โรคไข้�เลือดออกโรคไข้�เลือดออก

ศ.พญ.ก�ลืก�ญญา โชคไพบู�ลืย์�ก�จหน่�วย์โรคติ�ดเช อ ภาคว�ชาก�มารเวชศาสติร�

คณะแพทย์ศาสติร�ศ�ร�ราชพย์าบูาลื มหาว�ทย์าลื�ย์มห�ดลื

โรคไข้�เลือดออกคออะไร•โรคไข้�เลือดออก

เก�ดจากการติ�ดเช อ ไวร�สเดงก)* ซึ่,*งม)ย์�งลืาย์เป็.น่พาหะ

•ไวร�สเดงก)*ม) 4 สาย์พ�น่ธุ์�� 1234( , , , )

•ท� ง 4 สาย์พ�น่ธุ์��สามารถท1าให�เก�ดไข้�เลือดออกได�•ย์�งไม�ม)สาย์พ�น่ธุ์��ใหม�

ไข้�เลือดออกเก�ดได�อย์�างไร

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

-04 -59 -1014 15อาย์�

อ�บู�ติ�ก

ารณ

�ติ�อแส

น่อาย์�ท)*พบูโรคไข้�เลือดออก

หลื�งจากได�ร�บูเช อเดงก)*จากย์�งก�ด

ไม�ม)อาการ90( %)

ม)ไข้�แลื�วหาย์เอง5( %)

- 58 ว�น่

ไข้�เลือดออก5( %)

พบูป็4ลืะ ~ -5000010, 0000, ราย์/ป็4-ร�น่แรง ~ -12%-เส)ย์ช)ว�ติ -01 02 %

อาการข้องไข้�เลือดออก• ระย์ะไข้� -27( ว�น่)

– ไข้�ส�ง หน่�าแดง ป็วดท�อง ป็วดห�ว ป็วดกระด�ก ป็วดกลื�ามเน่ อ เบู*ออาหาร ติ�บูโติ อาจม)ผื่*น่

– อาจม)จ�ดเลือดออก/เลือดออก• ระย์ะว�กฤติ ม)การร�*วข้องพลืาสมา - 2448 ชม .) เป็.น่ระย์ะ

อ�น่ติราย์– ไข้�ลืดลืง ติ�วเย์7น่ มอเท�าเย์7น่ กระส�บูกระส�าย์ ซึ่,ม– ภาวะเลือดออก– ร�น่แรงไม�เท�าก�น่ เกรด -1 เกรด 4

• ระย์ะฟื้9 น่– ม�กม)ผื่*น่ข้, น่

ร��ได�อย์�างไรว�าเป็.น่ไข้�เลือดออก• อาการ• การติรวจเลือด CBC ด�เม7ดเลือดแดง

เม7ดเลือดข้าว เกร7ดเลือด• การท1าท�น่�เกติ�

ช�ดเจน่ข้, น่หลื�งไข้� 2- 3 ว�น่

แลื�ว• การติรวจด�ภ�ม�ติ�าน่ทาน่ใน่น่1 าเหลือง (ม)แบูบูด�วน่ )

จะบูอกผื่ลืได�หลื�งไข้� 4 ว�น่แลื�ว ส�วน่ใหญ�เข้�าระย์ะว�กฤติแลื�ว (ส�วน่ใหญ�ใช�ย์น่ย์�น่)

• การติรวจหาไวร�สใน่เลือด เช�น่ PCR หรอ NS1 ติรวจพบูใน่ช�วงไข้�แรกๆ แติ�ไม�บูอกความร�น่แรง แลืะราคาแพง

การร�กษาแลืะด�แลื•ระย์ะไข้�

–ร�กษาติามอาการ อาจจ1าเป็.น่ติ�องให�น่1 าเกลือบู�างถ�าแห�งน่1 า

–ลืดไข้�ด�วย์ย์าพาราเซึ่ติติามอลื ห�ามให�มากไป็–ห�ามใช�ย์า แอสไพร�น่ หรอไอบู�โป็รเฟื้น่

•ระย์ะว�กฤติ– ให�น่1 าเกลือ , สารน่1 าอ*น่ๆ , เลือด , พลืาสมา ติาม

ความจ1าเป็.น่–ร�กษาป็ระค�บูป็ระคองอาการอ*น่ๆ

ส�*งท)*ผื่��ป็กครองควรป็ฏิ�บู�ติ� เม*อเด7กม)ไข้�

• ร)บูน่1าไป็พบูแพทย์�• ป็ฏิ�บู�ติ�ติน่ติามท)*แพทย์�แน่ะน่1า• น่1าผื่��ป็=วย์กลื�บูมาพบูแพทย์�ติามน่�ด

