View
253
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
Univerzitetski Vesnik br. 133
Citation preview
univerzitetskivesnikИздание на Универзитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје Број 133, август 2012
УУССППЕЕШШННAA РРЕЕААЛЛИИЗЗААЦЦИИЈЈАА ННААППРРВВИИООТТ УУППИИССЕЕНН РРООКК ССООЕЕЛЛЕЕККТТРРООННССККОО ППРРИИЈЈААВВУУВВААЊЊЕЕННАА ККААННДДИИДДААТТИИТТЕЕ
Универзитетски весник бр. 1 33
универзитетски
весник
Главен и одговорен уредник
ППрроофф.. дд--рр ВВееллииммииррССттоојјккооввссккии
Заменик главен и одговорен уредник
ММ--рр ИИллиијјаа ППииппееррккооссккии
Постојани соработнициККооссттааддииннаа ММооккррооввааББииљљааннаа ФФооттииннооввссккааММ--рр ММаарриијјаа ЦЦееннееввссккааТТооммииссллаавв ББаашшееввссккии
ЛекторВВеессннаа ИИ.. ЦЦввееттааннооввссккаа
Техничко уредувањеГГоорраанн ММууррааттооввссккии
ООдд ррееааллииззаацциијјааттаа ннаа ппррввииоотт ууппииссеенн рроокк
Во академската 2012/13година, според квотитеутврдени од Владата на
Република Македонија, се предви-дуваше да се запишат вкупно 12 051студент на студиските програмина Универзитетот, од кои 6 784студенти како редовни студентиво државна квота, 3 891 студент сокофинансирање на студиите и 1376 вонредни студенти.
Според годинашниот конкурс,како резултат на усогласувањетосо законската регулатива, се врше-ше запишување на студенти на ви-доизменетите и иновирани студи-ски програми на повеќето факул-тети.
Годинава се запишува петтатагенерација средношколци кои пола-гаа државна матура, така штонема значајни промени во начинотна селекција на кандидатите, т.е.
тој се врши само според успехот одсредното образование, освен наАрхитектонскиот факултет и науметничките факултети кадешто се врши и проверка на знаења-та и умеењата на кандидатите.Кај Архитектонскиот факултетвреднувањето на успехот од тес-тот за склоност за студирањеархитектура се вршеше со боду-вање од 0 до 40 поени, а проверкатаимаше елиминаторен карактер,т.е. не се рангираа кандидатитешто не добиле најмалку 15 поени.
Новина во уписната политикабеше планираното воведување наелектронското пријавување во
рамките на iKnow-проектот. Предпријавувањето во роковите утвр-дени со Конкурсот за запишувањена прв циклус студии, секој заинте-ресиран кандидат требаше да сенајави на www.upisi.ukim.mk и даја пополни електронската пријава.Бројот што кандидатот авто-матски го добил од системот заелектронско пријавување требашеда се внесе и во пријавата што сеподнесува при пријавувањето зазапишување. Со цел за запознавањена кадарот на единиците на Уни-верзитетот со можностите штоги нуди електронското пријавува-ње, беа одржани повеќе обуки, штопридонесе за успешна реализација
УСПЕШНО РЕАЛИЗИРАН ПРВИОТУПИСЕН РОК СО ЕЛЕКТРОНСКОПРИЈАВУВАЊЕ НА КАНДИДАТИТЕ
3Универзитетски весник бр. 1 33
на овој проект. За оваа значајнановина, повеќе ќе стане збор во по-себен дел на овој број од Весникот.
Реализацијата на првиот упи-сен рок се одвиваше во периодот од16 до 31 август 2012 година.
Во првиот уписен рок, на ситефакултети на Универзитетот беапријавени вкупно 6.604 кандидати-државјани на РМ. Од нив, на факул-тетите од техничкo-технолош-ките науки се пријавија 1.676кандидати, на природно–матема-тичките науки се пријавија 185кандидати, на општествените ина хуманистичките науки – 3.343кандидати, на факултетите одобласта на медицинските науки издравството - 950, на биотехнич-ките 305 и на уметностите - 145кандидати. Сликата на интересотна кандидатите и годинава е истакако и во претходните години – до-минираат општествените и хума-нистичките науки: повеќе од поло-вината пријавени кандидати(50,6%) беа определени за овие фа-култети, потоа на одделни студи-ски програми на техничките и при-родно–математичките науки, ме-дицинските науки и здравството,биотехничките науки и на умет-ностите.
За одбележување, во последнивегодини е и трендот на зголемувањена интересот на кандидатите застудирање на техничко–технолош-ките и на биотехничките науки,пред сè како резултат на проце-сите за промени, осовременува-њето на наставно–образовниотпроцес, иновирањето на постојни-те и воведувањето нови студискипрограми итн. Во текот на реали-зацијата на првиот уписен рок,бројот на кандидатите за студи-рање токму на тие студиски про-грами ги надминуваше квотитеутврдени во Конкурсот. За да им сеизлезе во пресрет на кандидатитеи да им се исполнат желбите запродолжување на образованието настудиите за кои се определиле, попредлог на факултетите, Универ-
УУССПП ЕЕШШННАА ИИММПП ЛЛ ЕЕММ ЕЕНН ТТААЦЦИИ ЈЈ АА НН АА ППОО ТТССИИ СС ТТЕЕММООТТ
ЗЗ АА ЕЕ ЛЛ ЕЕ ККТТРРООНН ССККАА ППООДДДДРРШШККАА НН АА УУПП ИИ ССИИ ТТЕЕ ВВОО
РРААММККИИ ТТЕЕ НН АА ИИ НН ТТЕЕ ГГРР ИИ РРААНН ИИОО ТТ СС ТТУУДДЕЕ НН ТТССККИИ
ИИ ННФФООРРММААЦЦИИООНН ЕЕ НН ССИИ СС ТТЕЕММ НН АА УУККИИММ
Потсистемот за електронскаподдршка на уписите овозможува униформен и централизиран пристап во обработката на податоците, при што секоја категорија на корисници: кандидатите идни студенти на УКИМ, факултетската администрација, конкурсните комисии на факултетите, какои службите и врвната управа воРекторатот на Универзитетот, наедноставен и на ефикасен начин, соедноставно ползување на сметачповрзан на интернет можат да гиизвршат сите активности во врскасо уписите.За кандидатите, идни бруцошина УКИМ, ова поконкретно значидека само со поседување на активнаадреса за епошта и сметач со пристап на интернет и пребарувач, треба да дојдат на интернет–страницата за влез во системотwww.upisi.ukim.mkи да креираат свој кориснички профил слично како што тоа го правати на други вебпортали (како, например, оние на социјалните мрежи). Откако ќе го активираат својотпрофил, тие имаат пристап до системот преку кој можат да ја направат својата електронска пријава, попат на внесување на сите свои генералии, податоците за заврше
ното претходно образование и постигнатиот успех како во текот нашколувањето така и на матурскиотдел, да изберат факултет на којсакаат да конкурираат и притоа даги искажат своите приоритети вопоглед на изборот на понуденитестудиски програми. Системот етака дизајниран што ги имплементира сите аспекти на овогодинешниот Конкурс, па во таа смисласе опфатени како редовните и вонредните студенти и студентите сокофинансирање, така и студентитево дополнителните квоти за националностите и специјалните категории на кандидати (деца на бранители и други во оваа категорија).Во рамките на овој т.н. студентски портал, кандидатите имаатможност, сè до поднесувањето надокументите во трите уписни рокапредвидени со Конкурсот, да вршатизмени на сите аспекти на својатаелектронска пријава. Во крајниотчекор на пријавувањето, кандидатите добиваат сумарна листа сосите податоци кои ги внеле, како исо пресметаните поени од среднотообразование онаму каде што се тиерелевантни т.н. пријавен лист.Овој пријавен лист, како и другитепотребни шаблони/документипропишани со Конкурсот или од
4 Универзитетски весник бр. 1 33
зитетот и годинава се обрати доВладата на РМ, со барање да донеседополнителна одлука за зголему-вање на квотите.
Владата на РМ, на седницатаодржана на 26 август 2012 година,изврши проширување на квотитена: Градежниот факултет, Фа-култетот за информатички на-уки и компјутерско инженерство,Машинскиот факултет и на Фа-култетот за дизајн и технологиина мебел и ентериер.
Со реализацијата на првиотуписен рок, на студиските програ-ми на сите факултети на Универ-зитетот се запишани вкупно 5.313студенти, и тоа:
• во државната квота – 3.713 ре-довни;
• во категоријата со кофинан-сирање на студирањето – 1.225редовни;
• вонредни – 185;
• надвор од квотата по основа наприпадност на заедниците коине се мнозинство во РМ – 190.
Согласно со роковите во Конкур-сот, од 3 до 14 септември следувареализацијата на вториот уписенрок, врз основа на дополнителенконкурс за слободните места зазапишување.
Во вториот уписен рок истотака ќе се врши запишување накандидати во рамките на „Проек-тот 45“ на Владата на РепубликаМакедонија. Целта на овој проекткој годинава се реализира трет-пат е овозможување на услови застекнување високо образование заграѓани, на возраст 35 години зажени, односно 45 години за мажи,кои не успеале да се стекнат соовој степен на образование во из-минатиот период. Запишувањетона оваа категорија студенти севрши врз основа на посебен конкурсобјавен од страна на Универзи-тетот.
страна на управата на факултетот(разни изјави, односно шаблони зауплатници), кандидатите ги печатат и заедно со другата потребнадокументација ги поднесуваат достудентските служби на соодветниот факултет на деновите на уписите. Освен тоа, по успешно завршената пријава, системот им дава накандидатите единствен идентификационен број на нивната електронска пријава кој тие го внесуваат во универзитетскиот пријавенлист.На студентскиот портал за уписи, кандидатите имаат пристап доразличните видови на ранглисти:1. список со освоени поени од средното образование; 2. прелиминарни ранглисти (со освоени поени одспроведените тестирања на знаењата и умеењата на оние факултетикаде што според Конкурсот тие сеспроведуваат); 3. конечни ранглисти. Преку овој портал, кандидатите имаат можност да поднесуваати приговори, иако согласно со постојната законска регулатива, приговорите до факултетските комисии и универзитетската конкурснакомисија мораат и во хартиенаформа да се доставуваат до архивата на соодветната институција.Комуникацијата на кандидатите истудентските служби, односно конкурсните комисии е значителноолеснета и се извршува електронски. Со новиот систем, кандидатитетреба да дојдат на соодветниотфакултет само за да го подадат универзитетскиот пријавен лист заедно со документите кои се потребнисогласно со Конкурсот или евентуално да поднесат приговор.За кандидатите кои од одреденипричини нема да извршат електронска пријава, предвидена еможност за нивно внесување восистемот на деновите на уписите,иако топло им се препорачува накандидатите сепак да направателектронска пријава. Во таа смисла, на деновите на уписите, онамукаде што за тоа има услови, факултетите ги отвораат своите лаборатории и им овозможуваат на кандидатите, со асистенција на вработени на факултетот, да ја извршателектронската пријава на сметачина факултетот пред формално да јаподнесат пријавата до службата застудентски прашања. Во рамкитена системот е обезбедена и можност за електронско пријавување напроблеми, барање за интервенции
и поддршка во фазата на електронска пријава преку едноставнопополнување и поднесување наелектронски формулар со кус описна проблемот, односно баранатаинтервенција. Овие поднесоци ќебидат дневно прегледувани одстрана на факултетските администратори кои или ќе дадат одговор,доколку тоа можат да го сторат,или ќе ги ескалираат до универзитетските администратори, а овие,пак, до тимот за развој на софтверот ако се појави потреба.Придобивките за кандидатитесо ползување на новиот систем заелектронска поддршка на уписитена УКИМ се евидентни, но неговотозначење станува уште поголемо акосе имаат предвид и придобивкитеза Универзитетот. Имено, за првпат, формално се унифицира работењето на факултетските конкурсни комисии кои, за разлика одпорано, сега имаат обврска само даизвршат верификација на веќевнесените податоци од страна накандидатите. Самото рангирање, сопримена на единствен алгоритам зацелиот Универзитет се прави електронски, што значи, брзо (времетона генерирање на ранглистите е одред на големина на неколку секунди), ефикасно (кандидатите добиваат известување за расположливоста на ранглистите на порталоти можат во секое време да ги видат)и точно (заради елиминација начовечкиот фактор и неговиот субјективизам). Уште повеќе, резултатите од уписите во електронскаформа претставуваат подлога за
ООвваааа ггооддииннаа ,, ззаа ппррввппаа тт ,, ннаа ссииттее ффааккууллттееттии -- ччллееннккииннаа УУннииввееррззии ттееттоотт „„ССвв .. ККиирриилл ии ММееттооддии јј ““ ввоо ССккоопп јј ее ,,ввоо ттррииттее ууппииссннии ррооккаа ќќее ссее ппррииммееннии ууннииффооррммееннееллееккттррооннссккии ссииссттеемм ззаа ппооддддрршшккаа ннаа ссппррооввееддуувваањњееттооннаа ууппииссииттее ввоо ппррвваа ггооддииннаа ннаа ссттууддииии ..
ССииссттееммоотт ,, ззннааччииттееллнноо ппррееррааббооттеенн ии ппооддооббрреенн ззааооввооггооддииннеешшннииттее ууппииссии ,, ббеешшее ппррооббнноо,, нноо ссоо ггооллееммууссппеехх ппррииммееннеетт ммииннаа ттаа ттаа ггооддииннаа ккааккоо ппооддддрршшккаа ннааууппииссииттее ннаа ФФИИННККИИ ии ннаа ППММФФ..
