใช(เทคโนโลยีสารสนเทศสมัยใหม& เช&น คลิปวิดิทัศน! (Video clip) นอกจากการใช(ถ(อยคําทางภาษาช&วยพรรณนาให(มองเห็นคุณภาพชีวิตท่ีเกิดข้ึนในชั้นเรียนและโรงเรียนได(อย&างกระจ&างชัดด(วยภาพ เสียง และการเคลื่อนไหว

• การประเมินรูปแบบนี้มีจุดเน(น 4 มิติหลัก คือ การพรรณนา การตีความ การประเมินค&า และการสรุปสาระสําคัญ โดยท่ัวไปจุดเน(นท้ัง 4 มิติมีลักษณะบูรณาการระหว&างกัน (จนยากจะแยกแยะออกเปPนข้ันตอนขาดจากกัน)

93

6. การเก็บรวบรวมข%อมูล : • ใช(กิจกรรมการตรวจเยี่ยม (Site visit) • มีการระบุสารสนเทศท่ีต(องการจําเปPน • ต้ังคําถามการประเมินใช(การสัมภาษณ!ระหว&างรวบรวมข(อมูล ณ พ้ืนท่ีการประเมิน • พัฒนาเครื่องมือรวบรวมข(อมูล ณ พ้ืนท่ี เช&น แบบการสัมภาษณ! แบบตรวจสอบรายการ • คัดเลือกบุคคลผู(ตรวจเยี่ยม • การติดต&อสื่อสารและจัดเตรียมก&อนการตรวจเยี่ยม

หมายเหตุ: ข(อมูลจากการบรรยายครั้งนี้สามารถนําไปใช(อ(างอิงเพ่ือประโยชน!ทางวิชาการ แต&โปรด

อ(างอิงแหล&งท่ีมา/ผู(เขียน/ผู(บรรยาย


14 กรกฎาคม 2559

94

ข%อควรระวังในการทําวิจัยในช้ันเรียนของครูศิลปะ พลศึกษา ดนตรี นาฏศิลป\ และ กอท.



ช&วงนี้ผมมีโอกาสได(ทบทวนความรู(ในเรื่อง การวิจัยในชั้นเรียน ซ่ึงการทบทวนของผมนั้นมาจากการ “อ&าน” และการ “บรรยาย” แต&บทความครั้งนี้ผมจะมุ&งเน(นไปท่ีข(อควรระวังในการทํางานวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนในกลุ&มสาระท่ีมีการจัดการเรียนการสอนท่ีเน%นทักษะภาคปฏิบัติ รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดติดตามอ&านครับ กลุ&มสาระการเรียนรู( ท่ีเน(นทักษะภาคปฏิบัตินั้น เม่ือกลับไปพิจารณารายละเอียดของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐานปq 2551 จะพบว&ามีกลุ&มสาระท่ีเน(นภาคปฏิบัติ ได(แก& ศิลปะ พลศึกษา ดนตรี นาฏศิลป� เกษตร งานบ(าน คอมพิวเตอร! และ ฯลฯ

ประเด็นอยู&ตรงท่ีว&า ถ(าครูผู(สอนในวิชาดังกล&าวต(องการทําวิจัยในชั้นเรียนเพ่ือพัฒนาความสามารถของนักเรียน หรือเพ่ือแก(ปCญหาท่ีเกิดข้ึนในชั้นเรียน ครูผู(สอนเหล&านั้นควรมีข(อควรระวังอะไรบ(าง ? ตรงนี้จากประสบการณ!ตรงเลยแล(วกันครับว&ามีข(อควรระวังดังนี้ ก&อนอ่ืนต(องขอเกริ่นนําก&อนว&าการทําวิจัยในชั้นเรียนสําหรับครูเรานั้น ส&วนใหญ&ก็จะมีวัตถุประสงค!เปPนองค!ประกอบพ้ืนฐาน หรือพิมพ!นิยมอยู& 3 ข(อ ได(แก& (ผิดแผกจากนี้ ผู(ทรงภูมิหลายท&านรับไม&ได()

1. เพ่ือสร(างและหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม 2. เพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท้ังก&อนและหลังใช(นวัตกรรม และ 3. เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อนวัตกรรม

ซ่ึงวัตถุประสงค!ท้ัง 3 ข(อนั้น ในมุมมองผม ผมว&าเหมาะกับกลุ&มสาระท่ีมีเนื้อหาในรายวิชาท่ีเน(นในภาคทฤษฎีมากกว&าภาคปฏิบัติ แต&ถ(ากลุ&มสาระท่ีมีเนื้อหาในรายวิชาท่ีเน(นภาคปฏิบัติมากกว&าภาคทฤษฎีล&ะ ? เราจะยืนตามวัตถุประสงค!ท้ัง 3 ข(อข(างต(นได(ไหม ?

ในความคิดเห็นของผม ผมมองว&าเราสามารถยืนตามวัตถุประสงค!ท้ัง 3 ข(อได( แต&ต(องเพ่ิมวัตถุประสงค! ข(อท่ี 4 อีกข(อลงไปด(วยครับ ซ่ึงการเพ่ิมวัตถุประสงค!ลงไปนั้นก็เพ่ือให(สอดคล(องกับธรรมชาติของวิชา โดยท่ีรายละเอียดของวัตถุประสงค!ข(อท่ี 4 จะคล(าย ๆ กับวัตถุประสงค!ข(อท่ี 2 ผมขออนุญาตยกตัวอย&างของกลุ&มสาระศิลปะครับ วัตถุประสงค!ข(อท่ี 4 ก็จะมีลักษณะดังนี้

4. เพ่ือเปรียบเทียบทักษะในการวาดภาพสองมิติท้ังก&อนและหลังใช(นวัตกรรม จากประสบการณ!เท&าท่ีผมพบ ครูผู(สอนในกลุ&มสาระท่ีผมกล&าวมาข(างต(นส&วนใหญ&ร(อยละ 99 มักลืมกําหนดวัตถุประสงค!ท่ีเก่ียวข(องกับภาคปฏิบัติครับ จะมีแค&วัตถุประสงค!ยืนพ้ืนท้ัง 3 ข(อเท&านั้น ตรงนี้ต(องระวัง เนื่องจากธรรมชาติของวิชาเปPนตัวกําหนดไว(

95

ครูลองอ&านสถานการณ!ท่ีผมกําหนดมานะครับ ครูสมหวังเปPนครูผู(สอนในรายวิชาศิลปะ ณ เวลานี้ ครูสมหวังกําลังทําวิจัยในชั้นเรียนเรื่อง การพัฒนาทักษะการวาดภาพธรรมชาติโดยใช(ชุดฝ}กทักษะการวาดภาพธรรมชาติสําหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปqท่ี 5 และได(กําหนดวัตถุประสงค!สําหรับการวิจัยในชั้นเรียนมา 3 ข(อได(แก&

1.เพ่ือสร(างและหาประสิทธิภาพของชุดฝ}กทักษะการวาดภาพธรรมชาติให(มีประสิทธิตามเกณฑ! 80/80

2.เพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท้ังก&อนและหลังใช(ชุดฝ}กทักษะการวาดภาพธรรมชาติ 3.เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อชุดฝ}กทักษะการวาดภาพธรรมชาติ

ครูสมหวังก็ได(ทําวิจัยตามข้ันตอนต&างๆตามท่ีกําหนดไว(ในวัตถุประสงค! แต&เม่ือถึงวัตถุประสงค!ข(อท่ี 2 ครูสมหวังได(แต&งข(อสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจํานวน 20 ข(อ และผ&านการหาคุณภาพเรียบร(อยแล(ว เพ่ือนําไปทดสอบนักเรียนในเรื่องของทักษะการวาดภาพธรรมชาติ พบว&า คะแนนเฉลี่ยหลังเรียนสูงกว&าคะแนนเฉลี่ยก&อนเรียน อย&างมีนัยสําคัญทางสถิติท่ีระดับ .05 ครูสมหวังก็นําผลการวิจัยท่ีทําได(ไปเขียนผลการวิจัยลงใน บทท่ี 4 ต&อไป

ประเด็นคําถามของผมคือ เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนชั้น ป.5 มีทักษะการวาดภาพธรรมชาติเพ่ิมข้ึน ? คําตอบข(อ 1 คือ ให(นักเรียนชั้น ป.5 ไปทําข(อสอบแบบ ก ข ค และ ง คําตอบข(อ 2 คือ ให(นักเรียนชั้น ป.5 วาดภาพธรรมชาติ แล(วเราก็นําแบบประเมินทักษะการวาดภาพ

ไปใช(ประเมินภาพท่ีนักเรียนวาด หรือคําตอบข(อ 3 ให(นักเรียนทําข(อสอบด(วย และให(วาดภาพธรรมชาติประกอบด(วย

คําตอบ...ผมขออนุญาตไม&เฉลยครับ แต&จะขอท้ิงไว(เพ่ือเปPนประเด็นให(ครูได(นําไปประยุกต!ใช(ในการทําวิจัยในชั้นเรียน เพราะการทําวิจัยในชั้นเรียนนั้นนอกจากจะดูความถูกต(องของกระบวนการทําวิจัยแล(ว ต(องดูความสมเหตุสมผลของข(อมูลต&าง ๆท่ีเก็บรวมรวมมาด(วย

ดังเช&นสถานการณ!ของครูสมหวัง วัตถุประสงค!ข(อท่ี 2 มีกระบวนการท่ีถูกต(อง มีการสร(างแบบทดสอบมีการหาคุณภาพแบบทดสอบก&อนนําไปใช(จริง แต&ขาดความสมเหตุสมผลในเรื่องของการวัดและประเมินผลทักษะการวาดภาพธรรมชาติภายหลังการใช(นวัตกรรม แต&ไปใช(ข(อสอบวัดผลสัมฤทธิ์ในการวัดและประเมินผลแทน

และขอท้ิงท(ายอีกประเด็นคือเรื่องการศึกษาความพึงพอใจโดยใช(แบบสอบถามความพึงพอใจแบบ Rating Scale จํานวน 10 ข(อ คําถามคือถ(าสมมติครูสมหวังสอนนักเรียนชั้น ป.1 ครูสมหวังมีความสมเหตุสมผลในประเด็นความพึงพอใจนี้ หรือไม& อย&างไรครับ หมดแล(วครับสําหรับองค!ความรู(ท่ีได(รับจากการ “อ&าน” และการ “บรรยาย” และผมก็หวังเปPนอย&างยิ่งว&าบทความฉบับนี้ของผมจะเปPนตัวช&วยเติมเต็มให(งานวิจัยในชั้นเรียนของครูหลาย ๆ ท&าน มีความถูกต(อง สมบูรณ!และมีความสมเหตุสมผลมากยิ่งข้ึน พบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ



96

ข%อสอบแบบเขียนตอบ (ในมุมมองของผม)



ระหว&างวันท่ี 17 – 20 มิถุนายนท่ีผ&านมานั้น ผมได(รับมอบหมายจากกลุ&มนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษาให(เข(ารับการพัฒนาตนเองในหลักสูตร การประชุมเชิงปฏิบัติการเพ่ือพัฒนาศักยภาพผู(รับผิดชอบเก่ียวกับการวัดและประเมินผลระดับเขตพ้ืนท่ีการศึกษาและสถานศึกษาในการสร(างแบบทดสอบแบบอัตนัยและการตรวจให(คะแนนท่ีได(มาตรฐานสําหรับศึกษานิเทศก! ณ โรงแรมริเวอร!ไซต! กรุงเทพมหานคร ดําเนินโครงการโดยสํานักทดสอบทางการศึกษา ตลอดระยะเวลาของการเข(าประชุมนั้น ผมถือว&าผมได(พัฒนาความรู(ของตนเองอยู& 2 ลักษณะ ดังนี้ ได(ทบทวนความรู(เดิมสมัยเรียนมหาบัณฑิต และได(รับความรู(ใหม&ท่ีสอดคล(องกับสถานการณ!ในปCจจุบัน ผมต(องขอขอบพระคุณสํานักทดสอบทางการศึกษาท่ีได(จัดโครงการท่ีดี และเปPนประโยชน!แบบนี้ครับ ปกติกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนจะมีเปoาหมายท่ีสําคัญอยู& 2 ประการ ได(แก& เพ่ือพัฒนานักเรียน และเพ่ือตัดสินผลการเรียนของนักเรียน และเครื่องมือท่ีใช(ในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนก็จะมีอยู& 2 ประเภทใหญ& ๆ ได(แก& แบบเลือกตอบ (คําตอบเดียว หลายคําตอบ เชิงซ(อน และกลุ&มสัมพันธ!) และแบบเขียนตอบ (ตอบสั้น และ ตอบแบบอิสระ) แต&เนื้อหาของบทความฉบับนี้ผมขออนุญาตมุ&งประเด็นไปท่ีข(อสอบแบบเขียนตอบครับ เพราะผมมีความเชื่อส&วนตัวว&า ข(อสอบแบบเขียนตอบจะเปPนเครื่องมือสําคัญของการพัฒนานักเรียนไทย และจะเปPนเครื่องมือสําคัญของการประเมินทางการศึกษาในระดับนานาชาติต&อไปครับ เราลองมาอ&านลักษณะหน(าตาของข(อสอบแบบเขียนตอบในมุมมองของผมกันครับ ข(อสอบแบบเขียนตอบ หรือข(อสอบแบบอัตนัยนั้นเปPนข(อสอบท่ีมุ&งเน(นให(นักเรียนได(ใช(ความคิดระดับสูง มีการเรียบเรียงภาษาให(เปPนข(อความท่ีชัดเจน และเขียนเปPนคําตอบให(ตรงตามความต(องการของคําถาม สรุปสั้น ๆ คือ เปPนข(อสอบท่ีให(นักเรียนได(คิดเยอะหน&อย แล(วก็ให(นักเรียนนั้นถ&ายทอดความคิดของตนเองออกมาเปPนภาษาเขียนท่ีคนอ่ืนสามารถเข(าใจได( (เขียนเปPนตัวหนังสือก็ได( เขียนเปPนภาพวาดก็ได() โดยท่ัวไปแล(วข(อสอบแบบเขียนตอบจะมี 2 ลักษณะคือ เขียนตอบแบบสั้น และเขียนตอบแบบอิสระ (เขียนยาว ๆ) เขียนตอบแบบสั้น เปPนข(อสอบท่ีให(คิดและเขียนคําตอบภายใต(เง่ือนไขท่ีกําหนด และมีแนวของคําตอบท่ีชัดเจน (ออกยาก แต&ตรวจง&าย) เช&น จงบอกข(อดีของการกินผลไม(ตามฤดูกาลมา 3 ข(อ จากโจทย!จะพบว&า เง่ือนไขท่ีกําหนดได(แก& ผลไม(ตามฤดูกาล และให(ตอบมา 3 ข(อ ข(อดี คือ ตรวจง&าย ข(อเสีย คือ เน(นไปทางความจําเสียมากกว&า ข(อควรระวังและสําคัญมาก ๆ คือ ครูต(องหาคําตอบของนักเรียนไว(ล&วงหน(าให(ได(มากท่ีสุดเท&าท่ีจะมากได( เพ่ือจะได(ตรวจให(คะแนนได(ถูกต(องครับ

97

อีกประเภทคือ เขียนตอบแบบอิสระ เปPนข(อสอบท่ีให(อิสระในการคิด โดยเป�ดโอกาสให(คิดและเขียนภายใต(หลักวิชาท่ีสมเหตุสมผล และต(องมีเกณฑ!ในการตรวจให(คะแนนท่ีชัดเจน (ออกง&าย แต&ตรวจยาก) เช&น จงอธิบายว&าการกินผลไม(ตามฤดูกาลนั้นทําให(นักเรียนมีร&างกายท่ีแข็งแรงได(อย&างไร

จากโจทย!จะพบว&า นักเรียนต(องสามารถอธิบายได(ว&าการกินผลไม(ตามฤดูกาลนั้นจะทําให(นักเรียนมีสุขภาพร&างกายท่ีแข็งแรงได(อย&างไร ซ่ึงคําอธิบายท่ีนักเรียนเขียนมานั้นต(องอยู&ภายใต(หลักวิชาท่ีสมเหตุสมผล ส&วนตัวครูเองนั้น ก็ต(องมีเกณฑ!ในการตรวจให(คะแนนท่ีชัดเจน (อย&างไรถึงได( 3 คะแนน และอย&างไรถึงได( 1 คะแนน) ข(อดี คือ มีอิสระในการตอบ และวัดความคิดข้ันสูงได( ข(อเสีย คือ ความคงเส(นคงวาในการตรวจ แล(วครูเราจะใช(ข(อสอบแบบเขียนตอบในช&วงเวลาไหนดี??? ให(ครูพิจารณาข(อควรใช(ดังต&อไปนี้ - จํานวนนักเรียนมีความพอเหมาะ (ตรวจไหว)

- ตัวชี้วัดตามหลักสูตรต(องมีการเขียนตอบ - ครูต(องการพัฒนาทักษะด(านการเขียนของนักเรียน - ครูให(ความสําคัญกับทัศนคติ แนวคิด ข(อคิดเห็น และคําอธิบายของนักเรียน - ครูมีความม่ันใจในความสามารถของตนในการอ&านและตรวจข(อสอบอย&างเปPนธรรม - ครูมีเวลาเตรียมตัวสําหรับการออกข(อสอบไม&มากนัก

นอกจากนั้นยังมีข(อเสนอแนะเพ่ิมเติมถ(าเราเลือกใช(ข(อสอบแบบเขียนตอบดังนี้ - ควรใช(วัดความคิดระดับสูง - ควรกําหนดขอบเขตของปCญหา / สถานการณ! - ควรเปPนปCญหา / สถานการณ!ใหม& และเปPนจริงในชีวิตประจําวัน - ควรเขียนคําแนะนําในการตอบให(ชัดเจน - ควรให(ทําทุกข(อ ไม&ควรให(เลือกตอบบางข(อ เพราะข(อสอบแต&ละข(อมีความยากง&ายไม&

เท&ากัน - ควรกําหนดคะแนนลงไปในแต&ละข(อ เพ่ือให(นักเรียนได(วางแผนการทําข(อสอบได(ถูกต(อง - ควรเขียนคําเฉลยพร(อมกําหนดเกณฑ!การให(คะแนนในแต&ละข(อ

ส&วนข้ันตอนการสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบนั้นมีข้ันตอนแบบง&าย ๆ ดังต&อไปนี้ 1. วิเคราะห!ตัวชี้วัด เพ่ือหาคําสําคัญท่ีเปPนเปoาหมายในการเรียนรู( 2. กําหนดพฤติกรรมท่ีต(องการวัดให(ชัดเจน ควรวัดพฤติกรรมต้ังแต&ระดับการวิเคราะห!ข้ึนไป 3. เลือกรูปแบบของข(อสอบ คือ แบบตอบสั้น หรือแบบตอบอิสระ 4. เขียนคําถามให(ชัดเจนว&าต(องการให(ผู(ตอบทําอะไร อย&างไร เช&น อธิบาย วิเคราะห! ฯลฯ โดยใช(

สถานการณ!ใหม&ให(ต&างจากท่ีเคยเรียนหรือท่ีอยู&ในตํารา ป�ดท(ายเรื่องนี้ได(แก&ข(อควรระวังสําหรับการสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบ ดังนี้

- เขียนคําชี้แจงเก่ียวกับวิธีการตอบให(ชัดเจน เพ่ือให(ผู(ตอบสามารถวางแผนการตอบได(ถูกต(อง

- ข(อคําถามต(องให(เหมาะสมกับพ้ืนความรู(ของผู(ตอบ - ควรถามเฉพาะเรื่องท่ีสําคัญและควรถามเพ่ือวัดความคิดข้ันสูง - สถานการณ!ในข(อคําถามจะต(องมีข(อมูลเพียงพอ จําเปPนต&อการตอบคําถามและเหมาะสมกับนักเรียน

- ข(อคําถามต(องสอดคล(องกับสถานการณ!

98

- ข(อคําถามต(องเป�ดโอกาสให(อธิบายวิธีคิด แสดงวิธีทํา หรือให(เหตุผลเพ่ือสนับสนุนคําตอบ - กําหนดขอบเขตหรือประเด็นของคําถามให(ชัดเจนเพ่ือให(ผู(ตอบสามารถตอบได(ตรงประเด็น - ควรให(นักเรียนทําข(อสอบทุกข(อ

- พยายามเขียนคําถามให(มีจํานวนมากข(อ โดยจํากัดให(ตอบสั้น ๆ เพ่ือจะได(วัดได(ครอบคลุมเนื้อหา ซ่ึงจะทําให(แบบทดสอบมีความเชื่อม่ันสูง (ใช(โจทย!ให(คุ(ม) - ควรเตรียมเฉลยคําตอบ และกําหนดเกณฑ!การตรวจให(คะแนน - ถ(าแบบทดสอบมีหลายข(อ ควรเรียงลําดับจากข(อง&ายไปหายาก - การกําหนดเวลาในการสอบ จะต(องสอดคล(องกับความยาวและลักษณะคําตอบท่ีต(องการ ระดับความยากง&ายและจํานวนข(อสอบ (ให(นักเรียนรู(จักการบริหารเวลาการสอบ) - พยายามใช(สถานการณ!ในชีวิตประจําวันมาเปPนโจทย! เช&น แผ&นปoายโฆษณา ใบปลิว แผ&นพับ หมดแล(วครับสําหรับลักษณะหน(าตาของข(อสอบแบบเขียนตอบแบบย&อ ๆ เพ่ือให(ง&ายต&อการอ&าน ง&ายต&อการสร(างความเข(าใจ และสามารถนําไปใช(ได(จริงในชั้นเรียนต&อไปครับ

ส&วนรายละเอียดแบบเจาะลึกต้ังแต&นโยบายของกระทรวงศึกษาธิการในเรื่องการวัดและประเมินผลการศึกษา / ความสําคัญของข(อสอบแบบเขียนตอบในระดับนานาชาติ และระดับชาติ / การสร(างข(อสอบ แบบเขียนตอบ / การเขียนเกณฑ!แบบ Rubric / การหาคุณภาพของข(อสอบแบบเขียนตอบ และลักษณะของคะแนนมาตรฐาน T score นั้น

ทุกประเด็นผมได(เตรียมเอกสารประกอบการบรรยายในประเด็นต&าง ๆ เปPนท่ีเรียบร(อยแล(ว และ ผมต(องขอขอบพระคุณครูผู(สอนจํานวน 75 คนท่ีได(เสียสละเวลาในวันหยุดเพ่ือร&วมพัฒนาตนเองในเรื่อง การสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบ เพ่ือครูจะได(นําความรู(ท่ีได(รับไปพัฒนานักเรียนของตนเองต&อไป

เหตุผลท่ีสําคัญอีกประการหนึ่งคือ การสอบ o net ปqนี้จะมีข(อสอบแบบเขียนตอบมาเปPนส&วนหนึ่งในการทดสอบ สอดคล(องกับคํากล&าวท่ีว&า เตรียมตัวดีมีชัยไปกว&าครึ่ง แล(วเราพบกันในวันท่ี 31 กรกฎาคม 2559 ณ ห(องประชุมสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม& เขต 2 สวัสดีครับ



99

ความคลาดเคลื่อนในการตรวจข%อสอบแบบเขียนตอบ



บทความนี้จะเปPนองค!ความรู(สืบเนื่องจากบทความฉบับท่ีแล(ว ซ่ึงเปPนสิ่งท่ีผมได(รับจากการเข(าร&วมประชุมเชิงปฏิบัติการเพ่ือพัฒนาศักยภาพผู(รับผิดชอบเก่ียวกับการวัดและประเมินผลระดับเขตพ้ืนท่ีการศึกษาและสถานศึกษาในการสร(างแบบทดสอบแบบอัตนัยและการตรวจให(คะแนนท่ีได(มาตรฐานสําหรับศึกษานิเทศก! ณ โรงแรมริเวอร!ไซต! กรุงเทพมหานคร ขออนุญาตทบทวนบทความฉบับท่ีแล(วพอสังเขปดังนี้ครับ

ลักษณะของข(อสอบแบบเขียนตอบ หรือข(อสอบแบบอัตนัยเปPนข(อสอบท่ีมุ&งเน(นให(นักเรียนได(ใช(ความคิดระดับสูง มีการเรียบเรียงภาษาให(เปPนข(อความท่ีชัดเจน และเขียนเปPนคําตอบให(ตรงตามความต(องการของคําถาม โดยท่ัวไปแล(วข(อสอบแบบเขียนตอบจะมี 2 ลักษณะคือ เขียนตอบแบบสั้น และเขียนตอบแบบอิสระ โดยท่ีข(อสอบแบบเขียนตอบสั้นนั้น เปPนข(อสอบท่ีให(คิดและเขียนคําตอบภายใต(เง่ือนไขท่ีกําหนด และมีแนวของคําตอบท่ีชัดเจน (ออกยาก แต&ตรวจง&าย) เช&น จงบอกข(อดีของการกินผลไม(ตามฤดูกาลมา 3 ข(อ อีกประเภทคือ เขียนตอบแบบอิสระ เปPนข(อสอบท่ีให(อิสระในการคิด โดยเป�ดโอกาสให(คิดและเขียนภายใต(หลักวิชาท่ีสมเหตุสมผล และต(องมีเกณฑ!ในการตรวจให(คะแนนท่ีชัดเจน (ออกง&าย แต&ตรวจยาก) เช&น จงอธิบายว&าการกินผลไม(ตามฤดูกาลนั้นทําให(นักเรียนมีร&างกายท่ีแข็งแรงได(อย&างไร แล(วครูเราจะใช(ข(อสอบแบบเขียนตอบในช&วงเวลาไหนดี??? ให(ครูพิจารณาข(อควรใช( เช&น จํานวนนักเรียนมีความพอเหมาะ , ตัวชี้วัดตามหลักสูตรต(องมีการเขียนตอบ , ครูต(องการพัฒนาทักษะด(านการเขียนของนักเรียน , ครูให(ความสําคัญกับทัศนคติ แนวคิด ข(อคิดเห็น และคําอธิบายของนักเรียน , ครูมีความม่ันใจในความสามารถของตนในการอ&านและตรวจข(อสอบอย&างเปPนธรรม และครูมีเวลาเตรียมตัวสําหรับการออกข(อสอบไม&มากนัก นอกจากนั้นยังมีข(อเสนอแนะเพ่ิมเติมถ(าเราเลือกใช(ข(อสอบแบบเขียนตอบ เช&น ควรใช(วัดความคิดระดับสูง , ควรกําหนดขอบเขตของปCญหา , ควรเปPนสถานการณ!ใหม& และเปPนจริงในชีวิตประจําวัน , ควรเขียนคําแนะนําในการตอบให(ชัดเจน , ควรให(ทําทุกข(อ ไม&ควรให(เลือกตอบบางข(อ , ควรกําหนดคะแนนลงไปในแต&ละข(อ เพ่ือให(นักเรียนได(วางแผนการทําข(อสอบได(ถูกต(อง และควรเขียนคําเฉลยพร(อมกําหนดเกณฑ!การให(คะแนนในแต&ละข(อ ส&วนข้ันตอนการสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบนั้นมีข้ันตอนแบบง&าย ๆ ดังต&อไปนี้

1. วิเคราะห!ตัวชี้วัด เพ่ือหาคําสําคัญท่ีเปPนเปoาหมายในการเรียนรู( 2. กําหนดพฤติกรรมท่ีต(องการวัดให(ชัดเจน ควรวัดพฤติกรรมต้ังแต&ระดับการวิเคราะห!ข้ึนไป 3. เลือกรูปแบบของข(อสอบ คือ แบบตอบสั้น หรือแบบตอบอิสระ 4. เขียนคําถามให(ชัดเจนว&าต(องการให(ผู(ตอบทําอะไร อย&างไร เช&น อธิบาย วิเคราะห! ฯลฯ

โดยใช(สถานการณ!ใหม&ให(ต&างจากท่ีเคยเรียนหรือท่ีอยู&ในตํารา

100

และผมได(เสริมถึงข(อควรระวังสําหรับการสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบ เช&น ต(องเขียนคําชี้แจงเก่ียวกับวิธีการตอบให(ชัดเจน , ข(อคําถามต(องให(เหมาะสมกับพ้ืนความรู(ของผู(ตอบ , ควรถามเฉพาะเรื่องท่ีสําคัญ , สถานการณ!ในข(อคําถามจะต(องมีข(อมูลเพียงพอ , ข(อคําถามต(องสอดคล(องกับสถานการณ! , ข(อคําถามต(องเป�ดโอกาสให(อธิบายวิธีคิด แสดงวิธีทํา หรือให(เหตุผลเพ่ือสนับสนุนคําตอบ , กําหนดขอบเขตหรือประเด็นของคําถามให(ชัดเจน , ควรให(นักเรียนทําข(อสอบทุกข(อ , พยายามเขียนคําถามให(มีจํานวนมากข(อ เพ่ือให(ครอบคลุมเนื้อหา (ใช(โจทย!ให(คุ(ม) , ควรเตรียมเฉลยคําตอบ และกําหนดเกณฑ!การตรวจให(คะแนน , ถ(าแบบทดสอบมีหลายข(อควรเรียงลําดับจากข(อง&ายไปหายาก , การกําหนดเวลาในการสอบ จะต(องสอดคล(องกับความยาวและลักษณะคําตอบท่ีต(องการ ระดับความยากง&ายและจํานวนข(อสอบ และพยายามใช(สถานการณ!ในชีวิตประจําวันมาเปPนโจทย! เช&น แผ&นปoายโฆษณา ใบปลิว แผ&นพับ แต&ในวันนี้ผมขอเพ่ิมเติมในประเด็นของลักษณะความคลาดเคลื่อนของการตรวจข(อสอบแบบเขียนตอบท่ีมาจากผู(ตรวจเปPนสําคัญ ดังนี้

1. Halo Error: หมายถึง การรู(จัก และคุ(นเคยกับเจ(าของกระดาษคําตอบ ดังนั้นเวลาตรวจให(คะแนนจึงควรป�ดชื่อ-สกุล และควรตรวจแบบรายข(อให(เสร็จ เช&น ตรวจข(อ 1 ก็ตรวจข(อ 1 ของทุกคน จนเสร็จ

2. Leniency Error: มองโลกในแง&ดี (กินไป) 3. Horns Error: มองโลกในแง&ร(าย (เกินไป) 4. Central Tendency Error: ยึดทางสายกลาง (ไว(ก&อน) 5. Modeling Error: ผลสัมพัทธ!ข(างเคียง เช&น มีกระดาษคําตอบให(เราตรวจอยู& 15 คน และ

ผลการตรวจในข(อท่ี 1 ของคนท่ี 1 ถึงคนท่ี 3 เราให(คะแนนสูง พอมาถึงคนท่ี 4 เราเริ่มลังเล ว&าจะให(คะแนนสูงต&อไปหรือไม& และในทางกลับกันเราตรวจข(อท่ี 1 ของคนท่ี 1 ถึงคนท่ี 3 เราให(คะแนนตํ่า พอมาถึงคนท่ี 4 เราก็เริ่มลังเลว&าจะให(คะแนนตํ่าต&อไปอีกหรือไม&

6. Contrast Error: ขัดแย(งในใจ 6.1 Under Qualification Error: ให(ต่ํากว&าความจริง 6.2 Over Qualification Error: ให(สูงกว&าความจริง ซ่ึงรายละเอียดจากบทความท้ัง 2 เรื่องของผมนั้น ผมได(เตรียมเอกสารประกอบการบรรยายในประเด็นต&าง ๆ เปPนท่ีเรียบร(อยแล(ว แล(วเราพบกันในวันท่ี 31 กรกฎาคม 2559 ณ ห(องประชุมสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม& เขต 2 สวัสดีครับ



101

ครูและนักเรียนช0วยกันสร%าง Rubric



ในช&วงเดือนกรกฎาคม – สิงหาคม ผมได(รับโอกาสจากพ่ีน(องเพ่ือนครูท้ังจากโรงเรียนรัฐบาล และโรงเรียนเอกชนจํานวน 4 โรงเรียนให(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในเรื่องของ การสร(างข(อสอบแบบอัตนัยตามแนวทางการทดสอบระดับชาติ ปqการศึกษา 2559 ซ่ึงเปPนองค!ความรู(ท่ีผมได(รับจากการประชุมเชิงปฏิบัติการเพ่ือพัฒนาศักยภาพผู(รับผิดชอบเก่ียวกับการวัดและประเมินผลระดับเขตพ้ืนท่ีการศึกษาและสถานศึกษาในการสร(างแบบทดสอบแบบอัตนัยและการตรวจให(คะแนนท่ีได(มาตรฐานสําหรับศึกษานิเทศก! ซ่ึงดําเนินโครงการโดยสํานักทดสอบทางการศึกษา จากเวทีท่ีผมไปบรรยายนั้น ในมุมมองผม ๆ เชื่อว&า ภายหลังท่ีผมอบรมเสร็จแล(วครูจะเห็นความสําคัญของแบบทดสอบอัตนัยมากยิ่งข้ึน เนื่องจากแบบทดสอบจากการประเมินระดับนานาชาตินั้น มักจะเปPนแบบทดสอบอัตนัยเปPนส&วนใหญ& เพราะสามารถวัดความคิดข้ันสูงของนักเรียนได( ดังนั้นถ(าการประเมินของบ(านเรายังมุ&งเน(นไปท่ีแบบทดสอบปรนัย ผมเกรงว&านักเรียนไทยสอบระดับนานาชาติก่ีครั้ง ผลการสอบก็จะเปPนเช&นในปCจจุบัน เพราะนักเรียนเราไม&คุ(นเคยกับการสอบโดยใช(แบบทดสอบอัตนัยนั้นเอง

และผมยังเชื่อว&าครูจะมีความเข(าใจในลักษณะของแบบทดสอบอัตนัยมากยิ่งข้ึน เพราะแบบทดสอบอัตนัยนั้นไม&ใช&มีแค&เติมคําในช&องว&าง หรือให(ตอบแบบสั้น ๆ เท&านั้น แต&ยังรวมถึงการให(นักเรียนได(เขียนแสดง ความคิดเห็นท่ีเปPนเหตุเปPนผลจากสถานการณ! และข(อคําถามท่ีกําหนด บทความนี้ผมไม&ขอกล&าวรายละเอียดของแบบทดสอบอัตนัยแล(วนะครับ เพราะผมเขียนบทความในเรื่องนี้มา 2 ตอนแล(ว ครูสามารถไปอ&านย(อนหลังได(ครับ แต&ผมจะขอเพ่ิมเติมในประเด็นของการสร(าง Rubric เพ่ือใช(ในการตรวจคําตอบของนักเรียน เกณฑ!การประเมินคุณภาพ หรือ Rubric คือ แนวทางในการให(คะแนนเพ่ือประเมินความรู( ความสามารถ ผลงาน หรือการปฏิบัติงานของนักเรียน ซ่ึง Rubric นั้นจะประกอบด(วยองค!ประกอบท่ีสําคัญอยู& 3 ส&วนได(แก& 1.เกณฑ!หรือประเด็นท่ีจะประเมิน (Criteria) เปPนการพิจารณาว&าการปฏิบัติงานหรือผลงานนั้นประกอบด(วยคุณภาพอะไรบ(าง หรือพูดง&าย ๆ คือ จะดูอะไรบ(าง? 2.ระดับความสามารถหรือระดับคุณภาพ (Performance Level) เปPนการกําหนดจํานวนระดับของเกณฑ! (Criteria) ว&าจะกําหนดก่ีระดับ ส&วนมากจะกําหนด 3 - 6 ระดับ การจะกําหนดก่ีระดับนั้น ควรสอบถามจากเพ่ือนครูหลาย ๆ คน และท่ีสําคัญนักเรียนต(องสามารถทําได( 3.การบรรยายคุณภาพของแต&ละระดับความสามารถ (Quality Description) เปPนการเขียนคําอธิบายความสามารถให(เห็นถึงความแตกต&างอย&างชัดเจนในแต&ละระดับ ซ่ึงจะทําให(ง&ายต&อการตรวจให(คะแนน จุดนี้เปPนจุดท่ียากท่ีสุดสําหรับการสร(าง Rubric

102

หากจะแบ&งชนิดของ Rubric สามารถแบ&งออกได( 2 ชนิด ได(แก& 1.เกณฑ!การประเมินแบบภาพรวม (Holistic Rubric) เปPนการประเมินภาพรวมของการปฏิบัติงานหรือผลงาน โดยดูคุณภาพโดยรวมมากกว&าดูข(อบกพร&องส&วนย&อย (เน(นตัดสิน)

2.เกณฑ!การประเมินแบบแยกส&วน (Analytic Rubric) เปPนการประเมินแบบแยกส&วนของเกณฑ!การประเมินออกเปPนส&วนย&อย ๆ เกณฑ!การประเมินแบบนี้จะได(ผลสะท(อนกลับค&อนข(างสมบูรณ! เปPนประโยชน!สําหรับผู(เรียนและผู(สอนมาก ซ่ึงสามารถทราบ จุดเด&น-จุดด(อย ของผู(เรียนแต&ละคนได( (เน(นพัฒนา)

ส&วนจะเลือกการประเมินแบบภาพรวม หรือแบบแยกส&วนนั้นก็ข้ึนอยู&กับดุลพินิจของครูผู(สอนเลยครับ ว&างานท่ีต(องการประเมินนั้นควรมีการประเมินในลักษณะใด

เช&น มาตรฐาน ค 5.1 เข(าใจและใช(วิธีการทางสถิติในการวิเคราะห!ข(อมูล ตัวชี้วัด ค 5.1 ป.6/1 เขียนแผนภูมิแท&งเปรียบเทียบและกราฟเส(น

โจทย! ให(นักเรียนเขียนแผนภูมิแท&งเปรียบเทียบจํานวนนักเรียนในระดับชั้น ป.1 - ป.6 ในโรงเรียนของเรา

สิ่งท่ีจะดูเม่ือนักเรียนเขียนแผนภูมิเสร็จ (เกณฑ!) มีดังนี้ 1. องค!ประกอบของแผนภูมิ 2. ขนาดและระยะห&างของแผนภูมิ 3. การกําหนดมาตราส&วน 4. ความครบถ(วนถูกต(องของข(อมูล

จากเกณฑ!ถ(าเปPนแบบ Holistic Rubric จะเปPนดังนี้

ดี (3 คะแนน) พอใช% (2 คะแนน) ปรับปรุง (1 คะแนน)

แผนภู มิ มีความถูกต(องครบทุกรายการดังนี้ 1. องค!ประกอบของแผนภูมิ 2. ขนาดและระยะห&างของแผนภูมิ 3. การกําหนดมาตราส&วน 4. ความครบถ(วนถูกต(องของข(อมูล

แผนภูมิมีข(อผิดพลาดรายการใดรายการหนึ่ง

แผนภูมิมีข(อผิดพลาดมากกว&าหนึ่งรายการ

103

จากเกณฑ!ถ(าเปPนแบบ Analytic Rubric จะเปPนดังนี้ เกณฑA ดี (3 คะแนน) พอใช% (2 คะแนน) ปรับปรุง (1 คะแนน)

1. องค!ประกอบของแผนภูมิ

มีองค!ประกอบสําคัญ ครบถ(วน ได(แก& ชื่อแผนภูมิ มาตราส&วน ชื่อแกนนอน ชื่อแกนต้ัง

ขาดองค!ประกอบสําคัญใด 1 องค!ประกอบ

ขาดองค!ประกอบสําคัญ มากกว&า 1 รายการ

2. ขนาดและระยะห&างของแผนภูมิ

ขนาดและระยะห&างของแท&งแผนภูมิเท&ากันท้ังหมด

ขนาดและระยะห&างของแท&งแผนภูมิไม&เท&ากัน 1 แห&ง

ขนาดและระยะห&าง ของแท&งแผนภูมิไม&เท&ากัน มากกว&า 1 แห&ง

3. การกําหนดมาตราส&วน

กําหนดมาตราส&วน ได(เหมาะสมสอดคล(อง กับข(อมูล

กําหนดมาตราส&วน ไม&เหมาะสมกับข(อมูล

ไม&มีการกําหนด มาตราส&วน

4. ความครบถ(วนถูกต(องของข(อมูล

ข(อมูลถูกต(องและครบถ(วน ข(อมูลถูกต(องหรือครบถ(วนอย&างใดอย&างหนึ่ง

ข(อมูลไม&ถูกต(องและไม&ครบถ(วน

จากตัวอย&างท่ีผมยกมานั้น ครูจะเห็นได(ว&าการสร(าง Holistic Rubric นั้นมีความง&ายกว&า Analytic Rubric เปPนอย&างยิ่ง ด(วยเหตุผลเนื่องจากการเขียนบรรยายคุณภาพของแต&ละระดับความสามารถนั้นไม&ยุ&งยาก แต&ประเด็นบทความนี้อยู&ตรงท่ีว&า... Rubric ใด ๆ ก็ตามถ(าครูให(นักเรียนช&วยกันคิด ช&วยกันสร(าง จะง&ายกว&าไหม? ไม&ว&าจะเปPนเกณฑ! ก็ให(นักเรียนช&วยกันกําหนดว&าจะมีก่ีเกณฑ! และแต&ละเกณฑ!จะมีอะไรบ(าง ไม&ว&าจะเปPนระดับคุณภาพ ก็ให(นักเรียนช&วยกันกําหนดว&าจะมี 2 – 3 – 4 หรือ 5 ระดับคุณภาพ หรือไม&ว&าจะเปPนคําอธิบายระดับคุณภาพ ก็ให(นักเรียนช&วยกันกําหนดว&า ระดับ 1 นั้นควรเปPนอย&างไร ระดับ 2 นั้นควรเปPนอย&างไร หรือระดับ 3 นั้นควรเปPนอย&างไร ซ่ึงคําอธิบายระดับคุณภาพนั้นนอกจากบรรยายเปPนตัวอักษรแล(ว อาจใช(ภาพจริง ๆ หรือผลงานจริง ๆ มาเปPนตัวกําหนดก็ได( ถ(านักเรียนมีส&วนร&วมในการคิด Rubric ผมเชื่อว&านักเรียนจะต้ังใจทํางานชิ้นนั้นให(ดีท่ีสุด เพราะนักเรียนจะรู(เปoาหมายของการทํางานว&า เขาต(องทําอย&างไรถึงจะได( 3 คะแนนในเกณฑ!นั้น ๆ และท่ีสําคัญพยายามใช(โจทย! หรือสถานการณ!จากชีวิตประจําวันของนักเรียน เพราะตรงนี้คือหลักการท่ีสําคัญของการประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment) แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ



104

PLC ในมุมมองของผม



ในวันท่ี 5 ตุลาคม 2559 ท่ีผ&านมา ผมมีโอกาสได(เข(าไปสังเกตการณ!การใช(เทคนิค PLC ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนในสังกัดเครือข&ายพัฒนาคุณภาพการศึกษาอําเภอสะเมิง 2 ในหัวข(อการพัฒนาเรื่อง โครงการนิเทศติดตามการอ&านการเขียนนักเรียนชั้นประถมศึกษาปqท่ี 1 – 3 ตามรูปแบบสามเสือเพ่ือลูก (สอน สอบ เสริม)

และจากการสอบถามจุดเริ่มต(นของการดําเนินโครงการจาก ผอ.เจษฏา ธัญหมอ ผู(อํานวยการโรงเรียน วัดยั้งเมิน และ ผอ.ทัศนีย! ธัญหมอ ผู(อํานวยการโรงเรียนบ(านก่ิวเสือ ว&าโครงการดังกล&าวนี้มีจุดเริ่มต(นอย&างไร???

ท&าน ผอ. ท้ังสองท&าน ได(เมตตาอธิบายถึงจุดเริ่มต(นของการดําเนินโครงการมาต้ังแต&ต(นจนครบกระบวนการ ท้ังในวันนี้ และภาพความสําเร็จของการดําเนินโครงการในวันข(างหน(า เม่ืออธิบายเสร็จทําให(ผมได(ความรู(มาพอสมควร ซ่ึงผมขอนําความรู(ท่ีผมได(รับมานั้น มาเรียบเรียงเพ่ือถ&ายทอดให(พ่ีน(องเพ่ือนครูได(ดังนี้

คุรุสภาได(มีโครงการพัฒนาวิชาชีพครูตามแนวคิด “ชุมชนแห&งการเรียนรู(ทางวิชาชีพ Professional Learning Community : PLC” ท้ังนี้เพ่ือส&งเสริมให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาได(ใช(เทคนิค PLC มาเปPนส&วนหนึ่งในการพัฒนางาน หรือพัฒนาคุณภาพการศึกษา ท้ังนี้แบ&งระดับของ PLC ออกเปPน 3 ระดับ ได(แก& ระดับผู(ประกอบวิชาชีพทางการศึกษา (ระดับตัวบุคคล) ระดับหน&วยงานทางการศึกษา ท่ีทําการเป�ดการเรียนการสอนได(ทุกประเภท (ระดับโรงเรียน) และระดับกลุ&มสมาชิกวิชาชีพครู (ระดับกลุ&มโรงเรียน) โดยแต&ละระดับนั้น คุรุสภาจะมีงบประมาณช&วยสนับสนุนด(วยจํานวนท่ีแตกต&างกันไป

เม่ือคุรุสภาได(ประกาศถึงรายละเอียดของโครงการแล(ว ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาท่ีสนใจสามารถส&งโครงการเพ่ือเข(าร&วมคัดสรรจากคุรุสภาได( โดยแบ&งตามระดับตามท่ีผมเกริ่นนํามาในข(างต(น และถ(าผ&านการคัดสรรจากคุรุสภาแล(ว เจ(าของโครงการก็ต(องเข(าร&วมประชุมเพ่ือรับฟCงคําชี้แจงการดําเนินโครงการจากคุรุสภาเปPนลําดับต&อไป

ขอชื่นชม ผอ.เจษฏา ธัญหมอ และ ผอ.ทัศนีย! ธัญหมอครับ ท่ีได(ส&งโครงการให(คุรุสภา และผ&านเกณฑ!การคัดเลือกจากคุรุสภา เพ่ือจะได(นําเทคนิค PLC มาใช(เปPนส&วนหนึ่งในการพัฒนาการศึกษา และผมเชื่อว&าเปPนเครือข&ายแรกท่ีได(นําเทคนิค PLC มาใช(ครับ

แล(วเทคนิค PLC จริง ๆ แล(วมันคืออะไร? ผมก็ได(ไปศึกษาเพ่ิมเติมจาก google ก็ได(รับความรู(มากมายหลายอย&างครับ และได(พยายามอ&าน

แล(วสังเคราะห!ออกมาเปPนองค!ความรู(ฉบับภูธรมีรายละเอียดดังนี้ PLC ย&อมาจาก Professional Learning Community หรือแปลเปPนภาษาไทยได(ว&า ชุมชนการเรียนรู(

ทางวิชาชีพ จากความหมายจะพบ keyword อยู& 3 คําครับ คือ ชุมชน , การเรียนรู( และวิชาชีพ ชุมชน หมายถึงการอยู&ร&วมกันของกลุ&มบุคคลใด บุคคลหนึ่งแต&ในบทความนี้ผมจะหมายถึงข(าราชการ

ครูและบุคลากรทางการศึกษาท้ังผู(บริหาร ครูผู(สอน และบุคลากรทางการศึกษา

105

การเรียนรู( หมายถึงการเติมเต็มในสิ่งท่ีตนเองขาด หรือต(องการพัฒนาในสิ่งท่ีตนเองมี เพ่ือให(ดีข้ึน หรือพัฒนาข้ึน

วิชาชีพ หมายถึงอาชีพครูผู(สอน อย&างเรา ๆ ท&าน ๆ นี่เองครับ จาก keyword 3 คํานั้นผมขอให(ความหมายของ PLC ในมุมมองของผมว&า การเรียนรู%ร0วมกันในส่ิงท่ี

สนใจเรื่องเดียวกันของครูผู%สอนตั้งแต0 1 คนข้ึนไป หรือความหมายอีกนัยคือ เอาความรู(ของครูแต&ละคนมาแบ&งปCนกัน เข(าทํานองพ่ีรู(สอง น(องรู(หนึ่ง

แล(ว PLC นั้นมีข้ันตอนการทําอย&างไร??? จากการท่ีผมนั่งดู clip ของอาจารย!มนตรี แย(มกสิกร มหาวิทยาลัยบูรพา ผมสรุปข้ันตอนออกมาเปPน 5

ข้ันตอนได(ดังนี้ 1. กําหนดเปoาหมายท่ีสนใจร&วมกัน ท้ังนี้อาจเปPนเรื่อง การพัฒนาคุณภาพการเรียนรู(ของนักเรียน

การพัฒนาประสิทธิภาพการปฏิบัติงานของครูและบุคลากรทางการศึกษา การพัฒนาการบริหารจัดการเพ่ือพัฒนาคุณภาพการศึกษา การพัฒนาวิชาชีพครู หรือการพัฒนาค&านิยม คุณลักษณะอันพึงประสงค! คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ เปPนต(น ท้ังนี้ PLC ของ ผอ.เจษฏา ธัญหมอ และ ผอ.ทัศนีย! ธัญหมอ มุ&งเน(นในเรื่องของการพัฒนาคุณภาพการเรียนรู(ของนักเรียน (ป.1 – ป.3) ควบคู&ไปกับการพัฒนาวิชาชีพครูในเรื่องของเทคนิคการทําสื่อการเรียนการสอนในกลุ&มสาระการเรียนรู(ภาษาไทยโดยมีครูธนิกานต! ทาอ(าย โรงเรียนวัดง้ิวเฒ&าร&วมเปPนวิทยากร

2. ออกแบบกิจกรรมท่ีเหมาะสมกับกลุ&มเปoาหมาย ท้ังนี้เพ่ือให(สามารถบรรลุเปoาหมายท่ีวางไว(ในข(อ 1 ให(ได( โดยของ ผอ.เจษฏา ธัญหมอ และ ผอ.ทัศนีย! ธัญหมอ นั้นเปPนการอบรมเชิงปฏิบัติการ พร(อมกับมีกระบวนการนิเทศ ติดตามจากผู(บริหาร ครูผู(สอน และศึกษานิเทศก!ภายในกลุ&มเครือข&ายต&อไป

3. กระบวนการสะท(อนคิด (ก&อนทํา) คล(าย ๆ กับว&าเปPนการให(ผู(เชี่ยวชาญได(ทานถึงกิจกรรมท่ีเราออกแบบมานั้น มีความเหมาะสม มีความถูกต(องมากน(อยเพียงใด ซ่ึงข้ันตอนนี้ผู(เชี่ยวชาญก็สามารถให(ข(อเสนอแนะเพ่ือการปรับแก(กิจกรรมให(มีความสมบูรณ! และถูกต(องมากยิ่งข้ึนได(

4. ข้ันลงมือปฏิบัติ สําหรับข้ันตอนนี้ ผมคิดว&าเปPนความหมายท่ีแท(จริงของเทคนิค PLC ครับ เนื่องจากว&า การลงมือปฏิบัตินั้นถ(าพ่ีน(องเพ่ือนครูเราไม&มีความสนใจในเรื่องเดียวกันแล(ว การลงมือใด ๆ ก็คงไม&มีความหมาย แต&ถ(าพ่ีน(องเพ่ือนครูเรามีความสนใจในเรื่องเดียวกัน และมีความต(องการพัฒนาตนเองในเรื่องดังกล&าวเปPนทุนเดิมอยู&แล(ว การลงมือใด ๆ ก็ย&อมเกิดประโยชน!ตามมาอย&างมหาศาลแน&นอนครับ

5. กระบวนการสะท(อนคิด (หลังทํา) เม่ือพ่ีน(องครูเราลงมือปฏิบัติในเรื่องท่ีสนใจแล(ว แน&นอนว&าครูบางท&านย&อมประสบผลสําเร็จในสิ่งท่ีทํา ครูบางท&านย&อมไม&ประสบผลสําเร็จในสิ่งท่ีทํา PLC ก็คือการเรียนรู(ความสําเร็จ / ความล(มเหลวร&วมกันนั้นเอง ทําไมถึงประสบผลสําเร็จ ทําไมถึงไม&ประสบผลสําเร็จ เพ่ือนําคําตอบไปถ&ายทอดให( PLC กลุ&มอ่ืน หรือวางแผนการทํา PLC ในเรื่องใหม&เปPนลําดับต&อไป แต&จุดท่ีสําคัญคือการเป�ดใจเพ่ือพร(อมท่ีจะพัฒนาร&วมกันครับ

ผมขอเปPนกําลังใจให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูทุกท&านท่ีได(ร&วมแรงร&วมใจพัฒนาคุณภาพการศึกษาครับ ถ(ามีโอกาสผมจะขออนุญาตใช(เทคนิค PLC เพ่ือพัฒนาในเรื่องการวิจัยในชั้นเรียน หรือการวัดและประเมินผล ในชั้นเรียน แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ


ณ กลุ&มนิเทศ สพป.ชม.2 12 ตุลาคม 2559

106

ข้ึนกับการตั้งวัตถปุระสงคAของการวิจัย



ในระหว&างวันท่ี 25 – 28 ธันวาคม 2559 ผมมีโอกาสได(พัฒนาตนเองในเรื่องของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน โดยเข(ารับการประชุมเชิงปฏิบัติการฝ}กอบรมวิทยากรแกนนําในการยกระดับคุณภาพผู(เรียนเพ่ือการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ (NT / ONET) ปqการศึกษา 2559 ณ โรงแรมอะเดรียติก พาเลซ กรุงเทพมหานคร

ตลอดระยะเวลาสามวันท่ีผมเข(ารับการอบรมนั้น ผมถือว&าผมได(รับประโยชน!สามประการดังนี้ ประการแรกผมได(ทบทวนองค!ความรู(เดิม ๆ สมัยเม่ือเรียนในระดับมหาบัณฑิต ประการสองผมได(รับองค!ความรู(ใหม& ๆ จากคณะวิทยากรคุณภาพท่ีมาจากสํานักทดสอบทางการศึกษา และประการสามผมสามารถนําความรู(ท่ีได(รับไปพัฒนาชาติบ(านเมืองในโอกาสต&าง ๆ ขอบคุณสํานักทดสอบทางการศึกษาท่ีมอบองค!ความรู(ท่ีเปPนประโยชน!มา ณ โอกาสนี้ครับ

ประเด็นของบทความนี้ผมได(รับวัตถุดิบมาจากการนําเสนอค&าสหสัมพันธ! รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&านครับ สหสัมพันธ!นั้นถ(าพิจารณาแล(วก็คือการหาค&าความสัมพันธ!ระหว&างตัวแปร 2 ตัว หรือข(อมูล 2 ชุด เช&น

การศึกษาความสัมพันธ!ระหว&างคะแนนการสอบวิชาภาษาไทย และวิชาคณิตศาสตร! การศึกษาความสัมพันธ!ระหว&างระดับการศึกษาและพฤติกรรมการเรียน การศึกษาความสัมพันธ!ระหว&างส&วนสูงและน้ําหนัก เปPนต(น

ซ่ึงค&าสหสัมพันธ!ท่ีคํานวณได(นั้นจะแปลผลในแง&ของความสอดคล(อง ความเก่ียวพันของข(อมูลเท&านั้น ไม&ได(บอกว&าอะไรเปPนเหตุ อะไรเปPนผล ซ่ึงถ(าค&าสหสัมพันธ!มีค&าใกล( 1 ก็แสดงว&าข(อมูลท้ังสองชุดนั้นมีความสัมพันธ!กันมาก และค&าสหสัมพันธ!ท่ีคํานวณได(ก็มีทิศทางได(เช&นกัน กล&าวคือมีทิศทางท่ีเปPนไปได(ท้ังบวก ลบ และศูนย! เช&น ถ(าออกมาเปPนบวกก็หมายถึง การมีความสัมพันธ!ไปในทิศทางเดียวกัน (ข(อมูลตัวใดตัวหนึ่งมีค&าสูง อีกตัวหนึ่งก็สูงตาม) ถ(าเปPนลบก็หมายถึง การมีความสัมพันธ!กันในทิศทางตรงข(าม (ตัวหนึ่งสูง อีกตัวหนึ่งก็ต่ํา) ถ(าเปPนศูนย!ก็หมายถึง ข(อมูลท้ังสองชุดไม&มีความสัมพันธ!อะไรกันเลยในเชิงเส(นตรง เปPนต(น

โดยปกติเม่ือคํานวณค&าสหสัมพันธ!แล(ว ก็มักจะตามมาด(วยการทดสอบความมีนัยสําคัญทางสถิติของข(อมูลท้ังสองชุดเพ่ือท่ีจะพิจารณาว&าข(อมูลท้ังสองชุดนั้นมีความสัมพันธ!เชิงเส(นกันจริง ๆ หรือไม&

ประเด็นอยู&ท่ีว&า.... ถ(าทดสอบแล(วมัน sig มันคืออะไร แล(วถ(าทดสอบแล(วมันไม& sig มันคืออะไร อธิบายตามความเข(าใจแบบบ(าน ๆ ได(ดังนี้ ก&อนอ่ืนผมขอเริ่มท่ีข(อตกลงเบ้ืองต(นของการหาค&าสหสัมพันธ!มีดังนี้

- ข(อมูลท้ังสองชุดท่ีจะนํามาหาค&าสหสัมพันธ!นั้นต(องได(มาจากกลุ&มตัวอย&างกลุ&มเดียวกัน หรือได(มาจากกลุ&มตัวอย&าง 2 กลุ&มท่ีมีลักษณะการจับคู&โดยหลักการบางอย&าง - ข(อมูลท้ัง 2 ชุดนั้นต(องอยู&ในมาตราอันตรภาค หรือมาตราอัตราส&วน - ข(อมูลท้ัง 2 ชุด มีการแจกแจงแบบปกติ และมีความสัมพันธ!เชิงเส(นตรง - ข(อมูลท้ัง 2 ชุดต(องมีความเปPนอิสระต&อกัน

107

ผมลองสมมติเหตุการณ!การทําวิจัยในชั้นเรียนของครูสมชาย ดังนี้ ครูสมชายกําลังทําวิจัยในชั้นเรียนเรื่อง การศึกษาความสัมพันธ!ของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชา

ภาษาไทยระหว&างนักเรียนชั้น ป.6/1 และนักเรียนชั้น ป.6/2 โดยมีข(อตกลงเบ้ืองต(นคือ นักเรียนท้ังสองห(องมีความสามารถท่ีใกล(เคียงกัน และทําการสอนเหมือนกันทุกอย&าง เม่ือเวลาผ&านไปหนึ่งเดือน ครูสมชายนํานักเรียนท้ังสองห(องมาทําแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนจํานวน 30 ข(อ คําถามคือ เม่ือนําข(อมูลจากนักเรียนท้ังสองห(องไปหาค&าสหสัมพันธ! แล(วทดสอบความมีนัยสําคัญทางสถิติ ครูสมชายอยากให(ผลการวิเคราะห!ออกมาเปPนอย&างไร แน&นอนว&า ครูสมชายอยากให(นักเรียนชั้น ป.6/1 มีคะแนนเฉลี่ยท่ีสัมพันธ!กับนักเรียนชั้น ป.6/2 เพราะฉะนั้นค&าสหสัมพันธ!ก็ควรออกมาสูง และก็มีนัยสําคัญทางสถิติ แต&ถ(าค&าสหสัมพันธ!ออกมาตํ่า และก็ไม&มีนัยสําคัญทางสถิติ ครูสมชายก็ต(องหาสาเหตุให(เจอว&า สอนทุกอย&างเหมือนกัน แต&คะแนนท่ีได(ทําไมกลับตรงกันข(าม

สมมติถ(าเปลี่ยนสถานการณ!การวิจัยอีกครั้งเปPน ครูสมชายอยากรู(ว&าคะแนนวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาภาษาไทยของนักเรียนชั้น ป.6/1 ก&อนและหลังการใช(ชุดการสอนนั้นมีความสัมพันธ!กันเปPนอย&างไร

แน&นอนว&า ครูสมชายคงอยากให(คะแนนเฉลี่ยของชั้น ป.6/1 หลังเรียนสูงกว&าก&อนเรียน เพราะฉะนั้นค&าสหสัมพันธ!ควรออกมาตํ่า หรือสูงก็ได(แต&ต(องมีเครื่องหมายลบ และก็ไม&มีนัยสําคัญทางสถิติ

แต&โดยปกติวัตถุประสงค!ของการวิจัยในเชิงเปรียบเทียบก&อนเรียน/หลังเรียนนั้น ควรใช(สถิติ t test ในการทดสอบจะเหมาะสมมากกว&าครับ แต&ถ(าเปลี่ยนสถานการณ!การวิจัยเปPน ครูสมชายอยากรู(ว&าคะแนนวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาภาษาไทยของตนเองนั้นมีความสัมพันธ!เปPนอย&างไรเม่ือเทียบกับคะแนนสอบ O net เพ่ือเปPนตัวเทียบเคียงคุณภาพการสอน หรือคุณภาพของแบบทดสอบของตนเอง คําถามคือ เม่ือนําข(อมูลท่ีเปPนคะแนนการสอบวิชาภาษาไทยจากข(อสอบของโรงเรียนไปหาค&าสหสัมพันธ!กับคะแนนการสอบ O net แล(วทดสอบความมีนัยสําคัญทางสถิติ ครูสมชายอยากให(ผลการวิเคราะห!ออกมาเปPนอย&างไรได(บ(าง

พิจารณาได( 2 ประเด็นคือ ถ(าข(อสอบของครูสมชายมีคุณภาพ ค&าสหสัมพันธ!ควรออกมาสูง และมีเครื่องหมายบวก และก็ต(องมี

นัยสําคัญทางสถิติ (คะแนนจากการสอบในโรงเรียนสูง และคะแนนจากการสอบ O net ก็สูง) ในทางตรงกันข(าม ถ(าข(อสอบของครูสมชายไม&มีคุณภาพ เช&น ขาดความเชื่อม่ัน ขาดอํานาจจําแนก

เปPนต(น ค&าสหสัมพันธ!ควรออกมาตํ่า หรือสูงก็ได(แต&ต(องมีเครื่องหมายลบ และต(องไม&มีนัยสําคัญทางสถิติ (คะแนนเฉลี่ยจากการสอบในโรงเรียนสูง และคะแนนเฉลี่ยจากการสอบ O net ตํ่า หรือ คะแนนเฉลี่ยจากการสอบในโรงเรียนตํ่า และคะแนนเฉลี่ยจากการสอบ O net สูง)

หรือครูสมชายสร(างแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนข้ึนมาฉบับหนึ่ง อยากรู(ว&าแบบทดสอบท่ีสร(างข้ึนนี้มีความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหาหรือไม& อย&างไร

ครูสมชายจึงนําเอาคะแนนท่ีนักเรียนสอบได(จากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ของครูสมชาย ไปหาค&าสหสัมพันธ!กับคะแนนท่ีนักเรียนกลุ&มเดียวกันนั้นสอบได(จากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ท่ีได(มาตรฐาน

ถ(าแบบทดสอบของครูสมชายมีความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา ค&าสหสัมพันธ!ควรออกมาสูง และ มีเครื่องหมายบวก และก็ต(องมีนัยสําคัญทางสถิติ (คะแนนจากการสอบจากแบบทดสอบของครูสมชายสูง และคะแนนจากแบบทดสอบท่ีเปPนมาตรฐานก็สูง)

108

ครูจะเห็นได(ว&า เราอยากให(ค&าสหสัมพันธ!สูง ตํ่า หรือมีทิศทางบวก ทางลบ หรือมีนัยสําคัญทางสถิติ หรือไม&มีนัยสําคัญทางสถิตินั้น ข้ึนกับการกําหนดวัตถุประสงค!ของการวิจัยเปPนสําคัญ

เพียงแต&ครูต(องเข(าใจ concept ของค&าสหสัมพันธ!ว&า ถ(าค&าสหสัมพันธ!สูง และเปPนบวก หมายถึง เธอข้ึน ฉันข้ึน ถ(าค&าสหสัมพันธ!สูง และเปPนลบ หมายถึง เธอข้ึน ฉันลง ถ(าค&าสหสัมพันธ!ต่ํา และเปPนบวก หมายถึง เธอไม&ค&อยข้ึน ฉันก็ไม&ค&อยข้ึน ถ(าค&าสหสัมพันธ!ต่ํา และเปPนลบ หมายถึง เธอไม&ค&อยข้ึน ฉันก็ไม&ค&อยลง และ concept ของการมีนัยสําคัญทางสถิติว&า ถ(า sig หมายถึง เธอกับฉันช&างมีความสัมพันธ!กันมาก ถ(าไม& sig หมายถึง เธอกับฉันช&างไม&มีความสัมพันธ!กันเลย ประมาณนั้น

นอกจากนั้นประโยชน!ของการหาค&าสหสัมพันธ!ยังมีอีกมากมายหลายประการ เช&น - ใช(อธิบายความสัมพันธ!ของเหตุการณ! ปรากฏการณ!ต&าง ๆ ของธรรมชาติ ซ่ึงใช(มากในการวิจัย - ใช(ตรวจสอบความสัมพันธ!ระหว&างความสามารถด(านต&าง ๆ ของผู(เรียน - ใช(ในการทํานายความสามารถของผู(เรียนโดยใช(ความสามารถอีกอย&างหนึ่งท่ีมีความสัมพันธ!กันเปPนตัวทํานาย - ใช(ในการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ เช&น ความเชื่อม่ัน ความเท่ียงตรง

ท(ายนี้ขอขอบพระคุณกัลยาณมิตรทางวิชาการท่ีช&วยอธิบายให(ผมได(คลายข(อสงสัย ได(แก& ดร.สุรศักด์ิ

เมาเทือก ครูผู(สอนโรงเรียนวชิรวิทย!เชียงใหม& อาจารย!ถิรายุ อินทร!แปลง ครูผู(สอนโรงเรียนเทศบาล ๖ นครเชียงราย และอาจารย!ลฎาภา นาคคูบัว ศึกษานิเทศก! สพป.สระบุรีเขต 2

แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีวันปqใหม&ครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ สนามบินดอนเมือง


109

จุดร0วมของการสอบ ศน.รัชภูมิ สมสมัย

[email protected] www.sornorpoom.wordpress.com

ความสําคัญ

อันการสอบ ข้ันสุดท(าย ของการสอน นักเรียนรอน หม่ันร่ําเรียน เพียรศึกษา เปPนตัววัด องค!ความรู( ท่ีผ&านมา ประโยชน!มา สอบวัดผล เพ่ือพัฒนา

ปCจจุบัน ทุกวันนี้ เปPนเช&นนั้น จริงหรือไม& โปรดถามใจ สิ่งท่ีเห็น และเปPนอยู& ท้ังสอบอ&าน สอบเขียน ประเมินครู รู(-ไม&รู( เพียงส&วนหนึ่ง ชีวิตจริง

อนาคต ปริมาณ คุณภาพ หาจุดร&วม ไม&กํากวม การสอบ สะท(อนผล ขอทบทวน จุดร&วมสอบ จากทุกคน ประโยชน!ตน ท่ีนักเรียน เปPนสําคัญ

ข(อเสนอแนะ ผมเห็นด(วย กับการสอบ ในวันนี้ เห็นต&างท่ี การนําผล เน(นตัดสิน บริบท โรงเรียน ฟoาเพียงดิน ไม&สูญสิ้น คุณค&า เพียงคะแนน เราจะทํา อย&างไร ให(การสอบ ทุกคนชอบ ทําควบคู& สู&การสอน นําไปใช( พัฒนา เอ้ืออาทร ดีกว&าสอน สอนเพ่ือสอบ แล(วจบกัน



110

การประเมินโครงการ : จุดที่หลงลมื


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงนี้ผมมีโอกาสได(สัมผัสกับงานวิจัยเชิงประเมินโครงการของพ่ีน(องเพ่ือนครูหลายๆ ท&านครับ ข(อดี

คือ ทําให(ผมได(ทบทวนความรู(ของตนเอง และได(มองเห็นทิศทาง / แนวทางการทําวิจัยประเภทนี้ของพ่ีน(องเพ่ือนครูในหลายๆ ทิศทาง / แนวทาง และก็หลาย ๆ มุมมองครับ

ผมไม&ขอลงรายละเอียดว&าการประเมินโครงการคืออะไร มีรูปแบบของการประเมินโครงการอะไรบ(างเพราะรายละเอียดตรงนี้พ่ีน(องเพ่ือนครูสามารถศึกษาเพ่ิมเติมจากแหล&งค(นคว(าประเภทต&าง ๆ ได(ด(วยตนเอง

แต&ผมขออนุญาตทบทวนในบางประเด็นท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเรามักจะหลงลืม เม่ือทําวิจัยเชิงประเมินโครงการเสมอ ๆ

รายละเอียดมีดังนี้ 1. การใช(เครื่องมีฉบับเดียวสําหรับการประเมินทุกมิติ ในส&วนนี้ หมายถึง สมมติพ่ีน(องเพ่ือนครูได(ทําวิจัยเชิงประเมินโครงการข้ึนมาหนึ่งเอง แน&นอนว&าผู(วิจัย

/ ผู(ประเมินต(องมีการสอบถามข(อมูลจากกลุ&มเปoาหมายท่ีมีส&วนได(ส&วนเสียจาการดําเนินโครงการดังกล&าว เช&น ถามครู ถามนักเรียน ถามกรรมการสถานศึกษา หรือถามผู(ปกครองนักเรียน เปPนต(น

จากกลุ&มเปoาหมายท่ีผู(วิจัยจะถามนั้น ถึงแม(ว&าถามเรื่องเดียวกัน แต&ข(อคําถาม จํานวนข(อคําถาม หรือความลึกของคําถามย&อมต(องแตกต&างกัน นั้นก็คือต(องมีเครื่องมืออย&างน(อย 4 ชนิด จําแนกตามกลุ&มเปoาหมายท่ีผู(วิจัยจะไปถามเพ่ือเก็บข(อมูล (ถามครู ถามนักเรียน ถามกรรมการสถานศึกษา หรือถามผู(ปกครองนักเรียน)

แต&จุดท่ีมักหลงลืมนั้นก็คือ ใช(เครื่องมือฉบับเดียวไปสอบถามกับกลุ&มเปoาหมายท้ังหมด บางข(อคําถามกลุ&มเปoาหมายทุกกลุ&มสามารถตอบได( บางข(อคําถามกลุ&มเปoาหมายบางกลุ&มก็ไม&สามารถตอบได( แล(วเราจะทําการวิเคราะห!ผลการประเมินได(อย&างไร?