– แพทย์�ม�กจะติรวจเลือดใน่ช�วงป็ระมาณไข้�ว�น่ท)* 3– แพทย์�จะน่�ดให�กลื�บูมาติรวจท�กว�น่

• น่1าผื่��ป็=วย์กลื�บูมาพบูแพทย์�ท�น่ท)หากม)อาการผื่�ดป็รกติ� เช�น่ ซึ่,ม กระส�บูกระส�าย์ โวย์วาย์ เลือดออก ถ�าย์ด1า

ข้�อแน่ะน่1าส1าหร�บูการด�แลืผื่��ป็=วย์ไข้�เลือดออกท)*บู�าน่

1. เช7ดติ�วลืดไข้�ด�วย์น่1 าอ� �น่หรอน่1 าธุ์รรมดา ให�ย์าลืดไข้�

ติามท)*แพทย์�ส�*ง 2 . ห�ามให�ย์าลืดไข้�ท)*ม)ส�วน่ผื่สมข้อง

แอสไพร�น่ 3 . ด*มน่1 ามากๆ (แน่ะน่1าให�ด*มน่1 าผื่ลืไม�

หรอน่1 าเกลือแร� แทน่น่1 าเป็ลื�า)4 . หลื)กเลื)*ย์งอาหารท)*ม)รสจ�ดท�กชน่�ด 5 . หลื)กเลื)*ย์งอาหารท)*ม)ส)แดงหรอด1า 6 . ร�บูป็ระทาน่ผื่ลืไม�ท)*ม) ว�ติาม�น่ซึ่) หรอ

ร�บูป็ระทาน่ ว�ติาม�น่ซึ่)เสร�ม

7. ให�มาพบูแพทย์�ท�น่ท)หากม)อาการติ�อไป็น่) - อาเจ)ย์น่มาก- ป็วดท�องมาก- ม)เลือดออก - ไข้�ลืดลืง ติ�วเย์7น่ผื่�ดป็รกติ� มอเท�าเย์7น่ เหง*อแติก กระส�บูกระส�าย์ - ไม�ป็>สสาวะน่าน่กว�า 6 ช�*วโมง- ซึ่,มลืง ไม�ค�อย์ร��ส,กติ�ว- หอบูเหน่*อย์ บูวม

ข้�อแน่ะน่1าส1าหร�บูการด�แลืผื่��ป็=วย์ไข้�เลือดออกท)*บู�าน่

ค1าถามท)*พบูบู�อย์• แพทย์�จะสามารถว�น่�จฉั�ย์โรคได�แน่�น่อน่ติ� งแติ�ว�น่แรกๆ

ท)*ม)ไข้�หรอไม�– อาการแลืะผื่ลืการติรวจเลือดใน่ระย์ะไข้� - 23 ว�น่

แรก แย์กได�ย์ากจากโรคอ*น่– การติรวจน่1 าเหลือง (แม�แติ�แบูบูด�วน่ ) ก7ไม�สามารถ

ว�น่�จฉั�ย์โรคใน่ช�วง 3 ว�น่แรกข้องไข้�ได�– ถ,งจะติรวจได�แน่�น่อน่ว�าติ�ดเช อไข้�เลือดออกติ� งแติ�

แรก (เช�น่ท1า PCR หรอ NS1) ก7ไม�สามารถพย์ากรณ�ได�ว�าจะเป็.น่โรคร�น่แรง (เกรด 3

4 )หรอไม�ติ�องอาศ�ย์ติ�ดติามด�อาการติ�อไป็– แม�จะติรวจเลือดติ�างๆได�ผื่ลืลืบู ก7ย์�งติ�องระว�งว�าอาจ

ย์�งเป็.น่ไข้�เลือดออกได�– แติ�ระย์ะไข้� เป็.น่ระย์ะท)*ไม�อ�น่ติราย์ การร�กษาเป็.น่แบูบู

ป็ระค�บูป็ระคองเท�าน่� น่ไม�ว�าจะว�น่�จฉั�ย์ได�แน่�น่อน่ หรอแค�สงส�ย์

ค1าถามท)*พบูบู�อย์• การว�น่�จฉั�ย์ช�า หลื�งจากม)ไข้�แลื�วหลืาย์ๆว�น่ เป็.น่อ�น่ติราย์หรอไม�

