โรคสตวสคน

ไขหวดนก

• เกดจากเชอไวรส

• พบในสตว สตวปกทงชนดทเปนสตวปาและสตวเลยง นกนา ไก สามารถตดตอสสตวเลยงลกดวยนม เชน สกร แมว มา สนข

อาการในสตว

• ซม ขนยง และไมกนอาหาร

• ถายเหลวเปนนาเรมจากสเขยวสดแลวเปลยนเปนสขาว

• หงอนและเหนยงบวมและอาจมสคลา

• พบจดเลอดออกจดเลกๆบรเวณขา

• ในบางรายทเชอแพรเขาสสมอง จะทาใหมอาการคอบด เดนเปนวงกลมและเปนอมพาต สตวเลยงลกดวยนมทตดเชอจะมไข ไอ หายใจลาบากและอาจตายได

ไขหวดนก

• ตดตอคนจากการสมผสโดยตรงกบไกทปวยอยางใกลชดมาก ผานการสมผส โดยตรงกบอจจาระและสงคดหลงจากทางเดนหายใจ อาจแพรกระจายไปกบ สงของตางๆ ทปนเปอนเชอ เชน รองเทา เสอผา

• เคยมรายงานการตดตอของโรคผานจากคนสคนแตมโอกาสเกดขนนอยมาก

โครงการการจดการความร เพอพฒนาระบบงานบรการ วชาการ และสรางวฒนธรรมองคกร

ในกจกรรม “ หลกการท างานรวมกน ”

วนท 1 พฤศจกายน 2556

อาการทพบในคน เนอเยอรอบตาบวม เยอตาขาวอกเสบ มอาการปวยคลายไขหวดใหญ (มไข ปวดเมอยตามรางกาย)

การปองกน

• สวมเสอผาหรออปกรณปองกน เชน ผาปดจมก ถงมอ แวนตาเพอปองกนการตดเชอเมอตองทางานกบสตวปก

• ลางมอใหสะอาดดวยสบและนาทกครงกอนใชมอสมผสตาหรอปากของตนเองหลงจากทางาน

• อาจใหยาตานไวรสหรอฉดวคซนปองกน (ถาม) ในชวงทมการระบาด โรคครปโตคอกโคสส

• เกดจากเชอรา Cryptococcus neoformans

• สวนใหญจะพบโรคนในแมว โดยแมวหายใจเอาเชอเขาไป

• เชอราชนดนสามารถพบไดในดน หรออยในอจจาระของนก โดยเฉพาะนกพราบ เชอราในรางกายแตจะไมแสดงอาการปวย

อาการทพบในสตว

เชน จาม มสงคดหลงจากจมก มความผดปกตทตา พฤตกรรมเปลยนแปลง ซม ควบคมการทรงตวไมได ชก มปญหาในการเดน คนตดโรคครปโตคอกโคสสไดหรอไม

สวนใหญแลวคนทตดโรคนคอผทมภมคมกนตา มกเกดจากการหายใจเอาดนทมเชอเขาไป ไมใชไดรบเชอจากสตวโดยตรง เชอมกทาใหเกดการตดเชอทปอดและสมอง อาการทพบ เชน มไข ไอเปนเลอด เจบหนาอก มปญหาดานการมองเหน มนงง หากมการตดเชอทสมองอาจมอาการสบสนและพฤตกรรมเปลยนแปลง

จะปองกนตวจากโรคครปโตคอกโคสสไดอยางไร

• ยงไมมรายงานการตดตอจากสตวสคนโดยตรง

• คนทมระบบภมคมกนตาควรจะลดโอกาสทจะไดรบเชอจากสงแวดลอมทปนเปอนเชอ

• ควรมการปองกนตวเชนสวมใสผาปดปากเวลาทาความสะอาดอาคารเกาหรอโรงนาเนองจากอาจเปนบรเวณทมอจจาระนกปนเปอน

• ควรลางมอใหสะอาดหลงจากทาความสะอาดบรเวณเหลาน โรคพษสนขบา หรอ โรคกลวน า

• มสาเหตจากอะไร เชอไวรสทมความรนแรงมาก

• สตวชนดใดเปนโรคพษสนขบาไดบาง สตวเลยงลกดวยนมทกชนดสามารถตดเชอโรคพษสนขบาได มรายงานวาคางคาวเปนตวพาหะทสาคญของโรคพษสนขบาไดดวย

