Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá...

Preview:

Citation preview

Foyeto gratis ku sugerensia praktiko

Bon mira, sabi traha!

Bo tin idea di bai traha bo propio kas?

Anto e or’ei bo mester lesa e foyeto aki. Bo ta haña diferente tep kon konstruí sabí na Kòrsou i Boneiru. Ku sabí nos ke men un kas ku un ambiente di bida agradabel i ku poko gastu di koriente i awa. Bo por praktiká e rekomendashonnan na e otro islanan di Antia tambe, pero bo tin ku tene kuenta si ku e eksigensianan di konstrukshon pa orkan.

Diseño i konstrukshon Ubikashoniorientashon Paginá 5 Tereno 6 Repartishondiebibienda 7 Dak 9 Murayanan 10 Bentanaiportanan 11Instalashon Erkondeshen;Sparmentudiawa 13 Aparatonandoméstiko;Rioleringitankiseptiko 14 Material 15Hardin Hardin 17Biba sabi Sakaboganashi 19

Contenido

Colofon

EfoyetoakitakomponépaMinisteriodiSalubridatPúblikoiDesaroyoSosialdiAntia,

afdelingmedioambienteinaturalesa.

Teksto i produkshon J.KleiniB.vanGeleuken.

Tradukshon AfdelingVoorlichting(RVD)

Un danki na senores L.Juliana,R.Kelder,E.Keur,Th.Lendering,R.Lobo,

F.Piket,K.Raymann,P.v.Rijswijk,P.Montanusitursobra.

Diseño Memento Vivi _ grafisch ontwerpbureau

E foyeto a wòrdu kompelá kuidadosemente.

editor no ta responsabel pa eventual erornan.

Paginá 2 Bon mira, sabi traha

Bon mira, sabi traha!Trahaunkastaundieinvershonnanmasgrandidenbobida.P’eseibomestertabonprepará.Strañokonaworaparabirakunostatenetikikuentakunaturalesa.P’eseinostinmesterdiaparatokutahalahopikorientepatenenoskasfresku.Kukonsekuensiaresibunandikorientehaltu.

Denefoyetoakitatrataváriostópikosistemátikamente.Undaikonmitakonstruímihó?Konmiporsparusodiawa?Kontaparákuaparatonandikorienteinanmantenshon?Esakitapreguntanankubotindihasipromébokuminsátraha.Kuerekomendashonnankubotabaihañaaki,denunratudiorabotanahalturaditurediferenteposibilidatnanpakonstrukshondiunkaskutaagradabel,freskuinamesmomentuekonómikodenusodiawaikoriente.Lesahenterefoyetosi,pasobradiferentedietópikonantindihaberkuotro.Inaturalmentebotinkubuskadrechidiereglananieksigensianandigobièrnu.

Pensalosiguientetambe:notaturrekomendashontaaplikabeldenkadasituashonitinmesbalor.P’eseipapiakuboarkitektoòfkontratistakoneksaktamentebokepa bo kas ta bai ta na final i kua rekomendashon ta pas mihó ku bo situashon.Kuefoyetoakinoskeinspirábopabomeswakkikotamihódenbosituashon.Éksitodenetrabounandikonstrukshoniturkosbondenbobibiendanobo.

Introdukson

Antes nos tabata tene mas

kuenta ku klima na momento

di konstrui kasPaginá 3

E freskura di bientu ta grátisPaginá 4 Bon mira, sabi traha

Sibokekonstruísabí,antoeor’eibotapurbahañaunkasfreskukamindatagastaménosawaikoriente.Ekonstrukshonsabíeitakuminsákueskohodietereno.Sieeseitabonsituáribabientu,eor’eirealisashondiunkasfreskutamuchumasfásil.P’eseibuskaunterenokamindatinhopibientu.Preferiblementeunterenounpokohaltukunotarondonápamuchukonstrukshonimurayahaltu.Efreskuradibientutagrátis.

Taimportantetambekonekastakonstruíteniendokuentakusoloidirekshondibientu. Paloketakonsernísolotamihóbokonstruíbokasdenlarguradiparibapa

paboukuménosmurayabandaparibaipabou.Efachadananpartiparibaipaboutakeintahopidordiesolopartimeintaiatardi.

PalagaebientudiparibakutasuplanaeIslananAboupasaoptimalmentedenbokas,tamihópakonstruíbokasdiparibapapaboukukarapabientu.

Asin’eibotatenekuentakutantusolokomobientu,dordiorientáekasdinortwest-suitostòfnortost-suitwest.Notaribaturterenodikonstrukshonesakipor.P’eseiorabotaskohetereno,pagatinutamberibaedirekshondibientu.

