Analiza techniczna

Analiza technicznaAnaliza techniczna

Założenia ATZałożenia AT

AT a Analiza FundamentalnaAT a Analiza Fundamentalna

Stosowalność ATStosowalność AT

wprowadzenie

„Analiza techniczna to badanie zachowań rynku, przede wszystkim przy użyciu wykresów, którego celem jest przewidywanie przyszłych trendów cenowych” (J.J.Murphy)

zachowanie rynku akcji to Cena akcji Wolumen Liczba otwartych kontraktów

wprowadzenie

„Złudne wrażenie przypadkowości stopniowo znika w miarę nabywania umiejętności czytania wykresów”

(J.J. Murphy)

Wprowadzenie – filozofia AT

Rynek dyskontuje wszystko Ceny podlegają trendom Historia się powtarza

filozofia AT: Rynek dyskontuje wszystko

Wszystkie czynniki wpływające na cenę akcji (fundamentalne, makroekonomiczne, polityczne, psychologiczne i inne)

znajdują pełne odbicie w cenie akcji.

Inaczej:

wszystkie ważne, cenotwórcze informacje są już uwzględnione w cenie akcji

filozofia AT: Rynek dyskontuje wszystko

Perspektywa fundamentalisty: Cena akcji odzwierciedla relację popytu i

podaży: jeżeli istnieje duży popyt na akcję, jej cena rośnie

Przyczyną hossy lub bessy na danym rynku są uwarunkowania gospodarcze

To nie wykresy same w sobie są przyczyną wzrostów lub spadków cen, one jedynie odzwierciedlają psychologię rynku byka lub niedźwiedzia

filozofia AT: Rynek dyskontuje wszystko

Perspektywa analityka technicznego: Jeżeli cena akcji rośnie to oznacza, że musi być na

nią zwiększony popyt (niezależnie od przyczyn takiego stanu rzeczy, których nie warto badać)

Przyczyna wzrostu (bądź spadku) ceny nie jest istotna, gdyż w początkowych stadiach trendu cenowego lub w momentach zwrotnych nikt dokładnie nie wie, dlaczego rynek zachowuje się właśnie w ten sposób.

Skoro wszystkie istotne czynniki są już uwzględnione w cenach, to badanie ceny jest „samowystarczalne”

(czynniki fundamentalne są także uwzględnione)

filozofia AT: Rynek dyskontuje wszystko

Dzięki dużej liczby wskaźników bazujących na danych historycznych analityk „dowiaduje się od rynku” w którą stronę rynek prawdopodobnie podąży.

Celem AT nie jest „przechytrzenie rynku” tylko sformułowanie prawdopodobnej prognozy.

Analityk zdaje sobie sprawę z przyczyn dla których ceny rosną bądź spadają ale nie sądzi, by ich poznanie było niezbędne dla prognozowania sytuacji na rynku

filozofia AT: ceny podlegają trendom

Celem badania wykresów jest rozpoznawanie trendów w ich wczesnych stadiach, by dokonywać transakcji zgodnie z ich kierunkiem. (Trendy nie trwają wiecznie)

Trend wykazuje silniejszą tendencję do kontynuacji niż do zmiany (należy inwestować zgodnie z trendem, dopóki nie pojawią się oznaki jego końca)

Linie trendu

(stockcharts.com)

filozofia AT: historia się powtarza

Analiza zachowań rynku wiąże się badaniem zachowań inwestorów a więc badaniem ludzkiej psychiki.

Formacje cenowe pojawiające się od stuleci na wykresach cenowych odzwierciedlają dominujące stany psychiczne uczestników rynku.

Ponieważ formacje te sprawdziły się w przeszłości, wnioskuje się, że znajdą potwierdzenie w przyszłości

Formacje cenoweFormacja głowy i ramion (stockcharts.com)

formacja głowy i ramion – przykład (BZWBK)

Formacja podwójnego szczytu

Formacje cenowe Klin zwyżkujący (stockcharts.com)

Trójkąt zwyżkujący wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/

Formacja spodkawdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/

Zastosowanie AThoryzont czasowy

Trendy długookresowe (kilkanaście lat) Trendy długie (kilka lat) Trendy średnioterminowe (od kilku, do

kilkunastu miesięcy) Trendy krótkoterminowe (od kilku, do

kilkunastu tygodni) Trendy dzienne Trendy godzinowe

Przykład trendu 4 - godzinowego

Przykład trendu długookresowego (WIG)

Dow - Jones Industrial Average (30 lat)

Dow - Jones Industrial Average (10 lat)

Analiza techniczna, analiza fundamentalnaAnaliza techniczna, analiza fundamentalnaMoment zawierania transakcjiMoment zawierania transakcji

Wskazania płynące z ANALIZY FUNDAMENTALNEJ : kup i trzymaj trzymaj (jeśli wcześniej kupiłeś) akumuluj redukuj sprzedaj możliwe do realizacji w przypadku rynku akcji, nie

znajdują zastosowania (ze względu na lewar finansowy) dla rynków terminowych.