คนสามารถตดโรคพษสนขบาได

• จากการถกสตวทมเช อกด ขวน เลย หรอมน าลายกระเดนเขาตา จมก

• จากการสมผสสมองหรอน าไขสนหลงของสตวทตดเช อ

• หรอหายใจเอาเช อไวรสจากเน อเยอทตดเช อเขาไป

ผทไดรบเชอสวนมากจะไมแสดงอาการของโรคพษสนขบาจนกระทง 1-3 เดอนหลงจากไดรบเชอ อาการแรกเรม

• มไข ปวดหว

• คนบรเวณทถกกด

• สบสน และพฤตกรรมผดปกต

• คนทตดเชอจะไวตอแสงและเสยงมากกวาปกต และกลนลาบาก เมอเรมแสดงอาการออกมาแลวโอกาสหายจากโรคมนอยมาก และผปวยมกตายภายใน 2-10 วน ถาไดรบการรกษากอนแสดงอาการ จะไดผลดมากและสามารถรกษาชวตไวได

จะปองกนตวจากโรคพษสนขบาไดอยางไร

• ไมสมผส จบ หรอใหอาหารสตวปา

• หลกเลยงการเขาใกลสตวทมพฤตกรรมผดปกต

• ไมหยบจบคางคาวทตกอยบนพน

• ถาถกสตวกดตองลางทาความสะอาดแผลดวยนาและสบ

• ถาถกสตวทสงสยวาเปนโรคพษสนขบากดตองรบไปพบแพทยทนทเพอรบการรกษาหลงการตดเชอ โรคสเตรปโทคอกโคสส มสาเหตจากอะไร

เกดจากเชอแบคทเรย สเตรปโทคอกคส (Streptococcus spp.) อาศยอยเปนปกตบนรางกายของคนหรอสตว โดยไมกอใหเกดโรค สตวชนดใดสามารถเปนโรคสเตรปโทคอกโคสสไดบาง?

สตวทพบการเกดโรคมากทสด ไดแก มา หนตะเภา สกร สนข แมว และปลา อาจพบไดใน ลง โค แกะ แพะ เฟอรเรต และสตวปก คนสามารถเปนโรคสเตรปโทคอกโคสสไดหรอไม?

• กรณทมบาดแผล

• หรอเมอภมคมกนของรางกายออนแอลง การตดเชอสวนใหญเกดจากการสมผสกบคนทตดเชอสเตรปโทคอกคส หรอจากการตดเชอโดยตรง

เขาสบาดแผล การตดเชอจากสตวพบไดนอยมาก อาการ

• เจบคอจากเชอน หรอทเรยกวา สเตรปโทรต (Strep Throat) พบไดบอยในเดก โดยมอาการเจบคอ เจบเวลากลน

• ปวดหว

• ไขสง

• คลนไส

• อาเจยน

• นามกไหล

• หากมผนแดงบนผวหนงจะเรยกวา สการเลตฟเวอร (Scarlet Fever) โรคนสามารถทาใหเกดการตดเชอไปยงสวนอนๆ ของรางกายไดดวย เชน ผวหนง หวใจ ขอตอ และปอด

จะปองกนตวจากโรคสเตรปโทคอกโคสสไดอยางไร

• ควรใสถงมอและลางมอใหสะอาดทกครงหลงจากทางานกบตวสตว

• เมอพบวาทบาดแผลมการตดเชอ เชน มอาการบวมแดง ปวด มไข ควรพบแพทยเพอทาการรกษา พยามยามหลกเลยงคนหรอสตวทตดเชอ สเตรปโทคอกคส

กาฬโรค มสาเหตจากอะไร

• เกดจากแบคทเรย Yersinia pestis สตวชนดใดเปนกาฬโรคไดบาง

• สตวมากกวา 200 ชนดสามารถตดเชอกาฬโรคได เชอกาฬโรคเปนเชอ ทพบตามธรรมชาตในสตวฟนแทะในปา เชน กระรอก กระจง หน แมวสามารถตดเชอไดงาย สตวชนดอนทสามารถตดเชอได ไดแก กระตาย สตวปาทกนเนอ แพะ แกะ และอฐ