5Универзитетски весник бр. 1 33
добивање на брзи, навремени и точни статистичкиинформации за бројот на пријавени, рангирани иодбиени кандидати, нивниот национален состав идруги статистички податоци што им се потребни наслужбите во Ректоратот на УКИМ и на други органи надржавата, и тоа во секој момент пред, во текот и поуписите. Конечно, податоците од уписите воелектронска форма на едноставен и лесен начинможат да се пренесат во основниот модул на интегрираниот студентски информационен систем, од којмодулот за уписи претставува само дел или да бидатизвезени (експортирани) во соодветна форма за
употреба во некаков друг систем или дополнителнаобработка.Покрај податоците за новозапишаните студенти, воинтегрираниот студентски информацонен системсистематски се внесуваат и податоците и за студентитеод втора, трета и погорните години на студии. На тојначин, овој систем претставува и практична имплементација на т.н. електронски индекс пропишан соЗаконот за високото образование. Со неговата доследна и целосна употреба сè повеќе ќе се избегнува користењето, циркулацијата и архивирањето на хартиенидокументи и ќе се намалува потребата за физичкаинтеракција на сите фактори во образовниот процес софакултетската и универзитетската администрација. Вотаа смисла, во некоја идна верзија на овој систем сепредвидува негово поврзување со информационитесистеми на надлежните државни институции заразмена на податоци, како што е тоа системот наМинистерството за образование и наука, Државниотиспитен центар, Министерството за финансии и сл.Модулот за уписи, како и целокупниот интегриранстудентски информационен систем е проектиран иразвиван во изминатите две години од страна на тимстручни лица од редот на наставниот кадар на нашиотУниверзитет во рамките и со голема поддршка напроектот iKnow, раководен од проф. др Марјан Гушевод ФИНКИ. Во реализацијата свој значаен придонесдадоа и ректорот, проф. др Велимир Стојковски, доц.др Иван Чорбев и проф. др Дејан Ѓорѓевиќ одФИНКИ, Горан Муратовски од Универзитетскиот компјутерски центар, како и многу други од административните и управните служби на факултетите. Самиотсофтверски пакет го изработи фирмата НЕОКОМ одСкопје.
ООвваааа ггооддииннаа ,, ззаа ппррввппаа тт ,, ннаа ссииттее ффааккууллттееттии -- ччллееннккииннаа УУннииввееррззии ттееттоотт „„ССвв .. ККиирриилл ии ММееттооддии јј ““ ввоо ССккоопп јј ее ,,ввоо ттррииттее ууппииссннии ррооккаа ќќее ссее ппррииммееннии ууннииффооррммееннееллееккттррооннссккии ссииссттеемм ззаа ппооддддрршшккаа ннаа ссппррооввееддуувваањњееттооннаа ууппииссииттее ввоо ппррвваа ггооддииннаа ннаа ссттууддииии ..
ССииссттееммоотт ,, ззннааччииттееллнноо ппррееррааббооттеенн ии ппооддооббрреенн ззааооввооггооддииннеешшннииттее ууппииссии ,, ббеешшее ппррооббнноо,, нноо ссоо ггооллееммууссппеехх ппррииммееннеетт ммииннаа ттаа ттаа ггооддииннаа ккааккоо ппооддддрршшккаа ннааууппииссииттее ннаа ФФИИННККИИ ии ннаа ППММФФ..
6 Универзитетски весник бр. 1 33
ЕРАЗМУС ЗА СИТЕЕУпрограма за образование,обука, млади и спорт
РЕЗИМЕЕразмус за сите е нова програма на ЕУ за образование, обука, млади и спорт, предложена од страна на Европската комисија на 23 ноември 2011.Вложувањето во образованието е најдобратаинвестиција која можеме да ја направиме за иднината на Европа. Студирањето во странство гиподобрува вештините на луѓето, личниот развој испособноста за адаптација и ги прави поконкурентни на пазарот на трудот. Сакаме многу повеќе луѓеда имаат придобивки од поддршката што ЕУ јаовозможува. Исто така, треба повеќе да инвестираме за да го подобриме квалитетот на образованието и обуката на сите нивоа за да бидеме меѓунајдобрите во светот и да создадеме повеќе работниместа и поголем пораст“, рече Андроула Василиоу,комесар за образование, култура, мултилингвализам и млади.Програмата Еразмус за сите ќе ги соедини ситеЕУ и меѓународни шеми за образование, обука, младии спорт кои во моментот се имплементираат, заменувајќи седум програми со една. Со ова ќе се зголемиефикасноста, поедноставно ќе се аплицира и ќе сенамали преклопувањето и фрагментираноста.Комисијата предлага зголемување од приближно70% споредено со сегашниот седумгодишен буџет, сошто ќе се алоцираат 19 милијарди евра за новатапрограма за периодот 20142020. Оваа бројка ги земапредвид можните проценки на инфлација и ги вклучува трошоците предвидени за меѓународна соработка.Новата програма ќе се фокусира на придобивкитеза ЕУ и влијанието врз системот, преку поддршка натри вида акции: индивидуална мобилност за реализација на студиски престој, во ЕУ и надвор од ЕУ;институционална соработка помеѓу образовни институции, младински организации, бизниссектор,локални и регионални надлежни органи и невладиниорганизации; поддршка на реформи во земјитечленки за модернизација на образовниот систем и системот за обука и поддршка за промовирање на иновациите, претпиремништвото и вработувањето.Две третини од средствата ќе бидат потрошенина мобилност за да се подобрат знаењето и вештините.Преструктурираната форма на новата програма – заедно со зголемениот буџет за инвестирање –значи дека ЕУ ќе може да овозможи многу повеќе за
студентите, луѓето кои сакаат да се обучуваат,младите, професорите, младинските работници идруги да ги подобрат своите вештини и можностите за личен развој и вработување. ПрограматаЕразмус за сите исто така ќе промовира истражување и студии од областа на европските интеграции и ќе го поддржува спортот.Од 2007, во просек 400 000 лица на годишно ниводобиваат ЕУгрантови за студирање, обука иливолонтирање во странство. Во предлогот на Комисијата, оваа бројка се зголемува на скоро 800 000 (во2010, 560 000 добиле грант во 27 земјичленки).Околу 5 милиони луѓе, речиси двапати повеќе отколку во моментот, можат да добијат шанса дастудираат или да посетуваат обука во странствопреку грант од програмата Еразмус за сите, новата програма на ЕУ за образование, обука, млади испорт предложена денеска од страна на Европскатакомисија. Помеѓу нив ќе бидат околу 3 милионистуденти од високото и стручно образование. Студентите на втор циклус студии исто така ќе можат да бидат корисници на новата поставена шемаза доделување на кредити.Програмата на Европската комисија, „Еразмусза сите“, ќе овозможи:
• 2,2 милиона студенти од високото образованиеда добијат грантови за реализирање на дел одсвоите студии или обука во странство (споредено со 1,5 милиони во рамки на програмата којае во тек на имплементација);• оваа бројка вклучува 135.000 студенти кои ќедобијат можност да студираат во земја која нее членка на ЕУ, како и студенти кои доаѓаат одземјите кои не се членки на ЕУ за да студираатво Унијата;• 735.000 студенти од стручното образование ќеимаат можност да реализираат дел од своетообразование или обука во странство (спореденосо 350 000 во рамки на програмата која е во текна имплементација);• 1 милион професори, обучувачи и лица кои работат со млади ќе добијат средства за да држат предавања или обуки во странство (споредено со 600 000 во рамки на програмата која е вотек на имплементација);
7Универзитетски весник бр. 1 33
• 700 000 млади луѓе ќе отидат на стажирање вокомпании во странство (споредено со 600.000 ворамки на програмата која е во тек на имплементација);• 330.000 студенти на втор циклус студии ќеимаат можност за добивање кредит за финансирање на нивните студии во странство;• 540.000 млади луѓе ќе можат да волонтираатво странство или да учествуваат во младинскаразмена (споредено со 374.000 во рамки на програмата која е во тек на имплементација);• 34.000 ќе добијат грантови за „заедничка диплома“ која вклучува студирање на најмалку двевисокообразовни институции во странство(споредено со 17.600 поддржани во рамки напрограмата која е во тек на имплементација);• 115.000 институции/организации кои работатво полето на образованието, обуката и/илимладинските активности или други тела ќедобијат средства за воспоставување на повеќеод 20.000 „стратешки партнерства“ за имплементација на заеднички иницијативи и промовирање на размена на искуства и добра практика;• 4.000 образовни институции и компании ќеформираат 400 „алијанси за стекнување на знаење“ и „алијанси за стекнување на секторскивештини“ за промовирање на иновативност,претприемаштво и вработување. Се очекува дазапочне во 2014 година.
1. НОВА ПРОГРАМА ЗА НОВИ ПРЕДИЗВИЦИОваа препорака на Европската комисија го надополнува предлогот за усвојување на Регулатива одстрана на Европскиот парламент и Советот за воспоставување на Еразмус за сите: една програма за образование, обука, млади и спорт за периодот 20142020.Програмата ги зема предвид приоритетите од стратегијата Европа 2020 и иницијативите кои произлегоаод неа. Таа претставува клучна инвестиција во човечкиот капитал, инвестиција од која придобивки ќеимаат и поединците и општеството во целина прекуобезбедување на раст и просперитет.Во денешно време, кога повеќе од кога било образованието и обуката се важни за иновациите, продуктивноста и растот, особено во овој период на економска и финансиска криза, потенцијалот на човечкиоткапитал во Европа останува неискористен. Требаповеќе да се направи за да се добие сигурност декасистемите за образование и обука го обезбедуваатпотребното знаење и вештини релевантни за глобализираниот пазар на труд, со цел да им се помогне намладите луѓе и истовремено доживотното учење дастане реалност за сите. Улогата на образованието иобуката при вработувањето е од голема важност замладите кои се најмногу погодени од кризата. Згора натоа, во образованието сé уште постои родова нееднаквост: иако жените ги надминаа мажите во учеството иво запишувањето на универзитет, научните подрачја
остануваат сегрегирани преку помала застапеност нажените во науката и инженерството.Заедничките заложби за остварување на ЕУ–критериумот за намалување на стапката на лица со слабирезултати во стекнувањето на основни вештини до 15%до 2020 ќе доведат до економски придобивки на долгорочен план за ЕУ. Зголемувањето на стапката налица со високо образование на 40% ќе придонесе зазголемување на БДП за 4% по глава на жител во ЕУ.Можноста системите за образование и обука да гиобезбедат потребните вештини за пазарот на труд ќепридонесе за достигнување на целта од 75% вработеност од стратегијата Европа 2020.Придонесот на програмата за Европа ќе биде: помош на граѓаните да се стекнат со нови и подобривештини, јакнење на квалитетот на образованието вообразовните институции во ЕУ и пошироко, поддршкана земјитечленки на ЕУ и партнерските земји вопроцесот на модернизација на нивните системи заобразование и обука, правејќи ги поиновативни ипромовирајќи активно учество на младите во општеството и воведувајќи европска димензија во спортот. Воисто време, буџетските ограничувања на ЕУ и нејзините земјичленки налагаат фокусирање на резултатии трошковна ефективност, јакнење на влијанието врзсистемот и намалување на административните и оперативни трошоци.Клучот за остварување на овие придобивки е јакнење на врските и синергијата меѓу програмата иглавните ЕУприоритети и процеси, особено имплементацијата на стратегиите Европа 2020 и Образование и обука 2020, како и стратегиите за млади иприоритетите на акцијата за надворешна соработка наЕУ. Целите кои треба да се постигнат мора да бидатпоттикнати од заеднички приоритети и политики заразвој; во таа насока, неодамнешната препорака замодернизација на високото образование ги посочуваглавните области кои треба да бидат поддржани за дасе зголеми нивото на запишување, квалитетот, атрактивноста и интернационализацијата на високообразовните системи, како и нивната релевантност заиновативноста.
2. ЗАСНОВАЊЕ НА ПРЕТХОДНИДОСТИГНУВАЊА И ИСКУСТВА
Евалуациите покажуваат дека програмите на ЕУ запериодот 20072013 веќе имаат значително влијаниеврз системот, многу повеќе од придобивките кои гиимаат индивидуалните учесници. Меѓународната соработка во високото образование покажа дека ЕУпретставува светска референца и извор на инспирацијакога станува збор за реформите во високото образование. Згора на тоа, тие се инструментални во промовирање на употребата на иновативни пристапи заразвој на наставни планови и содржини и транспарентност. Во полето на неформалното образование,помошта што ја обезбедува ЕУ има силно влијание врзобразовниот и професионален развој на поединците итаа беше инспиратор и создавач на иницијативатаевропска волонтерска служба.