W przypadku rynków instrumentów pochodnychrynków instrumentów pochodnych nieodzowne jest stosowanie AT, nawet wtedy, gdy decyzje inwestycyjne podejmowane są fundamentalnie

Analiza techniczna a analiza Analiza techniczna a analiza fundamentalnafundamentalna

Analityk T. może śledzić wiele różnych rynkówwiele różnych rynków, dokonując różnorodnych inwestycji, analityk F. koncentruje się, na ogół, na wycenie jednego aktywu bądź pewnej grupy towarów (różne rynki przeżywają różne rynki przeżywają silne trendy niekoniecznie w tym samym czasiesilne trendy niekoniecznie w tym samym czasie, co pozwala przenosić kapitał między np. rynkami akcji, surowców, walut )

Techniczna znajomość wielu rynkówTechniczna znajomość wielu rynków daje szerokie spojrzenie na wzajemne powiązaniawzajemne powiązania, także przyczynowo - skutkowe. Zachowanie cen na jednym rynku może stanowić prognozę dla innego rynku (rynek obligacji – rynek akcji, rynki walutowe – rynki akcji, rynki surowców - rynki akcji, rynki surowców - rynki walutowe )

Analiza techniczna a analiza Analiza techniczna a analiza fundamentalnafundamentalna

Przyjmując przesłankę o zdyskontowaniu w cenach wszystkich informacji, odczytywanie wykresów jest swego rodzaju skróconą formą analizy fundamentalnej.

Optymalne zawieranie transakcji możliwe jest tylko na podstawie AT (timing), zawierając transakcję tylko na podstawie AF narażamy się na niekorzystny moment zakupu.

NarzędziaNarzędzia analizy technicznej analizy technicznej

Wykresy: słupkowe, świecowe Linie trendu, kanały trendu, wstęgi Średnie kroczące

proste ważone liniowo ważone wykładniczo

Oscylatory (bazujące na cenie, obrotach, mieszane) Prognostyczne (wyprzedzające trend) Inercyjne (postępujące za trendem)

Cele AT Identyfikacja trendu głównegoIdentyfikacja trendu głównego, trendów niższego rzędu

(linie trendu, kanały trendu, średnie ruchome, wstęgi) Ustalenie poziomów cen atrakcyjnych dla popytu, dla poziomów cen atrakcyjnych dla popytu, dla

podażypodaży (obszary wsparcia, obszary oporu, linie wsparcia, linie oporu)

Pomiar impetu rynkuimpetu rynku – siły trendu, dojrzałości trendu (oscylatory Momentum, RSI, ROC, MACD)

Ustalenie stanów skrajnychstanów skrajnych, stanów alertowych, stanów alertowych, stanów neutralnychstanów neutralnych (oscyl. RSI, CCI)

Identyfikacja presji kupujących, presji sprzedającychpresji kupujących, presji sprzedających (oscyl. CMF, OBV)

Pomiar siły relatywnej papierusiły relatywnej papieru wartościowego względem benczmarku

Określenie poziomów ceny zakupu, ceny sprzedażypoziomów ceny zakupu, ceny sprzedaży Określenie momentu transakcjiOkreślenie momentu transakcji

Analiza Top - Down

Analiza „szerokiego rynkuszerokiego rynku” reprezentowanego przez główne indeksy krajowe a także zagraniczne DJIA, S&P500, DAX, FTSE100, NIKKEI

Analiza sektorowasektorowa, wybór najsilniejszego segmentu rynku

Analiza poszczególnych spółekposzczególnych spółek w wybranym sektorze

Średnie kroczące – wygładzanie, podążanie za trendem

kurs BRE w okresie 3 lat: 2007,2008,2009 oraz średnie kroczące: 15, 45,100

0,0

700,0

1 37 73 109

145

181

217

253

289

325

361

397

433

469

505

541

577

613

649

685

721

15

45

100

kurs BRE

Sygnały płynące z dwóch średnich kroczących (stockcharts.com)

