Analiza Techniczna Dla Bystrzakow Anteby

7/31/2019 Analiza Techniczna Dla Bystrzakow Anteby

1/29


2/29


3/29

Spis treci

O autorce ......................................................................................................................15

Podzikowania od autorki .............................................................................................17

Wstp ............................................................................................................................19

O ksice .........................................................................................................................................19Konwencje zastosowane w ksice ......................................................................................................20Czego nie czyta ...............................................................................................................................20Naiwne zaoenia ..............................................................................................................................21Jak podzielona jest ksika .................................................................................................................21

Cz I: Definiowanie analizy technicznej .......................................................................................21Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn .......................................................................21Cz III: Obserwacja zachowania rynku ........................................................................................22Cz IV: Odnajdywanie formacji .................................................................................................22Cz V: Na skrzydach analizy dynamicznej .................................................................................22

Cz VI: Dekalogi ......................................................................................................................22Ikony wykorzystane w ksice .............................................................................................................23Co dalej? ..........................................................................................................................................23

Cz I: Definiowanie analizy technicznej ................. 25

Rozdzia 1: Otwieramy skrzynk z narzdziami analizy technicznej ...........................27

Wprowadzenie do analizy technicznej .................................................................................................28Spekulacja czy inwestowanie: rne oblicza analizy technicznej ........................................................28

Ustalenie nowych regu .................................................................................................................29Co przemawia za zarzdzaniem transakcjami? ................................................................................29

Sprawianie, by trend sta si Twoim przyjacielem ................................................................................30Skupianie si na cenach jest suszne (i godne szacunku) ..................................................................31Wyznaczenie wasnej cieki na wykresie ........................................................................................32

Przygldamy si bliej wielu obliczom wystpowania trendw ...............................................................33Ilociowe wyraenie wystpowania trendw .....................................................................................33

Dlaczego analiza techniczna si sprawdza lub si nie (zawsze) sprawdza? .............................................35Wygrywanie z rynkiem ......................................................................................................................36W poszukiwaniu porzdku .................................................................................................................37

Co obejmuje analiza techniczna? ........................................................................................................38

Kup ksik Pole ksik


4/29

Analiza techniczna dla bystrzakw

Sporzdzanie i analiza wykresw (charting) ...................................................................................39Analiza timingu rynkowego ...........................................................................................................39Podanie za trendem (znowu to sowo) ........................................................................................39Analiza techniczna .......................................................................................................................39

Czego potrzebujesz, eby zacz? .......................................................................................................41

Rozdzia 2: Zapoznajemy si z funkcjonowaniem rynku od podszewki ........................ 43

Aukcyjny model poday i popytu .......................................................................................................44Instrumenty finansowe to nie skarpetki: efekt popytowy ....................................................................44Docieramy do rda popytu .........................................................................................................45

Identyfikacja zachowania zbiorowoci .................................................................................................45Jednostka v. zbiorowo .................................................................................................................46Robienie graczom giedowym wody z mzgu ..................................................................................47

Staramy si odkry, co jest normalne: przygldamy si rozkadowi normalnemu .....................................48

Powracanie do redniej .................................................................................................................48Gra wykorzystujca powrt do redniej ...........................................................................................49

Identyfikacja skrajnych zachowa zbiorowoci i reagowanie na nie ........................................................50Przebijanie poziomw granicznych: rynek wykupiony i wyprzedany ..................................................51Zmierzanie w kierunku przeciwnym do tego, ktry podpowiada instynkt: poziomy zniesienia .............52Chwytanie spadajcego noa: okrelanie, kiedy i na jakim poziomie korekta si zakoczy ...................53

Zaawansowane teorie zbiorowoci ......................................................................................................5450-procentowe zniesienie Ganna ...................................................................................................56Magiczne liczby: sekret wszechwiata .........................................................................................57Kiedy widzimy zbyt wiele zniesie .................................................................................................59

Rozdzia 3: Pyniemy z prdem: nastroje rynkowe ....................................................... 63

Definiujemy nastroje rynkowe .............................................................................................................64Dowiadujemy si wicej o wolumenie ..................................................................................................64

Uwaga na szpikulce! .....................................................................................................................65ledzenie rwnowagi wolumenu ....................................................................................................66Ulepszamy wskaniki wolumenowe ................................................................................................68

Wychodzimy z analiz poza konkretny wykres .....................................................................................69Selekcjonujemy porcje informacji o nastrojach rynkowych ................................................................70Krcimy si wok osi ziemskiej: efekty sezonowe i kalendarzowe .....................................................72

Zaskoczony tum ...............................................................................................................................74Rozwaamy historyczne kluczowe dni odwrotu (odwrcenia trendu) ................................................74Przetrwanie w wiecie przypadkowoci ...........................................................................................75Pamitanie, jaka bya ostatnia cena ................................................................................................76

Mylenie w kategoriach naukowych ....................................................................................................77Uwarunkowania i przypadki losowe ...............................................................................................77Wielko prby .............................................................................................................................78

Kup ksik Pole ksik


5/29

Spis treci

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn . 81

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw ..............................................83

Wprowadzenie do wskanikw ...........................................................................................................83Klasyfikacja wskanikw ...............................................................................................................84Zrozumienie, co okrelaj wskaniki ...............................................................................................84Wybr swego stylu gry ..................................................................................................................85

Przygldamy si dziaaniu wskanikw ...............................................................................................88Okrelanie waciwych interwaw .................................................................................................88Zwaanie na sygnay generowane przez wskaniki ..........................................................................89

Ustalanie historycznych poziomw odniesienia ....................................................................................91Selekcja wskanikw ..........................................................................................................................92Optymalizacja, czyli poddawanie wskanikw prbie ...........................................................................93

Opracowywanie optymalizujcego testu wstecznego .........................................................................93Dopracowanie testu wstecznego .....................................................................................................95Naprawiamy wskanik ..................................................................................................................96Ponowne zastosowanie wskanika ..................................................................................................96Szacujemy ryzyko optymalizacji .....................................................................................................97

Rozdzia 5: Zarzdzanie pozycjami ................................................................................99

Konstruowanie zasad transakcyjnych ..................................................................................................99Zarys Twojego planu gry ............................................................................................................100Powszechne obawy i wtpliwoci .................................................................................................101

Zgarniamy pienidze ze stou: wyznaczanie docelowych wielkoci zyskw ...........................................103Kontrolowanie strat .........................................................................................................................104Pierwsza linia obrony: zlecenia stop-loss ...........................................................................................105

Wyznaczenie stopw w mylach mija si z celem ...........................................................................105Klasyfikacja zlece stop-loss ........................................................................................................106

Modyfikowanie wielkoci pozycji ......................................................................................................112Zmniejszanie pozycji ..................................................................................................................113Zwikszanie pozycji ....................................................................................................................113Ustalanie stopw dla zmodyfikowanych pozycji ............................................................................114

Cz III: Obserwacja zachowania rynku ................ 115Rozdzia 6: Interpretacja podstawowych supkw:

jak zachowuj si ceny instrumentw finansowych ................................117

Konstruowanie podstawowych supkw .............................................................................................118Przechodzimy do dziaania: supek cenowy w telegraficznym skrcie ..............................................118Nadawanie tonu notowaniom: cena otwarcia ................................................................................120Podsumowanie nastrojw: cena zamknicia ..................................................................................122Wjedamy na gr: cena maksymalna .........................................................................................125Schodzimy na sam d: cena minimalna .......................................................................................125

Kup ksik Pole ksik


6/29


Skadamy wszystko w spjn cao: wykorzystujemy supki cenowe do identyfikacji trendw ................127Identyfikacja trendu wzrostowego .................................................................................................127Identyfikacja trendu spadkowego ..................................................................................................129

Staramy si przebrn przez grzzawisko supkw .............................................................................129

Bierzemy pod uwag seri supkw ..............................................................................................130Staramy si poj wzgldno ......................................................................................................131Unikamy bdnej interpretacji ......................................................................................................132Okrelenie, kiedy analiza wykresu supkowego zdaje si na nic .......................................................133

Analiza danych przy rnych interwaach czasowych .........................................................................134Analiza danych dziennych ...........................................................................................................135Rozszerzamy interwa .................................................................................................................135Zawamy interwa ....................................................................................................................135

Rozdzia 7: Interpretacja specjalnych kombinacji supkw: mae formacje ............. 139

Poszukiwanie poszlak naprowadzajcych na trop nastrojw rynkowych ...............................................140Pooenie ticku i supka ..............................................................................................................140Rodzaje konfiguracji ...................................................................................................................141Zakres zmian cen .......................................................................................................................142