8 Универзитетски весник бр. 1 33
Сепак, постои комплексен систем на многу програми и акции кои мора да бидат заменети со поедноставна, насочена структура, која ќе обезбеди поголемарамнотежа меѓу хармонизацијата и флексибилноста.На пример, Програмата за доживотно учење има шестпотпрограми, повеќе од 50 цели и над 60 акции.ПрограматаМлади во акција се фокусира на мобилност и (неформално) образование на младите, додекаприближно 80% од средствата на Програмата за доживотно учење исто така ги опфаќаат младите. Некои одакциите имаат недостаток на критична маса за остварување на долгорочно влијание, или имаат високиадминистративни трошоци.Меѓународната соработка во високото образованиеисто така се карактеризира со фрагментираност помеѓу различни ЕУинструменти кои служат за имплементација на слични цели и акции. Во моментот,Комисијата финансира пет програми за соработка вовисокото образование, со вклученост на различнирегиони од светот:
• Еразмус Мундус главно се фокусира на мобилност, нудејќи стипендии за студирање на програми од втор и трет циклус на студии кои нудатвисоко ниво на квалитет и на поддршка на партнерства на универзитети од различни региони восветот;• Темпус е програма за градење на капацитети замодернизација на високото образование прекупроекти за соработка меѓу универзитети од земјитечленки на ЕУ и нивните партнери од земјитеод Западен Балкан и земји од регионите во соседството на ЕУ;• програмите Алфа и Едулинк имаат слични цели иги опфаќаат земјите од Латинска Америка и земјите од Африка, Карибите и Пацификот;• исто така, Комисијата има воспоставено програмаза соработка со индустриски развиените земји,која финасира проекти за издавање на заедничкаили двојна диплома, проекти за реализација назаеднички мобилности и активности за креирањена стратегии.Сите овие програми за високо образование имаатслични цели; тие финансираат споредливи, но сепакне многу различни видови на активности, со различнивременски рамки и со различни процедури и начинина имплементација. Преголемата фрагментираност сосебе носи ризик од преклопувања, го комплицира пристапот на потенцијалните корисници и ја ограничуваефикасноста, критичната маса и трошковната оправданост.Со фокус на приоритети кои ќе ги зголемат придобивките за ЕУ и влијанието врз системот, акциитекои ќе бидат поддржани ќе придонесат кон заложбитеза отворање на повеќе работни позиции и пораст восогласност со целите на Европа 2020. Економијата ќеима придобивки доколку акции од слична природаимаат слични правила и процедури на имплементација, на тој начин поедноставувајќи ја работата накорисниците и на институциите кои ја имплементираат. Темелејќи се на постигнатиот успех на програмите за периодот 20072013, програмата Еразмус засите ќе ги земе предвид нивните слаби страни кои беаидентификувани преку евалуациите и ќе ги зајакне
синергиите со другите извори на ЕУфинансирање.Програмата ќе се фокусира на разни акции со транснационален карактер, а структурните фондови ќе имдаваат поддршка на националните и регионалнитезаложби за модернизација на образовната инфраструктура на универзитетите, поддржувајќи ја надградбата на вештини и обуки, како и мобилност налицата на пазарот на труд и зголемувајќи го пристапотна незастапените групи во процесот на образование иобука. Акциите од програматаМарија Кири, согласносо иницијативата Хоризонт 2020, ќе поддржуваатмобилност на истражувачи. За целосно да се искористат синергиите со иницијативата Хоризонт 2020,проекти за заеднички дипломи на трет циклус студииќе бидат имплементирани само преку акциите напрограматаМарија Кири.Еразмус за сите :
• ќе ја зголеми кохерентноста и ќе го зајакне доживотното учење преку поддршка на формалнотои неформалното образование во процесот наобразование и обука;• ќе го прошири опсегот на стуктурните партнерства, помеѓу различни сектори од образованиетои помеѓу бизнисзаедницата и други релевантнистрани;• ќе обезбеди флексибилност и стимул, така штоалокациите на средства помеѓу активности, корисници и земји подобро ќе ги одразуваат постигнатите резултати и влијание.Името „Еразмус“ е препознатливо во земјитечленки на ЕУ и во партнерските земји кои учествуваатво програмата како синоним за мобилност со цел заучење, но и како синоним на европски вредности какошто се мултикултурализмот и мултилингвализмот.Наместо да се зачува прилично големиот број на брендимиња, програмата ќе се вика „Еразмус за сите“.Државните и приватните институции кои работат воглавните образовни сектори покриени со програматаможат да го користат ова име.Дополнително, со цел за полесна комуникација идисеминација, името ќе биде поврзано со главнитеобразовни сектори на следниов начин: “Еразмус високо образование“, опфаќајќи ги сите видови на високообразование во Европа и на меѓународно ниво; “Еразмус обука“, која ќе ги опфаќа стручното образование иобука, како и образованието на возрасни; “Еразмусучилишта“, ќе се однесува на училишното образование; “Еразмус учество на млади“, ќе го опфаќа неформалното образование на младите.
3. СТРУКТУРА И ГЛАВНИ АКЦИИ НА ПРОГРАМАТА3.1.РационализиранаструктураПрограмата за доживотно учење, меѓународнатасоработка во високото образование и програмитеМлади во акција делат исти општи цели и поддржуваат активности кои можат да бидат групираниво три широки категории: мобилност со цел за учење;соработка меѓу образовни институции или младинскиорганизации; соработка со ЕУ или меѓународна соработка. Тие имаат слични структури на управување (пр.повик за прибирање на проектни апликации за
9Универзитетски весник бр. 1 33
транснационална соработка) и методи на имплементација (директно управување од страна на Комисијата,или, индиректно, преку Извршната агенција илинационалните агенции). Поради тоа, со цел да сеобезбеди поголема кохерентност, синергија и поедноставување и да се обезбедат иновативни механизми зафинансирање, структурата на предложената програмаќе поддржува три вида на клучни акции, кои се комплементарни и заемно се зајакнуваат: Индивидуална мобилност за реализација настудиски престој: За мобилност ќе биде одвоенголем дел од зголемениот сeвкупен буџет. Овазголемување, заедно со фокусот на квалитетот настудискиот престој, како и концентрацијата наприоритети и заложби, би требало да ја зголематкритичната маса и влијанието надвор од границите на вклучените поединци и институции. Соработка за иновации и добра практика: Вофокусот ќе биде јакнењето на иновативни партнерства меѓу образовните институции и бизниссекторот. За високообразовните институции,фокусот ќе биде ставен на градење капацитети соземјите кои се во непосредна близина на ЕУ, какои стратешки партнерства со развиените економиии економиите во развој. Поддршка на стратешка реформа: Стратешкатареформа ќе биде насочена кон: јакнење на алатките и влијанието на отворените методи на координација во образованието, обуката и младите;имплементирање на стратегијата Европа 2020 ипромовирање на стратешкиот дијалог со третиземји и меѓународни организации.
Меѓународна димензијаВо моментот постојат пет програми за соработкасо трети земји во областа на високото образование.Тие ќе бидат преструктурирани во три клучни акциина програмата, повторно со силен акцент на мобилноста:
• поддршката на проекти за заеднички дипломи истипендии на студенти и академски персонал одцелиот свет ќе биде проширена и покрај малиотброј на универзитети кои можат да учествуваат вомоментот;• управувањето на меѓународната мобилност ќебиде засновано на сегашниот систем на Еразмус,каде што се доделуваат стипендии врз основа напотпишани меѓуинституционални договори;• средствата ќе бидат алоцирани согласно со тематските и географски приоритети на надворешнатаакција на ЕУ;• мерките за градење на капацитети за модернизација на високообразовниот систем исто така ќебидат преструктурирани; соработката со земјитеод соседството ќе биде зајакната преку соединување на акциите за градење на капацитети и мобилности за да се обезбеди системско влијание.Акциите кои во моментот се финансираат прекупрограмите Алфа, Едулинк и Азијалинк ќе се реализираат како поддршка за градење на капацитети, развој и модернизација преку заедничкипроекти на универзитети од ЕУ и Латинска Америка, Азија и Африка.
Специфични акцииПоради нејзините специфични заложби за промовирање на извонредност во образованието и истражувањето, иницијативатаЖанМоне ќе продолжи да сереализира како посебна акција во рамките на програмата и ќе ги сподели своите механизми на имплементација. Исто така, со цел да се искористи потенцијалот за поедноставување и преструктурирање наструктурата на повеќегодишната финансиска рамка,соработката во областа на спортот на ниво на ЕУ ќебиде посебна активност во рамките на програмата.3.2. Клучнаакција 1:ИндивидуалнамобилностзареализацијанастудискипрестојМобилност за стекнување на знаења во меѓународни рамки – студирање на партнерска институција,држење предавања, стекнување на работно искуство,посетување на обука или учество во проекти за волонтерство или размена во странство – е од големо значење и ефективно може да биде промовирана само наевропско ниво. Мобилноста за стекнување на знаењеима потенцијал: да го подигне нивото на клучнитекомпетенции и вештини кои се релевантни за пазаротна трудот и општеството; да го зајакне учеството намладите во демократските процеси; да ја промовирамодернизацијата и меѓународната димензија на високообразовните институции, од што придобивки биимале и ЕУ и другите земјиучеснички. Значи, мобилноста ќе биде зајакната и ќе остане клучен елемент напрограмата, со силен акцент на мобилноста на студенти во високото образование.Со предложениот буџет на Комисијата, програматаможе да обезбеди мобилности на околу пет милионистуденти во период од седум години. Во моментот, сеподдржуваат околу 400.000 ЕУмобилности на годишно ниво. Оваа бројка може да биде зголемена на700.000 во просек, достигнувајќи до 900.000 во последната година, со вклучени студенти и наставенкадар. Се проценува дека меѓународна мобилност во иод трети земји ќе биде овозможена за околу 135.000лица во период од седум години. Сепак, мобилноста нее цел сама по себе. Самата програма ќе донесе поголеми придобивки за ЕУ, со што ќе се потврдат резултатите и целите на мобилноста, што, пак, ќе доведе допотреба од вклучување на мобилноста во кохерентнаинституционална стратегија за развој.Главниот критериум за финансирање ќе бидеквалитетот, потврден преку образовната содржина инаставните методи и методите за учење, признавањетона стекнатите резултати од учењето, јазичната и меѓукултурната подготовка и подобрените процедури воинституциите–домаќини.Поддршката на мобилност преку програматаЕразмус за сите ќе се фокусира на четири клучниактивности:
мобилност на кадар, главно професори, обучувачи, училишни лидери и лица кои работат сомлади;
10 Универзитетски весник бр. 1 33
мобилност на студенти во високото образование (вклучувајќи стекнување на заеднички/двојни дипломи) и студенти кои посетуваатстручно образование и обука; Еразмусмастер за мобилност на втор циклусстудии за студентите преку нов механизам задоделување на кредити; мобилност на млади лица, вклучувајќи волонтерство и младинска размена.Мобилност на кадар: Истражувањето е едногласново врска со клучната улога која ја имаат професоритеи училишните лидери во зголемување на нивото нарезултати кај учениците и во образовните системи. Соцел да се промовира извонредност во одржувањето нанастава, да се развијат иновативни и успешни наставни методи и методи на учење и да се зајакне квалитетот во институциите, мобилноста на кадарот во ситеобразовни сектори ќе биде значително зајакната,вклучувајќи и долгорочна мобилност. Исто така сепредвидени повеќе можности за мобилност на лицатакои работат со млади, имајќи ја предвид нивната улогакако мултипликатори и промотори на размената надобра практика меѓу младинските организации. Запериодот на програмата се предвидуваат 1.000.000 корисници на овој тип мобилност.Студенти во високото образование: За да се отслика зголемената меѓународна димензија во високообразовниот сектор, активностите поврзани со Еразмусмобилноста ќе бидат значително зајакнати и проширени на меѓународно ниво, вклучувајќи ги и земјите одсоседството, за да се оствари поставениот критериумод 20% реализирана мобилност на студенти во високото образование. Ова ќе овозможи студентите одЕвропа да реализираат мобилност на меѓународнониво, а студентите кои не се од Европа да реализираатстудиски престој во ЕУ, на тој начин охрабрувајќи годвижењето на таленти и зголемувајќи ја атрактивностана високото образование во Европа за заеднички придобивки на високообразовните институции и системиод ЕУ и од земјите кои не се членки на ЕУ.Заедничка диплома: Темелејќи се на успехот наЕразмус Мундус, која се имплементираше со индустриски развиените земји, програмата ќе ја зајакнеподдршката на мобилност за стекнување на квалификација во рамки на студиски програми кои нудат високо ниво на квалитет, имплементирани од страна наЕУ–универзитети и универзитети од земји кои не сечленки. Оваа акција ќе биде отворена за дополнителнофинансирање од заинтересираните партнерски земји.За периодот на програмата се предвидуваат 34.000 корисници на овој вид мобилност.Еразмус–мастер: Студиите на втор циклус се одголемо значење за подигање на нивото на квалификации во високото образование и за стекнување напонапредни вештини за работни позиции кои тоа гоналагаат. Иако реформите со болоњскиот процес создадоа многу можности, сепак мал е бројот на мобилности за стекнување на квалификации во ЕУ. Оваделумно се должи на тоа што националните шеми заподдршка на студентите, каде што постојат, настојуваат да бидат многу ограничувачки и поддршкатакоја тие ја даваат не смее да биде искористена во другаземјачленка. Особено се појавува проблем кај сту
денти кои сакаат да завршат целосна студиска програма на втор циклус во друга земјачленка каде штошколарината е висока. Со цел да се преземе некојаактивност во таа насока, програмата Еразмус за сите ќевоспостави шема за добивање на студентски кредитишто на студентите кои сакаат да завршат втор циклусна студии во некоја друга земјачленка на ЕУ или ЕЕАземја ќе им даде можност за земање на кредит поповолни услови. Се предвидуваат 330.000 корисници.Студенти кои посетуваат стручно образование иобука: Овозможувањето на пристап на студентите коипосетуваат стручно образование и обука до методи,практики и технологии кои се користат во други земјиќе придонесе за подобрување на нивните можности завработување во глобалната економија: учењето прекуработа е важно за вработување на поединците од ситенивоа на образование, особено сега кога има високастапка на невработеност на млади и потреба од зголемување на квалитетот и атрактивноста на овој секторво многу земји во Европа. Поради овие причини, финансирањето на мобилности на овие студенти ќе бидезначително зголемено.Транснационалното стражирање во фирми имависок потенцијал за зголемување на можноста завработување и ќе биде промовирано за студенти вовисокото образование и стручното образование иобука. Целта е да се зајакне врската образование –бизниссектор, да се промовира претприемаштвото ида се олесни преминот од образование во работа. Когаќе има можност, тие ќе се насочуваат кон региони ододредени земји или сектори каде што има потреба одстекнување на вештини.
Неформално стекнување на знаење: Неформалното стекнување на знаење го надополнува формалното образование. Во таква ситуација мобилноста имасилно влијание врз личниот развој, социјалнатаинклузија и вработувањето на младите. Ова влијаниее од особено значење за обесправените млади лица.Затоа, ќе биде зголемена мобилноста на младите прекумладинска размена и волонтерство. За овој вид на мобилност се предвидени 540.000 корисници.(продолжува во наредниот број)
Мобилност настуденти во високотообразование, ворамките на ЕУ инадвор од ЕУ
2.165.000 корисници
Мобилност настуденти коипосетуваат стручнообразование и обука
735.000 корисници
Вкупно 2.900.000 корисници
од кои за стажирање 700.000 корисници
11Универзитетски весник бр. 1 33
Славица Велева еродена на 18.5.1963 го-дина во Скопје. Дипло-мирала на Филолошки-от факултет во Скопјена групата македонскијазик и јужнословенскијазици (еднопредметнанасока) во јуни 1986, аод декември истатагодина работи на Ка-тедрата за македон-ски јазик и јужносло-венски јазици. Маги-стрирала на тематаЗборообразувањето вопоезијата на Гане То-доровски, а доктори-рала на темата Тен-денции во зборообра-зувањето на македон-скиот јазик. Во моментов работи како вонреденпрофесор на наведената Катедра (по предме-тите современ македонски јазик, зборообра-зување на македонскиот јазик, македонски јазик- култура на говорот, македонски јазик - веш-тини на пишување). Во текот на работниотстаж одржувала вежби и предавања по пред-метите: современ македонски јазик, граматикана македонскиот јазик, зборообразувањето воСМЈ и морфологија на СМЈ на сите групи наФилолошкиот факултет, како и по предметотмакедонски јазик - култура на говорот на Фило-зофскиот факултет, Природно-математич-киот факултет, Факултетот за ликовниуметности и на Факултетот задрамски уметности и др. Во пе-риодот 2006-2009 водела подго-твителна настава по македонскијазик за странските студенти за-пишани на УКИМ, организирани одСеминарот за македонски јазик,литература и култура. Бројот настуденти со кои работи се движиод 200 до 500 по семестар.