ROC - rate of change

Miara siły trendu (stockcharts.com)

Wykres ceny oraz ROC(20)negatywna dywergencja (stockcharts.com)

ŚREDNIE KROCZĄCE, LINIA MACD- porównanie sygnałów (stockcharts.com)

Stany skrajne oscylatora RSI – wykupienie, wyprzedanie Przykład negatywnej dywergencji (stockcharts.com)

Wykres cenowy i oscylator RSI Dywergencje (stockcharts.com)

Wstęga Bollingera (różowy) (stockcharts.com)

Wykres cenowy i ROC(15)

Automatyczny system transakcyjny SAR Stop And Reverse

Automatyczny system transakcyjny SAR Stop And Reverse

Zastosowanie AT

Rynki akcji Rynki kontraktów terminowych Rynek obligacji Rynki surowcowe Rynki towarowe Rynki walutowe Rynek nieruchomości

Cena (1t) miedzi (od lutego 2005)

Cena (1t) miedzi (od marca 2009)

Cena (baryłki) ropy naftowej (od czerwca 2005)

Prognozowanie ekonomiczne

Istnienie silnych trendówtrendów lub oznaki ich końcaoznaki ich końca są ważnymi wskaźnikami wskaźnikami makroekonomicznymi makroekonomicznymi

Zachowanie S&P 500 jest traktowane jako wskaźnik wyprzedzający gospodarkiwskaźnik wyprzedzający gospodarki amerykańskiej

Trendy na rynkach kontraktów surowcowychTrendy na rynkach kontraktów surowcowych wyprzedzają koniunkturę w przemyśle

(słabość dolara to słabość gospodarkisłabość dolara to słabość gospodarki światowej) Trendy na rynkach dają wskazaniaTrendy na rynkach dają wskazania dla

przyszłej inflacji, poziomu zatrudnienia, PKB

Powody skuteczności AT Koncentracja na cenie akcjiKoncentracja na cenie akcji, która często wyprzedza

rozwój ekonomiczny spółki „koncentracja na przyszłości”

Posiadanie informacji o presji kupującychinformacji o presji kupujących, rozpoznawanie okresu akumulacjiokresu akumulacji – poprzedzającego wzrost

Posiadanie informacji o presji sprzedającychpresji sprzedających, rozpoznawanie okresu dystrybucjiokresu dystrybucji – poprzedzającego spadki

Rozpoznawanie poziomówpoziomów przy których mobilizuje się kupnokupno oraz poziomów zwiększonej podażypoziomów zwiększonej podaży

Wskazania momentu zakupu, momentu sprzedażymomentu zakupu, momentu sprzedaży HistoriHistoria notowań daje wskazania co do reakcji spółki reakcji spółki

na istotne wydarzeniana istotne wydarzenia, przeszłą i obecną zmienność, historyczne poziomy obrotów, siłę relatywną spółki

Zarzuty „zewnętrzne” wobec AT1.1. Formacje cenoweFormacje cenowe są raczej wytworem

wyobraźniwyobraźni niż rzeczywistym bytem (niejednoznaczność interpretacji)

2.2. AT funkcjonuje jako samospełniająca się AT funkcjonuje jako samospełniająca się przepowiedniaprzepowiednia: fale zakupów bądź sprzedaży są konsekwencją pojawienia się formacji, którą zna większość uczestników rynku

3. Wykresy cenowe wskazują przeszłość nie przeszłość nie zaś przyszłośćzaś przyszłość

4.4. Istnienie trendówIstnienie trendów nie jest oczywiste – twierdzą zwolennicy błądzenia losowego (random walk theory)

Zarzuty - dyskusja

Ad.1 (niejednoznaczność interpretacji)Analiza wykresów jest faktycznie w dużym

stopniu subiektywna i niejednoznaczna. Istnieje dość duża tolerancja w identyfikacji typowych formacji cenowych. Występowanie Występowanie różnic interpretacyjnych jest zjawiskiem różnic interpretacyjnych jest zjawiskiem częstymczęstym

Formacje cenoweFormacja głowy i ramion (stockcharts.com)

formacja głowy i ramion – przykład (BZWBK)

Zarzuty - dyskusja

Ad.2 (samospełniająca się przepowiednia) Konsekwencją w/w różnic są różne decyzje różnic są różne decyzje inwestycyjne. inwestycyjne. Inwestorzy różnią się także upodobaniami odnoszącymi się do faz wejścia faz wejścia na rynekna rynek a także horyzontemhoryzontem czasowym inwestycji.

