11
Foyeto gratis ku sugerensia praktiko Bon mira, sabi traha! Bo tin idea di bai traha bo propio kas? Anto e or’ei bo mester lesa e foyeto aki. Bo ta haña diferente tep kon konstruí sabí na Kòrsou i Boneiru. Ku sabí nos ke men un kas ku un ambiente di bida agradabel i ku poko gastu di koriente i awa. Bo por praktiká e rekomendashonnan na e otro islanan di Antia tambe, pero bo tin ku tene kuenta si ku e eksigensianan di konstrukshon pa orkan.

Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

  • Upload
    docong

  • View
    218

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Foyeto gratis ku sugerensia praktiko

Bon mira, sabi traha!

Bo tin idea di bai traha bo propio kas?

Anto e or’ei bo mester lesa e foyeto aki. Bo ta haña diferente tep kon konstruí sabí na Kòrsou i Boneiru. Ku sabí nos ke men un kas ku un ambiente di bida agradabel i ku poko gastu di koriente i awa. Bo por praktiká e rekomendashonnan na e otro islanan di Antia tambe, pero bo tin ku tene kuenta si ku e eksigensianan di konstrukshon pa orkan.

Page 2: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Diseño i konstrukshon Ubikashoniorientashon Paginá 5 Tereno 6 Repartishondiebibienda 7 Dak 9 Murayanan 10 Bentanaiportanan 11Instalashon Erkondeshen;Sparmentudiawa 13 Aparatonandoméstiko;Rioleringitankiseptiko 14 Material 15Hardin Hardin 17Biba sabi Sakaboganashi 19

Contenido

Colofon

EfoyetoakitakomponépaMinisteriodiSalubridatPúblikoiDesaroyoSosialdiAntia,

afdelingmedioambienteinaturalesa.

Teksto i produkshon J.KleiniB.vanGeleuken.

Tradukshon AfdelingVoorlichting(RVD)

Un danki na senores L.Juliana,R.Kelder,E.Keur,Th.Lendering,R.Lobo,

F.Piket,K.Raymann,P.v.Rijswijk,P.Montanusitursobra.

Diseño Memento Vivi _ grafisch ontwerpbureau

E foyeto a wòrdu kompelá kuidadosemente.

editor no ta responsabel pa eventual erornan.

Paginá 2 Bon mira, sabi traha

Bon mira, sabi traha!Trahaunkastaundieinvershonnanmasgrandidenbobida.P’eseibomestertabonprepará.Strañokonaworaparabirakunostatenetikikuentakunaturalesa.P’eseinostinmesterdiaparatokutahalahopikorientepatenenoskasfresku.Kukonsekuensiaresibunandikorientehaltu.

Denefoyetoakitatrataváriostópikosistemátikamente.Undaikonmitakonstruímihó?Konmiporsparusodiawa?Kontaparákuaparatonandikorienteinanmantenshon?Esakitapreguntanankubotindihasipromébokuminsátraha.Kuerekomendashonnankubotabaihañaaki,denunratudiorabotanahalturaditurediferenteposibilidatnanpakonstrukshondiunkaskutaagradabel,freskuinamesmomentuekonómikodenusodiawaikoriente.Lesahenterefoyetosi,pasobradiferentedietópikonantindihaberkuotro.Inaturalmentebotinkubuskadrechidiereglananieksigensianandigobièrnu.

Pensalosiguientetambe:notaturrekomendashontaaplikabeldenkadasituashonitinmesbalor.P’eseipapiakuboarkitektoòfkontratistakoneksaktamentebokepa bo kas ta bai ta na final i kua rekomendashon ta pas mihó ku bo situashon.Kuefoyetoakinoskeinspirábopabomeswakkikotamihódenbosituashon.Éksitodenetrabounandikonstrukshoniturkosbondenbobibiendanobo.

Introdukson

Antes nos tabata tene mas

kuenta ku klima na momento

di konstrui kasPaginá 3

Page 3: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

E freskura di bientu ta grátisPaginá 4 Bon mira, sabi traha

Sibokekonstruísabí,antoeor’eibotapurbahañaunkasfreskukamindatagastaménosawaikoriente.Ekonstrukshonsabíeitakuminsákueskohodietereno.Sieeseitabonsituáribabientu,eor’eirealisashondiunkasfreskutamuchumasfásil.P’eseibuskaunterenokamindatinhopibientu.Preferiblementeunterenounpokohaltukunotarondonápamuchukonstrukshonimurayahaltu.Efreskuradibientutagrátis.

Taimportantetambekonekastakonstruíteniendokuentakusoloidirekshondibientu. Paloketakonsernísolotamihóbokonstruíbokasdenlarguradiparibapa

paboukuménosmurayabandaparibaipabou.Efachadananpartiparibaipaboutakeintahopidordiesolopartimeintaiatardi.