2. ขาดกรอบการประเมิน กรอบการประเมิน ถ(าจะอธิบายให(ง&าย ๆ ก็คือ แผนในการทํางานด(านการประเมินของผู(วิจัย /

ผู(ประเมินนั้นเอง โดยปกติกรอบการประเมินท่ัว ๆ ไปจะประกอบด(วย จะประเมินอะไร จะใช(เครื่องมืออะไร จะนําเครื่องมือนั้น ๆ ไปเก็บข(อมูลกับใคร สถิติท่ีใช(ภายหลังเก็บข(อมูลแล(ว และเกณฑ!การผ&าน หรือไม&ผ&านมิติของการประเมินแต&ละมิติ (อาจมีรายละเอียดอ่ืน ๆ เพ่ิมเติมนอกเหนือจากนี้ได()

แต&จุดท่ีมักหลงลืมนั้นก็คือ ขาดกรอบการประเมิน หรือมีกรอบการประเมินแต&องค!ประกอบท่ีสําคัญมี ไม&ครบถ(วน ในมุมมองผม ๆ คิดว&ากรอบการประเมินควรจะอยู&ในท(ายบทท่ี 3 เปPนการสรุปภาพรวมของ แนวทางการประเมินท้ังหมด เพียงแต&แสดงออกมาในรูปของตาราง

111

3. ใช(แต&แบบสอบถาม ปกติการทําวิจัยเชิงประเมินโครงการนั้น มักจะแบ&งข้ันตอนการประเมินตามทฤษฎีระบบ คือ Input

Process และ Output ในหลักความเปPนจริง ข(อมูลในแต&ละข้ันตอนนั้น นอกจากจะต(องถามผู(มีส&วนได(ส&วนเสียหลาย ๆ กลุ&ม

เครื่องมือท่ีใช(ในการเก็บข(อมูลก็ควรมีหลาย ๆ ประเภทเช&นเดียวกัน เช&น กลุ&มนี้ใช(แบบสอบถาม ข้ันตอนนี้ใช(แบบสัมภาษณ! หรือกลุ&มนี้ใช(แบบสังเกต เปPนต(น และท่ีสําคัญเม่ือใช(เครื่องมือหลายประเภท สถิติท่ีใช(วิเคราะห!ผลการประเมินก็ต(องมีความสอดคล(องกับประเภทของเครื่องมือท่ีใช(ด(วยนะครับ

แต&จุดท่ีมักหลงลืมนั้นก็คือ ใช(แบบสอบถามเปPนเครื่องมือหลักชนิดเดียวเท&านั้น ถามทุกข้ันตอนก็ใช( แบบสอบถาม ถามทุกกลุ&มเปoาหมายก็ใช(แบบสอบถาม

4. ใช(เกณฑ!การประเมิน (ผ&าน ไม&ผ&าน) เกณฑ!เดียวกันในทุกข้ันตอน เม่ือผู(วิจัย / ผู(ประเมินเลือกเก็บข(อมูลจากกลุ&มเปoาหมายหลาย ๆ กลุ&มแล(ว แน&นอนว&าผู(วิจัย /

ผู(ประเมินต(องใช(เครื่องมือหลายประเภท สถิติท่ีใช(วิเคราะห!ข(อมูลก็ต(องสอดคล(องกับประเภทของเครื่องมือและเกณฑ!การแปลผล ผ&าน ไม&ผ&าน นั้นก็ควรกําหนดเกณฑ!ท่ีแตกต&างด(วยเช&นกัน

แต&จุดท่ีมักหลงลืมนั้นก็คือ ผู(วิจัยใช(เกณฑ!เดียวกันหมด สําหรับการแปลผลว&า ผ&าน ไม&ผ&าน 5. การแปลผลว&าข(อมูลท่ีวิเคราะห!นั้น ผ&าน หรือไม&ผ&าน โดยปกติในข้ันตอนนี้จะอยู&ในบทท่ี 4 ซ่ึงจะเปPนบทของตาราง และตารางส&วนใหญ&ก็มักจะมีสดมภ!

ข้ันตํ่าอยู& 4 สดมภ! ได(แก& ข(อรายการประเมิน ค&าเฉลี่ย ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน และการแปลผล (ผ&าน ไม&ผ&าน) ซ่ึงเกณฑ!การแปลผลว&า ผ&าน ไม&ผ&านนั้นก็จะสอดคล(องกับกรอบการประเมินในท(ายบทท่ี 3 แต&จุดท่ีมักหลงลืมนั้นก็คือ ขาดสดมภ!การแปลผลผ&าน ไม&ผ&าน เลยไม&รู(ว&าข(อรายการประเมินนั้น ๆ

มีผลการประเมินผ&าน หรือไม&ผ&าน อย&างไร 6. ควรเลือกใช(สรรพนามแทนตัวเราเพียงคําเดียว เช&น ผู(วิจัย ผู(ประเมิน หรือผู(ศึกษา คําถามท้ิงท(าย? ปกติพ่ีน(องเพ่ือนครูเรามักจะนิยมใช( CIPP Model เปPนรูปแบบในการประเมิน คําถามของผมคือ

เราจะใช( CIPP Model เม่ือไหร& ถึงจะทําให(งานวิจัยของเราน&าเชื่อถือ? ก. เม่ือโครงการนั้น ๆ ดําเนินการเสร็จสิ้นแล(ว (ประเมินย(อนกลับ) ข. ระหว&างโครงการกําลังดําเนินการ (ทําไป ประเมินไป) แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ



112

ข%อควรระวังของ KR.20 / KR.21



บทความนี้ขอเก็บตกองค!ความรู(จากการไปเปPนวิทยากรบรรยายเรื่อง การวิจัยในชั้นเรียน : แนวคิด สู&การปฏิบัติ ณ โรงเรียนเวียงชัยวิทยาคม อ.เวียงชัย จ.เชียงราย ภายใต(การบริหารงานของ ผอ.เกรียงศักด์ิ ยอดสาร ซ่ึงเปPนรุ&นพ่ีท่ีผมเคารพคนหนึ่ง

บทความนี้ ผมขอเก็บตกในประเด็นท่ีเก่ียวกับความเชื่อม่ันของข(อสอบครับ เกริ่นนําก&อนนะครับว&า ความเชื่อม่ันคืออะไร ความเชื่อม่ันของข(อสอบ (Reliability) หมายถึง ความคงท่ีของคะแนน หมายถึง ถ(านําข(อสอบฉบับ

หนึ่งไปสอบกับเด็กคนเดิมก่ีครั้ง ๆ ก็ได(คะแนนคงเดิมหรือใกล(เคียงกับคะแนนเดิม แสดงว&าข(อสอบฉบับนั้นมีความเชื่อม่ันสูง (สอบก่ีครั้งก็ยังเหมือนเดิม)

ความเชื่อม่ันของข(อสอบจะมีค&าอยู&ระหว&าง -1.00 ถึง 1.00 ข(อสอบท่ีดีควรมีค&าความเชื่อม่ันสูง ยิ่งสูงยิ่งดี ไม&ควรติดลบ ส&วนจะมีค&าเท&าไรถึงจะใช(ได(นั้นยังไม&มีเกณฑ!ท่ีแน&นอน ท้ังนี้ เพราะค&าความเชื่อม่ันจะสูงหรือตํ่านั้น นอกจากจะข้ึนอยู&กับตัวข(อสอบแล(วยังข้ึนอยู&กับองค!ประกอบอ่ืน ๆ อีก เช&น จํานวนข(อของข(อสอบ ยิ่งมีมากข(อ ความเชื่อม่ันก็จะยิ่งสูง ความแตกต&างของกลุ&มเด็กท่ีไปสอบ ถ(าเด็กมีความสามารถแตกต&างกันมาก การกระจายของคะแนนก็มีมาก ก็จะให(ค&าความเชื่อม่ันสูง เปPนต(น แต&โดยปกติผมจะต้ังเกณฑ!ความเชื่อม่ันท่ียอมรับได(นั้น ควรมีค&าต้ังแต& 0.70 ข้ึนไป

และการหาความเชื่อม่ันนั้นมีได(หลายวิธี เช&น โดยการสอบซํ้า (Test - Retest) โดยใช(ข(อสอบคู&ขนาน (Parallel Form) โดยการแบ&งครึ่งข(อสอบ (Split Half) โดยการหาความคงท่ีภายใน เช&น สูตรของคูเดอร! ริชาร!ดสัน (KR20 KR21) หรือสูตรของครอนบาค (The Coefficient of Alpha: ) เปPนต(น

แต&วันนี้ผมขอมุ&งไปท่ีสูตรของคูเดอร! ริชาร!ดสัน (KR20 KR21) ดังนี้ การหาค&าความเชื่อม่ันของข(อสอบโดยใช(สูตรของ Kuder-Richardson นั้นต(องใช(กับแบบทดสอบท่ีมี

ระบบการให(คะแนนเปPนตอบถูกเปPน 1 คะแนน ตอบผิดได( 0 คะแนน ซ่ึงมี 2 สูตรคือ KR20 KR21 โดย KR20 นั้นมีข(อควรระวังดังนี้ (1) ข(อสอบจะต(องเปPนแบบทําถูกได( 1 คะแนน ทําผิดได( 0 คะแนน (2) เนื้อหาของข(อสอบแต&ละข(อภายในฉบับจะต(องมีความเปPนเอกพันธ! (Homogeneous) และ KR21 นั้นมีข(อควรระวังดังนี้ (1) ข(อสอบจะต(องเปPนแบบทําถูกได( 1 คะแนน ทําผิดได( 0 คะแนน (2) ข(อสอบแต&ละข(อจะต(องมีความยากง&ายเท&ากัน (3) เนื้อหาของข(อสอบแต&ละข(อภายในฉบับจะต(องมีความเปPนเอกพันธ! (Homogeneous) จากข(อควรระวังของสูตรท้ังสองนั้น จะเห็นได(ว&า KR20 มีข(อควรระวังท่ีเปPนไปได(มากกว&า KR21

โดยเฉพาะข(อ 2 ของสูตร KR21 ท่ีกล&าวว&า ข(อสอบแต&ละข(อจะต(องมีความยากง&ายเท&ากัน ในความเปPนจริงแล(ว เราจะพบได(ว&าเปPนการยากมากท่ีครูเราจะแต&งข(อสอบ แล(วให(ข(อสอบทุกข(อมี

ความยากง&ายเท&ากัน เราก็เลยเลี่ยงไปคํานวณหาค&าความเชื่อม่ันโดยใช(สูตร KR20 แทน

113

จากข(างต(น ค&าความเชื่อม่ันยิ่งสูง ยิ่งดี (ใกล(เคียงกับ 1.00) แล(วมีปCจจัยใดบ(างท่ีส&งผลต&อค&าความเชื่อม่ัน?

เท&าท่ีผมไปค(นคว(าเพ่ิมเติม สรุปได(ว&าปCจจัยท่ีส&งผลต&อความเชื่อม่ันมีดังนี้ 1. ความชัดเจนของคําชี้แจง ข(อสอบท่ีมีคําชี้แจงท่ีชัดเจนจะให(ความเชื่อม่ันสูงกว&าข(อสอบท่ีมี

คําชี้แจงท่ีไม&ชัดเจน 2. การกระจายของคะแนน ข(อสอบท่ีมีการกระจายของคะแนนมากจะให(ความเชื่อม่ันสูงกว&าข(อสอบ

ท่ีมีการกระจายของคะแนนน(อย 3. ความเปPนเอกพันธ!ของนักเรียน (Group Homogeneous) ข(อสอบท่ีผู(สอบมีความแตกต&างกัน

มาก จะให(ค&าความเชื่อม่ันสูง 4. ความยากของข(อสอบ แบบทดสอบท่ีมีความยากง&ายพอเหมาะจะมีความเชื่อม่ันสูง 5. ความเปPนปรนัยในการให(คะแนน ข(อสอบท่ีมีความเปPนปรนัยในการให(คะแนนมากจะมีความ

เชื่อม่ันสูง 6. วิธีการท่ีใช(ในการคํานวณ สูตรท่ีใช(ในการคํานวณหาค&าความเชื่อม่ันต&างกันจะทําให(ค&า

ความเชื่อม่ันต&างกัน 7. จํานวนข(อของข(อสอบ ข(อสอบท่ีมีจํานวนข(อมากจะให(ค&าความเชื่อม่ันสูงกว&าข(อสอบท่ีมีจํานวน

ข(อน(อย 8. ภาวะท่ีไม&เปPนปกติในการสอบ การไม&ปฏิบัติตามเง่ือนไขในการสอบจะมีผลทําให(ค&าความเชื่อม่ัน

ตํ่า เช&น การให(เวลาสอบเกินกว&าท่ีกําหนด ความเจ็บป�วยของผู(สอบ การทุจริตในการสอบ ฯลฯ ท(ายนี้สิ่งท่ีสําคัญในการเลือกใช(สถิติประเภทต&าง ๆ นั้นก็คือ เง่ือนไขของสถิติในแต&ละตัว ดังเช&นท่ีผมยกตัวอย&าง KR20 KR21 นั้นเองครับ เพราะงานของเราจะด(อยคุณค&าในทันที หากเราทําทุกอย&างมาเปPนอย&างดีแต&วิเคราะห!ข(อมูลด(วยการเลือกใช(สถิติท่ีผิดประเภท ต(องระวัง แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



114

ทักษะอยากที่จะเรียน และทักษะในศตวรรษที่ 21


www.sornorpoom.wordpress.com เม่ือช&วงต(นเดือนเมษายนท่ีผ&านมานั้น มีโอกาสได(นั่งสนทนาเพ่ือแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับผู(บริหารโรงเรียนเอกชนท&านหนึ่งในเรื่องของ แนวคิดการจัดการศึกษา สอดคล(องกับความคิดของผมเปPนส&วนใหญ& สอดคล(องอย&างไรโปรดอ&านครับ

ในปCจจุบันกระแสทักษะในศตวรรษท่ี 21 มาแรงมาก หน&วยงานทางการศึกษาหลาย ๆ หน&วยงานจะให(ความสําคัญกับทักษะดังกล&าวค&อนข(างมาก สังเกตได(จากการมีคําว&า “ทักษะในศตวรรษท่ี 21” ต&อท(ายประโยค หรือคําสําคัญอะไรเสมอ ๆ

ผมก็ได(พยายามอ&าน และค(นคว(าเพ่ิมเติมมาพอสมควรว&าสุดท(ายแล(ว ทักษะในศตวรรษท่ี 21 ในบริบทของสังคมไทยท่ีแท(ควรเปPนอย&างไร? ณ วินาทีนี้ก็ยังไม&สามารถสรุปได(ครับ เพราะส&วนใหญ&เราจะคุ(นเคยว&าทักษะในศตวรรษท่ี 21 นั้นประกอบด(วย 3R 7C ได(แก& 3R คือ Reading (อ&านออก), (W) Riting (เขียนได(), และ (A) Rithemetics (คิดเลขเปPน)

ส&วน 7C ได(แก& Critical Thinking and Problem Solving (ทักษะด(านการคิดอย&างมีวิจารณญาณ และทักษะในการแก(ปCญหา) Creativity and Innovation (ทักษะด(านการสร(างสรรค! และนวัตกรรม) Cross-cultural Understanding (ทักษะด(านความเข(าใจความต&างวัฒนธรรม ต&างกระบวนทัศน!) Collaboration, Teamwork and Leadership (ทักษะด(านความร&วมมือ การทํางานเปPนทีม และภาวะผู(นํา) Communications, Information, and Media Literacy (ทักษะด(านการสื่อสารสารสนเทศ และรู(เท&าทันสื่อ) Computing and ICT Literacy (ทักษะด(านคอมพิวเตอร! และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร) และ Career and Learning Skills (ทักษะอาชีพ และทักษะการเรียนรู()

แต&เม่ือพิจารณา 3R 7C แล(ว ผมว&าทักษะต&าง ๆ นั้นไม&ได(เปPนทักษะใหม&ในสังคมไทยแต&อย&างไร เปPนทักษะท่ีเราคุ(นเคยกันมาอยู&ก&อนแล(ว (ลองพิจารณาดู) เพียงแต&เรามาลําดับความสําคัญใหม& เพ่ือให(สอดคล(องกับบริบทสมัยปCจจุบันเท&านั้นเอง

โดยส&วนตัวผมเห็นด(วยท่ีนําเรื่อง 3R 7C มาเปPนประเด็นหลักในการพัฒนานักเรียนไทย เนื่องจาก บางทักษะก็ไม&จําเปPนในปCจจุบัน แต&บางทักษะก็มีความจําเปPนมากข้ึนในปCจจุบัน จึงต(องนําทักษะต&าง ๆ มาจัดลําดับใหม&อีกครั้ง เพราะโลกของเราเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เราต(องรู(ทันตัวเอง เราต(องรู(ทันโลก เพ่ือตัวเราจะได(ปรับตัวเข(ากับสถานการณ!ปCจจุบันให(ได(มากท่ีสุด สอดคล(องกับคํากล&าวสุดอมตะท่ีกล&าวว&า เตรียมตัวดีมีชัยไปกว&าครึ่ง

ประเด็นอยู&ท่ีว&า แล(วจะทําอย&างไรนักเรียนถึงจะพัฒนาทักษะ 3R 7C ได(??? ขอวกกลับไปท่ีชื่อบทความครับ คําสั้น ๆ แต&ได(ใจความ “อยากท่ีจะเรียน” นั้นเองคือคําตอบสุดท(าย ผมว&าเราควรมุ&งเปoาไปท่ี เราจะทําอย&างไรให(นักเรียนไทย มีทักษะอยากท่ีจะเรียน มากกว&าครับ เพราะ

ถ(าเกิดทักษะอยากท่ีจะเรียนแล(ว ทักษะ 3R 7C หรือทักษะประเภทอ่ืน ๆ ก็น&าจะเกิดตามมาได(เอง (ผมเชื่อแบบนี้ครับ)

115

เพราะอะไร??? เพราะความเชื่อส&วนตัวท่ีว&า หากเรามีความสนใจใด ๆ แล(ว เราจะมีความต้ังใจในการเรียนรู( หากเรา

ไม&เข(าใจตรงไหน เราก็จะศึกษาหาความรู(เพ่ิมเติม เช&น จากการสอบถามผู(รู( จากการอ&านหนังสือ หรือจากสื่อประเภทต&าง ๆ โดยเฉพาะสื่อจาก internet ด(วยตัวของเขาเอง

แค& youtube อันเดียว (ไม&รวม google) เราก็สามารถหาความรู(ได(แทบทุกสาขา เพราะมีท้ังภาพ ท้ังเสียง พร(อมท้ังคําอธิบายเปPนข้ันตอน ประมาณว&า Step by Step ยิ่งถ(าได(ภาษาอังกฤษ ยิ่งได(เปรียบ

แล(วเราจะทําอย&างไรให(นักเรียนไทยเกิดทักษะอยากท่ีจะเรียน ซ่ึงตรงนี้ผมมองว&า หน&วยงานท่ีรับผิดชอบก็คงคิดคล(าย ๆ ผม ท่ีว&าจะทําอย&างไรให(นักเรียนไทยเกิด

ทักษะอยากท่ีจะเรียน (มีเจตนาท่ีดี) ก็เลยมีโครงการมากมายหลายประเภทท้ังสื่อการเรียนการสอนใหม& ๆ วิธีการเรียนการสอนใหม& ๆ หรือวิธีการใหม&อ่ืน ๆ ออกมาอีกพอสมควร

แล(วผลลัพธ!ทางการศึกษาจากการมีเจตนาท่ีดีนั้น ทําไมไม&ออกมาอย&างท่ีเราคาดหวังไว( ผมไม&มีความรู(พอท่ีจะบอกสาเหตุของผลลัพธ!ทางการศึกษา และผมก็ไม&มีความรู(พอท่ีจะเสนอแนะ

ได(ว&า เราจะวิธีการอย&างไรเพ่ือให(นักเรียนไทยเกิดทักษะอยากท่ีจะเรียน เพียงแต&บทความนี้ผมได(รับต(นทุน และแรงบันดาลใจมาจากย&อหน(าแรกเท&านั้นเองครับ

ท(ายนี้ผมขอฝากถึงผู(มีส&วนเก่ียวข(องทางการศึกษาทุกระดับ ทุกประเภทว&า เราควรช&วยกันหาวิธีท่ีจะทําให(นักเรียนไทยเกิดทักษะอยากท่ีจะเรียนก&อนเปPนลําดับแรก แล(วสิ่งท่ีเราคาดหวังก็จะตามมาเอง

โชคดีท่ีความเชื่อของผมมีความสอดคล(องกับบทความท่ีเก่ียวกับผลการประเมิน PISA 2015 เ รื่ อ ง นั ก เ รี ย น ไ ท ย ล( า ห ลั ง เ พ่ื อ น บ( า น วั ย เ ดี ย ว กั น ร า ย ล ะ เ อี ย ด อ& า น เ พ่ิ ม เ ติ ม ไ ด( ท่ี www.pisathailand.ipst.ac.th/issue-2017-15 ซ่ึงเปPนบทความท่ีทําให(นักการศึกษาท่ัวโลกได(เริ่มลังเลกับแนวความคิดท่ีว&า การศึกษาไม0อาจเปRนเลิศได%หากขาดการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (ท(องไม&อ่ิม ความคิดไม&เกิด)

และสมมตินักเรียนเกิดทักษะอยากท่ีจะเรียนแล(ว สิ่งแวดล(อมรอบ ๆ ตัวของนักเรียนควรจะต(องมีการปรับเปลี่ยนไปในลักษณะอย&างไร แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ



116

ความน0าเช่ือถือของเกรด : ร0วมด%วยช0วยกัน


www.sornorpoom.wordpress.com วันท่ี 2 มิถุนายน 2560 ผมมีเรื่องภูมิใจสองเรื่อง ดังนี้

1.เปPนวันครบรอบการเปPนข(าราชการ ข(าของแผ&นดินครบ 14 ปqเต็ม เนื่องจากวันท่ี 2 มิถุนายน 2546 ผมบรรจุเพ่ือเข(ารับราชการในตําแหน&งครูผู(สอน ณ โรงเรียนบ(านดอยช(าง ต.วาวี อ.แม&สรวย จ.เชียงราย ขอบคุณประสบการณ!ดี ๆ ท่ีมอบให(ผม ทําให(ผมระลึกถึงเสมอว&า 1.1 คุณภาพการศึกษาไทยยังมีความแตกต&าง กันมาก โดยเฉพาะคุณภาพการศึกษาในพ้ืนท่ีห&างไกล และทุรกันดาร 1.2 คุณภาพชีวิตของพ่ีน(องเพ่ือนครูท่ีปฏิบัติหน(าท่ีการสอนในพ้ืนท่ีห&างไกล และทุรกันดารมีความลําบากมากพอสมควร ฯลฯ

2.ได(รับเชิญให(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในเรื่องการสร(างเครื่องมือวัดและประเมินผลในชั้นเรียนกับพ่ีน(องเพ่ือนครูในครือข&ายอําเภอสะเมิง 3 ขอบคุณผู(บริหารและคณะครูทุกท&านท่ีมอบประสบการณ!ดี ๆ ให(ผมอีกครั้ง

เนื้อหาของบทความวันนี้จะอยู&ในหัวข(อท่ี 2 รายละเอียดมีดังนี้ครับ การวัดและประเมินผลในชั้นเรียนนั้นเปPนสิ่งท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูทุกคนต(องได(ทําอย&างแน&นอนครับ อาจทํา

ในระหว&างการเรียนการสอนก็ได( (เน(นการพัฒนา) หรือว&าทําเม่ือเสร็จสิ้นการเรียนการสอนแล(วก็ได( (เน(นการตัดสิน)

ซ่ึงแต&ละโรงเรียนนั้นก็จะมีระเบียบการวัดและประเมินผลของโรงเรียนตนเอง เพ่ือให(ครูผู(สอนยึดถือเปPนแนวปฏิบัติ ถ(าพิจารณาดี ๆ แล(วระเบียบการวัดและประเมินผลของโรงเรียนจะมุ&งเน(นไปท่ี “ผลลัพธ! ของกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน” นั้นก็คือ ผลการเรียน หรือเกรดมากกว&า

แต&ไม&ได(มุ&งเน(นไปท่ี “ท่ีมาของเกรด” แต&อย&างใด แน&นอนครับว&าท่ีมาของเกรดนั้น ถ(าเปPนภาษาวัดผลจะเรียกว&า เครื่องมือ ซ่ึงเครื่องมือท่ีเราคุ(นเคยเปPน

อย&างดีก็เช&น ข(อสอบในแต&ละวิชา และถ(าจะให(คุ(นเคยมากข้ึนข(อสอบก็จะเปPนประเภทปรนัย 4 ตัวเลือก นอกจากข(อสอบแล(วเครื่องมือก็จะมีอ่ืน ๆ อีก เช&น แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ! หรือแบบสังเกต

คําถาม...แล(วเกรดของนักเรียนในแต&ละโรงเรียนจะมีความน&าเชื่อถือมากน(อยเพียงใด? ถ(าพิจารณากันจากบริบทจริง ๆ แล(ว ก็ไม&ค&อยมีความน&าเชื่อถือเท&าไหร& เพราะกระบวนการให(เกรด

ของนักเรียนมีความน&าเชื่อถือนั้นมีข้ันตอนละเอียดพอสมควร เริ่มต้ังแต&การสอนตามตัวชี้วัด การสร(างข(อสอบให(ถูกต(องตามหลักวิชา การจัดสอบ การตรวจให(คะแนน และการตัดเกรด เปPนต(น

แต&เนื่องด(วยภาระหน(าท่ีท่ีนอกเหนือจากการสอนของพ่ีน(องเพ่ือนครู มันเลยทําให(กระบวนการตรงนี้ไม&ค&อยสมบูรณ!เท&าไหร& เลยส&งผลไปท่ีความน&าเชื่อถือของเกรดนักเรียนตามมานั้นเอง

ถ(าเราเอาสิ่งท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเราคุ(นเคยมาเปPนฐานเริ่มต(นในการสร(างความน&าเชื่อถือจะดีไหม? ในส&วนตัวผม ๆ ลองคิดเล&น ๆ ว&า การสร(างความน&าเชื่อถือให(กับเกรดนักเรียนแบบง&าย ๆ นั้นควรมี

ข้ันตอนอย&างไรบ(าง ตามความคิดเห็นส&วนตัวของผม ควรมีข้ันตอนดังต&อไปนี้ครับ 1.ปกติพ่ีน(องเพ่ือนครูเราต(องแต&งข(อสอบเพ่ือไปใช(สอบกับนักเรียนท่ีตนเองรับผิดชอบสอนอยู&แล(ว 2.โดยปกติครูเราก็จะแต&งข(อสอบ แล(วก็เอาข(อสอบไปสอบตามตารางในแผนการสอน เม่ือสอบเสร็จก็

จะตรวจให(คะแนน ประกาศคะแนน ตัดเกรด และก็รายงานผลต&อไป ส&วนกระดาษคําตอบท่ีนักเรียนตอบ และผ&านการตรวจแล(วก็จะเก็บไว(ในลังหลังห(องเรียน

117

3.ทุก ๆ โรงเรียนก็น&าจะดําเนินการสอบในลักษณะท่ีคล(ายคลึงกับข(อ 2 เพราะฉะนั้นเปPนไปได(ไหมถ(าเราจะมาทําข(อสอบร&วมกันในระดับเครือข&าย

4.สมมติเราจะทําตามข(อ 3 5.เราก็ต(องมาตกลงกันก&อนว&า โรงเรียนไหนจะรับทําข(อสอบวิชาวิทยาศาสตร! โรงเรียนไหนจะรับทํา

ข(อสอบวิชาภาษาไทย (ทําทุกชั้น) เปPนต(น หรือ โรงเรียนไหนจะรับทําข(อสอบชั้น ป.3 โรงเรียนไหนจะรับทําข(อสอบชั้น ป.6 (ทําทุกวิชา) เปPนต(น ส&วนจะก่ีข(อ ก่ีตัวเลือก ฯลฯ ก็แล(วแต&การตกลงร&วมกันนะครับ

6.เม่ือแบ&งกันเสร็จแล(ว ครูไม&ต(องตกใจนะครับว&า ครูต(องกลับไปแต&งข(อสอบตามท่ีตกลงกันในข(อท่ี 5 ให(ครูกลับไปพิจารณาข(อท่ี 2 ครับ

7.คําสําคัญอยู&ท่ีว&า “ส0วนกระดาษคําตอบท่ีนักเรียนตอบ และผ0านการตรวจแล%วก็จะเก็บไว%ในลังหลังห%องเรียน” ประโยคนี้เปPนสิ่งท่ีมีคุณค&ามากครับ เพราะเม่ือเราสอบเสร็จ ตรวจคะแนนเสร็จ ตัดเกรดเสร็จ ประกาศผลเสร็จ จะเปPนการดีไหมครับ ถ(าเราเอาผลการตอบในกระดาษคําตอบของนักเรียนทุกคนมาวิเคราะห!เพ่ือคุณภาพพ้ืนฐานของข(อสอบในเรื่องของค&าความยากง&าย / ค&าอํานาจจําแนก

8.ผมเชื่อว&า ถ(าทุกโรงเรียนนําผลการตอบในกระดาษคําตอบ (จากข(อ 2) มาวิเคราะห!หาคุณภาพของข(อสอบ จะทําให(ครูรู(ว&าข(อสอบท่ีเราแต&งข้ึนมานั้น มีคุณภาพมากน(อยเพียงใด ข(อสอบข(อไหนมีคุณภาพผ&านเกณฑ!ก็เก็บไว( และเผยแพร&ให(แก&พ่ีน(องเพ่ือนครูในเครือข&าย (สอดคล(องกับข(อท่ี 5) ส&วนข(อสอบข(อไหนมีคุณภาพไม&ผ&านเกณฑ!ก็กลับไปปรับปรุง หรือตัดท้ิงก็ได( และในปCจจุบันก็มีโปรแกรมวิเคราะห!ข(อสอบแบบฟรี ๆ ท่ีครูเราสามารถนํามาใช(วิเคราะห!หาคุณภาพของข(อสอบได(ง&ายเพียงปลายนิ้ว

9.ค&อย ๆ ทําแบบนี้ในทุก ๆ เทอม หรือทุก ๆ ปqการศึกษา ปริมาณข(อสอบท่ีมีคุณภาพผ&านเกณฑ!ก็จะเพ่ิมมากข้ึน เพ่ิมมากข้ึน เพ่ิมมากข้ึนเรื่อย ๆ สุดท(ายก็จะกลายเปPนคลังข(อสอบระดับเครือข&าย โรงเรียนในเครือข&ายสามารถนําข(อสอบท่ีมีคุณภาพในแต&ละชั้น หรือแต&ละวิชาไปใช(ในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนต&อไปได( แน&นอนว&าต(องใช(ระยะเวลานานพอสมควร

10.ข้ันตอนการสร(างความน&าเชื่อถือในส&วนตัวของผมนั้น ผมมีข(อแม(อยู& 2 ข(อดังนี้ -การทําข(อสอบตามข้ันตอนดังกล&าวนั้น จะยังไม&อิงทฤษฎีของบลูมนะครับ เพราะยังเปPน

ระยะเริ่มแรกก&อน ค&อย ๆ พัฒนา -ความสามารถของนักเรียนในเครือข&ายนั้น ๆ มีความสามารถท่ีใกล(เคียงกัน ป�ดท(ายด(วยคําถาม หากเครือข&ายใดสามารถดําเนินการตามข้ันตอนนี้ได(แล(ว เกรดนักเรียนของแต&ละ

โรงเรียนในเครือข&ายนั้น ๆ สามารถนํามาเปรียบเทียบกันได(ไหม? แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ โรงเรียนบ(านบ&อแก(ว อ.สะเมิง

2 มิถุนายน พ.ศ. 2560

118

จุดเร่ิมแรกก0อนสร%างนวัตกรรม


www.sornorpoom.wordpress.com ช&วงนี้มีโอกาสได(พูดคุยกับพ่ีน(องเพ่ือนครูหลายท&าน ในเรื่องของทํานวัตกรรมการเรียนการสอน เพ่ือประกอบการมีหรือเลื่อนวิทยฐานะ ซ่ึงประเด็นท่ีผมพูดคุยนั้น ผมมองว&าเปPนการแลกเปลี่ยนเรียนรู( ในลักษณะของ How to มากกว0า เปPนการพูดคุยในเรื่องของคุณลักษณะหรือองค!ความรู(ในนวัตกรรมนั้น ๆ ประเด็นท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูมักจะสอบถามเสมอ ๆ มีสองคําถาม ได(แก& 1.เราจะทํานวัตกรรมอะไรดี? 2.แล(วเราจะมีวิธีการสร(างนวัตกรรมจากข(อ 1 อย&างไร? แล(วนวัตกรรมคืออะไร?

ในส&วนตัวผม นวัตกรรมก็คือ อะไรก็ได(ท่ีเราคิดว&าจะช&วยให(การจัดการเรียนการสอนของเราดีข้ึน อาจเปPนสิ่งใหม& หรือสิ่งท่ีเราประยุกต!มาจากสิ่งท่ีมีอยู&เดิมแล(ว โดยสิ่งท่ีเราคิดข้ึนมานั้นควรมีฐานคิดมาจากสภาพปCญหาท่ีเกิดข้ึนในชั้นเรียน และสภาพบริบทโดยรวมของโรงเรียน โดยท่ัว ๆ ไปนวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมานั้น เม่ือนํามาจัดประเภทก็จะได(อยู&ประมาณ 5 ประเภท ดังนี้ นวัตกรรมด(านหลักสูตร เช&น หลักสูตรบูรณาการ หลักสูตรอาเซียน หลักสูตรท(องถ่ิน นวัตกรรมด(านการเรียนการสอน เช&น การสอนแบบเพ่ือนช&วยเพ่ือน การสอนแบบสืบเสาะหาความรู( นวัตกรรมด(านสื่อการสอน เช&น บทเรียนคอมพิวเตอร!ช&วยสอน ชุดการเรียน แบบฝ}กทักษะ นวัตกรรมด(านการประเมินผล เช&น การพัฒนาคลังข(อสอบ การสร(างเครื่องมือชนิดต&างๆ นวัตกรรมด(านการบริหารจัดการ เช&น การจัดการศึกษาแบบเป�ด การจัดการศึกษาแบบหมู&บ(านเด็ก ขอวกกลับมาท่ีคําถามข(อท่ี 1.เราจะทํานวัตกรรมอะไรดี? ขอตอบจากประสบการณ!ครับ

ก&อนอ่ืนน&าจะเริ่มจากสิ่งท่ีเราต(องการพัฒนาก&อน ว&าเราจะพัฒนา หรือปรับปรุงอะไร เพ่ือจะโยงเข(าไปสู&ประเภทของนวัตกรรมท้ัง 5 ข(อข(างต(น

หลังจากนั้นก็ต(องมาวิเคราะห!บทบาทของเราต&อว&า ถ(าเราเปPนครู กลุ&มท่ีเราต(องพัฒนาก็ควรเปPนนักเรียน ถ(าเราเปPนผู(บริหาร กลุ&มท่ีเราควรพัฒนาก็ควรเปPนครูผู(สอน ภูมิทัศน! หรือการจัดการเรียนการสอน สําคัญ...อย&าสับสนบทบาท ณ ปCจจุบันของเรา

เม่ือวิเคราะห!บทบาทเสร็จแล(ว ข้ันตอนต&อไปก็เลือกสร(างนวัตกรรมในแต&ละประเภท ตรงนี้ผมให(น้ําหนักไปท่ีความชอบส&วนบุคคลในแต&ละชนิดของนวัตกรรม แรก ๆ เริ่มจากความชอบส&วนบุคคลก&อน พอเราชํานาญเราค&อยขยับไปทํานวัตกรรมชนิดอ่ืน เพราะต(องอาศัยการเรียนรู(อีกพอสมควร

และอ่ืน ๆ ท่ีควรพิจารณาประกอบก็เช&น ระบบ internet ระบบไฟฟoา เครื่องพิมพ! และความพร(อมของตนเอง เปPนต(น

119

มาถึงคําถามข(อท่ี 2.แล(วเราจะมีวิธีการสร(างนวัตกรรมจากข(อ 1 อย&างไร? เช&นกันจากประสบการณ! ตรงนี้ต(องบอกครูเลยครับว&า ครูต(องไปอ&านหนังสือ เอกสาร ตําราท่ีเก่ียวข(องกับชนิดของนวัตกรรมท่ีครูจะสร(าง เช&น ถ(าครูฟCนธงว&าจะสร(างชุดกิจกรรม ครูก็ต(องไปห(องสมุดแล(วไปหาอ&านหนังสือ เอกสาร หรือตําราท่ีเก่ียวข(องกับ ชุดกิจกรรม

เม่ือครูหาหนังสือเล&มนั้นเจอแล(ว (ควรหาสักสองสามเล&ม) ข้ันตอนต&อไปคือ อ&าน อ&าน แล(วก็อ&าน เพ่ือสรุปให(ได(ว&าตามหลักวิชาแล(ว ชุดกิจกรรมต(องมีองค!ประกอบอะไรบ(าง เช&น มีคํานําไหม มีสารบัญไหม มีคําแนะนําไหม หรือมีอะไรอ่ืน ๆ อีกไหม

เม่ือเราสรุปได(แล(วว&าชุดกิจกรรมต(องมีองค!ประกอบอะไรบ(าง ข้ันตอนต&อไปก็คือ ต(องสรุปให(ได(ว&า ชุดกิจกรรมนั้นต(องมีข้ันตอนการสร(างอย&างไร

ซ่ึงถ(าครูอ&านหนังสือหลายเล&ม ครูก็จะสังเคราะห!องค!ความรู(ได(ครอบคลุมมากกว&าอ&านหนังสือหนึ่งเล&ม สุดท(ายเราก็จะได(องค!ความรู(ท่ีจําเปPนในการสร(างชุดกิจกรรม ท้ังในเรื่องขององค!ประกอบ และ

ข้ันตอนการสร(าง เพ่ือท่ีจะนําไปประยุกต!ใช(สําหรับการสร(างชุดกิจกรรมของตนเอง และท่ีสําคัญอย&าลืมถ&ายเอกสารปกหน(า และปกในของหนังสือท่ีค(นคว(าแต&ละเล&มมาด(วยครับ

ถ&ายมาทําไม เพ่ือเอามาไว(เขียนอ(างอิงในบรรณานุกรมเปPนลําดับต&อไปนั้นเอง ประสบการณ!สอนผมไว(ว&า เม่ือเราอ&านหนังสือเล&มใดเล&มหนึ่งเสร็จแล(ว เวลาผ&านไปเพียงหนึ่งสัปดาห!

ถ(าเราอยากอ&านหนังสือเล&มนั้นอีกครั้ง หนังสือเล&มนั้นจะหายากยิ่งกว&างมเข็มในมหาสมุทร การเขียนบรรณานุกรมก็เช&นกัน แล(วพบกันใหม& วันนี้สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม&


120

หลักเกณฑAและวิธีการพัฒนาข%าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน

ศน.รัชภูมิ สมสมัย

[email protected] www.sornorpoom.wordpress.com

เม่ือวันท่ี 5 กรกฏาคม 2560 สํานักงาน กคศ. ได(ทําหนังสือแจ(งเรื่อง หลักเกณฑ!และวิธีการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน รายละเอียดของหลักเกณฑ!และวิธีการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอนมีดังนี้

ด(วยพระราชบัญญัติระเบียบข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 มาตรา 79 กําหนดให(ผู(บังคับบัญชามีหน(าท่ีพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาผู(อยู&ใต(บังคับบัญชาในอันท่ีจะทําให(การปฏิบัติหน(าท่ีราชการเกิดประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และความก(าวหน(าแก&ราชการ มาตรา 54 กําหนดว&า การใช(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษามีวิทยฐานะใดและการเลื่อนเปPนวิทยฐานะใด ต(องเปPนไปตามมาตรฐานวิทยฐานะ ซ่ึงผ&านการประเมิน และมาตรา 80 กําหนดให(มีการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาก&อนแต&งต้ังให(ดํารงตําแหน&งบางตําแหน&งบางวิทยฐานะ ท้ังนี้ตามหลักเกณฑ!และวิธีการท่ี ก.ค.ศ. กําหนด ดังนั้น เพ่ือให(การพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางาการศึกษาเปPนไปอย&างมีระบบ มีความต&อเนื่อง และมีมาตรฐาน อาศัยอํานาจตามมาตรา 19 (4) มาตรา 79 และมาตรา 80 ก.ค.ศ. จึงกําหนดหลักเกณฑ!และวิธีการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอนดังต&อไปนี้ หลักเกณฑA 1. ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาต(องได(รับการพัฒนาอย&างต&อเนื่องทุกปq โดยให(ประเมินตนเองตามแบบท่ี ก.ค.ศ. กําหนด พร(อมท้ังจัดทําแผนการพัฒนาตนเองเปPนรายปq ตามแบบท่ีส&วนราชการกําหนด และเข(ารับการพัฒนาตามแผนอย&างเปPนระบบและต&อเนื่อง 2. ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาท่ีผ&านการพัฒนาตามหลักเกณฑ!นี้ สามารถนําผล ท่ีผ&านการพัฒนาไปใช(เปPนคุณสมบัติเพ่ือขอมีและเลื่อนวิทยฐานะได(ทุกวิทยฐานะ และให(ถือว&าการพัฒนาตามหลักเกณฑ!นี้เปPนการพัฒนาก&อนแต&งต้ังให(มีและเลื่อนวิทยฐานะ ตามมาตรา 80 แห&งพระราชบัญญัติระเบียบข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 3. หลักสูตรการพัฒนาต(องมีองค!ประกอบด(านความรู( ด(านทักษะ ด(านความเปPนครู และคุณลักษณะ ท่ีคาดหวัง โดยมีเง่ือนไขดังต&อไปนี้

3.1 หลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือตามท่ี ก.ค.ศ. กําหนด 3.2 พัฒนาอย&างต&อเนื่องทุกปq ในแต&ละปq ไม&น(อยกว&า 12 ชั่วโมง แต&ไม&เกิน 20 ชั่วโมง และภายในระยะเวลา 5 ปq ต(องมีชั่วโมงการพัฒนา จํานวน 100 ชั่วโมง หากภายในระยะเวลา 5 ปqจํานวนชั่วโมงการพัฒนาไม&ครบ 100 ชั่วโมง สามารถนําจํานวนชั่วโมงการมีส&วนร&วมในชุมชนการเรียนรู(ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ส&วนท่ีเกิน 50 ชั่วโมงในแต&ละปq มานับรวมเปPนจํานวนชั่วโมงการพัฒนาได(

121

วิธีการ 1. ให(ส&วนราชการและผู(บังคับบัญชามีหน(าท่ีส&งเสริม สนับสนุน และประสานให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาเข(ารับการพัฒนาอย&างเปPนระบบและต&อเนื่อง 2. ให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาประเมินเองตามแบบท่ี ก.ค.ศ. กําหนด และจัดทําแผนการพัฒนาตนเองเปPนรายปq ตามแบบท่ีส&วนราชการกําหนด เสนอผู(อํานวยการสถานศึกษาพร(อมแนบเอกสารหลักฐานท่ีเก่ียวข(อง 3. ให(ผู(อํานวยการสถานศึกษาตรวจสอบและพิจารณาอนุญาตให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาเข(ารับการพัฒนา 4. ให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาเข(ารับการพัฒนา แล(วนําผลสําเร็จของการพัฒนาตามหลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรอง หรือตามท่ี ก.ค.ศ. กําหนด พร(อมเอกสารหลักฐานลงในบันทึกประวัติ การปฏิบัติงาน เสนอต&อผู(อํานวยการสถานศึกษาทุกครั้ง 5. ให(ผู(อํานวยการสถานศึกษาตรวจสอบเอกสารหลักฐานเก่ียวกับหลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือตามท่ี ก.ค.ศ. กําหนด แล(วรับรองผลสําเร็จการพัฒนานั้นในบันทึกประวัติ การปฏิบัติงาน กรณีท่ีมีจํานวนชั่วโมงการพัฒนาไม&ครบ 100 ชั่วโมง ภายในระยะเวลา 5 ปq ให(นําจํานวนชั่วโมงการมีส&วนร&วมในชุมชนการเรียนรู(ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ส&วนท่ีเกิน 50 ชั่วโมงในแต&ละปq มานับรวมเปPนจํานวนชั่วโมงการพัฒนาให(ครบ จํานวน 100 ชั่วโมงได( โดยให(ผู(อํานวยการสถานศึกษาตรวจสอบจากบันทึกประวัติการปฏิบัติงานของข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาและเอกสารหลักฐานท่ีเก่ียวข(อง แล(วรับรองผลไว(เปPนหลักฐาน 6. กรณีท่ีไม&เปPนไปตามหลักเกณฑ!และวิธีการนี้ ให(เสนอ ก.ค.ศ. พิจารณา ขอบข0ายของหลักสูตรการพัฒนา หลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรองต(องมีองค!ประกอบด(านความรู( ด(านทักษะ ด(านความเปPนครูและคุณลักษณะท่ีคาดหวังในแต&ละวิทยฐานะ ดังนี้ องค!ประกอบท่ี 1 ด(านความรู( ประกอบด(วย 1. เนื้อหาวิชาท่ีสอน ความสามารถ ทักษะในรายวิชา กลุ&มสาระการเรียนรู( 2. วิธีสอน ถ&ายทอดความรู(เชิงเนื้อหา กิจกรรม บริบท เปoาหมายการเรียนรู( ความรู(พ้ืนฐาน การปรับพ้ืนฐาน และอุปสรรคการเรียนรู(ของผู(เรียน 3. หลักการสอนและกระบวนการจัดการเรียนรู( 4. หลักสูตร การออกแบบ วางแผนการใช( ประเมิน และแนวทางการเรียนรู(ในแต&ละเนื้อหา 5. พ้ืนฐานการศึกษา หลักการศึกษา ปรัชญาการศึกษา จิตวิทยาสังคม นโยบายการศึกษา จุดมุ&งหมาย และเปoาหมายการจัดการศึกษาต้ังแต&ระดับชาติจนถึงระดับหลักสูตร 6. การจัดการศึกษาแบบรวมและการตอบสนองต&อความหลากหลายของผู(เรียน 7. ทฤษฎีการเรียนรู(และจิตวิทยาการเรียนรู( 8. การใช(เทคโนโลยีและสื่อนวัตกรรมเพ่ือการเรียนรู( 9. การวัดและประเมินผลการเรียนรู(

122

องค!ประกอบท่ี 2 ด(านทักษะ ประกอบด(วย 1. หลักสูตร วิเคราะห! ออกแบบ จัดทํา และประเมินหลักสูตร 2. การจัดการเรียนรู( 2.1 การออกแบบและจัดทําแผนการเรียนรู(ให(เหมาะกับวัย พัฒนาการ และความแตกต&างของผู(เรียน รวมถึงการส&งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค!ด(านต&าง ๆ แก&ผู(เรียนโดย เน(นกระบวนการคิด การลงมือปฏิบัติ และการสร(างวินัยในตนเอง 2.2 การวางแผน จัดการ และประสานงาน เพ่ือบูรณาการการจัดการเรียนรู(แก&ผู(เรียน 2.3 การจัดการเรียนรู( กํากับติดตาม ประเมิน และสะท(อนผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู( 2.4 เนื้อหาสาระในรายวิชาท่ีสอน 3. การจัดบรรยากาศการเรียนรู( จัดบรรยากาศการเรียนรู(ท่ีเสริมสร(างผู(เรียนในด(านการแสดงออกอย&างสร(างสรรค!ปฏิสัมพันธ! ทางสังคมเชิงบวก ใฝ�เรียนรู(สิ่งใหม&อย&างเป�ดกว(าง ลงมือปฏิบัติจริง กระตุ(นด(วยคําถามและปCญหาท(าทาย การเรียนรู( การดูแลช&วยเหลือผู(เรียนการแนะแนวการศึกษา และการสร(างแรงจูงใจให(ผู(เรียนนําการเรียนรู( ด(วยตนเอง 4. การใช(สื่อการเรียนรู( เลือก พัฒนา ประยุกต!สื่อการเรียนรู( เทคโนโลยีสารสนเทศ และทรัพยากรทางการศึกษาต&าง ๆ เพ่ือเสริมสร(างการเรียนรู( คิดค(น ท(าทาย และกระตุ(นความใฝ�รู(แก&ผู(เรียน 5. การวัดและประเมินผลผู(เรียน วัดและประเมินผลการเรียนรู(ของผู(เรียนท้ังแบบเปPนกลุ&มและรายบุคคลโดยใช(เครื่องมือและวิธีการท่ีเหมาะสมและหลากหลาย กํากับ ติดตาม และนําผลการประเมินมาปรับปรุงวิธีการจัดการเรียนรู(และพัฒนาผู(เรียนอย&างต&อเนื่อง 6. การวิจัยเพ่ือพัฒนาการเรียนรู( รวบรวม วิเคราะห! และสังเคราะห!ข(อมูล เพ่ือใช(ในการตัดสินใจและปรับปรุงพัฒนาการจัด การเรียนรู( แก(ปCญหาการเรียนรู(ของผู(เรียน ใช(พัฒนา และสร(างความรู(จากการวิจัยลงสู&การปฏิบัติได( 7. การทํางานร&วมกับผู(อ่ืน เจรจา จูงใจ ร&วมทํางานกับผู(อ่ืนได(อย&างสร(างสรรค!และเปPนประโยชน!ต&อผู(เรียน 8. การเรียนรู(เชิงวิชาชีพ ทบทวนและสะท(อนผลการเรียนรู(ของตนเอง สร(างปฏิสัมพันธ!และร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับเพ่ือนร&วมวิชาชีพ เพ่ือปรับปรุงการจัดการเรียนรู(และการปฏิบัติงานอย&างต&อเนื่อง 9. ภาษาอังกฤษ เรียนรู(เพ่ือเพ่ิมทักษะการใช(ภาษาได(อย&างถูกต(องเหมาะสม องค!ประกอบท่ี 3 ด(านความเปPนครู ประกอบด(วย 1. ยึดม่ัน ผูกพัน ศรัทธาในวิชาชีพ และทุ&มเทเพ่ือการเรียนรู(ของผู(เรียน 2. มีคุณธรรม จริยธรรม และปฏิบัติตนเปPนแบบอย&างท่ีดีแก&ผู(เรียนท้ังกาย วาจา และจิตใจ ดํารงตนให(เปPนท่ีเคารพ ศรัทธา และน&าเชื่อถือท้ังในและนอกสถานศึกษา 3. ปฏิบัติตามจรรยาบรรณวิชาชีพครู

123

4. มีวินัยและการรักษาวินัย 5. เปPนบุคคลแห&งการเรียนรู( ปรับปรุงและพัฒนาตนเองอย&างต&อเนื่องให(มีความรู(ความชํานาญในวิชาชีพเพ่ิมข้ึน 6. ปฏิบัติตนโดยนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช( 7. มีทัศนคติท่ีดีต&อบ(านเมือง คุณลักษณะท่ีคาดหวัง วิทยฐานะครูชํานาญการ ความรู( : เรียนรู(เพ่ือเปลี่ยนแปลงตนเอง ทักษะ : บูรณาการความรู(สู&การปฏิบัติ โดยมุ&งเน(นการพัฒนาผู(เรียนได(เต็มตามศักยภาพ ความเปPนครู : พัฒนาตนเองเพ่ือให(มีความเปPนครูท่ีดี วิทยฐานะครูชํานาญการพิเศษ ความรู( : นําผลการพัฒนาการเปลี่ยนแปลงสู&ผู(เรียน ทักษะ : สร(างนวัตกรรมจากปฏิบัติท่ีส&งผลต&อคุณภาพของผู(เรียน ความเปPนครู : เปPนแบบอย&างการพัฒนาความเปPนครูท่ีดี วิทยฐานะครูเชี่ยวชาญ ความรู( : บริหารจัดการให(เกิดการเปลี่ยนแปลงแก&เพ่ือนร&วมวิชาชีพ ทักษะ : พัฒนานวัตกรรมให(เปPนต(นแบบการเรียนรู(แก&เพ่ือนร&วมวิชาชีพ ความเปPนครู : ส&งเสริมการพัฒนาความเปPนครูท่ีดีแก&เพ่ือนร&วมวิชาชีพ วิทยฐานะครูเชี่ยวชาญพิเศษ ความรู( : เปPนผู(นําการเปลี่ยนแปลงเพ่ือสร(างความก(าวหน(าทางวิชาชีพ ทักษะ : เปPนผู(นําการพัฒนานวัตกรรมท่ีสร(างผลกระทบทางวิชาชีพ ความเปPนครู : เปPนผู(นําการพัฒนาความเปPนครูท่ีดีในวงวิชาชีพ การดําเนินการในช0วงระยะเวลาเปล่ียนผ0าน 1. ผลการพัฒนาตามหลักเกณฑ!และวิธีการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาก&อนแต&งต้ังให(มีและเลื่อนเปPนวิทยฐานะชํานาญการพิเศษ และวิทยฐานะเชี่ยวชาญ ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.7/ว 3 ลงวันท่ี 7 เมษายน 2554 ท่ียังอยู&ภายในเวลา 3 ปq นับแต&วันท่ีสําเร็จหลักสูตรการพัฒนาให(สามารถนํามาใช(เปPนคุณสมบัติในการขอมีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ และการแต&งต้ังให(มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ ตามหลักเกณฑ!และวิธีการให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหน&งครูมีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะได( 1 ครั้ง

124

2. ผู(ดํารงตําแหน&งครูหรือดํารงวิทยฐานะมาแล(ว ไม&น(อยกว&า 5 ปq ท่ีมีผลการพัฒนาตามหลักเกณฑ!และวิธีการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาก&อนแต&งต้ังให(มีและเลื่อนเปPนวิทยฐานะชํานาญการพิเศษ และวิทยฐานะเชี่ยวชาญ ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.7/ว 3 ลงวันท่ี 7 เมษายน 2554 แต&พ(นกําหนดเวลา 3 ปq นับแต&วันท่ีสําเร็จหลักสูตรการพัฒนาแล(ว หรือไม&เคยมีผลการพัฒนาตามหลักเกณฑ!และวิธีการดังกล&าว ให(เข(ารับการพัฒนาตามหลักเกณฑ!และวิธีการนี้ โดยให(เข(ารับการพัฒนาตามหลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรอง จํานวน 20 ชั่วโมง เพ่ือใช(เปPนคุณสมบัติในการขอมีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ และการแต&งต้ังให(มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ ตามหลักเกณฑ!และวิธีการให(ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหน&งครู มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะได( 1 ครั้ง



125

Feed Up / Feed Back / Feed Forward



เม่ือคืนพอผมนั่งทํางานเสร็จ เลยขอเวลานั่งอ&านข&าวสารบ(านเมืองใน facebook สักพักก&อนเข(านอนและหนึ่งใน facebook ท่ีผมมักจะแวะเข(าไปอ&านเสมอนั้นก็คือ facebook ของผู(อํานวยการสํานักทดสอบ ทางการศึกษา ซ่ึงครั้งนี้มีการ update ความเคลื่อนไหวในเรื่องของการประเมินดังนี้

การปฏิรูปการประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่ 1. เปPนการประเมินเพ่ือตรวจสอบคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาท่ีกระทรวงกําหนด สอดคล(องกับ

มาตรฐานการศึกษาชาติ นโยบาย/จุดเน(นของกระทรวงฯ หรือหน&วยงานต(นสังกัด และมาตรฐานความเปPนสากลหรือนานาชาติ

2. มีเปoาหมายการประเมินเพ่ือ 1) ตรวจสอบ และ 2) ติดตามพัฒนา (อย&างน(อย 2 ครั้งในรอบการประเมิน)

3. เปPนการประเมินท่ีไม&มีการรับรองคุณภาพของสถานศึกษา 4. เปPนการประเมินท่ีลดภาระของสถานศึกษา ใช(การประเมินท่ีเปPน Holistic Approach และ

อิงหลักฐานข(อมูลเชิงประจักษ! 5. มีองค!ประกอบของผู(ประเมินท่ีประกอบด(วยตัวแทน 3 ส&วน คือ 1) สมศ. 2) ตัวแทนต(นสังกัด/ศธจ.