Во периодот од 1996 до 1999 го-дина дополнително работела какојазичен консултант во рекламно-маркетиншката агенција „Сачи иСачи“, а во периодот 2000-2006како предавач по предметот кул-тура на писмено и на усно изразу-вање на македонски јазик во КДС-Центар за обука и развој на кадри,а за таа намена изработила иматеријали за македонскиот јазикво деловната комуникација.
Во рамките на стручното усовршувањедобила сертификати од обуките и тренинзитеорганизирани од Филолошкиот факултет восоработка со УСАИД и со Институтот отво-рено општество: Изработка на наставни пла-нови и програми според Болоњската деклара-ција, Креативна настава и учење, Со читање ипишување до критичко мислење, Обука за соци-јална правда, Примена на информатичко-ком-пјутерската технологија во наставата и тре-нинг-програми за изработка на сертифициранитестови за Б2 и А2-ниво на познавање на
македонскиот јазиккако странски.
Има објавено три-есетина научни тру-дови во наши, вострански списанија изборници и 6 книги ка-ко автор или коавтор.Настапувала со рефе-
рати на научни собири и конференции во зем-јава и во странство. Повеќе години е учесник наМеѓународниот семинар за македонски јазик,литература и култура со циклус предавања,тематски предавања на теми од областа назборообразувањето, македонската лексикогра-фија и од современиот македонски јазик, а учес-твувала и со реферати на научните конферен-ции.
Од 1995 до 2000 била учесник во меѓународ-ниот проект „Современите промени во словен-ските јазици од 1945 до 1995 година“. Во рамкитена Центарот за тестирање и сертифицирањена македонскиот јазик како странски/втор
Во рамките на процесите за интегриранодејствување и функционирање на Универ-зитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопјеусогласени со Законот за високото образо-вание и Статутот на Универзитетот, во Уни-верзитетски весник ги претставуваме рако-водните органи на единиците и придруж-
ните членки на Универзитетот. Во зависностод обемноста на содржините и актуелнитенастани, во секој број објавуваме биограф-
ски податоци на еден или повеќе декани нафакултети, односно директори на научниинститути.
Во овој број ја претставуваме ППРРООФФ.. ДД-- РР ССЛЛАА--
ВВИИЦЦАА ВВЕЕЛЛ ЕЕВВАА.
Curriculum VitaeПроф. др Славица Велева,декан на Филолошкиот факултет„Блаже Конески“
12 Универзитетски весник бр. 1 33
јазик, оформен во 2007 година во рамките наФилолошкиот факултет „Блаже Конески“, уче-сник е во два проекта: проектот од ТЕМПУС-програмата (TEMPUSMALTECCSM-SCM-C008B06-2006) и проектот од УНЕСКО-програмата(УНЕСКО 4643700002). Учествува и во меѓународ-ниот проект SOUTHEASTEUROPEANPROJECTFOR THE ADVANCEMENTOFLANGUAGE STUDIES‘SEEPALS,-2010-2013, 511116-Tempus-1-2010-1-XM-TEMPUS-JPCR.
Учествувала и во следниве национални про-екти: проект на Министерството за информа-тичко општество, за стандардизација на маке-донската терминологија од областа на инфор-матичко-комуникациската техника; проект наСекторот за евроинтеграции при Владата наРМ, за стандардизација на правната термино-логија, проект од Министерството за култура,Македонската информативна агенција и аген-цијата „Идеја-плус“, за зачувување на кирили-цата.
Била ментор на повеќе дипломски работи,магистерски тези и на еден докторски труд.Била рецензент на повеќе изданија од областана јазикот и на неколку универзитетски учеб-ници и прирачници. Во соработка со Педагошки-от совет при Министерството за образованиеи наука, во 2008 година, како претседател наКомисијата за селекција на учебници извршиластручна експертиза на 15 учебници по предме-тот македонски јазик за основно училиште. Таае овластен испитувач и составувач на тестовипо македонски јазик како странски во рамкитена ЦЕТИС-МАК и е лиценциран лектор по маке-донски јазик.
Била член на Советот на Семинарот за ма-кедонски јазик, литература и култура, член на
Советот за македонски јазик во Министерство-то за култура при Владата на РМ, како и членна Комисијата за изработка на предлог-изменина Законот за употреба на македонскиот јазик,при Министерството за култура на РМ.
Во рамките на Факултетот учествувалаво повеќе активности: организирање на Трети-от и Четвртиот научен собир на млади македо-нисти; во два мандата била заменик-шеф наКатедрата за македонски јазик и јужнословен-ски јазици; повеќе години е член на Наставно-научниот совет; член на Деканатската управа;учествувала во работата на повеќе стручникомисии за изработка на стратешки докумен-ти во рамките на Филолошкиот факултет;била член на уредувачкиот одбор на Годишниотзборник на Филолошкиот факултет „БлажеКонески“; член на Централната комисија заприем на студенти за учебната 2006/2007, членна Комисијата за приговори за упис на студен-ти за учебната 2007/2008 и 2009/2010, претсе-дател на Комисијата за упис на студенти заучебната 2010/2011 и 2011/2012 година. Од учеб-ната 2005/2006 била ЕКТС-координатор на че-тири студиски програми при Катедрата замакедонски јазик и јужнословенски јазици, а двегодини била и институционален ЕКТС-коорди-натор. Во рамките на УКИМ била вклучена воподготовките за воведување студии од третциклус – докторски студии и во формирањетона Школата за докторски студии; во подготов-ките за примена на европските програми замобилност и во подготовките за воведувањеiKnow систем за мрежно поврзување. Од учебна-та 2009/2010 е продекан за настава на Фило-лошкиот факултет „Блаже Конески“ при Уни-верзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.
ВОВЕДПрограмата за работа на Филолошкиот факултет„Блаже Конески“ во периодот 15.9.201214.9.2016 година е планирана врз основа на Законот за високотообразование, Статутот на Универзитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје и актите на Факултетот како единица на Универзитетот, како и врз основа на соглед
бите и анализите од активностите воизминатиот период.Филолошкиот факултет „БлажеКонески“ беше насочен кон активностите произлезени од интегративните процеси на Универзитетот, одЗаконот за високото образование, одизмените во Законот за високотообразование, од обврските кон болоњскиот процес и сл. Подолг период функционирањето на Факултетотсе одвива во отежнати услови предизвикани од недоволната финансиска,кадровска и административна поддршка за имплементација на болоњските принципи на студирање, од неформирањето наСоветот за финансирање на високото образование,намалувањето на финансиските средства за научноистражувачка дејност и немањето стратегија и финансиска поддршка за кадровско обновување.Филолошкиот факултет заедно со Филозоскиот факултет е еден од основачите на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје и од таа причина потпи
Проф. др Славица Велева,декан на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ККООНН ЗЗААЧЧУУВВУУВВААЊЊЕЕ ННАА ККООННТТИИННУУИИТТЕЕТТООТТ
ННАА ИИММЕЕТТОО ИИ ННАА ППРРЕЕППООЗЗННААТТЛЛИИВВИИТТЕЕВВРРЕЕДДННООССТТИИ
((ППррооггррааммаа ззаа ррааббооттаа ппррии ииззббоорроотт ззаа ддееккаанн))
13Универзитетски весник бр. 1 33
рањето врз традицијата треба да го гледаме како основа за задржувањето на континуитетот на името и напрепознатливите вредности, но и како позиција одкоја треба да се означи почетокот на изградба на новиот лик на Филолошкиот факултет. Заложбите кои гивложија нашите претходни колеги во издигнувањетона угледот на Факултетот и во создавањето на кадровскиот потенцијал (со кој во моментов располага Факултетот) се обврска кон идните генерации. Кадровскиот потенцијал (професорите, вработените со наставностручно звање, соработниците, студентите,стручните служби и административнотехничкиотперсонал) е силата која може да го издигне Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ при УКИМ над моментните проблеми и да го постави на заслуженотоместо како предводник на реформите во високотообразование во Република Македонија и во регионот.Оваа програма е заснована на повеќе стратешкидокументи за развој на високото образование и високообразовните институции во рамките на РепубликаМакедонија и Европската унија, со цел прифаќање ипримена на стандардите на единствениот европскиакадемски простор на кој му припаѓа нашата институција.1. ВИЗИЈА
ФФ Факултет препознатлив по својата традиција;
ИИ иновативноста и иницијативноста како движечка сила;ЛЛ лингвистички центар во регионални рамки,конкурентен и атрактивен во европскиотобразовен простор;ОО осовременување и модернизирање на постојните програми и воведување нови;ЛЛ локален и регионален центар за изучување нанационалните, регионалните и светските јазици по најсовремени методи и стандарди;ОО оспособување на студентите со квалификациипреку кои ќе ги пронајдат најдобрите образовни патеки;ШШ широка палета на можности за студирање и законтинуирано усовршување;КК креативност, квалитет и ефикасност во наставата;ИИ исполнување на различните мисии во општеството засновано на знаење.
2. НАСТАВНА ДЕЈНОСТНаставата е основната дејност на Филолошкиотфакултет „Блаже Конески“ при УКИМ, а во реализацијата на оваа дејност еднакви партнери се наставниоткадар и студентите. Партнерство кое треба да се заснова на доверба, соработка и заемно почитување наразличностите во образовниот систем.Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ приУКИМ, и покрај конкуренцијата, сè уште важи за најкомпетентна установа за продуцирање солиден кадарво областа на филологијата. Оттаму, задржувањето иподигнувањето на квалитетот на наставата се поста
вува како предизвик со оглед на квотите што се наложени со уписната политика. Во таа насока, креирањетоуслови за висококвалитетно изведување на наставатаи подигнување на квалитетот на наставата ќе сереализира преку: подетална анализа за примената на студискитепрограми по принцип на модуларност и осовременување на наставните планови и програми врзоснова на опстојни анализи, кои ќе ги вклучатмислењата на професорите, на вработените сонаставностручно звање, на соработниците, настудентите, на дипломираните студенти и на делод работодавачите, каде што работат нашите дипломирани студенти; надминување на просторниот проблем преку рационализација на наставата и со подобра организација на распоредот со јасни принципи за дефинирање на групите и на термините; обезбедување на квалитетот на наставата прекунаградување и стимулирање на професорите, навработените со наставностручно звање, на соработниците, за иновација во наставата, преку поттикнување на креативноста и тимскиот дух на студентите, кои ќе ги презентираат своите достигнувања во рамките на Факултетот и надвор однего; овозможување педагошка обука на младиот наставен кадар во насока на осовременување на наставниот процес со посебен осврт на образовнитерезултати; опремување на просторот и набавка на средства иопрема за современа настава. Секој наставник(редовен и вонреден професор, а потоа доцентитеи соработниците) би требало да биде опремен сопреносен компјутер (notebook), како неопходнопомагало за подготовка и за изведување на наставата; поголема динамика во однос на внатрешнатаевалуација на Факултетот; обезбедување мудл (moodle) платформа за интерактивна настава, за којашто веќе има обучен кадарна Факултетот; обезбедување на квалитетот на наставата со следење на успешноста на студентите во совладувањето на знаењата предвидени со предметнитепрограми, преку следење на должината на студирањето за секој студент, преку анкетирање надипломираните студенти, преку следење на кариерата на дипломираните студенти.Филолошкиот факултет ќе води активна уписна политика преку континуирана презентација на програмите и можностите за студирање бидејќи бројноста настудентите е битен услов од кој зависи функционирањето на наставата. Во последните три години, поради нееднаквите квоти за упис на студиските програми се појави проблем во функционирањето на некоикатедри каде што се запишаа голем број студенти(англиски јазик и книжевност, превод и толкување,италијански јазик и книжевност), а за сметка на тоа,кај некои студиски програми бројот на запишани студенти забележително опадна.За жал, во втората група се најдоа студиските програми по македонски јазик и по македонска книжевност и јужнословенски книжевности, кои се најстаритекатедри на Факултетот и се со најдолга традиција.Катедрите треба поинтегрирано да дејствуваат во насока на анимирање на студентите од двете катедри
14 Универзитетски весник бр. 1 33
преку различни активности, како што се: македонистичките вечери, студентски работилници на теми одобласта на македонистиката, теренска настава одзедничките предмети и сл. Факт е дека за надминување на ваквата состојба треба и заедничка акција насите институции поврзани со македонистиката ипромовирање на проблемот на сите нивоа.Факултетот преку Универзитетот со сите можнисредства ќе се залага за почитување на предложенитеквоти од страна на соодветните катедри и ќе вршиеднаква презентација и популаризација на студискитепрограми, со цел запознавање на идните студенти сосите услови и можности на студиските програми. Покрај тоа, сите идеи и активности за понуда на новистудиски програми со кои ќе бидеме конкурентни напазарот на високото образование ќе имаат безрезервнаподдршка од страна на Деканатот.Неопходна е изработка на додатокот на дипломата(Diploma Supplement), како инструмент на болоњскиотпроцес. Дел од факултетите веќе почнаа со неговапримена, но ваквиот документ треба да е стандардизиран на ниво на Универзитетот, да е соодветен заевропскиот образовен простор и да е јасен за пазаротна трудот.За сите активности неопходна е тесна соработка соРекторатот за отворените прашања кои се однесуваатна наставата и наставната дејност во насока на реализација на активностите од страна на Ректоратот, созаемно почитување на правата и обврските.Новиот систем на студирање наметнува дополнување и измени на правилата на студирање во согласностсо Законот за високото образование и со Статутот наУКИМ во однос на паралелното студирање, регулирање на дополагањето на втор изборен модул (потпрограма) по дипломирањето, и можноста за запишувањегрупа изборни предмети (втор) модул за студенти оддругите факултети. Со регулирање на овие можностиќе се отвори простор за проширување на дејноста наФилолошкиот факултет „Блаже Конески“ во насока напопуларизирање и на овој вид студии и ќе се овозможипроширување на наставната дејност.Согласно со измените во Законот за високото образование и наставните планови, практичната наставатреба да добие институционална форма, преку потпишување договори со институции од граѓанскиот и одневладиниот сектор кои се заинтересирани за овој видсоработка. На тој начин би се оформила група поддржувачи и партнери на Факултетот, кои би ги отворилеможностите за практично оспособување на студентите.Ќе се поттикнува теренска настава за програмитекаде што има потреба од ваква дејност, со што ќе сеовозможи практицирање на истражувачката дејност.Ќе се поттикнува организирање на предавања(„клиничка настава“) за студентите од страна наистакнати експерти од јавниот и од приватниот сектор,од земјата и од странство. Ваквата настава се одржуваше по некои предмети и во последните две години инаиде на позитивен прием од страна на студентитекако иновација во наставата.Во соработка со Студентскиот парламент ќе се формира Центар за кариера (и негово поврзување со Канцеларијата за кариера при УКИМ), кој интензивно ќеработи во следниве насоки: изнаоѓање можности за усовршување на студентите во универзитетски центри надвор од Република Македонија, користејќи ги можностите заразмена, преку потранспарентно информирање запрограмите за мобилност од страна на инсти