– หลื�งจากม)ไข้�แลื�ว 3 ว�น่ การว�น่�จฉั�ย์จาก อาการแลืะการติรวจเม7ดเลือดแดง เม7ดเลือดข้าว แลืะเกร7ดเลือด ค�อน่ข้�างแม�น่ย์1า แลืะไม�ช�าเก�น่ไป็

– ติ�องติ�ดติามด�อาการอย์�างใกลื�ช�ด เพ*อให�การร�กษาใน่จ�งหวะท)*เหมาะสมแลืะป็ฏิ�บู�ติ�ติามแพทย์�แน่ะน่1า

– แพทย์�จะให�อย์��โรงพย์าบูาลืก�อน่เข้�าระย์ะว�กฤติ โดย์ให�สารน่1 าอย์�างเหมาะสม ลืดอ�น่ติราย์ใน่ระย์ะว�กฤติ

– อ�น่ติราย์จะเก�ดเม*อผื่��ป็=วย์มาโรงพย์าบูาลืช�า โดย์เฉัพาะช�วงท)*เข้�าส��ระย์ะว�กฤติ ม)อาการช7อคน่าน่แลื�วจ,งค�อย์มา หรอไม�ป็ฏิ�บู�ติ�ติามท)*แพทย์�แน่ะน่1า หรอไม�กลื�บูมาติ�ดติามการร�กษา

ย์�งลืาย์

ยุ�งลายุ

http://www.komchadluek.net/2007/07/15/x_prv_n001.php http://www.vcharkarn.com/include/vcafe/showkratoo.php?Pid=27946&page=9

•ภาคกลางมีจำ�านวนผู้��ป่�วยุมีากที่�สุ�ด•ภาคใต้�มีอั�ต้ราป่�วยุสุ�งสุ�ด

จะป็@องก�น่โรคไข้�เลือดออกได�อย์�างไร

• ป็@องก�น่ย์�งก�ด• การป็ราบูย์�งลืาย์• ช�วย์ก�น่ก1าจ�ดลื�กน่1 าย์�งลืาย์• ว�คซึ่)น่

แหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์

ติ�วอย์�างภาชน่ะข้�งน่1 าใน่บู�าน่

แหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์

ติ�วอย์�างภาชน่ะข้�งน่1 าน่อกบู�าน่

การก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์ควรป็Aดป็ากภาชน่ะเก7บูน่1 าด�วย์ผื่�า ติาข้�าย์ไน่ลื�อน่อะลื�ม�เน่)ย์ม หรอว�สด�อ*น่ ท)*สามารถป็Aดป็ากภาชน่ะเก7บูน่1 าน่� น่ได�อย์�างม�ดช�ด จน่ย์�งไม�

สามารถเลื7ดลือดเข้�าใป็วางไข้�ได� หม�*น่เป็ลื)*ย์น่น่1 าท�ก 7 ว�น่ ซึ่,*ง

เหมาะส1าหร�บูภาชน่ะเลื7ก ๆ ท)*ม)น่1 าไม�มากน่�ก เช�น่ แจก�น่ดอกไม�สด ท� งท)*เป็.น่แจก�น่ท)*ห� งบู�ชาพระ แจก�น่ท)*ศาลืพระภ�ม� หรอแจก�น่ป็ระด�บูติามโติBะ รวมท� งภาชน่ะแลืะข้วดป็ระเภทติ�าง ๆ ท)*ใช�

เลื) ย์งติ�น่พลื�ด�าง ฯลืฯ

การก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์ใส�ทราย์ใน่จาน่รอง

กระถางติ�น่ไม� ใส�ให�ลื,กป็ระมาณ 3 ใน่ 4 ข้องความลื,กข้องจาน่กระถางติ�น่ไม�น่� น่ เพ*อให�ทราย์ด�ดซึ่,ม