Rozpoznawanie najczstszych specjalnych konfiguracji supkw ..........................................................142Wysokie zamknicie ....................................................................................................................143Nie wychodzimy przez kilka dni na zewntrz ................................................................................143Dzie spdzony na zewntrz .......................................................................................................144Zamknicie w okolicach otwarcia .................................................................................................145

Rozszyfrowujemy szpikulec cenowy ..................................................................................................146

Poznajemy luki ...............................................................................................................................148Identyfikujemy luk .....................................................................................................................148Wykorzystywanie gwnych luk do swoich celw ...........................................................................150

Wypeniamy luk ............................................................................................................................154Jak wykorzysta zakres zmiennoci cen, by skutecznie radzi sobie ze zmianami ...................................155

Zwracamy uwag na zmieniajcy si zakres zmiennoci .................................................................155Okrelenie znaczenia zmiany zakresu zmiennoci ..........................................................................156Przygldamy si redniemu zakresowi zmiennoci cen ...................................................................157

Rozdzia 8: Supek cenowy inaczej: wiece japoskie .............................................. 163

Nieocenione zalety wiec japoskich .................................................................................................163Rozkadamy wiece na czci pierwsze ..............................................................................................164Konstrukcja korpusu ...................................................................................................................164Staramy si uchwyci istot wiecy bez korpusu doji .................................................................166Chwytamy cie ...........................................................................................................................166

Mierzymy poziom emocji .................................................................................................................169Rozpoznawanie specjalnych formacji wiecowych zwizanych ze skrajnymi emocjami .......................171

Interpretacja formacji wiecowych ................................................................................................171Ukon w stron formacji odwrcenia trendu ..................................................................................173Formacje kontynuacji trendu ........................................................................................................173

czymy wiece z innymi wskanikami .............................................................................................175Posugiwanie si wycznie wykresami wiecowymi ............................................................................176

Kup ksik Pole ksik


7/29

Spis treci

Cz IV: Odnajdywanie formacji ........................... 179

Rozdzia 9: Dostrzeganie formacji liniowych poprzez optyk analizy technicznej ......181

Wprowadzenie do formacji liniowych ................................................................................................181Czy masz wyobrani? ................................................................................................................182Nie wykraczaj poza linie konturw przy kolorowaniu .....................................................................184

Przymilamy si do formacji kontynuacji trendu ..................................................................................184Trjkty prostoktne zwajce si ku grze i ku doowi ................................................................185Podrygi martwego kota ...............................................................................................................186

Rozpoznawanie klasycznych formacji odwrcenia trendu ....................................................................187Podwjne dno ............................................................................................................................187Podwjny szczyt .........................................................................................................................189Absolutny potrjny szczyt: formacja gowy z ramionami .................................................................190

Szacujemy wielko ruchu mierzonego ..............................................................................................191Podejmujemy decyzje pod dyktando formacji ................................................................................192Wznowienie trendu po korekcie ...................................................................................................193Mierzenie do powstania luki ........................................................................................................194

Rozdzia 10: Wyznaczanie linii trendu ........................................................................195

Przygldamy si bliej wykresowi cenowemu .....................................................................................195Przestrzeganie zasad wyznaczania linii trendu ...................................................................................196

Reguy wyznaczania linii trendu ..................................................................................................197Wykorzystywanie linii wsparcia jako sygnau do wejcia, a nastpnie wycofania si z inwestycji .........197Druga strona medalu: wykorzystywanie linii oporu do otwierania i zamykania pozycji ......................200Optymalizujemy poziomy oporu i wsparcia ...................................................................................202Bawimy si liniami oporu i wsparcia ............................................................................................203

Wyznaczanie wewntrznych linii trendu ............................................................................................204Zasady wyznaczania linii regresji .................................................................................................204Identyfikujemy tendencje, ktrym podlegaj ceny ...........................................................................205Jak wybiera lini regresji? ...........................................................................................................207

Rozdzia 11: Kanay cenowe jako narzdzia prognozy ................................................209

Poznajemy podstawy wyznaczania kanaw cenowych ........................................................................210Odrczne rysowanie kanaw .......................................................................................................211

Wyznaczanie kanau przy pomocy oprogramowania analitycznego ..................................................213Rozwaamy zalety prostoliniowych kanaw cenowych ..................................................................213Zgbiamy wady prostoliniowych kanaw cenowych .....................................................................214Wykorzystywanie kanaw do osigania zyskw i ograniczania strat ................................................214

Jak sobie radzi z wybiciami .............................................................................................................215Jak odrni faszywe wybicie od prawdziwego? ............................................................................216Umieszczamy wybicia w konkretnym kontekcie ............................................................................219

Regresji liniowej przedzia zmiennoci okieznany ..............................................................................222Wprowadzamy bd standardowy ................................................................................................222Wyznaczanie kanau regresji liniowej ............................................................................................223

Kup ksik Pole ksik


8/29


Potwierdzanie odrcznie wyrysowanych kanaw ..........................................................................225Oceniamy specjalne cechy kanaw regresji liniowej ......................................................................225Wady kanaw regresji liniowej ....................................................................................................226

Wsparcie i opr w punktach zwrotnych trendu ..................................................................................227

Obliczanie pierwszej strefy wsparcia i oporu .................................................................................227Wykorzystywanie wsparcia i oporu punktw zwrotnych .................................................................229

Cz V: Ruszamy z analiz dynamiczn .................231

Rozdzia 12: Wykorzystanie linii dynamicznych ......................................................... 233

Wprowadzamy prost redni kroczc .............................................................................................233Poznajemy zasad przecicia ceny ze redni ................................................................................234Posugiwanie si regu poziomu redniej kroczcej .......................................................................238

Jak radzi sobie z ograniczeniami? ...............................................................................................239Magiczne liczby rednich kroczcych ............................................................................................241

Dostosowywanie redniej kroczcej ...................................................................................................243Poznajemy rne rodzaje rednich kroczcych ...............................................................................243Wybieramy rodzaj redniej kroczcej ............................................................................................245

Wykorzystywanie wielu rednich kroczcych naraz .............................................................................246Wczamy do gry dwie rednie kroczce jednoczenie ....................................................................246Aplikujemy trzy rednie kroczce .................................................................................................248

Zgbiamy zagadnienie zbienoci i rozbienoci rednich kroczcych .................................................249Obliczamy zbieno i rozbieno ...............................................................................................250

Konstruujemy narzdzie decyzyjne ...............................................................................................251Interpretacja MACD ..................................................................................................................252

Rozdzia 13: Mierzymy impet ..................................................................................... 255

Nieco matematyki: obliczamy impet ..................................................................................................255Wykorzystujemy metod odejmowania .........................................................................................256Wykorzystujemy metod tempa zmian ..........................................................................................257Dodajemy kontekst: procentowe tempo zmian ...............................................................................258

Analizujemy bardziej skomplikowane aspekty wskanika impetu .........................................................259Wygadzamy zmiany cen .............................................................................................................259

Filtry momentum ........................................................................................................................260Wykorzystujemy wskanik impetu .....................................................................................................261Odkrywamy rozbieno .............................................................................................................261Potwierdzenie wskanikw trendu ................................................................................................262

Okrelamy wskanik siy wzgldnej (RSI) ........................................................................................263Obliczamy RSI ..........................................................................................................................264Przedstawiamy RSI na wykresie ..................................................................................................265

Wykorzystujemy pozostae komponenty supka cenowego: oscylator stochastyczny ................................267Pierwszy krok: wyliczamy szybki oscylator %K .............................................................................267Drugi krok: udoskonalamy wskanik %K za pomoc %D ..............................................................268

Bawimy si oscylatorem stochastycznym na wykresie .....................................................................269

Kup ksik Pole ksik


9/29

Spis treci

Rozdzia 14: Szacujemy zmienno ............................................................................273

Wymykajca si zrozumieniu koncepcja ............................................................................................273Jak postrzega zmienno? ...........................................................................................................274

Niska zmienno w czasie trendu .................................................................................................275Niska zmienno w okresie niewystpowania trendu ......................................................................276Wysoka zmienno w czasie trendu ..............................................................................................276Wysoka zmienno w okresie, gdy trend nie wystpuje ...................................................................277

Miary zmiennoci ............................................................................................................................277ledzimy ruch maksymalny ..........................................................................................................277Rozwaamy odchylenie standardowe ............................................................................................279Korzystamy ze wskanika redniego rzeczywistego zakresu zmiennoci ATR .............................280

Miary zmiennoci w praktyce: wstgi Bollingera ................................................................................280Zlecenia stop z wykorzystaniem wstg redniego rzeczywistego zakresu zmiennoci ..............................283

Rozdzia 15: Ignorujemy czas: wykresy punktowo-symboliczne ................................285Tworzymy wykres punktowo-symboliczny, aby przekona si, co tak naprawd ma znaczenie ...............286