туционалните координатори и преку вклучувањена студентите од Факултетот во Мрежата наЕразмусстуденти; вклучување во онлајн европската академскамрежа за промовирање на соработката и размената меѓу студентите, истражувачите и наставничкиот кадар; привлекување нови студенти, нивно соодветноинформирање, прифаќање, советување и помошпри изборот на студиските програми на Факултетот, преку активна поврзаност меѓу средното ивисокото образование. Со анализите на уписите вооднос на бројот на запишаните студенти поопштини и по средни училишта ќе се определуваат целните групи каде што ќе се насочат активностите за промовирање на можностите за студирање на Факултетот; организирање дополнителни курсеви, тренинзи,обуки, работилници (континуирано учење и усовршување) за веќе завршените студенти, коиимаат потреба од дополнување на знаењата сонови научни и практични достигнувања. Современите општества ја менуваат позицијата на универзитетите, факултетите, истражувачките центриво однос на граѓанскиот и на стопанскиот сектор,па оттаму треба да се овозможи пристап до новотознаење преку развивање на овој вид апликативнадејност во рамките на Факултетот. Тој треба да јаискористи креативноста преку интегрирање нанеформалното во формалното образование и надипломците кои се стекнале со вештини и знаењаод образовниот процес, а им недостасуваат потребните лични вештини и способности, да импонуди континуирано образование. Ваквите активности овозможуваат и подобрување на апликативната дејност на Факултетот во насока на подобрување на финансиската состојба, како и зголемување на мотивираноста на вработените за поголем ангажман во овој вид настава, користејќи гизаконските можности за дополнителни дејности; поврзување со веќе дипломираните студенти исоздавање база (мрежа) на податоци за нивновработување – создавање алумни (поддржувачи)на Филолошкиот факултет „Блажe Конески“ воСкопје при УКИМ.Во рамките на првиот циклус студии (додипломски студии) ќе се работи на: систем на евалуација за атрактивноста на студиските програми, според бројот на запишаните ибројот на дипломираните студенти, со што ќе сеовозможи проценка за потребите за нивна промена; искористување различни институционални модели за воведување флексибилни студиски програми кои ќе можат да одговорат на сите изменипредвидени со законските рамки и ќе им овозможат на студентите продолжување на високотообразование на начин кој најдобро им одговара нанивните потреби; интердисциплинарност во студиските програми,со учество на два или повеќе факултети. Ваквитестудиски програми се веќе акредитирани кај некои студиски програми од втор и трет циклус, нонедостасува ваквиот пристап и во рамките напрвиот циклус студии, каде што има најголем бројстуденти. Во подготовка се заеднички студискипрограми за прв циклус студии – модуларни студии во соработка со два института на Филозоф
15Универзитетски весник бр. 1 33
скиот факултет, а во понатамошната фаза ќе серазгледаат можностите за заеднички студискипрограми и со други факултети со сродна дејност.Ваквите заложби се во духот на Декларацијата настудентската конференција на UNICA (Network ofUniversiteties from the Capitals of Europe), одржанана 25 септември 2010 година во Рим, Италија; задржување на можноста за функционирање напоголем број изборни предмети со што ќе се овозможи студентите сами да го креираат својот профил, во зависност од своите афинитети и потреби; ќе се поедностави процесот на признавање студиии курсеви на ниво на Факултетот со што ќе се зголеми мобилноста, при што барањата на студентотсе ставаат во центарот на наставната програма ина целиот образовен процес. Со оглед на досегашните искуства во однос на реализацијата на Еразмуспрограмата, на ниво на Универзитетот, Филолошкиот факултет се посочува како најдобар пример во однос на администрирањето на мобилностаи во однос на заверката на семестри, признавањето на предметите и префрлувањето на кредитите.Во рамките на вториот циклус (магистерски студии) ќе се работи на: акредитирање нови студиски програми врз основана потребите на пазарот, во соработка со другифакултети и универзитети; формирање база на податоци за одбранети магистерски трудови на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје при УКИМ; формирање на стручна – консултативна комисија,составена од претседателите на одборите на постдипломските студии и тројца истакнати професори, која ќе ги разгледува предлозите за темите намагистерските трудови и ќе ги предлага за усвојување пред одборите за постдипломските студии; поведување постапка за издавање списание зборник каде што ќе се објавуваат апстрактите ододбранетите магистерски трудови.Во рамките натретиот циклус студии – докторски студии ќе се работи на: интердисциплинарност и мултидисциплинарностна студиските програми во склоп наШколата задокторски студии на УКИМ. Идејата е со хармонизирање на докторските студии да се создаде единствен истражувачки и образовен систем во Европаи да се подигне нивото на квалитетот во таа сфера.3. НАУЧНОИСТРАЖУВАЧКА ДЕЈНОСТ И
МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКАНедостатокот на буџетски средства за оваа дејност,слабите врски со други институции што се занимаваатсо научноистражувачка дејност, како и недоволниотстручно административен кадар за поддршка на оваадејност, го забави развојот на оваа дејност на Факултетот.Со оглед на фактот дека се подготвува Националнастратегија за научноистражувачка и развојна дејноство Република Македонија (20112020), со што ќе сесоздадат предуслови за нормално извршување и развојна научноистражувачката дејност, по усвојувањето,Факултетот преку соработка со Универзитетот активноќе се вклучи со сите свои ресурси во искористување насите законски рамки за обезбедување средства за оваадејност.
Неопходно е вклучување во меѓународните мрежиза соработка и работа на меѓународни проекти. Требада се зајакне користењето на поволностите од заедничката програма за мобилност BASILEUS III и Еразмус Мундус Акција 2, во однос на студиски престои иможностите за соработка со партнерите. На тој начинќе се зголеми интернационалната мобилност, размената на наставен кадар и на студенти, а и другитеинтернационални образовни активности ќе се интегрираат преку зголемен пристап и праведно учество.Ќе им се дава поддршка на наставниците и соработниците за учество на меѓународни собири, конференции или конгреси преку фондови за таа намена,преку изнаоѓање можности за нови извори на средства, преку донации и работа на апликативни проекти.Ќе се поддржува организирањето научни собири,конференции и тематски форуми преку кои ќе се промовираат научноистражувачките капацитети и ќе сеафирмираат нашите истражувачки кадри. Треба да сеискористи можноста за организирање летни истражувачки школи што ќе работат на конкретни краткорочни истражувачки проекти и ќе се финализираат сообјавување на резултатите од ваквите истражувања.Ќе се разгледа можноста за зголемување на апликациите за проектите во Министерството за образование и наука, Министерството за култура и во другитересорни министерства.Неопходно е обезбедување средства преку интегративните фондови на Универзитетот, како и преку развивање и јакнење на соработката на апликативни проекти со јавниот и со приватниот сектор, со што Факултетот реално и соодветно ќе се презентира како интелектуален сервис од областа на филологијата.За полесно одвивање на научноистражувачкатадејност ќе се овозможи институционален пристап додигиталните библиотеки и перманентно обновување иосовременување на библиотечниот фонд.Билатералните договори за соработка, во кои евклучен и Филолошкиот факултет „Блаже Конески“,треба да се искористат за развивање на научноистражувачката дејност преку проекти од заеднички интерес. За таа цел, нужно е потранспарентно и посеопфатно презентирање на договорите на ниво на Факултетот со што ќе се даде простор за вклучување на поголем број заинтересирани во нивната реализација.4. ИЗДАВАЧКА ДЕЈНОСТОваа дејност во минатиот период резултираше соголем број изданија, но факт е дека постои проблем вооднос на нивната дистрибуција и продажба. Затоа,потребно е факултетските изданија да се испраќаат воразни академски и научни центри во земјата и востранство, при што ќе се промовираат нашите научноистражувачки резултати, а ќе се создаваат и поволниуслови за размена на стручни и квалитетни монографски и периодични изданија, кои за наши услови сескапи за да се набавуваат. Истовремено ќе се создадатуслови и за отворање факултетска книжарница за продажба на изданијата, а со тоа ќе се овозможи тие да нестојат во депоата и нивниот пристап до студентите и донаучните работници да стане понепосреден. Средствата од продажбата на изданијата ќе се инвестираат запроширување на програмата во издавачката дејност наФакултетот, како и за задоволителни хонорирања наавторите. Треба посериозно да се посвети внимание напоставување и утврдување на принципите во изда
16 Универзитетски весник бр. 1 33
вачката дејност на Факултетот со изработка на акцискиплан во однос рангирање по приоритет на издавање.За оваа дејност ќе се користат и средства од државните, универзитетските и од сопствените фондови и одинтегративните средства од УКИМ. Покрај тоа ќе сеработи и на: покривање на трошоците и стимулирање на професорите, вработените со наставностручно звање,соработниците, за изработка на учебници, монографии и учебни помагала, авторизирани материјали за испити, вежби, практикуми; објавување рецензирани практикуми (вежби и избор на текстови) на вебстраницата на Факултетот,кои ќе се користат за изведување вежби и практична настава, а студентите ќе можат да ги користат како авторизирани учебни помагала за изведување практична настава за определени предмети; обезбедување електронски пристап до научнитеистражувања, објавените научни и стручни трудови од наставничкиот и соработничкиот кадар наФакултетот; отворање факултетска книжарница за продажбана учебници, скрипти, практикуми, за реализација на наставата и на изданијата на Факултетот; печатење на списанија и зборници од собири организирани на Факултетот; електронски изданија на Годишниот зборник наФакултетот.Имајќи ги предвид современите технолошки и комуникациски достигнувања на издавачката дејност вонасока на „отворен пристап“, ќе се работи на објавување на електронски верзии на изданијата со што ќе сеовозможи пристапност до поголем број корисници иизработка на портал на трудови од наставниот кадарна Филолошкиот факултет за да се има увид во публикациите (за потесната и за пошироката јавност).Покрај тоа, ќе се работи на редовно објавување навебстраницата за новонабавени книги и новодобиени,а преку членство во Македонските електронски библиотеки (МЕБ) ќе се обезбеди пристап до повеќе електронски бази на податоци за областите кои се од интерес на Факултетот.Ретките и исклучително вредни книги од постардатум со кои располага Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ ќе се чуваат под посебни услови, а дел однив ќе дигитилизираат, ќе се пресликаат и ќе се укоричат со што ќе се овозможи нивна достапност прекуелектронските или копираните верзии.5. КАДРОВСКА ПОЛИТИКАЕдна од најважните задачи во овој период ќе бидеприемот на млади стручни кадри од кои ќе зависи иднината на високообразовниот процес и реализацијатана студиските програми.Динамиката на вработување на нов кадар за секоеиспразнето место (по основ на пензионирање и по другоснов) не се почитува од страна на надлежните институции, а да се ублажи лошата состојба во однос накадровската екипираност, решението на овој проблемго согледуваме во две насоки: преку поголеми напори и лобирање до соодветните државни институции кои се одговорни завработувања да се обезбедат места за пополнувањена дефицитарните кадри. За ваквата политика ќесе бараат согласности и поддршка од УКИМ, одМинистерството за образование и наука и од Ми
нистерството за финансии. Во оваа насока, неопходно е Деканатската управа да утврди листа наприоритети за реализација на кадровската политика; преку ангажирање на истакнати професори истручњаци во наставата во сите циклуси на студирање. Со оглед на досегашната практика и одржување на квалитетот на наставата, неопходно еформирање комисија која ќе селектира и ќе предлага, до Наставнонаучниот совет, стручњаци одпрактиката кои ќе учествуваат во изведувањето нанаставата.6. ФИНАНСИСКО РАБОТЕЊЕВо рамките на интегрираниот Универзитет се правеа обиди да се изедначат платите на сите факултети –единици на УКИМ, но не можеше да се изнајде решение за заеднички правилник, па се остави на факултетите да се приспособат кон генералната рамка што јапонуди Универзитетот. Факт е дека платите на универзитетските професори заостануваат во општествениоти во јавниот статус со платите во однос на експертитево судските, здравствените и која и да е друга општествена дејност. Неопходно е нагласено залагање за подигање на јавниот статус на професорите во високотообразование, како и за подобрување на нивните платипреку сите расположливи форми на влијание, во соработка со другите единици на УКИМ, со другитедекани, преку Ректорската управа, Сенатот, како ииницирање на заеднички активности со другите клучни чинители (Интеруниверзитетската конференција,Министерството за образование и наука, Владата наРМ) за подигање на општествениот статус на универзитетските професори и нивно изедначување со експертите од другите области. Во овој период неопходнисе сите иницијативи и потенцијали да се насочат конактуализирање на овој проблем.Финансиите на Факултетот се остваруваат по двеоснови, од Буџетот на Република Македонија буџетска сметка 603 и буџетска сметка 788, на која се депонираат сопствените приходи кои се остваруваат одпартиципација, кофинансирање, од уплати на студенти по разни основи и од апликативната дејност.Како институција од јавен карактер, финансискотоработење се заснова на детално изготвени планови закористење на средствата од сопствените приходи,согласно со принципите на трезорското работење. Ворамките на реализацијата на оваа програма ќе се воведе практика за транспарентно образложување насите приходи и расходи пред Деканатската управа.Интензивно ќе се работи на можностите за зголемување на платите на вработените, со зголемување наприходите преку засилување на активностите за покачување на бројот на студентите на прв, втор и третциклус студии, а истовремено и намалување на бројотна испишаните студенти, кои се префрлаат на другифакултети; преку рационализирање на наставата; преку зголемување на бројот на националните и меѓународните проекти, привлекување на донации и спонзорства од институции и компании. Ќе се работи вонасока на комерцијализирање на експертски и стручни услуги, заеднички развојноистражувачки проекти,консултантски услуги што може да ги даде Филолошкиот факултет во рамките на законските одредби.Целокупната активност од овој вид на Факултетот ќе сеодвива без бариери, со тимска иницијатива и со административна поддршка. Во таа насока неопходна е