PalagaebientudiparibakutasuplanaeIslananAboupasaoptimalmentedenbokas,tamihópakonstruíbokasdiparibapapaboukukarapabientu.

Asin’eibotatenekuentakutantusolokomobientu,dordiorientáekasdinortwest-suitostòfnortost-suitwest.Notaribaturterenodikonstrukshonesakipor.P’eseiorabotaskohetereno,pagatinutamberibaedirekshondibientu.

Nort

Suit

West Ost

Bientu

E konstrukshon sabí ei ta kuminsá ku

eskoho di e tereno. Si e esei ta bon situá

riba bientu, e or’ei realisashon di un kas

fresku ta muchu mas fásil.

Kas

Paginá 5

Ubikashon i orientashon

Diseño i konstrukshon

Page 4: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Dor di laga vegetashon di

naturalesa para, e bientu no ta

supla bo tera bai

Tereno

Paginá 6 Bon mira, sabi traha

Orabotinetereno,nokuminsálimpiahentereterenomesora.Hasieterenoklapakonstrukshonnamomentukutakuminsákukonstrukshon.Esakitapreveníkueteratahalabaiimolèsterdistof.Nokapmatanipalupaloko.Markaesakinanbonklapaekontratistakuunpidakabuyaòfsintadikonstrukshon.Dordilagavegetashondinaturalesapara,ebientunotasuplaboterabai.Eseitaperkurápaménosstofiménosteratalababaioraáwaserukaiduru.Epaluiematanantasòrutambepauntikisombra.Despuesnamomentudiplantabohardin,yabotinmatadenbokurakaba.

Skèrmudikonstrukshontayudadurantekonstrukshonpatenebolugádikonstrukshonibesindariolimpi.Santuisushidikonstrukshonnotabulabaieor’ei.

Diseño i konstrukshon

Bientu so no ta sufisiente pa tene bo kas fresku. Perkurá tambe pa airu por sirkulá denbokas.

Hasieseiporehèmpeldordiundiseñodidenlargurakubentananaámbosbanda.Òfdordiunmapadikashabríkamindaekambernantakedarondódiunpatio.

Preferiblementetrahaekushinapartipabou,dimanerakuebientudiparibanotasuplamandaeairukayenteiholódikumindadordihenterekas.Edormitorionanmestertapreferiblementenaepartipariba.Eor’eiesolodimaintasotapararibaemurayanandiekambernan.Anochiorabobaidrumi,yaemurayananeiafriakaba.

Repartishon di e bibienda

Nort

Suit

West

Bientu so no ta sufisiente pa tene

bo kas fresku. Perkurá tambe

pa airu por sirkulá den bo kas.

Bientu

kushina

dormitorionan

Sala

Paginá 7

Ost

Page 5: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Paginá 8 Bon mira, sabi traha

Plafòntnan haltu

ta duna un ambiente

den un vivienda

Dak

Paevitákubokastaparabiraunfòrnukayenteunbondaktahopiesensial.P’eseitenekuentakulosiguiente. Isoláedak.Konbotaisoláedak,tadependé.Sibonotabaiusaerkondeshen,

anto e or’ei folio ku ta reflektá bou di e dak ta un bon solushon. Esei ta wanta ekayentedisolopafóiperkuránamesmomentopabokastabonfreskudenatardiianochi.Sitinkamberkamindakusibotabaiusaerkondeshen,eoraeianochitambebokemantenéefrialdatdiboerkondeshen.Denekasoeiisolashondieplafòntkulanadiglasòfunmaterialparesidutaemihósolushon.Pamasinformashontokantematerialdiisolashonikontatrahakunan,buskaribaesitenandiInternetnaepartipatrasdiefoyetoaki.

Lagaedaktirauntikipafódiemurayanan.Epartinankutatirapafóyamarantdidak.Epartipafókuedaktatirataperkurápaemurayanantadensombra.Asin’einantakeintaménosantobokaspartipadentakedamasfresku.Erantnandidakakitafungikomorantnanhanchidiunsombré.

Fèrfedakunkolokla,preferiblementeblanku.Asin’eierayonandisolotareflektá.

Sòrupaeespasioboudiedaktaventiládordihabrinandenenòkdidakòfdenebandanan.Eor’eiebientutasuplaeairukayentekutaboudiedakmandapafó.

Pensabobonkulobokeunplafòntmasaboudenbokas.Plafòntnanhaltutadunaunambientedenunviviendaantoeor’eiboporusafennandenplafònt.Sòruakitambepatinlugánanhabripaeairukayenteporsalibaiafó.

