Upload
oskar-korczak
View
1.005
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Prezentacja przygotowana jest przez studentów medycyny na UWM w Olsztynie w ramach seminarium z Diagnostyki lekarskiej. Opiewa tematykę diagnostyki chorób żołądka i dwunastnicy.
Citation preview
Diagnostyka seminarium 14 IV 2014 Katarzyna Patejuk, Wojciech Jankiewicz, Oskar Korczak
Diagnostyka laboratoryjna (testy, próby, analizy) chorób żołądka i dwunastnicy
1. Diagnostyka chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego
2. Analiza soku żołądkowego
3. Próby czynnościowe żołądka
4. Inne oznaczenia wykonywane w diagnostyce schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego
5. Diagnostyka infekcji Helicobacter pylori
6. Oznaczanie stężenia gastryny we krwi
7. Oznaczanie poziomu przeciwciał przeciw komórkom okładzinowym żołądka
8. Testy laboratoryjne w diagnostyce schorzeń dolnego odcinka przewodu pokarmowego
9. Próby wchłaniania d-ksylozy
Plan prezentacji
Diagnostyka chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego
Laboratoryjna diagnostyka
Badania funkcji wydzielniczych
śluzówki żołądka
Górny odcinek układu
pokarmowego
Jama ustna
Przełyk
Żołądek
Diagnostyka chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego
Podstawowe metody
diagnostyczne:
Badania radiologiczne
Badania gastroskopowe
Badania uzupełniające:
Próby wydolności zwieracza dolnego
przełyku
próba Bernsteina
pH metria
Badania soku żołądkowego
Badania manometryczne
Diagnostyka chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego
• Najważniejsze znaczenie dla wydzielania soku żołądkowego mają gruczoły właściwe żołądka. Zbudowane są z 5 typów komórek:
Analiza soku żołądkowego
1. główne: pepsyna 2. okładzinowe: kwas solny, czynnik
wewnętrzny Castle’a 3. szyjkowe: grupa komórek szybko
dzielących się i zapewniających szybką regenerację uszkodzonego nabłonka
4. Niezróżnicowane 5. wewnątrzwydzielnicze (układ
APUD): wydzilają: gastrynę, serotoninę , VIP, motylinę
• Pojemność żołądka wynosi od 1 – 1.2 L.
• W ciągu doby wydziela się od 1 do 3 L soku żołądkowego (średnio 2.5 L).
• Na czaczo w żołądku znajduje się od 0 – 100 mL soku.
• Wzrost objętości soku żołądowego na czczo powyżej 150 mL może świadczyć o zmniejszonej drożności odźwiernika.
Analiza soku żołądkowego
• Zwiększone wydzielanie soku żołądkowego: chroba wrzodowa dwunastnicy, zespół Zollingera-Ellisona (ZE), nadczynność kory nadnerczy.
• Obniżone wydzielanie soku żołądkowego: nowotwory, choroba Addisona-Biermera, przewlekłych zapaleniach błony śluzowej żołądka, rozległym zwłónieniu ściany żołądka, po wagotomii i w niedoczynności przysadki
Analiza soku żołądkowego
• Wartość pH soku żołądkowego na czczo utrzymuje się w granicach 1.3 – 2.5.
• Jony wodorowe wydzielane są do wnętrza żołądka w stałym stężeniu (0.15 mol/L), lecz w różnym tempie. Dlatego, stężenie H+ zależy od szybkości neutralizacji odczynu kwaśnego treści żołądka przez śluz i pokarm.
• Na szczycie trawienia pH = 1.7
• Bezkwaśność (achlorhydria) pH soku żołądkowego > 6.0 + spadek pH po podaniu histaminy wynosi mniej niż jeden.
• Hipochlorhydria, to stan gdy pH 3.5 – 6.0 + spadek pH po histaminie jest większy niż 1.
• Hipo- i achlorhydrię spotykamy w nowotworach żołądka lub niedokrwistości złośliwej.
Analiza soku żołądkowego
Na czczo achlorhydria hipo-
Wartość pH soku żołądkowego na czczo utrzymuje się w granicach 1.3 – 2.5.
Jony wodorowe wydzielane są do wnętrza żołądka w stałym stężeniu (0.15 mol/L), lecz w różnym
tempie. Dlatego, stężenie H+ zależy od szybkości neutralizacji odczynu kwaśnego treści żołądka
przez śluz i pokarm.
Na szczycie trawienia pH = 1.7
Bezkwaśność (achlorhydria) pH soku żołądkowego > 6.0 + spadek pH po podaniu histaminy wynosi
mniej niż jeden.