Kady ruch przedstawiamy w kolumnie ........................................................................................286Wielko kratki ...........................................................................................................................288Sporzdzamy wykres dzienny ......................................................................................................290

Formacje na wykresach XO .............................................................................................................291Wsparcie i opr ..........................................................................................................................291Formacje podwjnego i potrjnego szczytu oraz dna ......................................................................293

Prognozowanie cen docelowych po wybiciu .......................................................................................293Pionowe prognozowanie ceny po wybiciu .....................................................................................294Prognoza pozioma ......................................................................................................................295

czymy metod punktowo-symboliczn z innymi wskanikami ..........................................................296

Rozdzia 16: czymy rne techniki ..........................................................................297

Proste idee, ktre przetrway prb czasu ..........................................................................................297Dodajemy nowy wskanik: wprowadzamy zoono ..........................................................................299

Wybieramy nadrzdn koncepcj gry ...........................................................................................300Studium przypadku zoonoci ....................................................................................................301

Oczekujemy pozytywnych wynikw ..................................................................................................306Techniczne podejcie do strategii pozytywnych oczekiwa .............................................................306

Zwikszanie efektywnoci strategii pozytywnych oczekiwapoprzez stopniowe powikszanie pozycji i jednorazowe jej zamknicie .............................................309

Oceniamy efektywne zajmowanie pozycji i bezwzgldne realizowanie zyskw: setupy ...........................310Wczesne zajcie pozycji ..............................................................................................................311Zamknicie pozycji w grze opartej na setupach .............................................................................311Konieczno wykonania cikiej pracy, kiedy grasz jak zawodowiec ................................................312Uwaga na specjalne oferty ...........................................................................................................313

Kup ksik Pole ksik


10/29


Rozdzia 17: Rozwaania na temat systemw transakcyjnych .................................. 315

Definiujemy system transakcyjny ......................................................................................................318cise wymagania, ktre musi spenia system ...............................................................................318

Sprbuj znale swoje miejsce w wiecie analizy technicznej ...........................................................319Dlaczego automatyczne systemy zawodz? ........................................................................................319Bawienie si nowymi pomysami ..................................................................................................320Testowanie wsteczne do upadego ...............................................................................................320Nieznajomo swojego przedziau czasowego ................................................................................321Praktyka autosabotau ................................................................................................................321

Przestrzeganie zasad obowizujcych w dugim okresie ......................................................................322Zamknicie pozycji a zamknicie i odwrcenie pozycji ...................................................................322Obracanie wiksz liczb instrumentw finansowych .....................................................................323Nie inwestuj zbyt niskiego kapitau ..............................................................................................323

Zakup systemu transakcyjnego .........................................................................................................324Jak weryfikowa wspania histori wynikw systemu? ...................................................................324Zagldamy do wntrza systemu ...................................................................................................325

Wybieramy narzdzie, a nie instrument finansowy .............................................................................326

Cz VI: Dekalogi ................................................329

Rozdzia 18: Dziesi sekretw gry giedowej najlepszych traderw ....................... 331

Wierz w wykresy .............................................................................................................................331

Zaprzyjanij si z trendem ...............................................................................................................332Zrozum, e prawdziwe pienidze zarabiasz dopiero po dokonaniu sprzeday ......................................332Bierz odpowiedzialno za swoje czyny .............................................................................................333Unikaj euforii i rozpaczy ..................................................................................................................333Skup si na zarabianiu pienidzy, a nie na tym, by mie racj .............................................................334Nie pozwl, by pozycja zyskujca na wartoci przeksztacia si w pozycj przynoszc straty ...............334Unikaj pokusy dopasowywania wskanikw do wykresu .....................................................................335Musisz wiedzie, kiedy podnosi stawk, a kiedy spasowa .................................................................335Dywersyfikuj ...................................................................................................................................336

Rozdzia 19: Dziesi zasad pracy ze wskanikami ................................................... 337

Wsuchaj si w rytm supkw cenowych ............................................................................................337Zrozum wskaniki, ktrymi si posugujesz .......................................................................................338Graj na podstawie tego, co widzisz na wykresie .................................................................................338Wykorzystuj poziomy wsparcia i oporu .............................................................................................338Podaj za wybiciem .......................................................................................................................339Obserwuj zbieno i rozbieno rnych wskanikw ......................................................................339Naleycie testuj swoje wskaniki .......................................................................................................339Pogd si z tym, e Twj wskanik czasami bdzie zawodzi ............................................................340Pamitaj, e nie istniej adne tajne wskaniki ...................................................................................340

Graj tylko z ulubionymi wskanikami ................................................................................................341

Kup ksik Pole ksik


11/29

Spis treci

Rozdzia 20: Dziesi nowych obliczy rynku finansowego .........................................343

Analiza techniczna zyskuje coraz wiksze uznanie na caym wiecie ....................................................343Wzrastajca rola zautomatyzowanych systemw transakcyjnych ..........................................................344

Coraz wiksz popularno zdobywa FOREX .................................................................................344Twarde aktywa ponownie zaczy cieszy si duym zainteresowaniem ................................................345Kwitnie gra oparta na zalenociach pomidzy rynkami .....................................................................346Dwignia jest niebezpieczna .............................................................................................................346Coraz wikszy wpyw globalizacji rynkw finansowych .......................................................................347Fundusze hedgingowe i pastwowe fundusze majtkowe to nowe grube ryby .......................................347Pojawienie si platform transakcyjnych .............................................................................................348Znakiem nowych czasw s ETF-y,czyli specjalne fundusze inwestycyjne notowane na giedach papierw wartociowych ...........................348

Dodatek: Przydatne rda i literatura uzupeniajca .................................................351Absolutne minimum ........................................................................................................................351rda internetowe .....................................................................................................................351Oprogramowanie do analizy wykresw .........................................................................................352

Literatura uzupeniajca ..................................................................................................................353

Skorowidz ...................................................................................................................355

Kup ksik Pole ksik


12/29Kup ksik Pole ksik


13/29

Rozdzia 4: Systematyczna gra przy uyciu wskanikw

Rozdzia 4

Systematyczna gra

przy uyciu wskanikwW tym rozdziale:Poznajemy kolejne wskaniki, tym razem niezwizane z emocjami tumu.Dokonujemy selekcji wskanikw.Optymalizujemy i testujemy wskaniki.

skaniki s skrtem do identyfikacji i pomiaru nastrojw rynkowych. Stanowiplatform, na ktrej moesz oprze swoje decyzje transakcyjne, omijajc chciwo,

strach i inne emocje towarzyszce grze giedowej.

W rozdziale tym opisuj wykorzystywanie wskanikw do systematycznej gry na giedzie.Analitycy techniczni wierz, e systematyczna gra daje spore szanse na osignicieznaczcych zyskw. Wskaniki jednak nie zawsze dziaaj, co bd wyjaniaa w tym

rozdziale. Aby poradzi sobie z zawodnoci wskanikw, konieczne jest opracowanieplanu zarzdzania pienidzmi, o ktrym pisz w rozdziale 5.

W wymianie giedowej chodzi o pienidze, a pienidze zawsze wzbudzaj silne emocje.Jednak kojarzenie gry na giedzie tylko z chciwoci i strachem, jak czyni wikszokomentatorw giedowych, jest zbytnim uproszczeniem z uwagi na wiele innych emocji,jakie mog towarzyszy dokonywaniu transakcji. W grze giedowej chodzi take o osobistysukces i porak. Traderzy odczuwaj zarwno wyrzuty sumienia, wstyd, rozpacz,jak i nadziej, rado i zadowolenie. Analitycy techniczni czyni wielkie starania, abywyeliminowa emocje z procesu decyzyjnego. Najwaniejszym narzdziem tumicymemocje jest wskanik.

Wprowadzenie do wskanikwWskanik jest wynikiem pewnych oblicze, ktry przenosisz na wykres w celu identyfikacjicharakterystycznych cech przebiegu zmiennoci cen, gwnie po to, by stwierdzi,czy cena podlega trendowi, jak silny jest trend lub czy zosta osignity punkt zwrotnytrendu. Celem posugiwania si wskanikami jest wic rozjanienie i uwiarygodnienieTwojego postrzegania tego, jak ksztatuj si ceny.

W

Kup ksik Pole ksik


14/29

Cz II: Umysowy podkad pod analiz techniczn

Klasyfikacja wskanikwWskaniki to nie lody, ktre mog mie tysice rnych smakw. Moesz w atwy sposbdokona klasyfikacji wskanikw, poniewa dziel si one na dwie gwne grupy:

Wskaniki uznaniowe: do tej grupy zaliczaj si metody interpretacji graficznejwykresw, jak na przykad analiza wykresw supkowych, liniowych, wiecowychi analiza formacji cenowych (o tym w rozdziaach od 6. do 10.). Opanowaniei wykorzystywanie tych wskanikw moe wymaga powicenia sporej ilociczasu. Ciko je rwnie przeoy na kod programu analitycznego, ktry mgbyCi umoliwi ich testowanie wsteczne, eby si przekona o ich wiarygodnociw podobnych sytuacjach nalecych ju do historii notowa Twojego instrumentufinansowego.