และ 3) ผู(บริหารสถานศึกษา 6. ให(ความสําคัญกับมาตรฐานผู(ประเมินท่ีเน(นทักษะ ประสบการณ! และความเชี่ยวชาญ (Subjective

Assessment) 7. ก&อนดําเนินการการประเมิน ให(มีการสื่อสารและสร(างความเข(าใจกับหน&วยงานต(นสังกัดและ

สถานศึกษาท่ีรับการประเมิน 8. ผลกระทบท่ีเกิดข้ึนจากการประเมิน ต(องนําไปสู&การเปลี่ยนแปลงและการพัฒนาคุณภาพของ

สถานศึกษา และสาระสําคัญประเด็นหนึ่งท่ีให(แก&ผู(ร&วมประชุมจากการป�ดประชุมสัมมนาฯ ครั้งนี้ คือ ทักษะสําคัญของผู(ประเมินคุณภาพสถานศึกษาในเรื่อง "การให(ข(อมูลย(อนกลับ (Feedback)" ซ่ึงประกอบด(วย

1. แนวคิดและเทคนิคการให(ข(อมูลย(อนกลับ (Feedback) เชิงสร(างสรรค!เพ่ือการพัฒนาคุณภาพ 2. หลักการสําคัญของ Feedback ประกอบด(วย Feed Up, Feedback และ Feed Forward 3. สาระสําคัญ (Content) ของการให(ข(อมูลย(อนกลับ (Feedback) ได(แก&

3.1 จุดเน(นท่ีต(องการให(ข(อมูลย(อนกลับ เช&น การเน(นท่ีผลงาน ท่ีกระบวนการ ท่ีการกํากับติดตามตนเอง หรือท่ีการประเมินตนเอง

3.2 การเปรียบเทียบ เปPนการให(ข(อมูลย(อนกลับในลักษณะเปรียบเทียบกับเกณฑ! กับ เพ่ือนครู หรือกับผลการปฏิบัติงานท่ีผ&านมา

3.3 การทําหน(าท่ีของให(การข(อมูลย(อนกลับในรูปแบบการบรรยาย หรือการประเมิน ตัดสินผล

126

3.4 ความพึงพอใจในผลลัพธ! ต&อผลท่ีเกิดข้ึนในเชิงบวก หรือเชิงลบ 3.5 ความชัดเจนของการให(ข(อมูลย(อนกลับ จะต(องชัดเจน ตรงประเด็น และสามารถ

ปฏิบัติได( 3.6 ความเฉพาะเจาะจง ต(องสอดคล(องกับสิ่งท่ีต(องการชี้แนะปรับปรุง มีความถูกต(อง

พิเศษ และไม&ธรรมดา 3.7 น้ําเสียงของการให(ข(อมูลย(อนกลับ ต(องมีน้ําเสียงท่ีช&วยเสริมแรงเชิงบวก กระตุ(นให(

เกิดการเรียนรู(และพัฒนา เม่ืออ&านเสร็จแล(ว และได(มานั่งทบทวนเพ่ือทําความเข(าใจอีกรอบ พบประเด็นท่ีเปPนเรื่องแปลกใหม&สําหรับผมนั้นก็คือ Feedback ประกอบด(วย Feed Up, Feedback และ Feed Forward (เพ่ิงเคยได(ยิน) แน&นอนว&าสมัยนี้เม่ือเราสงสัยอะไรก็ตาม เราก็ต(องเข(าไปค(นคว(าเพ่ิมเติมใน google และผมได(พบเอกสารของ อ.โชติมา หนูพริก จากสํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษาท่ีได(เรียบเรียงเนื้อหาในเรื่องท่ี ผมสงสัยพอดี แต&ผมขออนุญาตสรุปเฉพาะประเด็น Feed Up, Feedback และ Feed Forward ดังนี้ครับ การให(ข(อมูลย(อนกลับ (Feedback) นั้นเปPนองค!ประกอบท่ีสําคัญในการส&งเสริมการเรียนรู( และ การประเมินเพ่ือการเรียนรู( (Assessment for Learning) ซ่ึงการให(ข(อมูลย(อนกลับแก&นักเรียนนั้นจะมี 3 ลักษณะ ได(แก& การให(ข(อมูลกระตุ(นการเรียนรู( (Feed Up) การให(ข(อมูลย(อนกลับ (Feedback) และการให(ข(อมูลเพ่ือการเรียนรู(ต&อยอด (Feed Forward) เพ่ือพัฒนาการเรียนรู( จุดมุ&งหมายของการประเมินระหว&างเรียนเพ่ือพัฒนาการเรียนรู(ของนักเรียนอย&างต&อเนื่อง การให(ข(อมูลย(อนกลับเปPนองค!ประกอบสําคัญของการประเมินเพ่ือพัฒนาการเรียนรู( มีประโยชน!ต&อการเรียนการสอนซ่ึงไม&มีกฎเกณฑ!ตายตัวแต&ข้ึนอยู&กับบริบทของการจัดการเรียนรู( การให(ข(อมูลแก&นักเรียนท่ีมีประสิทธิภาพจะต(องตรงประเด็น อธิบายผลท่ีเกิดตามจริง และทันเวลา เพ่ือให(นักเรียนได(แก(ไขได(ทันท&วงที แต&จะไม&ตัดสินว&าถูก ผิด

แต&จะบอกให(นักเรียนเห็นประเด็นตามเกณฑ!แล(วสรุปการปฏิบัติของตนเองว&าเปPนอย&างไร ห&างจากเปoาหมายอย&างไร และจะต(องทําอะไรต&อไปเพ่ือให(บรรลุเปoาหมาย การให(ข(อมูลแก&นักเรียนท่ีมีประสิทธิภาพจะส&งเสริมให(นักเรียนสามารถเรียนรู(ได(ด(วยตนเอง เพราะนักเรียนได(ฝ}กฝนการประเมินตนเอง Nancy Frey and Douglas Fisher (2011) ได(เสนอรูปแบบการประเมินระหว&างเรียนท่ีมีประสิทธิภาพว&า การให(ข(อมูลแก&นักเรียนมีองค!ประกอบ 4 ข้ันตอนดังนี้ 1. การกระตุ(นและสร(างแรงจูงใจในการเรียน (Feed Up) โดยการแจ(งจุดประสงค!การเรียนรู( และ การประเมินท่ีชัดเจนเพ่ือให(นักเรียนได(เห็นคุณค&าในการเรียนรู(และการประเมิน ทําให(ครูม่ันใจได(ว&านักเรียนมีความเข(าใจจุดประสงค!การเรียนรู( ความคิดรวบยอด ภาระงาน และการประเมินผล 2. การตรวจสอบความเข(าใจเพ่ือพัฒนาการเรียนรู( (Checking for understanding) โดยการพูด โดยการตอบคําถาม โดยการนําเสนอ โดยการเขียน เปPนต(น 3. การให(ข(อมูลสารสนเทศเก่ียวกับความสําเร็จและสิ่งจําเปPนท่ีต(องได(รับการพัฒนา หรือปรับปรุงแก(ไขแก&นักเรียน (Feedback) 4. การให(คําแนะนํา ชี้แนะแนวทางบนพ้ืนฐานของข(อมูลเชิงประจักษ! เพ่ือกระตุ(นให(นักเรียนเกิดพัฒนาการเรียนรู(ท่ีสูงข้ึน (Feed forward) การให(ข(อมูลย(อนกลับสามารถดําเนินการได( 4 รูปแบบ ได(แก& 1. การให(ผลสะท(อนกลับเก่ียวกับผลงาน (Task) ว&าผลงานท่ีปฏิบัติดีหรือไม& ถูกต(องหรือไม& เช&น วิธีการแก(ปCญหาโจทย!ปCญหาข(อนี้ถูกต(องแล(ว

127

2. การให(ข(อมูลย(อนกลับเก่ียวกับกระบวนการ (Process) ว&ากระบวนการท่ีใช(ในการปฏิบัติงานมีข(อบกพร&องอย&างไร จะแก(ไขข(อบกพร&องของกระบวนการอย&างไร มีทางเลือกในการปฏิบัติงานด(วยวิธีอ่ืนหรือไม& เช&น การแก(โจทย!ปCญหาข(อนี้ถูกต(องแล(ว แต&เราจะมีวิธีการแก(โจทย!ปCญหาด(วยวิธีการอ่ืนอีกหรือไม& 3. การให(ข(อมูลย(อนกลับเก่ียวกับการกํากับติดตามตนเอง (Self-regulation) ว&านักเรียนต(องตรวจสอบผลงานของตนเองได(อย&างไร เช&น วันนี้นักเรียนลืมนําการบ(านมาส&งครู แล(วนักเรียนจะทําอย&างไรเพ่ือไม&ให(ลืมอีก 4. การให(ข(อมูลย(อนกลับเก่ียวกับการประเมินตนเอง (Self-personal evaluation) ว&าผลงานของตนเองเปPนอย&างไร เม่ือเทียบกับเกณฑ!มีคุณภาพระดับใด เช&น ผลงานของนักเรียนมีคุณภาพระดับใด และถ(าได(ปรับปรุงผลงาน นักเรียนจะปรับปรุงอย&างไร สุดท(าย 7 สิ่งสําคัญเก่ียวกับการให(ข(อมูลย(อนกลับ 1. ควรให(ข(อมูลย(อนกลับท่ีส&งเสริมความสําเร็จของผู(เรียน 2. ถ(านักเรียนรู(สึกปลอดภัยจะเกิดการเรียนรู(และพัฒนาได(มากข้ึน 3. ข(อมูลย(อนกลับจากผู(เรียนจะมีประโยชน!ต&อการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรู( 4. ให(ข(อมูลย(อนกลับอย&างหลากหลาย ครอบคลุมคุณภาพผลงาน กระบวนการทํางาน การกํากับตนเอง และการประเมินตนเอง 5. ข(อมูลย(อนกลับท่ีทําให(เกิดการเปลี่ยนแปลงมักเกิดข้ึนในระหว&างการจัดการเรียนรู( 6. การให(เพ่ือนให(ข(อมูลย(อนกลับซ่ึงกันและกันเปPนสิ่งสําคัญของการเรียนรู( 7. ให(นักเรียนกําหนดเปoาหมายของตนเองอยู&เสมอ แล(วให(ข(อมูลย(อนกลับท่ีเปPนประโยชน!ต&อการบรรลุเปoาหมายของแต&ละคน และถ(าครูเรา feedback โดยการเขียน ควรเขียนแบบนี้ 1. เลี่ยงการเขียนด(วยปากกาสีแดง 2. เขียนด(วยลายมือท่ีอ&านง&าย 3. เขียนด(วยข(อความท่ีเข(าใจง&าย มีนัยทางบวก และ 4. ข้ึนต(นเขียนด(วยข(อความท่ีชมเชย แล(วตามมาด(วยข(อความท่ีต(องการให(ปรับปรุง แก(ไข และ ป�ดท(ายด(วยข(อความเชิงบวกโดยกล&าวถึงสิ่งท่ีจะเปPนผลตามมาจากการปรับปรุงงานนั้น ๆ เพราะแท(จริงแล(ว การวัดผลอยู&รอบ ๆ ตัวเรานั้นเอง แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



128

การประเมินเพ่ือการเรียนรู%


www.sornorpoom.wordpress.com เม่ือวันเสาร!อาทิตย!ท่ีผ&านมา ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมเปPนผู(สังเกตการณ!การอบรมหลักสูตร การประเมินในศตวรรษท่ี 21 ตามโครงการพัฒนาครูรูปแบบครบวงจร ณ คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& เหตุท่ีเปPนผู(สังเกตการณ!เพราะว&าโครงการดังกล&าวนั้นในช&วงแรกจะเป�ดโอกาสให(เฉพาะครูผู(สอนเข(าพัฒนาตนเองก&อน ส&วนตําแหน&งอ่ืน ๆ เช&น ผู(อํานวยการ ศึกษานิเทศก!ขอเปPนระยะต&อไป

แค&เห็นชื่อหลักสูตรผมก็อยากเข(ารับการพัฒนาตนเองแล(วครับ แต&ด(วยเง่ือนไขการเข(ารับการพัฒนา ผมเลยต(องขออนุญาตวิทยากรท้ังสองท&านเพ่ือเข(าร&วมพัฒนาตนเองในตําแหน&งผู(สังเกตการณ!แทนครับ ซ่ึงผมต(องขอกราบขอบพระคุณ อ.ดร.สุนีย! เงินยวง และอ.ดร.น้ําผึ้ง อินทะเนตร อาจารย!ประจําคณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& และเปPนวิทยากรท่ีเป�ดโอกาสให(ผมได(เข(าไปนั่งสังเกตการณ!ในครั้งนี้ด(วยครับ ตลอดระยะเวลา 2 วันท่ีเข(าสังเกตการณ!นั้น ถือว&าเปPนการทบทวน และได(รับความรู(ใหม& ๆ ท่ีเก่ียวกับแนวโน(มการประเมินในศตวรรษท่ี 21 เพราะเม่ือเปoาหมายในการดําเนินชีวิตของคนปCจจุบันและคนในอนาคตต(องเปลี่ยน ระบบการเรียนการสอนก็ต(องเปลี่ยน และระบบการวัดและประเมินผลก็ต(องเปลี่ยนตามไปด(วย เนื่องจากท้ังสามระบบนั้นมีความเก่ียวข(องกันเสมอ เหมือนกับท่ีเราเรียนมา นั้นก็คือ OLE Model และหนึ่งในประเด็นของแนวโน(มของการประเมินในศตวรรษท่ี 21 ก็คือ การประเมินเพ่ือการเรียนรู( (จริง ๆ มีมากมายหลายประเด็น ขอเก็บไว(เขียนในบทความอ่ืน ๆ ต&อไปครับ) รายละเอียดท่ีผมค(นคว(าเพ่ิมเติม และท่ีจับใจความได( มีลักษณะดังต&อไปนี้

การประเมินผลสําหรับการเรียนรู% (Assessment for Learning : AFL) หมายถึง กระบวนท่ีดําเนินการโดยครูและนักเรียน ในการใช(ข(อมูลสารสนเทศทางการประเมินท่ีหลากหลาย ท้ังจากการสังเกต การตรวจชิ้นงาน การนําเสนอ การทดสอบย&อย ฯลฯ ซ่ึงเปPนข(อมูลย(อนกลับเพ่ือการระบุและวินิจฉัยปCญหา การเรียนรู(ของนักเรียนสู&การปรับปรุง พัฒนาการเรียนรู(ของนักเรียน และเพ่ือการปรับปรุง พัฒนาการสอนของครู

สรุป เปPนการประเมินท่ีนําผลการประเมินนั้นไปปรับปรุงการเรียนของนักเรียน และปรับปรุงการสอนของครูให(ดียิ่งข้ึน หรือ Formative Assessment นั้นเอง ท้ังนี้เปPนไปตามหลักท่ีว&าสอนไป ประเมินไป และปรับปรุงไป

การประเมินผลของการเรียนรู% (Assessment of Learning : AOF) หมายถึง กระบวนการประเมินท่ีใช(หลักฐานการเรียนรู(ประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนชองนักเรียน เพ่ือสรุปผลให(เห็นถึงสิ่งท่ีนักเรียนได(เรียนรู(ตามมาตรฐาน ตัวชี้วัดของหลักสูตรการศึกษา หรือเปoาหมายของรายวิชา หรือเพ่ือใช(ในการตัดสินใจเก่ียวกับการเรียนในอนาคต หรือการจัดตําแหน&งให(แก&นักเรียน

สรุป เปPนการประเมินท่ีนําผลการประเมินไปใช(สําหรับการตัดสิน หรือ Summative Assessment นั้นเอง เปPนการประเมินท(ายสุดเพ่ือตรวจสอบ และสรุปผลให(เห็นถึงสิ่งท่ีนักเรียนได(เรียนรู(มาตลอดท้ังปqการศึกษาว&าเปPนไปตามมาตรฐาน ตัวชี้วัดในหลักสูตรมากน(อยเพียงใด

129

การประเมินผลคือการเรียนรู% (Assessment as Learning : AAL) หมายถึงกระบวนการประเมินท่ีครูสร(างโอกาสให(นักเรียนมีส&วนร&วมในการประเมินผลการเรียนรู(ของเขาด(วยตัวเขาเอง ผ&านการส&งเสริมให(นักเรียนมีการสะท(อนความรู(ความสามารถของตนเอง มีการประเมินการเรียนรู(ด(วยตนเอง รู(วิธีใช(การประเมินเพ่ือการเรียนรู(สิ่งใหม& จนนักเรียนกลายเปPนผู(ประเมินตนเองได(อย&างมีประสิทธิภาพ ส&งผลให(นักเรียนได(รับการพัฒนาให(สามารถควบคุมการรู( การคิดของตนเองได(ในท่ีสุด (กํากับรู( / กํากับตนเอง)

สรุป ในข้ันตอนนี้ถือเปPนจุดสูงสุดของการประเมินเพ่ือการเรียนรู( ถ(านักเรียนหรือครูสามารถประเมินตนเองได( รู(ข(อบกพร&องของตนเองได( และได(นําผลการรู(ตนเองไปปรับปรุงหรือพัฒนาตนเองได(ด(วยตัวของตัวเอง ถือว&านักเรียนหรือครูนั้นมีความพร(อมในการดํารงชีวิตในศตวรรษท่ี 21 ในระดับหนึ่งแล(ว เพราะความรู(ในยุคศตวรรษท่ี 21 นั้น มีมากมาย เข(าหาง&าย มีท้ังจริง มีท้ังปลอม และท่ีสําคัญคือ รวดเร็ว ดังนั้นการดําเนินชีวิตในยุคศตวรรษท่ี 21 คงไม&มีอะไรดีไปกว&าคําว&า Learning How to Learn หรือแปลเปPนไทย ๆ ว&า ผมรู(...ว&าผมอยากเรียนรู(อะไร และรู(ว&าสิ่งท่ีเรียนรู(นั้นมีข(อเท็จจริงมากน(อยประการใด

แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ



130

การยกระดับ O net กับวิธีง0าย ๆ



วันท่ี 22 กรกฎาคม และวันท่ี 19 สิงหาคม ท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(เรื่อง การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช(การวัดและประเมินผลในชั้นเรียนเปPนฐานในการขับเคลื่อนให(กับ พ่ีน(องเพ่ือนครู 5 กลุ&มสาระการเรียนรู(ของโรงเรียนสังกัดกลุ&มดอยอ&างขาง สพม.34 ท่ีประกอบไปด(วยโรงเรียนเวียงแหงวิทยาคม โรงเรียนอรุโณทัยวิทยาคม โรงเรียนเชียงดาววิทยาคม โรงเรียนไชยปราการ และโรงเรียนฝางชนูปถัมภ! (เจ(าภาพสถานท่ี) รวมท้ังสองรุ&นมีครูเข(าร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(ประมาณ 180 คน โจทย!ท่ีผมได(รับสําหรับการอบรมครั้งนี้คือ แนวทางการยกระดับผลสัมฤทธิ์ O net ผมก็เลยคิดต&อไปว&า ถ(าผมเอาความรู(เรื่องการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนไปใช(เปPนฐานคิดในการยกระดับผลสัมฤทธิ์ O net ผมควรนําเสนอในเรื่องไหนถึงจะเหมาะสม ไม&สร(างความยุ&งยาก และมีความเปPนไปได(ในทางปฏิบัติ ผมก็เลยจัดเตรียม Power Point ท่ีพยายามชี้ให(ครูมองเห็นว&า ฐานในการทดสอบทุกเรื่อง ทุกระดับต(องมาจาก การวัดและประเมินผลในช้ันเรียนท่ีมีความเท่ียงตรง โดยเนื้อหาท่ีผมเตรียมไปบรรยายนั้นเปPนเรื่องท่ีครูเราคุ(นเคยเปPนอย&างดี เช&น ข&าวสารการสอบระดับชาติ โครงสร(างแบบทดสอบของการสอบระดับชาติ พฤติกรรมการเรียนรู(ตามทฤษฎีของบลูม (KAP) ข้ันตอนการสร(างข(อสอบท่ีดี การวิเคราะห!คุณภาพข(อสอบด(วยการคํานวณมือ การคํานวณคะแนนมาตรฐาน Z score T score ด(วยการคํานวณมือ เปPนต(น เม่ือบรรยายเสร็จ ช&วงนั่งรถตู(กลับเชียงใหม& ผมก็เลยเรียบเรียงความคิดถึงแนวทางการยกระดับผลสัมฤทธิ์ O net โดยใช(การวัดและประเมินผลในชั้นเรียนเปPนฐาน และต้ังบนเง่ือนไขท่ีว&า ต(องไม&สร(างความยุ&งยากให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครู สิ่งท่ีผมคิดและเรียบเรียงได( และคิดว&าจะเปPนจุดเริ่มต(นในการยกระดับผลสัมฤทธิ์ O net มีดังนี้ 1.การวิเคราะห! Test Blueprint สําหรับการสอบ O net ปqการศึกษา 2560 ซ่ึงตอนนี้ สทศ. ได(ทําการเผยแพร& Test Blueprint เปPนท่ีเรียบร(อยแล(ว หน(าท่ีของครูเราคือ ศึกษาว&าปqการศึกษา 2560 นั้น การสอบ o net จะมีสอบวิชาไหนบ(าง จะมีมาตรฐาน ตัวชี้วัดใดบ(างท่ีนําไปออกสอบ เพ่ือครูเราจะได( วางแผนการสอนได(ถูกต(อง ผมขอออกตัวก&อนครับว&า ไม&ใช&ให(ครูสอนเฉพาะมาตรฐาน และตัวชี้วัดท่ีออกสอบเท&านั้น เพียงแต&ว&าด(วยภาระงานท่ีครูเราต(องรับผิดชอบ เราจึงต(องทําการบริหารเวลาให(ดีท่ีสุด มีการจัดลําดับความสําคัญของงาน และสิ่งท่ีสอน มาตรฐานและตัวชี้วัดก็เช&นกัน ควรมีการลําดับความสําคัญ ตรงไหน ควรเน(น ให(เน(น ตรงไหนสามารถบูรณาการได( ให(บูรณาการ เพราะทุกท&านมี 24 ชั่วโมงเท&ากันครับ 2.เม่ือครูสร(างความเข(าใจกับ Test Blueprint แล(ว ครูจะเห็นอีกส&วนท่ีสําคัญไม&แพ(กัน นั้นก็คือ รูปแบบข(อสอบท่ีใช(สอบ รูปแบบข(อสอบท่ีใช(สอบก็เช&น แบบคําตอบถูกมีข(อเดียว แบบคําตอบถูกมีหลายข(อ แบบข(อสอบเชิงซ(อน แบบกลุ&มคําตอบสัมพันธ! และแบบเติมคําตอบท่ีถูกต(อง เปPนต(น ครูจะเห็นได(ว&ารูปแบบข(อสอบท่ีใช(สอบนั้นมีหลากหลายมาก และจะเปPนการดีไหมถ(าครูเราฝ}กแต&งข(อสอบท่ีมีลักษณะรูปแบบท่ีนอกเหนือจากแบบปรนัยสี่ตัวเลือก และมีคําตอบท่ีถูกเพียงข(อเดียว อย&างน(อยเพ่ือสร(างความคุ(นเคยของรูปแบบข(อสอบให(กับนักเรียน และฝ}กประสบการณ!ในการแต&งข(อสอบของครูผู(สอน

131

3.การจัดกลุ&มข(อสอบ O net และ Pre Onet ย(อนหลัง โดยจําแนกตามกลุ&มสาระการเรียนรู( จําแนกตามปqการศึกษา และจําแนกตามมาตรฐานและตัวชี้วัด หากครูจัดกลุ&มข(อสอบเสร็จ ผมเชื่อว&าครูจะเห็นแนวโน(ม และรูปแบบของตัวข(อสอบ เช&น มาตรฐาน ว 5.1 ปqการศึกษา 2557 ออกข(อสอบแบบใด ปqการศึกษา 2558 ออกข(อสอบแบบใด ปqการศึกษา 2559 ออกข(อสอบแบบใด และปqการศึกษา 2560 ควรมีลักษณะข(อสอบแบบใด และเม่ือโรงเรียนได(จัดกลุ&มข(อสอบ O net และ Pre Onet จําแนกตามมาตรฐานและตัวชี้วัดแล(ว เม่ือครูผู(สอนสอนถึงมาตรฐานหรือตัวชี้วัดใดแล(วก็สามารถนําข(อสอบนั้นไปสอนแทรกในกิจกรรมการเรียน การสอนตามปกติ 4.เม่ือเรารู(ลักษณะของการออกข(อสอบในแต&ละปqการศึกษา และเราก็ได(ลองแต&งข(อสอบท่ีมีรูปแบบแตกต&างกัน และเราก็ได(นําข(อสอบท่ีเราแต&งไปใช(สอบเสริมในชั้นเรียนแล(ว เราลองเอากระดาษคําตอบท่ีนักเรียนตอบมานั้นไปวิเคราะห!หาคุณภาพท้ังค&าความยากง&าย ค&าอํานาจจําแนก เราก็จะพบว&าข(อสอบท่ีเราแต&งมานั้นมีความยากง&าย อํานาจจําแนกท่ีเหมาะสมหรือไม&อย&างไร ถ(าข(อไหนเหมาะสมก็เก็บไว(และเผยแพร&โรงเรียนอ่ืนในกลุ&ม ถ(าข(อไหนไม&เหมาะสมก็ดําเนินการปรับแก( ดีกว&าท่ีเราสอบเสร็จ ตัดคะแนน ตัดเกรด แต&ไม&รู(ว&าข(อสอบท่ีเราใช(สอบนั้นดีจริงหรือไม& อย&างไร 5.แรก ๆ ครูเราอาจจะแต&ง และวิเคราะห!คุณภาพของสอบท่ีเน(นการจําเปPนส&วนใหญ& แต&เม่ือเรามีประสบการณ!ท้ัง 4 ข(อข(างต(นมากข้ึนแล(ว เราลองแต&งข(อสอบท่ีเน(นพฤติกรรมข้ันสูงดูบ(าง เช&น จากรู(จําก็ขยับไปเข(าใจ วิเคราะห! สังเคราะห! ประเมินค&า หรือสร(างสรรค! ไม&ต(องเอามาก ได(ข(อสองข(อในแต&ละปqการศึกษา ก็ถือว&าประสบความสําเร็จแล(วครับ เพราะเราควรทําในลักษณะกลุ&มโรงเรียน แบ&งกันสร(าง แบ&งกันวิเคราะห! ปqการศึกษาหนึ่ง ๆ ก็น&าจะได(หลายข(อแล(วครับ 6.ใช( social media ให(เกิดประโยชน! ครูจะสังเกตได(ว&าช&วงท่ีผมบรรยายนั้น ผมจะเน(นให(ครูพัฒนาข(อสอบ หรือพัฒนาเครื่องมือในลักษณะของกลุ&มโรงเรียน เช&น โรงเรียนเวียงแหงวิทยาคม รับผิดชอบในข(อสอบวิชาคณิตศาสตร!ชั้น ม.1 โรงเรียนอรุโณทัยวิทยาคม ชั้น ม.2 โรงเรียนเชียงดาววิทยาคม ชั้น ม.3 เม่ือทําการแต&งข(อสอบ และหาคุณภาพข(อสอบจากการสอบ mid term / final ปกติเสร็จแล(ว ครูได(ผลเปPนอย&างไรก็ให(แชร!กันใน line หรือ facebook เพ่ือท่ีครูโรงเรียนอ่ืน ๆ สามารถนําไปใช(ได( แต&ต(องต้ังอยู& บนฐานคิดท่ีว&า นักเรียนในกลุ&มมีความสามารถท่ีใกล(เคียงกัน 7.ในระหว&างท่ีมีการเรียนการสอนนั้น เม่ือถึงข้ันตอน AOL (Assessment Of Learning) หากวิชานั้น ต(องให(นักเรียนทําแบบทดสอบท่ีเปPนปรนัยแล(ว อยากให(ลองเปลี่ยนครับ จากการกากบาทเปPนฝนด(วยดินสอ 2B เนื่องจากการสอบระดับชาตินั้นจะใช(การฝนด(วยดินสอ 2B ท้ังนี้เพ่ือสร(างความคุ(นเคยให(กับนักเรียน และเม่ือนักเรียนมีความคุ(นเคยดีแล(วก็อยากให(ลองเปลี่ยนจากปรนัยเปPนอัตนัย ท้ังนี้เพ่ือให(นักเรียนได(ฝ}กเขียน ฝ}กคิด และฝ}กแสดงความคิดเห็น 8.พยายามใช(สารสนเทศท่ีได(จากการประกาศผลสอบ Onet ย(อนหลังไปสักสามสี่ปqให(คุ(มค&า นอกเหนือจากการดูแค&คะแนนเฉลี่ยระดับโรงเรียนว&าได(เท&าไหร& แล(วไปเปรียบเทียบกับเขต จังหวัด และประเทศว&าโรงเรียนของตนเองนั้น สูงกว&า หรือตํ่ากว&า

สารสนเทศท่ีผมมองว&ามีประโยชน!อย&างยิ่ง ได(แก& มาตรฐานการเรียนรู( และสาระการเรียนรู(ท่ีควรเร&งพัฒนาซ่ึงจะปรากฏอยู&ท(ายตารางของคะแนนสถิติพ้ืนฐานระดับโรงเรียน ลองพิจารณาย(อนหลังไปสักสามสี่ปq โรงเรียนจะเห็นภาพรวมว&า มีมาตรฐานการเรียนรู( และสาระการเรียนรู(ใดบ(างท่ีควรเร&งพัฒนาแบบซํ้า ๆ ในทุกปqการศึกษา และสารสนเทศอีกประการคือ ร(อยละของนักเรียนท่ีตอบข(อสอบแล(วถูกจําแนกเปPนรายข(อ กล&าวคือ ถ(าข(อสอบข(อไหนมีนักเรียนตอบถูกน(อย ครูผู(สอนก็ไปพิจารณาว&าคําถามและคําตอบของข(อสอบข(อ

132

นั้นเปPนมาตรฐาน หรือสาระการเรียนรู(ใด และมีเนื้อหาวิชาแบบใด เพราะอะไรนักเรียนส&วนใหญ&ถึงทําไม&ได( คล(าย ๆ กับหลักการของ ข(อสอบวินิจฉัย นั้นเอง

9.การสอบ Pre Onet เม่ือดําเนินการสอบและตรวจให(คะแนนเสร็จแล(ว ครูผู(สอนควรร&วมมือกันวิเคราะห!ผลการสอบ โดยทําในลักษณะข(อ 8 เพ่ือวางแผนพัฒนานักเรียนเปPนรายบุคคลด(วยแผนระยะสั้น (ท่ีต(องระบุว&าด(วยแผนระยะสั้น เพราะโดยปกติการสอบ Pre Onet จะสอบล&วงหน(า ONET ประมาณ 1-2 เดือน)

สุดท(ายต(องร&วมมือร&วมใจ และดําเนินการท้ัง 9 ข้ันตอนข(างต(นท้ังระบบ ต้ังแต& ม.1 ถึง ม.6 ผู(บริหาร และครูผู(สอนทุกคนต(องร&วมด(วยช&วยกัน ไม&ควรปล&อยเปPนหน(าท่ีเฉพาะของครู ม.3 และครู ม.6 เท&านั้น แต&ควรทําเปPนระบบ ท้ังในระดับโรงเรียน และระดับกลุ&มโรงเรียน มีอะไรท่ีมีประโยชน!ก็แชร!กันผ&านระบบ social media

และอย&างท่ีผมเกริ่นนําในเบ้ืองต(น แม(ว&าระบบการวัดและประเมินผลจะเปลี่ยนแปลงไปอย&างไรก็ตาม แต&ผมก็เชื่อเสมอว&า จุดแตกหักของการพัฒนาคุณภาพการศึกษาต(องเกิดในระดับชั้นเรียน ส&วนหนึ่งนั้นก็คือ การวัดและประเมินผลในช้ันเรียนท่ีมีความเท่ียงตรง พยายามใช(การประเมินเปPนกลไกการเรียนรู(หรือ Assessment As Learning ควบคู&ไปกับการเรียนการสอนปกติ เพราะแท(จริงแล(วการวัดผลอยู&รอบ ๆ ตัวเรา

แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ



133

กิจกรรมการยกระดับคุณภาพผู%เรียนในการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ



วันท่ี 27 สิงหาคมท่ีผ&านมานั้น กลุ&มนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษา สพป.เชียงใหม& เขต 1 ได(จัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง การวัดและประเมินผลระดับชั้นเรียน โดยมีครูผู(เข(ารับการอบรมจากโรงเรียนรัฐบาล โรงเรียนเอกชน และโรงเรียนสํานักพระพุทธศาสนาจากเขต 1 และเขต 5 ประมาณ 180 คน ณ โรงแรมเชียงใหม&ภูคํา โดยมีผู(ประสานงานโครงการ ได(แก& นายสราวุฒิ ชัยยอง ศึกษานิเทศก!

เม่ือรับทราบข&าวสารการอบรมจาก ศน.สราวุฒิแล(ว ผมเลยขออนุญาต ศน.สราวุฒิเข(าร&วมพัฒนาตนเองด(วยคน เหตุเนื่องจากต(องการทบทวนความรู(ด(านการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนจากวิทยากรท่ีผมเคารพนับถือ ได(แก& ดร.ชนาธิป ทุ(ยแป รองผู(อํานวยการสํานักทดสอบทางการศึกษา (ไม&มา ไม&ได()

ตลอดระยะเวลาหกชั่วโมงในการนั่งฟCงการบรรยายจาก ดร.ชนาธิป ทําให(ผมได(รับรู(ข&าวสารในเรื่องการวัดและประเมินผลในระดับชาติ และในขณะเดียวกันก็ได(ทบทวนความรู(ของตนเองในเรื่องของการวัดและประเมินผล ขอขอบคุณ ดร.ชนาธิป ทุ(ยแป และ ศน.สราวุฒิ ชัยยอง ท่ีให(โอกาสดี ๆ แบบนี้กับผมอีกครั้ง

สาระจากการบรรยายผมขออนุญาตสรุปตามท่ีผมเข(าใจ รายละเอียดมีดังนี้ กิจกรรมการยกระดับคุณภาพผู(เรียนในการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ NT/ONET มีกิจกรรม

ท่ีโรงเรียนควรนําไปปรับใช(ดังนี้ 1.การวิเคราะห!ผลการประเมินระดับชาติและจัดทําฐานข(อมูล รายละเอียดท่ีโรงเรียนควรทําโดย

สรุปได(ดังนี้ เม่ือประกาศผลการสอบ ONET เสร็จแล(ว โรงเรียนควรจะสนใจสารสนเทศเพ่ิมเติม นอกเหนือจาก

คะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานในแต&ละวิชา ได(แก& 1.มาตรฐานการเรียนรู( และสาระการเรียนรู(ท่ีควรเร&งพัฒนา และ 2.ร(อยละของนักเรียนท่ีทําข(อสอบข(อนั้น ๆ ถูกจําแนกเปPนรายวิชา ซ่ึง สทศ. จะบอกสารสนเทศท้ังสองส&วนอย&างชัดเจน

สารสนเทศท้ังสองส&วนนี้จะทําให(โรงเรียนรู(ว&า นักเรียนส&วนใหญ&ของเรานั้นมีจุดท่ีควรปรับปรุงในมาตรฐานการเรียนรู(ใด สาระการเรียนรู(ใด และข(อสอบลักษณะใดท่ีนักเรียนมักทําไม&ได( สอดคล(องกับหลักการวัดและประเมินผลในเรื่อง วัดผลเพ่ือการพัฒนา เม่ือโรงเรียนรู(จุดท่ีควรปรับปรุงแล(ว โรงเรียนก็นําข(อมูล ตรงนั้นไปเปPนฐานในการกําหนดแนวทางการพัฒนาระดับโรงเรียนโดยใช(เทคนิค SWOT ต&อไป

2.การสื่อสารสร(างความเข(าใจกับครูและผู(บริหารเก่ียวกับการสอบ NT/ONET รายละเอียดท่ีโรงเรียนควรทําโดยสรุปได(ดังนี้

โรงเรียนควรนําโครงสร(างข(อสอบ หรือ Test Blueprint ของการสอบ NT/ONET มาวางแผน การจัดการเรียนการสอน เพราะ Test Blueprint จะบอกว&าปqการศึกษา 2560 นั้น ข(อสอบท่ีจะออกสอบสําหรับการสอบ NT/ONET มีมาตรฐานการเรียนรู(ใดบ(าง มีตัวชี้วัดใดบ(าง มีสาระ/เนื้อหาท่ีออกข(อสอบอะไรบ(าง ลักษณะของข(อสอบจะออกมาในลักษณะใด และมีน้ําหนักคะแนนท่ีจะใช(ออกสอบก่ีคะแนน

ประโยชน!ของ Test Blueprint คือ ทําให(นักเรียนและครูรู(ว&าเราควรเตรียมตัวสําหรับการทบทวนเนื้อหาจากการเรียนได(อย&างไรถึงจะคุ(มค&าท่ีสุด เนื้อหาไหนควรเน(น เนื้อหาไหนควรบูรณาการ ไม&ใช&เรียนเพ่ือสอบ แต&เพราะทุกคนมี 24 ชั่วโมงเท&ากัน การบริหารเวลาในการจัดการเรียนการสอนจึงสําคัญ

134

3.การพัฒนาบุคลากรในระดับสถานศึกษาในเรื่องของ การจัดการเรียนการสอนและวัดและประเมินผลในชั้นเรียนท่ีสอดรับกับการประเมินระดับชาติ รายละเอียดท่ีโรงเรียนควรทําโดยสรุปได(ดังนี้

ข้ันตอนนี้ผมมองว&า คือหัวใจของการปฏิรูปการศึกษา โดยปกติท่ีเรารับรู(กันมาคือ การเรียนการสอนต(องประกอบด(วย 3 ข้ันตอนท่ีสัมพันธ!กัน (แยกขาดจากกันไม&ได() คือ

- Objective หรือเปoาหมายการเรียนรู( นั้นก็คือ มาตรฐานและตัวชี้วัดท่ีปรากฏในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ครูผู(สอนต(องวิเคราะห!ให(ได(ว&า มาตรฐานและตัวชี้วัดท่ีเราต(องการให(นักเรียนเกิดนั้นเปPนพฤติกรรมด(าน Cognitive Domain หรือ Psychomotor Domain หรือ Affective Domain เพราะท้ังสามโดเมนนั้นจะเปPนตัวกําหนดข้ันตอนต&อไป

- Learning หรือการจัดการเรียนรู( นั้นก็คือ การวางแผนการสอน ครูจะออกแบบการสอน หรือ มีวิธีการสอนอย&างไร เพ่ือให(นักเรียนสามารถเดินทางไปถึง Objective ท่ีกําหนดไว(ได( ตรงนี้ต(องวิเคราะห!โดเมนท้ังสามโดเมนให(ออก

เพราะถ(าเปPน Cognitive Domain การจัดการเรียนการสอนควรเน(นการบรรยาย การค(นคว(า หาความรู(เพ่ิมเติม หรือการทําใบงาน ใบกิจกรรม แต&ถ(าเปPน Psychomotor Domain การจัดการเรียน การสอนควรเน(นในเรื่องของการให(นักเรียนได(ฝ}กภาคปฏิบัติซ่ึงอาจเปPนสถานการณ!จริง หรือสถานการณ!จําลองก็ได( หรือถ(าเปPน Affective Domain การจัดการเรียนการสอนควรเน(นกิจกรรมท่ีเน(นประสบการณ!จริง เช&น ไปวัด ไปเก็บขยะรอบ ๆ โรงเรียน และท้ังสามโดเมนนั้นควรเปPนการสอนแบบ Active Learning

- Evaluation หรือการวัดและประเมินผล ก็ต(องมีความสอดคล(องกับข้ันตอนการจัดการเรียนรู( สรุปง&าย ๆ คือ สอนอย&างไร สอบอย&างนั้น และต(องใช(เครื่องมือให(สอดคล(องกับสิ่งท่ีสอน ข(อสอบควรมีท้ังปรนัย อัตนัย และควรใช(สถานการณ!ในชีวิตประจําวันท่ีนักเรียนคุ(นเคยมาต้ังเปPนสถานการณ! และโจทย!คําถาม เพ่ือให(นักเรียนได(ฝ}กคิด ฝ}กบรรยาย ฝ}กใช(ความคิดเชิงเหตุผล

ครูต(องรู(ว&าช&วงไหนควรเปPนการประเมินเพ่ือพัฒนา ช&วงไหนควรเปPนการประเมินเพ่ือตัดสิน และ ท่ีสําคัญอย&าลืม Bloom Taxonomy มาเปPนฐานคิดในการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน

4.การวางระบบการสนับสนุน ส&งเสริมความเข(มแข็งในการยกระดับคุณภาพผู(เรียน รายละเอียดท่ีโรงเรียนควรทําโดยสรุปได(ดังนี้

ข้ันตอนนี้จะเก่ียวเนื่องมาจากข้ันตอน Evaluation หรือการวัดและประเมินผล นั้นก็คือ การสอบ Pre ONET การสอบโดยใช(ข(อสอบมาตรฐานกลาง และการบริการข(อสอบท่ีตรงตามมาตรฐานและตัวชี้วัด และสอดคล(องกับ Bloom Taxonomy โดยโรงเรียนสามารถเข(าไปใช(บริการได(ฟรีท่ี www.dlit.ac.th

ฐานคิดของข้ันตอนนี้น&าจะมาจาก การประเมินเพ่ือพัฒนา โดยมีเครื่องมือท่ีมีคุณภาพให(บริการกับโรงเรียน ท้ังนี้เพ่ือเปPนการลดภาระในการสร(างข(อสอบ เพ่ือให(ครูนําข(อสอบท่ีมีคุณภาพไปใช(ทดสอบนักเรียน และนําผลการทดสอบนั้นไปพัฒนานักเรียนต&อไป (การประเมินเพ่ือพัฒนา)

5.การกํากับและติดตามการดําเนินงานยกระดับ ระดับเขตพ้ืนท่ีการศึกษาและสถานศึกษา รายละเอียดท่ีโรงเรียนควรทําโดยสรุปได(ดังนี้

ผู(บริหารนิเทศ กํากับ ติดตามการออกแบบการเรียนรู( การจัดการเรียนรู( และการวัดและประเมินผลของครูผู(สอนให(มีความสอดคล(องโดยมีมาตรฐานและตัวชี้วัดของหลักสูตรเปPนตัวเชื่อมโยง ในขณะเดียวกันครูผู(สอนควรให(ความสําคัญกับการประเมินเพ่ือพัฒนานักเรียนเปPนรายบุคคล (Formative Assessment)


5 กันยายน 2560

135

วิจัยในช้ันเรียน : รูปแบบหรือเหตุผล



วันท่ี 3 กันยายนท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมเปPนส&วนหนึ่งของคณะวิทยากรจาก คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& สําหรับการอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง การวิจัยในชั้นเรียนสําหรับครูผู(สอนระดับชั้นปฐมวัยของโรงเรียนเอกชนในจังหวัดเชียงใหม& จํานวน 150 คน ณ โรงเรียนโกวิทธํารงเชียงใหม& อ.เมือง จ.เชียงใหม& ขอบพระคุณคณะวิทยากร และสมาคมปฐมวัย โรงเรียนเอกชนท่ีให(โอกาสผม ในครั้งนี้ครับ

ครั้งนี้เปPนการอบรมครั้งท่ีสองครับ ครั้งแรกจัดเม่ือต(นเดือนมิถุนายนเปPนการให(ความรู(ในเบ้ืองต(น เพ่ือให(ครูผู(สอนระดับปฐมวัยได(คิดสิ่งท่ีต(องการพัฒนานักเรียน หรือภาษาวิจัยจะเรียกว&า การกําหนดหัวข(อ การวิจัยในชั้นเรียน เม่ือได(หัวข(อแล(วครูผู(สอนระดับปฐมวัยจะมีเวลากลับไปทําท่ีโรงเรียนในระยะเวลา 3 เดือน

สําหรับเนื้อหาการอบรมครั้งสองนั้น จะเปPนลักษณะของการวิพากษ!งานวิจัยในชั้นเรียนท่ีครูผู(สอนระดับปฐมวัยได(กลับไปทํา ซ่ึงมีท้ังแบบทําเสร็จแล(ว แบบเกือบเสร็จ และแบบกําลังจะทําให(เสร็จในอนาคต

ตลอดท้ังวันมีตัวแทนครูผู(สอนระดับปฐมวัยประมาณ 8 ท&าน ได(ข้ึนนําเสนอถึงผลงานวิจัยในชั้นเรียนของตนเอง และคณะวิทยากรก็ได(ทําการเติมเต็ม ท้ังนี้เพ่ือให(งานสมบูรณ! และในขณะเดียวกันก็เปPนตัวอย&างให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูผู(สอนระดับปฐมวัยท&านอ่ืน ๆ ท่ีไม&ได(ข้ึนนําเสนอ

โดยส&วนตัวผมชอบท่ีครูผู(สอนระดับปฐมวัยข้ึนนําเสนอ และคณะวิทยากรได(ทําการเติมเต็ม เพราะ ทําให(ผมได(เป�ดมุมมองลักษณะของการวิจัยระดับชั้นปฐมวัย และในขณะเดียวกันก็ได(เห็นถึงวิธีการเติมเต็ม จากคณะวิทยากรท่ีกระตุ(นให(ครูผู(สอนระดับปฐมวัยได(คิดเพ่ือกลับไปต&อยอดงานให(มีคุณภาพ (ติเพ่ือก&อ)

ประเด็นของบทความอยู&ท่ี สภาพการทําวิจัยในชั้นเรียนในแวดวงการศึกษาท่ีผมพบเห็น รายละเอียดมีดังนี้

เปPนท่ีเราทราบดีกันว&า การวิจัยนั้นหมายถึง การค(นคว(าหาความจริงอย&างเปPนระบบและเชื่อถือได( นั้นก็คือทุกสิ่งทุกอย&างต(องมีเหตุผลซ่ึงกันและกัน ส&วนการวิจัยในชั้นเรียนความหมายก็น&าจะใกล(เคียงกับคําว&าการวิจัย เพียงแต&ลดระดับมาทําในระดับชั้นเรียน มีครูเปPนผู(ทําวิจัย และทําเพ่ือเน(นการพัฒนาหรือแก(ปCญหา ท่ีเกิดข้ึนภายในชั้นเรียน ท้ังด(านความรู( ทักษะ หรือเจตคติ

แล(วรูปแบบการเขียนรายงานการวิจัยในชั้นเรียนจําเปPนต(องมี 5 บทเหมือนรายงานการวิจัยทางการศึกษาหรือไม&?

ในส&วนตัวผม ผมตอบได(เลยว&า รายงานการวิจัยในชั้นเรียนนั้นไม&จําเปPนต(องมี 5 บทครับ เพราะการวิจัยในชั้นเรียนนั้นจะทําในระดับชั้นเรียน มีครูเปPนผู(ทําวิจัย และทําเพ่ือเน(นการพัฒนาหรือ

แก(ปCญหาท่ีเกิดข้ึนภายในชั้นเรียน ท้ังด(านความรู( ทักษะ หรือเจตคติ โดยมีกระบวนการวิจัยเปPนส&วนหนึ่งของกระบวนการเรียนการสอน แยกขาดออกจากกันไม&ได( (สอนไป ทําวิจัยไป)

ดังนั้นเม่ือครูท&านใดท&านหนึ่งทําวิจัยในชั้นเรียนเสร็จแล(ว เม่ือจะเขียนรายงานการวิจัยในชั้นเรียน เพ่ือเก็บไว(เปPนหลักฐาน ครูก็ควรเขียนในลักษณะท่ีเรียบง&าย ถ&ายทอดจากสิ่งท่ีครูทําจริง

ซ่ึงลําดับข้ันตอนของการเขียนนั้นครูเราอาจจะประยุกต!ใช(จากลําดับข้ันตอนของรายงานการวิจัยทางการศึกษาแบบ 5 บทก็ได( เพ่ือปoองกันการหลงประเด็น

136

เริ่มต้ังแต&บทท่ี 1 ประกอบด(วย การเขียนความเปPนมา (ทําไมถึงจะทําวิจัยเรื่องนี้) การกําหนดวัตถุประสงค! (ทําวิจัยเรื่องนี้เพ่ืออะไร) การกําหนดขอบเขตการทําวิจัย (ใคร อะไร ทําไม) การกําหนดนิยามศัพท!เฉพาะ (สิ่งท่ีจะทําแต&ละอันนั้นมันมีหน(าตาอย&างไร) และประโยชน!ท่ีได(รับจากการวิจัยในครั้งนี้

บทท่ี 2 ก็ควรเขียนง&าย ๆ ว&าเราได(ไปค(นคว(าหาความรู(อะไรเพ่ิมเติมในเรื่องท่ีกําลังจะทําวิจัยบ(าง ถ(าเปPนผม ผมมองว&าถ(าเปPนครูท่ีเริ่มทําวิจัย บทท่ี 2 อาจจะเขียนแค&หัวข(อกว(าง ๆ ว&ามีหัวข(ออะไรบ(าง ไม&ต(องลงรายละเอียด แต&ถ(าทําไปจนเริ่มคุ(นชินแล(วก็ควรมีรายละเอียดของเนื้อหาในแต&ละหัวข(อด(วย และท่ีสําคัญต(องมีการอ(างอิงแหล&งท่ีมา

บทท่ี 3 ก็เขียนอธิบายไปว&าครูมีข้ันตอนการทําวิจัยในชั้นเรียนอย&างไรบ(าง เช&น ทํากับใคร (ประชากร) ใช(อะไรบ(างไปพัฒนาหรือแก(ปCญหาในชั้นเรียน (เครื่องมือท่ีใช() มีวิธีการสร(างเครื่องมือแต&ละชนิดอย&างไร มีห(วงเวลาหรือวิธีในการดําเนินการวิจัยอย&างไร (การเก็บรวบรวมข(อมูล) และสถิติท่ีใช( ผมขอแนะนําเลยว&าใช(แค&ความถ่ี ร(อยละ ก็ถือว&ามีความสมบูรณ!แล(ว

บทท่ี 4 ก็เขียนอธิบายไปว&า ก&อนใช( มีนักเรียนท่ีต(องพัฒนาท้ังหมดก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร& หลังใช( เหลือนักเรียนท่ีต(องพัฒนาอีกก่ีคน คิดเปPนร(อยละเท&าไหร&

มีการเปรียบเทียบจํานวนนักเรียนก&อนใช( หลังใช( ว&านักเรียนท่ียังต(องพัฒนานั้นมันมีเพ่ิมข้ึนหรือลดลงอย&างไร ก็อธิบายพร(อมให(เหตุผลประกอบ (เพ่ิมหรือลด) ก็จะกลายเปPนบทท่ี 5

ส&วนปก คํานํา สารบัญ บรรณานุกรม และภาคผนวกก็ดูความเหมาะสม ว&าควรใส&เนื้อหาอย&างไรเพ่ือให(มีความเหมาะสม และมีความสมเหตุสมผล

ผมมองว&า การวิจัยในชั้นเรียนนั้น ควรคํานึงถึงความสมเหตุสมผลในการทํา มากกว0า คํานึงถึงรูปแบบการเขียนรายงาน เพราะชื่อก็บอกแล(วว&า การวิจัยในชั้นเรียน ครูทําง&าย ๆ เพ่ือแก(ปCญหาในชั้นเรียน ดังนั้น เวลาเขียนก็ควรเขียนแบบง&าย ๆ เปPนลําดับข้ันตอน ว&าครูเขามีวิธีการแก(ไขหรือพัฒนาอย&างไร (อธิบายเปPนข้ันตอน) ถึงสามารถแก(ปCญหาหรือพัฒนานักเรียนได(จนประสบผลสําเร็จ

สรุป รายงานการวิจัยในชั้นเรียนผมให(คุณค&าของ เหตุผลของการทํา มากกว&า รูปแบบของการเขียน แต&ถ(าเปPนรายงานการวิจัยในชั้นเรียน หรือรายงานการวิจัยทางการศึกษาท่ีเปPนทางการสําหรับ

การนําเสนอ หรือนําไปใช(ด(วยวัตถุประสงค!อย&างอ่ืนท่ีเปPนทางการ อาจต(องเขียนเปPนระบบด(วยระเบียบวิธีทางการวิจัยท่ีถูกต(องตามหลักวิชาการ นั้นอีกประเด็น

เริ่มแรกอยากให(ครูเริ่มทําวิจัยในชั้นเรียนแบบง&าย ๆ ก&อนครับ เขียนอธิบายเปPนข้ันตอนง&าย ๆ แต&เม่ือทําไปจนครูเราเริ่มรู(แล(วว&า การวิจัยนั้นแท(จริงแล(วเปPนส&วนหนึ่งของการเรียนการสอน ค&อยเริ่มเขียนเปPนแบบทางการด(วยระเบียบวิธีวิจัยท่ีถูกต(องตามหลักวิชาการ

เริ่มจากง&ายไปหายาก แล(วครูจะรู(ว&าแท(จริงแล(วการวิจัยในชั้นเรียนมันก็คือบันทึกหลังการสอนดี ๆ นี่เอง แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 7 กันยายน 2560

137

STEM กับ Authentic Assessment



ช&วงระหว&างวันท่ี 4 - 6 กันยายนผมมีโอกาสได(พัฒนาตนเองโดยการเข(าศึกษาดูงาน Thailand STEM Festival 2017 ณ โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย อ.เมือง จ.เชียงใหม&

ต่ืนเต(น และดีใจท่ีเห็นความก(าวหน(าของการจัดการเรียนการสอนด(วยรูปแบบ STEM ของโรงเรียนในเขตภาคเหนือตอนบน ถ(านโยบายดังกล&าวมีความต&อเนื่อง เชื่อว&าประเทศไทยเราจะมีจํานวน Startup ตามนโยบาย Thailand 4.0 เพ่ิมข้ึนอย&างแน&นอน

พอเดินดูกิจกรรมการเรียนการสอนของโรงเรียนต&าง ๆ เสร็จเรียบร(อยแล(ว เลยหามุมเงียบ ๆ เพ่ือพักและด่ืมกาแฟสักแก(ว ในระหว&างท่ีพักนั้นทําให(ผมได(คิดว&า การจัดการเรียนการสอนด(วยรูปแบบ STEM นั้น น&าจะประกอบด(วยอะไรบ(าง? สิ่งท่ีผมคิดได( มีรายละเอียดในย&อหน(าถัดไป

การจัดการเรียนการสอนด(วยรูปแบบ STEM ควรประกอบด(วย 1.ความสนใจของนักเรียน ประเด็นนี้ควรเปPนประเด็นพ้ืนฐานของการศึกษาทุกลักษณะ เพราะ

หากนักเรียนมีความสนใจในการเรียนรู(เรื่องใดใดก็ตาม นักเรียนคนนั้นก็ย&อมมีความต้ังใจในการเรียน ตรงไหนไม&เข(าใจก็จะพยายามเรียนรู(เพ่ิมเติมจากแหล&งเรียนรู(ท่ีอยู&รอบตัว (ไม&ขอลงรายละเอียด)

ประเด็นอยู&ท่ีว&า แล(วครูผู(สอนและผู(เก่ียวข(องจะทําอย&างไรเพ่ือให(นักเรียนมีความสนใจเรื่อง STEM 2.การบูรณาการความรู( ซ่ึงคําว&าบูรณาการนั้นในส&วนตัวผม หมายถึง การนําความรู(วิชาต&าง ๆ

ท่ีสัมพันธ!กันนํามาใช(ร&วมกันภายใต(หัวข(อหรือกิจกรรมการเรียนการสอนเรื่องเดียวกัน เปPนการเน(นองค!รวมของความรู(มากกว&าองค!ความรู(แบบแยกย&อยของแต&ละรายวิชา

STEM ก็เช&นกันเปPนการบูรณาการความรู(ในศาสตร!ของวิทยาศาสตร! (Science) เทคโนโลยี(Technology) วิศวกรรมศาสตร! (Engineering) และคณิตศาสตร! (Mathematics) เข(าด(วยกัน แต&มุ&งเน(น การนําความรู(ไปใช(แก(ปCญหาในชีวิตจริง รวมท้ังการพัฒนาอะไรใหม& ๆ ข้ึนมาท่ีเปPนประโยชน!ต&อการดําเนินชีวิต และการทํางานในปCจจุบัน

3.การประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment) ในเรื่องของการประเมินนั้น ไม&อยากให(ครูผู(สอนมองแยกจากการเรียนการสอน อยากให(มองในลักษณะของการสอนไป ประเมินไป ปรับปรุงไป

ซ่ึงการประเมินตามสภาพจริงนั้น จริง ๆ มันก็คือการประเมินในชั้นเรียนโดยปกตินั้นแหละครับ เพียงแต&เพ่ิมประเด็นการประเมินให(ครอบคลุม และลึกกว&าการประเมินในชั้นเรียนโดยปกติท้ังด(านความรู( ทักษะ และเจตคติ หรือ KAP ท่ีเราคุ(นเคยนั้นเอง ในส&วนตัวผมการประเมินตามสภาพจริงมีข(อควรปฏิบัติเพ่ิมเติมท่ีนอกเหนือจากการประเมินในชั้นเรียนปกติดังนี้

- ถ(าเปPน STEM ครูผู(สอนอาจจะให(น้ําหนักไปในเรื่องของการประเมินท่ีเน(นการปฏิบัติมากข้ึนกว&าเดิม เพราะ STEM นั้นต(องให(นักเรียนได(ลงมือปฏิบัติเพ่ือสร(างชิ้นงานท่ีเกิดจากการบูรณาการความรู( แน&นอนว&า การประเมินท่ีเน(นการปฏิบัติไม&ควรเปPนแบบทดสอบ ก ข ค ง แต&ควรเปPนแบบสังเกตท่ีสะท(อนได(ว&านักเรียนมีทักษะการปฏิบัติในการสร(างชิ้นงานนั้น ๆ ได(ดีมากน(อยเพียงใด และถ(าเปPนไปได(ผู(ปกครอง เพ่ือน และ ตัวนักเรียนเองควรมีส&วนร&วมในการประเมินต้ังแต& การสร(างเกณฑ!การประเมิน การประเมิน และการแปลผลการประเมิน (มีส&วนร&วมและทําอย&างต&อเนื่องในการประเมินทุกข้ันตอน)

138

- ชิ้นงานท่ีให(นักเรียนได(คิดหรือพัฒนานั้น ควรเปPนชิ้นงานท่ีสอดคล(องกับชีวิตประจําวัน ตรงนี้ไม&น&ามีปCญหาเพราะเปoาหมายของ STEM ก็ระบุแล(วว&า บูรณาการความรู(ไปใช(แก(ปCญหาในชีวิตจริง รวมท้ังการพัฒนาอะไรใหม& ๆ ข้ึนมาท่ีเปPนประโยชน!ต&อการดําเนินชีวิต และการทํางานในปCจจุบัน

- ชิ้นงานท่ีให(นักเรียนได(คิดหรือพัฒนานั้นต(องเกิดจากความคิดระดับสูง (คิดวิเคราะห! สังเคราะห! และประเมินค&า) โดยท่ีครูผู(สอนและนักเรียนต(องร&วมมือกันกําหนดขอบเขตของชิ้นงานนั้น ๆ ก&อนว&าเปPนไปตามหลักการของ STEM ไหม? เน(นการคิดระดับสูงไหม? ตรงนี้ครูผู(สอนก็จะมีหน(าท่ีเปPน Coach เพ่ือคอยชี้แนะ ช&วยเหลือ และให(กําลังใจเพ่ือให(นักเรียนสามารถผลิตงานท่ีสอดคล(องกับหลักการของ STEM ชิ้นนั้นจนสําเร็จ

นอกจากนั้นการประเมินตามสภาพจริงก็มีรายละเอียดท่ีแตกต&างจากการประเมินในชั้นเรียนแบบปกติอีกหลายประเด็น ได(แก& ดําเนินควบคู&ไปกับการเรียนการสอนตามปกติ , ผลการประเมินจะแสดงในลักษณะข(อความมากกว&าเปPนตัวเลข ตัวอักษร , ใช(เกณฑ!ท่ียืดหยุ&นหลากหลาย เปPนตัวกําหนดความสําเร็จ , อาศัยวิธีคิดและคําตอบท่ีต&างกันได( , นําสถานการณ!ในชีวิตประจําวันท่ีนักเรียนคุ(นเคยมาเปPนโจทย!สําหรับ การประเมิน และถ(าเปPนไปได(ควรเพ่ิมเติมการบูรณาการความรู(ท่ีนอกเหนือจากวิทยาศาสตร! (Science) เทคโนโลยี (Technology) วิศวกรรมศาสตร! (Engineering) และคณิตศาสตร! (Mathematics) อาจจะเปPนเรื่องของ ภาษาไทย หรือภาษาต&างประเทศสําหรับการนําเสนอชิ้นงาน ศิลปะสําหรับการตกแต&งชิ้นงาน เปPนต(น

สุดท(ายผมยังเชื่อเสมอว&า การเรียนรู(จากการปฏิบัติจริงโดยเน(นการบูรณาการความรู(ควบคู&ไปกับ การประเมินตามสภาพจริง หรือถ(าจะให(สมบูรณ!ก็ควรควบคู&ไปกับการประเมินท่ีเรียกว&า Assessment As Learning น&าจะเปPนสิ่งท่ีเหมาะสมกับสังคมแห&งการเรียนรู(ในยุคปCจจุบันท่ีความรู(มีล&องลอยอยู&เต็มอากาศ

เพียงแต&เราจะมีวิธีเลือกความรู(ท่ีมีอยู&มากมายก&ายกองเหล&านั้น มาใช(เพ่ือพัฒนาตนเองได(อย&างไร เท&านั้นเอง แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 15 กันยายน 2560

139

การบูรณาการคือคําตอบสุดท%ายของการปฏิรูปการศึกษา



ในวันท่ี 21 กันยายนท่ีผ&านมานั้น เปPนวันสําคัญสําหรับผมอยู&สองเรื่อง ได(แก& เรื่องแรกเปPนวันคล(าย วันเกิดของผม ปqนี้ผมมีอายุครบ 37 ปq ผมขอขอบพระคุณทุก ๆ คําอวยพรท่ีมีให(ผมครับ เรื่องสองได(เข(าร&วมเปPนส&วนหนึ่งของคณะทํางานการพัฒนาคุณภาพการศึกษาในเขตอําเภออมก�อย ซ่ึงเปPนรายละเอียดของ การเขียนบทความในครั้งนี้ รายละเอียดเปPนอย&างไรโปรดอ&าน

เนื่องด(วยกลุ&มนิเทศ ติดตาม และประเมินผล สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& ได(รับมอบหมายให(เปPนผู(ดําเนินโครงการภายใต(ชื่อว&า “รวมพลคนการศึกษาพัฒนาพ้ืนท่ีอมก�อย” โครงการดังกล&าวนั้นผมคิดว&ามีเปoาหมายในการทํางานคือ การบูรณาการการทํางานของหน&วยงานในพ้ืนท่ีเพ่ือร&วมด(วยช&วยกันพัฒนาคุณภาพการศึกษาในอําเภออมก�อยในลักษณะของพ้ืนท่ีเปPนฐาน หรือ Area Base

ผู(เข(าร&วมการประชุมวันนี้ ได(แก& หน&วยงานด(านการปกครอง หน&วยงานด(านการศึกษา ผู(บริหารโรงเรียน ข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาสังกัด สพฐ. และ กศน. และนักเรียนโรงเรียนอมก�อยวิทยาคม รวมประมาณ 150 คน โดยใช(สถานท่ีการประชุม ณ ห(องประชุมโรงเรียนอมก�อยวิทยาคม

ช&วงเช(าเปPนการนําเสนอแนวทางการส&งเสริมคุณภาพการศึกษาของหน&วยงานด(านการปกครอง ช&วงบ&ายเปPนการเสวนาของตัวแทนหน&วยงานท่ีมีส&วนร&วมในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาระดับพ้ืนท่ี

ประกอบด(วย นายกิตต์ิธเนศ พันธ!ภานุฉัตร ศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& นายสุทธิชัย ตรีศิลสัตย! ปลัดอาวุโส อําเภออมก�อย นายเจริญ ธรรมบัณฑิต ผู(อํานวยการ กศน. อําเภออมก�อย นางดารณีย! พยัคฆ!กุล ผู(อํานวยการกลุ&มนิเทศฯ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& นางทิพวรรณ นามแก(ว ผู(อํานวยการ กลุ&มนิเทศฯ สพป.ชม.5 นางสาวเณติมา สิทธิสงคราม ผู(อํานวยการ กลุ&มส&งเสริมการจัดการศึกษา สพม.34 และนางฐิติพร ไขแสง ศึกษานิเทศก! สพม.34 โดยมีนางสาววนิจซ!ตา โชติวิศิษฐ!กุล ศึกษานิเทศก! สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& และผมเปPนวิทยากรนําการเสวนาในครั้งนี้ ขอขอบพระคุณคณะทํางานท่ีมอบโอกาสครั้งสําคัญให(กับผมในครั้งนี้ครับ