น่1 าส�วน่เก�น่จากการรดน่1 าติ�น่ไม�ไว� ซึ่,*งเป็.น่

ว�ธุ์)ท)*เหมาะส1าหร�บูกระถางติ�น่ไม�ท)*ใหญ�

แลืะหน่�ก ส�วน่ติ�น่ไม�เลื7ก อาจใช�ว�ธุ์)เทน่1 า

ท)*ข้�งอย์��ใน่จาน่รองกระถางติ�น่ไม�ท� งไป็ท�ก

7 ว�น่

การก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์การเก7บูท1าลืาย์เศษว�สด� เช�น่ ข้วด ไห กระป็Dอง ฯลืฯ แลืะย์างรถย์น่ติ�เก�าท)*ไม�ใช� หรอคลื�มให�ม�ดช�ดเพ*อไม�ให�รองร�บูน่1 าได� การน่1าย์างรถย์น่ติ�เก�ามาด�ดแป็ลืง ให�เป็.น่ป็ระโย์ชน่�แทน่การวางท� งไว�เฉัย์ ๆ จะช�วย์ก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งได�ด) เช�น่ น่1ามาท1าเป็.น่ท)*ป็ลื�กติ�น่ไม� ท)*ป็ลื�กพชผื่�ก สวน่คร�ว เป็.น่ท)*ท� งข้ย์ะ เป็.น่เก�าอ) เป็.น่ฐาน่เสา เป็.น่ร� ว เป็.น่ช�งช�า หรอท1าเป็.น่ท)*ป็4น่ป็=าย์ห�อย์โหน่ส1าหร�บูเด7กๆ แติ�จะติ�องด�ดแป็ลืงย์างรถย์น่ติ�เก�าน่� น่ให�ข้�งน่1 าไม�ได� หากจะท1าเป็.น่ท)*ท� งข้ย์ะ เป็.น่ช�งช�าหรอเคร*องเลื�น่ ใน่สน่ามเด7กเลื�น่ จะติ�องเจาะร�ให�น่1 าระบูาย์ไหลืออก ไป็ได�ง�าย์ หากจะท1าเป็.น่ร� วก7ควรฝั>งด�น่ให�ลื,กพอ ท)*ด�าน่ลื�างข้องย์างรถย์น่ติ�น่� น่ไม�สามารถข้�งน่1 าได� ฯลืฯ

การเก7บูท1าลืาย์เศษว�สด� เช�น่ ข้วด ไห กระป็Dอง ฯลืฯ แลืะย์างรถย์น่ติ�เก�าท)*ไม�ใช� หรอคลื�มให�ม�ดช�ดเพ*อไม�ให�รองร�บูน่1 าได� การน่1าย์างรถย์น่ติ�เก�ามาด�ดแป็ลืง ให�เป็.น่ป็ระโย์ชน่�แทน่การวางท� งไว�เฉัย์ ๆ จะช�วย์ก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งได�ด) เช�น่ น่1ามาท1าเป็.น่ท)*ป็ลื�กติ�น่ไม� ท)*ป็ลื�กพชผื่�ก สวน่คร�ว เป็.น่ท)*ท� งข้ย์ะ เป็.น่เก�าอ) เป็.น่ฐาน่เสา เป็.น่ร� ว เป็.น่ช�งช�า หรอท1าเป็.น่ท)*ป็4น่ป็=าย์ห�อย์โหน่ส1าหร�บูเด7กๆ แติ�จะติ�องด�ดแป็ลืงย์างรถย์น่ติ�เก�าน่� น่ให�ข้�งน่1 าไม�ได� หากจะท1าเป็.น่ท)*ท� งข้ย์ะ เป็.น่ช�งช�าหรอเคร*องเลื�น่ ใน่สน่ามเด7กเลื�น่ จะติ�องเจาะร�ให�น่1 าระบูาย์ไหลืออก ไป็ได�ง�าย์ หากจะท1าเป็.น่ร� วก7ควรฝั>งด�น่ให�ลื,กพอ ท)*ด�าน่ลื�างข้องย์างรถย์น่ติ�น่� น่ไม�สามารถข้�งน่1 าได� ฯลืฯ

การก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์บูร�เวณท)*ป็ลื�กติ�น่ไม� หากม)ติ�น่ไม�เย์อะ ๆ ก7ท1าให�ม)ย์�งเย์อะ เพราะย์�งจะชอบูเกาะพ�กอย์��ใน่ท)*มด ๆ อ�บู ๆ ควรแก�ไข้ให�ด�

โป็ร�งติาข้, น่ ถ�าเป็.น่ติ�น่ไม�ป็ระด�บูใน่บูร�เวณบู�าน่ ก7ติ�องคอย์ส�งเกติว�ารดน่1 ามากไป็จน่ม)น่1 าข้�งอย์��ใน่จาน่รองกระถาง