Hipochlorhydria, to stan gdy pH 3.5 – 6.0 + spadek pH po histaminie jest większy niż 1.
Hipo- i achlorhydrię spotykamy w nowotworach żołądka lub niedokrwistości złośliwej.
Wprowadzeniu do żołądka zgłębnika
poprzez nos lub usta
odsysaniu zawartości żołądkowej
PRÓBY CZYNNOŚCIOWE ŻOŁĄDKA Metoda standardowa wydzielania u człowieka polega na :
Wydzielanie bada się :
na czczo, oraz po pobudzeniu
wydzielania żołądkowego
przez pokarm
histamina
( 0,01 mg/kg m.c.)
betazol
(2 mg/kg m.c )
Pentagastryna ( 6 mg/kg m.c )
najczęstszy aktywator
insulina
W każdej pobranej frakcji z otrzymanej treści
oznacza się :
objętość pH stężenie kwasu
solnego
Stężenie elektrolitów
Stężenie hormonów
• Objętość soku żołądkowego – 25-340 ml/ godz.
• BAO (podstawowe wydzielanie soku żołądkowego, czyli zawartość kwasu w wydzielinie podstawowej) – 5 mmol / godz.
• MAO (maksymalne, czyli całkowite wydzielanie kwasu solnego) wynosi : – dla mężczyzn – 10-30 mmol/godz. (średnio 22-28),
– dla kobiet 5-30 mmol/godz. ( średnio 14-18 )
• Prawidłowy stosunek BAO do MAO wynosi 0,43
Prawidłowy wynik próby :
Wartość BAO/MAO › 0,6 przy wysokim BAO
( wydzielaniu podstawowym kwasu
solnego )
Wskazuje na możliwość
wystąpienia zespołu Zollingera- Elisona
Interpretacja wyników
Prawidłowy stosunek BAO do MAO wynosi 0,43
MAO jest zwykle dwa
razy wyższe niż BAO
Zwiększenie wydzielania
HCl
U 50 % pacjentów z
wrzodem dwunastnicy
Interpretacja wyników MAO wyższe od BAO
MAO i BAO obniżone < 0,43
Zmniejszenie wydzielania
HCl
•Rak żołądka,
•Choroba wrzodowa żołądka
•Choroba Addisona – Biermera
•Przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka
Interpretacja wyników
• Wykonanie wagotomii nie wpływa na wydzielania HCl pod wpływem histaminy,
• Dlatego wydzielanie HCl pod wpływem histaminy, a brak pobudzenia pod wpływem hipoglikemii świadczą o radykalnym leczeniu,
Podanie insuliny w dawce 0,1 U/kg m.c
Przy spadku glikemii poniżej 2,2 mmol/l powinno dojść do wagalnego pobudzenia wydzielania HCl
Jeżeli wykonano całkowitą wagotomię, to nie stwierdza się pobudzenia wydzielania HCl
Próba insulinowa Służy do oceny skuteczności leczenia operacyjnego choroby wrzodowej metodą wagotomii
• W ostatnich latach do użycia weszły testy z oznaczeniem 24 godzinnego pH, przy użyciu miniaturowych elektrod szklanych wprowadzanych do żołądka i połączonych z rejestratorem pH
pH-metria żołądkowa
• spiralna, beztlenowa bakteria Helicobacter pylori, która
• może istnieć w kwaśnym środowisku soku żołądkowego
• przebywa pod warstwa śluzu powodując uszkodzenia zapalne błony śluzowej.
Helicobacter pylori
• Infekcja H. pylori występuje u ponad 50 % ludzi bez dolegliwości żołądkowych i u ponad 90% chorych z wrzodami trawiennymi.
• Infekcja Helicobacter pylori jest czynnikiem etiologicznym stanów zapalnych błony śluzowej żołądka, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy , raka żołądka
Diagnostyka infekcji Helicobacter pylori
W praktyce najczęściej
wykonywanymi badaniami są :
Test ureazowy
Wykrywanie przeciwciał przeciwko H. pylori
• Badanie histopatologiczne wycinka pobranego podczas gastroskopii
• Test ureazowy bioptatu pobranego podczas gastroskopii
• Badanie serologiczne wykrywające obecność specyficznych przeciwciał
• Oznaczanie ilości 13C2/12CO2
• Wykrywanie H. pylori w bioptacie za pomocą metod biologii molekularnej ( metoda PCR )
Metody diagnostyczne wykrywania obecności Helicobacter pylori
• TEST UREAZOWY
• Bioptat pobrany podczas gastroskopii inkubowany jest z mocznikiem w obecności barwnika (fenoloftaleiny).