Nort

Suit

West Ost

Bientu

E konstrukshon sabí ei ta kuminsá ku

eskoho di e tereno. Si e esei ta bon situá

riba bientu, e or’ei realisashon di un kas

fresku ta muchu mas fásil.

Kas

Paginá 5

Ubikashon i orientashon

Diseño i konstrukshon

Dor di laga vegetashon di

naturalesa para, e bientu no ta

supla bo tera bai

Tereno

Paginá 6 Bon mira, sabi traha

Orabotinetereno,nokuminsálimpiahentereterenomesora.Hasieterenoklapakonstrukshonnamomentukutakuminsákukonstrukshon.Esakitapreveníkueteratahalabaiimolèsterdistof.Nokapmatanipalupaloko.Markaesakinanbonklapaekontratistakuunpidakabuyaòfsintadikonstrukshon.Dordilagavegetashondinaturalesapara,ebientunotasuplaboterabai.Eseitaperkurápaménosstofiménosteratalababaioraáwaserukaiduru.Epaluiematanantasòrutambepauntikisombra.Despuesnamomentudiplantabohardin,yabotinmatadenbokurakaba.

Skèrmudikonstrukshontayudadurantekonstrukshonpatenebolugádikonstrukshonibesindariolimpi.Santuisushidikonstrukshonnotabulabaieor’ei.

Diseño i konstrukshon

Bientu so no ta sufisiente pa tene bo kas fresku. Perkurá tambe pa airu por sirkulá denbokas.

Hasieseiporehèmpeldordiundiseñodidenlargurakubentananaámbosbanda.Òfdordiunmapadikashabríkamindaekambernantakedarondódiunpatio.

Preferiblementetrahaekushinapartipabou,dimanerakuebientudiparibanotasuplamandaeairukayenteiholódikumindadordihenterekas.Edormitorionanmestertapreferiblementenaepartipariba.Eor’eiesolodimaintasotapararibaemurayanandiekambernan.Anochiorabobaidrumi,yaemurayananeiafriakaba.

Repartishon di e bibienda

Nort

Suit

West

Bientu so no ta sufisiente pa tene

bo kas fresku. Perkurá tambe

pa airu por sirkulá den bo kas.

Bientu

kushina

dormitorionan

Sala

Paginá 7

Ost

Paginá 8 Bon mira, sabi traha

Plafòntnan haltu

ta duna un ambiente

den un vivienda

Dak

Paevitákubokastaparabiraunfòrnukayenteunbondaktahopiesensial.P’eseitenekuentakulosiguiente. Isoláedak.Konbotaisoláedak,tadependé.Sibonotabaiusaerkondeshen,

anto e or’ei folio ku ta reflektá bou di e dak ta un bon solushon. Esei ta wanta ekayentedisolopafóiperkuránamesmomentopabokastabonfreskudenatardiianochi.Sitinkamberkamindakusibotabaiusaerkondeshen,eoraeianochitambebokemantenéefrialdatdiboerkondeshen.Denekasoeiisolashondieplafòntkulanadiglasòfunmaterialparesidutaemihósolushon.Pamasinformashontokantematerialdiisolashonikontatrahakunan,buskaribaesitenandiInternetnaepartipatrasdiefoyetoaki.

Lagaedaktirauntikipafódiemurayanan.Epartinankutatirapafóyamarantdidak.Epartipafókuedaktatirataperkurápaemurayanantadensombra.Asin’einantakeintaménosantobokaspartipadentakedamasfresku.Erantnandidakakitafungikomorantnanhanchidiunsombré.

Fèrfedakunkolokla,preferiblementeblanku.Asin’eierayonandisolotareflektá.

Sòrupaeespasioboudiedaktaventiládordihabrinandenenòkdidakòfdenebandanan.Eor’eiebientutasuplaeairukayentekutaboudiedakmandapafó.

Pensabobonkulobokeunplafòntmasaboudenbokas.Plafòntnanhaltutadunaunambientedenunviviendaantoeor’eiboporusafennandenplafònt.Sòruakitambepatinlugánanhabripaeairukayenteporsalibaiafó.

Paginá 9

Diseño i konstrukshon

Sòru pa e espasio bou

di e dak ta ventilá dor di

habrinan den e bandanan

Pa laga lus di dia drenta

i solo afó bentana ku yalusí

ku por habri i sera ta ideal

Hasi uso di tapasolo

pa bentana kaminda

solo ta yega

Diseño i konstrukshon

Bentana i portananPaunbonventilashonnaturaldihenterekasebentanaiportanantadigranbalor.P’eseimesterskohenankuidadosamente. Kambernanmestertinporloménosdosbentananakadabanda,dimanera

kuebientupordrentaisali.Òfunbentanaiunportakuyalusíòfunrehadiventilashonkutalagabientupasa.