Paginá 9

Diseño i konstrukshon

Sòru pa e espasio bou

di e dak ta ventilá dor di

habrinan den e bandanan

Page 6: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Pa laga lus di dia drenta

i solo afó bentana ku yalusí

ku por habri i sera ta ideal

Hasi uso di tapasolo

pa bentana kaminda

solo ta yega

Diseño i konstrukshon

Bentana i portananPaunbonventilashonnaturaldihenterekasebentanaiportanantadigranbalor.P’eseimesterskohenankuidadosamente. Kambernanmestertinporloménosdosbentananakadabanda,dimanera

kuebientupordrentaisali.Òfunbentanaiunportakuyalusíòfunrehadiventilashonkutalagabientupasa.

Palagalusdidiadrentaisoloafóbentanakuyalusíkuporhabriiserataideal.Eseinan tambe ta na benta kompleto ku skèrmu di waya fini i protekshon kontra kiebro.Dordiahustáeyalusínan,takedaagradabeloratinbientufuerteòfawatakai.

Hasiusoditapasolopabentanakamindasolotayega.

Emedidananakitapatenebokasfreskuievitáusodierkondeshenkutakaru.Eseitasparbohopisènakiratuibotalograunviviendasalúkubonventilashondiairu.

Paginá 11

Murayanan

Porteneemurayananfreskudidiferentemanera. Lagaemurayananhañaménosrayodisoloposibel.Yanosamenshonáemanera

kuekastakonstruíieusodiebandanandidakkutatirápafódjekas.Boporhasiusotambediesombradipalunanòfdiunterasakudakpegánaekas(pòrch),mirapaginá8.

Skoheblokinandibetònhòlpaemurayanandipafó(inolagapleisterehòlnanakiserakusemènt).Blokinanhòltalagaménoskayentepasa,dimanerakubokastamuchumasfreskuanochioradibaidrumi.

Fèrfmurayanankolonankla.Kolonanskurtaapsorbarayonandisolokutakeintaemurayananihasibokaspadenmaskalor.

Isolámurayaiplafontsitabaifriakambernankuerkondeshen.Unmurayadòbeltambetaisolá.

Skohe blokinan di betòn hòl pa

e murayanan di pafó i no laga pleister e

hòlnan aki sera ku semènt.

Paginá 10 Bon mira, sabi traha

Page 7: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Paginá 12 Bon mira, sabi traha

P’esei usa

un kranchi ku

reguladó di awa

Kumpra un tualèt

ku un kònòpi

pa spar awa

Erkondeshen

Instalashon

Dorditepsnanyamenshonhopibiahabonotinmesterdiusaerko.Sitinunkuartokurealmentebotahañakumesterdiunarko,antopagatinuribaesiguientepuntonan: Unerkondeshengrandinonesesariamentetamihó,masimaskaru.Informábo

mestokanteekapasidatapropiáieusodienergiadieerko. Sòrukueespasiotabonsera,sinoeairefreskutasalilihé.

Sparmentu di awa

Kumprauntualètkuunkònòpipasparawa.Buskaunbakidiawadimaksimal6liter.Etadiferensiadengastu.Deneehèmpelakibouesakitamasoménosun 500 florin pa aña.

Kuunkabesdiduchabonbotasparhopisèn.Unkabesdiduchaasinatakostaalgumasinotabashani6literpaminütkomparáku10literdiunkabesdiduchanormal.Pueskasimitar.Esatisfakshontadiebañotaigual.

Kukranchitambeboporspar.P’eseiusaunkranchikureguladódiawaprinsipalmentepawasbak.EKranchiakitabashamasoménos8literpaminüt.Unkranchinormaltabasha15literpaminüt.Atrobeunganshidikasi50%.

Awadilabatayo,duchaiwasmashin,awashinishi,porwòrduusapamuhamata.Porusaunbaripafanguawadiyobeloketambetabonpamuhamata.Esakitahasihopidiferenshadenkuentadiawa!

Sinkònòpipasparawa 66m3

Sinkònòpipasparawa 30m3

Ganshipaaña 36m3

Aplikashon di awa pa un tualèt den m3

pa aña pa famía de kuater hende

Paginá 13

Page 8: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Material

Instalashon

Traha sabi ta nifiká tambe uso di material adekuá/apropiá. P’esei, e siguiente teps: Usodiménosmaterialtasparsènimateria.Unkasmaschikitutamasbarataku

unkasgrandi.Pensabonpromékongrandibokasmesterta.Unsalagrandinotanesesarioorakubotahasimasusodipòrchòfhardin.Botasparbastasèn.

Buskamaterialkumesterménosmantenementu,maneraaluminio. Usaleimikitménosposibelpasonantakontenésupstansianandañino. Usamastantuposibelfèrfabasediawanalugádifèrfkuathetivo. Nousamaterialdikonstrukshonkutakontenéasbèst.