17Универзитетски весник бр. 1 33
акредитацијата на сертификати за познавање на јазик(по примерот на ЦЕТИСМАК), со што Филолошкиотфакултет „Блаже Конески“ во Скопје при УКИМ ќе сеиздвои како единствена установа за издавање ваквисертификати на ниво на Република Македонија.Непаричните средства на Факултетот (простории,опрема, лаборатории) треба да се проценат и да се употребуваат за активности надвор од наставата, како и заактивности достапни за поширок круг заинтересиранипреку економска рентабилност. Во таа насока треба дасе искористи и можноста за комерцијализација на работата на лабораториите – донација на Владата наРепублика Македонија, според нивните упатства.Покрај овие активности, неопходно е планско трошење на сопствените средства и поголема контрола наприливите и расходите на Факултетот. Најитно е потребно софтверско поврзување на Службата на студентски прашања со Службата за финансово и сметководствено работење, со што ќе се овозможи посистемско книговодствено работење преку поголема електронска контрола на уплатите на студентите, книжењепо години и по студиски програми, со цел да се подобри анализата на состојбите при уплатите.Финансискиот план треба да биде реален, со вклучување на дефинирани фондови и стапки за планскотрошење.Планот за инвестирање ќе се реализира главно одсопствени средства, наменети за капитални инвестиции (предвидени со најновите измени на Законотза високото образование), а ќе се реализираат капитални инвестиции поврзани со компјутерските центри,лабораториите, опремување на кабинетите на професорите и опремување на библиотеките. Во соработка соДеканатската управа на Филозофскиот факултет, којаќе се одвива поинтензивно во однос на прашањата одзаеднички интерес, ќе се работи на уредување на аулата, санирање на покривната конструкција, подобрување на вентилацијата на Факултетот, поставувањебезбедносни камери, како и подобрување на осветлувањето во и надвор од зградата. Посебно внимание ќесе посвети на одржувањето на хигиената и уредувањето на просторот во Факултетот и надвор од него. Восоработка со Владата на РМ, со МОН и со Ректоратотќе се работи на забрзување на реализацијата на проектот за изградба на дополнителен објект, во кој ќе бидатсместени централна библиотека, училници и кабинетиза професори.Се планираат и следниве активности за инвестирање: ажурирање, надградување и редизајнирање навебстраницата; набавување на систем за оптичко прегледување натестови; поставување на ЛЦДинформативни монитори нанеколку места во аулата, каде што ќе се објавуваатактуелни информации за студентите во врска соиспитните сесии, роковите за заверка и упис на семестрите, распоредот на часовите и сл.; воведување единствен интегриран информатичкисистем, односно мрежно поврзување на сите катедри со Деканатот, кој ќе овозможи подобрувањена размената на информации битни за административното работење и зголемена ажурност; подобрување на комуникацијата на наставниоткадар, администрацијата и персоналот преку мобилна телефонија; со оглед на условите за работа и неопходниотпростор за одржување настава ќе се разгледа мож
носта за адаптација на сала за професори, со штоќе се овозможи дополнителен простор кој ќе секористи за одбрана на дипломски трудови,одржување состаноци на одбори и на комисии и задруги активности.7. СТУДЕНТИ И СТУДЕНТСКА ОРГАНИЗАЦИЈАВо изминатиов период, обележан со структурнитепромени во системот на високообразовната дејност,недостасуваше поврзаноста меѓу студентите и наставниот кадар. Контактите се сведуваа на исполнување наобврските произлезени од студиските програми, наконтакти при испити и при индивидуални консултации. Во процесите на примена на болоњските принципи, во активностите околу интегративните процеси,во подготовките на измените и дополнувањата настудиските програми во согласност со постојанитеизмени и дополнувања на Законот за високото образование, како да се подзаборави на студентите и нанивното мислење. Студентите се партнери и битенсегмент во образовниот процес, па оттаму мора да сесподелат повеќе информации меѓу студентите и професорите, вработените со наставностручно звање исоработниците околу резултатите од примената наболоњскиот процес и за самиот систем. Студентскотомислење мора да се земе предвид при креирањето нанаставната дејност на Факултетот. Во последниве двегодини се интензивира соработката со студентскиотправобранител на Факултетот, а посебно со студентскиот правобранител на УКИМ во насока на решавањена проблемите поврзани со студентските права иобврски. Добрата соработка ќе продолжи и ќе сеинтензивира со цел превенирање на проблемите произлезени од нарушувањето на студентските права.Деканатот ќе дава поддршка и ќе ги поттикнувасите форми на студентско организирање и на активностите во однос на подобрување на нивниот стандарди за подигнување на квалитетот при нивното студирање, на активностите и на манифестациите во нивнаорганизација. Ќе се стимулира учеството на студентитево научноистражувачките проекти и ќе се мотивирапрезентацијата на постигнатите резултати.Неопходно е студентите да се вклучат во организирање на собири, конференции и други активности наФакултетот. Ќе се поттикнува организирање на трибини, тркалезни маси и дебати на кои ќе се канат гостиод наставниот и соработничкиот кадар, како и од пензионираните професори, и ќе се разработуваат актуелни теми од интерес на студентите.Досегашната практика беше со исполнувањето наобврските предвидени со студиските програми во текот на четири академски години, студентот да се стекне со соодветна диплома за завршени студии. Со ова,тој добива стручно звање и само една референца вонеговата професионална биографија.Деканатот во таа насока ќе настојува на професионален развој, преку организирање дополнителниобуки по барање на студентите, за подобрување наистражувачките, аналитичките и комуникацискитевештини на студентите, надвор од редовниот наставенплан. Ќе се изврши интегрирање на двата типа вештини преку подобрување на наставните методи кон пристапот насочен кон студентите, преку употреба научење на даден проблем: пишување есеи, дискусии,работи во групи.
18 Универзитетски весник бр. 1 33
Покрај тоа, Деканатот ќе поттикнува и ќе работина: организирање дебатни средби меѓу студентите подменторство на наставниот кадар и ќе се воведатденови на дебата, каде што ќе се практикуваатреторските вештини на студентите; стимулирање континуирана евалуација од странана студентите на наставните практики, како и наостанатите услови во кои се изведува наставата, наСлужбата за студентски прашања и на ЕКТСслужбата; подобра информираност и транспарентност засите сегменти од образовниот процес (наставнитепрограми), режимот на студирање, распоред начасови, распоред на испити и сл.; организирање совети на студиски програми кои ќеимаат средба со продеканот за настава двапати восеместарот и ќе разменуваат искуства во однос нареализацијата на студиските програми.Деканатот постојано ќе ги поттикнува студентите заотворен пристап кон проблемите и кон информациитеи ќе стимулира секакви иницијативи во насока наподобрување на квалитетот на студирањето.8. СТУДЕНТСКИ СЕРВИСИСлужбата за студентски прашања е еден од најважните сегменти за комуникацијата Факултет студенти.Првиот и последниот контакт со службите на Факултетот студентите го имаат преку Службата за студентски прашања, при уписот на Факултетот и при издавањето уверение за дипломирање. Затоа, функционирањето на оваа служба ќе се третира со највисок приоритет и ќе и се посвети посебно сериозно внимание. Ќесе вложи напор поголемиот дел од потребните сервисиза студентите да бидат во електронска форма и да сесведе на минимум потребата студентот да доаѓа воСлужбата за студентски прашања. Сите активности ќебидат во насока на заштедување на времето на студентот за административни потреби и зголемена ефикасност на службите. Во последните две години се работина подготовки за примена на проектот iKnow (реализација на софтверско решение на студентски информациски систем). Во рамките на овој проект, Факултетот активно учествуваше во обуката и во развојот напилотрешението. Поголем дел од обврските кон проектот се веќе реализирани преку ЕКТСслужбата, а восистемот се внесени податоците за студентите, наставните планови, студиските програми и наставниот кадар. За студентите по модуларниот систем веќе функционира и електронскиот индекс. Се прави напор одучебната 2012/2013 година, издавањето на потврдитеи листите (уверенијата) за положени испити, формуларите за пријавување на теми за дипломски труд идруги документи комплетно да се врши преку iKnowсистемот по електонски пат, за да се скрати времето начекање на формалните документи.За осовременување и унапредување на оваа Службасе предвидуваат интензивни обуки за нејзино усовршување.Ќе се работи и на зајакнување на ЕКТСслужбата инејзино мрежно софтверско поврзување со ЕКТСкоординаторите на катедрите, со институционалниотЕКТСкоординатор и со продеканот за настава запобрз контакт во однос на решавање на проблемите настудентите.
Преку ЕКТСслужбата ќе се понудат современиелектронски сервиси за консултации и за контактимеѓу студентите и професорите.9. СТРУЧНА СЛУЖБАСпоменатите промени во системот на студирање(прифаќањето на болоњскиот процес), интегративнитепроцеси на УКИМ, како и измените во Законот за високото образование резултираа со постојано усовршување и приспособување на професорите, вработенитесо наставностручно звање и соработниците кон новите потреби. Ваквата динамика не беше соодветна и кајдел од административниот персонал кој не ги следешетековните промени. Дел од стручните служби мошнебргу се приспособија кон промените и го понесоанајголемиот административен товар во реализацијатана обврските, затоа што беа принудени континуиранода ги следат и да ги применуваат постојаните законскиодредби кои произлегуваа од измените во Законот зависокото образование и од актите на УКИМ. Дел одслужбите заостанаа во процесите на преструктурирање.Оттаму се планираат активности во насока напреструктурирање, иновирање и усовршување наадминистративнотехничките служби за да се вклучатво процесите. Од особен приоритет е организирање насовремена и ефикасна служба за финансиско и материјално работење, како и служба за студентски сервис,кои претставуваат две битни алки во администрирањето на активностите на образовниот процес и воопшто на целокупната работа на Факултетот. И во овојслучај ќе напоменеме за итна потреба од софтверскоповрзување на овие две служби, со што ќе се овозможиинтегрирано финансово и материјално работење ицелосно оспособен електронски систем за проверка науплатите на студентите по сите основи.Деканатот ќе води сметка за екипирање и соодветно усовршување, за потребата од вработување нанеопходни стучни профили за вршење административни работи, за административна поддршка на наставниот кадар и за непречено одвивање на наставниотпроцес.
10. ПОЗИЦИЈА ВО РАМКИТЕ НА УКИМ ИСОРАБОТКА СО ДРУГИТЕ ФАКУЛТЕТИ
Неопходно е Деканатот да се заложи за поактивноучество со свои претставници во телата на УКИМ, вопроектите во организација на УКИМ и во разни универзитетски комисии. Деканатот преку Ректорскатауправа и преку двајцата свои претставници во Сенатотна Универзитетот ќе биде конструктивен фактор ворешавањето на прашањата и проблемите од суштинскаважност за развојот на Факултетот. Сенатот има важнапозиција како орган на управување и стручен орган наУниверзитетот „Св. Кирил и Методиј“, па ќе се засилисоработката со нашите сенатори, кои ќе треба поодговорно да ги застапуваат интересите на Филолошкиотфакултет во ова универзитетско тело.Ќе се интензивира соработката на Факултетот содругите факултети, како и со соодветните институцииво насока на размена на искуства и сознанија во правец на промовирање на соработката, зајакнување наинтеграцијата во рамките на УКИМ, како и споделување на искуствата во практиката во насока на успешно
19Универзитетски весник бр. 1 33
спроведување на реформите во рамките на имплементацијата на ЕКТС.11. ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА ТЕЛАТА НАФАКУЛТЕТОТЌе се стимулира поефикасна и пофункционалнаработа на телата на Факултетот. Со оглед на досегашните искуства, поинтензивно ќе се работи на почитување на транспарентноста и на пофункционаленпренос на информации.Деканатската управа, како орган на управување наФакултетот, покрај редовните седници на кои се решаваат прашања од доменот на ингеренциите определени со Статутот на УКИМ, ќе има навремени и транспарентни информации за сите битни прашања поврзани со дејностите на Факултетот. Транспарентноста ќебиде и вертикална, па сите информации од седницитена Деканатската управа ќе бидат презентирани прекураководителите до членовите на катедрите. Покрајдонесувањето разни одлуки, Деканатската управа(составена од деканот, продеканите, раководителитена катедрите и претседателот на Студентскиот парла
мент) ќе има и тематски средби за креирање стратегијаза развој на Факултетот.Наставнонаучниот совет, како стручен орган, одгласачко тело треба да прерасне во конструктивен полигон каде што ќе може да се сопостават и да се разменат идеи и мислења во насока на одржување иподигање на квалитетот на наставниот кадар и кадешто ќе се предлагаат насоки за унапредување наобразовниот процес.Во рамките на дејноста на катедрите, треба да сестимулираат активностите, заедничките проекти, дејностите поврзани со заедничкиот интерес на катедрите. Индивидуалните научноистражувачки постигнувања на членовите на катедрите треба да бидат составен дел од севкупната активност, а посебно внимание треба да се посвети на колегијалниот однос имеѓусебното почитување. Во работата на катедрите ќесе стимулира и соработката со студентите од соодветните студиски програми. За подобар увид во работатана катедрите и членовите на катедрата ќе се воведепрезентација на работата и на активностите во академската година пред Наставнонаучниот совет, а поднесените извештаи ќе бидат објавени на вебстраницата на Факултетот.
Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ воСкопје, во наведениот период ќе се обиде да одговори на различните барања и потреби на вработените, на студентите и на општеството во целинапреку кохерентен високообразовен систем, кој ќе сеодразува преку транспарентна квалификацискарамка и преку примена на современите достигнувања во високообразовната дејност. Факултетот ќесе обиде да ги надмине проблемите со кои се соочуваше во минатиот период, предизвикани одповеќе фактори и ќе се стреми кон активирање насите кадровски потенцијали и креативни идеи вонасока на градење на нов лик на Филолошкиотфакултет. На поактивен начин ќе се пропагираатвредностите и достигнувањата на институцијата сообезбедување јасни, транспарентни и навремениинформации за професорите, вработените со наставностручно звање, соработниците, студентите,Ректоратот, Министерството за образование приВладата на Република Македонија. Ќе се интензи
вира соработката со Министерството за информатичко општество и администрација и со Државниотпросветен инспекторат во насока на превенирањена проблемите и навремено решавање на суштинските прашања поврзани со функционирањето наФакултетот. Покрај тоа, потребно е и одржувањеврска со медиумите и со јавноста за да се обезбедиразбирање и поддршка за потребите и за активностите на Филолошкиот факултет и за креирање новсовремен изглед.Оваа предлогпрограма е остварлива со вклучување на сите субјекти битни за работата на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ при Универзитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје. За нејзинареализација е потребно: подобра соработка, меѓусебно разбирање и доверба, одговорност и професионалниост, транспарентност, отчетност, почитување на етичките принципи на однесувањето идоследна примена на Етичкиот кодекс на Универзитетот „Св. Кирил иМетодиј“ во Скопје.
** *
Проф. д‐р Александар Грчев,декан на Стоматолошкиот факултет
РЕЗУЛТАТИ ВО ОТЕЖНАТИУСЛОВИ НА РАБОТЕЊЕ
Годишниот извештај на деканот, кој претставуванегова законска обврска согласно со позитивната регулатива, дава не само генерален, но и конкретен увид воцелокупното функционирање, работење и дејствувањена Стоматолошкиот факултет во периодот од април2011 до април 2012 година, земајќи ги притоа предвидкако предвидените промени во регулативата која гоопфаќа образованието, така и промените во окружувањето и односот со неговата наставна база, а во смисла
на реализација и остварување на планот за развој наФакултетот, притоа придржувајќи се кон Предлогпрограмата за работата доставена од страна на деканот при неговиот избор.Извештајот има за цел да ги прикаже вкупнитереализирани активности и постигнати резултати вопериодот кој е наведен, да го прикаже сето она што епостигнато и спроведено и има важност на фактор на
20 Универзитетски весник бр. 1 33
влијание, и остава печат во работата и животот на Факултетот, кој својата функција и, истовремено, своетопостоење ги остварува преку трите основни дејности:наставнообразовната, научноистражувачката и високостручната апликативна здравствена дејност. Тритедејности што се вршат како единствена функционалнацелина како подрачја каде што Факултетот дејствувапреку спроведување на образованието на студентите иобезбедување на континуирана едукација на кадаротсе заемно врзани и неопходно испреплетени во своетореализирање, а што од друга страна претставува единствен услов за она што значи напредок и успех на оваависокообразовна институција. Во услови на отежнатофункционирање на системот на поврзаност на образовната и здравствената дејност поради фактот штотрите дејности се остваруваат во две различни установи, Факултетот наоѓа начини да ја обезбеди функционалната целина која е неопходна за поврзување напрактичното и теоретското подрачје од студискитепрограми заради нивно одржување на високо квалитетно едукативно ниво.Сублимирано, во овој извештај се прикажани какопостигнатите резултати на Факултетот, така и проблемите што се појавуваат во текот на работењето. Целтана ваквиот приказ е да се укаже дека резултатите сепостигнати во исклучително отежнати услови на работење. Имено, во овој период Факултетот дејствувашево променети услови во однос на минатата година,соочен со многубројни ограничувачки фактори кои воодредени сегменти влијаеја на попречувањето, но поради вложените огромни напори не ја нарушија динамиката на реализација на поставените цели и задачи.Ограничувачките фактори посебно се однесуваат нановонастанатите проблеми во реализација на праватаод работен однос на двојно вработениот кадар, неможност избраниот кадар да заснова регуларен работеноднос и забрана да се одржува настава во рамките наработното време, престанок на работниот однос на кадар на Факултетот кој е вработен и во установата кадешто се врши здравствена дејност, недостаток или забрана за користење на стоматолошки материјали одстрана на студентите, попречување во реализација напредвидената практична настава и сл. Сепак, овие наведени, но не единствени ограничувачки фактори сенадминуваат со пронаоѓање на алтернативни решенија во рамките на можностите и на прописите, кои вомоментот создаваат услови наставата да продолжи понејзиниот нормален тек, секогаш водејќи сметка заглавната цел да не биде нарушен интересот на студентите, како и нивното право на квалитетно спроведена едукација.Во овој контекст ќе мора да се потенцираат проблемите и недоразбирањата од сите можни аспекти соУниверзитетскиот стоматолошки клинички центар,,Св. Пантелејмон”, како недоразбирање во поглед наспроведување и почитување на одредбите од Спогодбата за уредување на начинот на вршење на трите дејности и уредување на работниот однос на наставниците и соработниците и нејзините анекси, што секаковлијае врз спроведувањето на целиот наставнообразовен процес, односно врз спроведувањето на сите наставни програми на Факултетот на сите степени и ситенивоа на студирање, вклучувајќи ги и специјализациите. Оптимистички гледано, во една идна перспектива,за Факултетот постои надеж дека овие недоразбирањасо Универзитетскиот стоматолошки клинички центар„Св. Пантелејмон“ би биле решени, бидејќи проблемите не се иницирани и настанати од функционалниили објективни околности, туку од човечки фактор којмора да го сфати значењето на установата со која раководи, како и нејзината основна функција да врши
стоматолошка здравствена заштита и да биде наставната база на Факултетот. Ова не претставува формулирана интенција на Факултетот, туку тоа е законскиодредена обврска Клиничкиот центар да ја остваруваи обезбедува функционалната поврзаност со Факултетот, посебно во обезбедувањето на услови за непреченореализирање на струдиските програми на Стоматолошкиот факултет, со цел создавање на квалитетенстоматолошки кадар кој ќе биде способен за самостојно згрижување на пациентите, а произлезен од доскоро единствениот, првиот и најстар Стоматолошки факултет во земјава.Реализацијата на вкупните активности, работењето, следењето и решавањето на задачите и проблемите,Факултетот ги остварува преку своите органи и тела,односно преку Наставнонаучниот совет со своитеизбрани помошнитела (одбори и комисии), Деканатската управа и деканската гарнитура.Во периодот што го опфаќа овој извештај, во рамките на работата на органите на Факултетот, одржанисе неколку редовни седници на Наставнонаучниотсовет, повеќе седници на Деканатската управа, како исостаноци на помошните тела.Инаку, целокупното работење на Стоматолошкиотфакултет во опфатениот период се презентира прекуследниве сегменти: наставнообразовна дејност (додипломски), која опфаќа три студиски програми,една на академско и две на стручно ниво; постдипломски студии и докторски студии; научноистражувачка дејност; континуирана едукација; издавачкадејност и техничкотехнолошка опременост.НАСТАВНООБРАЗОВНА ДЕЈНОСТДодипломскистудииВо април 2011 година се започнува со подготвкатаи објавувањето на Конкурсот за запишување на новистуденти во учебната 2011/2012 година на Универзитетот ,,Св. Кирил и Методиј”, односно на Стоматолошкиот факултет.Уписната политика во извештајниот период се реализираше според истата методологија како и минататагодина, согласно со севкупната позитивна законска иподзаконска регулитива, односно согласно со Законотза високото образование, Статутот на Универзитетот„Св. Кирил и Методиј“ и Правилникот за условите,критериумите и правилата за запишување и студирањена прв и втор циклус универзитетски студии на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.Владата на Република Македонија, во рамките насвоите надлежности, донесе Одлука за бројот на сту
Во согласност со Законот за висо‐кото образование и Статутот на Уни‐верзитетот „Св. Кирил и Методиј“ воСкопје, обврска на деканите на фа‐култетите е, најмалку еднаш во го‐дината, до наставно‐научните советии до ректорот на Универзитетот даподнесат извештај за својата работа.Во Универзитетски весник објавува‐ме дел од извештаите за работа надеканите, кои по својата форма исодржина можат да бидат редак‐тирани за оваа намена.Во овој број гo објавуваме извешта‐јот за работата на деканот на ССттооммаа‐‐ттооллоошшккииоотт ффааккууллттеетт, ппрроофф.. дд‐‐рр ААллеекк‐‐ссааннддаарр ГГррччеевв.
21Универзитетски весник бр. 1 33
денти кои се запишуваат на Универзитетот, како заоние чие образование се финансира од буџетот на РМ,така и за студентите кои студираат со самостојно поднесување на трошоците одредувајќи го бројот на студенти кои можат да се запишат на секоја од студискитепрограми.Владата на РМ донесува одлука и за дополнителниквоти за запишување на студенти припадници назаедниците кои не се мнозинство во РМ.Со конкурсот беа регулирани следниве прашања:број на слободни места за запишување, критериуми иуслови за запишување, времетраење на студиите, износна средства за студирање, назив на студиската програма, дополнителни квоти утврдени од Владата наРепублика Македонија, претходно завршено образование, постапка и рокови за пријавување и запишување,потребна документација на кандидатите.Според Конкурсот, на Факултетот беа запишани истудентистрански државјани за што е надлежен Ректоратот на Универзитетот.Структурата на запишаните студенти укажува деканајвисок процент се запишани ученици со одличенуспех, а многу помал е процентот на ученици со многудобар и добар успех. За разлика од претходните години, оваа учебна година бројот на пријавени кандидатиза запишување на студиската програма за доктори подентална медицина бележи благо намалување, додекарасте интересот за запишување на студиската програма за стручни забни техничари во однос на студискатапрограма за стручни стоматолошки сестри како студииод високо стручно образование.Во согласност со Конкурсот на УКИМ, со Одлукатана Владата на Р. Македонија за бројот на студенти зазапишување во прва година на државните универзитети, на Факултетот бројот на студенти што е запишанво прва година во академската 2010/2011 година е и восогласност со капацитетот за кој високообразовнатаинституција е акредитирана.Бројот на запишаните студенти во учебната 2011/2012 година, за сите три студиски програми од првциклус студии на Стоматолошкиот факултет во Скопјее следен: на сите студиски програми и во сите квотибеа запишани вкупно 155 студенти, од кои 124 докторипо дентална медицина, 21 стручен забен техничар и 10стручни стоматолошки сестри.Наставнонаучниот совет на Стоматолошкиот факултет, на својата редовна седница, едногласно гоусвои Извештајот на деканот за запишување на студенти во прва година на додипломски студии во учебната 2010/2011 година.И оваа учебна година, како и минатата, согласно соОдлуката на Владата, намален е износот на средстватаза партиципирање и кофинансирање на студиите општо на сите факултети, па и на нашиот. Висината напартиципацијата, односно на средствата кои студентите ги плаќаат на име школарина за оние што се запишани во државната квота изнесува 200 евра, а за кофинансирање на студиите 400 евра во денарска противвредност, што навистина е незамисливо за покривање на трошоците за едукација на еден студент постоматологија. Причината за нагласување на оваа состојба е фактот што стоматологијата е скапа професијаво светот, па и кај нас, во поглед на обезбедување материјали и средства за работа и едукација и нивноодржување, така што сегашната состојба не би можелада се толерира во иднина, затоа што нашата единствена цел е создавање квалитетни кадри кои во иднина ќебидат самостојни и способни да згрижат пациенти.Во досегашниот период, Стоматолошкиот факултетсе стекна со конкретни искуства за суштинската издржаност на едукативниот процесс, кои ја сугерираа по
требата од промени и приспособувања на студискитепрограми пред сѐ кон успешна имплементација на болоњските принципи, од една страна, и континуираното осовременување на студиите и нивно усогласувањесогласно со новиот ЗВО, од друга страна.Во учебната 2011/2012 година ја запишавме деветтата по ред генерација на студенти кои се запишувааатпо кредит трансферсистемот, а втората генерација настуденти по најново изменетите студиски програми одпрв циклус студии на Стоматолошкиот факултет. Последните измени на студиските програми мораа дабидат направени за да се усогласиме со новиот Законза високото образование и вградувањето на препораките од Болоњската декларација. Имено, традиционалната програма и традиционалниот метод на учењене се доволни за да се образува еден стоматолог доктор по дентална медицина, забен техничар или стручна стоматолошка сестра, кои ќе можат да одговорат наденешните потреби на пазарот на трудот. Од овие причини, новите студиски програми се карактеризираатсо воведување на флексибилност во нив, интегрираност на базичната биомедицинска и стоматолошканаука, како вертикално така и хоризонтално, каде штостудентот е поставен во центарот на процесот научење.Во изминатиот извештаен период, на Факултетотдипломираа 168 доктори по стоматологија, 38 стручнизабни техничари и 5 стручни стоматолошки сестри, авкупниот број на моментално активни студенти наФакултетот изнесува 683.ПостдипломскистудииСтудиите од втор степен или постдипломските студии кои се организираат на Стоматолошкиот факултетимаат значајно место и претставуваат битен предусловза кадровскиот развој на Факултетот, односно создавање на научни и специјализирани кадри кои ќе гиследат најновите светски достигнувања во областа настоматологијата, со што се овозможува врвна стоматолошка здравствена заштита, а со тоа и развој и афирмираност на македонската стоматолошка наука.Имплементацијата на Законот за високото образование и вградувањето на препораките на Болоњскатадекларација се основа за новата студиска програма завтор циклус на студии за магистри на стоматолошкинауки на Стоматолошкиот факултет. Во овој контекст,Законот за високото образование, Статутот на Универзитетот и Правилникот на Универзитетот за условите,критериумите и правилата за запишување и студирањена прв и на втор циклус на студии на Стоматолошкиотфакултет во Скопје доследно се спроведува.Оваа учебна година по втор пат на Конкурс за запишување на студенти на втор циклус студии на студиските програми на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј” во учебната 2011/2012 година, којшто Универзитетот го објавува како заеднички за сите факултети,е запишана нова генерација на студенти на постдипломски студии на Стоматолошкиот факултет по новатастудиска програма за втор циклус на студии која бешеакредитирана во јануари 2010 година.По завршувањето на објавениот Конкурс беа запишани вкупно 50 студенти на втор циклус студии на нашиот Факултет.Студиската програма е организирана како едногодишен курикулум, односно се реализира во два семестра со вкупно 60 кредити, а наставата по сите предвидени предмети се изведува во рамките на еден семестар.Во изминатиот период, Наставнонаучниот советна Факултетот прифати повеќе теми за изработка на