คนตดกาฬโรคไดหรอไม คนสามารถตดเชอได 3 วธ คอ

1. ตดจากการถกหมดกดซงพบไดมากทสด 2. ตดจากการสมผสโดยตรงกบสตวทตดเชอ เชน นายพราน

ไปสมผสอวยวะภายในของสตวทลาได 3. ตดจากการหายใจเอาเชอเขาสรางกาย

อาการ ม 3 รปแบบ คอ 1. กาฬโรคตอมน าเหลอง (bubonic) ซงพบไดบอยทสด เกดหลงจากถกหมดกด อาการไดแก มไข หนาวสน ตอมนาเหลองบวมอกเสบและปวดมาก

2. กาฬโรคชนดโลหตเปนพษ(septicemic) อาจเกดหลงจาก กาฬโรคตอมนาเหลอง 3. กาฬโรคปอด (pneumonic) เปนชนดทพบไดนอยกวาแตเปน ชนดทอนตราย ผปวยสามารถแพรเชอใหผอนไดโดยการไอ อาการทพบคอ มไข หนาวสน ปวดหว และไอเปนเลอด ผปวยตองไดรบการรกษาภายใน 24 ชวโมง มฉะนนอาจเสยชวตได จะปองกนตวจากกาฬโรคไดอยางไร

• ปองกนตวไมใหถกหมดกด และควบคมหมดสนขและแมวทเลยงไวเปนประจา

• ควรใสเสอผาทปกปดมดชดไมใหหมดสามารถเขาถงรางกายได

• ใสถงมอเมอตองจบตวสตวหรอสตวทมแผลแฉะ ไมสมผสตวสตวปา

• หลกเลยงบรเวณทมสตวฟนแทะตายเปนจานวนมาก โรคโรคเลปโทสไปรา หรอ โรคฉหน มสาเหตจากอะไร

• เปนโรคทเกดจากเชอแบคทเรย Leptospira spp. มรปรางเปนเกลยว สตวชนดใดเปนโรคโรคเลปโทสไปราไดบาง

• ทงสตวปาและสตวเลยง รวมทงสตวเลยงลกดวยนมทอาศยในทะเล โรคสามารถสงผลกระทบตอ โค แกะ แพะ หม สกร และสนข แตพบไดนอยในแมว

โรคเลปโทสไปรามผลตอสตวอยางไร

• อาการของโรคทเกดใน โค แพะ แกะ และสกร ไดแก มไข ปญหาทางระบบสบพนธ เชน แทง ในมามกเกดการตดเชอทตา หนงตาแดง มความไวตอแสง กระพรบตาบอยๆ หรอเกดตาขนได

• อาการของโรคในสนข ไดแก มไข อาเจยน ปวดทอง ทองเสย ไมกนอาหาร ออนแอ ซม ตวแขง ปวดกลามเนออยางรนแรง ในสตวปวยบางรายอาจไมแสดงอาการปวย แตอาจทาใหไตเสยหาย สตวอายนอยมกแสดงอาการรนแรงกวาสตวอายมาก

คนตดโรคเลปโทสไปราไดหรอไม

• คนสามารถตดเชอไดเชนเดยวกบสตว คอการตดเชอโดยตรงจากดนและนาทมเชอปนเปอนปสสาวะของสตวปวยทตดเชอหรอการกน

อาการ มตงแตแบบออนจนถงรนแรง ไดแก

• มอาการคลายไขหวด (มไข ปวดหว ปวดตามรางกาย)

• ออนแรง

• อาเจยน

• ดซาน ในรายทมอาการรนแรงมกจะพบไต ตบ ระบบประสาทสวนกลาง สมอง และไขสนหลงถกทาลาย จะปองกนตวจากโรคเลปโทสไปราไดอยางไร

• หนเปนแหลงรงโรค ดงนนการควบคมประชากรของสตวฟนแทะจงเปนสงสาคญ

• ไมสมผสปสสาวะ เลอด เนอเยอของสตวทตดเชอ

• ถามความจาเปนตองสมผสตองสวมถงมอ ลางมอหลงจากสมผสสตวหรอสงของตางๆ ทมโอกาสปนเปอนปสสาวะของสตวทอาจตดเชอ

โรคแอรลชโอสส โรคแอรลชโอสสคออะไร มสาเหตจากอะไร

• เกดจากแบคทเรย Ehrlichia spp. ททาลายเมดเลอดขาว สตวชนดใดเปนโรคเออรลชโอสสไดบาง

• สตวหลายชนดสามารถตดโรคแอรลชโอสสได เชอแตละชนดจะตดไดในสตวเฉพาะชนดเทานน มรายงานการพบโรคเออรลชโอสส ในสนข โคโยต หมาปา สนขจงจอก แมว โค แกะ แพะ มา ลามะ กวาง กวางเอลค และสตวฟนแทะ