Wskaniki matematyczne: do tej grupy nale rednie kroczce, regresjaliniowa, wskaniki impetu i inne rodzaje oblicze matematycznych (te wskanikipoznasz w rozdziaach od 11. do 15.). Wyraenie przebiegu wykresu w kategoriachmatematycznych pozwoli Ci na przeprowadzenie testw odnonie biecegozachowania si cen w oparciu o dane historyczne, aby przekona si, z jakimprawdopodobiestwem powodzenia wskaniki te przewidyway przyszepoziomy kursw.

Mogoby Ci korci, by przeskoczy od razu do czci opisujcej wskanikimatematyczne, poniewa s one szybsze, janiejsze i naukowe. Lecz ich rola nierni si od roli, jak peni wskaniki uznaniowe stanowi one wyraenie danychcenowych w okrelonym formacie, aby pomc Ci w podejmowaniu decyzjiinwestycyjnych. To, e ich konstrukcja wspiera si na wzorach matematycznych,

nie oznacza, e nie s one subiektywne. Przede wszystkim, to Ty okrelasz parametry,ktre s wykorzystywane we wzorze matematycznym (jak na przykad liczba sesjigiedowych branych pod uwag przy wyliczeniu redniej kroczcej). A zatem wskanikimatematyczne i wskaniki opierajce si na interpretacji graficznej wykresu srwnorzdne i rwnie uyteczne. Niektrzy traderzy korzystaj wycznie z tychpierwszych, inni z tych drugich, a pozostali wykorzystuj oba zestawy wskanikw.

Jeli matematyka to nie Twoja dziaka, nie przejmuj si. Matematyka wykorzystywanaw analizie technicznej nie jest przewanie a tak skomplikowana (moe za wyjtkiemmatematyki wyszej stosowanej w zaawansowanej analizie technicznej). Moesz stosowate wskaniki bez koniecznoci pojmowania kryjcych si za nimi wzorw dopty,dopki rozumiesz zachowanie rynku, ktre identyfikuje wskanik, i wiesz, jak to

wykorzysta w praktyce. Pomyl o tym w ten sposb: to jak umiejtno prowadzeniasamochodu bez wiedzy na temat tego, jak skonstruowany jest silnik.

Zrozumienie, co okrelaj wskanikiW rozdziaach 1. i 2. zwrciam uwag na to, e ceny instrumentw finansowychczasamipodlegaj trendom czyli ich ruch jest wyranie skierowany w jak stron oraz na to, e trendy s przerywane korektami, czyli ruchami o niewielkim zakresiew przeciwnym kierunku, po ktrych nastpuje wznowienie dotychczasowego trendu.Zdarza si te, e ceny ksztatuj si w staym przedziale, co okrelamy mianem trendu

bocznego, a jak sama nazwa wskazuje, jest to te traktowane jako trend. Ostatecznie

Kup ksik Pole ksik


15/29


kady trend kiedy si koczy, a gdy pojawiaj si wskazujce na to sygnay, moenastpi odwrcenie trendu w przeciwnym kierunku. Wskaniki okrelaj wic pirnych sytuacji. Zwr uwag, e na poniszej licie zawaram sugestie odnoniewskanikw mogcych si sprawdzi w danej sytuacji, cho kto inny mgby przypisa

inne, rwnie wiarygodne wskaniki do danych warunkw:Pocztek trendu (przecicie si rednich kroczcych i formacje wybicia).Trend jest silny lub saby (nachylenie krzywej regresji liniowej lub redniejkroczcej).

Nastpuje korekta trendu, ktry zapewne zostanie wznowiony (wskanik siywzgldnej).

Trend si koczy i moe nastpi odwrcenie (wskaniki impetu, przecicie sirednich lub formacje wybicia).

Trend boczny (nachylenie krzywej regresji liniowej lub redniej kroczcej).Kady wskanik jest idealny do jednej sytuacji, a nie sprawdza si zupenie w innej.Analitycy techniczni spieraj si na temat zalet i wad wskanikw w zalenoci odpanujcych warunkw, a gdyby mia zapyta dziesiciu rnych analitykw o wskazanieoptymalnego wskanika w danej sytuacji, uzyskaby dziesi cakowicie rnych listtych wskanikw. Dobr wskanika zaley w pewnym stopniu od rodzaju instrumentufinansowego, ktrym obracasz, a take od przedziau czasowego, w ktrym analizujeszzachowanie si ceny instrumentu.

Wybr swego stylu gryMasz si zawsze skupia na trendzie, chyba e grasz w oparciu o setupy (ang.setup),o ktrych mwi w rozdziale 16. W idealnym wiecie najpierw okrelasz, czy kursTwojego instrumentu finansowego podlega trendowi, czy te waha si w trendziebocznym, a nastpnie stosujesz waciwy wskanik. W rzeczywistoci jednak trudnoczasami jest stwierdzi, czy cena podlega wyranemu trendowi, czy nie podlega muwcale. Poza tym w kadej chwili mona okreli normalny zakres waha cenowych,bez wzgldu na to, czy odbywa si to w trendzie, czy nie. W dodatku korekty zawszewi si z niepewnoci zadajesz sobie pytanie, czy to tylko chwilowa korekta czyodwrcenie trendu.

Oglnie rzecz biorc, wszystkich traderw cechuje jeden z dwch poniej opisanychindywidualnych stylw gry, a styl determinuje okres utrzymywania instrumentww portfelu:

Podajcy za trendem (ang. trend-followers). Traderzy, ktrzy lubiidentyfikowa trendy, mog przeczeka korekty lub okresy trendw bocznych,dopki trend gwny nie zostanie wznowiony. Inni podajcy za trendemgracze wykorzystuj sygnay generowane przez wskaniki impetu do modyfikacjizajmowanych pozycji, na przykad aby zrealizowa cz zyskw w momencie,gdy rynek danego instrumentu jest wykupiony lub wyprzedany, nawet jeli jestto tylko krtka przerwa przed dalsz kontynuacj trendu. Spodziewaj si, e nastpikontynuacja (spjrz do rozdziau 2., aby przypomnie sobie definicj rynku

wykupionego i wyprzedanego; w rozdziale 13. natomiast moesz zapozna si

Kup ksik Pole ksik


16/29


ze wskanikami wykupienia lub wyprzedania rynku). Rysunek 4.1 ilustruje trendprzerywany niewielkimi korektami oraz sposb, w jaki gracze podajcy za trendempodejmuj decyzje.

Swing traderzy (ang.swing traders). Ci ludzie graj bez wzgldu na to, czytrend wystpuje, czy nie. Swing trading to metoda gry polegajca na kupowaniuw lokalnych dokach i sprzedawaniu na lokalnych szczytach, bazuje wic nasamych wahaniach cen, a nie na staym kierunkowym ruchu cen. Swing tradingjest metod bardziej elastyczn od podania za trendem, poniewa moeszzastosowa j w rnych warunkach rynkowych. Wad takiego stylu gry jest to,e wymaga on bardziej regularnego zajmowania pozycji, a kadorazowy zyskz dokonywanych transakcji jest przewanie niszy ni w przypadku pojedynczejtransakcji przy podaniu za trendem.

Rysunek 4.1.Podanie

za trendem

Swing trader moe wiedzie, e trend jest spadkowy, a mimo to zdecydowa si na zakup,aby zrealizowa zysk w krtkim okresie, kiedy dziki wskanikowi impetu otrzymujesygna potwierdzajcy, e rynek jest wyprzedany i nastpi korekta tego trendu, czylicena wzronie. Rysunek 4.2 przedstawia sytuacj, w ktrej swing trader prbujeskorzysta na wahaniach cen, wczajc w to okresowe korekty (posuguj si tymsamym wykresem co poprzednio).