หรอเป็ลื�า พย์าย์ามเทน่1 าท� งบู�อย์ ๆ เลื) ย์งป็ลืาก�น่ลื�กน่1 า เช�น่ ป็ลืาหางน่กย์�ง ป็ลืา

แกมบู�เช)ย์ ป็ลืาก�ด ป็ลืาดสอด ป็ลืาห�วติะก�*ว ฯลืฯ โดย์ใส�ไว�ใน่โอ�งหรอบู�อซึ่)เมน่ติ�ท)*

ใส�น่1 าส1าหร�บูใช� (ไม�ใช�ส1าหร�บูด*ม) ป็ลืาเหลื�าน่) จะช�วย์ก�น่ลื�กน่1 าใน่น่1 า เป็.น่การช�วย์ควบูค�มย์�ง

ลืาย์ได�ทางหน่,*ง

การก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์ใช�ทราย์อะเบูทใน่น่1 า ทราย์ชน่�ดน่) เป็.น่ทราย์เคลือบูสารเคม)ใน่กลื��ม

ออร�แกโน่ฟื้อสเฟื้ติ ใช�ใส�ใน่น่1 าเพ*อก1าจ�ดลื�กน่1 าย์�งลืาย์

อ�ติราส�วน่ท)*ควรใช�คอ ทราย์อะเบูท 1 กร�มติ�อ น่1 า 10 ลื�ติร ทราย์

อะเบูทน่� น่ได�ร�บูการย์อมร�บูจากองค�การอน่าม�ย์โลืกว�าป็ลือดภ�ย์ส1าหร�บูการใส�ใน่น่1 าด*มแติ�ม)ข้�ออ�อน่ติรงท)*

ราคาค�อน่ข้�างแพง แลืะย์�งหาซึ่ อได�ย์ากจ,งควรใช�ใน่

กรณ)ท)*จ1าเป็.น่จร�ง ๆ เท�าน่� น่

ใช�ทราย์อะเบูทใน่น่1 า ทราย์ชน่�ดน่) เป็.น่ทราย์เคลือบูสารเคม)ใน่กลื��ม

ออร�แกโน่ฟื้อสเฟื้ติ ใช�ใส�ใน่น่1 าเพ*อก1าจ�ดลื�กน่1 าย์�งลืาย์

อ�ติราส�วน่ท)*ควรใช�คอ ทราย์อะเบูท 1 กร�มติ�อ น่1 า 10 ลื�ติร ทราย์

อะเบูทน่� น่ได�ร�บูการย์อมร�บูจากองค�การอน่าม�ย์โลืกว�าป็ลือดภ�ย์ส1าหร�บูการใส�ใน่น่1 าด*มแติ�ม)ข้�ออ�อน่ติรงท)*

ราคาค�อน่ข้�างแพง แลืะย์�งหาซึ่ อได�ย์ากจ,งควรใช�ใน่

กรณ)ท)*จ1าเป็.น่จร�ง ๆ เท�าน่� น่

การก1าจ�ดแหลื�งเพาะพ�น่ธุ์��ย์�งลืาย์

ใช�เกลือแกง น่1 าส�มสาย์ช� ผื่งซึ่�กฟื้อก

ซึ่,*งเป็.น่ข้องค��บู�าน่ค��คร�วอย์��แลื�ว เอามาใช�ใน่การควบูค�ม

แลืะก1าจ�ดลื�กน่1 าย์�งลืาย์ได� โดย์เฉัพาะอย์�างย์�*งท)*จาน่รอง

ข้าติ��ก�บูข้�าว

ใช�เกลือแกง น่1 าส�มสาย์ช� ผื่งซึ่�กฟื้อก

ซึ่,*งเป็.น่ข้องค��บู�าน่ค��คร�วอย์��แลื�ว เอามาใช�ใน่การควบูค�ม

แลืะก1าจ�ดลื�กน่1 าย์�งลืาย์ได� โดย์เฉัพาะอย์�างย์�*งท)*จาน่รอง

ข้าติ��ก�บูข้�าว

ที่รายุอัะเบที่ (ABATE SAND)

http://gotoknow.org/blog/ppr/188884?class=yuimenuitemlabel http://www.crintermex.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=509740

http://www.bigbigbuy.com/namphrae/index.php?option=com_content&task=view&id=104&Itemid=73&date=2008-04-01

THANK YOU