ตลอดระยะเวลา 2 ชั่วโมงทําให(ผมได(แนวคิดของการจัดการศึกษาในพ้ืนท่ีอําเภออมก�อยดังนี้ ประเด็นแรก การกําหนดมาตรฐาน ไม&ว&ามาตรฐานด(านนักเรียน ด(านครูผู(สอน หรือด(านผู(บริหาร

ควรมีลักษณะเฉพาะท่ีสอดคล(องกับพ้ืนท่ี ไม&ควรนํามาตรฐานท่ีใช(กับพ้ืนท่ีท่ีมีความพร(อมมาใช(กับพ้ืนท่ีอําเภออมก�อย เนื่องด(วยอําเภออมก�อยมีข(อจํากัดด(านต(นทุนทางการศึกษา เช&น ความเปPนชาติพันธุ! การเดินทาง การสื่อสาร หรือรายได(ของครอบครัว เปPนต(น

ซ่ึงการกําหนดมาตรฐานเฉพาะของอําเภออมก�อยนั้น ต(องสอดคล(องกับวัฒนธรรมอันดีงามของคนในพ้ืนท่ี ยกตัวอย&างเช&น กําหนดมาตรฐานเฉพาะของอําเภออมก�อยไว(ท่ี “ป�ารักคน คนรักป�า” ส&วนตัวชี้วัดนั้น ก็ต(องมาร&วมกันคิดว&า ป�ารักคนนั้น จะดูได(จากพฤติกรรมใด และคนรักป�านั้น จะดูได(จากพฤติกรรมใด

ในบริบทของการศึกษาก็เช&นเดียวกัน มาตรฐานด(านการศึกษาของอําเภออมก�อยควรเปPนเช&นใด (คงไม&ใช&เน(นไปท่ีผลสอบ Onet NT หรือ PISA เปPนหลัก) และควรมีตัวชี้วัดอะไรบ(างท่ีสะท(อนมาตรฐานด(านการศึกษาของอําเภออมก�อย จุดท่ีสําคัญคือ ตัวชี้วัดท่ีกําหนดต(องจับต(องได( และเปPนรูปธรรม

140

ประเด็นสอง การวัดและประเมินผลในระดับชาติ ประเด็นนี้คงไม&พ(นเรื่อง Onet และ NT นะครับ ผมยังยืนยันเสมอว&า ในส&วนตัวผม ๆ เห็นด(วยกับการสอบ Onet และ NT เพราะอย&างน(อยเปPนตัวชี้วัดหนึ่งในการสะท(อนผลการจัดการเรียนการสอนระดับโรงเรียน แต&สิ่งท่ีผมไม&เห็นด(วยคือ การนําผลการสอบไปใช(ใน เชิงการตัดสิน การเปรียบเทียบมากกว&าการพัฒนา (เกรด 4 ในแต&ละพ้ืนท่ี ควรมีเกณฑ!การตัดสินท่ีไม&เหมือนกัน) และจุดท่ีควรใช(ในเชิงการพัฒนานั้น ก็ควรมีฐานคิดมาจากการกําหนดมาตรฐานตามประเด็นใน ข(อแรก ประมาณว&า ระดับดีสําหรับนักเรียนอมก�อยควรอยู&ระดับนี้ แต&ระดับดีสําหรับโรงเรียนท่ีมีความพร(อม ก็ควรอยู&อีกระดับ เปPนต(น กําหนดง&าย ๆ เพ่ือให(นักเรียนมีความรู(สึก ท(าทาย มากกว&า ท(อแท(

ประเด็นสาม การเคลื่อนย(ายของข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาในพ้ืนท่ี ทําให(เส(นทางของการพัฒนาการศึกษาในพ้ืนท่ีขาดความต&อเนื่อง ตรงนี้ผมมองว&าเปPนวิถีของข(าราชการท่ีต(องมีการโยกย(าย ท้ังนี้ด(วยเหตุผลท่ีสําคัญคือ เพ่ือกลับไปดูแลครอบครัว

ในส&วนตัวผม ๆ คิดว&า วิธีแก(ท่ีน&าจะเหมาะสมท่ีสุดคือ การให(ทุนการศึกษาระดับปริญญาตรี สําหรับนักเรียนท่ีมีภูมิลําเนาในพ้ืนท่ีอําเภออมก�อย โดยมีข(อแม(ว&าเม่ือเรียนจบการศึกษาในระดับปริญญาตรีแล(ว ต(องกลับมาเปPนครูผู(สอนในพ้ืนท่ีอําเภออมก�อย ในฝ�ายบริหารก็เช&นเดียวกัน หรือมีวิธีสร(างแรงจูงใจให(ครูในพ้ืนท่ีเปPนกรณีพิเศษ วิธีนี้น&าจะลดปCญหาเรื่องการโยกย(ายได(บ(าง

ประเด็นสี่ ขวัญและกําลังใจในการปฏิบัติงานในพ้ืนท่ีอําเภออมก�อย ซ่ึงขวัญและกําลังใจในความหมายของผมนั้น นอกเหนือจากค&าตอบแทนท่ีเปPนเงินเดือนแล(ว ควรมีขวัญและกําลังใจในเรื่องอ่ืน ๆ ด(วยเช&น ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย!สิน ระบบสุขภาพ หรือความก(าวหน(าในการทํางาน เปPนต(น

ต(องยอมรับว&า สภาพพ้ืนท่ีของโรงเรียนในเขตอําเภออมก�อยนั้นมีความยากลําบากในการเดินทาง และการดํารงชีพ (อําเภอท่ีติดชายแดน มักจะเปPนแบบนี้ อําเภออ่ืนก็เช&นกัน) ดังนั้น ขวัญและกําลังใจในการปฏิบัติหน(าท่ีในพ้ืนท่ีท่ีมีความพิเศษ ขวัญและกําลังใจก็ควรมีความพิเศษเช&นเดียวกัน

ประเด็นสุดท(าย ตามชื่อเรื่องของบทความครับ การบูรณาการการทํางานของหน&วยงานในพ้ืนท่ี เพราะการบูรณาการนั้นแท(จริงแล(วก็คือ การร&วมด(วยช&วยกัน พ่ีรู(สอง น(องรู(หนึ่ง ซ่ึงภาพของการเสวนาในครั้งนี้ เปPนภาพท่ีผมประทับใจมาก เพราะเปPนภาพท่ีตัวแทนหน&วยงานท่ีเก่ียวข(องกับการศึกษามาร&วมกันคิด ร&วมกันแสดงความคิดเห็น โดยมีเปoาหมายเดียวกันคือ คุณภาพการศึกษาของนักเรียนในอําเภออมก�อย

เริ่มต้ังแต&การเสนอแนวทางการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของหน&วยงานระดับพ้ืนท่ี ได(แก& ผู(บริหาร และครูผู(สอน กศน. / ผู(บริหาร ครูผู(สอน และศึกษานิเทศก!ตัวแทนสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม& เขต 5 / ผู(บริหาร ครูผู(สอน ศึกษานิเทศก! และนักเรียนตัวแทนสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามัธยมศึกษา เขต 34 และตัวแทนฝ�ายปกครองในอําเภออมก�อย

โดยแนวทางท่ีนําเสนอจากหน&วยงานระดับพ้ืนท่ีก็จะถูกสังเคราะห!เปPนภาพรวมระดับจังหวัด เพ่ือกําหนดเปPนนโยบายสําหรับการพัฒนาการศึกษาในอําเภออมก�อยต&อไป

ประเด็นสําคัญอยู&ตรงจุดนี้ ผมก็เลยนํามาต้ังเปPนชื่อบทความครับ เพราะหากเราลองนํารูปแบบของ การดําเนินโครงการ “รวมพลคนการศึกษาพัฒนาพ้ืนท่ีอมก�อย” ไปปรับใช(กับพ้ืนท่ีอ่ืน หรือไปปรับใช(กับการดําเนินการในโครงการอ่ืน ๆ น&าจะดีกว&าไหม? ใช(พ้ืนท่ีเปPนฐานในการพัฒนา ใช(ความต(องการของคนในพ้ืนท่ีเปPนฐานคิดในการกําหนดนโยบายโดยบูรณาการการทํางานของหน&วยงานในพ้ืนท่ี ผมว&า การปฏิรูปการศึกษาเกิดข้ึนได(อย&างแน&นอน แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ



141

แนวทางการประเมินในศตวรรษที่ 21 : ตามความเข%าใจของผม


www.sornorpoom.wordpress.com บทความนี้ผมต้ังใจจะเขียนต้ังแต&ต(นเดือนตุลาคมแล(วครับ แต&ช&วงเวลาท่ีผ&านมาผมเจอบททดสอบหนัก ๆ เข(ามาในชีวิต เลยทําให(ต(องต้ังสติในการดําเนินชีวิตพอสมควร ส&งผลให(วัตถุดิบท่ีต้ังใจจะถ&ายทอดต(องเก็บไว(เปPนการชั่วคราวก&อน วันนี้ชีวิตเริ่มนิ่งเลยขอนํามาถ&ายทอดต&อนะครับ หวังว&ายังไม&ตกยุคตกสมัย รายละเอียดของบทความนี้เก่ียวเนื่องมาจากการท่ีผมมีโอกาสได(เข(าร&วมเปPนผู(สังเกตการณ!การอบรมหลักสูตร การประเมินในศตวรรษท่ี 21 ตามโครงการพัฒนาครูรูปแบบครบวงจร ณ คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ซ่ึงผมต(องขอกราบขอบพระคุณ อ.ดร.สุนีย! เงินยวง และ อ.ดร.น้ําผึ้ง อินทะเนตร อาจารย!ประจําคณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& และเปPนวิทยากรท่ีเป�ดโอกาสให(ผมได(เข(าไปนั่งสังเกตการณ!ในครั้งนี้ด(วยครับ (มีครั้งหน(าก็จะรบกวนใหม&ครับ) การเข(าไปสังเกตการณ!ครั้งนี้ไปในช&วงสุดท(ายของหลักสูตรซ่ึงเปPนกิจกรรมท่ีให(ครูผู(เข(ารับการอบรมได(สะท(อนผลการประเมินในศตวรรษท่ี 21 ภายหลังจากนําไปใช(จริงในกิจกรรมการเรียนการสอนในห(องเรียน ขอขอบคุณอาจารย!ท้ัง 2 ท&าน และคุณครูท่ีเข(ารับการอบรมทุกท&านท่ีได(ร&วมสะท(อนผลจากการปฏิบัติจริง ทําให(ผมได(ทบทวนความรู(เดิม และได(รับความรู(ใหม&จากการสะท(อนผลในครั้งนี้ ขออนุญาตสรุปสิ่งท่ีผมได(ฟCงจากการสะท(อนผลออกมาเปPนบทความครั้งนี้ครับ แนวทางการประเมินในศตวรรษท่ี 21 ในความเข(าใจผมควรมีข้ันตอนดังต&อไปนี้ ข้ันตอนแรก กําหนดสิ่งท่ีต(องการประเมินก&อนเปPนลําดับแรกในท่ีนี้คือ ศตวรรษท่ี 21 ซ่ึงศตวรรษท่ี 21 นั้นมันมีขอบเขตท่ีกว(างมาก เราต(องเลือกจุดท่ีประเมินท่ีสอดคล(องกับตัวชี้วัดท่ีเรากําลังทําการสอนอยู&ในขณะนั้น (เริ่มจากง&าย ๆ ก&อน) เช&น ตอนนี้เราสอนเรื่อง การใช(โปรแกรม Word เพราะฉะนั้นทักษะในศตวรรษท่ี 21 ท่ีเราควรทําการประเมินก็ได(แก& Computing and ICT Literacy หรือทักษะด(านคอมพิวเตอร! และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เปPนต(น ข้ันตอนสอง เม่ือเรารู(เปoาหมายของการประเมินแล(ว ข้ันตอนต&อไปก็คือ การอธิบายหน(าตาของทักษะ ด(านคอมพิวเตอร! และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ว&าทักษะนี้มีลักษณะอย&างไร และลักษณะท่ีกําหนดข้ึนมานั้นต(องมีความเปPนไปได(ในทางปฏิบัติ นักเรียนต(องมีความรู(สึก ท(าทาย มากกว&า ท(อแท( เพราะสุดท(ายแล(วนักเรียนต(องสามารถเกิดทักษะตามท่ีเรากําหนดได( เช&น ทักษะด(านคอมพิวเตอร! และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารท่ีนักเรียนชั้น ป.6 ควรเกิด เช&น 1.นักเรียนพิมพ!งานหนึ่งหน(ากระดาษ A4 ใช(เวลาน(อยกว&า 12 นาที 2.นักเรียนสามารถแทรกรูปภาพลงในเอกสารได( เปPนต(น ข้ันตอนนี้ภาษาวิชาการจะเรียกว&า การกําหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ ข(อเสนอแนะเพ่ิมเติม ถ(าเปPนนักเรียนโต สามารถให(นักเรียนช&วยคิดร&วมกับเราได( นักเรียนเสนอ ครูก็เขียนข้ึนกระดาน แล(วค&อยมาสรุปร&วมกันทีหลังว&าจะเอาประเด็นใดบ(างมาใช(ในการประเมิน และสิ่งท่ีกําหนดในแต&ละโรงเรียนไม&ควรเหมือนกัน เพราะนักเรียนมีความสามารถท่ีแตกต&างกัน

142

ข้ันตอนสาม เม่ือกําหนดหน(าตาท่ีเปPนไปได(ของทักษะด(านคอมพิวเตอร!เรียบร(อยแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือ การกําหนดชิ้นงาน พร(อมนัดหมายวัน เวลาท่ีจะทําการประเมินนักเรียน เช&น อีกสองสัปดาห!ครูจะให(นักเรียนได(พิมพ!งานในหัวข(อเรื่อง โรงเรียนของฉัน (ชิ้นงาน) โดยครูจะให(คะแนนนักเรียนในสองประเด็น คือ เวลาท่ีใช( พิมพ!งาน และ การแทรกรูปภาพลงในเอกสาร ข้ันตอนนี้ครูควรถามนักเรียนหน&อยว&า งานท่ีกําหนดมานั้นยากไหม สิ่งท่ีครูจะทําการประเมินยากไหม คะแนนเต็มในงานครั้งนี้ควรมีคะแนนเต็มเท&าไหร& และนักเรียนควรทําอย&างไรถึงจะได(คะแนนเต็ม ท้ังนี้เพ่ือให(นักเรียนได(กลับไปซ(อม และเตรียมตัวท่ีบ(าน หรือตอนเวลาว&าง ข้ันตอนสี่ เม่ือรู(เปoาในการประเมิน รู(ชิ้นงาน รู(คะแนนแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือ การสร(างเครื่องมือสําหรับใช(ในการประเมิน ซ่ึงเครื่องมือท่ีใช(ในการประเมินนั้นมีมากมายหลายชนิดเช&น แบบทดสอบ แบบสังเกต แบบสอบถาม แบบประเมิน ฯลฯ ถ(าพิจารณาลักษณะของทักษะคอมพิวเตอร!จากข้ันตอนท่ีสอง ผมคิดว&าควรเปPนแบบประเมินทักษะการพิมพ!งานจะเหมาะสมมากท่ีสุด และอยากให(เราคิดเสมอว&า การพิมพ!งานของนักเรียนไม&มีถูก ไม&มีผิด มีอย&างเดียวคือ ถูกมาก กับ ถูกน(อย ซ่ึงคะแนนก็ต(องลดหลั่นกันไป ถ(าจะให(ดีควรคิดร&วมกับนักเรียนในประเด็นของคะแนนท่ีมีลักษณะลดหลั่นกันไป ข้ันตอนท่ีห(า เม่ือทุกอย&างครบแล(ว ก็ถึงเวลาการประเมิน ตรงนี้ก็ข้ึนกับบริบทของแต&ละโรงเรียน เช&น มีคอมพิวเตอร!พอไหม ถ(าพอก็ให(นักเรียนนั่งทําเครื่องละคน ถ(าไม&พอก็อาจจะให(นักเรียนทําเปPนกลุ&ม ส&วนข้ันตอนของการประเมินนั้นข้ึนกับการบริหารจัดการของครูแต&ละท&าน แต&อยากให(ครูเราระลึกเสมอว&า เราทําการวัดผลเพ่ือการพัฒนามากกว&าเพ่ือการตัดสิน ข้ันตอนท่ีหก คือ การตรวจ และสรุปผลการประเมิน ในข้ันตอนนี้จะทําให(ครูรู(ว&าสิ่งท่ีเราพร่ําสอนไปนั้น นักเรียนสามารถนําสิ่งท่ีเราสอนไปใช(ได(มากน(อยเพียงใด แต&อย&างท่ีผมเกริ่นในข้ันตอนท่ีห(าคือ เราควรทําการวัดผลเพ่ือการพัฒนานักเรียนมากกว&าเพ่ือการตัดสินนักเรียน เพราะสุดท(ายแล(วเราก็จะรู(ว&านักเรียนคนไหนทําไม&ได( แล(วเราจะทําอย&างไรเพ่ือให(นักเรียนทําได( อาจจะให(เพ่ือนท่ีทําได(ไปสอนเพ่ิมเติม หรือครูเรากลับไปทบทวนชิ้นงานว&าชิ้นงานท่ีเรากําหนดมานั้นยากเกินความสามารถของนักเรียนหรือไม& อย&างไร เพราะตามหลักการวัดผลเบ้ืองต(น คะแนนท่ีพบในชั้นเรียนเปPนศูนย!ก็จริง แต&เปPนศูนย!ท่ีมีค&า หมายถึง นักเรียนสอบได(ศูนย!คะแนน ไม&ได(หมายความว&าในสมองของนักเรียนไม&มีความรู(อะไรเลย นักเรียนมีความรู(แต&อาจเปPนความรู(ในสิ่งท่ีครูเราไม&ได(สอน หรือมีความรู(แต&รู(ในสิ่งท่ีครูเราไม&ออกสอบ ประเด็นหลังเรียกว&า ข(อสอบขาดความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา (ออกสอบไม&ตรงกับสิ่งท่ีสอน)

แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีวันเป�ดภาคเรียน 2/2560 ครับ


31 ตุลาคม 2560

143

ว0าด%วยเร่ืองของผู%เช่ียวชาญ


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงป�ดเทอมเดือนตุลาคมนั้น ผมมีโอกาสได(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูในเรื่อง แนวทางการทําวิจัยในชั้นเรียน : แนวคิดสู&การปฏิบัติ จํานวน 3 เวที จํานวนก็เริ่มจากมากไปหาน(อย กล&าวคือ เวทีแรกมีครูร&วมฟCง 8 คน เวทีสองมีครูร&วมฟCง 2 คน และเวทีสามมีครูร&วมฟCง 1 คน

สถานท่ีท่ีใช(บรรยายก็มีความหลากหลาย กล&าวคือ เวทีแรกบรรยายในห(องประชุม (เปPนทางการ) เวทีสองบรรยายท่ีโต�ะกินข(าวท่ีบ(านผม และเวทีสามท่ีโต�ะรับแขกท่ีบ(านอําเภอลี้ นับว&าเปPนประสบการณ!การบรรยายท่ีแปลกใหม& แต&ผมก็ขอขอบพระคุณคุณครูทุกท&านท่ีพูดเปPนเสียงเดียวกันว&า เม่ือฟCงผมบรรยายเสร็จแล(ว มองเห็นแนวทางการทําวิจัยในชั้นเรียนท่ีง&ายและสามารถปฏิบัติได(จริง (เล&นเอาหายเหนื่อย)

ประเด็นร&วมท่ีเหมือนกันท้ัง 3 เวที ท่ีนอกเหนือจากเง่ือนไขของ t test การหาประสิทธิภาพของ E1/E2 และการหาคะแนนเฉลี่ยรวมของความพึงพอใจ นั้นก็คือ ผู(เชี่ยวชาญสําหรับการพิจารณาความเหมาะสมของเครื่องมือประกอบการวิจัยในชั้นเรียน ซ่ึงก็คือเนื้อหาของบทความนี้นั้นเอง รายละเอียดเปPนอย&างไร โปรดอ&านครับ

โดยปกติเครื่องมือท่ีใช(ประกอบการวิจัยในชั้นเรียนจะมีข้ันตํ่าอยู& 4 ชนิด ได(แก& แผนการจัดการเรียนรู( นวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมา แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแบบวัดความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อนวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมา

แต&ถ(าเปPนวิชาท่ีเน(นการปฏิบัติ เช&น ดนตรี สุขศึกษา พลศึกษา ศิลปะ คอมพิวเตอร! ฯลฯ ก็อาจต(องเพ่ิมเติมในเรื่องของแบบวัดทักษะภาคปฏิบัติเพ่ิมข้ึนมาอีก 1 ชนิด (ชอบลืมเรื่องนี้กันจัง...)

เม่ือเราสร(างเครื่องมือท้ัง 4 ชนิดตามทฤษฎีท่ีเราไปอ&านจากเอกสารตําราเรียบร(อยแล(ว ข้ันตอนแรกของเครื่องมือทุกชนิดก็คือ การให(ผู(เชี่ยวชาญช&วยพิจารณาความเหมาะสม ความถูกต(องของเครื่องมือท่ีเราสร(าง ภาษาท่ีเราคุ(นเคยนั้นก็คือ การหาค&า IOC ค&าท่ีคนท่ัวไปยอมรับคือ IOC ควรมีค&าต้ังแต& 0.7 ข้ึนไป (IOC คะแนนเต็ม 1)

ประเด็นอยู&ท่ีว&า แล(วจะใช(ผู(เชี่ยวชาญอย&างไรถึงจะเหมาะสม ในส&วนตัวผม ผมขอให(ข(อสังเกตดังนี้ครับ จากประสบการณ!ท่ีพบเห็นเปPนประจําคือ ครูเราเม่ือสร(างเครื่องมือท้ัง 4 ชนิดเสร็จแล(ว มักจะให(

ผู(เชี่ยวชาญจํานวน 3 คน หรือ 5 คน (ขอเปPนจํานวนค่ี) พิจารณาเครื่องมือรวมท้ัง 4 ชนิด (งานเหมา) ผมว&า ไม&ถูกต(อง เหตุผลเนื่องจาก 1.เปPนไปได(ไหมท่ีผู(เชี่ยวชาญจํานวน 3 คน หรือ 5 คน จะมีความรู( ความเชี่ยวชาญครอบคลุมไปทุก

เรื่อง ประมาณว&าเรื่องแผนก็ดูได( เรื่องนวัตกรรมก็ดูได( แถมเรื่องข(อสอบกับแบบวัดความพึงพอใจก็ดูได(อีก เก&งไปไหม???

2.โดยปกติครูเราจะสร(างแผนก็อยู&ระหว&าง 15 – 25 ชั่วโมง นวัตกรรมก็ประมาณ 5 – 10 ชุด ข(อสอบก็ประมาณ 30 – 40 ข(อ แบบวัดความพึงพอใจก็ประมาณ 10 – 20 ข(อ ด(วยปริมาณของงานท่ีมาก ผู(เชี่ยวชาญจะมีเวลาพิจารณาความเหมาะสม ความถูกต(องได(มากน(อยเพียงไร ไหนจะงานของครูท&านอ่ืนอีก ไหนจะงานของโรงเรียนอีก ไหนจะงานสอนหนังสืออีก และไหนจะงานอ่ืน ๆ อีกมากมาย ด(วยเหตุผลดังกล&าว ความสมเหตุสมผลคืออะไร???

144

ทุกเวทีท่ีผมไปบรรยาย ผมจะให(ข(อสังเกตในเรื่องนี้เสมอ และผมก็ได(เสนอวิธีท่ีผมคิดว&าน&าจะถูกต(อง และมีความสมเหตุสมผลไว(ดังนี้

การแบ&งผู(เชี่ยวชาญสําหรับการพิจารณาเครื่องมือท้ัง 4 ชนิด เริ่มจากยากไปหาง&าย ดังนี้ แนวทางท่ีหนึ่ง แผนการจัดการเรียนรู( ควรใช(ผู( เชี่ยวชาญหนึ่งกลุ&ม จํานวน 3 หรือ 5 คน

(ควรประกอบด(วยครูผู(สอนในวิชานั้น ๆ) นวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมา ก็ควรใช(ผู(เชี่ยวชาญอีกหนึ่งกลุ&ม จํานวน 3 หรือ 5 คน (ควรประกอบด(วยครูผู(สอนในวิชานั้น ๆ และครูท่ีมีความเชี่ยวชาญในเรื่องการสร(างนวัตกรรมลักษณะนั้น ร&วมพิจารณา)

แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ก็ควรใช(ผู(เชี่ยวชาญอีกหนึ่งกลุ&ม จํานวน 3 หรือ 5 คน และ แบบวัดความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อนวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมา ก็ควรใช(ผู(เชี่ยวชาญอีกหนึ่งกลุ&ม จํานวน 3 หรือ 5 คน (ควรประกอบด(วยครูผู(สอนวิชานั้น ๆ ครูผู(สอนวิชาภาษาไทย และครูผู(สอนท่ีดูแลงานวัดผลหรือ จบการศึกษาด(านการวัดและประเมินผลการศึกษา เพ่ือให(ผู(เชี่ยวชาญช&วยพิจารณาความถูกต(องของการใช(ภาษา)

แนวทางท่ีสอง แผนการจัดการเรียนรู( และนวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมาควรใช(ผู(เชี่ยวชาญหนึ่งกลุ&ม จํานวน 3 หรือ 5 คน (ควรประกอบด(วยครูผู(สอนในวิชานั้น ๆ และครูท่ีมีความเชี่ยวชาญในเรื่องการสร(างนวัตกรรมลักษณะนั้น ร&วมพิจารณา)

แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแบบวัดความพึงพอใจของนักเรียนท่ีมีต&อนวัตกรรมท่ีครูเราสร(างข้ึนมา ก็ควรใช(ผู(เชี่ยวชาญอีกหนึ่งกลุ&ม จํานวน 3 หรือ 5 คน (ควรประกอบด(วยครูผู(สอนวิชานั้น ๆ ครูผู(สอนวิชาภาษาไทย และครูผู(สอนท่ีดูแลงานวัดผลหรือจบการศึกษาด(านการวัดและประเมินผลการศึกษา เพ่ือให(ผู(เชี่ยวชาญช&วยพิจารณาความถูกต(องของการใช(ภาษา)

สองแนวทางเท&านั้นท่ีผมนําเสนอมาตลอด แนวทางท่ีหนึ่งเปPนแนวทางในอุดมคติ ใช(ผู(เชี่ยวชาญหลายท&าน ใช(หลักคิดท่ีว&า ผู(เชี่ยวชาญคือผู(ท่ีรอบ

รู(ในเรื่องนั้น ๆ อย&างแท(จริง สามารถให(ข(อเสนอแนะแก&เราได( แต&ในทางปฏิบัติทําได(ยากเนื่องจากเวลา และภาระงาน

จึงเกิดแนวทางท่ีสอง กล&าวคือ แผนการจัดการเรียนรู( และนวัตกรรม พอจะเปPนไปในทิศทางเดียวกัน ก็ขอใช(ผู(เชี่ยวชาญกลุ&มเดียวกัน ร&วมกันพิจารณาเครื่องมือท้ังสองชนิด

ส&วนแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และแบบวัดความพึงพอใจของนักเรียน ก็พอจะเปPนไปในทิศทางเดียวกัน ก็ขอใช(ผู(เชี่ยวชาญกลุ&มเดียวกัน ร&วมกันพิจารณาเครื่องมือท้ังสองชนิดเช&นกัน

ท้ังสองแนวทางท่ีผมเสนอนั้น ผมไม&รู(ว&าถูกผิดหรือไม& แต&สิ่งท่ีผมเสนอนั้นต้ังอยู&บนฐานคิดท่ีสําคัญก็คือ ความสมเหตุสมผลของการทําวิจัยในชั้นเรียน

แต&สิ่งท่ีสําคัญอีกประการของท้ังสองแนวทางคือ การให(เวลาท่ีเหมาะสมเพ่ือให(ผู(เชี่ยวชาญได(มีเวลาพิจารณางานของเรา ไม&ใช(ให(วันนี้ แล(วอีกสามวันของานคืน อยากให(เห็นใจผู(เชี่ยวชาญบ(างครับ แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ



145

หลักการสร%างข%อสอบแบบเลือกตอบ


www.sornorpoom.wordpress.com ในช&วงต(นเดือนตุลาคมท่ีผ&านมานั้น นายมานิตย! ชัยอินทร! ผู(อํานวยการโรงเรียนบ(านสันทรายคองน(อยพร(อมด(วยคณะศึกษานิเทศก!จากสํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม&ประกอบด(วย น.ส.วนิจช!ตา โชติวิศิษฐ!กุล น.ส.กรรณิการ! นารี นายนพดล โป�งอ(าย และผม มีโอกาสได(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับนักศึกษาปริญญาตรี คณะศึกษาศาสตร! สาขาวิชาการสอนภาษาอังกฤษชั้นปqท่ี 5 มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตล(านนา (วัดเจดีย!หลวง) ในหัวข(อท่ีเก่ียวกับการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน ขอขอบพระคุณมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยท่ีให(โอกาสคณะวิทยากรครับ เพราะผมเชื่อเสมอว&า การบูรณาการการทํางานของทุกภาคส&วนด(านการศึกษาคือจุดเริ่มต(นของการปฏิรูปการศึกษาอย&างแท(จริง (มองท่ีนักเรียนเปPนสําคัญ) เม่ือได(รับหัวข(อในการบรรยายแล(ว คณะวิทยากรได(ประชุมเพ่ือวางแผนการบรรยาย ทําให(ได(ข(อสรุปถึงหัวข(อท่ีใช(ในการบรรยายตลอดสองวันดังนี้ นายมานิตย! ชัยอินทร! บรรยายในหัวข(อแนวทางการวัดและประเมินผลตามหลักสูตรปq 2550 น.ส.วนิจช!ตา โชติวิศิษฐ!กุล บรรยายในหัวข(อการสอนภาษาอังกฤษแบบ Active Learning

น.ส.กรรณิการ! นารี บรรยายในหัวข(อการคํานวณหาคุณภาพของข(อสอบ (ค&า p / ค&า r) นายนพดล โป�งอ(าย บรรยายในหัวข(อการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน และผม บรรยายในหัวข(อการประเมินภาคปฏิบัติ / Authentic Assessment

จากการสังเกตถึงบรรยากาศการบรรยายตลอดสองวัน พบว&า ท้ังวิทยากรและนักศึกษามีความสนใจ และตระหนักถึงความสําคัญของกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน เพราะวิทยากรทุกท&านพยายามแทรกว&า หัวใจของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนอยู&ท่ีการพัฒนานักเรียนมากกว&าการตัดสินนักเรียน และกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนนั้นไม&ใช&อยู&ท่ีการแต&งข(อสอบ การพิมพ!ข(อสอบ การจัดสอบ การตรวจให(คะแนน และการตัดเกรดเท&านั้น แต&มีอะไรมากกว0าความเคยชินท่ีเรามักชอบทํากันเสมอ ประเด็นบทความนี้ผมขออนุญาตมุ&งไปท่ีหลักการสร(างข(อสอบแบบเลือกตอบครับ เพราะข(อสอบแบบเลือกตอบนั้นเปPนท่ีนิยมของพ่ีน(องเพ่ือนครูเรา หาก focus ลงไปอีกก็จะเปPนข(อสอบแบบเลือกตอบแบบ 4 ตัวเลือก แบบ ก ข ค ง หรือ 1 2 3 4 หรือ A B C D และเหตุท่ีครูเรานิยมเพราะ 1.แต&งง&าย 2.ตรวจง&าย และ3.คุ(นเคย ง้ันเราลองมาดูกันครับว&า ข(อสอบแบบเลือกตอบท่ีเรามักใช(กันในห(องเรียนนั้น เราได(ดําเนินการสร(างอย&างถูกต(องตามหลักวิชาหรือไม& อย&างไร? ถ(าสร(างได(ถูกต(องตามหลักวิชาก็ถือว&าเรามาทบทวนความรู(กัน แต&ถ(าเราสร(างและมีความคลาดเคลื่อนไปจากหลักวิชาก็ถือว&าเรามาแลกเปลี่ยนเรียนรู(ร&วมกัน

ขอขอบพระคุณองค!ความรู(ดี ๆ จากสํานักทดสอบทางการศึกษาท่ีเปPนฝ�ายสนับสนุน ส&งเสริม ผลักดัน และร&วมเผยแพร&ความรู(ด(านการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนลงสู&โรงเรียนและผู(มีส&วนเก่ียวข(องด(านการศึกษา รายละเอียดมีดังนี้ครับ

146

หลักการสร%างแบบสอบแบบเลือกตอบ 1. หลักการเขียนตัวคําถาม

1) เขียนตัวคําถามหรือตอนนําให(อยู&ในรูปประโยคคําถามท่ีสมบูรณ! (ไม&ดี) ชื่อเมืองหลวงเดิมของประเทศไทย คือ กรุงสุโข___ ก. ไทย ข. ลาว ค. พม&า ง. จีน (ดีข้ึน) ชื่อเดิมของประเทศไทย มีชื่อว&าอะไร 2) เขียนตัวคําถามให(ชัดเจนและตรงจุดท่ีจะถาม (ไม&ดี) “น้ําดี” เปPนสารท่ีมีสมบัติเปPนเบสและช&วยให(ไขมันแตกตัวเปPนเม็ดเล็ก ๆ ซ่ึงถูกสร(างโดยอวัยวะใด ก. ตับ ข. ตับอ&อน ค. ลําไส(เล็ก ง. กระเพาะอาหาร 3) ใช(ภาษาให(เหมาะสมกับระดับผู(เรียน เช&น

(ดี) การปรุงอาหารของพืชต(องใช(อะไร (ประถมศึกษา) (ดี) องค!ประกอบสําคัญในการสังเคราะห!ด(วยแสงของพืชคืออะไร (มัธยมศึกษา) 4) พยายามหลีกเลี่ยงการใช(คําถามปฏิเสธหรือ ปฏิเสธซ(อน ถ(าจําเปPนต(องใช(ควรขีดเส(นใต(หรือพิมพ!ด(วยตัวหนาตรงคําปฏิเสธนั้น

ถ(านักเรียนไม&ทานเนื้อสัตว!นักเรียนจะไม&ได(สารอาหารประเภทใด ก. คาร!โบไฮเดรต ข. โปรตีน ค. ไขมัน ง. เกลือแร& 5) ควรถามในเรื่องท่ีมีคุณภาพต&อการวัด จึงจะเปPนประโยชน!ต&อการพัฒนาการเรียนการสอน เช&น (ไม&ดี) ครูผู(สอนวิชาสถิติเพ่ือการวิจัย ชื่อว&าอะไร ก. ดร.ชนาทิป ข. ดร.ชนาทิพย! ค. ดร.ชนาธิป ง. ชื่ออะไรก็ได(อาจารย!ไม&ถือ 6) ควรถามในหลักวิชานั้นจริง ๆ เช&น (ไม&ดี) สิ่งใดต&อไปนี้เคยเปPนสิ่งท่ีมีชีวิต ก. ไก&แจ( ข. เปPดย&าง ค. ก(อนหิน ง. อากาศ 7) พยายามหลีกเลี่ยงคําถามท่ีแนะคําตอบ เช&น (ไม&ดี) พลตรีจําลอง ศรีเมือง ประกอบอาชีพใด ก. ตํารวจ ข. ชาวนา ค. ทหาร ง. ครู 8) ไม&ควรถามเรื่องท่ีผู(เรียนเคยชินหรือคล&องปากอยู&แล(ว ควรถามให(ผู(เรียนได(ใช(ความคิดหรือพฤติกรรมทางปCญญาข้ันสูง เช&น (ไม&ดี) พระอาทิตย!ข้ึนทางทิศใด 9) ควรใช(รูปภาพประกอบเปPนตัวสถานการณ!หรือคําถาม หรือตัวเลือกจะทําให(ข(อสอบน&าสนใจยิ่งข้ึน โดยเฉพาะสําหรับเด็กประถมศึกษา หรือมัธยมศึกษาตอนต(น

147

2. หลักการเขียนตัวเลือก 1) เขียนตัวเลือกให(เปPนเรื่องราวเดียวกัน เอกพันธ!กัน หรือประเภทเดียวกัน เช&น (ไม&ดี) ควรใช(สิงใด ขุดดิน ถากหญ(า ขุดแปลงปลูก ก. จอบ ข. คน ค. พลั่ว ง. ช(อนปลูก 2) เขียนตัวเลือกให(มีทิศทางเดียวกัน เพ่ือความสะดวกและง&ายต&อการพิจารณาของผู(สอบ เช&น (ไม&ดี) ควรเก็บผักสวนครัวในช&วงเวลาใด ก. เวลาเย็น ข. เวลาเช(า ค. เวลาบ&าย ง. เวลาสาย 3) ในแต&ละข(อต(องมีคําตอบท่ีถูกต(องเพียงคําตอบเดียว ยกเว(นแบบเลือกตอบหลายคําตอบ เช&น (ไม&ดี) พ้ืนท่ีของรูปสี่เหลี่ยมผืนผ(าจะหาได(อย&างไร ก. กว(าง x ยาว ข. สูง x ฐาน ค. กว(าง x ฐาน ง. สูง + ฐาน จ. กว(าง + ฐาน 4) เขียนตัวถูก – ตัวลวงให(ถูกหรือผิดตามหลักวิชา เช&น (ไม&ดี) กล(องท่ีใช(ส&องดูของเล็กให(มีขนาดใหญ&ข้ึนเรียกว&าอะไร ก. กล(องโทรทัศน! ข. กล(องปริทัศน! ค. กล(องจุลทรรศน! ง. กล(องชีวทัศน! จ. กล(องมโนทัศน! 5) เขียนตัวเลือกให(เปPนอิสระจากกัน โดยไม&ให(ตัวเลือกเปPนตัวเดียวกันมีความหมายสืบเนื่องสัมพันธ!กัน หรือครอบคลุมตัวเลือกอ่ืน ๆ เช&น (ไม&ดี) ในปq พ.ศ. 2545 ประเทศไทยมีพลเมืองประมาณเท&าใด ก. 45 ล(านคนข้ึนไป ข. 50 ล(านคนข้ึนไป ค. 55 ล(านคนข้ึนไป ง. 60 ล(านคนข้ึนไป 6) ควรเรียงลําดับตัวเลือกท่ีเปPนตัวเลข โดยอาจจะเรียงจากมากไปหาน(อยหรือจากน(อยไปหามากก็ได( เพ่ือให(ผู(สอบหาคําตอบได(ง&ายข้ึน เช&น (ดี) การเตรียมแปลงปลูก ควรขุดดินตากไว(ประมาณก่ีวัน ก. 3 วัน ข. 4 วัน ค. 5 วัน ง. 6 วัน จ. 7 วัน 7) พยายามใช(ตัวเลือกสั้น ๆ โดยตัดคําซํ้าออกหรือนําคําซํ้าไปไว(ในตัวคําถาม เช&น (ไม&ดี) เต&าเปPนสัตว!ประเภทใด ก. สัตว!มีกระดูกสันหลังพวกเดียวกับงู ข. สัตว!มีกระดูกสันหลังพวกเดียวกับกบ ค. สัตว!มีกระดูกสันหลังพวกเดียวกับหนู ง. สัตว!มีกระดูกสันหลังพวกเดียวกับเม&น (ดี) เต&าเปPนสัตว!ประเภทเดียวกับสัตว!ชนิดใด ก. งู ข. กบ ค. หนู ง. เม&น

148

8) ควรกระจายตําแหน&งตัวถูกในตัวเลือกทุกตัวให(เท&า ๆ กันในลักษณะสุ&ม (Randomly) ไม&ให(เปPนระบบท่ีผู(สอบจะจับแนวทางได(เพ่ือปoองกันการเดาคําตอบ 9) คําตอบท่ีถูกและคําตอบท่ีผิดต(องไม&แตกต&างกันชัดเจนจนเกินไป เช&น (ไม&ดี) ข(อใดไม&เข(าพวก ก. ช(าง ข. ม(า ค. วัว ง. ควาย จ. มะเขือ (ดี) ข(อใดไม&เข(าพวก ก. ช(าง ข. ม(า ค. วัว ง. ควาย จ. เสือ 10) การเรียงลําดับของตัวเลือกควรเรียงลําดับตามความสั้นยาวของตัวเลือก เช&น (ดี) โจทย! จากผลการทดลองนี้สรุปได(ตามข(อใด ก. พืชทุกชนิดดูดน้ําได(ใกล(เคียงกัน ข. เวลาต&างกัน พืชสามารถดูดน้ําได(ต&างกัน ค. พืชต&างชนิดกันมีความสามารถในการดูดน้ําต&างกัน ง. พืชท่ีมีขนาดต&างกันมีความสามารถในการดูดน้ําต&างกัน



149

การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน : กรณีเราเปRนนักเรียน



วันท่ี 9 ธันวาคมท่ีผ&านมา ผมมีโอกาสได(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(เรื่อง การยกระดับผลสัมฤทธิ์ทาง การเรียนโดยใช(การวัดและประเมินผลในชั้นเรียนเปPนฐานในการขับเคลื่อนให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนเทศบาล 5 (บ(านศรีบุญเรือง) อ.เมือง จ.ลําปาง จํานวนประมาณ 40 คน ขอบพระคุณทุกท&านท่ีให(โอกาสแก&ผม สาเหตุท่ีผมเขียนบทความนี้เนื่องจาก การได(รับมุมมองจากการบรรยายดังกล&าว และจากการได(อ&านหนังสือเรื่อง 38 เทคนิคมองให(เห็นคําตอบในทุกข(อสอบปรนัย เขียนโดยกรรณสูต กนกกาญจน เม่ือเดินทางถึงเชียงใหม&ผมก็อ&านจบพอดีพร(อมท้ังอุทานเบา ๆ ภายในใจว&า จริงจริงด%วย เลยนําสาเหตุท้ังสองประการมา แปรเปลี่ยนเปPนบทความในครั้งนี้

แต&บทความเรื่องนี้ก็ยังต้ังอยู&บนเง่ือนไขเดิมท่ีว&าต(องไม&สร(างความยุ&งยากให(กับครู และนักเรียน เลยขออนุญาตกล&าวเปPนบางประเด็นเท&านั้น รายละเอียดมีดังนี้ 1.นักเรียนร&วมกันวิเคราะห!ข(อสอบเก&า ๆ ย(อนหลังสัก 2-3 ปq อย&างน(อยเพ่ือให(เห็นลักษณะโครงสร(างหรือเนื้อหาท่ีมักออกข(อสอบ แต&จริง ๆ แล(วในช&วงต(นปqการศึกษาสถาบันทดสอบทางการศึกษาแห&งชาติ (สทศ) หรือสํานักทดสอบทางการศึกษาก็ได(ทําการเผยแพร&โครงสร(างข(อสอบ (Test Blueprint) ของการสอบแต&ละระดับเปPนประจําอยู&แล(ว นักเรียนสามารถเตรียมพร(อมได(ตั้งแต&ต(นปqการศึกษา 2.ไม&ควรอ&านทบทวนเนื้อหาวิชาท่ีมีลักษณะคล(ายกัน ติดต&อกัน เช&น ไม&ควรอ&านทบทวนเนื้อหาวิชาคณิตศาสตร! ติดกับ วิทยาศาสตร! แต&ควรเปPนคณิตศาสตร! ติดกับ ภาษาไทย เพ่ือปoองกันความสับสน 3.ค(นคว(าหาความรู(เพ่ิมเติมจาก internet เช&น ข(อสอบ online , clip การสอน , เอกสารสรุปเนื้อหาความรู( หรือ download application ทางการศึกษาสําหรับใช(ในโทรศัพท!มือถือ 4.ใช(กระบวนการกลุ&มเพ่ือแบ&งกันทบทวนเนื้อหาวิชา เพราะโดยพ้ืนฐานแล(วเราไม&มีความถนัดไป ทุกวิชา เพ่ือนคนไหนถนัดวิชาไหนก็ให(ไปทบทวนวิชานั้น แล(วเราค&อยมาแลกเปลี่ยนทบทวนเนื้อหากันทีหลัง 5.จําลองสถานการณ!การสอบ โดยใช(ข(อสอบเก&า กระดาษคําตอบ เครื่องเขียน นาฬิกาจับเวลา โต�ะ เก(าอ้ี และกระดาษทด แล(วลองทําเหมือนสอบจริง ๆ จับเวลาจริง ๆ ตรวจจริง ๆ เพ่ือค(นหาข(อบกพร&องของตนเอง (สร(างความคุ(นชิน) 6.กระดาษคําตอบในปCจจุบันมักใช(ระบบ การฝนด(วยดินสอ 2B เพราะฉะนั้นเราต(อง ฝ�กฝน ให(เต็มวง ไม&เกินหรือขาดจากวงกลมท่ีกระดาษคําตอบกําหนดมา 7.ทุกข(อคะแนนเท&ากัน เพราะฉะนั้นอย&าเสียเวลาทําข(อท่ีเราทําไม&ได( บริหารเวลาการสอบดี ๆ

8.ตรวจสอบโจทย!ท้ังหมด ว&าตรงกับคําชี้แจงหรือไม& เช&น คําชี้แจงบอกว&าข(อสอบมี 10 หน(า มี 10 หน(าจริง ๆ ไหม คําชี้แจงบอกว&าข(อสอบมี 30 ข(อ มี 30 ข(อจริง ๆ ไหม ประมาณนี้ 9.ตอนสอบ อย&าม่ันใจว&าตัวเลือกแรกท่ีเราเลือกนั้น ถูก พยายามอ&านตัวเลือกให(ครบทุกตัวเลือกก&อนตัดสินใจ เพราะตัวเลือกข(อหลังอาจถูกต(องท่ีสุด 10.โจทย!บางข(อเปPนนามธรรม อ&านแล(วเข(าใจยาก ลองวาดรูปแทนโจทย!ข(อนั้น เราอาจจะมองเห็นข้ันตอนการทํา หรือวิธีคิดของโจทย!ข(อนี้

150

11.โจทย! หรือตัวเลือกในข(อนี้ อาจเปPนแนวการตอบของโจทย!ในข(อท่ีอยู&ใกล( ๆ กัน พิจารณาให(ดี ๆ 12.หากมีเวลาเหลือจากการสอบ เราควรไปทบทวนข(อท่ี ไม&ม่ันใจ หรือ ทําไม&ได( ดีกว0าเอาเวลาท่ีเหลือ

ไปทบทวนข(อท่ีทําได( เพราะถ(าทบทวนแล(วได(คําตอบเหมือนเดิมก็ดีไป แต&ถ(าทบทวนแล(วได(คําตอบท่ีไม&ตรงกับอันเดิม อันนี้จะเปPนปCญหาได(

13.สุดท(ายตรวจการสอบก&อนส&งให(กรรมการ เช&น ฝนได(ตรงข(อไหม ฝนได(ครบทุกข(อไหม ฝนได(เต็มวงกลมไหม ชื่อสกุลและเลขประจําตัวสอบถูกไหม และกระดาษคําตอบสกปรก / ยับหรือไม& อย&างไร

สุดท(ายการสอบใด ๆ ก็ตามมันข้ึนอยู&กับการเตรียมตัวแต&เนิ่น ๆ ของผู(เข(าสอบเอง ไม&ใช&มาอัดช&วง สามเดือนสุดท(ายก&อนสอบ ผู(เข(าสอบต(องต้ังใจเรียน มีการทบทวนเนื้อหาเปPนระยะ สงสัยเนื้อหาส&วนไหนก็รีบหาคําตอบในประเด็นท่ีสงสัยให(เร็วท่ีสุด ส&วนรายละเอียดท้ัง 13 ข(อนั้น เปPนข(อสังเกตสําหรับผู(เข(าสอบ เพราะถ(าเราเตรียมตัวมาอย&างดีแต&ทําข(อสอบผิดพลาด สิ่งท่ีเราเตรียมตัวมาตลอดปqการศึกษาก็จะหมดประโยชน!ไปทันที เช&น กรณีคะแนน Onet มีคนสอบได(ศูนย!คะแนนท้ัง ๆ ท่ีถ(าสมมติเราเลือกตัวเลือกข(อเดียวกันท้ังหมด (ท้ิงบอมส!) มันก็น&าจะมีคะแนนบ(าง เพราะอะไรถึงเปPนเช&นนั้น

อีกอย&างผมก็ยังมีความเชื่อเสมอว&า องค!ประกอบของการจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียน หรือ OLE นั้นมีความสําคัญเสมอท้ิงอย&างใดอย&างหนึ่งไปไม&ได( ต(องไปด(วยกันดังนี้ หลักสูตรมีเปoาหมายอย&างไร โรงเรียนมีวิธีการจัดการเรียนการสอนอย&างไรท่ีทําให(นักเรียนบรรลุเปoาหมาย และกระบวนการวัดและประเมินผลใน ชั้นเรียน รู(ได(อย&างไรว&านักเรียนบรรลุเปoาหมายของหลักสูตรแล(ว

และในส&วนตัวผมระบบการสอบก็เปPนตัวชี้วัดเพียงตัวหนึ่งเท&านั้นสําหรับการคัดเลือกคนเข(าทํางาน หรือเรียนต&อ หรือตัดสินผลการเรียน ท้ังนี้มันควรต(องมีตัวชี้วัดอ่ืน ๆ เข(าร&วมพิจารณาประกอบด(วย เพียงแต& ผู(มีส&วนได(ส&วนเสียในการสอบแต&ละครั้งนั้น ต(องกําหนดวัตถุประสงค!ของการสอบให(ชัดเจนว&า สุดท(ายแล(วเราต(องการคนท่ีมีลักษณะอย&างไร แล(วเราจะมีวิธีการคัดเลือกคนท่ีมีลักษณะนั้นด(วยวิธีการหรือเครื่องมือชนิดใดถึงจะเหมาะสมท่ีสุด

วิธีการดังกล&าวเปPนหนึ่งในสองของเปoาหมายการวัดผล นั้นก็คือ วัดผลเพ่ือตัดสิน แต&ถ(าเราได(คนเข(ามาทํางาน หรือมาเรียนต&อได(แล(ว หรือขณะกําลังเรียนในชั้นเรียน เราควรใช(เปoาหมายของการวัดผลอีกประการนั้นก็คือ วัดผลเพ่ือพัฒนา แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีปqใหม& 2561 ครับ

ปล.รายละเอียดท้ังหมดสามารถหาอ&านได(จากหนังสือเรื่อง 38 เทคนิคมองให(เห็นคําตอบใน

ทุกข(อสอบปรนัย เขียนโดยกรรณสูต กนกกาญจน จัดพิมพ!โดยสํานักพิมพ! We Learn

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ ศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม&


151

ก0อนที่จะสร%างเคร่ืองมือเก็บข%อมูล



บทความฉบับนี้ เปPนบทความแรกของปq ผมเลยขออนุญาตกล&าวคําว&า สวัสดีปqใหม& พ.ศ.2561 แก&พ่ีน(องเพ่ือนครูทุกท&านครับ ขอให(ทุกท&านมีสุขภาพร&างกายท่ีแข็งแรง ร่ํารวยด(วยทรัพย!ท่ีเปPนเงินทองและทรัพย!ท่ีเปPนความรู( คิดหวังสิ่งใดขอให(สุขสมหวัง โชคดีมีชัยตลอดปqและตลอดไปครับ รายละเอียดของบทความฉบับนี้ผมได(รับวัตถุดิบมาจากนักศึกษาปริญญาโทท่ีได(ร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(เรื่อง การสร(างเครื่องมือสําหรับการเก็บข(อมูลประกอบการทําวิจัยภาคสนาม (วิทยานิพนธ!) พอเสร็จจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู( ก็เลยนําสิ่งท่ีได(จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู(มาถ&ายทอดเปPนบทความฉบับนี้ แน&นอนว&าการทําวิจัยทุกชนิดนั้น ต(องมีการเก็บรวบรวมข(อมูล ซ่ึงแหล&งข(อมูลท่ีเราต(องการนั้นก็มีท้ังท่ีเปPนเอกสาร เปPนบุคคล เปPนสัตว! เปPนสิ่งของ หรือแม(กระท่ังธรรมชาติรอบ ๆ ตัวเรา แต&ในบทความนี้จะมุ&งไปท่ีข(อมูลประเภทตัวบุคคลเปPนสําคัญ

ข(อมูลตัวบุคคลท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเราคุ(นเคย เช&น ข(อมูลพ้ืนฐาน (เพศ อายุ ตําแหน&ง ฯลฯ) ข(อมูล ด(านความรู(ต&อเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ข(อมูลด(านทัศนคติหรือมุมมองต&อเรื่องใดเรื่องหนึ่ง หรือข(อมูลในชีวิตประจําวันเปPนต(น และการท่ีจะได(ข(อมูลนั้นมา เราก็ต(องมีเครื่องมือท่ีมีคุณภาพเพ่ือไปเก็บข(อมูลท่ีเราต(องการนั้นจากกลุ&มบุคคลท่ีอาจจะเปPนไปได(ท้ังจากประชากร (เอามาทุกคน) หรือได(จากกลุ&มตัวอย&าง (สุ&มเอามาบางคน) เครื่องมือท่ีมีคุณภาพอาจจะส&งผลให(ได(ก(อนข(อมูลท่ีมีความถูกต(อง เชื่อถือได( เม่ือเวลาไปสังเคราะห!โดยผ&านกระบวนการทางสถิติท่ีถูกต(อง ผลการสังเคราะห!ก็จะมีความถูกต(อง และมีความน&าเชื่อถือ เครื่องมือท่ีมีคุณภาพก็ต(องมีข้ันตอนการสร(างท่ีถูกต(องตามหลักวิชาการ จากความรู(ท่ีเรียนมาผนวกกับประสบการณ!ด(านการทําวิจัย ผมขออนุญาตถ&ายทอดมุมมองในประเด็น ก&อนท่ีจะสร(างเครื่องมือเพ่ือเก็บรวบรวมข(อมูล ดังนี้ เม่ือเราได(ชื่อเรื่องสําหรับการทําวิจัยเรื่องใดเรื่องหนึ่งแล(ว ข้ันตอนต&อไปคือการเขียนโครงร&างการวิจัย โดยปกติก็จะมีท้ังหมด 3 บทได(แก& บทท่ี 1 บทนําก็จะประกอบด(วย ความเปPนมา วัตถุประสงค! สมมติฐาน (ถ(ามี) ขอบเขตการวิจัย นิยามศัพท!เฉพาะ และประโยชน!ท่ีคาดว&าจะได(รับจากการวิจัย บทท่ี 2 เอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ียวข(อง บทท่ี 3 ข้ันตอนการทําวิจัยก็จะประกอบด(วย ประชากรและกลุ&มตัวอย&าง เครื่องมือท่ีใช( การสร(างและหาคุณภาพเครื่องมือ การเก็บรวบรวมข(อมูล การวิเคราะห!ข(อมูลและสถิติท่ีใช( และเกณฑ!การพิจารณาต&าง ๆ ประเด็นอยู&ท่ีบทท่ี 3 เรื่องเครื่องมือท่ีใช( ปกติเครื่องมือท่ีเรานิยมใช(ก็มีอยู&ไม&ก่ีชนิด เช&น แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ! แบบสังเกต หรือแบบทดสอบ ซ่ึงการจะเลือกใช(เครื่องมือชนิดใดนั้นก็ข้ึนกับการต้ังวัตถุประสงค!ในการวิจัยของผู(วิจัยเปPนสําคัญ (ไม&ขอลงรายละเอียด) แล(วข(อรายการหรือข(อคําถามต&าง ๆ ท่ีปรากฏอยู&ในเครื่องมือแต&ละชนิดนั้น เราจะเอามาจากไหน ในส&วนตัวผม ผมตอบได(เลยครับว&า ให(นํามาจากนิยามศัพท!เฉพาะท่ีปรากฏในบทท่ี 1 กล&าวคือ

152

ก&อนท่ีเราจะสร(างเครื่องมือชนิดใดก็ตาม เราต(องนิยามศัพท!เฉพาะในเรื่องหรือประเด็นท่ีเราต(องการเก็บข(อมูลให(ชัดเจนเสียก&อน (สอดคล(องกับวัตถุประสงค!) เราถึงจะนําข(อความในนิยามศัพท!เฉพาะตรงนั้นมาสร(างเปPนข(อรายการหรือข(อคําถามเพ่ือนําไปใส&ในเครื่องมือแต&ละชนิดเปPนลําดับต&อไป เช&น เราต(องการศึกษาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนภายหลังการใช(แบบฝ}กการคิดเลขเร็ว จากตัวอย&างเราก็ต(องไปกําหนดว&าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสําหรับงานวิจัยของเรานั้นต(องมีความหมายหรือมีลักษณะอย&างไร (เขาถึงเรียกว&านิยามศัพท!เฉพาะ หมายถึง เฉพาะงานวิจัยของเราเท&านั้น) แล(วเราจะกําหนดนิยามศัพท!เฉพาะได(อย&างไร สําหรับตัวผม ผมเอามาจากการ review เอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ียวข(องจากบทท่ี 2 ครับ จากตัวอย&างท่ีผมยกมานั้น ในบทท่ี 2 เราต(องมีหัวข(อเรื่อง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนเปPนหัวข(อหนึ่ง และในหัวข(อดังกล&าวนั้นก็ควรจะต(องมีหัวข(อย&อย ๆ เช&น ความหมายของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน องค!ประกอบของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ปCจจัยท่ีส&งผลต&อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน หรือวิธีการวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เปPนต(น ในหัวข(อ ความหมายของผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ก็จะมีนักวิชาการหลายท&านได(ให(ความหมายไว( เรามีหน(าท่ีอ&านทุกความหมายให(เข(าใจ และทําการสังเคราะห!ความหมายเหล&านั้นออกมาเปPนความหมาย ท่ีสอดคล(องกับงานวิจัยของเรา ซ่ึงก็คือการเขียนนิยามศัพท!เฉพาะนั้นเอง ตัวอย&างเช&น

ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหมายถึง ความสามารถของนักเรียนในการเรียนรู(วิชาคณิตศาสตร!เรื่อง การคูณเลขไม&เกินสามหลักแบบมีทดและแบบไม&มีทด ซ่ึงสามารถวัดได(จากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทาง การเรียนวิชาคณิตศาสตร!เรื่องการคูณท่ีผู(วิจัยสร(างข้ึนเปPนแบบปรนัย 4 ตัวเลือกจํานวน 20 ข(อท่ีสร(างข้ึนตามทฤษฎีของวิลสันท่ีได(จําแนกไว( 4 ระดับคือ ด(านความรู(ความจํา ด(านความเข(าใจ ด(านการนําไปใช( และ ด(านการวิเคราะห! เม่ือเรากําหนดนิยามศัพท!เฉพาะท่ีชัดเจน และจับต(องได(แล(วก็เปPนเรื่องง&ายท่ีเราจะสร(างข(อรายการหรือข(อคําถามลงในเครื่องมือของเรา

เช&น ด(านความรู(ความจํา คําถามเราเปPนแบบนี้ ด(านความเข(าใจ คําถามเราเปPนแบบนี้ ด(านการนําไปใช( คําถามเราเปPนแบบนี้ และด(านการวิเคราะห! คําถามเราเปPนแบบนี้

และเม่ือเราได(ข(อคําถามครบแล(ว ข้ันตอนต&อไปก็คือให(ผู(เชี่ยวชาญช&วยพิจารณาว&าข(อคําถามท่ีเราสร(างข้ึนมานั้นมีความสอดคล(องกับนิยามศัพท!เฉพาะท่ีเรากําหนดข้ึนหรือไม& อย&างไร เม่ือพิจารณาพร(อมปรับแก(เสร็จแล(ว ข้ันตอนต&อไปเราก็นําข(อคําถามนั้นไปทดลองใช(กับนักเรียนท่ีมีบริบทใกล(เคียงกับประชากรท่ีเราได(ทําการศึกษา เพ่ือเปPนการหาคุณภาพทางสถิติของเครื่องมือ เช&น ความยากง&าย อํานาจจําแนก ความเชื่อม่ัน เปPนต(น

และหากคุณภาพทางสถิติของเครื่องมืออยู&ในเกณฑ!ท่ียอมรับ เราก็ถือว&าเครื่องมือนั้นมีคุณภาพสามารถนําไปใช(เก็บข(อมูลกับประชากรหรือกลุ&มตัวอย&างต&อไปได(

นิยามศัพท!เฉพาะจึงเปPนสารต้ังต(นในการสร(างข(อรายการหรือข(อคําถามในเครื่องมือท่ีเราใช(ประกอบการวิจัย หากนิยามศัพท!เฉพาะไม&ชัดเจน จับต(องไม&ได( ข(อรายการหรือข(อคําถามในเครื่องมือของเราก็จะไม&สื่อความ ข(อมูลท่ีได(ก็จะไม&น&าเชื่อถือ แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีวันปqใหม&อีกครั้งครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 7 มกราคม 2561

153

ความสําคัญของภาคผนวก



เม่ือวันอาทิตย!ท่ีผ&านมา ผมได(รับโอกาสให(ไปร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(เรื่อง การวิจัยในชั้นเรียนให(กับ พ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนอนุบาลสานสายใยรักเทศบาลเมืองเมืองแกนพัฒนา อ.แม&แตง จ.เชียงใหม& จํานวน 20 คน ขอบพระคุณสําหรับโอกาสท่ีมอบให(ผมด(วยดีเสมอมาครับ

ในระหว&างการบรรยายนั้น ผมคิดว&าครูก็ได(รับความรู(เรื่อง การวิจัยในชั้นเรียน ไปจากผมพอสมควร และในขณะเดียวกันผมก็ได(รับความรู(จากครูมาพอสมควรเช&นเดียวกัน เช&น แนวทางการจัดการศึกษาขององค!กรปกครองส&วนท(องถ่ิน แนวทางการบริหารงานวิชาการภายในโรงเรียน เปPนต(น แต&สิ่งท่ีสําคัญสําหรับผมคือ การได(เครือข&ายร&วมพัฒนาคุณภาพการศึกษาระดับจังหวัด เพราะผมเน(นย้ําเสมอว&า การบูรณาการ การทํางานร&วมกันคือคําตอบการปฏิรูปการศึกษาอย&างแท(จริง พยายามมองท่ีตัวนักเรียนเปPนสําคัญ

ประเด็นของบทความนี้ ผมเคยเขียนไว(แล(วเม่ือเดือนพฤษภาคม 2560 (ขอปCดฝุ�นอีกครั้ง) รายละเอียดตามชื่อเรื่องเลยครับ ความสําคัญของภาคผนวก เนื่องจากภาคผนวกจะเปPนส&วนสนับสนุน

ให(งานวิจัยของเรานั้นมีความน&าเชื่อถือ เช&น รายชื่อผู( เชี่ยวชาญ คะแนนต&าง ๆ หนังสือราชการท่ีใช(ประกอบการทําวิจัยในครั้งนี้ และประวัติแบบย&อของผู(วิจัย เปPนต(น

แต&ก&อนจะเข(ารายละเอียดนั้น ผมขอทบทวนความรู(เรื่อง องค!ประกอบของรายงานการวิจัยก&อนครับ จากประสบการณ!ของผมนั้น องค!ประกอบของรายงานการวิจัยจะประกอบด(วย 3 ส&วน ได(แก&

ส&วนท่ี 1 เรียกว&า ส&วนนํา โดยปกติจะประกอบด(วย ปก กิตติกรรมประกาศ บทคัดย&อ สารบัญ สารบัญตาราง และสารบัญรูปภาพ (ถ(ามี)