Rysunek 4.2.Swing trading

Kup ksik Pole ksik


17/29


Wygaszanie trenduRuch cen to dwa kroki naprzd, a nastpnie krok

do tyu. Czasami moesz dostrzec, e zblia siprzerwa w trendzie wzrostowym, i wiesz, e ci,ktrzy kupili najwczeniej, teraz bd chcieli zre-alizowa zyski. Tym samym wywoaj efekt do-mina, objawiajcy si postpujcym spadkiem cen.Doskonale wiesz, e trend jest silny i wyrany,lecz zamiast przeczeka, decydujesz si na zajciekrtkiej pozycji i sprzedajesz swoje instrumenty,chcc skorzysta ten jeden raz na korekcie trenduwzrostowego. Moe si wydawa, e sprzedaw rodku trendu wzrostowego jest sprzeczna z in-tuicj. W praktyce jednak na korektach monapolega. Handel na korekcie jest okrelany mianemwygaszania trendu, a w ostatnich latach zyska sporona popularnoci, zwaszcza w przypadku kontraktwterminowych. Wygaszanie trendu sprawdza si naj-lepiej w sytuacji, gdy gramy przeciwnie do trendu

w bardzo krtkim okresie (liczonym w godzinach

lub dniach).Kiedy wygaszasz trend, amiesz kardynaln reguanalizy technicznej by gra z trendem ktrazostaa ustalona na bazie zasady Dowa, wedugktrej jeli trend wyranie si uformowa, istniejedue prawdopodobiestwo, e bdzie kontynu-owany. Dlatego wygaszanie trendu jest przejawemczystego oportunizmu, ktry polega na zrozumieniupsychologii tumu. Ten sposb gry pokazuje rw-nie, e ram odniesienia dla tradingu technicznegonie s wskaniki fundamentalne powizane z instru-mentem finansowym, ale wanie zachowanie zbio-

rowoci. Pamitaj tylko, e gra wbrew trendowiwymaga byskawicznych dziaa, cakowitej koncen-tracji oraz nerww ze stali.

Jeli pomieszasz wskaniki typowe dla podania za trendem i dla swing tradingu,moesz straci orientacj. Jeden z nich bdzie podpowiada, eby utrzyma dugpozycj, a inny, by zacz sprzedawa. Wyobra sobie na przykad, e podczas trenduspadkowego wskanik sygnalizuje wyprzedanie rynku, a nastpnie dochodzi do odbicia

i wzrostu ceny. Odrobina pobonych ycze z Twojej strony, a przekonasz sam siebie,e nastpio odwrcenie trendu, kupujc w momencie, ktry uwaasz za poczteknowego trendu wzrostowego. Staraj si nie popeni tego bdu. Wybierz jeden z dwchpodstawowych stylw albo podaj za trendem, albo graj na wahaniach cen(wicej o tym w rozdziale 16.).

Jeli chcesz poda za trendem, to decydujesz si na przetrzymywanie korekt trenduwzrostowego (spadkw cen) lub spadkowego (wzrostw cen). A jeli prawidowo gorozpoznae, Twoja cierpliwo si opaca, a trend zostaje wznowiony. Jeli zechceszgra na wahaniach, czyli wybierzesz swing trading, potrzebna Ci jest odwaga, gdyczasami bdziesz musia gra przeciwnie do trendu. Pamitaj o tym, e wybrwskanikw w zalenoci od stylu gry decyduje o okresie trzymania przez Ciebie

instrumentw w portfelu. Wskaniki wykorzystywane przy podaniu za trendemgeneralnie wyduaj ten okres w porwnaniu ze wskanikami swing tradingu.

Najlepszymi reguami przewodnimi s te, ktre odnosz si bezporednio do dynamikipoday i popytu, ktrTy moesz zaobserwowa na wykresie. Proste, tradycyjnetechniki, takie jak interpretacja wykresw supkowych oraz analiza formacji cenowych,s potne w zastosowaniu. Wskaniki matematyczne rwnie s potne, lecz jelistwierdzisz, e nie jeste w stanie odczyta poprawnie nastrojw rynkowych, posugujcsi tymi wskanikami, zrezygnuj z nich. Pamitaj, e korzystanie z jednej reguywynikajcej z uywania do gry giedowej wskanika (czy to uznaniowego, czymatematycznego), jak na przykad kupowanie przy przeamaniu linii oporu lubsprzedawanie, gdy cena spadnie poniej redniej kroczcej, moe pomc Ci w zarobieniulub zaoszczdzeniu jakiej niezej sumki.

Kup ksik Pole ksik


18/29


Przygldamy si dziaaniu wskanikwWskaniki nie s cile przypisane do okrelonych przedziaw czasowych. Nie majte jednej waciwej interpretacji. Dla przykadu, standardowy wskanik impetu, ktryopisuj w rozdziale 13., obejmuje 12 sesji, a zwykle interpretuje si go tak, e gdy jegowarto jest wysza od zera, naley kupowa, a gdy jest nisza, trzeba sprzedawa.Mgby jednak z powodzeniem zastosowa ten wskanik dla okresu piciosesyjnegolub wielu innych i mimo to dokona sprzeday, gdy jego warto zacznie spada, lecznadal bdzie wysza od zera.

W dalszej kolejnoci bd opisywaa oglne sposoby dziaania wskanikw, lecz miejwiadomo, e analitycy techniczni s przebiegli i korzystaj ze wskanikwna nieskoczon liczb sposobw.

Okrelanie waciwych interwawZa pomoc wikszoci wskanikw mierzy si zmiany cen i wolumenu w odniesieniudo ich uprzednich poziomw w konkretnym interwale czasowym, takim jak na przykad12 lub 21 dni. Jeli porwnasz raz jeszcze rysunki 4.1 i 4.2, przedstawiajce podanieza trendem i swing trading, z atwoci stwierdzisz, e w pierwszym przypadku bierzesi pod uwag duszy interwa ni w przypadku swing tradingu.

Badania potwierdzaj, e dla wikszoci wskanikw mona wskaza interwa, w ktrymokazuj si niezawodne. Dlatego twrcy wikszoci programw analitycznych bior topod uwag i przewiduj ustawienia domylne, na przykad 12 okresw (12 godzin,dni lub tygodni) dla wskanika impetu.

Ustawienia domylne to tylko punkt wyjcia, wic jeli ustawienie 12-okresowe niesprawdzi si w Twoim przypadku, moesz bez skrpowania poda inn liczb okresw.Interwa 12 okresw jest ustawieniem domylnym, poniewa analitycy uznali, e jest tooptymalna liczba dla tego wskanika, badajc tysice szeregw czasowych. Przyjcieustawienia domylnego nie oznacza, e musisz dokonywa transakcji na przykad co 12 dni,jeli posugujesz si wskanikiem impetu. Oznacza to tylko tyle, e analiza 12 okreswwstecz, liczc od dzisiaj, zapewni Ci zazwyczaj najbardziej poyteczne informacje.W rozdziale 13. dowiesz si wicej o tym wskaniku.

Wikszo wskanikw i formacji funkcjonuje w interwaach od kilku minut do wielu

dni, lub nawet miesicy, z kilkoma wyjtkami. Raczej nie posuyby si wskanikiemimpetu, analizujc na przykad okres miesiczny, lecz mgby go uy do analizydwunastominutowych supkw. Linie wsparcia i oporu mona wyrysowa na wykresieobejmujcym dowolny interwa, a formacje takie jak gowa z ramionami moeszzaobserwowa zarwno na wykresie zoonym ze supkw jednogodzinnych, jak i takim,ktry obejmuje dane roczne. Technologia umoliwia graficzne przedstawienie wskanikana wykresie, ktry tradycyjnie uwzgldnia interwa (powiedzmy) 12 dni leczdzisiaj moe to by 12 okresw o dowolnej dugoci, na przykad 12 supkwpitnastominutowych (w rozdziale 6. dowiesz si wicej o interwaach rdsesyjnych,czyli w obrbie jednej sesji (ang. intraday)).

Kup ksik Pole ksik


19/29


Moliwo wykorzystania wskanika w dowolnym interwale odzwierciedla fraktalnnatur ksztatowania si cen czyli przedziwny i zachwycajcy fakt, i bez opatrywaniawykresw oznaczeniami czsto nie mona rozrni wykresu jednodniowegoskadajcego si z pitnastominutowych supkw od wykresu miesicznego zoonego

z okresw jednosesyjnych (jednodniowych). Supki minutowe stanowi mikrokosmosw obrbie supka jednodniowego, a supek jednodniowy jest z kolei mikrowymiaremdla supka tygodniowego lub miesicznego. Traderzy reaguj na zmiany cen w sposbregularny, konsekwentnie i powtarzalnie bez wzgldu na okres analizy.

Aby dobra wskaniki pasujce do Twojego interwau, musisz porzuci myl, e juwiesz, jaki ten interwa jest. Moesz uwaa si za dugoterminowego inwestora,a nastpnie odkry prawdziw wi ze wskanikiem, ktry sprawdza si doskonaleprzy analizie Twoich instrumentw w interwale 20 dni. Z pewnoci nie chciabyzignorowa wskanika, ktry przynaley do danego interwau tylko dlatego, e juprzypisae si do innego. Wskanik moe by bardziej elastyczny, ni Ci si na pocztkuwydaje. Moesz korzysta ze wskanikw krtkookresowych do gry w dugim okresiei odwrotnie. Tysice analitykw technicznych na caym wiecie nieustannie majstrujprzy wskanikach i modyfikuj je.