Obecność graczy dziennychObecność graczy dziennych osłabia efekt samospełniającej się przepowiedni

Hossa i bessa mogą utrzymać się dłuższy czas tylko przy odpowiednich relacjach popytu i odpowiednich relacjach popytu i podażypodaży. Jednakowe reakcje analityków technicznych nie są w stanie wywołać hossy czy bessy.

Zarzuty - dyskusja

Faktycznym problemem są komputerowe systemy problemem są komputerowe systemy transakcyjne – podobnie zaprogramowanetransakcyjne – podobnie zaprogramowane, wykonują automatycznie te same zlecenia przyczyniając się do gwałtownych ruchów indeksów w górę lub w dół.

Ad.3 (przeszłość a nie przyszłość) Metody AT mają wiele wspólnego z wnioskowaniem i wnioskowaniem i prognozowaniem statystycznymprognozowaniem statystycznym, które zakłada ekstrapolację na podstawie danych ekstrapolację na podstawie danych historycznychhistorycznych. Wnioskowanie w AT odbywa się w sposób mniej sformalizowany (np. nie są podawane prawdopodobieństwa błędów). Analiza wykresów jest pewną formą analizy szeregów czasowych, jest zatem zgodna z nowoczesnym kanonem zgodna z nowoczesnym kanonem tworzenia prognoz ekonometrycznychtworzenia prognoz ekonometrycznych

Zarzuty - dyskusjaAd.4 (istnienie trenów) Krytycy założenia o istnieniu

trendów stwierdzają całkowitą przypadkowość i nieprzewidywalność ruchu cen (nie istnieje żadne „prawo serii”). Według hipotezy o efektywności Według hipotezy o efektywności rynku ceny oscylują wokół rzeczywistej wartości rynku ceny oscylują wokół rzeczywistej wartości danego towaru czy akcjidanego towaru czy akcji.

Trudność formalnego wykryciaTrudność formalnego wykrycia jakichś formacji cenowych, czy trendu nie jest dowodem, że nie jest dowodem, że one nie istniejąone nie istnieją

Odpowiedzią zwolenników AT są badania empiryczne – wykazujące istnienie trendów oraz przynoszące zyski systemy transakcyjne oparte na tym założeniu

Problemy „wewnętrzne” w AT

Możliwość różnych interpretacji tych samych różnych interpretacji tych samych

formacji cenowychformacji cenowych a także sytuacji technicznejsytuacji technicznej spółki płynącej ze wskaźników

Dobór optymalnych parametrów musi nastąpić indywidualnie dla każdej spółkiindywidualnie dla każdej spółki (indeksu)

Indywidualne, psychiczne nastawienie analityka („byczebycze” bądź „niedźwiedzieniedźwiedzie”) wpływa na interpretację danych

Problemy „wewnętrzne” w AT

Opóźnienie w działaniu wielu indykatorówOpóźnienie w działaniu wielu indykatorów, powodujące zwiększenia ryzyka w zajęciu pozycji na rynku

Częsty brak pewnościbrak pewności postawionej prognozy, konieczność oczekiwania na potwierdzenia potwierdzenia sygnałówsygnałów

Występujące nierzadko sprzecznościsprzeczności generowanych sygnałów przez różne wskaźniki

Konieczność dokonania syntezysyntezy płynącej z interpretacji wielu analizowanych składników

AT- bardziej „sztuka interpretacji” niż obiektywne AT- bardziej „sztuka interpretacji” niż obiektywne wnioskowaniewnioskowanie

Jednakowe prawdopodobieństwa wzrostu i spadku. Losowe wahanie z przedziału (0;1)

30

35

40

45

50

55

60

65

70

1 13 25 37 49 61 73 85 97 109

121

133

145

157

169

181

193

205

217

229

241

253

265

277

289

301

Zarzuty - dyskusja

Behawioralna teoria finansów jest nową dziedziną zakładającą wzajemną zależność między strukturą cen a psychologią zachowań

Literatura

J. J. Murphy „Analiza techniczna rynków finansowych”

J.D. Schwager „ Analiza techniczna rynków terminowych”

M. J. Pring „Podstawy analizy technicznej” S. Achelis „ Analiza techniczna od A do Z” Z. Komar „Sztuka spekulacji” StockCharts.com - ChartSchool