สตวตดโรคเออรลชโอสสไดอยางไร

• สตวตดเชอโรคเออรลชโอสสจากการถกเหบทมเชอกด อาจพบการตดโรคในสตวจากการใหเลอดได คนตดโรคเออรลชโอสสไดหรอไม

• คนอาจตดโรคเออรลชโอสสจากการถกเหบทมเชอกด

• นอกจากนเชอยงสามารถตดตอผานการถายเปลยนเลอดไดแตพบไดนอยมาก อาการ

• อาการในคนมหลากหลายรปแบบ ตงแตการตดเชอไมรนแรง ไปจนถงรนแรงและถงชวตได

• อาการทพบอาจคลายไขหวด (หนาวสน ปวดเมอยตามตว ปวดหว) และในบางรายอาจมผนทผวหนง ในรายทมการตดเชอรนแรงอาจมการไอ หายใจลาบาก มไขสงเปนเวลานาน มความผดปกตของไต เลอดออกผดปกต และอาจชกหรอหมดสต

จะปองกนตวจากโรคเออรลชโอสสไดอยางไร

• โดยการปองกนการถกเหบกด เมอตองเขาไปในทมเหบควรใชยากนแมลงหรอใสเสอแขนยาว กางเกงขายาว รองเทาทปดนวเทามดชด

• ควรตรวจหาเหบและเอาออกทนททพบ

โรคแมวขวน มสาเหตจากอะไร

• เกดจากเช อแบคทเรย Bartonella henselae สตวชนดใดเปนโรคแมวขวนไดบาง

• แมวท งทเปนสตวเล ยงหรอสตวปาสามารถตดเช อ Bartonella henselae ไดตามธรรมชาต แมวทมเช อมกไมปวยหรอแสดงอาการปวยแตจะเปนพาหะนาเช อมาสคนได คาดวาประมาณ 40% ของแมวเคยตดเช อแบคทเรยชนดน มาแลวในชวงใดชวงหนงของชวต คนตดโรคแมวขวนไดหรอไม

• คนสามารถตดเชอนได สวนใหญมกพบวาคนจะแสดงอาการหลงจากถกแมวทมเชอกด ขวน หรอเลย ประมาณ 3-10 วน อาการ

• พบผนแดง ตมพอง แผลหลมทบรเวณบาดแผล อาจตอมนาเหลองโต

• โรคนสามารถหายเองไดภายใน 4-8 สปดาห สวนคนทมรางกายออนแอหรอมภมคมกนบกพรองจะมความเสยงสงมากตอการตดเชอโรคนแลวทาใหเกดการตดเชอในกระแสเลอด มไข เกดการตดเชอทตา ระบบประสาท หรอมตมนนทผวหนง นอกจากนยงพบรายงานการตดเชอแทรกซอนทหวใจ ตบ ใน 5-16% ของคนทตดเชอ จะปองกนตวจากโรคแมวขวนไดอยางไร

• หลกเลยงการเลนแมวอยางรนแรงโดยเฉพาะกบลกแมวซงอาจจะทาใหถกแมวขวนหรอกดได หากถกกด ควรลางแผลและฟอกสบใหสะอาดทนท หากมแผลอยาใหแมวเลยแผล

โรคแทงตดตอ โรคแทงตดตอคออะไร มสาเหตจากอะไร

• เกดจากการตดเชอแบคทเรย “บรเซลลา” (Brucella spp.) สตวชนดใดเปนโรคแทงตดตอไดบาง

• โรคแทงตดตอทาให แกะ แพะ โค สกร มา และสนขปวยได นอกจากนยงพบไดในหนและสตวปา เชน กวาง ควายไบสน กวางเอลค กวางมส อฐ กระบอแมนา และสตวนา เปนตน

โรคแทงตดตอมผลตอสตวอยางไร

• โรคแทงตดตอทาใหเกดอาการทางระบบสบพนธของสตว (แทง ลกตายกอนคลอด ผสมไมตด) อาจมอาการอน เชน ขออกเสบในโคและสกร เตานมอกเสบ และขากะเผลกในแพะ มแผลทมของเหลวไหลซมในมา (fistulous withers)