ส&วนท่ี 2 เรียกว&า ส&วนเนื้อหา ก็ได(แก& บทท่ี 1 ถึง บทท่ี 5 ส&วนท่ี 3 เรียกว&า ส&วนท(าย จะประกอบด(วย บรรณานุกรม และภาคผนวก บทความครั้งนี้จะเปPนเรื่องของ ภาคผนวก รายละเอียดเปPนอย&างไร มีดังนี้ครับ ในส&วนตัวผม ๆ คิดว&า ภาคผนวกมีความสําคัญไม&แพ(ในส&วนอ่ืน ๆ ของรายงานการวิจัย เนื่องจากเปPน

ส&วนสนับสนุนเพ่ือให(รายงานการวิจัยของเรานั้นมีความน&าเชื่อถือมากท่ีสุด โดยเฉพาะในบทท่ี 3 และบทท่ี 4 ผมขออนุญาตไล&เรียงลําดับของภาคผนวกตามประสบการณ!ของผมดังนี้ครับ เริ่มต้ังแต& ภาคผนวก ก ก็จะเปPนส&วนของรายชื่อพร(อมความเชี่ยวชาญในแต&ละด(านของผู(เชี่ยวชาญทุก

ท&านท่ีเราขอให(ช&วยพิจารณาความถูกต(อง ความเหมาะสมของเครื่องมือท่ีเราใช(ในการวิจัยทุกชนิด ทุกประเภท (สําหรับผม ๆ จะให(ภาคผนวก ก เปPนรายชื่อผู(เชี่ยวชาญ เพราะถือว&าเปPนการให(เกียรติแก&ผู(เชี่ยวชาญทุกท&านครับ)

ภาคผนวก ข เปPนต(นไป หลาย ๆ ท&านเกิดปCญหาว&า จะเอาอะไรใส&ในภาคผนวก และจะเรียงลําดับเนื้อหาในภาคผนวกอย&างไรดี หลักคิดง&าย ๆ สําหรับผมมีดังนี้ครับ

คําถาม จะเอาอะไรใส&ในภาคผนวก และจะเรียงลําดับเนื้อหาในภาคผนวกอย&างไรดี? สําหรับผมนั้นให( เรายึดวัตถุประสงค!ของงานวิจัยเปPนหลักครับ เช&น เราต้ังวัตถุประสงค!ว&า

เพ่ือเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนภายหลังเรียนด(วยชุดกิจกรรมเรื่อง คณิตคิดเร็ว

154

จากวัตถุประสงค!ดังกล&าว เราต(องพิจารณาให(ออกว&าในวัตถุประสงค!นั้นเราต(องใช(ข(อมูลอะไรบ(าง เพ่ือสุดท(ายสามารถตอบวัตถุประสงค!ของการวิจัยได(ถูกต(อง

เม่ือพิจารณาแล(วผมแบ&งเปPนสองส&วน คือ 1.เครื่องมือท่ีใช( ได(แก& แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียน และ 2.คะแนนของนักเรียนทุกคนท้ังก&อนเรียน และหลังเรียน (อาจแบ&งได(มากกว&านี้)

ส&วนแรกเปPนแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ก็ต(องพิจารณาต&อไปว&า อะไรบ(างท่ีต(องนําไปใส&ไว(ในภาคผนวก

เช&น ตัวอย&างแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท่ีเราใช(จริง อาจมี 30 – 40 – 50 ข(อ , ข้ันตอนการหาคุณภาพของแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เช&น ค&า IOC ค&าความยากง&าย ค&าอํานาจจําแนก และค&าความเชื่อม่ันแบบ KR 20

เราก็ต(องอธิบายให(ชัดเจนว&า ค&า IOC มีข้ันตอนการหาอย&างไร??? ค&าความยากง&าย มีข้ันตอนการหาอย&างไร??? ค&าอํานาจจําแนก มีข้ันตอนการหาอย&างไร??? และค&าความเชื่อม่ันแบบ KR 20 มีข้ันตอนการหาอย&างไร??? (ผมขอเรียกว&าคะแนนดิบ) ส&วนผลท่ีคํานวณได(นั้นจะไปปรากฏในบทท่ีสาม ในข้ันตอนของการสร(างและหาคุณภาพเครื่องมือ (ผมขอเรียกว&าคะแนนสุก)

ส&วนสองคะแนนของนักเรียนทุกคนท้ังก&อนเรียน และหลังเรียน ก็นําเสนอในลักษณะตาราง 4 ช&อง คือ ลําดับท่ี คะแนนก&อนเรียน คะแนนหลังเรียน และคะแนนการพัฒนา (ไม&ควรใส&ชื่อจริง นามสกุลจริงของนักเรียนลงไป) ส&วนคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานก็จะไปปรากฏในบทท่ีสี่เปPนลําดับต&อไป

หรือถ(าเราต้ังวัตถุประสงค!เพ่ิมเติมอีกข(อว&า เพ่ือศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนภายหลังเรียนด(วย ชุดกิจกรรมเรื่อง คณิตคิดเร็ว

เช&นเดิมครับ จากวัตถุประสงค!ดังกล&าวจะมีสองส&วนคือ 1.เครื่องมือท่ีใช( ได(แก& แบบประเมินความ พึงพอใจของนักเรียน และ 2.คะแนนของนักเรียนทุกคนท่ีทําแบบประเมินความพึงพอใจ

ส&วนแรกเปPนแบบวัดความพึงพอใจของนักเรียน เช&น ตัวอย&างแบบประเมินความพึงพอใจ อาจมี 10 -15 – 20 ข(อ , ข้ันตอนการหาคุณภาพของแบบประเมินความพึงพอใจ เช&น ค&า IOC และค&าความเชื่อม่ันของครอนบาค

เราก็ต(องอธิบายให(ชัดเจนว&า ค&า IOC มีข้ันตอนการหาอย&างไร??? และค&าความเชื่อม่ันของครอนบาค มีข้ันตอนการหาอย&างไร??? ส&วนผลท่ีคํานวณได(นั้นจะไปปรากฏในบทท่ีสาม ในข้ันตอนของการสร(างและ หาคุณภาพเครื่องมือเช&นเดิมครับ

ส&วนสองคะแนนของนักเรียนทุกคนท่ีได(ตอบแบบประเมินความพึงพอใจก็นําเสนอในลักษณะตาราง คือ ลําดับท่ี คะแนนท่ีนักเรียนตอบแยกเปPนรายข(อ ส&วนคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานก็จะไปปรากฏในบทท่ีสี่เปPนลําดับต&อไป

หรือถ(าเราต้ังวัตถุประสงค!อีกข(อว&า เพ่ือสร(างและหาประสิทธิภาพของนวัตกรรม ครูคิดว&า เราควรใส&อะไรลงไปในภาคผนวกบ(าง (คําถามชวนคิดครับ) เราจึงสามารถสรุปได(ว&าภาคผนวกคือส&วนท่ีสนับสนุนให(ผลการวิจัยในบทท่ี 3 และบทท่ี 4 มีความน&าเชื่อถือ มีท่ีมาท่ีไปของคะแนนอย&างชัดเจน และมีการคํานวณท่ีถูกต(อง แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 15 มกราคม 2560

155

การวัดและประเมินผลของโรงเรียนบนดอย

ศน.รัชภูมิ สมสมัย www.sornorpoom.wordpress.com

[email protected]

เม่ือวันท่ี 17 – 18 มกราคม 2561 ผมและคณะศึกษานิเทศก!จากสํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม&และ สพป.ชม.5 พร(อมด(วยบุคลากรจากสํานักงานศึกษาธิการภาค 15 ได(เข(าร&วมติดตามคณะผู(ตรวจราชการของกระทรวงศึกษาธิการ สําหรับการตรวจราชการของโรงเรียนในพ้ืนท่ีอําเภออมก�อย จังหวัดเชียงใหม&

ในระหว&างท่ีลงพ้ืนท่ีนั้น ทําให(ผมนึกถึงตัวเองเม่ือครั้งตอนบรรจุเข(ารับราชการใหม& ๆ (แบบนี้เลย) แล(วผมนึกถึงเรื่องอะไร ? เรื่องท่ีผมนึกถึงก็คือ สภาพความยากลําบากในการเดินทางของพ่ีน(องเพ่ือนครู ประมาณว&า ฤดูหนาวก็

เต็มไปด(วยหมอก ฤดูร(อนก็เต็มไปด(วยฝุ�น ฤดูฝนก็เต็มไปด(วยดินโคลน แต&ทุกฤดูพ่ีน(องเพ่ือนครู (ดอย) ก็จะเต็มไปด(วยจิตวิญญาณของความเปPนครู ท่ียอมเสียสละความสุขพ้ืนฐานเพ่ือไปสอนหนังสือให(กับนักเรียนท่ีอยู&ในโรงเรียนท่ีห&างไกล ขอเปPนกําลังใจให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูทุกท&านครับ

ประเด็นของบทความวันนี้จะเก่ียวกับการวัดและประเมินผลของโรงเรียนในเขตพ้ืนท่ีภูเขาสูงและ ถ่ินทุรกันดาร (ดอย) เหตุเนื่องจากผมไปเห็นการนําเสนอถึงระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน (Onet) ซ่ึงบางปqก็พัฒนาข้ึน บางปqก็ไม&พัฒนา ซ่ึงโดยส&วนตัวของผม ผมเห็นด(วยท่ีมีการสอบ Onet แต&ไม&เห็นด(วยท่ีนําผลการสอบไปใช(ในเชิงการตัดสิน หรือเปรียบเทียบ ซ่ึงจริง ๆ แล(วควรนําผลการสอบไปใช(ในเชิงการพัฒนาโดยการเปรียบเทียบหรือแข&งขันกับตัวเองน&าจะเปPนสิ่งท่ีเหมาะสมท่ีสุด

ลักษณะเด&นของโรงเรียนดังกล&าวคือ จัดการศึกษากับนักเรียนท่ีเปPนชาติพันธุ! โดยท่ีนักเรียนเหล&านั้นใช(ภาษาไทยเปPนภาษาท่ีสอง และใช(ภาษาของชาติพันธุ!ตนเองเปPนภาษาหลัก ซ่ึงพ่ีน(องเพ่ือนครูในเขตอําเภอ อมก�อย และอําเภอส&วนใหญ&ของจังหวัดเชียงใหม& ส&วนใหญ&ก็มักจะได(สอนนักเรียนท่ีมีลักษณะดังกล&าวเช&นกัน ซ่ึงหลักของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนตามท่ีผมได(เรียนรู( และทําความเข(าใจมาก็คือ เราจะทําอย&างไรให(เราสามารถวัดและประเมินผลนักเรียนให(ตรงจุดมากท่ีสุด ด(วยเครื่องมือลักษณะใด มีการแปลผลคะแนนนั้น ๆ ด(วยวิธีใด และท่ีสําคัญคือเม่ือได(คะแนนแล(ว เราจะเอาคะแนนนั้นไปทําอะไรต&อไป

จากสิ่งท่ีผมได(เรียนรู(และเข(าใจนั้น จะปรากฏคําสําคัญอยู& 2 คํา คือ การวัด และการประเมิน เราลองมาดูกันก&อนว&าคําสองคํานี้ สอดคล(องกับสิ่งท่ีผมได(เห็น ได(ฟCง ได(เรียนรู( จากการลงพ้ืนท่ีอําเภออมก�อยหรือไม& อย&างไร? การวัด หมายถึง กระบวนการให(ได(มาซ่ึงตัวเลข ในท่ีนี้ผมขอหมายถึง คะแนน พูดง&าย ๆ ก็คือ ทําอย&างไรครูถึงจะได(คะแนนมาจากตัวนักเรียน วิธีท่ีนิยมท่ีสุดก็คือ การสอบ แท(จริงแล(วมีมากกว&าการสอบ

คําถามผมถามต&อไปว&า ครูจะวัดนักเรียนด(านใดบ(าง ถ(าย(อนกลับไปดูหลักสูตรปq 51 ระบุชัดเจนเลยครับว&า ต(องครอบคลุมท้ัง ความรู( ทักษะพิสัย และจิตพิสัย โดยใช(วิธีการท่ีหลากหลาย เช&น การทดสอบ การสังเกต หรือการสอบถาม เปPนต(น ส&วนการประเมิน หมายถึง กระบวนการตัดสินตัวเลขหรือคะแนนท่ีได(มาว&า คะแนนท่ีได(มานั้นมีค&าว&า ดี หรือ ไม&ดี ผ&าน หรือ ไม&ผ&าน อย&างไร โดยกําหนดเกณฑ!ท่ีทุกฝ�ายยอมรับมาเปPนส&วนหนึ่งของการประเมิน ย(อนกลับมาท่ีการสอบ O net อีกครั้งครับ

156

ในฐานะท่ีผมเรียนจบด(านการวัดและประเมินผลมา ผมเห็นด(วยท่ีมีการสอบ Onet เพราะอย&างน(อยก็ ทําให(เรารู(ว&า เม่ือเราใช(หลักสูตรแกนกลางปq 51 แล(ว นักเรียนท่ีเปPนผลผลิตจากกระบวนการเรียนการสอนของเรานั้นมีคุณภาพอยู&ในระดับใดเม่ือเทียบกับมาตรฐานของหลักสูตร อย&าลืมนะครับว&า ลักษณะของหลักสูตร ปq 51 นั้นมีลักษณะท่ีเรียกว&า หลักสูตรอิงมาตรฐาน เม่ือใส&กระบวนการเรียนการสอนมาครบ 1 ปq เราจึงควรมาทดสอบกันสักหน&อยว&า โรงเรียนและนักเรียนมีคุณภาพอยู&ในระดับใดเม่ือเทียบกับมาตรฐานของหลักสูตร แต&ประเด็นท่ีผมไม&เห็นด(วยก็คือ กระบวนการของการประเมินตามความหมายท่ีผมเกริ่นไว(แต&ต(นคือการตัดสินตัวเลขหรือคะแนนท่ีได(มา แต&ถ(าเรายังยืนยันว&าเราต(องนําผลสอบ Onet ไปตัดสินเหมือนเดิม ผมก็ขอเสนอว&า เราไม&ควรใช(เกณฑ!ในการตัดสินแบบเดียวกันท้ังประเทศมาตัดสินคุณภาพของนักเรียนในแต&ละพ้ืนท่ี แต&ควรมีการกําหนดเกณฑ!ท่ีใช(ในการตัดสินเฉพาะเปPนพ้ืนท่ีไป เพราะเหตุใดผมถึงคิดเช&นนั้น ขอให(ครูเรานึกถึงกระบวนการเชิงระบบท่ีประกอบด(วย input process output และก็ outcomes นะครับ โดยเฉพาะประเด็น input และ process ของโรงเรียนในแต&ละพ้ืนท่ีก็มีความแตกต&างกันอยู&แล(ว เรามาดูรายละเอียดกันทีละด(านครับ

เริ่มจาก input ก&อน ปCจจัยปoอนอันดับแรกคือเรื่องของนักเรียน โดยเฉพาะพ้ืนท่ีดอย ๆ แค&ภาษาพูดยังสื่อสารกับครูไม&ได(เลยครับ แล(วการอ&านกับการเขียนจะทําอย&างไร มีครูหลาย ๆ ท&านเปรียบเปรยไว(ว&า โรงเรียนดอย ๆ อย&างเราไม&ได(เริ่มจากศูนย! แต&เริ่มจากการติดลบ แล(วค&อย ๆ พัฒนามาเปPนศูนย! แล(วก็ค&อยกลายเปPนบวก เปรียบเทียบเสียจนเห็นภาพเลยครับ ส&วนเรื่องความพร(อมของการมาเปPนนักเรียนนั้น ไม&ต(องพูดถึงครับ เสื้อผ(า สมุด หนังสือ อุปกรณ!ต&าง ๆ อยู&ในภาวะท่ีขาดแคลน ส&วนเรื่องความเอาใจใส&ของผู(ปกครอง พบว&า ผู(ปกครองจะเน(นในเรื่องของเศรษฐกิจภายในครอบครัวมากกว&าการเอาใจใส&เรื่องการเรียน ต&อมาในเรื่องของ process ครับ ผมเชื่อว&าหากปCจจัยพ้ืนฐานของพ่ีน(องครูดอยอย&างเราพร(อม เราสามารถจัดการศึกษาได(อย&างมีคุณภาพได( แต&ความเชื่อของผมนั้นค&อนข(างเปPนอุดมคติ จากประสบการณ! ของผม ผมมองว&าความพร(อมด(านปCจจัยพ้ืนฐานนั้นยังต(องพัฒนาอีกมากพอสมควร ไม&ขอลงรายละเอียด เม่ือ input และ process ไม&พร(อมเท&าท่ีควร ก็ส&งผลให( output และ outcomes มีปCญหา ยิ่งมี การใช(เกณฑ!การประเมินแบบเดียวกันท้ังประเทศ ผลการประเมิน O net ก็เลยเปPนอย&างท่ีเราเห็น ๆ กันอยู& จะเปPนไปได(ไหมท่ีเราจะช&วยกันสร(าง / กําหนดเกณฑ!การประเมินให(มีความสอดคล(องกันในแต&ละพ้ืนท่ี

สิ่งท่ีผมขอนําเสนอ คือ เม่ือเราให(นักเรียนในแต&ละพ้ืนท่ีทําการสอบโดยใช(ข(อสอบชุดเดียวกันแล(ว เม่ือถึงเวลาการประเมินควรกําหนดเกณฑ!การประเมินท่ีแตกต&างกัน เช&น โรงเรียน A มีความพร(อมมาก การตัดสินระดับดีมาก อาจมีเกณฑ!คะแนนอยู&ในระดับนี้ ส&วนโรงเรียน B มีความพร(อมน(อย การตัดสินระดับ ดีมาก อาจมีเกณฑ!คะแนนอยู&ในระดับนี้ หรือ โรงเรียน A มีอัตลักษณ!ท่ีเน(นความรู( ส&วนโรงเรียน B มีอัตลักษณ!ท่ีเน(นทักษะ ก็ควรมีเกณฑ!การรประเมินท่ีแตกต&างกัน เปPนต(น ซ่ึงการกําหนดเกณฑ!ระดับพ้ืนท่ี (พร(อมมาก พร(อมน(อย?) นั้นคงต(องเน(นการมีส&วนร&วมเพ่ือร&วมกันคิดร&วมกันทําจากทุกภาคส&วนพอสมควร

แต&การใช(เกณฑ!เดียวตัดสินท้ังประเทศ ถ(าเรายืนยันท่ีจะทํา เราก็สามารถทําได( แต&ไม&ควรเผยแพร& ควรเผยแพร&เฉพาะหน&วยงานท่ีเปPนหน&วยกําหนดนโยบาย ท้ังนี้เพ่ือจะได(หาทางพัฒนาในเชิงพ้ืนท่ีต&อไป

ผมก็ไม&รู(ว&าสิ่งท่ีผมเสนอนั้นจะเปPนไปได(ในทางทฤษฎี และทางปฏิบัติได(มากน(อยเพียงใด ผมคิดมาจากประสบการณ!ท่ีเคยสอนนักเรียนบนดอยมา 7 ปq และจากการลงพ้ืนท่ีดอยอีกประมาณ 7 ปq ก็ทําให(พอท่ีจะเห็นอะไรมาพอสมควร โดยเฉพาะเรื่อง input และ process ของแต&ละโรงเรียนท่ียังมีความเหลื่อมล้ํากันมากอยู&

157

และถ(าหากสิ่งท่ีผมนําเสนอเปPนจริงได(ในทางปฏิบัติ ครูเรารู( เกณฑ!การประเมินล&วงหน(า และ เปPนเกณฑ!ท่ีครูเราสามารถไปถึงได( ผมเชื่อว&าครูเราจะมีความรู(สึกต&อการสอบเปPนแบบ “ท(าทาย มากกว&า ท(อแท(” เราลองมาปรับใช(หลักการของ Authentic Assessment กันดูสักครั้งจะดีไหมครับ???


22 มกราคม พ.ศ.2561 ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม&

158

ประสบการณAจริงกับการวัดผล



ในช&วงนี้ผมมีโอกาสได(เผยแพร&ผลงานท่ีเกิดจากความร&วมมือร&วมใจของพ่ีน(องเพ่ือนครูอําเภอสะเมิง ในเรื่องของ การจัดกลุ&มแบบทดสอบวัดความสามารถพ้ืนฐานของผู(เรียนระดับชาติ หรือ NT โดยเปPนการ จัดกลุ&มข(อสอบ NT จําแนกตามตัวชี้วัด และจําแนกตามปqการศึกษา ซ่ึงคณะครูอําเภอสะเมิงได(จัดทําไว(ต้ังแต&เดือนพฤษภาคม 2560 แม(เวลาจะผ&านล&วงเลยมาเกือบครบหนึ่งปq แต&สิ่งท่ีทํายัง “มีคุณค&า” และ “ทันสมัย” อยู&เสมอ ขอขอบพระคุณในความร&วมมือร&วมใจครับ

ลักษณะงานท่ีทําประมาณว&า ครูผู(สอนท่ีสอนระดับชั้น ป.3 ของทุกโรงเรียนในเขตอําเภอสะเมิง มาประชุมเพ่ือวิเคราะห!ตัวชี้วัดและลักษณะข(อสอบ NT ร&วมกัน เช&น ทักษะด(านคํานวณมีตัวชี้วัดท้ังหมดจํานวน 5 ตัวชี้วัด ครูผู(สอนท่ีสอนวิชาคณิตศาสตร!ก็จะนําข(อสอบเฉพาะทักษะด(านการคํานวณจํานวน 4 ปqการศึกษา (ปqการศึกษา 2556 – 2559) มาวิเคราะห!ว&า ตัวชี้วัดข(อท่ี 1 นั้นมีข(อสอบข(อไหนบ(างท่ีสอดคล(องกับตัวชี้วัดข(อท่ี 1 ท้ังนี้วิเคราะห!จาก Test Blueprint และประสบการณ! เม่ือวิเคราะห!ครบทุกข(อแล(วก็นํามาจัดกลุ&มโดยใช(ปqการศึกษามาเปPนเกณฑ!ในการจัดกลุ&มอีกครั้ง

เช&น ตัวชี้วัดท่ี 1 ด(านทักษะการคํานวณ กล&าวว&า ใช(ทักษะกระบวนการทางคณิตศาสตร!หรือทักษะการคิดคํานวณเพ่ือตัดสินใจเลือกแนวทางปฏิบัติหรือหาคําตอบจากสถานการณ!ต&าง ๆ ในชีวิตประจําวันเก่ียวกับความคิดรวบยอดทางคณิตศาสตร!เรื่อง จํานวนและการดําเนินการตามขอบข&ายสิ่งเร(า เม่ือนําข(อสอบท่ีสอดคล(องกับตัวชี้วัดข(อนี้มาจัดกลุ&มจําแนกตามปqการศึกษา พบว&า

ปqการศึกษา 2556 มีข(อสอบรวม 10 ข(อ ปqการศึกษา 2557 มีข(อสอบรวม 9 ข(อ ปqการศึกษา 2558 มีข(อสอบรวม 12 ข(อ และปqการศึกษา 2559 มีข(อสอบรวม 12 ข(อ ทําแบบนี้จนครบทักษะทุกด(าน (คํานวณ ภาษา เหตุผล) ครบตัวชี้วัดทุกข(อ และครอบคลุมท้ัง 4 ปqการศึกษา หลังจากนั้นก็จัดพิมพ! และเผยแพร&ต&อไป

วัตถุประสงค!หลักของการจัดทําก็เพ่ือเปPนการสร(างชุมชนการเรียนรู(ทางวิชาชีพ (PLC) ในเรื่องของ การสอบ NT , เพ่ือสร(างความคุ(นเคยในลักษณะของแบบทดสอบจําแนกตามตัวชี้วัดและปqการศึกษา และ ครูและนักเรียนสามารถนําลักษณะของแบบทดสอบท่ีจําแนกตามตัวชี้วัดและปqการศึกษาไปประยุกต!ใช(ในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนได(

ประเด็นของบทความอยู&ตรงตัวชี้วัดท่ีใช(ในการประเมิน และลักษณะของข(อสอบแต&ละตัวชี้วัด กล&าวคือ

ประเด็นแรก ตัวชี้วัดท่ีใช(ในการประเมินนั้นมีความสอดคล(องกับลักษณะของการประเมินในศตวรรษท่ี 21 ท่ีมุ&งเน(นไปท่ีการประเมินทักษะหรือสมรรถนะ มากกว0า การประเมินเรื่องความรู( เพราะยุคปCจจุบันความรู(เราสามารถเรียนรู(ได(ด(วยตนเองจากระบบ internet ทุกท่ี ทุกเวลา แต&ทักษะหรือสมรรถนะนั้นนักเรียนต(องได(รับการพัฒนาหรือได(รับการฝ}กฝนจากครอบครัว โรงเรียน หรือสังคม ซ่ึงสอดคล(องกับคํากล&าวท่ีผมชอบมากคือ Learning How to Learn

159

ประเด็นสอง ลักษณะของข(อสอบแต&ละตัวชี้วัด หลังจากท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูอําเภอสะเมิงได(จัดกลุ&ม

ข(อสอบ NT จําแนกตามตัวชี้วัด และปqการศึกษาเสร็จเรียบร(อยแล(ว เม่ือมานั่งพิจารณาถึงสถานการณ! และคําถามของข(อสอบส&วนใหญ& จะพบว&า สถานการณ!ท่ีนํามาถามนั้นจะเปPนสถานการณ!ท่ีนํามาจากชีวิตประจําวันท่ีนักเรียนมีความคุ(นเคยเปPนอย&างดี เช&น ปoายโฆษณา การเดินทาง การซ้ือขายของใช(ในชีวิตประจําวัน หรือการออมเงินของนักเรียน เปPนต(น

ประเด็นนี้ยิ่ งมีความสอดคล(องกับการประเมินในศตวรรษท่ี 21 เปPนอย&างมาก โดยเฉพาะ การประเมินระดับนานาชาติ หรือการประเมิน PISA นั้นเอง และจากการติดตามข&าวสารพบว&าจะมีการประเมิน PISA อีกครั้งในปqหน(า ผมขออนุญาตไม&ลงรายละเอียดท้ังในเรื่องของวิธีการประเมิน ผลการประเมินของประเทศไทย (ครั้งล&าสุด) และแนวทางการพัฒนาผลการประเมินของประเทศไทย ครูเราสามารถศึกษาเพ่ิมเติมได(จาก http://pisathailand.ipst.ac.th

ในส&วนตัวผม ผมชอบกับการนําสถานการณ!ในชีวิตประจําวันของนักเรียนมาเปPนสถานการณ!ในแบบทดสอบ เพราะชีวิตจริงนักเรียนต(องเจอกับสถานการณ!แบบนี้ (ท้ังขณะท่ีกําลังเรียน หรือเรียนจบไปแล(ว) ดังนั้น จะเปPนการดีกว&าไหม ถ(าเราลองนําสถานการณ!จากชีวิตจริงเหล&านั้นมาเปPนสิ่งเร(าเพ่ือกระตุ(นให(นักเรียนได(แสดงออกซ่ึงทักษะหรือสมรรถนะ ในลักษณะของการพูด การเขียน การวาดรูป หรือการจัดบอร!ด แล(วแต&ข(อตกลงระหว&างครูและนักเรียน (หลักการพ้ืนฐานอีกข(อของ Authentic Assessment)

จุดแตกหักของการพัฒนาคุณภาพการศึกษาต(องเกิดในระดับชั้นเรียน ส&วนหนึ่งก็คือ การวัดและประเมินผลในช้ันเรียน พยายามใช(การประเมินเปPนกลไกการเรียนรู(หรือ Assessment As Learning ควบคู&ไปกับการเรียนการสอนตามปกติ ท้ังนี้เพ่ือเปPนการเตรียมความพร(อมให(กับนักเรียนไปเผชิญกับชีวิตจริงต&อไป

160

ท(ายนี้ผมขออนุญาตยกตัวอย&างสถานการณ!จากชีวิตจริงท่ีเราพบเห็นได(ท่ัวไปมาเปPนสิ่งเร(าในการถามนักเรียน ส&วนคําถามท่ีจะใช(ถามนักเรียน หรือจะเอาไปถามนักเรียนชั้นใด วิชาใด ผมขอฝากให(ครูเปPน คนถามนักเรียนต&อไปครับ หากมีคําถาม คําตอบอะไรดี ๆ รบกวนช&วยแจ(งข&าวมาด(วย แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 1 กุมภาพันธ! 2561

161

ข%าวโพด



ช&วงต(นเดือนท่ีผ&านมาผมมีโอกาสได(นิเทศเชิงตรวจเยี่ยมผลการดําเนินงานตามนโยบายการตรวจราชการของกระทรวงศึกษาธิการ รอบท่ี 1 ปqงบประมาณ พ.ศ.2561 จํานวน 15 นโยบายของโรงเรียนในเขตอําเภอแม&วาง โดยการนิเทศเชิงตรวจเยี่ยมครั้งนี้เปPนการบูรณาการการทํางานร&วมกันระหว&างสํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& และสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษา / มัธยมศึกษา สํานักงานคณะกรรมการส&งเสริมการศึกษาเอกชน สํานักบริหารงานการศึกษาพิเศษ สํานักงานส&งเสริมการศึกษา นอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย องค!กรปกครองส&วนท(องถ่ิน และองค!การบริหารส&วนจังหวัดเชียงใหม& ต(องขอขอบพระคุณทุกองค!กรทางการศึกษาท่ีได(ร&วมมือร&วมใจร&วมพัฒนาคุณภาพการศึกษาของจังหวัดเชียงใหม& เพราะบูรณาการคือคําตอบสุดท(ายของการปฏิรูปการศึกษา

คณะศึกษานิเทศก!ท่ีไปนิเทศเชิงตรวจเยี่ยมในวันนี้ประกอบด(วย นายวรากุล ตุ&นเครือ ศึกษานิเทศก!สํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม& เขต 4 นางประนอม แก(วมา ศึกษานิเทศก! สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& และผม ขอขอบคุณศึกษานิเทศก!ท้ังสองท&านท่ีได(ร&วมเปPนคณะนิเทศในวันนี้ โดยโรงเรียนท่ีไปในวันนี้คือโรงเรียนบ(านพันตน ต.ทุ&งปq© อ.แม&วาง จ.เชียงใหม&

เพราะเหตุใดบทความครั้งนี้ของผมจึงชื่อว&า ข(าวโพด เราลองไปอ&านดูนะครับ โรงเรียนบ(านพันตนเป�ดสอนต้ังแต&ชั้นอนุบาล 1 ถึงชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 มีนักเรียนรวม 93 คน

มีผู(บริหารและครูผู(สอนรวม 10 คน ถ(าดูจากจํานวนนักเรียนถือว&าอยู&ในเกณฑ!โรงเรียนขนาดเล็ก แต&ในสายตาผมเปPนแบบเล็กพริกข้ีหนูครับ โดยเฉพาะเรื่องการบูรณาการความรู(โดยใช(พืชเศรษฐกิจของชุมชนคือข(าวโพดเปPนฐานในการเรียนรู(

เนื่องจากชุมชนบ(านพันตนประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปPนหลักโดยเฉพาะการปลูกข(าวโพดท้ังข(าวโพดหวาน และข(าวโพดเลี้ยงสัตว! แต&เนื่องจากราคาของข(าวโพดข้ึนลงตามกลไกของตลาด (ส&วนใหญ&มักลง) ทางโรงเรียนจึงเกิดแนวคิดในการแปรรูปผลิตภัณฑ!เพ่ือเพ่ิมมูลค&าให(กับข(าวโพดท้ังส&วนท่ีกินได( และส&วนท่ีกินไม&ได(ออกมาเปPนผลิตภัณฑ!ดังนี้ น้ํานมข(าวโพด ดอกไม(จากเปลือกข(าวโพด ถ&านไฟจากซังข(าวโพด และกระเทียมดับกลิ่นจากเปลือกข(าวโพด สรุปว&า ข(าวโพดหนึ่งฝCกสามารถใช(ประโยชน!ได(จากทุกส&วน ไม&เหลืออะไรให(ต(องท้ิงเปPนมลภาวะให(แก&ชุมชนต&อไป ชื่นชมครับ

ซ่ึงกว&าท่ีนักเรียนจะสามารถทําผลิตภัณฑ!ท้ัง 4 ชนิดได(นั้น ทางโรงเรียนได(จัดทําแผนการเรียนรู(จํานวน 6 แผน เริ่มต้ังแต& 1.มารู(จักข(าวโพดกันเถอะ 2.การเจริญเติบโตของข(าวโพด 3.นักสืบข(าวโพดน(อย 4.รวมพลังข(าวโพดน(อย 5.การทําน้ํานมข(าวโพดและการทําดอกไม(จากเปลือกข(าวโพด 6.การทําถ&านจากซังข(าวโพดและกระเทียมดับกลิ่นจากเปลือกข(าวโพด

ผมมองว&าการท่ีโรงเรียนทําแบบนี้ย&อมเกิดผลดีกับตัวนักเรียนโดยตรงหลายประการ เช&น 1.นักเรียนไม&ลืมรากเหง(าของตนเอง 2.นักเรียนได(เรียนรู(จากการปฏิบัติจริง 3.มีทัศนคติท่ีดีต&อการประกอบอาชีพท้ังอาชีพของบรรพบุรุษ และอาชีพท่ีสามารถเพ่ิมรายได(ได(จริง และผลดีอ่ืน ๆ ท่ีส&งผลต&อการดํารงชีวิตของนักเรียนต&อไปในอนาคต

162

เม่ือผมฟCงคณะครูอธิบายถึงข้ันตอนการเรียนการสอน ผนวกกับฟCงและเห็นการนําเสนอของนักเรียน ผมสะท(อนคิดให(ตัวเองได(เลยว&า การศึกษาข้ันพ้ืนฐานท่ีดีนั้นไม&จําเปPนต(องลงทุนสูง ขอเพียงแค&เลือกใช(วัตถุดิบท่ีมีภายในชุมชนไม&ว&าจะเปPนบ(าน ครอบครัว เพ่ือน ชุมชน อาชีพ แหล&งท&องเท่ียว หรือสถานท่ีสําคัญมาเปPนวัตถุดิบต้ังต(นในการเรียนรู( หลังจากนั้นครูและนักเรียนมาร&วมกันออกแบบการเรียนรู(เพ่ือเชื่อมโยงไปหามาตรฐาน/ตัวชี้วัดของหลักสูตร เชื่อมโยงไปหาทักษะการเรียนรู(ในศตวรรษท่ี 21 เชื่อมโยงไปหาคุณลักษณะ อันพึงประสงค! หรือเชื่อมโยงไปหาอะไรก็ได(ท่ีโรงเรียนคิดว&าจะส&งผลดีต&อการดํารงชีวิตของนักเรียนต&อไปในอนาคต และในระหว&างนั้นครูก็ร&วมประเมินตามสภาพจริงเพ่ือพัฒนานักเรียนในทุกด(าน เม่ือครบหนึ่งสัปดาห!ก็ร&วม PLC เพ่ือพัฒนานักเรียนร&วมกันท้ังโรงเรียน จากท้ังหมดถ(าผมสรุปเปPน flow chart ผมสามารถสรุปได(ดังนี้



วิถีชีวิต

โรงเรียน

อ่ืนๆ มาตรฐาน/ตัวชี้วัด

ท่ีดับกลิ่น

ข(าวโพด

ถ&านไฟ ดอกไม( น้ํานมข(าวโพด

คุณธรรม ทักษะการเรียนรู(

แผนการสอน

การประเมินผลตามสภาพจริง

PLC และ Best practice

163

สิ่งที่ควรส0งไปให%ผู%เช่ียวชาญ



ช&วงนี้ได(รับโอกาสจากพ่ีน(องเพ่ือนครูให(เปPนผู(เชี่ยวชาญสําหรับการพิจารณาความถูกต(องของเครื่องมือท่ีใช(ประกอบการทําวิจัย ซ่ึงเครื่องมือแต&ละชนิดท่ีผมพิจารณานั้นก็มีความผิดพลาดท่ีแตกต&างกันไป ท้ังนี้ข้ึนกับประสบการณ! ความสมเหตุสมผล และองค!ความรู(ท่ีผมมีอยู&

แต&มีสิ่งหนึ่งท่ียังเหมือนเดิม และสิ่งนั้นผมได(เคยนํามาเขียนเปPนบทความครั้งหนึ่งแล(ว จากบันทึกความทรงจําของผม ๆ จําได(ว&าผมเขียนบทความดังกล&าวไว(ตั้งแต&เดือนพฤษภาคม พ.ศ.2559

จากบทความในวันนั้นมาถึงบทความในวันนี้ ทุกอย&างเหมือนเดิม รายละเอียดเปPนดังนี้ “ช&วงนี้ได(รับความไว(วางใจจากพ่ีน(องเพ่ือนครูท่ีกําลังศึกษาต&อในระดับมหาบัณฑิต และพ่ีน(องเพ่ือนครู

ท่ีกําลังทําผลงานทางวิชาการ มอบให(เปPนผู(เชี่ยวชาญในการพิจารณาตรวจสอบความถูกต(อง ความเหมาะสมของเครื่องมือท่ีใช(ประกอบการวิจัย ดีใจครับท่ีได(รับความไว(วางใจจากพ่ีน(องเพ่ือนครูแบบนี้ เพราะผมก็จะได(ทบทวนองค!ความรู(ด(านการวัดและประเมินผลการศึกษาท่ีร่ําเรียนมาอีกทางเช&นกัน

แน&นอนครับในการเรียนระดับมหาบัณฑิตนั้น ก&อนจะจบการศึกษาได(นั้นครูทุกท&านต(องผ&านการทําวิทยานิพนธ! หรือ Thesis ซ่ึงมีค&าเท&ากับ 12 หน&วยกิต หรือการทําค(นคว(าอิสระ หรือ IS ซ่ึงมีค&าเท&ากับ 6 หน&วยกิต ซ่ึงการจะทํา Thesis หรือ IS นั้น ข้ึนกับหลักสูตรของแต&ละภาควิชาท่ีครูกําลังศึกษาต&อผมไม&ขอลงรายละเอียดครับ

แต&ไม&ว&า Thesis หรือ IS นั้น ในมุมมองผม ผมคิดว&ามีระเบียบวิธีวิจัยหรือข้ันตอนในการทําท่ีใกล(เคียงกัน แต&ต&างกันตรงความเข(มข(นในการทําเท&านั้น

แน&นอนครับสิ่งท่ีท้ัง Thesis หรือ IS ต(องมีเหมือนกันประการหนึ่งนั้นก็คือ การสร(างเครื่องมือสําหรับ เก็บรวบรวมข(อมูล เครื่องมือนั้นอาจจะเปPนแบบสอบถาม แบบทดสอบ แบบวัด แบบสังเกต หรือแบบอ่ืน ๆ อีกมากมายแล(วแต&ผู(วิจัยจะเลือกใช( แต&สิ่งท่ีควรคํานึงก&อนท่ีจะเลือกใช(เครื่องมือนั้น ได(แก& วัตถุประสงค!ของ การวิจัย และกลุ&มเปoาหมายท่ีเรากําลังจะไปเก็บข(อมูล (นักเรียน ครู ผู(บริหาร ผู(ปกครอง กรรมการสถานศึกษา)

เม่ือเราสร(างเครื่องมือชนิดใดชนิดหนึ่งข้ึนมาแล(ว ข้ันตอนท่ีสําคัญต&อไปก็คือ การให(ผู(เชี่ยวชาญช&วยพิจารณาว&าเครื่องมือท่ีเราสร(างข้ึนมานั้นมีความเหมาะสม มีความถูกต(องมากน(อยเพียงใด เพ่ือท่ีเราจะได(นําข(อเสนอแนะต&าง ๆ จากผู(เชี่ยวชาญมาปรับแก(ให(ถูกต(อง พร(อมท้ังคํานวณหาค&า IOC และเม่ือปรับแก(เสร็จเรียบร(อยแล(ว ข้ันตอนต&อไปเราก็จะนําเครื่องมือท่ีผ&านการปรับแก(ไปทดลองใช( (try out) กลับกลุ&มตัวอย&างท่ีมีลักษณะใกล(เคียงกับกลุ&มตัวอย&างจริง ๆ ของเรา ในข้ันตอนนี้ก็เพ่ือหาคุณภาพของเครื่องมือก&อนนําไปใช(จริง

แต&ประเด็นสําคัญของบทความนี้อยู&ตรงท่ี การพิจารณาของผู(เชี่ยวชาญ เพราะมีโอกาสประสบกับตนเองมาหลายกรณี สิ่งท่ีประสบนั้นก็คือ ข้ันตอนของการให(ผู(เชี่ยวชาญพิจารณาเครื่องมือ ในซองกระดาษ สีน้ําตาลส&วนใหญ&ท่ีผมเห็นก็จะมีหนังสือนําจากมหาวิทยาลัย/หน&วยงานต(นสังกัด เพ่ือขอความอนุเคราะห!เปPนผู(เชี่ยวชาญ มาพร(อมกับเครื่องมือท่ีจะใช(เก็บรวบรวมข(อมูล แต&ครูหรือนักศึกษาส&วนใหญ& (ท่ีผมเห็น) มักลืมแนบเอกสารโครงร&างงานวิจัย 3 บทมาพร(อมกันด(วย หรืออย&างน(อย ๆ ขอบทท่ี 1 และ บทท่ี 3 ก็ยังดี

164

เพราะถ(าผู(เชี่ยวชาญไม&มีโครงร&างงานวิจัยมาใช(ประกอบการพิจารณาเครื่องมือแล(ว ผู(เชี่ยวชาญท&านนั้นก็ ไม&สามารถพิจารณาถึงเนื้อหาสําคัญท่ีอยู&ในเครื่องมือนั้นได( ภาษาวิจัยเรียกว&าขาดความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหาหรือขาดความเท่ียงตรงเชิงโครงสร(าง ทําให(ผู(เชี่ยวชาญสามารถพิจารณาเครื่องมือได(เพียงผิว ๆ เท&านั้น เช&น ภาษาท่ีใช( การปรับย&อหน(า การพิมพ!คําถูกคําผิด เครื่องหมายต&าง ๆ ซ่ึงตรงนี้ไม&สําคัญเท&ากับส&วนเนื้อหาท่ีจะปรากฏในเครื่องมือแต&ละชนิด

เหตุท่ีผมว&า หากขาดโครงร&างงานวิจัยไปให(ผู(เชี่ยวชาญพิจารณาประกอบเครื่องมือแล(ว จะทําให(งานวิจัยนั้นขาดความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา ก็เปPนเพราะ หลักการสร(างเครื่องมือการเก็บข(อมูลเบ้ืองต(นนั้น ผู(วิจัยต(องไปอ&านเอกสารต&าง ๆ ท่ีเก่ียวข(องจนมีความเข(าใจเปPนอย&างดี (บทท่ี 2) เม่ือมีความเข(าใจแล(ว ก็จะสามารถกําหนดนิยามศัพท!เฉพาะ และกรอบแนวคิดสําหรับงานวิจัยของตนเองข้ึนมาได( (บทท่ี 1) ตรงนี้คือหัวใจเลยครับกับคําว&า นิยามศัพท!เฉพาะ เพราะผู(เชี่ยวชาญจะพิจารณาดูว&า นิยามศัพท!เฉพาะท่ีเรากําหนดในบทท่ี 1 นั้น มีความสอดคล(องกับเนื้อหาท่ีปรากฏในเครื่องมือท่ีเราจะใช(ในการเก็บรวบรวมข(อมูลหรือไม&อย&างไร เช&น นิยามศัพท!เฉพาะได(กําหนดว&า ความรับผิดชอบ หมายถึง XXX เม่ือผู( เชี่ยวชาญไปดูเครื่องมือก็จะดูว&า ความหมายของคําว&า ความรับผิดชอบนั้น มีความสอดคล(องไปในทิศทางเดียวกันกับเนื้อหารายละเอียดท่ีอยู&ในเครื่องมือหรือไม& อย&างไร หรือควรท่ีจะปรับภาษาตรงส&วนไหนบ(าง เพ่ือความสมบูรณ!มากท่ีสุด

เม่ือดูความสอดคล(องระหว&างนิยามศัพท!เฉพาะและเครื่องมือแล(ว ข้ันตอนต&อไปก็คือบทท่ี 3 วิธีดําเนินงานวิจัย ในข้ันตอนนี้ผู(เชี่ยวชาญก็จะพิจารณาความสอดคล(องระหว&างเครื่องมือท่ีสร(างข้ึนกับความเปPนไปได(ในทางปฏิบัติจริง ๆ เช&น เครื่องมือท่ีสร(างข้ึนมีจํานวนข(อคําถาม 40 ข(อ แต&ไปเก็บรวบรวมข(อมูลกับนักเรียนชั้น ป.1 ประเด็นนี้ผู(เชี่ยวชาญก็จะเสนอให(ปรับลดจํานวนข(อ เพ่ือให(เหมาะสมกับระดับวัยของนักเรียน เปPนต(น

ดังนั้น ผมพอจะสรุปได(ว&าผู(เชี่ยวชาญจะพิจารณาเครื่องมือใน 3 ลักษณะ คือ 1.พิจารณาความสอดคล(องระหว&างความหมายตามนิยามศัพท!เฉพาะและกรอบความคิดการวิจัย (บท

ท่ี 1 และบทท่ี 2) และเนื้อหาข(อรายการท่ีปรากฏในเครื่องมือแต&ละชนิด 2.พิจารณาถึงความเปPนไปได(ในทางปฏิบัติระหว&างข้ันตอนการดําเนินการวิจัย (บทท่ี 3) และปริมาณ

หรือระดับความยากง&ายของเนื้อหาท่ีปรากฏในเครื่องมือแต&ละชนิด 3.พิจารณาถึงรูปแบบการจัดพิมพ! ความถูกต(องของการพิมพ! และอ่ืน ๆ ตามท่ีเห็นสมควร

จึงขอย้ําเตือนเพ่ือกันลืมกับพ่ีน(องเพ่ือนครูด(วยว&า การเอาเครื่องมือไปให(ผู(เชี่ยวชาญพิจารณานั้น ครู

เราห(ามลืมแนบเอกสารโครงร&างงานวิจัย 3 บท ไปด(วยนะครับ (นอกจากหนังสือนําจากมหาวิทยาลัย/หน&วยงานต(นสังกัด จดหมายตอบรับการเปPนผู(เชี่ยวชาญของผู(เชี่ยวชาญ) เพ่ือท่ีผู(เชี่ยวชาญจะได(พิจารณาเครื่องมือของครูได(อย&างถูกต(องท่ีสุด

เพราะถ(าเครื่องมือมีความเท่ียงตรงเชิงเนื้อหา และความเท่ียงตรงเชิงโครงสร(างแล(ว ก็จะทําให(เราม่ันใจในระดับหนึ่งได(ว&า ข(อมูลท่ีเราเก็บมาได(นั้น เม่ือนํามาวิเคราะห!ข(อมูลแล(ว เปPนผลท่ีเกิดจากการวิจัยจริง ๆ ภาษาวิจัยเรียกว&า มีความเท่ียงตรงภายใน”

เวลาผ&านไปร&วม ๆ สองปq ทุกอย&างยังเหมือนเดิม แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



165

ข%อจํากัดของการสอบ O net


www.sornorpoom.wordpress.com ในวันท่ี 24 - 25 มีนาคม 2561 สถาบันทดสอบทางการศึกษาแห&งชาติ (องค!การมหาชน) หรือ สทศ. ได(ดําเนินการประกาศผลสอบ Onet ชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 และชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 3 ประจําปqการศึกษา 2560 ผ&านทาง www.niets.or.th

ท่ีผมทราบข&าวก็เนื่องจาก ผมเห็นการโพสต!คะแนนของพ่ีน(องเพ่ือนครูลงในสื่อ Social Media เท&าท่ีผมสังเกตการโพสต! ผมสามารถแบ&งได(สองกลุ&มคือ คะแนนเฉลี่ยเพ่ิมข้ึน และคะแนนเฉลี่ยลดลง ผมขอเปPนกําลังใจให(ครูท่ีอยู&ท้ังสองกลุ&มครับ

เม่ือเห็นโพสต! ผมเลยเข(า www.niets.or.th เพ่ือไปดูค&าสถิติพ้ืนฐานของการสอบครั้งนี้ ขออนุญาตยกตัวอย&างค&าสถิติพ้ืนฐานท่ีเราควรจะรับรู(รับทราบในเบ้ืองต(น ดังนี้ครับ

ค&าสถิติพ้ืนฐานในระดับชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 ประจําปqการศึกษา 2560 สังกัด สพฐ. ขอเริ่มท่ีระดับประเทศก&อนครับ วิชาภาษาไทย มีคะแนนเฉลี่ย 46.58 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบน

มาตรฐาน 14.55 วิชาคณิตศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 37.12 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 16.44 วิชาวิทยาศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 39.12 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 11.74 และวิชาภาษาอังกฤษ มีคะแนนเฉลี่ย 36.34 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 18.36

ถ(าเปPนระดับจังหวัดเชียงใหม& ได(ผลดังนี้ วิชาภาษาไทย มีคะแนนเฉลี่ย 44.93 คะแนน และ ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 13.89 วิชาคณิตศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 34.75 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 14.56 วิชาวิทยาศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 37.60 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 10.84 และวิชาภาษาอังกฤษ มีคะแนนเฉลี่ย 31.93 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 14.37

ค&าสถิติพ้ืนฐานในระดับชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 3 ประจําปqการศึกษา 2560 สังกัด สพฐ. ระดับประเทศ ได(ผลดังนี้ วิชาภาษาไทย มีคะแนนเฉลี่ย 48.29 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน

13.73 วิชาคณิตศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 26.30 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 16.40 วิชาวิทยาศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 32.28 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 9.81 และวิชาภาษาอังกฤษ มีคะแนนเฉลี่ย 30.45 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 11.60

ถ(าเปPนระดับจังหวัดเชียงใหม& ได(ผลดังนี้ วิชาภาษาไทย มีคะแนนเฉลี่ย 48.24 คะแนน และ ส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 12.89 วิชาคณิตศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 25.50 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 14.13 วิชาวิทยาศาสตร! มีคะแนนเฉลี่ย 32.06 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 8.76 และวิชาภาษาอังกฤษ มีคะแนนเฉลี่ย 29.21 คะแนน และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน 9.63

จากคะแนนเฉลี่ยท่ีประกาศนั้น ขออนุญาตยังไม&กล&าวถึงเรื่อง การเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยระหว&าง ปqการศึกษา 2559 – 2560 รอให(กระแสนิ่ง ๆ ก&อน ผมจะทําวิจัยเชิงเปรียบเทียบเพ่ือให(เห็นภาพรวมของคะแนนเฉลี่ย Onet จังหวัดเชียงใหม& แยกตามสังกัด โปรดอดใจรอครับ

ย(อนกลับไปประเด็นการโพสต!ใน Social Media กันดีกว&าครับ ผมก็เปPนหนึ่งคนท่ีโพสต! พอโพสต!เสร็จก็มีการกด like และ comment กันพอสมควร เพราะข(อความ

ท่ีผมโพสต!นั้น ผมโพสต!ว&า ผมเห็นด(วยท่ีมีการสอบ Onet แต&ไม&เห็นด(วยในการนําผลการสอบไปตัดสินคุณภาพ

166

มีประเด็น comment หนึ่งท่ีโดนใจผมเปPนอย&างยิ่ง ก็เลยกลายเปPนบทความในครั้งนี้ รายละเอียดโปรดอ&านด(วยใจเปPนกลาง

ก&อนอ่ืนเราต(องรู(วัตถุประสงค!ของการสอบ Onet ก&อนว&าเราสอบไปเพ่ืออะไร เท&าท่ีผมศึกษาก็พอจะสรุปได(ว&า เราสอบ Onet ก็เพ่ือให(รู(ว&านักเรียนชั้น ป.6 ม.3 และ ม.6 มีความรู( (เน(นด(าน Knowledge) ตามมาตรฐานและตัวชี้วัดของหลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 อยู&ในระดับใด

ประเด็นท่ีเน(นคือ ด(านความรู( (Knowledge) ของนักเรียนอยู&ในระดับใด??? เท&านั้นเอง แต&เม่ือเราไปพิจารณามาตรฐานและตัวชี้วัดของหลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 จะพบว&า นักเรียนหนึ่ง

คนต(องได(รับการพัฒนาให(ครบท้ังสามด(านคือ Cognitive Domain , Affective Domain และ Psychomotor Domain หรือท่ีเราเรียกย&อ ๆ ว&า CAP ซ่ึงในแต&ละวิชาก็จะมีจุดเน(นของการพัฒนา CAP ท่ีแตกต&างกัน มากบ(าง น(อยบ(าง ไม&ลงรายละเอียด

ด(วยจํานวนนักเรียนท่ีเข(าสอบ Onet ในแต&ละระดับชั้นมีจํานวนหลักแสนคน ผมเลยคิดว&า การสอบ Onet นั้น จึงจําเปRนต%องมุ&งวัดนักเรียนเฉพาะด(านความรู(เปPนสําคัญ และเครื่องมือก็ต(องสามารถตรวจได(รวดเร็วกับปริมาณนักเรียนหลักแสนคน นั้นก็คือข(อสอบแบบเลือกตอบนั้นเอง

จากองค!ความรู(ท่ีผมมี ผมเลยมองว&า การสอบ Onet มีข(อจํากัดอยู& 2 ประการด(วยกันคือ 1.มุ&งวัดไปเฉพาะด(านความรู(ด(านเดียว เหตุผลคือ จํานวนนักเรียนหลักแสนคน และข(อจํากัดของ

การวัดและประเมินผลด(านทักษะพิสัย ท่ีต(องเน(นการปฏิบัติ และด(านจิตพิสัย ท่ีต(องเน(นความสมํ่าเสมอ 2.สืบเนื่องจากข(อ 1 เม่ือมีจํานวนนักเรียนมาก และต(องประกาศผลคะแนนด(วยระยะเวลาประมาณ 2

เดือน ทําให(เครื่องมือท่ีใช(จึงออกมาในลักษณะของการเลือกตอบท่ีสามารถตรวจด(วยระยะเวลาท่ีรวดเร็ว และข(อผิดพลาดเกิดข้ึนน(อย (ใช(คอมพิวเตอร!ตรวจ) แม(มีรูปแบบท่ีหลากหลายแต&ลึก ๆ คือ ข(อสอบแบบเลือกตอบ โอกาสการเดาจึงเกิดข้ึนได(

แต&ในขณะเดียวกัน การสอบ Onet ก็มีจุดเด&นท่ีโรงเรียนสามารถไปปรับใช(ในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนได(เช&นกัน กล&าวคือ

การจัดทํา Test Blueprint ซ่ึงประโยชน!ของ Test Blueprint นั้นก็คือ เปPนแผนท่ีในการออกข(อสอบว&า เนื้อหานี้จะออกก่ีข(อ พฤติกรรมของบลูมจะออกก่ีข(อ ซ่ึงในทางวัดผลจะเรียกว&า มีความเท่ียงตรง เชิงโครงสร(าง

ในระดับชั้นเรียน ก&อนสอบ Midterm หรือก&อนสอบ Final ครูผู(สอนก็ควรนําเสนอ Test Blueprint ให(นักเรียนรับรู( รับทราบล&วงหน(าด(วยเช&นกัน

แต&ถ(าเปPนนักเรียนชั้นโต ครูผู(สอนและนักเรียนควรร&วมกันสร(าง Test Blueprint หรือแม(กระท่ัง อาจร&วมกันสร(าง Rubric สําหรับการประเมินผลงาน/ชิ้นงานก็ได( ตรงนี้เปPนหลักการง&าย ๆ ของ Authentic Assessment

เม่ือหลักสูตรบอกว&าต(องมี CAP แต&การสอบ Onet มีข(อจํากัดเลยต(องมุ&งไปท่ี C เปPนสําคัญ แล(วเม่ือผลสอบ Onet ประกาศออกมาแล(ว จะเปPนการยุติธรรมหรือไม&? ท่ีจะนําผลการสอบ Onet

ไปตัดสินว&า นักเรียนคนนี้ หรือโรงเรียนนี้ หรือครูคนนี้ หรือผู(บริหารคนนี้ มีคุณภาพ? ในฐานะท่ีผมเรียนจบปริญญาโทด(านการวัดและประเมินผลการศึกษา ผมยืนยันเสมอว&า การประเมิน

ทุกอย&างในวงการศึกษานั้นเปPนสิ่งท่ีสําคัญและจําเปPน ไม&ว&าจะการสอบ Onet การสอบ NT การสอบ PISA หรือแม(กระท่ังการประเมินภายนอกจาก สมศ. เพราะอย&างน(อยเราก็มีกระจกหนึ่งบานจากกระจกหลาย ๆ บาน ท่ีจะมาช&วยเราสะท(อนถึงผลการจัดการศึกษาของเรา เพ่ือให(เรารู(ว&า เรายืนอยู&จุดไหน แล(วอนาคตเราควรก(าวไปในทิศทางใด

167

แต&สิ่งท่ีผมไม&เห็นด(วยคือ การนําผลการประเมินไปตัดสินคุณภาพของโรงเรียน เหตุผลสําคัญประการหนึ่งก็คือ ข(อจํากัดของการสอบ Onet นั้นเอง ส&วนเหตุผลอ่ืน ๆ ก็เช&น ความเหลื่อมล้ําในด(าน Input ของ แต&ละโรงเรียน

ส&วนการจัดกลุ&มโรงเรียนเปPนเขียว เหลือง แดง ผมเห็นด(วยครับ แต&ไม&ควรเผยแพร&เปPนสาธารณะ (เห็นแล(วใจมันท(อแท( มากกว&า ท(าทาย) ท้ังนี้ควรเบ็ดเสร็จท่ีโต�ะของผู(กําหนดนโยบายเท&านั้น โรงเรียนท่ีเปPน สีเขียวควรกําหนดนโยบายอย&างไร โรงเรียนท่ีเปPนสีเหลืองควรกําหนดนโยบายอย&างไร และโรงเรียนท่ีเปPนสีแดงควรกําหนดนโยบายอย&างไร

จะเปPนการดีไหมครับ ถ(า สทศ. วิเคราะห!คะแนนให(ละเอียดกว&านี้ โดยอาจเพ่ิมตัวแปรเปPน ชาติพันธุ!ของผู(เข(าสอบ อาชีพ/รายได(ของผู(ปกครอง การสนับสนุนของผู(ปกครอง หรือความพร(อมในการจัดการเรียนการสอนของโรงเรียน ผมว&าเราจะได(ข(อมูลดี ๆ สําหรับการกําหนดนโยบายด(านการศึกษาท่ีละเอียดกว&านี้

ในระดับโรงเรียนก็เช&นกันครับ เม่ือโรงเรียนมีข(อมูลจากผลการสอบ O net ท่ีค&อนข(างครอบคลุมแล(ว โจทย!ต&อไปคือ โรงเรียนจะนําผลการสอบนั้นไปใช(เพ่ือการพัฒนาได(อย&างไร ไม&ใช&เพียงแค&มาพิจารณาว&า กลุ&มสาระนี้มีคะแนนเฉลี่ยสูงกว&าปqท่ีแล(ว หรือตํ่ากว&าปqท่ีแล(ว แต&ควรพิจารณาให(ลึก ๆ ว&า สาเหตุของการท่ีคะแนนเฉลี่ยสูง เปPนเพราะอะไร และสาเหตุท่ีคะแนนเฉลี่ยตํ่า เปPนเพราะอะไร เพ่ือจะได(นําสาเหตุนี้ไปใช(วางแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนต&อไป

จุดแตกหักของการพัฒนาคุณภาพการศึกษา คือ การวัดและประเมินผลในระดับชั้นเรียน และควรเปPนการประเมินท่ีเรียกว&า Authentic Assessment ควบคู&ไปกับการ Learning by Doing ในประเด็นนี้ถ(ามีโอกาสผมจะมาเขียนให(อ&าน

ท(ายนี้ผมขออนุญาตฝากคําถามชวนคิดไว( 3 เรื่อง คือ 1.เราจะปฏิรูประบบการวัดและประเมินผลต้ังแต&ระดับชั้นเรียน ระดับโรงเรียน ระดับเขตพ้ืนท่ี

ระดับอุดมศึกษา ระดับชาติ และระดับนานาชาติ ให(สอดรับไปในทิศทางเดียวกันได(อย&างไร? 2.ในปCจจุบันการเรียนรู(เกิดข้ึนได(ตลอดเวลา เพราะฉะนั้นการประเมินตามมาตรฐานและตัวชี้วัด และ

การประเมินสมรรถนะ เช&น 3R7C เราจะมีจุดร&วมได(อย&างไร? 3.เราจะทําอย&างไรให(วัฒนธรรมการประเมินเปPนส&วนหนึ่งของวัฒนธรรมการทํางาน แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า วันนี้สวัสดีครับ

หัวใจหลัก วัดผล การศึกษา นําผลมา พัฒนา การเรียนรู( ร&วมวางแผน ท้ังนักเรียน พร(อมเพ่ือนครู เปoาหมายอยู& ดีเก&งสุข เปPนสําคัญ หาใช&อยู& อยู&ท่ี การตัดสิน แทบโรยริน เปPนสีแดง ไม&แปรผัน ให(ท(าทาย หรือท(อแท( กันและกัน ลูกศิษย!ฉัน ฉันสอน ฉันรู(เอง



168

OLE แบบใหม0


www.sornorpoom.wordpress.com ช&วงปลายเดือนมีนาคมท่ีผ&านมานั้น ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมพัฒนาตนเองกับคณะวิทยากรท่ีเชี่ยวชาญด(านการบริหารโรงเรียน ซ่ึงคณะวิทยากรท้ัง 3 ท&านนั้นได(มาแลกเปลี่ยนความรู( ประสบการณ! และมุมมองเรื่องการบริหารโรงเรียนท้ังในระดับประถมศึกษา ระดับมัธยมศึกษา และระดับอุดมศึกษาให(แก&ผู(บริหารโรงเรียนท่ีเข(ารับการอบรมในหลักสูตรการพัฒนาข(าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาก&อนแต&งต้ังให(มีและเลื่อนเปPนวิทยฐานะผู(อํานวยการและรองผู(อํานวยการชํานาญการพิเศษ ณ คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& สําหรับผมนั้น พบว&า ระยะเวลา 4 วันของการพัฒนาตนเองทําให(ผมได(เรียนรู(ในสิ่งท่ีไม&เคยรู( ทําให(เข(าใจ และเห็นความสําคัญมากยิ่งข้ึนกับประโยคท่ีกล&าวว&า การเรียนรู(นั้นมีไม&สิ้นสุด ขอเพียงอย&างเดียวคือ “การเป�ดใจ” และยอมรับ “การเปลี่ยนแปลง” องค!ความรู(ท่ีผมได(รับจากการพัฒนาตนเองในครั้งนี้ ผมลองเอามาประยุกต!ให(เข(ากับการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนในห(องเรียนท่ีเปPนการเตรียมนักเรียนให(สามารถดํารงชีวิตอยู&ในสังคมในศตวรรษท่ี 21 ได( รายละเอียดท่ีผมคิดมีดังนี้ครับ ในวิชาชีพครูเรานั้น คําว&า OLE เปPนสิ่งท่ีพ่ีน(องเพ่ือนครูเรามีความคุ(นเคยเปPนอย&างดี เพราะเปPนองค!ประกอบพ้ืนฐานของการจัดการเรียนการสอนในห(องเรียน โดยคําศัพท!แต&ละคํามีรายละเอียดย&อ ๆ ดังนี้ O หรือ Objective คือ เปoาหมาย/จุดมุ&งหมายท่ีต(องการให(นักเรียน “เกิด” L หรือ Learning Experience คือ การจัดประสบการณ!การเรียนการสอนเพ่ือให(นักเรียน “เกิด” E หรือ Evaluation คือ การประเมินผลว&านักเรียน “เกิด” หรือไม& อย&างไร ท่ีผ&านมาพบว&าส&วนใหญ&เราใช( OLE ในลักษณะดังนี้ O หรือ Objective คือ ตัวชี้วัดตามหลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 L หรือ Learning Experience คือ Passive Learning ท่ีเน(นการเรียนรู(ผ&านหนังสือ E หรือ Evaluation คือ การประเมินผลโดยใช(แบบทดสอบ ก ข ค และ ง รายละเอียดไม&ว&ากันครับ… แต&ในอนาคตผมคิดว&ารายละเอียดของ OLE ท่ีเราใช(นั้นอาจจะไม&เหมาะสมกับสภาพสังคมท่ีเปลี่ยนไป เหตุผลหลัก ๆ ท่ีผมคิดเช&นนั้นคือ หนึ่ง เพราะความรู(มีไม&สิ้นสุด ความรู(ใหม& ๆ เกิดข้ึนเสมอ เราจึงไม&สามารถนําความรู(มาบรรจุลงในสื่อชนิดต&าง ๆ ได( และสอง เพราะความก(าวหน(าของเทคโนโลยีโดยเฉพาะเรื่อง Internet และ Smart Phone ท่ีมีราคาถูกลง แต&มีประสิทธิภาพท่ีสูงข้ึน ด(วยเหตุผลท่ีผมมองเห็น จะเปPนไปได(ไหมถ(าเราปรับรายละเอียดของ OLE ให(เปPนลักษณะดังนี้ O หรือ Objective เปลี่ยนจากตัวชี้วัดเปPนสมรรถนะของนักเรียนในศตวรรษท่ี 21 เช&น ความสามารถในการสื่อสาร ความสามารถในการใช(เทคโนโลยี ความสามารถในการคิด ความสามารถในการแก(ปCญหา และความสามารถในการใช(ทักษะชีวิต L หรือ Learning Experience เปลี่ยนจาก Passive Learning เปPน Active Learning ท่ีเน(นการเรียนรู(ผ&านการปฏิบัติ ซ่ึงความรู(ท่ีเกิดข้ึนจะเปPนความรู(ท่ีได(จากประสบการณ!ตรง ครูควรจัดกิจกรรมการเรียนการสอนท่ีเป�ดโอกาสให(นักเรียนได(ลงมือปฏิบัติ “มากกว&า” การนั่งฟCงและจดบันทึกเพียงอย&างเดียว