• Produkowana przez H.pylori ureaza rozkłada mocznik co powoduje zmianę barwy badanego skrawka na czerwono.
TEST UREAZOWY
PACJENT DOSTAJE DO WYPICIA 75 MG MOCZNIKA
ZNAKOWANEGO 13C
H.PYLORI ROZKŁADA MOCZNIK I UWALNIA 13C
TO ZWIĘKSZA 13C2/12CO2 W
WYDYCHANYM POWIETRZU
TEST ODDECHOWY Test wykorzystuje metodę spektometrii mas IRMS.
• Test oddechowy w kierunku zakażenia Helicobacter pylori, ze względu na – wysoką czułość (90–96%)
– swoistość (88–100%)
– przewyższa inne metody nieinwazyjne.
• Test oddechowy jest również nieporównywalnie bardziej przyjazny i bezpieczny dla pacjenta niż endoskopia.
Test oddechowy - zalety
• Zalecane jest wykonywanie oznaczeń ilościowych, ponieważ – Umożliwiają one nie
tylko postawienie rozpoznania,
– Ale też monitorowanie efektów leczenia ( obniżenie poziomu przeciwciał przynajmniej do połowy miana wyjściowego )
Badania serologiczne
mogą być badaniami
jakościowymi ilościowymi
Badania serologiczne wykrywające przeciwciała przeciwko H.pylori
• Badanie wykonuje się w celu różnicowania zespołu Zollinger-Ellisona.
• Stwierdza się wówczas znaczny wzrost poziomu gastryny w osoczu – do 1500 ng/l podczas gdy norma wynosi
– 100 ng/l na czczo
– i 150-200 ng/l po posiłku
Oznaczanie stężenia gastryny we krwi
• Przeciwciała są obecne u około: – 3% zdrowych osób
– i u 50% chorych na niedokrwistość złośliwą.
• Występują one niekiedy w: – cukrzycy,
– niewydolności kory nadnerczy
– i niektórych chorobach będących wynikiem autoimmunoagresji
Oznaczanie poziomu przeciwciał przeciw komórkom okładzinowym żołądka
• Schorzenia jelit najczęściej prowadzą do upośledzenia wchłaniania produktów trawienia pokarmów
• Ocena biochemiczna funkcji jelita cienkiego opiera się na próbach czynnościowych jelit, dzięki którym możliwe jest określenie zaburzeń wchłaniania.
Testy laboratoryjne w diagnostyce schorzeń dolnego odcinka przewodu pokarmowego
• Próba ta jest uznawana za czuły test czynnościowy służący do oceny funkcji proksymalnej części jelita cienkiego
• Zmniejszenie wydalania d-ksylozy z moczem i jej jednoczesny nieprawidłowy poziom w surowicy sugeruje obecność schorzeń dwunastnicy lub jelita czczego i w praktyce jest wskazaniem do biopsji jelita cienkiego
• Wykonanie: pacjentowi podajemy doustnie 25 g d-ksylozy, następnie oznaczamy: – ilość d-ksylozy wydalonej z moczem w ciągu 5 godzin od
momentu jej spożycia
– poziom d-ksylozy we krwi po 2 godzinach od momentu spożycia
Próba wchłaniania d-ksylozy
• Wynik prawidłowy próby: ilość d-ksylozy wydalona z moczem mieszcząca się w granicach od – 20,0 do 43,0 mmol czyli 3,0-6,5 g,
– poziom we krwi 1,4-3,4 mmol/l
• Upośledzone wchłanianie jelitowe rozpoznajemy w przypadku zmniejszenia wydalania d-ksylozy poniżej – 20 mmol, 3g/5 godz
– oraz poziomu we krwi w granicach 0,5-1,1 mmol/l
Próba wchłaniania d-ksylozy - interpretacja
• Przyczyny upośledzonego wchłaniania d-ksylozy – pierwotny zespół pośledzonego wchłaniania – stan po gastrektomii i rozległej resekcji jelita lienkiego – uchyłkowość jelit – niedokrwistość megaloblastyczna – enteritis regionalis – wiek starczy
• Przy interpretacji wyników wchłaniania d-ksylozy w celu wyeliminowania wyników fałszywie dodatnich testy należy wykluczyć współistnienie: – niedoczynności tarczycy – cholestazy – niewydolności nerek – przewlekłego alkoholizmu – terapii niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi
Próba wchłaniania d-ksylozy - interpretacja