Zwaanie na sygnay generowaneprzez wskanikiWskaniki skonstruowano po to, by generoway sygnay kupna i sprzeday, chociaw wielu przypadkach sygna bywa raczej ostrzeeniem i nie jest w niego wbudowanaadna jednoznaczna regua decyzyjna. Poniej opisz trzy sposoby, w jakie wskaniki

mog generowa sygnay. S to przecicia, osiganie pewnego granicznego poziomuoraz zbieno i rozbieno.

PrzeciciaTerminprzecicie oznacza oczywicie sytuacj, w ktrej jedna linia przecina inn lini.Przecicia w analizie technicznej obejmuj nastpujce przypadki:

Cena przecina ustalony historyczny poziom odniesienia (zapoznaj siz nieco dalszym fragmentem zatytuowanym Ustalanie historycznych poziomwodniesienia).

Cena przecina wskanik lub wskanik przecina cen (wicej o liniachoporu i wsparcia oraz rednich kroczcych w rozdziaach 10. i 13.).Jedna linia wskanika dwuliniowego przecina drug (ten przypadekjest opisany w rozdziale 12., gdzie dowiesz si wicej o wskaniku MACD,czyli zbienoci/rozbienoci rednich kroczcych ang. moving average

convergence/divergence).

W wikszoci przypadkw nie we wszystkich sytuacja, w ktrej cena przekraczadany poziom wskanika, nazywana jest wybiciem lub przeamaniem (ang. breakout).Jest to jedna z najwaniejszych koncepcji w analizie technicznej. Kiedy na przykadcena ronie ponad poziom ustalony od dawna przez lini oporu, analitycy techniczni

powiedz, e wybia si poza obrb dotychczasowego zakresu waha, co oznacza w tej

Kup ksik Pole ksik


20/29


sytuacji, e moliwoci wzrostu s praktycznie nieograniczone do momentu, a nieustali si kolejny zakres waha i tym samym linia oporu. Zazwyczaj powiniene starannieobserwowa i dokonywa pomiaru wybicia. Jeli linia oporu wyznacza poziom 10 z,a cena osignie 12 z, jest to wybicie. Jeli w tym samym przypadku cena osignie 10,05 z

to te jest to wybicie.Samo sowowybicie ma behawioralne konotacje i odnosi si do psychologii tumu,stojcej za ruchem cenowym. Jeli nastpuje wybicie linii oporu, oznacza to,e zatriumfoway byki. Stado wyamao bram do zagrody i hasa po pastwisku. Jelinastpio wybicie linii wsparcia, niedwiedzie przedostay si do Twojego ogrdka,demolujc ogrodzenie i wszystkie Twoje re, hodowane specjalnie na konkurs.Niemniej jednak wybicie niekoniecznie musi oznacza odwrcenie trendu. Czasamiwybicie jest sygnaem potwierdzajcym fakt, i trend nabiera nowego rozmachu lubustalaj si nowe poziomy odniesienia.

Ograniczenia zakresu wahaOscylatory, o ktrych pisz w rozdziale 13., wskazuj, gdzie znajduje si dzisiejszy kurswzgldem poprzedniego zakresu waha. Oscylatory zazwyczaj bazuj na skali od 0 do 100,od 100 do 100 lub innych wykorzystujcych wielokrotno liczby 100.

W praktyce jednak analitycy dostrzegli, e wahania cen rzadko wykraczaj poza zakreswyznaczony wartociami granicznymi i zazwyczaj mieszcz si w przedziale od 20 do80% tego standardowego zakresu (lub od 10 do 90% w niektrych przypadkach). Kiedywskanik zblia si do ktrej z tych granic, oznacza to, e cena jest bliska wartociskrajnej poprzednio ustalonego zakresu waha. Jest to ostrzeenie przed wykupionymlub wyprzedanym rynkiem i tym samym moment zapocztkowania korekty lubodwrcenia si trendu. W zalenoci od tego, czy podasz za trendem, czy grasz nawahaniach, Twoja decyzja moe oznacza zmian wielkoci swojej pozycji lub zmianpoziomu zlecenia stop (patrz rozdzia 5.). Jeli jeste swing traderem, moesz wykorzystarealne przecicie si linii ogranicze waha jako sygna kupna lub sprzeday.

Zbieno i rozbienoTerminzbienoodnosi si do linii dwch wskanikw, ktre zbliaj si dosiebie, jak na przykad wtedy, gdy linie oporu i wsparcia zbiegaj si, tworzc w tensposb wierzchoek trjkta (patrz rozdzia 9.), lub wtedy, gdy linie dwch rednichkroczcych s sobie coraz blisze, co oznacza, e rnica pomidzy wartociamiopisujcych je funkcji jest coraz mniejsza. Zbieno mona najczciej zaobserwowa

na wykresie cenowym. Oznacza to, e cena zaczyna ksztatowa si w trendziebocznym lub zakres jej waha jest coraz wszy albo jedno i drugie. Ze zbienoci niewie si konkretna regua decyzyjna. Jest ona czciej wykorzystywana jako sygnaostrzegawczy mwicy o tym, e nastpuje zmiana w kierunku lub sile trendu.

Rozbieno z kolei odnosi si do linii dwch wskanikw, ktre oddalaj si od siebie,jak na przykad wtedy, gdy zwiksza si odstp pomidzy liniami dwch rednichkroczcych. Rozbieno opisuje te sytuacje, w ktrych cena i wskanik podajw przeciwnych kierunkach, i wanie to jej zastosowanie jest najpopularniejszei najbardziej przydatne. W szczeglnoci wskaniki impetu tak interpretuj czciskadowe supka cenowego, e zwracaj stop zmian ceny, a nachylenie linii tegowskanika stanowi wyrafinowan miar siy trendu. Kiedy cena nadal ronie (osigajc

Kup ksik Pole ksik


21/29


coraz to nowe szczyty), podczas gdy wskanik momentum zaczyna spada (rnicapomidzy kolejnymi szczytami zmniejsza si), wtedy nastpuje rozbieno cenyi wskanika.

Rozbieno jest jednym z niewielu wskanikw wyprzedzajcych analizy techniczneji czym, co powiniene traktowa jako ostrzeenie przed potencjaln zmian trendu,chocia z tym wskanikiem, jak i ze wskanikiem zbienoci, nie wie si adnajednoznaczna regua decyzyjna.

Ustalanie historycznychpoziomw odniesienia

Niektre cechy wykresw cenowych stanowi waciwoci typowe tylko dla wykresw,a nie wynikaj z interpretacji wskanikw. Kady szereg cenowy charakteryzuje simaksimum i minimum globalnym, czyli najwyszym szczytem i najniszym dokiemw historii notowa. Pod wzgldem technicznym dane te nie s wskanikami samymiw sobie, lecz mog by pomocne w okrelaniu przyszych zachowa cen. Zapewnesyszae sformuowania poziom najwyszy od 52 tygodni lub poziom najniszyod 52 tygodni, co oznacza, e cena osigna najwysz lub najnisz warto od roku.Nowy szczyt lub doek w ujciu rocznym nie ma adnej wartoci analitycznej chybae jest to jednoczenie najwysza lub najnisza warto od pocztku notowa. Tahistorycznawarto maksymalna lub minimalna jest wic wartoci globaln, ktra zaczyna penirol nowego poziomu odniesienia.

Przykadem historycznego poziomu odniesienia jest najwyszy w historii poziomindeksu S&P 500, ktry wynosi w marcu 2000 roku 1553,11 punktu i zosta pobitydopiero w padzierniku 2007 roku, osignwszy 1565,42 punktu. Innym przykademmoe by kurs zota, ktre poziom historyczny zanotowao w styczniu 1980 roku,kiedy to jego cena wzbia si do 850 dolarw za uncj i pozostawaa historycznympoziomem odniesienia a do 2008 roku.

Jak wida na tych przykadach, jeli cena odnotuje najwyszy lub najniszy poziomw historii, a nastpnie trend si odwrci, mog min lata, zanim znw je osignie lubpobije. Tymczasem pojawiaj si lokalne szczyty i doki, ktre same w sobie zaczynajstanowi pewne poziomy odniesienia. W momentach, w ktrych si pojawiaj, mogwydawa si historyczne. Po odbiciu ceny od nowo uformowanego dna graczewahaj si, czy przeama to wsparcie, czy nie. Kiedy jednak to nastpi, cena pikujedo nowego doka. To samo dzieje si w przypadku ustalania si nowych szczytw.Realizacja zyskw w chwili osignicia przez cen nowego szczytu powoduje, e kursspada, a traderzy wahaj si przed przeamaniem si na jeszcze wyszy historycznypoziom. Historyczne poziomy cen przycigaj jak magnes traderw, ktrzy chc jeprzeama, ale jednoczenie stanowi swoiste bariery. Przeduajce si wahanieinwestorw, gdy cena zblia si do historycznego poziomu, wiadczy o tym, e soni w peni wiadomi tego faktu.