169

ใช(สถานการณ!จากชีวิตจริง เช&น โฆษณา ข&าวสารบ(านเมือง หรือเหตุการณ!ในโรงเรียนเปPนสิ่งเร(าในการเรียนรู( พยายามให(มีการถามตอบระหว&างครูกับนักเรียน หรือนักเรียนกับนักเรียน ซ่ึงการถามตอบนั้นจะเปPน การกระตุ(นให(นักเรียนได(ใช(กระบวนการคิดข้ันสูง ได(แก& การวิเคราะห! การสังเคราะห! และการประเมินค&า E หรือ Evaluation เปลี่ยนจากแบบทดสอบ ก ข ค และ ง เปPนการประเมินตามสภาพจริง หรือ Authentic Assessment ซ่ึงเปPนการประเมินท่ีพยายามให(นักเรียนได(เข(ามามีส&วนร&วมในข้ันตอนการประเมินในชั้นเรียนในมากท่ีสุด เช&น ร&วมกันจัดทํา Test Blueprint สําหรับการประเมินความสามารถในการแก(ปCญหา , ครูคัดเลือกข(อสอบท่ีนักเรียนร&วมกันแต&งมาใช(ประเมินความสามารถในการใช(เทคโนโลยี , ร&วมกันจัดทําเกณฑ!การประเมิน (Rubric) สมรรถนะด(านความสามารถในการสื่อสาร หรือร&วมกันสร(างเครื่องมือประเมินสมรรถนะด(านความสามารถในการใช(ทักษะชีวิต

ส&วนเครื่องมือท่ีใช(ในการประเมินนั้นควรเปPนแบบอัตนัยมากกว&าปรนัย พยายามใช(สถานการณ!ในชีวิตประจําวันของนักเรียนมาเปPนโจทย! ท้ังนี้เพ่ือส&งเสริมให(นักเรียนได(ฝ}กคิด และฝ}กเขียนเชิงเหตุผล และ ท่ีสําคัญต(องให(ความสําคัญของการประเมินเพ่ือพัฒนามากกว&าการประเมินเพ่ือตัดสิน รายละเอียดของ OLE ท่ีผมคิดและเขียนข้ึนมานั้นอาจจะดูยุ&งยากในทางปฏิบัติ แต&ผมไม&ได(หมายความว&าทุกคนต(องทําแบบนี้ ค&อย ๆ คิด ค&อย ๆ ทํา นักเรียนชั้นเล็ก ๆ อาจจะทําไม&ได(ในเรื่องนี้ แต&พอไปเรียนใน ชั้นโต ๆ อาจจะทําได( ท้ังนี้ข้ึนกับศักยภาพของนักเรียนและภาระงานของครูผู(สอนเปPนสําคัญ (หลักพ้ืนฐานชอง Authentic Assessment)

แต&ถ(าเราไม&เริ่มปรับวิธีคิด ยังยึดความรู( (ท่ีปรับเปลี่ยนทุกวัน) ยึดตํารา ยึดหนังสือเรียน ยึด ก ข ค ง ผมเกรงว&าสุดท(ายแล(วลูกหลานเราจะไม&สามารถไปแข&งขันกับประเทศอ่ืนได( เพราะเหตุผลท่ีผมเกริ่นนําไว(แต&ต(นคือ ความรู( และเทคโนโลยีมีการพัฒนาข้ึนทุกวัน ท(ายนี้จะเปPนการดีหรือไม&ท่ีเราจะเตรียม และสร(างให(ลูกหลานเราได(ตระหนักและเห็นความสําคัญของคําว&า คุณธรรม และคําว&า Learning How to Learn แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(าครับ



170

การจัดการเรียนการสอนแบบ PSPCPC



ช&วงกลางเดือนเมษายน ผมมีโอกาสได(เข(ารับการพัฒนาตนเองเรื่องการวิจัยในชั้นเรียน ซ่ึงผมถือว&าเปPนโอกาสอันดีท่ีทําให(ผมได(ทบทวนตนเองในสิ่งท่ีได(เรียนรู(มานานแล(ว และข(อค(นพบท่ีเปPนสัจธรรม อีกประการ คือ โลกของความรู(มีไม&สิ้นสุด อยู&ท่ี การเป�ดใจ การเรียนรู( และการยอมรับ

ไปครั้งนี้ได(เป�ดมุมมองท้ังศาสตร!การวิจัยในชั้นเรียน กรวัดและประเมินผลในชั้นเรียน และการเรียนการสอนในลักษณะของ Active Learning

แต&บทความครั้งนี้ จะมุ&งเน(นไปในเรื่องการเรียนการสอนท่ีเปPน Active Learning ควบคู&กับ การต้ังโจทย!ท่ีสอดคล(องกับวิถีชีวิตประจําวันของนักเรียน

รายละเอียดตามความเข(าใจของผมมีดังนี้ครับ มีช&วงเวลาหนึ่งคณะวิทยากรได(นําเสนอ Clip การจัดการเรียนการสอนในวิชาคณิตศาสตร! และ วิชาภาษาไทยของโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยเชียงใหม& วิชาคณิตศาสตร!เปPน Clip การเรียนการสอนเรื่อง เซต รายละเอียดสามารถเข(าไปดูท่ี #MyPractice ท่ี www.youtube.com/watch?v=M2yjSUo_wL8 ส&วนวิชาภาษาไทย เปPน Clip การเรียนการสอนเรื่อง การเขียน รายละเอียดสามารถเข(าไปดูท่ี #MyStory ท่ี www.youtube.com/watch?v=k02WfnwIj8c ประทับใจมาก ๆ เก่ียวกับเทคนิคการจัดการเรียนการสอนท้ัง 2 Clip ใช(โจทย!ท่ีนักเรียนสนใจ และการเลือกใช(เทคโนโลยีจากโทรศัพท!มือถือท่ีนักเรียนมีความคุ(นเคยร&วมกับความคิดสร(างสรรค!ของครูและนักเรียน แต&ผลท่ีตามมานั้นสามารถตอบโจทย! Thailand 4.0 ได(เปPนอย&างดี เม่ือดูเสร็จก็เลยเกิดบทความครั้งนี้ รายละเอียดโปรดดู Clip ท้ัง 2 Clip ก&อนนะครับ ความยาวรวมไม&เกิน 30 นาที เม่ือครูดูเสร็จแล(วครูจะพบว&าการจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning นั้นไม&ยากอย&าง ท่ีคิดเลยนะครับ ขอเพียงออกแบบการเรียนการสอนท่ีกระตุ(นให(นักเรียนได(ใช(ความคิดสร(างสรรค!โดยใช(สิ่งท่ีมีอยู&รอบ ๆ ตัวของนักเรียนเปPนสิ่งเร(า โดยมีเปoาหมายหลักของนโยบาย Thailand 4.0 คือ การสร(างนวัตกร (Innovator) เปPนสําคัญ เม่ือผมดู Clip ท้ัง 2 Clip เสร็จแล(ว ผมขออนุญาตสรุปเปPนข้ันตอนการเรียนการสอนตามชื่อบทความและตามความเข(าใจของผมดังนี้ 1. Proposition คือ การต้ังโจทย!ท่ีเร(าความสนใจของนักเรียนโดยเปPนโจทย!ท่ีเชื่อมโยงระหว&างตัวชี้วัด และสถานการณ!ในชีวิตประจําวันของนักเรียน ถ(าใน Clip ก็คือ เรื่อง เซต กับ การเขียน เร(าความสนใจโดยการให(นักเรียนได(ทําชิ้นงานตามท่ีตนเองสนใจเพ่ือตอบโจทย!เรื่องเซต และเรื่องการเขียน ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะของนักเรียนในเรื่อง การแก(ปCญหาเปPนสําคัญ 2. Survey คือ การสํารวจ ค(นคว(าหาข(อมูล ภายหลังท่ีนักเรียนได(รับโจทย!จากข้ันตอนท่ี 1 ต&อไปก็คือ การค(นคว(าหาข(อมูลเพ่ือสร(างองค!ความรู( หรือสร(างความเข(าใจให(เกิดกับตนเอง เพราะหากนักเรียนไม&เข(าใจเนื้อหาแล(ว จะไม&สามารถสร(างชิ้นงานตามท่ีโจทย!กําหนดได( ซ่ึงการค(นหาข(อมูลในปCจจุบันมีความสะดวกมากกว&าสมัยก&อน จนมีคํากล&าวเล&น ๆ ว&านึกอะไรไม&ออกให(นึกถึง Google แต&ท่ีสําคัญก็อย&าลืมแหล&งค(นคว(าท่ี

171

เปPนเอกสารด(วย ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะของนักเรียนในเรื่อง การคิดวิเคราะห! การคิดสังเคราะห! และการประเมินค&าในข(อมูลท่ีตนเองได(ค(นคว(ามาเปPนสําคัญ 3. Present คือ การนําเสนอสิ่งท่ี “ตกผลึก” ออกมาเปPน “ชิ้นงาน” ผนวกเข(ากับ “ความคิดสร(างสรรค!” ซ่ึงชิ้นงานท่ีนําเสนอมานั้นอาจมีความหลากหลายข้ึนกับปCจเจกของนักเรียนแต&ละคน อาจเปPนไปได(ท้ังการทํา Clip สั้น ๆ มีการประยุกต!ใช(เทคโนโลยี ศิลปะ หรือดนตรีเข(ามาช&วย การพูดเพ่ือนําเสนอ หน(าชั้นเรียน การจัดทํารายงานเปPนรูปเล&ม และอ่ืน ๆ ตามท่ีนักเรียนสนใจ ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะของนักเรียนในเรื่อง การนําเสนอ การสื่อสาร และความคิดสร(างสรรค! เปPนสําคัญ ปล. ในขณะท่ีมีการนําเสนอ ระวังภาษากายท่ีครูแสดงต&อนักเรียน 4. Change คือ การแลกเปลี่ยนความรู(ระหว&างข้ันตอนของการนําเสนอ มีการถามตอบระหว&างครูและนักเรียน นักเรียนและนักเรียน ซ่ึงในขณะเดียวกันนักเรียนอาจจะรู(สึกว&าตนเองนั้นเปPนได(ท้ังครูและนักเรียน ผมว&าข้ันตอนนี้คือหัวใจของ Active Learning (ถาม ถาม แล(วก็ถาม) ท้ังนี้เพ่ือเปPนการต&อยอดไปสู&ความรู(ใหม& ๆ ในระหว&างนั้นครูก็สามารถประเมินนักเรียนได(ว&าสามารถบรรลุตัวชี้วัดในการเรียนครั้งนี้หรือไม&? ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะของนักเรียนในเรื่อง การฝ}กการต้ังคําถาม การตอบ และการวิพากษ! เชิงสร(างสรรค!หรือภาษาไทยท่ีเราคุ(น คือ ติเพ่ือก&อ 5. Publish คือ การเผยแพร& เม่ือมีการแลกเปลี่ยนความรู(กันแล(ว ครูอาจจะได(ความรู(ใหม& ๆ จากนักเรียน และนักเรียนก็จะได(ความรู(ใหม& ๆ จากเพ่ือนเพ่ือนและครู ท้ังนี้เพ่ือนําไปปรับชิ้นงานของตนเอง และความรู(นั้นก็จะติดตัวนักเรียนต&อไป แต&ถ(านักเรียนรู(สึกไม&แน&ใจในความรู(ท่ีได(รับมาใหม& นักเรียนก็จะกลับไปข้ันตอนท่ี 2 อีกครั้ง ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะของนักเรียนในเรื่อง ความยืดหยุ&นและการปรับตัว ซ่ึงการเผยแพร&ชิ้นงานของนักเรียนนั้น ถ(าจะให(ง&ายและไม&เสียค&าใช(จ&าย คือ การ UP ไฟล!ชิ้นงาน (ได(ท้ังภาพและเสียง) เข(าไปไว(ใน Youtube / Facebook เพ่ือให(นักเรียนห(องอ่ืน ชั้นอ่ืน หรือ โรงเรียนอ่ืนได(เห็นชิ้นงานท่ีเกิดจากตัวนักเรียนเอง ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะนักเรียนเรื่อง มารยาทในการ Post และ มารยาทในการแสดงความคิดเห็น (Comment) เปPนสําคัญ 6. Community คือ การสร(างชุมชน เม่ือมีการเผยแพร&ในวงกว(างแล(ว เพ่ือนต&างห(องเรียน หรือเพ่ือนต&างโรงเรียนก็จะมีโอกาสได(เห็น และเรียนรู(ชิ้นงานท่ีเราทํา อาจจะตรงและไม&ตรงในสิ่งท่ีเพ่ือนสนใจ ก็เปPนไปได( แต&ถ(าตรงในสิ่งท่ีเพ่ือนนักเรียนสนใจก็ถือว&าได(แหล&งเรียนรู(ชนิดใหม&เพ่ิมเข(ามา อาจทําให(เพ่ือนเราเข(าใจเนื้อหาในเรื่องนั้น ๆ ได(มากยิ่งข้ึนเพราะ เพ่ือนย&อมเข(าใจในเพ่ือน นอกจากนั้นเพ่ือนเรายังมีโอกาสได( Comment ชิ้นงานของเราในมุมมองท่ีกว(างข้ึน (ต&างห(องเรียน ต&างโรงเรียน) ตรงนี้ก็จะทําให(นักเรียนเจ(าของชิ้นงานนําข(อ Comment นั้นมาปรับปรุงงาน หรือความรู(ของตนเองให(ดียิ่งข้ึน ข้ันตอนนี้ช&วยพัฒนาสมรรถนะนักเรียน เรื่อง การเรียนรู(ตลอดชีวิตเปPนสําคัญ ท(ายนี้ เราจะสรุปได(ว&า การจัดการเรียนการสอนนั้นไม&ยากเพียงแต&เราต(องต้ังโจทย!ให(เร(าใจ ใช(เทคโนโลยีท่ีนักเรียนคุ(นเคยและการต้ังคําถามเปPนตัวขับเคลื่อน ครูเรามีหน(าท่ีเพียงส&งเสริม สนับสนุนสิ่งท่ีนักเรียนขาด

แต&จุดท่ียากคือ การ Design ว&าเราจะสอนอย&างไรเพ่ือให(นักเรียนบรรลุตัวชี้วัดต&างหาก แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(าครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 25 เมษายน 2561

172

ว0าด%วยเร่ือง การอ0าน คิดวิเคราะหA เขียน



ในส&วนของกระบวนการวัดและประเมินผลตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ.2551 ได(กล&าวไว(ว&า นักเรียนหนึ่งคนจะได(รับการประเมินอยู& 4 ส&วนได(แก& การประเมินตามตัวชี้วัดท้ัง 8 กลุ&มสาระการเรียนรู( การประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค! และ การประเมินกิจกรรมพัฒนาผู(เรียน

บทความครั้งนี้ ผมขออนุญาตมุ&งไปท่ีการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน ซ่ึงความรู(ท่ีผมได(รับมานั้น ทําให(ผมเปลี่ยนมุมมองและความเข(าใจท่ีมีต&อการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนไปโดยสิ้นเชิง

ก&อนอ่ืนเรามาดูความหมายกันก&อนครับ การประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน เปPนการประเมินศักยภาพของผู(เรียนในการอ&านจาก

หนังสือ ตําราเรียน เอกสาร และสื่อต&าง ๆ เพ่ือหาและหรือเพ่ิมพูนความรู( ประสบการณ! ความสุนทรีย! และประยุกต!ใช( แล(วนําเนื้อหาสาระท่ีอ&านมาคิดวิเคราะห! นําไปสู&การแสดงความคิดเห็น การสังเคราะห! สร(างสรรค! การแก(ปCญหาในเรื่องต&าง ๆ และถ&ายทอดความคิดนั้นด(วยการเขียนท่ีมีสํานวนภาษาถูกต(อง มีเหตุผลและลําดับข้ันตอนในการนําเสนอ สามารถสร(างความเข(าใจแก&ผู(อ&านได(อย&างชัดเจนตามระดับความสามารถในแต&ละระดับชั้น

ซ่ึงการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนนั้น ก็เหมือนกับการประเมินโดยท่ัวไปท่ีต(องประกอบด(วย ขอบเขตของการประเมิน ตัวชี้วัดการประเมิน เครื่องมือท่ีใช(ในการประเมิน แหล&งของ การประเมิน วิธีการประเมิน และเกณฑ!การตัดสินการประเมิน เรียกรวม ๆ ว&า หลักฐานการประเมิน

ท่ีผมเกริ่นนําไว(ว&า “ทําให(ผมเปลี่ยนมุมมองและความเข(าใจท่ีมีต&อการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนไปโดยสิ้นเชิง” เหตุเนื่องจากผมได(มีโอกาสเข(าร&วมพัฒนาตนเองเรื่องการวิจัยในชั้นเรียน มีอยู&ช&วงหนึ่งคณะวิทยากรได(นําเสนอเรื่องการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน

พอฟCงเสร็จแล(ว ทําให(ผมเห็นถึงนัยยะท่ีซ&อนไว(ในการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน นัยยะท่ีซ&อนไว(มีรายละเอียดดังนี้ครับ

หากเราพิจารณาความหมายของการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนให(ละเอียดกว&านี้ เราจะพบว&าการอ&าน การคิดวิเคราะห! และการเขียน มีลําดับข้ันตอนเริ่มจาก การอ&าน แล(วถึงไปการคิดวิเคราะห! แล(วจึงป�ดท(ายด(วยการเขียน และเม่ือพิจารณาเปPนข้ันตอนก็คือข้ันตอนของการรับสาร และการส&งสารนั้นเอง

เรามาเริ่มกันทีละข้ันตอนดีกว&า การอ&าน การอ&านนั้นไม&ได(หมายถึงแค&การอ&านหนังสือเท&านั้น แต&การอ&านคือการรับสารจากประสาทสัมผัส

ท้ังห(าของร&างกาย ดังนั้น “สาร” ท่ีเราได(รับนั้นเปPนไปได(ท้ังรูป รส กลิ่น เสียง และการสัมผัส หน(าท่ีของครูผู(สอนคือ ควรพยายามหา “สาร” ท่ีกระตุ(นความสนใจของนักเรียน สอดคล(องกับ

สถานการณ!ในชีวิตประจําวัน และสอดคล(องกับตัวชี้วัดในการประเมิน

173

การคิดวิเคราะห! การคิดวิเคราะห!นั้น Bloom , 1956 (อ(างถึงใน ล(วน สายยศ และอังคณา สายยศ , 2539 หน(า 41-

44) ได(ให(ความหมายไว(ว&า เปPนความสามารถในการแยกแยะเพ่ือหาส&วนย&อยของเหตุการณ!เรื่องราวหรือเนื้อหาต&าง ๆ ว&าประกอบด(วยอะไร มีความสําคัญอย&างไร อะไรเปPนเหตุ อะไรเปPนผล และท่ีเปPนอย&างนั้นอาศัยหลักการของอะไร

ประเด็นของบทความนี้ไม&ได(อยู&ท่ีความหมายของการคิดวิเคราะห! แต&อยู&ท่ีเราจะทําอย&างไรให(นักเรียนเกิดการคิดวิเคราะห!

เม่ือเราพิจารณาความหมายของการคิดวิเคราะห!แบบง&าย ๆ เราจะพบว&ามันก็คือ อะไร ทําไม นั้นเอง เช&น นักเรียนเห็นข&าวฝนตกในฤดูร(อน เพราะอะไรถึงเปPนเช&นนั้น เปPนต(น เช&น นักเรียนการสร(างบ(านในเขตป�าธรรมชาติ มีข(อดี ข(อเสียอย&างไร เปPนต(น เช&น เพราะอะไรสัตว!ป�า เช&น เสือดาว ถึงควรต(องอาศัยอยู&เขตอุทยานแห&งชาติ เปPนต(น

สิ่งสําคัญอีกประการคือ คําตอบท่ีนักเรียนตอบออกมานั้นต(องไม&มีถูก ไม&มีผิด เพราะเปoาหมายของครูเราไม&ได(เน(นท่ีคําตอบ แต&เปPนการเน(นเพ่ือให(นักเรียนได(ฝ}กคิดอย&างมีเหตุผลโดยการกระตุ(นถามจากครูผู(สอน ซ่ึงเหตุผลของแต&ละคนย&อมไม&เหมือนกัน ฉะนั้นคําตอบนักเรียนจึงไม&ควรมีถูก มีผิด

หน(าท่ีของครูผู(สอนคือการกระตุ(นเพ่ือให(นักเรียนได(เกิดการคิดวิเคราะห!อยู&เสมอ ๆ ซ่ึงสิ่งท่ีทําได(ง&ายก็คือ การวางโครงเรื่องในการสอน การถามให(ดี พยายามกระตุ(นคิดโดยใช(คําถาม ครูถามนักเรียน หรือให(นักเรียนถามเพ่ือนนักเรียน

ถามบ&อย ๆ ถามเพ่ือฝ}กให(นักเรียนได(คิด และพยายามต้ังคําถามโดยใช(สถานการณ!ในชีวิตประจําวันเชื่อมโยงเข(ากับตัวชี้วัดในการประเมิน

เราชอบบอกว&านักเรียนคิดวิเคราะห!ไม&เปPน ท่ีเปPนเช&นนั้นอาจเปPนเพราะ ในชั้นเรียนนักเรียนไม&ค&อยได(ถูกกระตุ(นให(เกิดการคิดวิเคราะห!โดยการต้ังคําถามจากครูผู(สอนก็เปPนไปได(นะครับ

การเขียน เม่ือนักเรียน รับสาร และ ถูกกระตุ(นให(เกิดการคิดแล(ว นักเรียนก็ต(องนําเสนอสิ่งท่ีตนเองคิด ซ่ึงสิ่งท่ี

นักเรียนนําเสนอออกมานั้น เปPนไปได(ท้ังตัวอักษร รูปภาพ แผนท่ีความคิด การพูด Clip VDO หรืออ่ืน ๆ ตามท่ีนักเรียนจะออกแบบโดยใช(ความคิดสร(างสรรค!และบริบทรอบตัวเปPนสําคัญ

อย&ามุ&งเน(นว&า การเขียน คือ การเขียนออกมาเปPนตัวอักษรเท&านั้น ให(มองว&าการเขียน คือ การส&งสารด(วยวิธีท่ีนักเรียนสร(างสรรค!ข้ึนมาเอง (สมัยก&อนการก&อกองไฟให(มีควันก็ถือว&าเปPนการส&งสาร)

หน(าท่ีของครูผู(สอนคือ การรับฟCงสารท่ีนักเรียนส&งออกมา พร(อมท้ังเติมเต็มในส&วนท่ีนักเรียนบกพร&องโดยใช(หลักการประเมินตามสภาพจริง ในขณะเดียวกันก็กระตุ(นให(เพ่ือนนักเรียนได(ฝ}กวิพากษ! “สาร” ท่ีเพ่ือนได(นําเสนอ เพ่ือเปPนการเติมเต็มความรู(ซ่ึงกันและกัน

และสิ่งท่ีครูเราห(ามลืมคือ การประเมินทุกอย&างต(องมีหลักฐานในการประเมิน ครูรู(ได(อย&างไรว&า ด.ช.สมชายมีผลการประเมินการอ&าน การคิดวิเคราะห! และการเขียน อยู&ในระดับดี

เราต(องสามารถตอบสังคมได( แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(าครับ



174

คู0มือการ key ข%อมูลใน SPSS



หลังสงกรานต!ท่ีผ&านมา ผมมีโอกาสได(ทําวิจัย 2 เรื่อง โดยเปPนงานวิจัยท่ีทําเก่ียวกับการวิเคราะห! ผลการทดสอบ ONET และผลการทดสอบ NT ปqการศึกษา 2560

เปoาหมายของการทําวิจัยท้ังสองเล&มมีเปoาหมายท่ีคล(าย ๆ กันกล&าวคือ เล&มแรก เปPนงานวิจัยท่ีทําเก่ียวกับการวิเคราะห!ผลการทดสอบ ONET ผมได(วิเคราะห!เพ่ือให(เห็นว&า

อําเภอท้ัง 25 อําเภอของจังหวัดเชียงใหม&นั้นมีคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน จําแนกตามกลุ&มสาระการเรียนรู(เปPนอย&างไร

เช&น อําเภอเชียงดาว มีคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ในกลุ&มสาระการเรียนรู(วิทยาศาสตร! ชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 เปPนอย&างไรเม่ือเทียบกับตนเอง และเม่ือเทียบกับอําเภออ่ืน

นอกจากนั้นผมได(วิเคราะห!เพ่ิมเติมไปถึงหน&วยงานต(นสังกัดจํานวน 8 สังกัดท่ีมีโรงเรียนสังกัดตนเองเข(าร&วมสอบ ONET ว&ามีคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐานเปPนอย&างไรในแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู(

เช&น โรงเรียนสังกัดสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษา มีคะแนนเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน ในกลุ&มสาระการเรียนรู(ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 เปPนอย&างไรเม่ือเทียบกับตนเอง และ เม่ือเทียบกับสังกัดอ่ืน

เล&มสอง เปPนงานวิจัยท่ีทําเก่ียวกับการวิเคราะห!ผลการทดสอบ NT ของนักเรียนชั้นประถมศึกษา ปqท่ี 3 ซ่ึงทําในลักษณะคล(าย ๆ กับการวิเคราะห!ผลการทดสอบ ONET เพียงแต&เปลี่ยนจากคะแนนจาก กลุ&มสาระการเรียนรู( เปPนคะแนนด(านความสามารถ (ภาษา คํานวณ เหตุผล) และทําการวิเคราะห!แยกเปPนอําเภอเท&านั้น ไม&ได(ลงถึงสังกัดเหมือน ONET

เหตุผลหลักท่ีผมอยากทํางานวิจัยท้ังสองเล&มนั้น ก็เพ่ือให(ได(สารสนเทศจากการทดสอบเบ้ืองต(น สําหรับให(ผู(มีส&วนเก่ียวข(องนําไปใช(วางแผนเพ่ือพัฒนาคุณภาพการศึกษาของจังหวัดเชียงใหม& (จําแนกเปPนอําเภอ / จําแนกเปPนสังกัด) ผมไม&แน&ใจว&างานวิจัยท่ีผมทํานั้นจะสามารถเรียกว&า การวิจัยเพ่ือการพัฒนา เชิงพ้ืนท่ี ได(หรือไม&? อย&างไร?

หรือถ(าจะให(เรียกอีกคําคือ เปPนงานวิจัยท่ีขอลงจากหิ้ง เน(นการนําไปใช( มากกว&าเน(นข้ึนหิ้ง มาเข(าเรื่องดีกว&าครับ ประชากรท่ีผมนํามาใช(ในงานวิจัยท้ัง 2 เล&มนั้น เปPนผลการทดสอบ ONET ท่ีได(จากการประกาศผล

ของสถาบันทดสอบทางการศึกษาแห&งชาติ (องค!การมหาชน) และเปPนผลการทดสอบ NT ท่ีได(จาก การประกาศผลของสํานักทดสอบทางการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน

ผมขอกราบขอบพระคุณหน&วยงานท้ัง 2 หน&วยงานท่ีได(ให(ความอนุเคราะห!ผลการสอบท้ัง 2 ประเภทเปPนผลการสอบของโรงเรียนทุกโรงเรียนท่ีเข(าสอบท้ังจังหวัดเชียงใหม& (เปPนภาพรวมรายโรงเรียนเท&านั้น ไม&ใช&ข(อมูลนักเรียนรายบุคคล) ท่ีสําคัญข(อมูลเปPนไฟล! excel ซ่ึงทําให(ผมสามารถนําข(อมูลนั้นไปวิเคราะห!เพ่ือให(เห็นข(อมูลเชิงลึกจําแนกเปPนอําเภอ และสังกัดต&อไปได( กราบขอบพระคุณอีกครั้งครับ

175

แน&นอนว&าการวิเคราะห!ข(อมูลจํานวนมหาศาลนั้น ผมต(องใช(โปรแกรม SPSS ช&วยในการวิเคราะห! รายละเอียดของโปรแกรม SPSS นั้นเปPนอย&างไร ผมไม&ขอลงรายละเอียดครับ

แต&บทความนี้ผมจะชี้ให(เห็นว&า สิ่งสําคัญประการหนึ่งท่ีลืมไม&ได(ก&อนใช( SPSS นั้นคืออะไร ตามชื่อบทความเลยครับ คู&มือการ key ข(อมูลใน SPSS รายละเอียดเปPนดังนี้ SPSS เปPนโปรแกรมสําเร็จรูปโปรแกรมหนึ่งท่ีช&วยในเรื่องของการวิเคราะห!ข(อมูลด(วยวิธีการทางสถิติ

ซ่ึงโปรแกรม SPSS นั้น เราไม&สามารถจะกรอกข(อมูลท่ีเปPนตัวอักษรลงในโปรแกรมได( เราต(องเปลี่ยนตัวอักษรเหล&านั้นให(เปPนตัวเลขเสียก&อน (ดูตัวอย&างหน(าสุดท(ายประกอบ)

การหาตัวเลขมาแทนท่ีตัวอักษรนั้น เราในฐานะผู(วิจัยเราเปPนคนกําหนดตัวเลขเองครับ แน&นอนว&าย&อมไม&เหมือนใครในโลกใบนี้ เรารู(อยู&คนเดียวว&าตัวเลขนี้แทนด(วยข(อมูลชนิดใด แต&ก็ไม&ควรต้ังตัวเลขท่ียากต&อ การจํามากไปนัก ควรต้ังตัวเลขท่ีเปPนระบบเพ่ือความสะดวกในการจําและการแปลผลการวิเคราะห!ข(อมูล

เม่ือเรากําหนดว&า “ข(อมูล” ตัวนี้ใช(แทนด(วย “ตัวเลข” ตัวนี้เสร็จแล(ว ข้ันตอนต&อไปก็คือการ key ตัวเลขลงในโปรแกรม SPSS ข้ันตอนนี้ต(องมีสติกับข(อมูลและตัวเลขท่ีเรากําลัง key

ประเด็นของการ key คือ ต(องถูกต(อง ครบถ(วน และสอดคล(องระหว&าง “ข(อมูล” และ “ตัวเลขตัวแทน” ท่ีเราได(กําหนดไว(แต&ต(น

ซ่ึงการกําหนดว&า “ข(อมูล” ตัวนี้ใช(แทนด(วย “ตัวเลข” ตัวนี้ สิ่งนี้ก็คือ คู&มือการ key ข(อมูลนั้นเอง หากมีคู&มือท่ีชัดเจน การ key ข(อมูลก็จะถูกต(อง ถึงแม(เราจะมีเพ่ือนมาช&วย key ข(อมูลก็ตาม เม่ือ key ข(อมูลถูกก็จะส&งผลให(การวิเคราะห!ข(อมูลมีความถูกต(องตามมาด(วยเช&นกัน เม่ือเรา key ข(อมูลจนครบแล(ว เราอย&าเพ่ิงรีบทําการวิเคราะห!นะครับ ให(ตรวจสอบก&อนว&า ตัวเลขท่ี

เรา key ไปนั้น มันถูกต(องตามคู&มือหรือยัง เทคนิคง&าย ๆ คือ ใช(คําสั่ง analyze – frequency แล(วเราก็เลือกข(อมูล (ตัวแปร) ท่ีเราต(องการตรวจสอบ

เม่ือเรากดเสร็จ SPSS มันก็จะแสดงผลออกมาว&า ตัวเลขท่ีเรา key ไปนั้น มีตัวเลขอะไรบ(าง ถ(ามีตัวเลขท่ีนอกเหนือจากท่ีเรากําหนดในคู&มือ ก็แสดงว&าเรา key ข(อมูลผิด ต(องรีบกลับไปตรวจสอบความถูกต(องในการ key ข(อมูลอีกครั้ง แต&ถ(าตัวเลขท่ีแสดงออกมานั้นเปPนไปตามท่ีเรากําหนดในคู&มือ ก็แสดงว&าเรา key ข(อมูลถูกต(อง เราสามารถดําเนินการวิเคราะห!ข(อมูลเหล&านั้นโดยเลือกใช(สถิติท่ีเหมาะสมเปPนข้ันตอนต&อไป

การวิเคราะห!ข(อมูลด(วยสถิติท้ังหลาย สมัยนี้จุดท่ีควรระวังไม&ได(อยู&ท่ีข้ันตอนการคํานวณ เพราะเรามีโปรแกรมสําเร็จรูปช&วย แต&จุดท่ีควรระวังเปPนสําคัญคือ เง่ือนไขของการใช(สถิติแต&ละประเภท ข(อมูลแบบนี้จะใช(สถิติตัวนี้ได(หรือไม&? อย&างไร? เขาเรียกว&า เง่ือนไขของการใช(สถิติ

ในส&วนตัวผม ก&อนท่ีผมจะทําวิจัยสักเรื่องหนึ่ง ผมจะมีคําถามชวนคิดกับตนเองเสมอว&า สุดท(ายแล(วงานวิจัยท่ีเรากําลังทํานั้น เราอยากให(บุคคลกลุ&มใดมาอ&าน เพ่ือท่ีเขาสามารถนําสิ่งท่ีเราค(นพบจากงานวิจัย ไปประยุกต!ใช(ในกระบวนการเรียนการสอนต&อไปได(

จากคําถามชวนคิด งานวิจัยของผมจึงมีแค& ความถ่ี ร(อยละ ค&าเฉลี่ย และส&วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน เพราะกลุ&มบุคคลท่ีผมอยากให(มาอ&านงานวิจัยของผมคือพ่ีน(องเพ่ือนครูเรานั้นเอง แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ

ปล.บทความนี้ผมมีตัวอย&างคู&มือการ key คะแนน onet ท่ีผมใช(ประกอบการทําวิจัยครั้งนี้ด(วยครับ



176

177

การหาป^ญหาในช้ันเรียนด%วย google form



วันท่ี 14 – 15 พฤษภาคม ผมมีโอกาสได(แลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูเรื่อง การวิจัยในชั้นเรียนกับพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนบ(านเวียงฝางและโรงเรียนใกล(เคียง อ.ฝาง จ.เชียงใหม& และพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนบ(านม&วงปPอก อ.เวียงแหง จ.เชียงใหม& ดีใจท่ีได(ไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในครั้งนี้ เนื่องจากได(กลับมาพบพ่ีน(องเพ่ือนครูท่ีเคยได(ร&วมงานกันมาต้ังแต&ตอนท่ีผมอยู&เขตสาม และเปPนการทบทวนความรู(ของตนเองในเรื่องการวิจัย ในชั้นเรียน

แต&การบรรยายสองวันนี้ ผมเพ่ิมลูกเล&นโดยการประยุกต!ใช( google form เข(ามาเปPนส&วนหนึ่งใน การบรรยาย ท้ังนี้เปoาหมายคือ เพ่ือให(ครูผู(เข(ารับการอบรมได(นําความรู( และวิธีการนี้ไปประยุกต!ใช(ในการทําวิจัยในชั้นเรียนต&อไป รายละเอียดมีดังนี้

การวิจัยในชั้นเรียน มีข้ันตอนหลัก ๆ อยู&สามข้ันตอนคือ ปCญหา วิธีแก( (นวัตกรรม) และผลการแก( ซ่ึงปCญหาท่ีเราพบได(ในชั้นเรียนก็เปPนปCญหาในเรื่องของความรู( ทักษะ และเจตคติ (CAP)

ปCญหาหลักของการทําวิจัยในชั้นเรียนของพ่ีน(องเพ่ือนครูจากการท่ีผมไปนิเทศ และไปบรรยาย มาตลอด 6 – 7 ปqท่ีผ&านมานั้น ผมมองว&า ปCญหาไม&ได(อยู&ท่ีข้ันตอนของการทําวิจัยในชั้นเรียน แต&ปCญหาอยู&ท่ี “เราจะทําวิจัยในชั้นเรียนเรื่องอะไรดี”

นั้นก็คือ เราไม&สามารถหาปCญหาหรือประเด็นเพ่ือเริ่มต(นการทําวิจัยในชั้นเรียนได(นั้นเอง แต&การบรรยายสองวันนี้ ผมลองประยุกต!ใช( google form เพ่ือเปPนตัวเลือกหนึ่งในการหาปCญหาหรือ

ประเด็น เพ่ือเริ่มต(นการทําวิจัยในชั้นเรียน google form นั้นมีความสามารถท้ังเรื่องของการทําข(อสอบ และการทําแบบสอบถาม ผมก็เลยนํา

ความสามารถท้ังสองมาใช(ในการอบรมครั้งนี้ กล&าวคือ ความสามารถด(านการทําข(อสอบ google form สามารถสร(างข(อสอบแบบ online ได( เม่ือนักเรียนทําข(อสอบเสร็จแล(ว google form

ก็จะดําเนินการตรวจข(อสอบ และประกาศผลคะแนน พร(อมท้ังบอกข(อถูก ข(อผิดให(แก&นักเรียนได(ทันที แต&ในส&วนของครูนั้น ครูสามารถเห็นข(อมูลได(ละเอียดมากกว&าท่ีนักเรียนเห็น ดังภาพประกอบ

178

จากภาพ ครูเราจะพบว&า google form สามารถสรุปภาพรวมพ้ืนฐานของการสอบครั้งนี้ให(เราได(เห็นเปPนข(อมูลต&าง ๆ ได( เช&น คะแนนเฉลี่ย ค&ามัธยฐาน ช&วงของคะแนน กราฟแจกแจงคะแนน และคําถามท่ีตอบพลาดบ&อย

จุดเริ่มต(นของการวิเคราะห!ปCญหาเพ่ือเริ่มทําวิจัยในชั้นเรียน อยู&ในส&วนของ คําถามท่ีตอบพลาดบ0อย หากเรานําเสนอ คําถามท่ีตอบพลาดบ&อยโดยการฉายข้ึนจอ projector ให(นักเรียนท้ังชั้นเรียน

ได(มองเห็นปCญหาร&วมกัน ผมว&าเปPนสิ่งท่ีดี เพราะนักเรียนจะมองเห็นภาพร&วมกันว&า เพ่ือนเราส&วนใหญ&มักจะทําข(อสอบข(อไหนไม&ได(

ตรงนี้เลยคือ จุดเริ่มต(นของการทําวิจัยในชั้นเรียน เม่ือครูและนักเรียนมองเห็นปCญหาจากการทําข(อสอบร&วมกันแล(ว ครูลองถามนักเรียนเล&น ๆ ว&า

คะแนนเฉลี่ยของการทําข(อสอบครั้งนี้ก่ีคะแนน? จากกราฟการแจกแจงคะแนน นักเรียนคิดว&าเพ่ือนเราส&วนใหญ&ทําข(อสอบได(ก่ีคะแนน? มีข(อสอบข(อไหนบ(างท่ีเพ่ือนเราส&วนใหญ&มักทําไม&ได(? ข(อสอบข(อท่ีเพ่ือนเราส&วนใหญ&มักทําไม&ได(นั้น เปPนข(อสอบท่ีถามเนื้อหาท่ีเรียนเรื่องอะไร? เราจะมีวิธีช&วยเหลือเพ่ือน เพ่ือให(เพ่ือนสามารถทําข(อสอบข(อนั้นได(อย&างไร? เม่ือครูได(วิธีแก(ปCญหาจากความคิดของนักเรียนแล(ว ครูระเบิดความคิดของนักเรียนต&อว&า เรามาช&วยกันออกแบบการสอน เพ่ือช&วยแก(ปCญหาของเพ่ือนร&วมกันดีไหม? ตรงนี้เลยครับ คือจุดเริ่มต(นของการทําวิจัยในชั้นเรียน โดยใช(ปCญหาท่ีนักเรียนท้ังห(องมองเห็นร&วมกัน

เพ่ือนําไปสู&การร&วมกันคิดเพ่ือหาวิธีสําหรับการแก(ปCญหา (นวัตกรรม) แล(วจึงป�ดท(ายด(วยการช&วยกันออกแบบการเรียนการสอนเพ่ือนํานวัตกรรมท่ีร&วมกันคิดลงสู&ข้ันตอน

ของการปฏิบัติ เปoาหมายสุดท(ายเพ่ือแก(ปCญหาท่ีนักเรียนทุกคนมองเห็นร&วมกัน ได(แล(วครับ รายงานการวิจัยในชั้นเรียน ปCญหา วิธีแก( และผลการแก( นอกจากนั้นคําถามท่ีครูถามนักเรียนนั้น สามารถทําให(นักเรียนเกิดการเรียนรู(ไปในเรื่องของ

คณิตศาสตร!ในชีวิตประจําวัน เช&น คะแนนเฉลี่ย มัธยฐาน หรือการอ&านกราฟแท&ง (นักเรียนมีโอกาสได(เจอในชีวิตประจําวัน)

ความสามารถด(านการทําแบบสอบถาม เม่ือการแก(ปCญหาได(รับการแก(ไขแล(ว ครูผู(สอนก็ใช( google form เพ่ือทําแบบสอบถามความพึงพอใจ

แบบ online เพ่ือสอบถามนักเรียนว&า นักเรียนชอบการเรียนการสอนของครูไหม และถ(าจะให(การเรียน การสอนสนุกมากกว&านี้ นักเรียนมีข(อเสนอแนะเพ่ิมเติมอย&างไรบ(าง? เปPนต(น

ความสามารถของ google form ท้ังสองอย&างนี้ ครูผู(สอนสามารถนําไปประยุกต!ใช(ให(สอดคล(องกับระดับความสามารถของนักเรียน นักเรียนชั้นเล็กอาจจะทําแค&นี้ นักเรียนชั้นโตอาจจะทําแค&นี้ อยู&ท่ีการเลือกใช(เทคโนโลยีให(เหมาะสมกับนักเรียน และศักยภาพของโรงเรียน

เทคโนโลยีเปรียบเสมือนกับสิ่งของท่ัว ๆ ไป มีท้ังด(านบวกและด(านลบ ข้ึนอยู&กับการนําไปใช(ของเรามากกว&า ถ(าเราไปใช(แล(วเกิดประโยชน!ก็จะเปPนด(านบวก หากนําไปใช(แล(วเกิดผลเสียกับคนรอบข(างก็จะเปPนด(านลบ เพราะฉะนั้นการสอนให(นักเรียนใช(เทคโนโลยี จึงควรมีเปoาหมายอยู&สองประการคือ ให(นักเรียนได(ใช(เทคโนโลยี “เปPน” หรือจะให(นักเรียนได(ใช(เทคโนโลยี “ได(”



179

ว0ากันด%วยเร่ืองของ PISA (อีกคร้ัง)



ช&วงนี้เปPนอะไรไม&รู(ครับ ผมกลับมาสนใจเรื่อง PISA อีกครั้ง ท้ังนี้อาจเปPนเพราะ ช&วงกลางเดือนพฤษภาคม ผมมีโอกาสได(ไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(เรื่องการวิจัยในชั้นเรียน และเรื่องการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนให(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูท้ังเขตสาม และเขตสอง ขอบคุณทุก ๆ โอกาสท่ีมอบให(กับผมด(วยดีเสมอมา

ซ่ึงท้ังสามเวทีท่ีผมไปนั้น ผมจะเริ่มต(นบรรยายด(วยการนําเสนอผล รายงานการวิจัยเรื่องการวิเคราะห! ผลการสอบระดับชาติ (ONET/NT) ปqการศึกษา 2560 กรณีศึกษาจังหวัดเชียงใหม& เพ่ือให(ครูได(มองเห็นภาพรวมของผลการสอบระดับชาติ (ONET/NT) จําแนกท้ังในระดับจังหวัดเชียงใหม& ระดับสังกัด และระดับอําเภอ

โดยผมหวังว&าเม่ือพ่ีน(องเพ่ือนครูเห็นผลการวิจัยแล(ว ก็จะนําไปสู&การสร(างความร&วมมือ ร&วมใจ เพ่ือการพัฒนาคุณภาพการศึกษาในเชิงพ้ืนท่ี (Assessment Base Area) เปPนลําดับต&อไป

ในช&วงท่ีมีการนําเสนอนั้น ผมก็เลยเล&าไปถึงเรื่องของลักษณะของข(อคําถามท่ีควรใช(ในการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน ซ่ึงลักษณะของข(อคําถามท่ีผมชอบใช(ยกตัวอย&างคือ ข(อสอบ PISA

ส&วนตัวผม ผมชอบข(อสอบ PISA เพราะ PISA ไม&ถามความรู(จากมาตรฐาน และตัวชี้วัด แต&จะไปถามว&านักเรียนจะสามารถนําความรู(ท่ีได(จากมาตรฐาน และตัวชี้วัดนั้น ไปใช(ในชีวิตประจําวันได(อย&างไร?

นี่คือชีวิตจริง เพราะนักเรียนหนึ่งคนจะเรียนหนังสืออยู&ในระบบการศึกษาก็ประมาณ 20 ถึง 25 ปq แต&เวลาชีวิตท่ีเหลืออีกประมาณ 50 ถึง 60 ปq นักเรียนคนนั้นต(องอยู&ในสภาพแวดล(อมท่ีเรียกว&า “ชีวิตประจําวัน”

ผมจึงเห็นด(วยท่ีมีการทดสอบนักเรียนท่ีมีอายุ 15 - 16 ปq เนื่องจากเปPนระยะเริ่มต(นของการเข(าสู&ประชากรวัยแรงงาน ซ่ึงสิ่งท่ี PISA ทดสอบนั้นก็คือ นักเรียนจะสามารถนําความรู(ท่ีร่ําเรียนมาจากมาตรฐาน และตัวชี้วัด ไปประยุกต!ใช(ในชีวิตประจําวันได(หรือไม&? อย&างไร? ถ(าได(ก็ส&งเสริม ถ(าไม&ได(ก็หาทางพัฒนา อย&าไปแข&งขันกับใคร

ผลการสอบอาจให(ผลท่ีไม&น&าเชื่อถือ 100% แต&ถ(ามองด(วยใจเปPนกลาง ผมว&าผลการสอบก็พอจะบอกอะไรแก&เราได(พอสมควรโดยเฉพาะประเด็นเรื่อง นักเรียนเรียนเสร็จแล(ว นักเรียนเอาความรู(ไปใช(อะไรได(บ(าง? ถ(าใช(ศัพท!ของทางเศรษฐศาสตร! ก็อาจใช(คําว&า ความคุ(มค&าทางการศึกษา

เม่ือผมสนใจ ผมก็เลยเข(าไปศึกษาเพ่ิมเติมท่ี google ในประเด็นการสอบ PISA 2018 Google ก็พาผมไปท่ี youtube ท่ีตรงกับความสนใจของผมพอดี (นี่คงเปRนเทคโนโลยี AI รู%ไปหมด

ว0า เราต%องการรู%เรื่องอะไร) Youtube นั้นได%แก0เรื่อง การช้ีแจงแผนการขับเคล่ือนการเตรียมความพร%อมเพ่ือรับการประเมิน

PISA 2018 ของสํานักทดสอบทางการศึกษา สพฐ. บรรยายโดย ดร.ณัฐา เพชรธนู ผู%อํานวยการศูนยA PISA สพฐ. ความยาวของวีดีโอประมาณ 56 นาที ฟCง คิดตาม จับประเด็นสําคัญ สรุป และเขียนเปPนบทความครั้งนี้ - มีประเทศเข(าสอบท้ังหมด 81 ประเทศ มีประเทศขอเข(าร&วมสอบใหม& 10 ประเทศ ในอาเซียนเราเพ่ิมมาสองประเทศคือ ประเทศบรูไน และประเทศฟ�ลิปป�นส!

180

- PISA 2018 จะสอบในช&วงเดือนสิงหาคม 2018 เวลาการสอบ 2 ชั่วโมง และจะใช(ระบบการสอบด(วยระบบคอมพิวเตอร!หรือ Computer Based Assessment จํานวน 72 ประเทศ และใช(ระบบการสอบแบบ Paper Based Assessment จํานวน 9 ประเทศ - ข(อดีของการสอบด(วย Computer Based Assessment คือ ความสมจริงของสถานการณ!ในข(อสอบ ซ่ึง Paper Based Assessment ไม&สามารถให(ในประเด็นนี้ได( ดังนั้น การสร(างความคุ(นเคยในการสอบด(วย Computer Based Assessment จึงมีความจําเปPนท้ังครูและนักเรียน - ข(อสอบ PISA 2018 ต(นฉบับจริง ๆ มี 2 ภาษาคือ ภาษาอังกฤษ และภาษาฝรั่งเศส แต&ได(รับการแปลเพ่ือไปทดสอบประเทศต&าง ๆ รวมท้ังสิ้น 131 ภาษา (Computer Based Assessment จํานวน 116 ภาษา , Paper Based Assessment จํานวน 15 ภาษา) - ข(อสอบ PISA 2018 มี Main Domain ในเรื่อง Reading Literacy และมี Minor Domain ในเรื่อง Mathermatics Literacy และ Scientific Literacy โดยมี Innovative Domain ในเรื่องของ สมรรถนะโลก พลเมืองโลก (GC)

- ข(อสอบ PISA 2018 มีจํานวนข(อสอบในแต&ละด(านดังนี้ Reading Literacy จํานวน 357 ข(อ Mathermatics Literacy จํานวน 83 ข(อ และ Scientific Literacy จํานวน 118 ข(อ และ สมรรถนะโลก จํานวน 69 ข(อ นักเรียนท่ีเข(าทดสอบไม&ได(ทําข(อสอบทุกข(อ และนักเรียนแต&ละคนทําข(อสอบในข(อท่ีไม&เหมือนกัน - Literacy หรือการรู(เรื่อง คือ Ability ซ่ึงเปPนผลรวมของ “ความรู(” และ “ความเข(าใจในความรู(” และ “ทักษะในการนําความรู(ไปใช(ในชีวิตประจําวัน” ภาษาอังกฤษใช(คําว&า Everyday Life - หลักการสําคัญสําหรับการแต&งข(อสอบ PISA มีดังนี้ 1. ใช(ปCญหาจากสถานการณ!จริง 2. เปPนสถานการณ!ท่ีเกิดได(ทุก ๆ วัน 3. เปPนสถานการณ!ท่ีเกิดนอกห(องเรียน รวมหมายถึงในตํารา เอกสาร สื่อ และหนังสือเรียน 4. ประเมินโดยพิจารณาท่ีความสามารถในการแก(ปCญหา 5. สถานการณ!ท่ีนํามาใช(นั้น นักเรียนอายุ 15 ปqต(องเคยสัมผัส 6. ต(องไม&ลําเอียงต&อวัฒนธรรม ศาสนา ประเพณี หรือประสบการณ!ของนักเรียน - องค!ประกอบของข(อสอบ PISA ประกอบด(วย สถานการณ! ข(อคําถาม และเกณฑ!การประเมิน - สถานการณ! คือ เปPนส&วนของข(อมูลเพ่ือใช(ในการตอบคําถาม โดยนําเสนอเหตุการณ! ปรากฏการณ! สถานการณ!ปCญหา ท่ีสอดคล(องกับโลกความจริง หรือพบเจอได(ในชีวิตประจําวัน โดยลักษณะของสถานการณ!ควรมีลักษณะ เช&น เปPนเหตุการณ!ท่ีใกล(เคียงความจริง เปPนปรากฏการณ!ท่ีเกิดข้ึนในปCจจุบันหรือสังคมสนใจ สถานการณ!ท่ีพบเจอนอกโรงเรียน และเรื่องสมมติท่ีสามารถนํามาวิเคราะห! แก(ปCญหาให(ความคิดเห็น

- ข(อคําถาม คือ เปPนส&วนของคําสั่งท่ีระบุให(ทราบว&าต(องให(ทําอะไร โดยท่ัวไปต(องการให(ตอบสนองโดยการใช(ความรู( ความเข(าใจ และทักษะต&าง ๆ เพ่ือใช(แก(ปCญหา และเกณฑ!การประเมิน

- เกณฑ!การประเมิน คือ เกณฑ!ท่ีกําหนดข้ึนสําหรับให(คะแนนคําตอบ โดยพิจารณาจากคําตอบของผู(สอบท่ีสะท(อนถึงสมรรถนะในการใช(แก(ปCญหาตามท่ีต(องการประเมิน อยู&หรือไม& หรือมีอยู&ในระดับใด

- ทําไมข(อสอบ PISA ถึงยาก 1. มีข(อความให(อ&านจํานวนมาก 2. มีข(อมูลสารสนเทศในสถานการณ!จํานวนมาก 3. ผู(เรียนไม&คุ(นเคยกับรูปแบบคําถามท่ียาว และลักษณะคําถามท่ีซับซ(อน

181

4. ผู(เรียนไม&เข(าใจคําถาม 5. ผู(เรียนท(อถอยในการหาคําตอบ 6. ผู(เรียนกลัวตอบคําถามผิด

ระยะเวลา 56 นาที ผมสามารถสรุปได(ประมาณนี้ครับ ถูกผิดอย&างไรรบกวนครูทุกท&านเข(าไปดูด(วย

ตนเองได(ท่ี youtube นะครับท่ี www.youtube.com/watch?v=t0nYu2-42G0 คําถามชวนคิด คือ 1. เราจะสามารถนํารูปแบบการประเมินจาก International Testing ลงไปสู& Formative Testing

in classroom ได(อย&างไร ณ เวลานี้ผมไม&ได(มองไปท่ีเดือนสิงหาคม 2018 แต&ผมมองไปท่ีการทดสอบในปq 2021 มากกว&าครับ เนื่องจากการพัฒนา Ability / Competency และความคุ(นเคยกับรูปแบบการประเมินแบบนี้สําหรับคนหนึ่งคนแล(ว ใช(เวลาเพียงปqกว&า ๆ ผมเกรงว&าจะไม&เปPนไปตามวัตถุประสงค!ท่ีต้ังไว( จะได(แค&เพียงว&า จุดประเด็นในวงการศึกษา (เท&านั้น)

2. เราจะลดความคุ(นเคยจากข(อสอบแบบ ก ข ค ง ไปเปPนข(อสอบแบบอัตนัยโดยใช(สถานการณ!จริง ได(อย&างไร เพราะผมมองว&า ข(อสอบอัตนัยคือบันไดท่ีสามารถเชื่อมไปสู& PISA ได(อย&างเปPนรูปธรรม จับต(องได( และไม&สิ้นเปลืองงบประมาณ

3. ในอนาคตสิ่งไหนจําเปPนมากกว&ากัน ระหว&าง มาตรฐาน / ตัวชี้วัด และ Ability / Competency 4. เราจะทําอย&างไรให(วิถีของคนในวงการศึกษาได(ใช(หลักการของ Assessment As Learning ไปเปPน

ส&วนหนึ่งของกิจกรรมการเรียนการสอน 5. อ่ืน ๆ ท่ีไม&กล(าถาม


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 25 พฤษภาคม 2561

182

เมื่อข%อสอบไปอยู0ในคอมพิวเตอรA



เม่ือวันท่ี 9 มิถุนายนท่ีผ&านมา ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมพัฒนาตนเองโดยการเช(าร&วมทดสอบสมรรถนะครูทางด(านการวัดและประเมินผลการเรียนรู( พูดง&าย ๆ คือ ไปสอบเรื่องการวัดผลฯ นั้นเอง

ผมไปสอบทุกปq เพราะคิดว&าเปPนการทบทวนความรู(ในสิ่งท่ีตนเองเรียนมา (ต้ังนานแล(ว) โดยไม&ได(คํานึงว&า จะสอบได( หรือสอบตก เพราะการประกาศผลสอบเปPนความลับเฉพาะรายบุคคล ไม&มีใครรู(ว&าเราสอบได( สอบตก

การสอบครั้งนี้มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการสอบ จากเดิมข(อสอบและกระดาษคําตอบเปPนกระดาษเปลี่ยนเปPนข(อสอบและกระดาษคําตอบไปอยู&ในคอมพิวเตอร!แทน

เห็นแบบนี้ผมเลยสมัครสอบโดยไม&รีรอ... สถานท่ีสอบของสนามสอบจั งหวัด เชียงใหม& คือ อาคารคอมพิว เตอร! คณะวิทยาศาสตร!

มหาวิทยาลัยเชียงใหม& มาตรฐานของการสอบเหมือนทุกปqท่ีผ&านมา มีรายชื่อผู(เข(าสอบ มีใบเข(าสอบท่ีต(อง print ออกมาจาก

ระบบ มีการลงลายมือชื่อด(วยปากกาสีน้ําเงิน มีการตรวจสอบรายชื่อและหน(าตาจากบัตรประจําตัวประชาชน (กลัวการสอบแทน) การเข(าห(องน้ําต(องมีเจ(าหน(าท่ีพาไปส&ง ห(ามใช(อุปกรณ!สื่อสารทุกชนิด แรก ๆ เกร็ง แต&สอบไปสักพักก็เฉย ๆ แต&สอบครั้งนี้มีกรรมการคุมสอบหลายคน เหตุเนื่องจากเปPนการสอบบนคอมพิวเตอร! ในระหว&างสอบนั้นอาจมีเหตุการณ!ผิดพลาดเชิงเทคนิค ก็ต(องอาศัยผู(เชี่ยวชาญมาช&วยแก(ปCญหา

ลักษณะท่ัวไปของข(อสอบ พบว&า ข(อสอบมีท้ังหมด 60 ข(อ เปPนแบบตัวเลือก 5 คําตอบ ข(อสอบก็จะถามในเรื่องของการสร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดผลการเรียนรู( การให(ระดับผลการประเมิน และการใช(ผลการประเมิน โดยถามครอบคลุมตามหลักการวัดและประเมินผลของหลักสูตรปq 2551 ท้ังในเรื่องของ 8 กลุ&มสาระการเรียนรู( คุณลักษณะอันพึงประสงค! การอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน สทศ.กําหนดเกณฑ!การสอบผ&านอยู&ท่ี 60%

จากลักษณะข(อสอบท่ีนํามาสอบนั้น ผมว&าเปPนวิถีชีวิตของพ่ีน(องเพ่ือนครูเราอยู&แล(ว ผมเลยอยากให(มาสอบกันเยอะ ๆ เพ่ือจะได(รู(ว&า ความรู(เรื่องการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนของเรานั้นอยู&ในระดับใด

ข(อสอบและกระดาษคําตอบท่ีอยู&ในกระดาษ และ อยู&ในคอมพิวเตอร!นั้น เท&าท่ีผมสัมผัสโดยตรงมีท้ังข(อดี ข(อจํากัดแตกต&างกัน รายละเอียดท่ีผมสัมผัสได(มีดังนี้

ข(อสอบและกระดาษคําตอบท่ีอยู&ในกระดาษ ข(อดีประการแรกท่ีสัมผัสได(คือ ความคุ(นเคย และอารมณ!ร&วม หรือความ FIN ในการทําข(อสอบ เพราะ

ได(อ&านจากกระดาษ ได(พลิกไปมา ได(ยินเสียงกระดาษ และได( ขีดเขียนบนตัวกระดาษคําถามและกระดาษคําตอบ

ข(อจํากัดก็คงมีแค&เรื่อง ความรวดเร็วและความผิดพลาดเนื่องในการตรวจกระดาษคําตอบ นอกจากนั้นคงเปPนเรื่องของการลดใช(กระดาษเพ่ือการอนุรักษ!สิ่งแวดล(อม

ข(อสอบและกระดาษคําตอบท่ีอยู&ในคอมพิวเตอร!