Palagalusdidiadrentaisoloafóbentanakuyalusíkuporhabriiserataideal.Eseinan tambe ta na benta kompleto ku skèrmu di waya fini i protekshon kontra kiebro.Dordiahustáeyalusínan,takedaagradabeloratinbientufuerteòfawatakai.

Hasiusoditapasolopabentanakamindasolotayega.

Emedidananakitapatenebokasfreskuievitáusodierkondeshenkutakaru.Eseitasparbohopisènakiratuibotalograunviviendasalúkubonventilashondiairu.

Paginá 11

Murayanan

Porteneemurayananfreskudidiferentemanera. Lagaemurayananhañaménosrayodisoloposibel.Yanosamenshonáemanera

kuekastakonstruíieusodiebandanandidakkutatirápafódjekas.Boporhasiusotambediesombradipalunanòfdiunterasakudakpegánaekas(pòrch),mirapaginá8.

Skoheblokinandibetònhòlpaemurayanandipafó(inolagapleisterehòlnanakiserakusemènt).Blokinanhòltalagaménoskayentepasa,dimanerakubokastamuchumasfreskuanochioradibaidrumi.

Fèrfmurayanankolonankla.Kolonanskurtaapsorbarayonandisolokutakeintaemurayananihasibokaspadenmaskalor.

Isolámurayaiplafontsitabaifriakambernankuerkondeshen.Unmurayadòbeltambetaisolá.

Skohe blokinan di betòn hòl pa

e murayanan di pafó i no laga pleister e

hòlnan aki sera ku semènt.

Paginá 10 Bon mira, sabi traha

Paginá 12 Bon mira, sabi traha

P’esei usa

un kranchi ku

reguladó di awa

Kumpra un tualèt

ku un kònòpi

pa spar awa

Erkondeshen

Instalashon

Dorditepsnanyamenshonhopibiahabonotinmesterdiusaerko.Sitinunkuartokurealmentebotahañakumesterdiunarko,antopagatinuribaesiguientepuntonan: Unerkondeshengrandinonesesariamentetamihó,masimaskaru.Informábo

mestokanteekapasidatapropiáieusodienergiadieerko. Sòrukueespasiotabonsera,sinoeairefreskutasalilihé.

Sparmentu di awa

Kumprauntualètkuunkònòpipasparawa.Buskaunbakidiawadimaksimal6liter.Etadiferensiadengastu.Deneehèmpelakibouesakitamasoménosun 500 florin pa aña.

Kuunkabesdiduchabonbotasparhopisèn.Unkabesdiduchaasinatakostaalgumasinotabashani6literpaminütkomparáku10literdiunkabesdiduchanormal.Pueskasimitar.Esatisfakshontadiebañotaigual.

Kukranchitambeboporspar.P’eseiusaunkranchikureguladódiawaprinsipalmentepawasbak.EKranchiakitabashamasoménos8literpaminüt.Unkranchinormaltabasha15literpaminüt.Atrobeunganshidikasi50%.

Awadilabatayo,duchaiwasmashin,awashinishi,porwòrduusapamuhamata.Porusaunbaripafanguawadiyobeloketambetabonpamuhamata.Esakitahasihopidiferenshadenkuentadiawa!

Sinkònòpipasparawa 66m3

Sinkònòpipasparawa 30m3

Ganshipaaña 36m3

Aplikashon di awa pa un tualèt den m3

pa aña pa famía de kuater hende

Paginá 13

Material

Instalashon

Traha sabi ta nifiká tambe uso di material adekuá/apropiá. P’esei, e siguiente teps: Usodiménosmaterialtasparsènimateria.Unkasmaschikitutamasbarataku

unkasgrandi.Pensabonpromékongrandibokasmesterta.Unsalagrandinotanesesarioorakubotahasimasusodipòrchòfhardin.Botasparbastasèn.

Buskamaterialkumesterménosmantenementu,maneraaluminio. Usaleimikitménosposibelpasonantakontenésupstansianandañino. Usamastantuposibelfèrfabasediawanalugádifèrfkuathetivo. Nousamaterialdikonstrukshonkutakontenéasbèst.