Poziomy historyczne s zarwno przyczyn, jak i skutkiem dziwnego zachowania siwskanikw. Jeli rosnca rednia kroczca nagle z niewyjanionych powodw ulega

coraz wikszemu spaszczeniu, zwiksz zakres przedziau czasowego, w jakim badasz

Kup ksik Pole ksik


22/29


zmienno cen, aby sprawdzi, czy cena aby nie zblia si do historycznego poziomuodniesienia. Rynek bdzie testowa ten poziom. Jeli prba wybicia si nie powiedzie,spodziewaj si korekty lub nawet odwrcenia trendu. Jeli nastpi przeamanie,powiniene oczekiwa, e wzrost kursu przyspieszy (co bdzie odzwierciedla wyszy

wskanik impetu), a w zwizku z tym moesz liczy na lukratywny interes. W rozdziale 13.poznasz wicej szczegw na temat wskanika impetu.

Selekcja wskanikwDobre wieci s takie, e wszystkie wskaniki si sprawdzaj, przynajmniej od czasudo czasu. rednie kroczce dziaaj (patrz rozdzia 12.). Wybicie z kanau trendu dziaa(patrz rozdzia 11.). Granie w przedziale czasowym od 3 do 5 dni z wykorzystaniemanalizy wykresw wiecowych sprawdza si (patrz rozdzia 8.). Ale wskaniki tylko

wskazuj. One nie dyktuj przyszych poziomw cen.

Zarwno pocztkujcy, jak i starzy giedowi wyjadacze zapominaj o ograniczeniachzwizanych ze wskanikami. Kr historie, e analitycy techniczni poszukuj witegoGraala, czyli jednego doskonaego wskanika (lub kombinacji kilku), ktry bybyniezawodny w 100%. Taki wskanik nie istnieje. Jednym z powodw, dla ktrych onnie istnieje, jest fakt, e Ty rnisz si od innego gracza. Co rwnie wane, i Ty zmieniaszsi z czasem. Wskanik, ktrego uywae 10 lat temu, gdy zapewnia spore zyski,teraz moe wiza si dla Ciebie ze zbyt duym ryzykiem. Innymi sowy, wskanikjest tylko tym, czym si stanie w Twoich rkach okrela go sposb, w jaki Ty gowykorzystasz.

Jest taki stary dowcip, e jeli dasz 12 analitykom technicznym jeden wskanik, to poroku otrzymasz dwanacie rnych wynikw finansowych. Sposb uycia przez Ciebiewskanika nie jest wyznaczony przez sam wskanik, ale przez zasady, ktrych przestrzegaszpodczas obrotu. Wskaniki i reguy gry giedowej czy taka relacja, jaka czy jajkoi kur nie wiadomo, co z czego si wzio. Cechy wskanikw nie stanowi jedynychkryteriw ich selekcji i uycia. Naley w tym procesie wzi take pod uwag zasady,wedle ktrych wskanik ten bdzie sprawdza si w Twoim przypadku.

Przykadowo, lubisz korzysta z danego wskanika, ale wiesz, e generuje zbyt wielesygnaw do przeprowadzenia transakcji w ustalonym przedziale czasowym, wic nieprzeprowadzasz jej za kadym razem. Z kolei inny gracz moe zmodyfikowa sygnaytego samego wskanika poprzez powizanie go z innym, tak by realizowa tylko te

transakcje, ktrych timing jest okrelony przez oba wskaniki. Trader ten nie lekcewaywic jakichkolwiek sygnaw, nadrabiajc to wasnym osdem. O posugiwaniu sikilkoma wskanikami jednoczenie mwi w rozdziale 16.

Modyfikowanie wskanikw poprzez stosowanie si do okrelonych zasad jestzawszelepsze ni ignorowanie sygnaw. Jeli zaczniesz podejmowa decyzje na chybi trafi,uwzgldniajc tylko wybrane wskazania, cigniesz na siebie niedol. Pozwalasz, bywkrady si emocje, a co wicej, nie osignwszy spodziewanych zyskw, ca winzrzucisz na wskanik. Na szczcie, wskaniki s dosy elastyczne. Moesz je dostosowado swojego stylu gry, midzy innymi do czstotliwoci zawierania przez Ciebie transakcji.W posugiwaniu si wskanikami chodzi o analiz ruchw cenowych. W posugiwaniusi zasadami chodzi o Ciebie i Twoj odporno na ryzyko. Zasady wic musz byodpowiednio zaadaptowane do wskanika, ktry wybierzesz. Krtko mwic, nie wybieraj

Kup ksik Pole ksik


23/29


24/29


Prawie kady komputerowy program analityczny umoliwia testowanie i znalezienieoptymalnej redniej kroczcej w kilka minut. W moim przypadku wygldao to tak, eprzeanalizowaam za pomoc aplikacji przebieg rednich kroczcych, poczwszy od10-sesyjnej, a skoczywszy na 50-sesyjnej, w okresie ostatniego tysica sesji, aby przekona

si, ktra zapewniaa osignicie najwyszych zyskw przy grze na akcjach XYZ.Braam take pod uwag tylko strategie gry dugiej, chocia moesz rwnie testowawyniki wskanikw z uwzgldnieniem gry krtkiej (czyli sprzeday krtkiej, ktrapolega na tym, e sprzedajesz dzisiaj instrumenty, ktrych nie posiadasz, w celu ichpniejszego odkupienia po niszej cenie).1 W tabeli 4.1 zawarte s trzy najlepszewyniki, jakie otrzymaam.

Tabela 4.1. Wyniki z analizy wstecznej przecicia redniej kroczcej przez cen akcji spki XYZ

Liczba sesji uwzgldnionychw redniej kroczcej redni zysk/strata (USD) Zysk wzgldny Liczba transakcji

10 1,56 68,60% 17831 3,02 59,34% 32

35 3,32 61,69% 47

Tabela 4.1 pokazuje, e gdyby by skonny do przeprowadzenia 178 kompletnychtransakcji w okresie tysica sesji, czyli kupowaby i sprzedawa rednio co dwatygodnie, to posugujc si 10-sesyjn redni kroczc, zarobiby 68,6%. Czy to dobrywynik? Jednym ze sposobw na sprawdzenie tego jest porwnanie tej strategii do strategiikup i trzymaj, a wic takiej, wedle ktrej kupujesz w pierwszym dniu, a sprzedajeszzaraz po upyniciu 1000 dni. W tym przypadku program analityczny zwrci wynik

na poziomie 43,4%, a wic za cay ten trud obracania akcjami zyskae dodatkowe 25,2punktu procentowego, a wic zarobie o 58% wicej. Na 10 000 z zyskaby dodatkowo2520 z. Ale czy aby na pewno? Nie uwzgldniam w tej kalkulacji kosztw transakcyjnych,czyli prowizji dla maklera, i innych opat.

Zawsze bierz pod uwag wyniki na danym wskanikupo potrceniu kosztw transakcji.Koszty transakcyjne zmniejszaj zyski wynikajce z dokonania udanej transakcji.Koszty te obejmuj opaty i prowizje, spread kursowy, a take koszty alternatywne,

wynikajce na przykad z koniecznoci przeprowadzenia transakcji po cenie otwarcia(poniewa Twj wskanik wygenerowa sygna dopiero na zamkniciu z dniapoprzedniego) lub z tego, e na pulpicie Twojej platformy transakcyjnej wywietla sinieprawidowa cena. Wzicie pod uwag tych reduktorw robi wielk rnic przy

porwnywaniu wskanikw, gdy moe si okaza, e regua rzekomo generujca zyskijest tak naprawd regu strat.

Po wprowadzeniu do analizy danych z tabeli 4.1 dodatkowego czynnika w postaci kosztwtransakcyjnych okazuje si, e optymalnym wskanikiem jest 31-sesyjna rednia kroczca.

1 W Polsce, jak i caej UE, sprzeda krtka podlega wysokim obostrzeniom. Instrumenty finansowe

zazwyczaj poycza si od innego podmiotu, sprzedaje, odkupuje po niszej cenie, a nastpniezwraca. Drobni inwestorzy indywidualni nie maj moliwoci takiej gry przyp. tum.