183

ข(อดีประการแรกท่ีสัมผัสได(คือ ความต่ืนเต(น และการรู(ว&าสถานการณ!ทําข(อสอบแต&ละข(อของเรานั้น อยู&ในสถานะใดบ(าง โดยสถานะนั้นจะแสดงเปPนแถบสี (เขียว เหลือง แดง) บน “ข(อท่ี” ของจํานวนข(อสอบท้ังหมด

กล&าวคือ ข(อสอบแต&ละข(อนั้น จะมีท้ังหมด 3 คอลัมน! คอลัมน!แรก จะเปPนโจทย! และ ตัวเลือกอีก 5 ตัวเลือก (เหมือนฟอร!มข(อสอบบนกระดาษท่ัว ๆ ไป) คอลัมน!สอง จะเปPนคอลัมน! ไม&แน&ใจ หากเราเลือกคําตอบ ก ข ค ง จ ในคอลัมน!นี้ แสดงว&าเรายังไม&

แน&ใจว&าคําตอบท่ีเราเลือกนั้นถูกหรือไม& สมมติเราทําข(อสอบข(อท่ี 2 และกดเลือกคําตอบเปPนข(อ ค แต&อยู&ในคอลัมน!ไม&แน&ใจ

แถบสีท่ีอยู&บนข(อท่ี 2 ก็จะกลายเปPนสีเหลืองทันที (ถ(าเปPนข(อสอบกระดาษเราคงต(องทําเครื่องหมายหรือสัญลักษณ!ด(วยตัวเอง)

คอลัมน!สาม จะเปPนคอลัมน! แน&ใจ ทุกอย&างเหมือนคอลัมน!สองเลยครับ มีคําตอบให(เราเลือก ก ข ค ง จ สมมติเราทําข(อสอบข(อท่ี 2 และกดเลือกคําตอบเปPนข(อ ข แต&อยู&ในคอลัมน!แน&ใจ

แถบสีท่ีอยู&บนข(อท่ี 2 ก็จะกลายเปPนสีเขียวทันที แต&ข(อไหนท่ีเราทําไม&ได( เราข(ามไปก&อน กะว&าจะย(อนมาทําทีหลังหากมีเวลาเหลือ แถบสีท่ีอยู&บนข(อสอบ

ข(อนั้น ๆ ก็จะกลายเปPนสีแดงทันที (ถ(าเปPนข(อสอบกระดาษเราคงต(องทําเครื่องหมายหรือสัญลักษณ!ด(วยตัวเอง)

ซ่ึงเม่ือผมทําครบ 60 ข(อ (ในรอบแรก) ผมก็กดตรงเมนู กระดาษคําตอบ ระบบก็จะแสดงกรอบสี่เหลี่ยมจํานวน 60 กรอบ (ข(อ 1 – ข(อ 60) ซ่ึงในกรอบสี่เหลี่ยมก็จะมีท้ังหมดสามสีคือ เขียว (ทําได() เหลือง (ไม&แน&ใจ) และก็แดง (ทําไม&ได(หรือยังไม&ได(ทํา) จําได(ว&ารอบแรกผมมีสีเขียว 30 ข(อ สีเหลือง 20 ข(อ และสีแดง 10 ข(อ

ถ(าเรา click กรอบสี่เหลี่ยมข(อไหน ระบบมันก็จะแสดงข(อสอบข(อนั้นออกมาทันที ตรงนี้โอเคกว&าข(อสอบท่ีเปPนกระดาษ เพราะโอกาสท่ีเราจะลืมทําข(อสอบท่ีเรา ไม&แน&ใจ (สีเหลือง) หรือ ข(อสอบท่ีเราทําไม&ได( (สีแดง) แทบจะไม&มีเลย

เพราะสุดท(ายแล(วกรอบสี่เหลี่ยมของเราท้ัง 60 ข(อ ต(องเปPนสีเขียวท้ังหมด (ทําได(บ(าง เดาบ(าง) เราถึงจะ click ท่ีเมนู หยุดการทําข(อสอบ แล(วถึง click ส&งข(อสอบเปPนลําดับต&อไป

ส&วนเวลาการสอบก็จะเปPนนาฬิกาตัวเลขแบบนับถอยหลัง ปรากฏอยู&ท่ีมุมบนด(านขวา ใกล(หมดเวลาก็จะเตือนผู(เข(าสอบ ต่ืนเต(นและสนุกดีครับ

ข(อจํากัดท่ีผมสัมผัสคือ ความคุ(นเคยของผู(เข(าสอบ เครื่องคอมพิวเตอร! และผู(เชี่ยวชาญฝ�ายเทคนิค อย&างท่ีผมเกริ่นนําครับ ท้ังกระดาษ และคอมพิวเตอร!มีข(อดี และข(อจํากัดแตกต&างกัน ข้ึนกับสภาพ

บริบทและความพร(อมของการทดสอบนั้น ๆ (สอบครั้งนี้ผมไม&แน&ใจว&าเปPน internet หรือ intranet) ข(อสอบท่ีอยู&ในกระดาษ หรืออยู&ในคอมพิวเตอร! ผมมองว&ามันคือกลางน้ําของกระบวนการทดสอบท่ัวไป

แต&ต(นน้ํา คือ กระบวนการได(มาซ่ึงข(อสอบข(อนั้น ๆ ต&างหากท่ีผมคิดว&าเราควรให(ความสําคัญมากกว&านี้ เช&น ลดข(อสอบท่ีเปPนความจําลงบ(าง ลดข(อสอบท่ีเปPนตัวเลือกลงบ(าง ไปเพ่ิมข(อสอบท่ีเน(นการเขียน

ตอบ ไปเพ่ิมข(อสอบท่ีเอาสิ่งท่ีอยู&รอบ ๆ ตัวนักเรียนเปPนโจทย!ถามนักเรียน หรือไปเพ่ิมข(อสอบท่ีถามความคิดระดับสูง (วิเคราะห! สังเคราะห! ประเมินค&า)

ไปอ&านข(อความใน internet (ชอบมาก) เขาเขียนว&า เราสอนเด็กวันนี้ให(พร(อมรับมือกับสิ่งท่ีเขาจะได(พบเม่ือออกไปสู&สังคมจริง ๆ “ในวันนี้” หรือ เพ่ือออกไปประกอบอาชีพจริง ๆ “ในวันหน(า”



184

จาก อ.ชวาล แพรัตกุล ถงึ อ.โฮเวิรAด การAดเนอรA



วันก&อนอ&านข&าวจากหนังสือพิมพ!ไทยรัฐฉบับออนไลน! มีประเด็นข&าวหนึ่งท่ีระบุว&า เดือนพฤษภาคม พ.ศ.2561 มีนักศึกษาท่ีจบการศึกษาระดับปริญญาตรีกําลังหางานทําอยู& (ตกงาน) ประมาณ 170,000 คน โดยมีสาเหตุหลักของการตกงานเนื่องจาก นักศึกษาเลือกเรียนในคณะหรือสายท่ีไม&เปPนท่ีต(องการของตลาดแรงงาน (ต(องคาดเดาตลาดล&วงหน(า 4 ปq) แต&เปPนการเลือกเรียนตามค&านิยม ตามผู(ปกครอง และตามเพ่ือน

อ&านข&าวแล(ว เข(าใจความรู(สึกครับ เพราะผมเคยตกงานมาสามเดือนหลังจากเรียนจบใหม& ๆ ยอมรับเลยครับว&าช&วงแรก ๆ ก็สบาย ไม&ต(องไปเรียน อยากนอนก็นอน อยากต่ืนก็ต่ืน แต&พ(นเดือนแรกไปเท&านั้น แหละครับ ความสับสน ความกังวล ความกลัวจะเริ่มก&อตัวข้ึนมา แต&สุดท(ายเราต(องผ&านไปให(ได( เปPนกําลังใจให(ทุกคนครับ

ผมคิดต&อไปว&า การท่ีเราจะเลือกเรียนหรือเลือกทํากิจกรรมอะไรก็แล(วแต& มันน&าจะข้ึนกับความถนัด ความชอบ หรือความสนใจของตนเองเปPนสิ่งสําคัญ ไม&ใช&หรือ?

หน(าท่ีของระบบการศึกษา ผู(ปกครอง นักเรียน เพ่ือน และชุมชนควรจะช&วยกันค(นหาความถนัด ความชอบ ความสนใจของนักเรียน และเม่ือค(นพบแล(วก็ช&วยกันส&งเสริม สนับสนุนให(ความถนัดนั้นพัฒนาต&อไปจนเปPนสมรรถนะติดตัวท่ีสามารถนําไปใช(ประกอบอาชีพได(ในอนาคต

จากสิ่งท่ีผมคิดก็เลยทําให(นึกถึงนักการศึกษาท่ียิ่งใหญ&ของประเทศไทย และของนานาชาติ ได(แก& ศ.ดร.ชวาล แพรัตกุล บิดาศาสตร!วัดผลของประเทศไทย และ ศ.ดร.โฮเวิร!ด การ!ดเนอร! นักการศึกษาด(านจิตวิทยาการศึกษา แห&งมหาวิทยาลัยฮาร!เวิร!ด

เหตุผลท่ีผมนึกถึงนักการศึกษาท้ังสองท&าน รายละเอียดมีดังนี้ ศ.ดร.ชวาล แพรัตกุล ได(กล&าวถึงปรัชญาของการวัดผลท่ี classic มากประเด็นหนึ่งก็คือ ทดสอบเพ่ือค%น

และพัฒนาสมรรถภาพ (ปCจจุบันให(น้ําหนักไปท่ีทดสอบเพ่ือตัดสินมากกว&า) ศ.ดร.โฮเวิร!ด การ!ดเนอร! ได(คิดค(นทฤษฎีท่ีเรียกว&า Multiple Intelligences หรือ ทฤษฎีพหุปCญญา

ท่ีบอกว&า มนุษย!เราหนึ่งคนนั้นจะมีความสามารถท้ังหมดอยู& 8 ด(าน ได(แก& ความสามารถด(านภาษา (Verbal/Linguistic Intelligences) ความสามารถในการใช(เหตุผล/การคิดคํานวณ (Logical/Mathematical Intelligences) ความสามารถด(านมิติสัมพันธ! (Visual/Spatial Intelligences) ความสามารถในการเคลื่อนไหวร&างกาย (Body/Kinesthetic Intelligences) ความสามารถด(านดนตรี (Musical/Rhythmic Intelligences) ความสามารถด(านมนุษยสัมพันธ! (Interpersonal Intelligences) ความสามารถในการเข(าใจตนเอง (Intrapersonal Intelligences) ความสามารถในการเข(าใจธรรมชาติ (Naturalist Intelligences)

ไม&ใช&ว&ามนุษย!หนึ่งคนจะมีความสามารถทุกด(านเท&ากันหมด แต&อาจจะมีมากบ(าง น(อยบ(าง แตกต&างกันไป ในแต&ละด(าน และในแต&ละด(านมนุษย!ก็สามารถพัฒนาให(ดีข้ึนได(ด(วยเช&นกัน

185

ถ(าเราใช(ทฤษฎีพหุปCญญาเปPนเปoาหมาย และนําปรัชญาการวัดผลเปPนตัวขับเคลื่อน ผมว&ารูปแบบการจัดการศึกษาของประเทศไทยคงต(องเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ& และอาจมีลักษณะดังนี้

ระดับอนุบาลต&อเนื่องมาถึงระดับประถมต(น เน(นการเรียนรู( ท่ีเกิดจากการเล&นท่ีเปPนประโยชน!เพ่ือเสริมสร(างความพร(อมในเรื่องของร&างกาย อารมณ! สังคม และสติปCญญา ไม&ใช& 8 กลุ&มสาระการเรียนรู(แบบปCจจุบัน

ระดับประถมปลาย ระบบการศึกษาควรจะส&งเสริมเล็ก ๆ (ไม&กดดัน) เพ่ือให(นักเรียนประถมปลายเริ่มท่ีจะค(นหาเพ่ือท่ีรู(จักตนเอง แต&ในขณะเดียวกันความรู(จําเปPนพ้ืนฐาน และคุณธรรมจริยธรรมก็ต(องได(รับ การเรียนการสอนเหมือนเดิม ส&วนใน 8 กลุ&มสาระการเรียนรู(เห็นด(วย แต&ควรลดเนื้อหาให(เหลือเท&าท่ีจําเปPน และให(เหมาะสมกับวัยของนักเรียนระดับชั้นประถมปลาย

ระดับมัธยมต(น ระบบการศึกษาควรจะส&งเสริมแบบเข(มเพ่ือให(นักเรียนได(รู(จักและค(นหาตัวเองให(เจอว&า ความสามารถท้ัง 8 ด(านนั้น นักเรียนในแต&ละคนมีแนวโน%มว&าจะมีความสามารถด(านใด และมากน(อยเพียงใด เพ่ือท่ีระบบการศึกษาจะได(เสริมจุดแข็ง ซ&อมจุดอ&อนของนักเรียนแต&ละคน ส&วนใน 8 กลุ&มสาระการเรียนรู( เห็นด(วย แต&ควรลดเนื้อหาให(เหลือเท&าท่ีจําเปPน และให(เหมาะสมกับวัยและความสนใจของนักเรียนระดับชั้นมัธยมต(น

ระดับมัธยมปลาย ระบบการศึกษาควรสร(างโรงเรียน หรือสร(างสายการเรียนในโรงเรียนท่ีสอดคล(องกับความสามารถท่ีนักเรียนค(นพบ รัฐต(องสนับสนุนองค!ความรู( บุคลากร อุปกรณ! วัสดุ และงบประมาณอย&างเต็มท่ี ตรงนี้น&าจะคล(าย ๆ กับโรงเรียนจุฬาภรณราชวิทยาลัย (โรงเรียนวิทยาศาสตร!ภูมิภาค) โรงเรียนกีฬา วิทยาลัยเทคนิค วิทยาลัยอาชีวศึกษา วิทยาลัยเกษตร หรือวิทยาลัยนาฎศิลป� เปPนต(น ชอบสิ่งไหน เรียนสิ่งนั้น

ระดับอุดมศึกษา ควรจัดการศึกษาในลักษณะ “เติมเต็ม” ความสามารถของนักเรียนจากระดับมัธยมปลาย เติมเต็มในเชิงวิชาการ เปoาหมายเพ่ือเปPนกําลังคนในการพัฒนาประเทศชาติต&อไป และลักษณะ “สนับสนุน” การจัดการศึกษาในระดับมัธยมปลาย เพราะผมมองว&า มหาวิทยาลัยอยากได(บัณฑิตแบบไหน ก็ควรลงมาช&วยกันสร(างนักเรียนกับโรงเรียนต้ังแต&ระดับชั้นมัธยมปลาย ส&วนหน&วยงานอ่ืนท่ีเก่ียวข(อง (จริง ๆ ก็ทุกหน&วยงานเพราะเปPนเรื่องของการสร(างชาติ) ก็ต(องมาร&วมด(วยช&วยกันแบบบูรณาการ

กลับมาสู&โลกแห&งความจริง ทุกระดับชั้นคือ 8 กลุ&มสาระ มีการเรียนพิเศษเพ่ือรู(เทคนิคการทําข(อสอบ นโยบายจากเบ้ืองบนท่ี

เปลี่ยนแปลงตลอด ตัดสินนักเรียนโดยพิจารณาแค&คะแนนจากการสอบ Onet ขาดการนําเสนอข&าวการศึกษา เชิงสร(างสรรค! คะแนน PISA อยู&ในลําดับท(าย ๆ ท้ังท่ีมีงบประมาณด(านการศึกษาจํานวนมหาศาล นักเรียน ส&วนใหญ&มุ&งเข(าเรียนต&อในระดับอุดมศึกษา บางส&วนก็ได(เรียนตรงกับสิ่งท่ีต(องการเรียน บางส&วนก็ได(เรียนเพราะเรียนตามกระแส ตามเพ่ือน หรือตามผู(ปกครอง และอ่ืน ๆ อีกมากมาย

ลองประยุกต!ใช(ปรัชญาพ้ืนฐานของการวัดผล มุ&งสู&เปoาหมายของการพัฒนาคนท่ีชัดเจน ผนวกเข(ากับหลักการทรงงานท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตรได(พระราชทานให(ปวงชนชาวไทยมาตลอดนั้นก็คือ เข(าใจ เข(าถึง พัฒนา การปฏิรูปการศึกษาก็น&าจะสําเร็จเปPนรูปธรรมครับ


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 16 มิถุนายน 2561

186

เราจะสร%างข%อสอบแบบเลือกตอบหรือแบบเขียนตอบ



วันท่ี 23 – 24 มิถุนายน ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมพัฒนาตนเองเรื่อง การอบรมเชิงปฏิบัติการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนและการจัดทําข(อสอบท่ีมีมาตรฐานตามตัวชี้วัดเพ่ือยกระดับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ผู(ประสานงานโครงการ นายสราวุธ ชัยยอง ศึกษานิเทศก! สํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม& เขต 1 และ ดร.ชนาธิป ทุ(ยแป รองผู(อํานวยการสํานักทดสอบทางการศึกษาเปPนวิทยากรหลักในการบรรยายครั้งนี้

เพียงแค&เห็นชื่อวิทยากร และได(รับการแจ(งข&าวการอบรมจาก ศน.วุธ ผมก็ไม&รีรอท่ีจะเข(ารับการพัฒนาตนเองในฐานะ SIT IN ตามวันและเวลาดังกล&าว ขอบคุณ ศน.วุธ ท่ีได(แจ(งข&าวมา ณ โอกาสนี้

ตลอดเวลา 2 วันของการอบรมนั้น ผมได(รับท้ังสาระ ความบันเทิง และเทคนิคการบรรยายท่ีทําให(เรื่องยากดูเปPนเรื่องง&าย

แต&สิ่งท่ีนํามาเขียนครั้งนี้เปPนสาระท่ีได(รับ ส&วนเทคนิคการบรรยายนั้น ผมต(องขออนุญาตวิทยากรท่ีจะนําไปใช( (บ(าง) สําหรับการบรรยายเรื่องการวัดผลในชั้นเรียนของผมในโอกาสต&อไปครับ

มาเข(าเรื่องกันดีกว&า ปกติข(อสอบจะแบ&งได(อยู&สองลักษณะ ได(แก& แบ&งตามลักษณะของการทําข(อสอบ จะแบ&งออกเปPน ข(อสอบแบบเลือกตอบ และข(อสอบแบบเขียนตอบ แบ&งตามลักษณะของคําตอบ จะแบ&งออกเปPน ปรนัย (เลือกตอบ ถูกผิด จับคู& เติมคําตอบ) และอัตนัย แต&รายละเอียดของบทความวันนี้จะใช(ลักษณะของการทําข(อสอบเปPนฐานในการเขียน นั้นก็คือข(อสอบ

แบบเลือกตอบ และข(อสอบแบบเขียนตอบ สิ่งท่ีอยากให(พ่ีน(องเพ่ือนครูเราได(นึกย(อนกลับไปมีสองเรื่องคือ ย(อนกลับไปท่ี Bloom อีกครั้ง Bloom ฉบับปรับปรุงได(แบ&งระดับพฤติกรรมด(านพุทธิพิสัย (Cognitive

Domain) ของมนุษย!เราเปPน จํา เข(าใจ นําไปใช( วิเคราะห! ประเมินค&า และสร(างสรรค! (สังเคราะห!เปPนฐานของสร(างสรรค!)

และย(อนกลับไปท่ีหลักสูตร พ.ศ.2551 เปPนหลักสูตรท่ีอิงมาตรฐาน และตัวชี้วัด ท้ัง Bloom และตัวชี้วัดจะเปPนตัวกําหนดลักษณะของข(อสอบท่ีครูเราจะนํามาใช(ในกระบวนการวัดและ

ประเมินผลในชั้นเรียน ว&าควรเปPนข(อสอบแบบเลือกตอบ หรือข(อสอบแบบเขียนตอบ ก&อนอ่ืนครูเราต(องวิเคราะห!ตัวชี้วัดก&อนว&า ตัวชี้วัดท่ีเรารับผิดชอบสอนนั้นมีพฤติกรรมการเรียนรู(อยู&ใน

พฤติกรรมใดระหว&าง พุทธิพิสัย ทักษะพิสัย หรือจิตพิสัย (ครั้งนี้ขอเปPนเรื่องพุทธิพิสัยก&อน) หากเปPนพฤติกรรมในระดับพุทธิพิสัยก็ให(วิเคราะห!ต&อไปว&า ตัวชี้วัดตัวนี้อยู&ในระดับพฤติกรรมพุทธิพิสัย

ระดับใดดังนี้ จํา เข(าใจ นําไปใช( วิเคราะห! ประเมินค&า และสร(างสรรค! (ผมมองว&าจุดนี้เปPนจุดท่ียากพอสมควร ควรจัดทําเปPนคู&มือเพ่ือให(ครูผู(สอนได(นําไปปรับใช(ในการเรียนการสอนต&อไป)

สมมติว&าครูเราวิเคราะห!ได(แล(วว&าอยู&ในระดับใด ข้ันตอนต&อไปครูเราก็ต(องมาพิจารณารูปแบบของข(อสอบแบบเลือกตอบ และข(อสอบแบบเขียนตอบ

187

ข(อสอบแบบเลือกตอบมี 4 รูปแบบ ดังนี้ 1. แบบคําตอบเดียว เปPนลักษณะข(อสอบท่ีมีคําตอบท่ีถูกท่ีสุดเพียงคําตอบเดียว 2. แบบเลือกหลายคําตอบ เปPนลักษณะข(อสอบท่ีมีข(อคําถามเอ้ือให(คิดคําตอบได(หลากหลายคําตอบ

มีคําตอบถูกมากกว&า 1 คําตอบ 3. แบบเลือกตอบเชิงซ(อน เปPนลักษณะข(อสอบท่ีมีข(อคําถามย&อยรวมอยู&ในข(อเดียวกัน โดยข(อคําถามแต&

ละข(อจะถามข(อคิดเห็นหรือข(อเท็จจริงหรือข(อสรุปจากเรื่องท่ีอ&าน 4.แบบกลุ&มคําตอบสัมพันธ! เปPนลักษณะข(อสอบเลือกตอบมากกว&า 1 ข(อท่ีมีเง่ือนไขให(คิดท่ีต&อเนื่องและ

สัมพันธ!กัน โดยคําตอบในข(อแรก จะต(องเปPนข(อมูลท่ีใช(ในการตอบข(อคําถามต&อไป ส&วนข(อสอบแบบเขียนตอบมี 2 รูปแบบ ดังนี้ 1.แบบจํากัดคําตอบหรือตอบสั้น เปPนลักษณะข(อสอบท่ีให(คิดและเขียนคําตอบภายใต(เง่ือนไขท่ีกําหนด

และมีแนวของคําตอบท่ีชัดเจน (ออกยาก แต&ตรวจง&าย : ออกยากเพราะต(องหาจักรวาลของคําตอบท่ีคาดว&านักเรียนจะสามารถตอบได(ให(ครบ ครอบคลุม และถูกต(อง)

2.แบบขยายคําตอบหรือตอบอย&างอิสระ เปPนลักษณะข(อสอบท่ีให(อิสระในการคิด โดยเป�ดโอกาสให(คิดและเขียนภายใต(หลักวิชาท่ีสมเหตุสมผลต(องมีประเด็นหรือเกณฑ!ในการตรวจให(คะแนนท่ีชัดเจนและครอบคลุม (ออกง&าย แต&ตรวจยาก : ตรวจยากเพราะความคิดของนักเรียนแต&ละคนกว(างมาก เราจึงต(องหาเกณฑ!การตรวจท่ีเปPนมาตรฐานเพ่ือรองรับประเด็นคําตอบท่ีนักเรียนได(แสดงความคิดเห็นออกมา)

หลักการสําคัญของการเลือกลักษณะข(อสอบมีอยู&ว&า ข(อสอบแบบเลือกตอบนั้น จะเปPนข(อสอบท่ีมีคําตอบตายตัว จึงเหมาะกับระดับพฤติกรรมระดับ จํา

เข(าใจ และนําไปใช( (นําไปใช(ท่ีเน(นผลลัพธ!) ข(อสอบแบบเขียนตอบนั้น จะเปPนข(อสอบท่ีมีคําตอบเปPนอิสระ ไม&ตายตัว จึงเหมาะกับพฤติกรรมระดับ

นําไปใช( (นําไปใช(ท่ีเน(นกระบวนการ) วิเคราะห! ประเมินค&า และสร(างสรรค! ถ(าจะสรุปเปPนข้ันตอน ควรได(ประมาณนี้

ครูจะเห็นได(ว&า หากเราต(องการพัฒนาทักษะการคิดระดับสูงให(เกิดกับนักเรียน ลักษณะของข(อสอบท่ีเราใช(สามารถช&วยได( เพราะฉะนั้นจะเปPนการดีไหมถ(าครูเราเพ่ิมน้ําหนักของข(อสอบท่ีเราใช(ในห(องเรียนเปPนข(อสอบท่ีเน(นเขียนตอบมากข้ึน เพ่ือให(นักเรียนได(ฝ}กแสดงความคิดเห็นผ&านการเขียน พูด วาด หรือทํา

ร&วมด(วยช&วยกัน แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(า สวัสดีครับ



ตัวชี้วัด Bloom

เลือกตอบ

เขียนตอบ

จํา เข(าใจ และนําไปใช( (ท่ีเน(นผลลัพธ!)

นําไปใช( (ท่ีเน(นกระบวนการ) วิเคราะห! ประเมินค&า และ

สร(างสรรค!

188

รูปแบบข%อสอบแบบเขียนตอบในช้ันเรียน



จากบทความท่ีแล(วผมได(เขียนถึงความสัมพันธ!ระหว&างข(อสอบแบบเลือกตอบ และข(อสอบแบบเขียนตอบกับตัวชี้วัดและระดับพฤติกรรมการเรียนรู(ของ Bloom

ทบทวนแบบสรุปกันอีกครั้งดังนี้ ข(อสอบแบบเลือกตอบนั้น จะเปPนข(อสอบท่ีมีคําตอบตายตัว จึงเหมาะกับตัวชี้วัดท่ีมีพฤติกรรมการเรียน

รู(อยู&ในระดับ จํา เข(าใจ และนําไปใช( (นําไปใช(ท่ีเน(นผลลัพธ!) ข(อสอบแบบเขียนตอบนั้น จะเปPนข(อสอบท่ีมีคําตอบเปPนอิสระ ไม&ตายตัว จึงเหมาะกับตัวชี้วัดท่ีมี

พฤติกรรมการเรียนรู(อยู&ในระดับนําไปใช( (นําไปใช(ท่ีเน(นกระบวนการ) วิเคราะห! ประเมินค&า และสร(างสรรค! จุดเริ่มต(นจึงอยู&ท่ีการวิเคราะห!ตัวชี้วัดว&าอยู&ระดับพฤติกรรมการเรียนรู(ใด เพ่ือท่ีจะได(กําหนดลักษณะ

ของข(อสอบเปPนลําดับต&อไป บทความวันนี้จะมุ&งไปท่ีข(อสอบแบบเขียนตอบท่ีครูเราควรใช(ในระดับชั้นเรียน เหตุท่ีผมอยากให(ครูเราเพ่ิมน้ําหนักการออกข(อสอบจากข(อสอบแบบเลือกตอบสี่ตัวเลือกเปPนข(อสอบ

แบบเขียนตอบ (บ(าง) เหตุผลเพราะว&า หนึ่งเปPนการฝ}กทักษะการเขียนของนักเรียน สองเปPนการฝ}กทักษะ การแสดงความคิดเห็นของนักเรียน และสามเพ่ือพัฒนาพฤติกรรมการเรียนรู(ในระดับสูงให(กับนักเรียน

เน(นย้ําอีกจุดคือ ข(อสอบเขียนตอบนั้นในส&วนตัวผม ผมว&าไม&จําเปPนต(องให(นักเรียน “เขียน” อย&างเดียว แต&อาจจะให(นักเรียนเขียนออกมาโดยการ “ทํา” “พูด” “แสดง” “วาด” หรืออ่ืน ๆ เพราะการเขียนคือการส&งสาร ซ่ึงการส&งสารไม&จําเปPนต(องเขียนอย&างเดียว ในลักษณะอ่ืน ๆ ก็ได( เช&น สมัยก&อนการก&อกองไฟเพ่ือให(มีควันยังถือว&าเปPนการส&งสาร การใช(เสียงหรือสัญลักษณ!ก็ถือว&าเปPนการส&งสารเช&นกัน

กลับมาสู&ในชั้นเรียน รูปแบบข(อสอบแบบเขียนตอบท่ีครูเราสามารถนํามาใช(ในชั้นเรียนได(นั้นมีอยู& 2 แบบคือ 1. แบบจํากัดคําตอบหรือตอบสั้น (Restricted Response or Shot Essay Item : RR) เปPนลักษณะ

ข(อสอบท่ีให(คิดและเขียนคําตอบภายใต(เง่ือนไขท่ีกําหนด และมีแนวของคําตอบท่ีชัดเจน ออกยาก แต&ตรวจง&าย การออกยากนั้น ไม&ใช&ยากท่ีการต้ังโจทย! แต&ยากท่ีการหาคําตอบให(ครอบคลุม ครบถ(วน และถูกต(อง

ท่ีสุด ดร.ชนาธิป ทุ(ยแป วิทยากรใช(คําว&า จักรวาลของคําตอบ เม่ือครูแต&งข(อสอบเสร็จ ครูต(องกําหนดเกณฑ!การตรวจให(คะแนนไว(ล&วงหน(า ซ่ึงเกณฑ!ท่ีครูกําหนดนั้น

ส&วนใหญ&ก็จะกําหนดว&า เขียนคําตอบถูกถึงได(คะแนน สมมุติถ(าหากครูหาจักรวาลของคําตอบไม&ครอบคลุม แล(วมีนักเรียนเขียนคําตอบนอกเหนือจากจักรวาล

ของคําตอบท่ีครูหามาได( การตรวจคะแนนครั้งนี้อาจจะเปPนปCญหาได(ในภายหลัง แต&ถ(าหาจักรวาลของคําตอบได(ครอบคลุม นักเรียนเขียนตอบมาอย&างไร ก็สามารถตรวจให(คะแนนได(ครบทุกคน เขาถึงบอกว&า ออกยาก แต&ตรวจง&าย

189

แต&ถ(าครูหาจักรวาลของคําตอบมาได(ประมาณ 3 - 4 ประเด็น ข(อสอบเขียนตอบข(อนี้ก็อาจจะเปลี่ยนเปPนข(อสอบแบบเลือกตอบ 4 ตัวเลือกได(เช&นกัน เพราะเง่ือนไขเหมือนกันคือ คําตอบต(องเปPนความจริง (fact) เท&านั้น

2. แบบขยายคําตอบหรือตอบอย&างอิสระ (Unrestricted Response or Extended Response : UR) เปPนลักษณะข(อสอบท่ีให(อิสระในการคิด โดยเป�ดโอกาสให(คิดและเขียนภายใต(หลักวิชาท่ีสมเหตุสมผล ต(องมีประเด็นหรือเกณฑ!ในการตรวจให(คะแนนท่ีชัดเจน ครอบคลุม

ออกง&าย แต&ตรวจยาก เหตุท่ีตรวจยากเพราะ องค!ประกอบภายในตัวข(อสอบลักษณะนี้ต(องประกอบด(วยสามส&วนคือ 1.สถานการณ! (จากชีวิตประจําวัน) 2.โจทย!ข(อคําถาม (ถามเก่ียวกับข(อมูลในสถานการณ!) 3.คําตอบ (ซ&อนอยู&ในสถานการณ!) ซ่ึงคําตอบท่ีนักเรียนเขียนตอบออกมานั้นย&อมมีความหลากหลาย สิบคนอาจจะมีสิบคําตอบ สิ่งสําคัญ

คือต(องมีประเด็นหรือเกณฑ!ในการตรวจให(คะแนนท่ีชัดเจน ครอบคลุมนั้นก็คือ Rubric นั้นเอง เม่ือเป�ดโอกาสให(นักเรียนคิดและเขียนภายใต(หลักวิชาท่ีสมเหตุสมผล ประเด็นท่ีว&า เขียนคําตอบแบบนี้

ถูก เขียนคําตอบแบบนี้ผิด จึงไม&ควรมี ควรมีแค& เขียนตอบแบบนี้ถูกมาก และเขียนตอบแบบนี้ถูกน(อย จะเหมาะสมมากกว&า

ข(อสอบแบบเขียนตอบนั้น สิ่งท่ีผมมุ&งเน(นไม&ใช&อยู&ท่ีการเขียน Rubric แต&อยู&ท่ีการเอาสิ่งรอบ ๆ ตัวท่ีนักเรียนสามารถเห็นได(จากชีวิตประจําวันมาเปPนสถานการณ!ท่ีเชื่อมโยงกับตัวชี้วัดของหลักสูตร เพราะชีวิตจริงนักเรียนต(องเจอกับสถานการณ!แบบนี้ (ท้ังขณะท่ีกําลังเรียน หรือเรียนจบไปแล(ว) ดังนั้น จะเปPนการดีกว&าไหม ถ(าเราลองนําสถานการณ!จากชีวิตจริงเหล&านั้นมาเปPนสถานการณ!เร(าเพ่ือกระตุ(นให(นักเรียนได(แสดงออกซ่ึงความรู( ทักษะหรือสมรรถนะ แล(วครูเรามีหน(าท่ีเพียงคอยเติมเต็มสิ่งท่ีนักเรียนบกพร&อง หลักการของ Formative Assessment

หมายเหตุ ผมลองนํารูปนี้ไปไว(ใน fb ของผม มีผู(บริหารท่ีผมเคารพท&านหนึ่งได( comment เก่ียวกับ ข(อคําถามท่ีอาจจะใช(ถามนักเรียนจากรูปภาพดังกล&าวได(อย&างน&าสนใจคือ

1.จงเลือกเครื่องด่ืมท่ีเหมาะสม และไม&เหมาะสมกับวัยนักเรียนมา อย&างละ 3 ประเภท 2.ปoายโปสเตอร! พ้ืนสีดํา ตัวอักษรสีขาว มีข(อดี ข(อด(อย อย&างไร



190

ร0องรอย และหลักฐาน



เม่ือสัปดาห!ท่ีแล(ว ผมมีโอกาสได(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับ ผอ.สยามรัฐ กุลประดิษฐ! ผู(อํานวยการโรงเรียนบ(านแม&โจ( เหตุท่ีเข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(นั้น สาเหตุประการหนึ่งคือ เพ่ือเข(าไปแสดงความยินดีเนื่องในโอกาสการเข(ารับตําแหน&งผู(อํานวยการโรงเรียนบ(านแม&โจ(อย&างเปPนทางการ

ไปถึงโรงเรียนบ(านแม&โจ(ประมาณบ&ายสอง ได(แลกเปลี่ยนมุมมองเรื่อง การจัดการศึกษากันพอสมควร พอถึงช&วงเวลาหลังเลิกเรียนผมก็ได(มีโอกาสเข(าร&วม PLC เรื่องระบบประกันคุณภาพภายในของสถานศึกษา

ตลอดระยะเวลาประมาณ 2 ชั่วโมงท่ี PLC นั้น ทําให(ผมได(เรียนรู(เรื่องระบบประกันคุณภายในอีกครั้ง ขออนุญาตทบทวนเรื่อง มาตรฐานการศึกษาข้ันพ้ืนฐานเพ่ือการประกันคุณภาพภายในของสถานศึกษา พ.ศ. 2559 มีจํานวน 4 มาตรฐาน ดังนี้ มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของผู(เรียน พิจารณาท่ีผลสัมฤทธิ์ทางวิชาการของผู(เรียน และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค!ของผู(เรียน มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจัดการของผู(บริหารสถานศึกษา มาตรฐานท่ี 3 กระบวนการจัดการเรียนการสอนท่ีเน(นผู(เรียนเปPนสําคัญ มาตรฐานท่ี 4 ระบบการประกันคุณภาพภายในท่ีมีประสิทธิผล

ข(อค(นพบท่ีสําคัญภายหลังการ PLC ครั้งนี้ได(แก& เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียน หรือครู หรือผู(บริหารมีผลการปฏิบัติงานท่ีบรรลุตัวชี้วัดในแต&ละมาตรฐาน

คําว&าเราจะรู(ได(อย&างไร ผมหมายถึง เราจะมีร&องรอย หรือหลักฐานอะไรบ(างท่ีแสดงให(เห็นว&านักเรียน หรือครู หรือผู(บริหารมีผลการปฏิบัติงานท่ีบรรลุตัวชี้วัดในแต&ละมาตรฐาน

ตัวอย&างเช&น ตัวชี้วัดกําหนดไว(ว&า นักเรียนระดับชั้น ป. 3 สามารถอ&านคล&อง เขียนคล&อง จากตัวชี้วัดดังกล&าวโรงเรียนกําหนดระดับคุณภาพออกเปPน 5 ระดับ (Rating scale แบบ 1 2 3 4 5)

ขออนุญาตยกตัวอย&างไปท่ีระดับคุณภาพท่ีระดับ 5 นั้นหมายถึง นักเรียนระดับชั้น ป.3 จํานวนร(อยละ 80 สามารถอ&านคล&อง เขียนคล&อง (ส&วนระดับคุณภาพ 4 3 2 1 นั้น ก็มีจํานวนร(อยละของนักเรียนลดหลั่นกันไป)

อธิบายเพ่ิมเติมได(ว&า หากโรงเรียนนี้มีนักเรียนระดับชั้น ป.3 รวมท้ังหมด 30 คน และจาก 30 คนนั้น พบว&า นักเรียนสามารถอ&านคล&อง เขียนคล&อง จํานวน 24 คน ซ่ึงถ(าเปPนเช&นนี้จริง ๆ โรงเรียนนี้ก็จะได(ผลการประเมินในตัวชี้วัดข(อนี้อยู&ในระดับ 5 ซ่ึงเปPนไปตามเกณฑ!ท่ีกําหนด คือ นักเรียนระดับชั้น ป.3 จํานวนร(อยละ 80 สามารถอ&านคล&อง เขียนคล&อง

ประเด็นคือ เรามีร&องรอย หลักฐานอะไรบ(างท่ีแสดงได(ว&ามีนักเรียนจํานวน 24 คน จากท้ังหมด 30 คนท่ีสามารถอ&านคล&อง เขียนคล&อง

ส&วนใหญ&เท&าท่ีผมสัมผัสก็มักจะเปPนแบบทดสอบการอ&านคล&อง เขียนคล&อง และแบบบันทึกคะแนน ประเด็นสําคัญคือ ร&องรอย หรือหลักฐาน หรือท่ีมาของคะแนน ทบทวนความรู(สมัยเราเรียนปริญญาตรี เราจะพบว&านักเรียนหนึ่งคนนั้นจะได(รับการพัฒนาอยู& 3 ด(าน

คือ ด(านความรู( ด(านทักษะ และด(านจิตใจ

191

ย(อนกลับมาท่ีร&องรอย หรือหลักฐาน หรือท่ีมาของคะแนนท่ีครูผู(สอนต(องแสดงให(ได(ว&า นักเรียนหนึ่งคนได(รับการพัฒนาท้ัง 3 ด(านแล(ว

ด(านความรู( ส&วนใหญ&ครูเราจะใช(แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (ปรนัย และอัตนัย) เพ่ือเปPนเครื่องยืนยันว&านักเรียนได(รับการพัฒนาด(านความรู(แล(ว โดยนําคะแนนท่ีสอบได(ไปเทียบกับเกณฑ!ท่ีกําหนดไว( เช&น เกณฑ!ในการกําหนดระดับของเกรด ท้ังท่ีความจริงแล(วครูเราสามารถใช(แบบสัมภาษณ! หรือแบบสังเกตมาเปPนเครื่องมือสําหรับวัดผลด(านความรู(ของนักเรียนได(เช&นกัน

ด(านทักษะ เปPนการวัดท่ีเปPนรูปธรรมมากท่ีสุด เพราะเปPนพฤติกรรมท่ีนักเรียนต(องแสดงออกให(ครูได(เห็นจริง ๆ แต&ครูต(องบอกนักเรียนก&อนท่ีจะให(แสดงพฤติกรรมก&อนว&า ครูจะดูท่ีกระบวนการ หรือครูจะดูท่ีผลลัพธ! ท้ังนี้ข้ึนกับตัวชี้วัดในแต&ละกลุ&มสาระการเรียนรู(เปPนสําคัญ ส&วนเครื่องมือท่ีใช(สําหรับยืนยันว&านักเรียนได(รับการพัฒนาด(านทักษะแล(วก็มักจะเปPนการสังเกตถึงพฤติกรรมท่ีนักเรียนได(แสดงออกมาตามหัวข(อท่ีกําหนด เช&น ตัวชี้วัดบอกว&า นักเรียนสามารถร(องเพลงลูกทุ&งได( ครูก็ต(องให(นักเรียนร(องเพลงลูกทุ&งให(ฟCง โดยครูจะสังเกตพฤติกรรมเฉพาะท่ี อารมณ!ท่ีแสดงออก น้ําเสียง การแต&งกาย และการร(องท่ีถูกจังหวะ

ด(านจิตใจ เปPนการวัดท่ีเปPนนามธรรมมากท่ีสุด และวัดยากท่ีสุด เพราะเปPนเรื่องของจิตใจ ความคิด ความชอบ อารมณ! หรือความรู(สึก ครูต(องกระตุ(นให(นักเรียนได(แสดงออกพฤติกรรมนั้น ๆ ในสถานการณ!จริง หรือสถานการณ!จําลอง และต(องทําการวัดซํ้า ๆ และวัดหลาย ๆ ครั้ง เพ่ือเปPนการยืนยันว&า นักเรียนได(แสดงพฤติกรรมนั้นจริง ไม&ได(แกล(งทํา เครื่องมือก็ควรเปPนแบบสังเกตพฤติกรรมท่ีนักเรียนได(แสดงออกมา

ท้ังสามด(านจุดท่ีผมมองว&าเปPนปCญหาท่ีสุดคือ ร&องรอย และหลักฐาน หรือท่ีมาของคะแนน ผู(ประเมิน : ครูครับ ครูสอนวิชาอะไร และสอนชั้นไหนครับ ครูผู(สอน : สอนวิชาภาษาไทย ชั้น ป.3 ครับ ผู(ประเมิน : นักเรียนชั้น ป.3 ท่ีครูสอนมีท้ังหมดก่ีคนครับ ครูผู(สอน : รวมแล(วมีท้ังหมด 30 คนครับ ผู(ประเมิน : นักเรียนท้ัง 30 คนนั้น มีนักเรียนท่ีอ&านคล&อง เขียนคล&องประมาณก่ีคนครับ ครูผู(สอน : คิด......... ประมาณ 25 คนครับ ผู(ประเมิน : แล(วครูทราบได(อย&างไรว&ามีประมาณ 25 คนครับ ครูผู(สอน : ผมใช(แบบทดสอบการอ&านคล&อง เขียนคล&องครับ ผู(ประเมิน : ผมขออนุญาตไปสังเกตการอ&าน การเขียนของนักเรียนท่ีห(องเรียนครูนะครับ ผู(ประเมิน : ครูครับ จากการสังเกตสภาพจริงแล(วพบว&า นักเรียนส&วนใหญ&อ&านคล&อง เขียน

คล&อง ผมขอครูดูตัวอย&างแบบประเมินการอ&านคล&อง เขียนคล&องของครูหน&อยครับ ครูผู(สอน : นําตัวอย&างแบบประเมินการอ&านคล&อง เขียนคล&อง ตัวอย&างแบบบันทึกคะแนน

ภายหลังการประเมินในแต&ละครั้ง ตัวอย&างแผนการสอนท่ีพัฒนาการอ&านคล&อง เขียนคล&อง และตัวอย&างสื่อการสอนเรื่องการอ&านคล&อง เขียนคล&องมาให(ดู พร(อมอธิบายถึงข้ันตอนต&าง ๆ ให(กับผู(ประเมินฟCงอย&างชัดเจน

จากตัวอย&างท่ีผมยกมานั้น การประเมินใด ๆ ก็ตามจะใช(หลัก 3 เส(า คือ สัมภาษณ! เอกสาร และสังเกต โดยพิจารณาถึงความสอดคล%องของร&องรอย และหลักฐานท่ีปรากฏในลักษณะเชิงประจักษ!


ณ สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& 20 กรกฎาคม 2561

192

วัดได%ตรงกบัสิ่งทีต่%องการวัด



ช&วงเดือนกรกฎาคมต&อเนื่องมาถึงเดือนสิงหาคม ผมมีโอกาสได(เข(ารับการพัฒนาตนเองในเรื่องของการวิจัยในชั้นเรียนร&วมกับคณะวิทยากรจากคณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ขอขอบพระคุณโอกาสดี ๆ ท่ีมอบให(ด(วยดีเสมอมาครับ

ตลอดช&วงเวลาของการพัฒนาตนเองนั้น ผมพบปCญหาหนึ่ง และผมมองว&าปCญหาดังกล&าวเปPน ปCญหาร&วมและเปPนปCญหาสําคัญท่ีพบได(ท้ังในเรื่องของการวิจัยในชั้นเรียน และการวัดและประเมินผล ในชั้นเรียน

ก็เลยกลายมาเปPนบทความในวันนี้ ตามหลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 เราจะพบว&าโดยปกตินักเรียนหนึ่งคนจะได(รับการพัฒนาอยู&

สามด(าน ได(แก& ด(านความรู( ด(านทักษะ และด(านเจตคติ หรือเรียกรวม ๆ กันว&า KAP (บางตําราเปPน CAP) ส&วนวิธีการพัฒนาเพ่ือให(นักเรียนไปถึงตัวชี้วัดท่ีกําหนดไว(นั้น ก็อาจเปPนไปได(ท้ังสื่อการเรียนการสอน

หรือเทคนิคการเรียนการสอน ซ่ึงผมขออนุญาตเรียกรวม ๆ กันว&า นวัตกรรม ประเด็นอยู&ท่ีว&า เรารู(ได(อย&างไรว&านักเรียนได(รับการพัฒนาแล(ว แน&นอนว&าการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนต(องเข(ามามีบทบาทเปPนสําคัญ ท้ังในระดับชั้นเรียน และ

ระดับกลุ&มสาระการเรียนรู( ยกตัวอย&างแยกตามด(านท่ีนักเรียนได(รับการพัฒนาดังนี้ ด(านความรู( เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนมีความรู(ท่ีพัฒนาข้ึน เครื่องมือท่ีเราส&วนใหญ&เลือกใช( ได(แก& แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แต&จุดท่ีมักจะเปPน

ข(อบกพร&องคือ ข(อสอบท่ีเราใช(มักจะเปPนข(อสอบท่ีเน(น “ความจํา” เปPนส&วนใหญ& ท้ัง ๆ ท่ีบางครั้งเรากําหนดเปoาหมายในการพัฒนานักเรียนในระดับท่ีสูงกว&านั้น เช&น การคิดวิเคราะห!

ถ(าสมมติเรากําหนดเรื่องท่ีต(องการพัฒนาได(แก& การคิดวิเคราะห! เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนมีการคิดวิเคราะห!ท่ีพัฒนาข้ึน ข(อสอบท่ีเราใช(ทดสอบก็ควรเปPนข(อสอบท่ีมุ&งเน(นไปท่ีเรื่องการคิดวิเคราะห! ไม&ใช&มุ&งเน(นไปท่ีเรื่องการจํา

แล(วเราจะรู(ได(อย&างไรว&าข(อสอบนั้นเปPนข(อสอบเรื่องการคิดวิเคราะห! สิ่งท่ีเปPนเครื่องยืนยันคือ กระบวนการสร(างข(อสอบ และตัวอย&างข(อสอบท่ีเรานํามาใช(นั้นเอง ด(านทักษะ เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนมีทักษะท่ีพัฒนาข้ึน จากประสบการณ!ท่ีผมพบเห็น เครื่องมือท่ีเราส&วนใหญ&เลือกใช(ก็ยังเปPนแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทาง

การเรียนเหมือนด(านความรู( ถามว&า ใช(แทนกันได(ไหม? ผมขอตอบว&า ใช(แทนกันได( แต&แทนกันได(ในบางส&วนเท&านั้น เช&น ข(อสอบอาจจะถามถึงลําดับข้ันตอน

ของการทําขนม การซักผ(า หรือการร(องเพลง (ถามถึงทฤษฎีความรู(ซ่ึงเปPนฐานของการปฏิบัติจริง)

193

ถ(าถามง&ายหน&อยก็เปPนแบบ ก ข ค และ ง ถ(าถามยากหน&อยก็ต(องเปPนแบบอัตนัยเพ่ือให(นักเรียนได(อธิบายถึงข้ันตอนการดําเนินงานต&าง ๆ

แต&สุดท(ายผมก็ยังเชื่อม่ันว&า การท่ีเราจะรู(ว&านักเรียนมีทักษะท่ีพัฒนาข้ึนนั้น นักเรียนต(องแสดงออกโดยการปฏิบัติจริงภายใต(เง่ือนไขท่ีครูกําหนด ในสถานการณ!จริง หรือสถานการณ!จําลอง (ความปลอดภัยสําคัญท่ีสุด)

โดยครูมีเครื่องมือท่ีใช(ในการประเมิน เช&น แบบ check list (ทํา ไม&ทํา หรือ มี ไม&มี) หรือ แบบ rating scale (1 2 3 4 5) หรือ แบบ rubric score เปPนต(น

ด(านเจตคติ เราจะรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนมีเจตคติ ความรู(สึก ความชอบ หรือความพึงพอใจท่ี

พัฒนาข้ึน ในด(านการวัดและประเมินผลนั้น การวัดด(านเจตคติ หรือความรู(สึกนั้นเปPนสิ่งท่ีวัดยากท่ีสุด เนื่องจาก

เปPนเรื่องของอารมณ! ความรู(สึก และจิตใจ ซ่ึงแปรเปลี่ยนได(ตามกาลเวลา วัดยาก แต&ก็ไม&ได(หมายความว&าวัดไม&ได( วัดได(แต&ขอให(มีความต&อเนื่อง และหลาย ๆ สถานการณ!

เพ่ือจะได(ยืนยันว&านักเรียนเปPนแบบนั้นจริง ๆ ไม&ได(เสแสร(งเพ่ือหวังคะแนน เปPนต(น เครื่องมือในการประเมินด(านเจตคติท่ีเหมาะสมกับครูเราคือ แบบสังเกต ท้ังแบบมีส&วนร&วม และแบบ

ไม&มีส&วนร&วม เพราะในชีวิตจริง ครูเรามีความใกล(ชิดกับนักเรียนมากท่ีสุด ใกล(ชิดแม(กระท่ังรู(เลยว&า นักเรียนคนนี้มี ผลการเรียนเปPนอย&างไร มีนิสัยเปPนอย&างไร ครูบางท&านรู(ลึกไปถึงครอบครัว เพราะสอนมาต้ังแต&รุ&นพ&อรุ&นแม&

ปCญหาคือ รู(จริง แต&ไม&มีร&องรอยหรือหลักฐานท่ีแสดงว&านักเรียนมีเจตคติเปPนแบบนั้นจริง ๆ นอกจากการสังเกตแล(ว แบบทดสอบก็สามารถใช(ประเมินด(านเจตคติได(เช&นกัน แต&ต(องเปPน

แบบทดสอบในลักษณะของสถานการณ! หากนักเรียนพบเห็นสถานการณ!แบบนี้แล(ว นักเรียนจะทําอย&างไร และเพราะเหตุใดถึงทําแบบนั้น

ปCญหาของแบบทดสอบในลักษณะสถานการณ!นั้นอยู& ท่ี ข้ันตอนการสร(างซ่ึงค&อนข(างยากท้ังตัวสถานการณ! และตัวเลือกท่ีปรากฏ ในท่ีนี้ผมจึงคิดว&าแบบสังเกตมีความเหมาะสมกับครูเรามากกว&าครับ

หลักการพ้ืนฐานของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนคือ วัดได(ตรงกับสิ่งท่ีต(องการวัด ภาษาวัดผล

เรียกว&า ความเท่ียงตรง โดยต(องคํานึงถึงความสมเหตุสมผล และธรรมชาติของกลุ&มสาระการเรียนรู(ร&วมด(วย สอนให(นักเรียนว&ายน้ํา แต&ให(นักเรียนมานั่งทําแบบทดสอบแบบ ก ข ค และ ง สอนให(นักเรียนมีความรับผิดชอบในการส&งงาน ครูประเมินจากแบบบันทึกการส&งงาน สอนให(นักเรียนรู(เรื่องการคูณเลขสามหลักแบบไม&มีทด ครูให(นักเรียนแสดงวิธีทํา แล(วมี rubric ในการ

ตรวจให(คะแนนนักเรียน วัดได(ตรงกับสิ่งท่ีต(องการวัด โดยคํานึงถึงความสมเหตุสมผลและธรรมชาติของกลุ&มสาระการเรียนรู(

นี่คือหลักการพ้ืนฐานของการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน แล(วพบกันใหม&ในบทความฉบับหน(าครับ



194

ศึกษาศาสตรAเสวนา ตอนที่ 1



เม่ือวันท่ี 12 กันยายนท่ีผ&านมาผมมีโอกาสเข(าร&วมงานเสวนาทางวิชาการ ณ คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ในงานเสวนาท่ีชื่อว&า ศึกษาศาสตร!เสวนา : Show and Share 50 เรื่องราวดี ๆ ท่ีมอบให(

งานเสวนาดังกล&าวจัดข้ึนเนื่องในโอกาสท่ีคณะศึกษาศาสตร! มีอายุครบ 50 ปq ทางคณะศึกษาศาสตร!ได(มีการจัดกิจกรรมต&าง ๆ มากมายหลายชนิด โดยได(รับความร&วมมือจากมหาวิทยาลัยเชียงใหม& คณาจารย!และบุคลากรในและนอกคณะ หน&วยงานทางการศึกษาในเขตภาคเหนือ ผู(ปกครอง ตลอดจนศิษย!เก&า และศิษย!ปCจจุบัน แต&ทุกกิจกรรมท่ีจัดนั้นมีวัตถุประสงค!ร&วมกันประการหนึ่งคือ เพ่ือเปPนการตระหนักรู( ถึงความสําคัญ บทบาท และหน(าท่ีต้ังแต&อดีต ปCจจุบัน และอนาคตของสถาบันท่ีได(ชื่อว&า “โรงเรียนสร(างครูท่ีมีคุณภาพ”

กิจกรรมหนึ่งท่ีเปPนท่ีสนใจของพ่ีน(องเพ่ือนครูนั้นก็คือ การเสวนาวิชาการด(านการศึกษา จํานวน 50 เรื่อง ลักษณะการเสวนาจะเปPนการแลกเปลี่ยนความรู(และประสบการณ! (พูดคุยก่ึงวิชาการ) ในหัวข(อด(านการศึกษา โดยดําเนินการจัดเสวนาต้ังแต&เดือนกรกฎาคมจนถึงเดือนธันวาคม 2561 ส&วนประเด็นการเสวนาพร(อมรายชื่อวิทยากรท่ีนําการเสวนา ครูสามารถเข(าไปศึกษารายละเอียดเพ่ิมเติม และลงทะเบียนเข(าร&วมเสวนาได(ท่ี www.edu.cmu.ac.th หมายเหตุ การเสวนานี้ไม&มีค&าใช(จ&ายใด ๆ ท้ังสิ้นครับ

หัวข(อท่ีผมเข(าร&วมเสวนามีจํานวน 2 หัวข(อดังนี้ ภาคเช(า ผมเข(าร&วมเสวนาเรื่อง การประเมินเพ่ือการเรียนรู(ในศตวรรษท่ี 21 วิทยากรนําเสวนาได(แก&

อาจารย! ดร.สุนีย! เงินยวง และ อาจารย! ดร.น้ําผึ้ง อินทะเนตร ภาคบ&าย ผมเข(าร&วมเสวนาเรื่อง Coaching & Mentoring เพ่ือพัฒนาความสามารถในการทําวิจัยเพ่ือ

พัฒนาการจัดการเรียนรู( วิทยากรนําเสวนาได(แก& ผู(ช&วยศาสตราจารย! ดร.สุนทรพจน! ดํารงพานิช อาจารย! ดร.สุนีย! เงินยวง และ อาจารย! ดร.น้ําผึ้ง อินทะเนตร

แค&เห็นชื่อและประสบการณ!ของคณะวิทยากรนําเสวนาท้ัง 2 หัวข(อ บอกได(เลยว&า ไม&ไปฟCง ไม&ได(แล(ว บทความฉบับนี้ผมขออนุญาตถ&ายทอดสิ่งท่ีผมได(รับจากการเสวนาภาคเช(าก&อนครับ รายละเอียดมี

ดังนี้ เริ่มแรกคณะวิทยากรได(แนะนําถึงวัตถุประสงค!ของการเสวนาครั้งนี้ คือ เพ่ือแลกเปลี่ยนความรู(ด(าน

การประเมินเพ่ือการเรียนรู(ในศตวรรษท่ี 21 และเพ่ือแชร!ประสบการณ!ด(านการประเมินเพ่ือการเรียนรู(ในศตวรรษท่ี 21

หลังจากนั้นคณะวิทยากรได(ให(ผู(เข(าร&วมเสวนาได(พับนกกระเรียน เม่ือได(รับโจทย!จากวิทยากรเสร็จ เท&าท่ีผมสังเกตสามารถแบ&งกลุ&มคนได( 3 กลุ&มคือ

พับนกกระเรียนได(ทันที (อยู&ในจิตวิญญาณความเปPนครู) พับนกกระเรียนโดย search วิธีพับจากโทรศัพท!มือถือ พับนกกระเรียนโดยการถามเพ่ือนข(างเคียง

หลังจากนั้นในห(องเสวนาก็มีแต&ความเงียบ เพราะทุกคนกําลัง พับ พับ พับ

195

เวลาผ&านไปประมาณ 10 นาที คณะวิทยากรนํานกกระเรียน 2 ตัวท่ีพับเสร็จมาสุ&มถามว&า ถ(ามอบรางวัล นกกระเรียนตัวไหนควร

ได(รับรางวัล ประเด็นท่ีเราสามารถพัฒนานักเรียนให(เกิดทักษะในศตวรรษท่ี 21 จากการพับนกกระเรียนมีดังนี้ การพับนกกระเรียนโดย search วิธีพับจากโทรศัพท!มือถือ ครูถามนักเรียนต&อไปว&า เช&น เพราะอะไร

ถึงต(อง search ผ&านมือถือ หรือ มี website ท่ีแสดงวิธีการพับนกกระเรียนมากมายหลาย website นักเรียนมีวิธีการเลือก website อย&างไรบ(าง เปPนต(น

การพับนกกระเรียนโดยการถามเพ่ือนข(างเคียง ครูถามนักเรียนต&อไปว&า เช&น เพราะอะไรถึงถามเพ่ือน คนนี้ หรือ เพ่ือนคนนี้มีวิธีการถ&ายทอดให(นักเรียนเข(าใจง&ายด(วยวิธีการอย&างไร เปPนต(น

การพับนกกระเรียนเราจะเอาไปใช(ในการเรียนการสอนในกลุ&มสาระการเรียนรู(ใดได(บ(าง แค&เริ่มต(น ก็เลือดซิบแล(วครับ นกกระเรียนเปรียบได(กับทักษะในศตวรรษท่ี 21 แต&การพับนกกระเรียนได(ทันที การพับนกกระเรียน

โดย search วิธีพับจากโทรศัพท!มือถือ และการพับนกกระเรียนโดยการถามเพ่ือนข(างเคียง เปPนเส(นทางท่ีจะนําพานักเรียนให(เกิดทักษะในศตวรรษท่ี 21 และสุดท(ายนกกระเรียนท่ีเราพับเสร็จมีความสมบูรณ!ถูกต(องอย&างไร

การกําหนดเปoาหมายการเรียนรู( (ในท่ีนี้คือนกกระเรียน) การออกแบบการเรียนการสอน (การพับนกกระเรียนท้ังสามวิธี) และการเรียนรู(สิ่งท่ีต(องการวัด (นกกระเรียนท่ีพับเสร็จตัวไหนสมบูรณ!ถูกต(องท่ีสุด) เปRนส่ิงสําคัญท่ีผมได%จากการเสวนาในครั้งนี้

กําหนดเปoาหมาย – หาเส(นทางเพ่ือพานักเรียนไปถึงเปoาหมาย – รู(ได(อย&างไรว&านักเรียนถึงเปoาหมายแล(ว และถ(านักเรียนเดินไม&ถึงเปoาหมายท่ีกําหนด ครูเราควรจะช&วยเหลือนักเรียนอย&างไร

- รู(ได(อย&างไรว&านักเรียนถึงเปoาหมายแล(ว หนึ่งในวิธีท่ีมีมานานแล(วคือ การประเมินตามสภาพจริง นั้นก็คือ มีเครื่องมือวัดหลายชนิด เน(นกระบวนการคิดท่ีซับซ(อน สอดคล(องกับชีวิตจริง และมี rubric มาใช(ประเมิน

- ถ(านักเรียนเดินไม&ถึงเปoาหมายท่ีกําหนด ครูเราควรจะช&วยเหลือนักเรียนอย&างไร ซ่ึงก็เปPนไปตามหลักการของการประเมินในศตวรรษท่ี 21 คือ

Assessment As learning – ผมสรุปได(ว&า รู(ตนเองว&าตนเองขาดตกบกพร&องในเรื่องใด จากการประเมินตนเอง (ตลอดเวลา) แล(วเราก็ไปเรียนรู(ในเรื่องนั้น ๆ เพ่ิมเติม

Assessment For learning – ผมสรุปได(ว&า รู(ตนเองว&าตนเองขาดตกบกพร&องในเรื่องใด จากการ feedback ของครู เพ่ือน หรือผู(ปกครอง (formative) แล(วเราก็ไปเรียนรู(ในเรื่องนั้น ๆ เพ่ิมเติม

Assessment Of learning – ผมสรุปได(ว&า รู(ตนเองว&าตนเองขาดตกบกพร&องในเรื่องใดจาก ผลคะแนนท่ีวัดออกมาได(เปPนตัวเลขหรือระดับคุณภาพ (summative) แล(วเราก็ไปเรียนรู(ในเรื่องนั้น ๆ เพ่ิมเติม

หน(าท่ีพ้ืนฐานของกระบวนการวัดและประเมินในชั้นเรียน คือ ครูรู(ได(อย&างไรว&านักเรียนเดินทางไปถึง K A P แต&ถ(านักเรียนไปไม&ถึง เราเปPนครูเราจะมีวิธีช&วยเหลือนักเรียนได(อย&างไร โปรดติดตามในตอนท่ี 2 วันนี้สวัสดีครับ

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ บ(านบ&อสร(าง สันกําแพง


196

ศึกษาศาสตรAเสวนา ตอนที่ 2



บทความนี้เปPนบทความท่ีผมเขียนสืบเนื่องมาจากบทความในตอนท่ีแล(ว (ศึกษาศาสตร!เสวนา ตอนท่ี 1) เปPนองค!ความรู(ใหม&ด(านการวิจัยในชั้นเรียนท่ีผมได(รับเม่ือบ&ายวันท่ี 12 กันยายนท่ีผ&านมา เนื่องจากผมได( เข(าร&วมงานเสวนาทางวิชาการ ณ คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ในงานเสวนาท่ีชื่อว&า ศึกษาศาสตร!เสวนา : Show and Share 50 เรื่องราวดี ๆ ท่ีมอบให(

หัวข(อท่ีผมเข(าร&วมเสวนามีจํานวน 2 หัวข(อดังนี้ ภาคเช(า ผมเข(าร&วมเสวนาเรื่อง การประเมินเพ่ือการเรียนรู(ในศตวรรษท่ี 21 วิทยากรนําเสวนาได(แก&

อาจารย! ดร.สุนีย! เงินยวง และ อาจารย! ดร.น้ําผึ้ง อินทะเนตร ซ่ึงองค!ความรู(ท่ีผมได(รับในภาคเช(า ผมนํามาเขียนและเรียบเรียงไว(ในตอนท่ี 1

ส&วนบทความนี้จะเปPนองค!ความรู(ท่ีได(รับในภาคบ&าย รายละเอียดเปPนดังนี้ ในภาคบ&าย ผมเข(าร&วมเสวนาเรื่อง Coaching & Mentoring เพ่ือพัฒนาความสามารถในการทําวิจัย

เพ่ือพัฒนาการจัดการเรียนรู( วิทยากรนําเสวนาได(แก& ผู(ช&วยศาสตราจารย! ดร.สุนทรพจน! ดํารงพานิช อาจารย! ดร.สุนีย! เงินยวง และ อาจารย! ดร.น้ําผึ้ง อินทะเนตร

ชอบท่ีคณะวิทยากรได(นําเข(าสู&การสนทนาโดยให(ผู(เข(าร&วมสัมมนาได(ตอบคําถามปลายเป�ดผ&าน google form ในประเด็นคําถาม คาดหวังอะไรจากการเสวนาครั้งนี้ และต(องการพัฒนาความรู(ของตนเองในเรื่องใด

ผมคิดว&าคําตอบท่ีได(จากการตอบจะทําให(คณะวิทยาการได(เสริม และปรับเนื้อหาในระหว&างการเสวนา และจะได(หาแนวทางการพัฒนาในสิ่งท่ีผู(เข(าร&วมเสวนามีความต(องการพัฒนาตนเองเปPนลําดับต&อไป

นวัตกรรมท่ีใช(แก(ปCญหาในชั้นเรียนนั้น มีสาเหตุท่ีแท(จริงมาจากอะไร หลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 นั้นได(กําหนด สาระ มาตรฐาน และตัวชี้วัดไว(ทุกกลุ&มสาระการเรียนรู(

ตามความเข(าใจผม สาระ มาตรฐาน และตัวชี้วัดนั้นคือ “เปoาหมาย” ท่ีต(องการให(นักเรียน “เกิด” คณะวิทยากรใช(คําว&า สิ่งท่ีควรจะเปPน แต&ในความเปPนจริง นักเรียนทุกคนย&อมมีความแตกต&างกัน เช&น ระดับสติปCญญา ฐานะทางเศรษฐกิจ

เทคนิคการสอนของครู หรือความสนใจเรียน เปPนต(น ซ่ึงความแตกต&างเหล&านั้นจะส&งผลให(นักเรียนแต&ละคนเดินทางไปถึง “เปoาหมาย” ได(แตกต&างกัน บางคนถึงเร็ว บางคนถึงช(า หรือบางคนเดินไม&ถึงเลย

คณะวิทยากรใช(คําว&า สิ่งท่ีเปPนอยู& ผมเชื่อว&าในจิตวิญญาณของครูทุกคน ครูทุกคนพยายามสอนลูกศิษย!อย&างเต็มความสามารถ โดยมี

เปoาหมายสูงสุดคือ “สิ่งท่ีควรจะเปPน” มีค&าเท&ากับ “สิ่งท่ีเปPนอยู&” (ไม&มีช&องว&าง) แต&ในความเปPนจริงห(องเรียนทุกห(องย&อมมีช&องว&าง บางห(องอาจมีช&องว&างขนาดใหญ& (นักเรียนเดินไป

ถึงเปoาหมายโดยใช(เวลาท่ีแตกต&างกันมาก) บางห(องอาจมีช&องว&างขนาดเล็ก (นักเรียนเดินไปถึงเปoาหมายโดยใช(เวลาใกล(เคียงกัน)

หน(าท่ีของนวัตกรรมคือ ลดช&องว&างท่ีเกิดข้ึนให(ได(มากท่ีสุด

197

ซ่ึ งการลดช&องว&างนั้น ก็ต(องทําเปPน ข้ันตอนท่ีถูกต(อง น&า เชื่อ ถือ ซ่ึง ก็ คือกระบวนการวิจัย เพราะความหมายของการวิจัยคือ กระบวนการแสวงหาความรู(ความจริงท่ีมีจุดมุ&งหมายแน&นอนเพ่ือให(ได(องค!ความรู(ใหม&ด(วยวิธีท่ีเปPนระบบระเบียบเชื่อถือได(

สรุปจากความหมาย คือ เราจะใช(นวัตกรรมตัวนี้เพ่ือลดช&องว&างท่ีเกิดข้ึนในห(องเรียนได(หรือไม& อย&างไร?