22 Универзитетски весник бр. 1 33
магистерски труд со потенцијал да бидат одбранети воиднина, а со научен степен магистер на стоматолошки науки се стекнаа вкупно 14 кандидати од претходните учебни години.На Стоматолошкиот факултет во Скопје, покрајизведувањето на додипломиските и постдипломскитестудии согласно со Законот за високото образование,за дипломирани стоматолози се организираат и сеспроведуваат специјализации и супспецијализациисогласно со Законот за здравствена заштита.Во извештајниов период важно е да се напоменедека специјализациите согласно со новиот Закон заздравствена заштита претрпеа битни промени со целподобрување на квалитетот на специјалистичките кадри по завршувањето на специјализацијата и стекнување со стручен назив специјалист, односно супспецијалист. ОдМинистерството за здравство е донесена иобјавена во Службен весник новата регулатива која гиопфаќа специјализациите, на која интензивно Факултетот работеше и се обидуваше да влијае во смисла наподобрување на предложените решенија, почитувајкиги повисоките законски определби. Во оваа насока беанаправени и соодветни промени на досегашните планови и програми за специјализации на Факултетот.Од објавувањето на последниот конкурс за приемна нови специјализанти во 2011 година, Факултетот воизминатиов период не распиша нов. Согласно со донесениот Правилник од Министерството за здравство,услов за распишување конкурс за специјализациипретставува претходна акредитација на ментори вработени во високообразовната установа. До Министерството за здравство во континуитет се испраќаат листина ментори кои се вработени на нашиот Факултет икои ги исполнуваат сите други поединечни услови, нодо денес повратен одговор нема. Согласно со оваа состојба, Факултетот, за жал, не може да распишува новиконкурси за прием на специјализанти иако интересотза овој вид едукација е исклучително голем поради поставените барања за стекнување со работна лиценца надипломиран доктор по дентална медицина. Доколкуне настанат измени во Законот за здравствена заштита, состојбата на новодипломираните доктори ќе бидеисклучително лоша, тие по дипломирањето и полагањето на стручниот испит се стекнуваат со основна лиценца, бидејќи за да ги исполнат условите за стекнување со работна лиценца, меѓу другото, дипломираните треба да го задоволат и условот положен специјалистички испит. Заради поврзаноста на дејностите вооваа сфера, Факултетот и Стоматолошката комора преземаа низа активности со цел укажување на слабоститекои постојат во сегашната регулатива кои, се надевам,во иднина ќе бидат земени предвид и ќе бидат навремено разрешени.Специјализантите кои ги исполнија условите заполагање на специјалистички испит, го полагаа испитот пред формирани комисии кои го вклучуваат и менторот на специјализантот и се стекнаа со стручен назив специјалист по соодветната област.Министерствово за здравство на РМ донесува посебна програма за потребите на државата од специјалистички и супспецијалистички кадри, врз основа накоја здравствените установи донесуваат програма застручно усовршување, специјализација и супспецијализација на здравствените работници вработени воустановата.Во извештајниот период, согласно со програмата наМинистерството за здравство за потребите на државата не се запишани нови специјализанти.
НАУЧНОИСТРАЖУВАЧКА ДЕЈНОСТНаучноистражувачката дејност претставува значаен развоен фактор за секоја институција. Оттука,неопходно е сите заедно максимално да се ангажирамесо цел да се стимулира и да се стави во функција натрансферот на нови знаења и технологии, во функцијана максимален развој на стоматолошката наука, а оттука и нејзина апликативност во секојдневната стоматолошка практика.Еден од основните фактори за реализација на местото и улогата на научноистражувачката дејност ворамките на вкупниот високообразовен процес претставуваат финансиските средства издвоени или воопштонеиздвоени за оваа дејност, со што не се создаваат ниминимални услови за задоволување на основните потреби за остварување на нејзината функција како можен развоен фактор на стоматолошките дисциплини.Истовремено, во овој период, завршен е процесотна изготвување студиска програма за организирање надокторски студии како трет циклус на студии согласносо новиот Закон за високото образование, според коисе напушта досегашниот модел на стекнување наученстепен доктор на стоматолошки науки со пријавување и одбрана на докторска дисертација.Докторските студии на нашиот Универзитет се организирани во оддел за докторски студии со назив:Школа за докторски студии на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ во Скопје, а се реализираат одстрана на факултетите при УКИМ. Со оглед на сериозноста и значењето на докторските студии, тие се регулирани за сите единици на Универзитетот со единствени акти. Основни карактеристики на третиот циклус студии се следниве: воведување коменторство соможност за институционална соработка, курсеви застекнување на генерички знаења, како на пр. методологија на истражување, пребарување на база на податоци, пишување на научни трудови и сл., организирање работилници, семинари и симпозиуми за следењена напредувањето на докторандот.Докторските студии се координираат од Стручниотсовет за докторски студии на УКИМ, формиран одстрана на Универзитетскиот сенат. Универзитетскиотстручен совет се грижи за објавувањето на конкурсотза трет циклус студии на Универзитетот, ги координира студиите и се грижи за нивниот квалитет.Студиската програма за докторски студии на Стоматолошкиот факултет е во траење од 3 години (шестсеместри), со вкупно 180 кредити и опфаќа 4 модули,и тоа: протетика; превентивнореставративна стоматологија и ортодонција; орална и максилофацијалнахирургија и орална патологија и парадонтологија, соможност за признавање на 60 кредити и скратување навремето за студирање за оние што во моментот на уписна студиите имаат целосно оформено, односно завршено постдопломски или втор циклус на студии.По усвојувањето на студиската програма за основање докторски студии (трет циклус студии) на Стоматолошкиот факултет од страна на Универзитетот досегабеа распишани два конкурса за прием на кандидати надокторски студии на кои се покажа дека интересот заупис на докторски студии е исклучително голем. Надвата конкурса беа примени кандидати кои ги исполнуваат условите според наведените прописи.По завршувањето на студиите од третиот циклус иодбраната на докторскиот труд, студентот се стекнувасо научен степен: доктор на стоматолошки науки –протетика; доктор на стоматолошки науки – превентивнореставративна стоматологија и ортодонција;доктор на стоматолошки науки – орална и максилофа
23Универзитетски весник бр. 1 33
цијална хирургија; доктор на стоматолошки науки –орална патологија и пародонтологија.Досегашниот модел на стекнување научен степен доктор на стоматолошки науки со пријавување и одбрана на докторска дисертација за нови кандидати заврши со истекот на минатата година кога беше крајниот рок во кој евентуално заинтересирани можеа даподнесат пријава за изработка на докторска дисертација. Во рамките на предвидениот рок, 31.12.2011 година, повеќе кандидати поднесоа пријави, кои беа прифатени од Наставнонаучниот совет на Факултетот попредлог од научниот одбор. Во изминатиов период, сонаучен степен – доктор на стоматолошки науки сестекнаа: др Соња Миндова, др Александар Димков,др Емилија Стефановска, др Кристина Митиќ, дрОлга Кокочева, др Мери Павлеска, др Вера Стојанова, др Стевица Ристевска, др Теута Пустина Красниќии др Зана Агани.Во периодот на кој се однесува овој извештај, со жалење морам да констатирам дека на Стоматолошкиотфакултет во Скопје нема ниту еден научноистражувачки проект одобрен и финансиран од Министерството за образование и наука. Ова не значи дека нашиоткадар не е заинтересиран за научноистражувачка работа, од причина што имаат поднесено повеќе пријавиза одобрување на проекти до ресорното Министерство,но тие не наидоа на одобрување.Од друга страна, на конкурс објавен од Универзитетот за финансирање на проекти од неговите интегративни функции, прифатен е еден проект на ас. др Антонио Кирков, кој во моментов е во фаза на реализација.КОНТИНУИРАНА ЕДУКАЦИЈАВо рамките на континуираната едукација, Стоматолошкиот факултет и понатаму организира предавања и семинари за актуелните проблеми од одредениобласти во стоматологијата, имајќи го предвид и интердисциплинарниот приод на стоматолошката струкаи наука.Континуираната стоматолошка едукација задолжително треба да ги опфати сите доктори стоматолозиво државата, со цел секој поединец да ги добие неопходните нови информации, како и да се мотивираактивно да учествува во спречувањето на појавата назаболувањата во оралниот медиум. На овој начин, минималната ангажираност на поединецот ќе резултираво постигнување на максимални ефекти и остварувањена целите на секој стоматолог за подобро оралноздравје на нашето население.Можам слободно да истакнам дека во изминатиотпериод, Факултетот на оваа проблематика и отстапипоголем простор и ангажман, односно во овој периодбеа одржани повеќе стручни собири на кои како предавачи се појавија истакнати стручњаци од земјата иод странство.Во овој период се одржаа неколку семинари, симпозиуми и предавања на актуелни теми. На 4.6.2011година беше одржан семинар на тема: Современ пристап на третманот во пародонталната болест воСкопје, со вкупно 5 предавачи. На него присуствуваа,со пасивно учество, 300 слушатели, а сертификатот заучество носеше 12 бода.На 10.12.2011 се одржа семинар на тема Функционалноестетска протетска рехабилитација, со истотака 5 предавачи, 250 слушатели, а сертификатот заучество носеше 12 бода.На 13.12.2011 се одржа предавање на тема Естетскикомпозитни ламинати, со 70 слушатели, а сертификатот за учество носеше 8 бода.
На 16.12.2011 се одржа семинар на тема Терапискаефикасност и безбедност на Оралсепт, со 220 слушатели, а сертификатот за учество носеше 12 бода.Факултетот остана доследен во неговата намерапостојано и перманентно да организира различниформи на едукација неопходна за континуирано следење на новините во областа на стоматологијата. Целта е преку овие форми на континуирана едукација даим се помогне на колегите стоматолози, кои земаапасивно учество на семинарите во разрешување наодредени професионални дилеми, да се создадат можности и услови за нивно натамошно континуираноедуцирање, односно лично стручно усовршување.Во мај 2011 година, во Охрид се одржа 18. Конгресна студентите по стоматологија на Република Македонија, на кој наши наставници и соработници земааактивно учество преку менторство на студентските теми, преку свои презентации, како и со директно активно учество во дискусијата по одредени студентски презентации.ИЗДАВАЧКА ДЕЈНОСТФакултетот, во рамките на издавачката дејност, гопродолжи процесот на издавање на стручното списание наменето за колегите стоматолози, Македонскистоматолошки преглед. Во таа смисла беа отпечатени3 изданија на списанието, од кои сите три двоброја соголем број на трудови кои третираат теми од ситеобласти на стоматологијата. Освен тоа, списанието сепреуреди од еднојазично во двојазично на македонскии англиски јазик, со нов уредувачки одбор.ТЕХНИЧКО ТЕХНОЛОШКА ОПРЕМЕНОСТИзминатиот период го одбележа напорот на Факултетот да го доопреми и осовремени Компјутерскиотцентар за компјутерска проверка на знаење на студентите по стоматологија, од причина што досегашнатапрактика покажа дека овој начин на проверка се покажа доста добар и студентите веќе го прифатија. Воизвештајниот период, за разлика од претходните години, Факултетот мораше да започне, а сега и да продолжи со обезбедување на средства и опрема неопходни за едукација на студентите поради надминување напроблемите поврзани со недостиг на стоматолошкиматеријали и опрема. Стоматолошкиот факултет воовој период изработи нова вебстраница на македонски и на англиски јазик, наменета за сите оние на коиСтоматолошкиот факултет им е предизвик за студирање, за веќе запишаните студенти на Факултетот соможности за добивање информации за наставнитепрограми, уписи, конкурси, наставен кадар, органи наФакултетот, постдипломски и докторски студии, одбрани на магистерски и докторски студии и сл. Факултетот минатата година доби пристап кон новата апликација која претставува електронски студентски сервисвоедначен за сите единици на Универзитетот, а којапроизлезе од законските обврски за воведување наелектронски индекс и електронско евидентирање напосетата на наставата. Во иднина би требало да се создаде можност за реализација на обврските за воспоставување на систем за електронско евидентирање напосетата на наставата. Тежината на реализацијата наовие активности потекнува од фактот што наставата наФакултетот се одржува на неговите наставни бази коисе посебни здравствени установи, па затоа е потребнои одобрение од нивното раководство.
Универзитет „Св. Кирил и Методиј“бул. Гоце Делчев бр. 9, 1 000 Скопје, Македонија
: +389 2 3 293 293 : +389 2 3 293 202
: ukim@ukim.edu.mk : www.ukim.edu.mk
Recommended