Парламентад áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ, øèéäâýð

ãàðãàõ ¿éë ÿâöàä èðãýäèéí îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ íü: Ýðõ

ç¿éí îðчèí áа èíñòèòóòчèëýë. Нээлттэй форумын бодлогын

судлаач Ч.Тамир

Илтгэлийн бїтэц

1. Судалгааны їндэслэл

2. Судалгааны арга зїй

3. Судалгааны їр дїн

4. Судалгааны дїгнэлт зєвлємж

Сэдвийн їндэслэл

1. Иргэдээс УИХ-ын тамгын газарт ирїїлж байгаа захидлын тоо байнга єсчээ.

2. Иргэдийн оролцоо ба Иргэний хєдєлгєєн

3. Иргэдийн тєрд итгэх итгэл багасах

4. Тунхагласан бодлого ба бодит байдал

1. Иргэдийн захидал

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

1992 1996 2000 2004 2005

East

2. Иргэний хєдєлгєєн, холбоод

0

10

20

30

40

50

60

1990 2000

East

3. Иргэдийн УИХ-д итгэх итгэл

0

10

20

30

40

50

60

2003-12 сар 2005-3 сар 2005-11сар

итгэдэгдунд зэрэгмуу

4. Улс тєрийн ил тод байдал, иргэний эрх

• Фрийдом хаус• ОХУ• БНХАУ• Тєв Азийн орнууд• 1-3 пунктээр илїї

• Постсоциалист орнууд

• Чех,• Польш• Унгар• Словак• Хоцорч явж байна.

5.Тунхагласан бодлого ба бодит байдал

• Їндсэн хууль• Иргэдээс тєрийн

байгууллага албан тушаалтанд єргєдєл гомдол гаргах хууль

• Парламентаас Хууль бусад шийдвэрийн төсөл боловсруулах, єргєн мэдїїлэх журмын тухай хууль

• УИХ-ын эрх зүйн байдлын тухай хууль

• УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэг.

• Монгол улсын хєгжлийн їзэл баримтлал

• Тєрєєс хїн амын талаар баримтлах бодлого

• Сайн засаглал хєтєлбєр• Мэдээлэл холбооны

технологийн хєгжлийн 2010 он хїртэлх їзэл баримтлал

• ЗГ-ын мєрийн хєтєлбєр • УИХ-ын Стратеги

тєлєвлєгєє

Иргэдийн оролцооноос хєгжил цэцэглэлт хамаарах нь

• Иргэд идэвхтэй оролцогч болно

• Иргэдийн тєрд итгэх итгэл дээшлэнэ

• Иргэн тєрийн хооронд тїншийн харилцаа тогтоно

• Газар зїйн алслагдал байдал, ялгаатай амьдрах хэв маяг

• Монголчуудын уламжлалт сэтгэлгээ

• Тєвлєрсєн систем

• Мэдээлэлийн хїрэлцээ

• Ядуурал,

• Хууль эрхзїйн орчин ба институтчилал.

Бодлогын судалгааны арга зїйг тодорхойлох нь

• Судалгааны зорилго, зорилт

• Судалгааны таамаглал

• Судалгааны тоон ба чанарын аргууд

Судалгааны зорилго: ÓÈÕ-ä áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâöàä

èðãýäèéí îðîëöîîã äýýøë¿¿ëýõ, èíñòèòóòчèëàëûã áîëîâñðîíã¿é áîëãîõ

• Зорилт 1 • ÓÈÕ-ààñ áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ øèéäâýð

ãàðãàõ ¿éë ÿâöàä èðãýäèéí îðîëöîîã иðãýäèéí îðîëöîîã çîõèöóóëñàí õóóëü ýðõèéí àêòàä øèíæèëãýý õèéõ, áîëîâñðîíã¿é áîëãîõ

• Зорилт 2• Єгїїлсэн хїрээнд иðãýäèéí îðîëöîîã çîõèöóóëæ

áàéãàà õóóëèéí õýðýãæèëò, ò¿¿íä ñààä òîòãîð áîëæ áóé èíñòèòóò÷èëàëûí ¿éë ÿâöàä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ

Судалгааны таамаглал

• Õýðâýý ÓÈÕ-ä áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâöàä èðãýäèéí îðîëöîî äýýøèëáýë áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ ¿éë ÿâö ñàéæèðíà.

Бодлогын ба нєхцєл байдлын хувьсагч

•  Áîäëîãûí õóâüñàãч• хуульд нэмэлт

єєрчлєлт оруулах,• хуулийн єєр

хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах,

• ÓÈÕ-ын ТГ-т иргэдийн оролцоог дэмжсэн á¿òöèéã áèé áîëãîõ òîäîðõîé àðãа, ìåõàíèçìûã áîëîâñðóóëàõ  

• ͺõöºë áàéäëûí õóâüñàãч

• Иðãýäèéí èäýâõòýé îðîëöîîíä íºëººëæ áàéãàà óëñ òºð, ýäèéí çàñàã, ñî¸ëûí áóñàä õ¿чèí ç¿éëñ 

Судалгааны арга

• Тоо • Статистик

• Чанарын • Фокус бїлгийн • Экспертийн

ярилцлага• Бичиг баримтын

шинжилгээ

Иргэдийн оролцоог зохицуулсан хуульд хийсэн

шинжилгээ

1. Хууль санаачлах, хуулийн тєсєл боловсруулах

• Хууль санаачлагачид уламжлах арга хэлбэр тодорхойгїй

• Иргэн хуулийн тєслийг боловсруулж болно • Иргэдээс ирїїлсэн саналыг нэгтгэх,

боловсруулах• Шаардах бичиг, єргєх бичгийн хуульд тусгах

• Шилжїїлэх асуудлыг зохицуулах

• Хариу єгєх хугацаа

2. Хуулийн тєслийг боловсруулах ажлыг зохион байгуулах, санхїїжїїлэх

• Шаардлагатай гэж їзвэл олон нийтэд мэдээлнэ • Иргэдээс санал авч харгалзан їзэж болно• Тоо баримттай їндэслэлтэй хариу єгєх • Санхїїжилтын асуудал• УИХ-ын гишїїний туслах-бие тєлєєлєгчийг