Usa fèrf a base di awa

Paginá 15

Aparatonan doméstiko

Nosolamenteerkondeshen,sinotambefrishidèriiluminashonporkomehopienergia.Informaserkaboservisiodiutilidat,doñodipakusihardwaretokanteposibilidatnanpaspar.Peranandilusekonómikotadunaresultadomesora.

Riolering i tanki septiko

Oranotinrioleringinstaláuntankiseptikopaawashushienbesdiunberpùt.Untankiseptikotaseparásushiiawadordikuaeawadenteratashushaménos.Esistematakueawashushitapasadordidiferentesegmentu,dordikuaesushitakedaseparádiawa.Dordiesakieawashinishienkombinashonun“sistemadidrep”.

Peranan di lus

ekonómiko ta duna

resultado mesora

Un tanki septiko ta separá

sushi i awa dor di kua e awa

den tera ta shusha ménosPaginá 14 Bon mira, sabi traha

Page 9: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Hardin

Hardin

Dennosklimasekusigurehardintinmesterdiawa.Muharondódibokastinkomobentaha,ménosstofimassombra.Esakitakreaunambientedibibamuchumasplasentero.Algunsugerensiapaunhardinplasenteroiekonómiko: Skohematanan(lokal)kumesterdipokoawa.Esakinantasobrevivíastaden

tèmposekukutikiawaiáwaseru. Usakosnanpakumbresuela,maneramulchofpiedra.Esakitasparbotèmpoi

dolódilomba,pasombrayerbanohañachènsdikrese.Ademasetainvitáusodivenenukontrayerba.Informátokanteeposibilidatnannabohardinero.

Unsistemadidreppadunamataawa,tasparusodiawa. Usaawadilabapañaibaña(eventualmentediseptictank)pabohardin.Informá

kuamatataresistíeawa(nan)aki. Muhamatadenoranandimaintaòfatardi.Vaporisashontaménose

momentunanei.Ademasmayoriamatatabebe(chupa)awadenoranandimaintaorasolotasali.

Yerbamesterdihopiawa.Sinesesariamentebokeunespasiokuyerbaantotenechikituihasimasusodiporehèmpelpiedra.

Plantamatakutabiragrandi(mas)serkabokasnapartiostiwestpahañasombraribamurayaidakdikas.Peropagatinupaeraisnandiemata(palu)noafektáefundeshidikas.

Skohe matanan (lokal)

ku mester di

poko awa

Un sistema di drep

pa duna mata awa,

ta spar uso di awa Paginá 17

Page 10: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Un kas sabi tin hopi bentaha:

temperatura agradabel i

pues plasentero pa biba aden

Kòrda ku un kas ta un

invershon pa bida.

P’esei invertí den bo kas!

Unbesboatrahabokasdiformasabi,boporspartambedordibibadiunformasabi.Nolagalussendesintanesesario,sendeeerkonamomentukubotadenkamberihasimantenshondiboaparato.Usaproduktonankímikopalimpiesamanerakloro,loménosposibel.Nantamalupabosalu.

Unmanerasimpelpasparawaisèntapadrechakranchinankulèkrápidamente.Unkranchikutalèkkontinuamentetakostabo4literdiawapaoraosea35m3paaña. Den un aña esaki ta mas o ménos 500 florin.

Botamira:unkassabitinhopibentaha:temperaturaagradabelipuesplasenteropabibaaden,saluibopabopòtmòni.Tinoramesterhasiuninvershonèkstrapalograesaki.Erendimenturibaeinvershonakibotasakalihébekdordigastuaboudienergia.Unkantidatdimedidataastatagrátismaneraunbonposishon(alokashon)diekaskomparákusoloidirekshondibientu.

Kòrdakugastunandimantenementutambetakedaevitádordiemedidananmenshonádenfoyetoaki.Erkomesterdimantenementu,bientuno.Kòrdakuunkastauninvershonpabida.P’eseiinvertídenbokas.EsakitakumbinítantuklimakomoambientedibidaakinaAntia.

Biba sabi

Saka bo ganashi!

Paginá 19Paginá 18 Bon mira, sabi traha

Page 11: Bo tin idea di bai traha bo propio kas? - bonairegov.com · E freskura di bientu ta grátis Paginá 4 Bon mira, sabi traha Si bo ke konstruí sabí, anto e or’ei bo ta purba haña

Bon mira, sabi traha!

Diseño i konstrukshon

Instalashon

Hardin

Biba sabi

Masakiboubotahañainformashonvaliosokuporyudadentrahamentudibokas.Unkassabi,manerabomes!

www.aqualectra.com/10.htmlwww.townsville.qld.gov.auwww.greenhouse.gov.au/yourhome/technical/index.htmwww.beachshack.aiwww.una.anafdelingBouwkundeenCivieletechniek

E foyeto aki bo por hañ’e riba e website www.mina.vomil.an bou di nomber ‘publications’