ข้ันตอนการวิจัย มี 8 ข้ันตอนประกอบด(วย 1.ปCญหา/ข(อสงสัย 2.ทฤษฎี/แนวคิด/แนวการแก(ปCญหา 3.โครงร&างการวิจัย 4.เครื่องมือการวิจัย 5.ประชากร/ตัวอย&าง/เปoาหมาย 6.รวบรวม/วิเคราะห!ข(อมูล 7.สรุปอ(างอิง/รายงานผล และ 8.การเสนอแนะ

ประเด็นท่ีผมจับได(จากการเสวนามีดังนี้ - รายงานการวิจัยต(องเริ่มจากปCญหา (อะไร ทําไม) ถ(าไม&ได(เริ่มจากปCญหาก็จะเปPนรายงานผลการปฏิบัติงานโดยท่ัวไป - เครื่องมือการวิจัยมี 2 ชนิดคือ เครื่องมือสําหรับการจัดกระทํา (treatment) ต(องเกิดการเปลี่ยนแปลง และเครื่องมือสําหรับการเก็บรวบรวมข(อมูล ไม&เกิดการเปลี่ยนแปลงใด ๆ ทําหน(าท่ีเก็บข(อมูล เฉย ๆ - ประชากร ตัวอย&าง และเปoาหมาย

ประชากร คือนักเรียนท้ังหมด อาจจะเปPนห(องเรียน สายชั้น หรือโรงเรียน ตัวอย&าง คือบางส&วนของประชากร ซ่ึงมีลักษณะทุกอย&างเหมือนกับประชากรแต&ต&างกันตรง

จํานวน และต(องมีการสุ&ม (ใช(คําว&าตัวอย&าง ไม&ใช& กลุ&มตัวอย&าง เพราะภาษาอังกฤษไม&มีคําว&า group) เปoาหมาย คล(าย ๆ กับตัวอย&าง แต&ต(องกําหนดเกณฑ!ว&าจะเอานักเรียนส&วนนี้ และต(องไม&มี

การสุ&ม -งานวิจัยท่ีดีนั้นต(องมีลักษณะ 4 ข(อดังนี้ 1. X must precede Y (X ต(องเกิดก&อน Y) 2. X and Y must covary (X กับ Y ต(องสัมพันธ!กัน) 3. if X then Y (มี X ก็ต(องมี Y) 4. if not X then not Y (ไม&มี X ก็ต(องไม&มี Y ถ(าเกิด Y ได(แสดงว&าต(องมาจาก X ตัวอ่ืน ๆ ) และจากข(อ 4 จะส&งผลให(เกิดความผิดพลาดอยู& 2 ลักษณะคือ 4.1 Type I Error คือ ความผิดพลาดท่ีเกิดจากการปฏิเสธความจริง เช&น ยาชนิดนี้ไม&ดี แต&บอกว&าดี 4.2 Type II Error คือ ความผิดพลาดท่ีเกิดจากการยอมรับความเท็จ เช&น ยาชนิดนี้ดี แต&บอกว&าไม&ดี Type I Error จะส&งผลกระทบต&องานวิจัยมากกว&า Type II Error และเราจะทําให(งานวิจัยท่ีเราทํานั้นเข(าเง่ือนไขท้ังสี่ข(อ เราต(องใช(หลัก Max (ทําให(ตัวแปรอิสระ

แตกต&างกันมากท่ีสุด) Min (ลดความคลาดเคลื่อนท่ีเกิดจากตัวแปรและจากการวัดให(เหลือน(อยท่ีสุด) Con (ควบคุมอิทธิพลของตัวแปรเกินไม&ให(มีผลต&อตัวแปรตาม) เปPนหลักในการออกแบบการวิจัยเสมอ

ทําวิจัยทุกข้ันตอนต(องคํานึงถึงความสมเหตุสมผล เพราะการวิจัยคือ กระบวนการแสวงหาความรู(ความจริงท่ีมีจุดมุ&งหมายแน&นอนเพ่ือให(ได(องค!ความรู(ใหม&ด(วยวิธีท่ีเปPนระบบระเบียบเช่ือถือได%

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ บ(านบ&อสร(าง สันกําแพง


198

Concept ในการประเมินรอบสี่



เม่ือวันท่ี 26 กันยายน ผมมีโอกาสได(เข(าร&วมประชุมในเรื่องท่ีเก่ียวข(องกับการประกันคุณภาพภายในของสถานศึกษาตามกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 โดยมี ดร.เอกชัย จันทา ศึกษานิเทศก! สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเพชรบูรณ!มาเปPนวิทยากรให(ความรู(ในครั้งนี้

ระยะเวลาการบรรยายประมาณสองชั่วโมง ผมได(รับความรู(ใหม&เพ่ิมเติมอีกพอสมควร ผนวกเข(ากับความรู(เดิมท่ีเกิดจากการศึกษาค(นคว(า จึงนํามาเรียบเรียงและเขียนเปPนบทความฉบับนี้ครับ

Concept ท่ีผมจับประเด็นได(มี 3 ประเด็นดังนี้ ประเด็นแรก คือ มาตรฐานการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ.2561 มีรายละเอียดดังนี้ มาตรฐานการศึกษาระดับปฐมวัย มีจํานวน 3 มาตรฐานได(แก& มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของเด็ก มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจัดการ มาตรฐานท่ี 3 การจัดประสบการณ!ท่ีเน(นเด็กเปPนสําคัญ มาตรฐานการศึกษาระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน มีจํานวน 3 มาตรฐานได(แก& มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของผู(เรียน (ผลสัมฤทธิ์ทางวิชาการ และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค!ของ

ผู(เรียน) มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจัดการ มาตรฐานท่ี 3 กระบวนการจัดการเรียนการสอนท่ีเน(นผู(เรียนเปPนสําคัญ มาตรฐานการศึกษาระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐานศูนย!การศึกษาพิเศษ มีจํานวน 3 มาตรฐานได(แก& มาตรฐานท่ี 1 คุณภาพของผู(เรียน (ผลการพัฒนาผู(เรียน และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค!ของ

ผู(เรียน) มาตรฐานท่ี 2 กระบวนการบริหารและการจัดการ มาตรฐานท่ี 3 กระบวนการจัดการเรียนการสอนท่ีเน(นผู(เรียนเปPนสําคัญ ประเด็นสอง คือ คําสําคัญท่ีใช(ในการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา มีท้ังหมด 4 คํา รายละเอียด

ดังนี้ 1.การประเมินแบบองค!รวม (Holistic Assessment) เปPนการพิจารณาตัดสินคุณภาพการศึกษาตาม

มาตรฐานการศึกษาแบบภาพรวมของผลการดําเนินงานหรือกระบวนการดําเนินงาน ไม&แยกย&อยเปPนประเด็น และเปPนการประเมินท่ีไม&ตัดสินว&า ผ&าน / ไม&ผ&าน แต&จะเปPนการประเมินท่ีเน(นการพัฒนา ให(ข(อเสนอแนะท่ีโรงเรียนสามารถนําไปปรับใช(เพ่ือการพัฒนาตามบริบทของตนเองได(อย&างแท(จริง ถือว&าเปPนสิ่งท่ีมีคุณค&ามากท่ีสุดสําหรับการประเมิน ตัวอย&างการประเมินแบบองค!รวมท่ีชัดเจนท่ีสุดคือ การตัดสินประกวดร(องเพลง ซ่ึงกรรมการหรือผู(เชี่ยวชาญไม&ได(ดูนักร(องแยกเปPนส&วน ๆ เช&น หู คอ ตา จมูก แต&พิจารณารวม ๆ เลยว&านักร(องคนนี้ ร(องเพลงดี / ร(องเพลงไม&ดี พร(อมท้ังให(ข(อ comment ว&าดีตรงไหน ไม&ดีตรงไหน และ ควรปรับปรุงตรงไหน

199

2.พิชญพิจารณ! (Peer Review) และการตัดสินโดยผู(เชี่ยวชาญ (Expert Judgment) เปPนการพิจารณาตัดสินคุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานการศึกษาโดยอาศัยความเชี่ยวชาญจากคณะกรรมการท่ีมีความสามารถระดับเดียวกัน โดยเทียบกับมาตรฐานท่ีกําหนดไว( ซ่ึงผู(เชี่ยวชาญท่ีนํามาประเมินนั้นควรเปPนคนในวงการศึกษา และรู(เข(าใจในบริบทการจัดการศึกษาของโรงเรียนนั้น ๆ พอสมควร ท้ังในแง&มุมของภาระงาน โครงสร(างการบริหาร การจัดการเรียนการสอนของครู และมีประสบการณ!เพียงพอเพ่ือช&วยชี้แนะการพัฒนาสถานศึกษาได(อย&างชัดเจน ตรงประเด็น

3.หลักฐานเชิงประจักษ! (Evidence Based) เปPนการประเมินตามหลักฐานเชิงประจักษ!ท่ีเกิดจาก การปฏิบัติงานตามสภาพจริงของสถานศึกษา (หลักฐานตามวิถีชีวิตจริง ๆ) เช&น ครูก็ควรมีแผนการสอน มีแบบทดสอบท่ีได(มาตรฐาน มีสื่อการเรียนการสอน ผู(บริหารก็ควรมีแผนพัฒนาคุณภาพการศึกษา แผนการพัฒนาโรงเรียน แผนการพัฒนาครู เปPนต(น การประเมินเชิงประจักษ!นั้นอาจใช(การสังเกตควบคู&ไปกับการสัมภาษณ! และการศึกษาจากเอกสารท่ีมีตามภาระหน(าท่ีปCจจุบัน ท้ังนี้เพ่ือลดภาระการจัดเตรียมข(อมูลและการเตรียมเอกสารท่ี ไม&จําเปPน แต&ข(อมูลท่ีได(ต(องมีความน&าเชื่อถือ และสามารถตรวจสอบผลการประเมินได(

ประเด็นสาม คือ การเขียนรายงานการประเมินตนเอง (SAR) มีลักษณะท่ีสําคัญดังนี้ การเขียน SAR ไม&มีรูปแบบท่ีตายตัว แต&ให(นําเสนอข(อมูลพ้ืนฐานเบ้ืองต(นของสถานศึกษา และมุ&งเน(น

การตอบคําถามดังต&อไปนี้ 1.มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษามีคุณภาพอยู&ในระดับใด (ครั้งนี้มี 5 ระดับ ได(แก& กําลังพัฒนา

ปานกลาง ดี ดีเลิศ ยอดเยี่ยม) 2.ข(อมูล หลักฐาน และเอกสารเชิงประจักษ!ท่ีสนับสนุนข(อ 1 มีอะไรบ(าง (รู(ได(อย&างไรว&ามาตรฐาน

ด(านผู(เรียน โรงเรียนของเราอยู&ในระดับดีเลิศ) 3.แนวทางการพัฒนาคุณภาพให(สูงข้ึนกว&าเดิมเปPนอย&างไร (ปqนี้มาตรฐานด(านผู(เรียน โรงเรียนเราอยู&

ในระดับดีเลิศ ปqหน(าเราจะทําอย&างไรให(อยู&ในระดับยอดเยี่ยม) ประเด็นท่ีผมจับได(จากการประชุมในครั้งนี้ ทําให(ผมสรุปได(ว&าสิ่งท่ีสําคัญประการหนึ่งของการประกัน

คุณภาพภายในของสถานศึกษาคือ ร&องรอยหรือหลักฐานท่ีแสดงให(เห็นว&านักเรียน หรือครู หรือโรงเรียนมีระดับคุณภาพอยู&ในระดับใด

หากเราบอกว&านักเรียน หรือครู หรือโรงเรียนมีคุณภาพอยู&ในระดับ ดีเลิศ แล(วเรามีร&องรอยหรือหลักฐานใดบ(างท่ีแสดงให(เห็นว&าเราดีเลิศจริง ๆ (ดีเลิศในแบบของโรงเรียนเราเท&านั้น)

เชื่อเสมอว&าท่ีมาของคะแนนเปPนสิ่งสําคัญเสมอ ไม&ว&าจะเปPนการประเมินในลักษณะใดก็ตาม

ขอเคารพด(วยจิตคารวะในความเพียร ณ อําเภอเชียงดาว 28 กันยายน 2561

200

ว0าด%วยเร่ืองการสร%างข%อสอบแบบเขียนตอบ (อีกคร้ัง)



วันท่ี 22 ตุลาคมนี้ ผมได(รับโอกาสให(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนเชียงใหม& คริสเตียน และโรงเรียนเครือข&าย โดยมีครูเข(าร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(ครั้งนี้ประมาณ 100 คน ซ่ึงหัวข(อท่ีผมได(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(ครั้งนี้ได(แก& การสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบ (อัตนัย)

หัวข(อนี้ผมเคยไปบรรยายมาหลายเวทีแล(ว แต&เวทีนี้ผมต(องทําการบ(านอีกพอสมควร เพราะผมมองว&า power point ท่ีดีนั้นต(องมีลักษณะท่ีเปลี่ยนแปลงได( เพราะโลกเปลี่ยน การศึกษาเปลี่ยน ความรู(เปลี่ยน และประสบการณ!ของผมก็เปลี่ยนด(วยเช&นกัน

เนื้อหาท่ีผมจะไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(นั้น ต(องอยู&ก่ึงกลางระหว&าง ความรู(ตามหลักวิชาการวัดและประเมินผลการศึกษาเบ้ืองต(น และ วิถีชีวิตของพ่ีน(องเพ่ือนครู

ถ(าเอาหลักวิชามาใช(บรรยายมากเกินไป ครูก็จะไม&เกิดแรงจูงใจในการสร(างและใช(ข(อสอบแบบเขียนตอบ แต&ถ(าเอาหลักวิชามาใช(บรรยายน(อยเกินไป ครูก็อาจจะได(รับความรู(ท่ีไม&ถูกต(อง ไม&ครอบคลุมซ่ึงจะเกิดผลเสียกับระบบการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนเปPนลําดับต&อไป

ผมจึงต(องทําการบ(านเพ่ือหาจุดร&วมท่ีสมดุลระหว&างหลักวิชาและวิถีชีวิตของครูเรา เม่ือทําการบ(านเสร็จ ได(ข(อค(นพบท่ีสําคัญประการหนึ่งก็คือ ข(อสอบแบบเขียนตอบมีประโยชน!

มากมายหลายชนิด แต&ท่ีเห็นและท่ีสัมผัสได(คือ นักเรียนได(ฝ}กกระบวนการคิดในเชิงเหตุผล (ทําไมถึงตอบแบบนี้ เหตุผลคืออะไร?) และนักเรียนได(ฝ}กการเขียนท้ังในเรื่องของลายมือและหลักไวยากรณ!ของภาษาไทยเรา ตรงนี้ข(อสอบแบบปรนัยไม&สามารถให(ได(

ส&วนประโยชน!ท่ีเกิดกับครูนั้นครูจะค(นพบเลยว&า นักเรียนคนไหนมีกระบวนการคิดท่ีเปPนเหตุเปPนผล นักเรียนคนไหนไม&สามารถเขียนสื่อความหมาย หรือนักเรียนคนไหนลายมือสวย/ไม&สวย ทํางานเรียบร(อย/ ไม&เรียบร(อย สะกดถูก/สะกดผิด และนักเรียนไม&สามารถเดาคําตอบได( เปPนต(น เช&นกันข(อสอบแบบปรนัยไม&สามารถให(ได(

แล(วทําไมข(อสอบแบบเขียนตอบถึงไม&นิยมใช(ในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน ท้ัง ๆ ท่ีการสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบสร(างได(ง&ายกว&าข(อสอบแบบปรนัย เพราะไม&ต(องสร(างตัวเลือก

สร(างแต&โจทย!อย&างเดียว สาเหตุหลักน&าจะมาจาก กระบวนการตรวจคําตอบของข(อสอบแบบเขียนตอบต(องมีเกณฑ!หรือ rubric

ท่ีชัดเจน ครอบคลุม และถูกต(อง (ถูก 1 ผิด 0 แบบปรนัยไม&ได() หากเปPนข(อสอบแบบเขียนตอบชนิดตอบสั้น ครูผู(สอนต(องมีจักรวาลของคําตอบท่ีคาดว&าจะเปPน

คําตอบท้ังหมดท้ังมวลท่ีนักเรียนในชั้นเรียนมีโอกาสตอบ เช&น พืชเศรษฐกิจท่ีปลูกในจังหวัดเชียงใหม&มีพืชอะไรบ(าง นักเรียนจงบอกมา 3 ชนิด จากคําถาม ครูผู(สอนต(องไปแสวงหาคําตอบท่ีเปPนชื่อพืชเศรษฐกิจท่ีถูกต(อง และต(องเปPนชื่อ

พืชเศรษฐกิจท่ีคาดว&านักเรียนจะตอบ ดร.ชนาธิป ทุ(ยแป รองผู(อํานวยการสํานักทดสอบทางการศึกษาจึงใช(ชื่อว&า จักรวาลของคําตอบ

201

หากเปPนข(อสอบแบบเขียนตอบชนิดตอบอิสระหรือตอบยาวนั้น ครูผู(สอนไม&ต(องไปหาจักรวาลของคําตอบ เพราะคําตอบจะเน(นให(นักเรียนได(แสดงความคิดเห็น ความเปPนเหตุเปPนผล (จากประสบการณ!ของนักเรียน)

เช&น จากสถานการณ!นักเรียนจะพบว&าลิ้นจี่ เปPนพืชเศรษฐกิจท่ีสําคัญของจังหวัดเชียงใหม& เพราะเหตุใด จงให(เหตุผลพร(อมอธิบาย

จากคําถามถูกผิดจึงไม&ใช&สาระสําคัญในตรวจคําตอบ เนื่องจากคําตอบจะเน(นให(นักเรียนได(แสดงความคิดเห็นจากความรู(และประสบการณ!เดิมของตนเอง

เปPนสําคัญ ความหลากหลายของคําตอบจึงมีมาก เพราะฉะนั้นการตรวจคําตอบของครูจึงต(องมี rubric เปPนตัวกํากับ

ถ(าสถานการณ!ชัด คําถามชัด คําตอบท่ีได(ก็จะอยู&ภายใต( rubric ท่ีครูเรากําหนด แต&ถ(าสถานการณ!ไม&ชัด คําถามไม&ชัด คําตอบท่ีได(ก็จะอยู&นอกเหนือ rubric ท่ีครูเรากําหนด (อาจเปPน

ปCญหาตามมาในโลก social ได(ในภายหลัง) จุดร&วมท่ีสมดุลระหว&างหลักวิชาและวิถีชีวิตของครูเราท่ีผมค(นพบนั้น ผมจะนําเสนอในลักษณะ

Knowledge Share ระหว&างโรงเรียน ตัวอย&างเช&น การสร(างข(อสอบ online ด(วย google form การสร(าง Test Blueprint การสร(างข(อสอบแบบเขียนตอบ การคํานวณค&า p ค&า r

ทุกสิ่งทุกอย&างท่ีโรงเรียนหนึ่งทํา สามารถแชร!ไปให(กับอีกโรงเรียนหนึ่งได( โดยสิ่งท่ีโรงเรียนหนึ่งทํานั้น มีความถูกต(องตามหลักวิชาการวัดและประเมินผลเบ้ืองต(นและสอดคล(อง

กับวิถีชีวิตของครูเรา แต&สุดท(าย สุดท(าย และสุดท(าย ข(อสอบแบบเขียนตอบนั้นก็เปPนหนึ่งในหลาย ๆ วิธีท่ีแสดงให(เห็นว&า ด.ช.สมชายได( 4 คะแนน โดยมี

หลักฐานหรือร&องรอย (เพียงส&วนหนึ่ง) ดังปรากฏในกระดาษคําตอบแบบตอบสั้น หรือตอบแบบอิสระ ป�ดท(ายเหมือนบทความก&อนหน(า ท่ีมาของคะแนนจึงสําคัญเสมอ ไม&ว&าจะเปPนการประเมินในลักษณะใดก็ตาม ส&วนโปรแกรม ปพ. ต&าง

ๆ คือ เครื่องมือช&วยอํานวยความสะดวกของคะแนนท่ีอยู& “ปลายน้ํา” แต& “ต(นน้ํา” และ “กลางน้ํา” คือสิ่งท่ีสําคัญท่ีสุดในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน แต&ถูกละเลยพอสมควร

แล(วมาร&วมกันหาคําตอบได(ในวันท่ี 22 ตุลาคมนี้ โรงแรมศิริปCนนา วิลล&า รีสอร!ท แอนด! สปา เชียงใหม&



202

ความเช่ือมโยงระหว0าง การอ0าน คิดวิเคราะหA เขียน และ Active Learning



เม่ือวันท่ี 20 ตุลาคมท่ีผ&านมาผมมีโอกาสเข(าร&วมงานเสวนาทางวิชาการ ณ คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ในงานเสวนาท่ีชื่อว&า ศึกษาศาสตร!เสวนา : Show and Share 50 เรื่องราวดี ๆ ท่ีมอบให(

นับว&าเปPนครั้งท่ี 3 ท่ีผมได(เข(ามาพัฒนาตนเองโดยการฟCงประสบการณ!จากวิทยากรท่ีมีความรู(ความสามารถในเรื่องท่ีเสวนา ครั้งนี้ก็เช&นกันครับ

วิทยากรนําการเสวนาครั้งนี้ ได(แก& รองศาสตราจารย! ดร.เกียรติสุดา ศรีสุข คณบดีคณะศึกษาศาสตร! ในหัวข(อการเสวนาท่ีมีชื่อว&า Active Learning กับความจําเปPนเร&งด&วนในการจัดการเรียนการสอนของครูไทย

ตลอดระยะเวลาต้ังแต& 13.30 น. ถึง 16.00 น. ผมได(รับ เก็บ คิด และปรับมุมมองใหม& ๆ กับคําว&า Active Learning อีกพอสมควร

แต&บทความครั้งนี้ขออนุญาตเขียนในประเด็นท่ีผมคิดว&า คําสองคํานี้จริง ๆ แล(วมีความเชื่อมโยงกัน คําแรก ได(แก& การอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียน คํานี้มีมาต้ังแต&หลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 และเปPนคําท่ีเราคุ(นเคย แต&ไม&ลึกซ้ึง (รวมถึงตัวผมเอง)

กล&าวคือ การอ&านมักจะหมายถึงการอ&านตัวอักษรจากสื่อสิ่งพิมพ!ต&าง ๆ คิดวิเคราะห!มักจะหมายถึง การเปรียบเทียบ การแยกแยะ และการเขียนมักหมายถึงการเขียนย&อความ สรุปความ เขียนตามคําบอก เปPนต(น

แต&จากการเข(าร&วมเสวนาดังกล&าว ความเข(าใจท่ีผมมีต&อความหมาย / ลักษณะของการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนเปลี่ยนไปอย&างสิ้นเชิง ดังนี้

หากเราพิจารณาลําดับของการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนให(ละเอียดกว&านี้ เราจะพบว&าการอ&าน การคิดวิเคราะห! และการเขียน มีลําดับข้ันตอนเริ่มจาก การอ&าน แล(วถึงไปการคิดวิเคราะห! แล(วจึงป�ดท(ายด(วยการเขียน แต&เม่ือพิจารณาให(ลึกกว&านั้น พบว&าการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนก็คือข้ันตอนของการรับสาร แปลสาร และการส&งสารนั้นเอง

การอ&าน การอ&านนั้นไม&ได(หมายถึงแค&การอ&านหนังสือเท&านั้น แต&การอ&านคือการรับสารจากประสาทสัมผัส

ท้ังห(าของร&างกาย ดังนั้น “สาร” ท่ีเราได(รับนั้นเปPนไปได(ท้ังรูป รส กลิ่น เสียง และการสัมผัส ท&าทีหรือกิริยาท่ีครูแสดงออกหน(าชั้นเรียนท้ังจากการต้ังใจก็ดี ไม&ต้ังใจก็ดี หรือเชิงบวกก็ดี เชิงลบก็ดี

นั่นก็คือการส&งสารท่ีนักเรียนสามารถ “รับ” ได(ด(วยเช&นกัน ครูเราจึงควรต(องระมัดระวังท&าทีหรือกิริยาท่ีครูแสดงออกหน(าชั้นเรียน (ย(อนไปเม่ือตอนเรียนหนังสือ

เราชอบครูท่ีมีลักษณะการสอนอย&างไร นักเรียนท่ีเราสอนก็คงมีความคิดเช&นนั้น) หน(าท่ีของครูผู(สอนจึงควรพยายามหา “สาร” ท่ีกระตุ(นความสนใจ ความท(าทายของนักเรียนท่ี

สอดคล(องกับสถานการณ!ในชีวิตประจําวัน และสอดคล(องกับตัวชี้วัดตามหลักสูตร

203

การคิดวิเคราะห! อาจารย!ล(วน สายยศ และอาจารย!อังคณา สายยศ ได(ให(ความหมายการคิดวิเคราะห!ว&า

เปPนความสามารถในการแยกแยะเพ่ือหาส&วนย&อยของเหตุการณ!เรื่องราวหรือเนื้อหาต&าง ๆ ว&าประกอบด(วยอะไร มีความสําคัญอย&างไร อะไรเปPนเหตุ อะไรเปPนผล และท่ีเปPนอย&างนั้นอาศัยหลักการของอะไร

ประเด็นของบทความนี้ไม&ได(อยู&ท่ีความหมายของการคิดวิเคราะห! แต&อยู&ท่ีเราจะทําอย&างไรให(นักเรียนเกิดการคิดวิเคราะห!ด(วยกระบวนการ Active Learning

ส&วนตัวผม ผมเข(าใจว&า Active Learning เปPนการเรียนการสอนข้ันสูงกว&า Learning by Doing เหตุท่ีผมเข(าใจแบบนี้เนื่องจากผู(เข(าร&วมเสวนาคือ ดร.สุรศักด์ิ เมาเทือก ได(ยกตัวอย&างเรื่องการทดลองทางวิทยาศาสตร!เปPนการเรียนการสอนท่ีให(นักเรียนได(ปฏิบัติจริง ทดลองจริง (ซ่ึงน&าจะดี) แต&ถ(าเปPนการทดลองตามข้ันตอนในคู&มือการทดลอง ก็จะกลายเปPน Learning by Doing แบบดูคนอ่ืนเปPนตัวอย&าง นักเรียนไม&ได(คิดเอง (ซ่ึงไม&น&าจะดี)

แต& Active Learning ก็คล(าย ๆ กับการเรียนการสอนแบบ Learning by Doing แต&เพ่ิมเติมในส&วนของการส&งสาร (การอ&าน) ท่ีครูต(องกระตุ(นให(นักเรียนเกิดความรู(สึกถึง “ความท(าทาย” รู(สึกอยากท่ีจะทํา จนท(ายท่ีสุดแล(วนักเรียนต(องใช(ความคิดข้ันสูงในการวางแผนเพ่ือทํา “สิ่งท่ีอยากทํา” นั้นให(ประสบผลสําเร็จ

วิธีการกระตุ(นให(นักเรียนเกิดความรู(สึกดังกล&าวคือ การใช(คําถามเปPนสิ่งกระตุ(น ครูถามนักเรียน นักเรียนถามเพ่ือน หรือนักเรียนถามครู เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู(ในเชิงเหตุผล ไม&มีถูกไม&มีผิดข้ึนกับประสบการณ!ของตน

เราควรพัฒนาการคิดของนักเรียนโดยการต้ังคําถามต้ังแต&นักเรียนอยู&ในระดับชั้นประถมศึกษา ทําจนติดเปPนนิสัย เพราะถ(านักเรียนโตไปแล(ว คงเปPนการยากท่ีจะหาใครสักคนไปกระตุ(นให(เขาคิดด(วยการต้ังคําถาม

เราชอบพูดว&านักเรียนคิดวิเคราะห!ไม&เปPน ท่ีเปPนเช&นนั้นอาจเปPนเพราะ ในชั้นเรียนนักเรียนไม&ค&อยได(ถูกกระตุ(นให(เกิดการคิดวิเคราะห!โดยการต้ังคําถามจากครูผู(สอนก็เปPนไปได(

การออกแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู(และเทคนิคการต้ังคําถามท่ีทําให(เกิดการคิดจึงเปPนโจทย!ท่ีสําคัญสําหรับครูผู(สอนยุค 4.0 ด(วยเช&นกัน

การเขียน เม่ือนักเรียนได(รับสารจากการอ&าน และถูกกระตุ(นให(เกิดการคิดเพ่ือวางแผนทําภารกิจอะไรสักอย&าง

ด(วยตนเองแล(ว สุดท(ายนักเรียนก็ต(องนําเสนอสิ่งท่ีตนเองได(คิด ได(วางแผน ได(ทําเอง ซ่ึงสิ่งท่ีนักเรียนนําเสนอออกมานั้นเปPนไปได(ท้ังการเขียน การวาดรูป การนําเสนอ การแสดง การทํา Clip VDO หรืออ่ืน ๆ ตามท่ีนักเรียนจะออกแบบโดยใช(ความคิดสร(างสรรค! และบริบทรอบตัวเปPนสําคัญ

อย&ามุ&งเน(นว&า การเขียน คือ การเขียนออกมาเปPนตัวอักษรเท&านั้น พยายามมองว&าการเขียน คือ การส&งสารด(วยวิธีท่ีนักเรียนสร(างสรรค!ข้ึนมาเอง (สมัยก&อนการก&อกองไฟให(มีควันก็ถือว&าเปPนการส&งสาร)

ครูผู(สอนจึงควรรับฟCงสารท่ีนักเรียนได(เขียนออกมา พร(อมเติมเต็มในส&วนท่ีนักเรียนบกพร&องในเชิงสร(างสรรค! ขณะเดียวกันก็กระตุ(นให(เพ่ือนนักเรียนได(ฝ}กวิพากษ! “การเขียน” ท่ีเพ่ือนได(นําเสนอ

การต้ังคําถามท่ีกระตุ(นให(เกิดความอยากท่ีจะทํา อยากท่ีจะเรียนรู(จึงเปPนสิ่งสําคัญสําหรับการเรียน การสอนในยุคปCจจุบัน การคิดของนักเรียนพัฒนาได( ถ(าเราเปลี่ยนวิธีคิด ร&วมด(วยช&วยกันเพ่ือเด็กไทยทุกคนค


ณ บ(านบ&อสร(าง สันกําแพง 21 ตุลาคม 2561

204

การคํานวณค0าความยากง0ายและอํานาจจําแนกของข%อสอบชนิดเขียนตอบ



วันท่ี 22 ตุลาคมท่ีผ&านมา ผมได(รับโอกาสให(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูจํานวน 4 โรงเรียนประกอบด(วยโรงเรียนเชียงใหม&คริสเตียน จ.เชียงใหม& โรงเรียนดาราวิทยาลัย จ.เชียงใหม& โรงเรียนวิชชานารี จ.ลําปาง และโรงเรียนน&านคริสเตียนศึกษา จ.น&าน รวมแล(วมีครูเข(าร&วมแลกเปลี่ยนเรียนรู(ครั้งนี้ประมาณ 90 คน ซ่ึงหัวข(อท่ีผมได(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(ครั้งนี้ได(แก& การสร(างข(อสอบชนิดเขียนตอบหรือท่ีเราคุ(นเคยคือข(อสอบอัตนัย

ขอบพระคุณทุก ๆ โอกาสท่ีมอบให(กับผมในวันนี้ครับ ตลอดระยะเวลา 6 ชั่วโมงท่ีใช(ในการบรรยายครั้งนี้ ผมเชื่อว&าครูท้ัง 90 ท&านจะมีทัศนคติเชิงบวกกับ

กระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน และผมก็เชื่อต&อไปว&าครูจะนําข(อสอบอัตนัยไปใช(ในกระบวนการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนมากยิ่งข้ึน

เหตุท่ีผมเชื่อแบบนั้น เพราะตลอดระยะเวลาการบรรยาย ผมจะเน(นย้ําในเรื่องของความสําคัญของ “ท่ีมาของคะแนน” เสมอ ๆ เพราะท่ีมาของคะแนนเปPนสิ่งยืนยันว&าคะแนนท่ีนักเรียนได(มานั้น มีท่ีมาท่ีไป ไม&ได(ยกเมฆ และสามารถอธิบายสังคมได(ว&าเพราะอะไรเด็กชายสมชายถึงได(คะแนน 6 จากคะแนนเต็ม 10

ท่ีมาของคะแนนก็คือเครื่องมือชนิดต&าง ๆ ท่ีครูเราสร(างข้ึนเพ่ือนําไปใช(สอบหรือเก็บคะแนนของนักเรียน ข(อสอบอัตนัยก็เปPนเครื่องมือชนิดหนึ่งในหลาย ๆ ชนิดท่ีครูเรามักจะเข(าใจคลาดเคลื่อนว&า ข(อสอบอัตนัย คือ ข(อสอบแบบเติมคําในช&องว&าง

ข(อสอบอัตนัยแบ&งได(สองชนิดคือ แบบตอบสั้น และแบบตอบยาว แบบตอบสั้นก็จะคล(ายการเติมคําในช&องว&าง แต&จุดท่ีแตกต&างคือต(องมีคําตอบมากกว&า 1 คําตอบ แบบตอบยาว จะให(นักเรียนได(อธิบายเรื่องท่ีโจทย!ถามตามความรู(และประสบการณ!เดิมของตนเอง

ไม&มีถูก ไม&มีผิด ขอให(ตอบตามประเด็นท่ีสถานการณ!และคําถามได(ถาม ส&วนครูผู(สอนก็ตรวจตาม rubric ท่ีสร(างข้ึนมา (ขออนุญาตไม&ลงรายละเอียดครับ)

ประเด็นของบทความนี้อยู&ท่ีเม่ือสอบและตรวจให(คะแนนเสร็จแล(ว เราจะหาคุณภาพของข(อสอบอัตนัยด(านความยากง&าย และอํานาจจําแนกได(อย&างไร (เน(นการนําไปใช(จริง ไม&เน(นหลักวิชามากเกินไปครับ)

สําหรับผม ผมให(หาคุณภาพเม่ือสอบเสร็จแล(ว เพ่ือจะได(เก็บข(อสอบอัตนัยท่ีมีคุณภาพไว(ในคลังข(อสอบของโรงเรียน แต&ถ(าเรียน ป.โท คงต(องหาคุณภาพข(อสอบอัตนัยก&อนนําไปใช(จริง (เรียกว&าการ try out)

มาดูข้ันตอนการคํานวณความยากง&าย และอํานาจจําแนกของข(อสอบอัตนัยกันครับ 1. ครูทําการตรวจและให(คะแนนนักเรียนทุกคนตาม rubric ท่ีกําหนดไว( 2. เรียงคะแนนจากมากไปน(อยหรือน(อยไปมาก 3. ถ(านักเรียนน(อยแบ&งกลุ&มสูงและกลุ&มตํ่าโดยใช(เทคนิค 50% (ครึ่งๆ) แต&ถ(านักเรียนเยอะใช(เทคนิค

25% แต&ตัวอย&างวันนี้ใช(เทคนิค 50% เนื่องจากมีนักเรียนเข(าสอบ 8 คน (4 ต&อ 4) และข(อสอบอัตนัยมี 2 ข(อ ดังข(อมูล

205

เช&น การจําแนกผลคะแนนสอบวิชาภาษาไทย (อัตนัย) ชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 ได(ผลดังตาราง

ข%อท่ี คะแนนเต็ม (รายข%อ)

คะแนนของนักเรียนกลุ0มสูง คะแนนของนักเรียนกลุ0มต่ํา คนท่ี 1 คนท่ี 2 คนท่ี 3 คนท่ี 4 คนท่ี 5 คนท่ี 6 คนท่ี 7 คนท่ี 8

1 10 10 10 9 8 5 8 8 7 2 20 20 15 15 17 15 9 10 8

4. ข(อท่ี 1 ให(นําคะแนนของนักเรียนกลุ0มสูง (คนท่ี 1 - 4) มารวมกันได( 10 + 10 + 9 + 8 ได(เท&ากับ

37 และนําคะแนนเต็มของข(อท่ี 1 ไปคูณกับจํานวนนักเรียนกลุ&มสูง จะได( 10 คะแนน x 4 คน ได(เท&ากับ 40 4.1 คํานวณหาผลหารของ 37/40 ได(เท&ากับ 0.93

5. ข(อท่ี 1 ให(นําคะแนนของนักเรียนกลุ0มต่ํา (คนท่ี 5 - 8) มารวมกันได( 5 + 8 + 8 + 7 ได(เท&ากับ 28 และนําคะแนนเต็มของข(อท่ี 1 ไปคูณกับจํานวนนักเรียนกลุ&มตํ่า จะได( 10 คะแนน x 4 คน ได(เท&ากับ 40 5.1 คํานวณหาผลหารของ 28/40 ได(เท&ากับ 0.70 6. เม่ือจะหาค&าความยากง&ายของข(อสอบอัตนัยในข(อท่ี 1 ให(นําคะแนนท่ีคํานวณได(จากข(อ 4.1 ไปบวกกับข(อ 5.1 แล(วหารด(วย 2 ในท่ีนี้จะได( (0.93 + 0.70) / 2 ได(เท&ากับ 0.82 7. เม่ือจะหาค&าอํานาจจําแนกของข(อสอบอัตนัยในข(อท่ี 1 ให(นําคะแนนท่ีคํานวณได(จากข(อ 4.1 ไปลบกับข(อ 5.1 แต&ไม&ต(องหารด(วย 2 ในท่ีนี้จะได( 0.93 - 0.70 ได(เท&ากับ 0.23 8. ข(อท่ี 2 ก็คํานวณเช&นเดียวกับข(อท่ี 1 เม่ือคํานวณเสร็จแล(วจะได(ค&าความยากง&ายเท&ากับ 0.68 และ ค&าอํานาจจําแนกเท&ากับ 0.31 9. เทียบกับเกณฑ!การคัดเลือกข(อสอบท่ีมีคุณภาพ กล&าวคือ ค&าความยากง&ายควรมีค&าระหว&าง 0.2 – 0.8 และค&าอํานาจจําแนกควรมีค&าต้ังแต& 0.2 ข้ึนไป 10. จากเกณฑ!ท่ีกําหนด พบว&า ข(อสอบข(อท่ี 1 ข(อสอบง&ายเกินไป สามารถจําแนกนักเรียนเก&งและนักเรียนอ&อนได( ข(อสอบข(อท่ี 2 ข(อสอบมีความยากง&ายเหมาะสม สามารถจําแนกนักเรียนเก&งและนักเรียนอ&อนได( 11. จากผลการคํานวณควรปรับปรุงข(อท่ี 1 ก&อนนําไปใช(ครั้งต&อไป ส&วนข(อท่ี 2 สามารถนําไปเก็บไว(ในคลังข(อสอบหรือเผยแพร&ให(กับโรงเรียนข(างเคียงต&อไปได(

อยากให(ครูทุกท&านลดข(อสอบแบบปรนัยแล(วไปเพ่ิมข(อสอบแบบอัตนัย เม่ือตรวจและให(คะแนนเสร็จแล(ว ลองฝ}กคํานวณตามข้ันตอนท่ีผมได(อธิบายมาในข้ันต(น ค&อย ๆ คิด ค&อย ๆ ทํา ค&อย ๆ คํานวณ และค&อย ๆ สะสมข(อสอบท่ีมีคุณภาพผ&านเกณฑ!

พยายามใช(ประโยชน!จากกระดาษคําตอบให(ได(มากท่ีสุด แล(วครูเราอาจจะพบคําตอบว&า ทําไมนักเรียนถึงทําข(อสอบไม&ค&อยได( ท้ังนี้อาจเปPนเพราะ ข(อสอบท่ีครูเราสร(างข้ึนนั้นมีค&าความยากง&ายและอํานาจจําแนกท่ีไม&เหมาะสมกับนักเรียนของเราก็เปPนไปได(ครับ

แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



206

การวิเคราะหAตัวช้ีวัดตามเกณฑA ว.21 : กรณีตัวช้ีวัดเร่ืองการวัดและประเมินผลการเรียนรู%



วันท่ี 30 ตุลาคมท่ีผ&านมา ผมและ ศน.นพดล โป�งอ(าย ได(รับโอกาสให(เข(าไปแลกเปลี่ยนเรียนรู(กับพ่ีน(องเพ่ือนครูโรงเรียนป�าแป«วิทยา อ.แม&แตง จ.เชียงใหม& ในหัวข(อเรื่องการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนและ เรื่องการขอมีหรือเลื่อนวิทยฐานะตามเกณฑ! ว.21

ขอบพระคุณทุก ๆ โอกาสท่ีมอบให(กับผมและเพ่ือนผมในครั้งนี้ครับ ช&วงเช(าผมรับผิดชอบเรื่องการวัดและประเมินผลในชั้นเรียน ช&วงบ&ายเพ่ือนผมรับผิดชอบเรื่องการขอมี

หรือเลื่อนวิทยฐานะตามเกณฑ! ว.21 วัตถุดิบในการเขียนบทความครั้งนี้ก็เลยเปPนการบูรณาการเนื้อหาท้ังภาคเช(าและภาคบ&าย ซ่ึงผมคิดว&าสําคัญและจําเปPนอย&างยิ่งกับพ่ีน(องเพ่ือนครู ยาวหน&อย โปรดอ&านอย&างช(า ๆ ครับ

ตัวชี้วัดตามเกณฑ! ว.21 นั้นประกอบด(วยตัวชี้วัด 13 ตัวชี้วัด ได(แก& ด(านการจัดการเรียนการสอน ประกอบด(วย การสร(างและหรือการพัฒนาหลักสูตร การจัดการเรียนรู(

ประกอบด(วย การออกแบบหน&วยการเรียนรู(/การจัดทําแผนการจัดการเรียนรู( / กลยุทธ!ในการจัดการเรียนรู( / คุณภาพผู(เรียน การสร(างและการพัฒนา สื่อ นวัตกรรม เทคโนโลยีทางการศึกษาและแหล&งเรียนรู( การวัดและประเมินผลการเรียนรู( และการวิจัยเพ่ือพัฒนาการเรียนรู(

ด(านการบริหารจัดการชั้นเรียน ประกอบด(วย การบริหารจัดการชั้นเรียน การจัดระบบดูแลช&วยเหลือผู(เรียน การจัดทําข(อมูลสารสนเทศ และเอกสารประจําชั้นเรียน หรือประจําวิชา

ด(านการพัฒนาตนเองและพัฒนาวิชาชีพ ประกอบด(วย การพัฒนาตนเอง (การอบรมตามหลักสูตรท่ี คุรุพัฒนารับรอง) และการพัฒนาวิชาชีพ (การสร(างชุมชนการเรียนรู(ทางวิชาชีพ : PLC)

ซ่ึงตัวชี้วัดแต&ละตัวนั้นจะมีลักษณะเปPนระดับคุณภาพ 1 2 3 4 5 โดยมีเกณฑ!การตัดสินดังนี้ วิทยฐานะครูชํานาญการ ต(องมีผลการประเมินดังนี้ ด(านท่ี 1 ทุกตัวบ&งชี้ไม&ตํ่ากว&าระดับ 2 และด(านท่ี

2 – 3 ไม&ต่ํากว&าระดับ 2 ไม&น(อยกว&า 1 ตัวชี้วัด วิทยฐานะครูชํานาญการพิเศษ ต(องมีผลการประเมินดังนี้ ด(านท่ี 1 ทุกตัวบ&งชี้ไม&ตํ่ากว&าระดับ 3 และ ด(านท่ี 2 – 3 ท้ัง 2 ด(านไม&ต่ํากว&าระดับ 2 และรวมกันไม&น(อยกว&า 3 ตัวบ&งชี้

วิทยฐานะครูเชี่ยวชาญ ต(องมีผลการประเมินดังนี้ ด(านท่ี 1 ทุกตัวบ&งชี้ไม&ต่ํากว&าระดับ 4 และด(านท่ี 2 – 3 ท้ัง 2 ด(านไม&ต่ํากว&าระดับ 3 และรวมกันไม&น(อยกว&า 3 ตัวบ&งชี้

วิทยฐานะครูเชี่ยวชาญพิเศษ ต(องมีผลการประเมินดังนี้ ด(านท่ี 1 ทุกตัวบ&งชี้ไม&ตํ่ากว&าระดับ 5 และ ด(านท่ี 2 – 3 ท้ัง 2 ด(านไม&ต่ํากว&าระดับ 4 และรวมกันไม&น(อยกว&า 3 ตัวบ&งชี้

ประเด็นเกณฑ!การตัดสินนั้น ขอรบกวนครูตรวจสอบข(อมูลอีกครั้ง เพ่ือความถูกต(องครับ คําถามคือ แล(วเราจะทําอย&างไรให(ผลการประเมินในแต&ละตัวชี้วัดนั้นอยู&ในระดับ 2 3 4 หรือ 5 ผมขออนุญาตยกตัวอย&างไปท่ีตัวชี้วัดเรื่อง การวัดและประเมินผลการเรียนรู( รายละเอียดตามท่ีผมเข(าใจมีดังนี้

207

ตามระเบียบของ กคศ. ได(ให(ความหมายของคําว&าการวัดและประเมินผลการเรียนรู( หมายถึง กระบวนการท่ีได(มาซ่ึงข(อมูลสารสนเทศท่ีเปPนผลจากการจัดการเรียนรู( เพ่ือปรับปรุง พัฒนา ตัดสินผลการเรียนรู( ความก(าวหน(าและพัฒนาการของผู(เรียน ท่ีสะท(อนระดับคุณภาพโดยใช(วิธีการ เครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และจุดประสงค!การเรียนรู(

จากความหมาย เราลองพิจารณาดี ๆ จะพบว&า มี keyword อยู&หลายตัวเลยทีเดียว เช&น กระบวนการท่ีได(มาซ่ึงข(อมูลสารสนเทศ (ท่ีมาของคะแนน) , การปรับปรุง พัฒนา ตัดสินผลการเรียนรู( ความก(าวหน(าและพัฒนาการของผู(เรียน , เครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และความสอดคล(องกับมาตรฐาน การเรียนรู( ตัวชี้วัด และจุดประสงค!การเรียนรู(

วิถีท่ีคุ(นเคย เช&น พิมพ!หรือ copy ข(อสอบ ส&งข(อสอบ เข(าฉบับ สอบนักเรียน ตรวจข(อสอบ ให(คะแนน ตัดเกรด เขียนลง ปพ. และรายงานผู(ปกครองคงไม&เพียงพอหรือเหมาะสมกับเกณฑ! ว.21 เท&าไหร&นัก

ตัวอย&างนี้แค&ตัวชี้วัดเรื่องการวัดและประเมินผลการเรียนรู(เท&านั้น อีก 12 ตัวชี้วัดก็มีลักษณะเช&นเดียวกัน

จากความหมายเสร็จแล(ว ต&อไปเราลองไปพิจารณาท่ีระดับคุณภาพ เราจะพบว&า ระดับคุณภาพท้ัง 5 ระดับนั้น มีคําอธิบายท่ีชัดเจน เปPนรูปธรรม และจับต(องได( ดังนี้ ระดับท่ี 1 มี 2 เกณฑ!ย&อยดังนี้ 1. เลือกใช(และหรือพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และหรือผลการเรียนรู( และจุดประสงค!การเรียนรู( และ 2. มีการประเมินตามสภาพจริง ผลการวิเคราะห! Keyword คือ เลือกใช(และหรือพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย , สอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และมีการประเมินตามสภาพจริง ระดับท่ี 2 มี 3 เกณฑ!ย&อยดังนี้ 1. คัดสรรและหรือพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และหรือผลการเรียนรู( และจุดประสงค!การเรียนรู( 2. มีการประเมินตามสภาพจริง และ 3. มีการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผล ผลการวิเคราะห! Keyword คือ คัดสรรหรือพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย , สอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด , มีการประเมินตามสภาพจริง และมีการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ ระดับท่ี 3 มี 4 เกณฑ!ย&อยดังนี้ 1. สร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และหรือผลการเรียนรู( และจุดประสงค!การเรียนรู( 2. มีการประเมินตามสภาพจริง 3. มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผล การเรียนรู( และนําผลการประเมินคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผลการเรียนรู(ไปปรับปรุง ให(มีคุณภาพสูงข้ึน และ 4. ให(คําแนะนําด(านการวัดและประเมินผล ผลการวิเคราะห! Keyword คือ สร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม , สอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด , มีการประเมินตามสภาพจริง , มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือ , นําผลการประเมินคุณภาพของเครื่องมือไปปรับปรุง ให(มีคุณภาพสูงข้ึน และให(คําแนะนําด(านการวัดและประเมินผล ระดับท่ี 4 มี 4 เกณฑ!ย&อยดังนี้ 1. สร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และหรือผลการเรียนรู( และจุดประสงค!การเรียนรู( 2. มีการประเมินตามสภาพจริง 3. มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผลการเรียนรู( และนําผล

208

การประเมินคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผลการเรียนรู(ไปปรับปรุง ให(มีคุณภาพสูงข้ึน และ 4. เปPนแบบอย&างท่ีดีเปPนพ่ีเลี้ยงและให(คําปรึกษาด(านการวัดและประเมินผล ผลการวิเคราะห! Keyword คือ สร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม , สอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด , มีการประเมินตามสภาพจริง , มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือ , นําผลการประเมินคุณภาพของเครื่องมือไปปรับปรุง ให(มีคุณภาพสูงข้ึน และเปPนแบบอย&างท่ีดี เปPนพ่ีเลี้ยงและให(คําปรึกษาด(านการวัดและประเมินผล ระดับท่ี 5 มี 4 เกณฑ!ย&อยดังนี้ 1. สร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม และสอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด และหรือผลการเรียนรู( และจุดประสงค!การเรียนรู( 2. มีการประเมินตามสภาพจริง 3. มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผล การเรียนรู( และนําผลการประเมินคุณภาพของเครื่องมือวัดและประเมินผลการเรียนรู(ไปปรับปรุง ให(มีคุณภาพสูงข้ึน และ 4. เปPนแบบอย&างท่ีดีเปPนผู(นํา เปPนพ่ีเลี้ยงและให(คําปรึกษาด(านการวัดและประเมินผล ผลการวิเคราะห! Keyword คือ สร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย เหมาะสม , สอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด , มีการประเมินตามสภาพจริง , มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือ , นําผลการประเมินคุณภาพของเครื่องมือไปปรับปรุง ให(มีคุณภาพสูงข้ึน และเปPนแบบอย&างท่ีดี เปPนผู(นํา เปPนพ่ีเลี้ยงและให(คําปรึกษาด(านการวัดและประเมินผล

ตัวชี้วัดอีก 12 ตัวชี้วัดก็จะมีคําอธิบายในลักษณะเช&นเดียวกัน (ชัดเจน รูปธรรม จับต(องได() ครูลองฝ}กวิเคราะห!ดูก&อน เพ่ือจะได(วางแผนการทํางานให(สอดคล(องกับวิธีการประเมินตามเกณฑ! ว.21

ว.21 มีรายละเอียดการทํางานเยอะพอสมควร ไม&ยากถ(าวิเคราะห! keyword และวางแผนการทํางาน ตามตัวชี้วัด “เปPน” ตัวชี้วัดเรื่องการวัดและประเมินผลการเรียนรู(ก็เช&น การสร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย , สอดคล(องกับมาตรฐานการเรียนรู( ตัวชี้วัด , มีการประเมินตามสภาพจริง , มีการประเมินคุณภาพของเครื่องมือ , นําผลการประเมินคุณภาพของเครื่องมือไปปรับปรุง และเปPนแบบอย&างท่ีดี เปPนผู(นํา เปPนพ่ีเลี้ยง และให(คําปรึกษาด(านการวัดและประเมินผล

เม่ือเราวิเคราะห! keyword ครบท้ัง 13 ตัวชี้วัดเสร็จแล(ว เราจะเห็นว&าอะไรคืออะไร จุดสําคัญต&อไปคือ ครูเราต(องออกแบบเครื่องมือหรือร&องรอยหรือหลักฐานท่ีแสดงให(เห็นว&าเราได(

ปฏิบัติงานตาม keyword ท่ีเราวิเคราะห!แล(ว “อย&างแท(จริง” ผมไม&แนะนําเรื่องการ make ข(อมูล อันตรายถึงชีวิตราชการถ(ามีการสุ&มตรวจในอนาคต คําถามสําหรับจุดสําคัญ เช&น ผู(ประเมินจะรู(ได(อย&างไรว&าเรามีการสร(างและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลท่ีหลากหลาย หรือผู(ประเมินจะรู(ได(อย&างไรว&าเรามีการประเมินตามสภาพจริง หรือครูเรารู(ได(อย&างไรว&าเด็กชายสมชายมีผลการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค!ด(านความรับผิดชอบอยู&ในระดับ 3 เปPนต(น

ยืนยันเสมอว&า ท่ีมาของคะแนนสําคัญท่ีสุดในการประเมินทุกลักษณะ ไม&ว&าจะเปPนการประเมินในชั้นเรียน ประเมินตามเกณฑ! ว.21 หรือการประเมินภายนอกรอบ 4 แต&เท&าท่ีผมสัมผัสตอนนี้ ส&วนใหญ&มุ&งความสําคัญไปท่ี “ปลายน้ํา” เปPนส&วนใหญ& แต&ต(นน้ําและกลางน้ําไม&ค&อยให(ความสําคัญเท&าท่ีควร ตัวอย&างของปลายน้ําท่ีเห็นบ&อยท่ีสุดก็เช&น โปรแกรมช&วยบันทึกคะแนนลงใน ปพ. เปPนต(น

ยืนยันอีกครั้งว&า ท่ีมาของคะแนนสําคัญท่ีสุด แล(วพบกันใหม& สวัสดีครับ



209

ประวัติผู%เขียน

ช่ือ-สกุล นายรัชภูมิ สมสมัย ท่ีอยู0ป̂จจุบัน กลุ&มนิเทศ ติดตาม และประเมินผล สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม& ประวัติการศึกษา

พ.ศ. 2541 สําเร็จการศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 6 โรงเรียนนครสวรรค! พ.ศ. 2545 สําเร็จการศึกษา ศึกษาศาสตรบัณฑิต (วิทยาศาสตร!)

คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& พ.ศ. 2549 สําเร็จการศึกษา ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต (การวัดและประเมินผลการศึกษา)

คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม& ประวัติการทํางาน

พ.ศ. 2546 – พ.ศ.2548 อาจารย! 1 โรงเรียนบ(านดอยช(าง อ.แม&สรวย จ.เชียงราย พ.ศ. 2548 – พ.ศ.2554 ครู คศ.1 โรงเรียนบ(านหนองเขียว อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม& พ.ศ. 2554 – พ.ศ.2558 ศึกษานิเทศก! สพป.เชียงใหม&เขต 3 พ.ศ. 2558 – พ.ศ.2560 ศึกษานิเทศก! สพป.เชียงใหม&เขต 2 ป̂จจุบัน ศึกษานิเทศก! สํานักงานศึกษาธิการจังหวัดเชียงใหม&

ผลงานวิจัย พ.ศ.2549

การเปรียบเทียบการปฏิบัติงานตามเกณฑ!มาตรฐานวิชาชีพครูของครูผู(สอนใน กลุ&มสาระการเรียนรู(ท่ีต&างกัน* (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2550 การวิเคราะห!คุณภาพแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนชั้นประถมศึกษาปqท่ี 5 กลุ&มสาระการเรียนรู(วิทยาศาสตร! (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2551

การวิเคราะห!คุณภาพแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนชั้นประถมศึกษาปqท่ี 4 กลุ&มสาระการเรียนรู(วิทยาศาสตร!ของ ศูนย!พัฒนาคุณภาพการศึกษาตําบลเมืองนะ (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2551

การเปรียบเทียบการดําเนินงานกระจายอํานาจของสถานศึกษาประเภทท่ีหนึ่งและประเภทท่ีสองโดยใช(โรงเรียนเปPนฐานเพ่ือรองรับการกระจายอํานาจ** (สัดส&วนการทํา 40%)

พ.ศ.2552

การสร(างแบบประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค!ของผู(เรียน ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ. 2551 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2552 การสร(างแบบประเมินรายงานการวิจัยในชั้นเรียน (ฉบับประเมินตนเอง) (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2553 คู&มือการเขียนรายงานการวิจัยในชั้นเรียน (สัดส&วนการทํา 100%) พ.ศ.2554 การสังเคราะห!รายงานการวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(

วิทยาศาสตร! (สัดส&วนการทํา 100%) พ.ศ.2554 การรายงานผลการดําเนินการโครงการส&งเสริมการจัดการศึกษาด(านอาชีพสําหรับเด็ก

ด(อยโอกาสบนพ้ืนท่ีภูเขาสูงและถ่ินทุรกันดาร*** (สัดส&วนการทํา 30%)

210

ผลงานวิจัย พ.ศ.2554 รายงานการประเมินผลการฝ}กอบรมและผลการดําเนินงานของศูนย!เครือข&าย

สถาบันอุดมศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม&***** (สัดส&วนการทํา 10%) พ.ศ.2555 การสร(างแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามรูปแบบการออกข(อสอบของการ

ทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน (O net) (สัดส&วนการทํา 100%) พ.ศ.2555 รายงานผลการศึกษาสภาพปCญหาและความต(องการของครูท่ีมีต&อรายการโทรทัศน!ครู

ของศูนย!เครือข&ายโทรทัศน!ครูภาคเหนือตอนบน***** (สัดส&วนการทํา 10%) พ.ศ.2555 สภาพการรับชมและการประยุกต!ใช(นวัตกรรมจากรายการโทรทัศน!ครู

สู&การแก(ปCญหาชั้นเรียนของครูในเขตภาคเหนือตอนบน***** (สัดส&วนการทํา 10%)

พ.ศ.2555 รายงานการประเมินผลการฝ}กอบรมและผลการดําเนินงานของศูนย!เครือข&ายสถาบันอุดมศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม&***** (สัดส&วนการทํา 10%)

พ.ศ.2555 การศึกษาสภาพการทําวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะ (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2556 การสร(างแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามรูปแบบการออกข(อสอบ ของการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน (O Net) ปqการศึกษา 2555 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2556 การวิเคราะห!คะแนนจากผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน ปqการศึกษา 2555 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2556 การประเมินโครงการประกวดแข&งขันภายใต(โครงการเตรียมความพร(อมสู&ประชาคมอาเซียนและทักษะในศตวรรษท่ี 21 ระดับภูมิภาค (ภาคเหนือ) (สัดส&วนการทํา 70%)

พ.ศ.2556 ปCจจัยท่ีมีผลต&อผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐานของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปqท่ี 6 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2556 การศึกษาสภาพการวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะ (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2557 การพัฒนาศักยภาพครูผู(สอนเรื่องการวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะโดยใช(คู&มือนิเทศเรื่อง การวิจัยในชั้นเรียน (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2557 การประเมินโครงการประกวดแข&งขันภายใต(โครงการเตรียมความพร(อมสู&ประชาคมอาเซียนและทักษะในศตวรรษท่ี 21 ระดับประเทศ**** (สัดส&วนการทํา 70%)

พ.ศ.2557 การศึกษาผลการปฏิบัติงานของคณะกรรมการระดับสนามสอบท่ีมีต&อการจัดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน** (สัดส&วนการทํา 100%)


พ.ศ.2557 การศึกษาสภาพการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนของครูผู(สอน กลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะ (สดัส&วนการทํา 100%)

211

ผลงานวิจัย พ.ศ.2557 ปCจจัยท่ีมีผลต&อผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐานของนักเรียน

ระดับชั้นมัธยมศึกษาปqท่ี 3 (สัดส&วนการทํา 100%) พ.ศ.2558 การศึกษาสภาพการประเมินการอ&าน คิดวิเคราะห! และเขียนของโรงเรียน

สังกัดสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม& เขต 3 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2558 การพัฒนาระบบการจัดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน ปqการศึกษา 2557 (สัดส&วนการทํา 100%)


พ.ศ.2558 การประเมินโครงการฝ}กอบรมหลักสูตรการจัดการเรียนรู(ภาษาไทยตามแนวทางพัฒนาการทางสมองตามโครงการพลิกโฉมโรงเรียน ป.1 อ&านออกเขียนได(ใน 1 ปq ระดับภาคเหนือ (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2559 การศึกษาสภาพการวิจัยในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะ (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2559 การศึกษาสภาพการวัดและประเมินผลในชั้นเรียนของครูผู(สอนกลุ&มสาระการเรียนรู(ศิลปะ (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2559 การวิเคราะห!คะแนนจากผลการทดสอบ Pre NT ปqการศึกษา 2558 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2559 การศึกษาผลการปฏิบัติงานของคณะกรรมการระดับสนามสอบท่ีมีต&อการประเมินคุณภาพการศึกษาข้ันพ้ืนฐานเพ่ือการประกันคุณภาพผู(เรียน ปqการศึกษา 2558 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2560 การวิเคราะห!คะแนนจากผลการทดสอบความสามารถพ้ืนฐานของผู(เรียนระดับชาติ ปqการศึกษา 2559 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2560 การวิเคราะห!คะแนนจากผลการประเมินการอ&านออกเขียนได( ปqการศึกษา 2559 (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2560 การวิเคราะห!ผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน ปqการศึกษา 2559 : กรณีศึกษาจังหวัดเชียงใหม& (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2561 การวิเคราะห!ผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน (ONET) ปqการศึกษา 2560 : กรณีศึกษาจังหวัดเชียงใหม& (สัดส&วนการทํา 100%)

พ.ศ.2561 การวิเคราะห!ผลการทดสอบความสามารถพ้ืนฐานของผู(เรียนระดับชาติ (NT) ปqการศึกษา 2560 : กรณีศึกษาจังหวัดเชียงใหม& (สัดส&วนการทํา 100%)

* วิทยานิพนธ! ระดับมหาบัณทิต คณะศึกษาศาสตร! มหาวิทยาลัยเชียงใหม&

** เข(าร&วมคณะวิจัยของ สํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม&เขต 3 *** เข(าร&วมคณะวิจัยของสํานักนโยบายและแผนการศึกษา สพฐ.

**** เข(าร&วมคณะวิจัยของคณะศึกษาศาสตร!

212

Documents

ประโยชน ที่ได รับจากการอานและเขียนบทความครั้งนี้ · ประโยชน ที่ได