статус

3. Хуулийн тєслийг єргєн мэдїїлэх

• Хуулийн тєсєлд, ТББ, иргэний саналыг їндэслэлтэй гэж їзвэл авч болно

• ТББ

4. Хуулийн тєслийг байнгын хороогоор хэлэлцїїлэх

• Нээлттэй сонсгол

• БХ эрдэмтэн, шинжээч, сонирхлын бїлгийг саналыг сонсох

• БХ тєр нийгмийн ашиг сонирхлыг хєндсєн асуудлаар єдєр тутмын хэвлэл нийтлїїлж олон нийтээс санал авах

• Иргэд БХ-ны хуралдаанд суух

Дїгнэлт

• Хууль тогтоомж • Уялдаа холбоо

муутай• Ерєнхий• Тунхагийн шинжтэй• Гол хуулиудыг

єєрчлєх • Холбогдох журмыг

батлах

• Институтчилал• Институтчилалыг

бэхжїїлэх шаардлагатай

• ТГ-т бїтцийн єєрчлєлт хийх

• БХ хороог бэхжїїлэх• Мэдээлэл бодлогын

судалгааны институт

Хуулийн тєслийг хууль санаачлагч УИХ-ын даргад єргєн барьж тамгын газар бичиг

баримтын бїрдэл хийлгэх їед анхны хэлэлцїїлэг хийхээс ємнє єдєр тутмын хэвлэлд

нийтлїїлж олон нийтээс санал авах

Зєвлємж 1.

Зєвлємж 1

• Хуулийн хїрээнд

• Дїрэм журмын хїрээнд

• Практикийн хувьд

• Мэдээллийн хувьд

• Санхїїжилтийн хувьд

• Боловсон хїчний хувьд

Хуулийн хїрээнд

• Дэгийн 18-ын 15-д төр нийгмийн анхаарал, ашиг сонирхлыг хөндсөн төслийг нэгдсэн хуралдаан хэлэлцэх нь зүйтэй гэж шийдвэрлэсний дараа анхны хэлэлцүүлэг явуулахаас өмнө уг төслийг өдөр тутмын хэвлэлд нийтлүүлж олон нийтээс санал авах ажлыг дараахь журмаар холбогдох байнгын хороо зохион байгуулна.  

Дїрэм журмын хїрээнд

• УИХ-ын ТГ-т ОНХХ байгуулах

• Иргэдээс санал авах журмыг боловсруулах

• БХ-ны дїрмийг батлах, 1 хїн

• Мэдээлэл бодлогын судалгааны алба

• ЗДТГ-т бїтэцэд суулгах

Практикийн хувьд

• Парламентын сурталчилгааны тєвийн ажилтан ба УИХ-ын гишїїдийн туслах-бие тєлєєлєгчид

• Судалгааны институтийн судлаач • БХ асуудлыг яагаад хїлээж аваагїй, їндэслэл,

нотолгоо, санал хураалтын дїн зэргийг хавсаргах

• 7 хоног бїрт 2 цаг, УИХ-ын гишїїд иргэдтэй зєвлєлдєх

• Онцгой ачаалал 2 цонх (єглєє эрт ба їдээс хойш 2 цагаас 3 цаг хїртэл

Мэдээллийн хувьд

• ОНХХ єдєр тутмын сонинтой гэрээ байгуулж ажиллах

• Парламентын їйл ажиллагааг сурталчлах тєвд хїргїїлэх

• Иргэдээс ирїїлсэн саналын тоймыг єдєр тутмын сонинд тогтмол мэдээлж байх

Санхїїжилтийн хувьд

• Їндсэн чиглэл, жилдээ хэлэлцэх хуулийн тєслийн хэвлїїлэх зардлыг ТГ-ын ОНХХ-ийн тєсєвт бїтээгдхїїн нийлїїлэх гэрээний дагуу тєлєвлєх

• Гол гэж їзсэн хуулиудыг хэлэлцїїлэх ажлыг зохион байгуулахад шаардлагатай зардлыг доноруудтай хамтарч ажиллах

Боловсон хїчний хувьд

• БХ дор хаяж 4 мэргэжлийн боловсон хїчинтэй байх, їїнээс 1 хїн олон нийттэй харилцах ажлыг хариуцах

• Мэдээлэл бодлогын судалгааны албанаас уг асуудлыг хариуцсан 4-єєс доошгїй судлаачтай байх

• ОНХХ-ийн ажилтнуудыг сургалтанд хамруулах • Орон нутаг дахь Парламентын сурталчилгааны

ажилтнуудыг олон нийттэй харилцах хєтєлбєрєєр сургах, дахин бэлтгэх

Зєвлємж 2, 3

• Иргэд хууль санаачлагчид хуулийн тєсєл санаачлах талаар єєрийн саналыг уламжлах боломжийг нэмэгдїїлэх

• УИХ-ын чуулганы їйл ажиллагаанд суух нєхцлийг сонирхсон иргэдэд бїрдїїлж єгєх

Анхаарал тавьсан явдалд баярлалаа.

ННФ-ын бодлогын судлаач

Ч.Тамир