คนตดโรคแทงตดตอไดหรอไม

• คนสามารถตดเชอไดจาก

• การดมนานมทมาจากสตวตดเชอทไมไดผานการพาสเชอไรซ

• จากการสมผสโดยตรงกบของเหลวทมเชอ แหลงของเชอ หรอรบเชอผานทางชองทางเดนหายใจ

• การตดเชอในคนทาใหเกดอาการเหมอนไขหวด (มไข เหงอออกตอนกลางคน ปวดหว ปวดหลง) อาจพบขออกเสบ หรอมไขเปนระยะๆ ในรายทมการตดเชอเปนเวลานานอาจพบอาการทางระบบประสาท ตา หรอหวใจได แตนอยมาก

จะปองกนตวจากโรคแทงตดตอไดอยางไร

• ไมดมนานมดบหรอผลตภณฑนมทไมไดผานการพาสเจอไรส

• ใสอปกรณปองกน เชนถงมอ ผาปดจมกและปากเมอตองสมผสเนอเยอในระบบสบพนธในการทาคลอดสตว

• ลางมอทกครงหลงจากสมผสตวสตว โรคทอกโซพลาสโมซส โรคทอกโซพลาสโมซสคออะไร มสาเหตจากอะไร

• โรคทอกโซพลาสโมซสเกดจากการตดเชอโปรโตซว Toxoplasma gondii สตวชนดใดเปนโรคทอกโซพลาสโมซสไดบาง

• สตวหลายชนดสามารถตดเชอนได แมวเปนสตวทมความสาคญในวงจรชวตของเชอ การตดเชอพบไดบอยใน แมว แกะ แพะ สกร และอาจพบในสนขไดดวย สวนโคคอนขางทนตอการตดเชอ

โรคทอกโซพลาสโมซสมผลตอสตวอยางไร

• สตวทเปนโรคทอกโซพลาสโมซส สวนมากไมแสดงอาการปวย แตจะพบโรคไดบอยและมความรนแรงในสตวอายนอย เชน ลกสนขหรอลกแมว

• อาการทพบบอยทสดในสตวโตเตมวยโดยเฉพาะแกะ คอการแทง

• ในแมวอาจพบปอดอกเสบ หรอการเสยหายของระบบประสาทหรอตา สนขทตดเชออาจแสดงอาการสมองอกเสบ เชน ชก คอตก สน หรออมพาต

คนตดโรคทอกโซพลาสโมซสไดหรอไม

• คนสามารถตดโรคทอกโซพลาสโมซสไดจากการ 1. กนโอโอซสตของเชอทปนอยในผกดบหรอเนอทปรงไมสก 2. ตดเชอจากการสมผสอจจาระของแมวทตดเชอ

โดยทวไปไมคอยพบโรคนในคนทมสขภาพด ผทมความเสยงตอโรคสงทสด คอ ผทมระบบภมคมกนบกพรอง เชน ผปวยโรคมะเรง ผปวยโรคเอดส เดกหรอหญงมครรภ อาการ

อาจเรมตนจากไมรนแรง คลายเปนไขหวด ไดแก มไข ปวดเมอยตามตว ปวดศรษะ เจบคอ และอาจแสดงอาการรนแรงไดถาโปรโตซวทาลายกลามเนอ ระบบประสาท หวใจ ปอด หรอตา เชออาจทาใหหญงมครรภแทง และทาใหเดกในครรภมความผดปกตแตกาเนด ในผปวยโรคเอดสอาจเกดการตดเชอทสมองและทาใหเสยชวตได

จะปองกนตวจากโรคทอกโซพลาสโมซสไดอยางไร

• สามารถลดความเสยงของการตดเชอไดโดยการเตรยมอาหารอยางถกวธ ปรงเนอใหสก สขอนามยทดเปนสงสาคญ ควรลางผลไมและผกกอนรบประทาน ลางเครองครวทสมผสกบเนอดบดวยนาและสบ

• สวมถงมอขณะทาสวนหรอทาความสะอาดกระบะถายอจจาระของแมวเพอปองกนการสมผสอจจาระแมว

• ลางมอทกครงหลงสมผสตวสตว

• หญงมครรภและผทมภาวะทางภมคมกนบกพรองไมควรทาความสะอาดกระบะถายอจจาระของแมว พยาธ

พยาธตวกลม : ไข พยาธแสมา : ไข

พยาธปากขอ : กนตวออนหรอไชเขาผวหนง