Usa fèrf a base di awa

Paginá 15

Aparatonan doméstiko

Nosolamenteerkondeshen,sinotambefrishidèriiluminashonporkomehopienergia.Informaserkaboservisiodiutilidat,doñodipakusihardwaretokanteposibilidatnanpaspar.Peranandilusekonómikotadunaresultadomesora.

Riolering i tanki septiko

Oranotinrioleringinstaláuntankiseptikopaawashushienbesdiunberpùt.Untankiseptikotaseparásushiiawadordikuaeawadenteratashushaménos.Esistematakueawashushitapasadordidiferentesegmentu,dordikuaesushitakedaseparádiawa.Dordiesakieawashinishienkombinashonun“sistemadidrep”.

Peranan di lus

ekonómiko ta duna

resultado mesora

Un tanki septiko ta separá

sushi i awa dor di kua e awa

den tera ta shusha ménosPaginá 14 Bon mira, sabi traha

Hardin

Hardin

Dennosklimasekusigurehardintinmesterdiawa.Muharondódibokastinkomobentaha,ménosstofimassombra.Esakitakreaunambientedibibamuchumasplasentero.Algunsugerensiapaunhardinplasenteroiekonómiko: Skohematanan(lokal)kumesterdipokoawa.Esakinantasobrevivíastaden

tèmposekukutikiawaiáwaseru. Usakosnanpakumbresuela,maneramulchofpiedra.Esakitasparbotèmpoi

dolódilomba,pasombrayerbanohañachènsdikrese.Ademasetainvitáusodivenenukontrayerba.Informátokanteeposibilidatnannabohardinero.

Unsistemadidreppadunamataawa,tasparusodiawa. Usaawadilabapañaibaña(eventualmentediseptictank)pabohardin.Informá

kuamatataresistíeawa(nan)aki. Muhamatadenoranandimaintaòfatardi.Vaporisashontaménose

momentunanei.Ademasmayoriamatatabebe(chupa)awadenoranandimaintaorasolotasali.

Yerbamesterdihopiawa.Sinesesariamentebokeunespasiokuyerbaantotenechikituihasimasusodiporehèmpelpiedra.

Plantamatakutabiragrandi(mas)serkabokasnapartiostiwestpahañasombraribamurayaidakdikas.Peropagatinupaeraisnandiemata(palu)noafektáefundeshidikas.

Skohe matanan (lokal)

ku mester di

poko awa

Un sistema di drep

pa duna mata awa,

ta spar uso di awa Paginá 17

Un kas sabi tin hopi bentaha:

temperatura agradabel i

pues plasentero pa biba aden

Kòrda ku un kas ta un

invershon pa bida.

P’esei invertí den bo kas!

Unbesboatrahabokasdiformasabi,boporspartambedordibibadiunformasabi.Nolagalussendesintanesesario,sendeeerkonamomentukubotadenkamberihasimantenshondiboaparato.Usaproduktonankímikopalimpiesamanerakloro,loménosposibel.Nantamalupabosalu.

Unmanerasimpelpasparawaisèntapadrechakranchinankulèkrápidamente.Unkranchikutalèkkontinuamentetakostabo4literdiawapaoraosea35m3paaña. Den un aña esaki ta mas o ménos 500 florin.

Botamira:unkassabitinhopibentaha:temperaturaagradabelipuesplasenteropabibaaden,saluibopabopòtmòni.Tinoramesterhasiuninvershonèkstrapalograesaki.Erendimenturibaeinvershonakibotasakalihébekdordigastuaboudienergia.Unkantidatdimedidataastatagrátismaneraunbonposishon(alokashon)diekaskomparákusoloidirekshondibientu.

Kòrdakugastunandimantenementutambetakedaevitádordiemedidananmenshonádenfoyetoaki.Erkomesterdimantenementu,bientuno.Kòrdakuunkastauninvershonpabida.P’eseiinvertídenbokas.EsakitakumbinítantuklimakomoambientedibidaakinaAntia.

Biba sabi

Saka bo ganashi!

Paginá 19Paginá 18 Bon mira, sabi traha

Bon mira, sabi traha!

Diseño i konstrukshon

Instalashon

Hardin

Biba sabi

Masakiboubotahañainformashonvaliosokuporyudadentrahamentudibokas.Unkassabi,manerabomes!

www.aqualectra.com/10.htmlwww.townsville.qld.gov.auwww.greenhouse.gov.au/yourhome/technical/index.htmwww.beachshack.aiwww.una.anafdelingBouwkundeenCivieletechniek

E foyeto aki bo por hañ’e riba e website www.mina.vomil.an bou di nomber ‘publications’

Recommended