Kup ksik Pole ksik


25/29


Dopracowanie testu wstecznegoW testach wstecznych prostego przecicia ceny i redniej kroczcej, ktrych wynikizawaram w tabelach 4.1 i 4.2, wziam pod uwag tylko jedno kryterium doboru

wskanika wzgldny, procentowy zysk. Jednak wzgldny zysk nie jest jedynymcelem naszej gry. Gdyby tak byo, mogaby si zdarzy sytuacja, kiedy jeste skonnyzaakceptowa wygran na dziesiciu transakcjach, tracc na stu innych. Te dziesizwyciskich transakcji mona by porwna do dziesiciu idealnych okazji do oddaniastrzau, by trafi w rodek tarczy to dziesi strzaw, ktre rekompensuj straty nasetce pozostaych, ktre nie trafiy w ogle w tarcz. Ty jednak poszukujesz sposobwna systematyczn gr, a nie na zapanie 10 okazji, ktre mog si nie powtrzy w cigukolejnego tysica sesji. Dlatego te musisz przywizywa wag do stosunku liczbyudanych transakcji do liczby transakcji, na ktrych poniose straty. Chcesz jak najmniejtransakcji, na ktrych tracisz, i jak najwicej tych, ktre przynosz Ci zysk. Jednoczeniemusisz pilnowa, eby redni zysk z udanych transakcji by wikszy od redniej stratyz transakcji nieudanych.

Tabela 4.2. Wyniki z analizy wstecznej przecicia redniej kroczcej przez cen akcji spki XYZz uwzgldnieniem kosztw transakcyjnych w wysokoci 10 USD/transakcj

Liczba sesji uwzgldnionychw redniej kroczcej redni zysk/strata (USD) Zysk wzgldny Liczba transakcji

10 0,36 28,60% 178

31 2,70 49,34% 32

35 2,10 31,69% 47

Tym razem przeanalizowaam przypadki dokonywania transakcji na podstawie sygnawgenerowanych przez dwie przecinajce si rednie kroczce. Moim celem byouzyskanie dwch najlepszych wynikw. Sformuowana przeze mnie hipoteza brzmiaa:Jeli kupi akcje spki XYZ za kadym razem, gdy krtkoterminowa rednia kroczcaprzetnie od dou dugoterminow redni kroczc, i sprzedam, gdy krtkoterminowarednia kroczca przetnie od gry dugoterminow rednia kroczc, bdzie to spjnai wiarygodna zasada transakcyjna.

Tak jak w przypadku dwch poprzednich testw (tabele 4.1 i 4.2), nakazaam programowiuwzgldnienie tylko gry dugiej (kupowanie taniej, sprzedawanie droej). Okresanalizy obejmowa 1000 poprzednich sesji, krtkoterminowe rednie kroczce towszystkie rednie od 1-sesyjnej do 20-sesyjnej, a dugoterminowe to wszystkie rednieod 21-sesyjnej do 100-sesyjnej. Zaoyam take koszty transakcyjne w wysokoci10 dolarw na transakcj. W tabeli 4.3 zawaram wyniki analizy.

Tabela 4.3. Wyniki z analizy wstecznej przecicia si dwch rednich kroczcych ceny akcjispki XYZ

Krtkoterminowa redniakroczca/ Dugoterminowarednia kroczca

Zyskwzgldny

Liczbatransakcji

Stosunek liczbyudanych transakcjido nieudanych

Stosunekredniego zyskudo redniej straty

wersja 1.: 10/73 58,60% 8 6/2 1,75

wersja 2.: 5/10 63,48% 147 47/100 0,56

Kup ksik Pole ksik


26/29


Kolumna zysku wzgldnego pokazuje, e pierwsza wersja kombinacji dwch rednichkroczcych zwraca mniejsze zyski ni wersja druga, ale za to wymaga przeprowadzeniazaledwie omiu transakcji w caym okresie. Wersja pierwsza ma rwnie lepszystosunek transakcji udanych do nieudanych, a take wyszy stosunek rednich

zyskw do rednich strat. Wikszo inwestorw skupi si na lepszym stosunku udanychdo nieudanych transakcji, preferujc te mniejsz liczb transakcji i wyszy stosunekrednich zyskw do strat na rzecz nieco niszego zysku wzgldnego.

Testowanie wsteczne nigdy nie zapewnia jednego superwskanika, przy ktrym nietrzeba myle. Nawet jeli uwzgldnisz koszty transakcyjne i nadzwyczajne, to nadalzostaje Ci wzicie pod uwag liczby koniecznych do przeprowadzenia transakcji,stosunku transakcji udanych do nieudanych oraz relacji rednich zyskw z transakcjido rednich strat z transakcji. Prawie nigdy nie znajdziesz parametrw dla wskanika,ktre speniayby te wszystkie kryteria jednoczenie.

Naprawiamy wskanikWyniki uzyskane przy testowaniu wstecznym dwch przecinajcych si rednichkroczcych zawarte w tabeli 4.3 pokazuj, na jakie problemy mona si zazwyczaj natknprzy dokonywaniu takiej optymalizacji. Poniej szczegowo omawiam te kwestie.

Zbyt dua liczba transakcjiNiektre parametry wskanikw wymagaj tego, by dokonywa takiej liczby transakcji,na ktr akurat nie moesz sobie pozwoli ze wzgldw czasowych. Dlatego te musiszwprowadzi korekty do wskanika w ten sposb, by wskazywa mniejsz liczb transakcjikoniecznych do przeprowadzenia, naraajc jak najmniej na szwank potencjalne zyskiz udanych transakcji. Jedn z nich jest taka modyfikacja sygnaw kupna/sprzeday, abyprogram analityczny generowa je tylko wtedy, gdy cena osignie poziom ox procentwyszy lub niszy od redniej kroczcej lub gdy cena bdzie na wyszym lub niszympoziomie od redniej kroczcej przezy jednostek czasu. Wikszo wskanikw dopuszczauywanie takich filtrw.

Nieudane transakcje

Jednym z najlepszych sposobw na ograniczenie liczby nieudanych transakcji jestdoczenie wskanika potwierdzajcego, na przykad wskanika impetu. Z mojegowasnego dowiadczenia mog powiedzie, e rzeczywicie dodanie 12-sesyjnego

wskanika impetu ogranicza liczb transakcji o 30 do 50% bez koniecznoci powicaniaznaczcych zyskw. Ponadto transakcje odrzucane na podstawie wskanikapotwierdzajcego impet rynkowy s w wikszoci transakcjami nieudanymi, totepoprawia si stosunek rednich zyskw z transakcji do rednich strat.

Ponowne zastosowanie wskanikaTwoje zadanie nie koczy si na ustaleniu parametrw dla Twoich wskanikw. Testywsteczne s hipotetyczne. Tak na dobr spraw, to nie dokonae tych transakcji. Abynieco bardziej zracjonalizowa wyniki optymalizacji wskanikowej reguy transakcyjnej,przetestuj najpierw regu w jednym przedziale czasowym (na przykad 1000 sesji),a nastpnie zastosuj j do innego, wczeniejszego okresu (powiedzmy, 500 dni).

Kup ksik Pole ksik


27/29


Jeli wyniki z analizy reguy w nowym okresie nie rni si zbytnio od wynikwuzyskanych za pierwszym razem, mona uzna, e regua jestsolidna, to znaczysprawdza si w rnych warunkach.

Szacujemy ryzyko optymalizacjiWad testowania wstecznego jest to, e parametr idealny dla wskanika dotyczy tylkookresu przeszego. Krytycy twierdz, e nawet jeli wskanik okazuje si solidny napodstawie dodatkowej analizy 500 sesji poza pierwotnym okresem, to ju po poczeniutych dwch okresw i przebadaniu wskanika w okresie tysica piciuset sesjidostaniemy cakowicie inny wynik. Mona zwariowa, poddajc wskaniki w kkotestom wstecznym, a i tak nigdy nie znajdzie si parametru, dla ktrego wskanikzwraca podobne wyniki.

Niska wiarygodno spada jeszcze bardziej, jeli naoysz na wskanik filtry. Nazywa

si to dopasowywaniem krzywych, czyli manipulacj sprawiajc, e wskanik idealniepasuje do danych historycznych. Prawdopodobiestwo niezawodnoci tego wskanikaw przyszoci jest niskie z uwagi na dynamiczny, zmienny charakter rynku.

Nie licz na to, e odkryjesz magiczn liczb pasujc do Twojego wskanika. Na dobrspraw, moesz posugiwa si ustawieniami domylnymi dla parametrw podawanymiw ksikach lub uwzgldnianymi w oprogramowaniu i to bez szkody dla Twoichwynikw finansowych. Oczywicie pod warunkiem, e Twoje wskaniki s odpowiedniedla instrumentw, ktrymi obracasz, a zasady, ktre ustalie, s przez Ciebiekonsekwentnie przestrzegane.

Kup ksik Pole ksik


28/29
http://program-partnerski.helion.pl/page4909.~/


29/29

Documents

Analiza Techniczna Dla Bystrzakow Anteby