23
“ความจริงบันเทิง” รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน 1 โดย สกุลศรี ศรีสารคาม บทคัดย่อ วงการโทรทัศน์ในประเทศไทยยังคงมีป ญหาในเรื ่องรายการเพื ่อการพัฒนาหรือสาระความรู้มี สัดส่วนในตารางการออกอากาศของแต่ละช่องน้อยกว่ารายการบันเทิง ทั ้งๆ ที ่สื ่อโทรทัศน์เป็นสื ่อที สามารถมีอิทธิพลต่อการเรียนรู้และพัฒนาสังคมได้ดีกว่าสื ่อประเภทอื ่น ป จจัยหนึ ่งที ่สาคัญคือ รายการ สาระเป็นรายการที ่ไม่สามารถสร้างความนิยม ไม่สามารถเข้าถึงกลุ่มคนดูส่วนใหญ่ของสังคมได้ ทาให้ สถานีโทรทัศน์ที ่เป็นโทรทัศน์เพื ่อการพาณิชย์ไม่สามารถให้เวลารายการเหล่านี ้ได้ ดังนั ้นสิ่งสาคัญคือ ต้องพัฒนารูปแบบรายการสาระให้เป็นรายการที ่สามารถเสนอสิ่งที ่ “คนควรรู้” ให้ “น ่าดู” ซึ ่งบทความนี ได้ศึกษาเปรียบเทียบรายการประเภทความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) ของประเทศอังกฤษ เพื ่อเสนอแนวทางการพัฒนารูปแบบการเสนอรายการเกี ่ยวกับความจริงด้วยรูปแบบความบันเทิง โดยเฉพาะการรูปแบบรายการลูกผสม (Hybrid) และเรียลิตี ้ทีวี (Reality TV) ซึ ่งจะสามารถทาให้รายการ สาระความรู้เป็นที ่นิยมและเข้าถึงกลุ่มคนดูจานวนมากของสังคมได้ และเป็นโอกาสในการพัฒนารูปแบบ รายการโทรทัศน์ในประเทศไทย เนื้อหา ความยากประการหนึ ่งของคนทาทีวีไทยคือ วัฒนธรรมการดูของคนที ่เน้นเรื ่องของความบันเทิง รวมถึงการที ่ทีวีเมืองไทยเป็นโทรทัศน์เพื ่อการพาณิชย์ (Commercial Television) และยึดติดกับการ วัดเรตติ ้งหรือความนิยมของรายการ ซึ ่งนั่นเป็นตัวกาหนดให้คนทีวีส่วนมากต้องทารายการในสิ่งที ่คน ต้องการดู คือ รายการบันเทิง ซึ ่งมีสัดส่วนเกินครึ ่งของรายการทีวีทั้งหมด แต่หากเรามองในแง่ของนัก สื ่อสารมวลชน เราเป็นผู้ส่งสาร ดังนั้น นอกจากทาสิ่งที ่คนอยากดูแล้ว เราก็ควรส่งสารในสิ่งที ่คนดู “ควร ได้รู้” ด้วย เมื ่อพิจารณาถึง “สิ่งที ่ควรรู้” ก็หนีไม่พ้นเรื ่องข่าวสาร ข้อเท็จจริงในสังคม การตีแผ่ป ญหา เพื ่อให้เกิดการคิด และ กระตุ้นการเปลี ่ยนแปลงและพัฒนา รายการรูปแบบนี ้ จัดอยู ่ในประเภทรายการ 1 ตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารนิเทศศาสตร์ ธุรกิจบัณฑิตย์ ปีที 5 ฉบับที 5 ประจาปี 2551

ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

“ความจรงบนเทง” รายการโทรทศนทางเลอกใหมของประชาชน 1โดย สกลศร ศรสารคาม

บทคดยอ

วงการโทรทศนในประเทศไทยยงคงมปญหาในเรองรายการเพอการพฒนาหรอสาระความรม

สดสวนในตารางการออกอากาศของแตละชองนอยกวารายการบนเทง ทงๆ ทสอโทรทศนเปนสอท

สามารถมอทธพลตอการเรยนรและพฒนาสงคมไดดกวาสอประเภทอน ปจจยหนงทส าคญคอ รายการ

สาระเปนรายการทไมสามารถสรางความนยม ไมสามารถเขาถงกลมคนดสวนใหญของสงคมได ท าให

สถานโทรทศนทเปนโทรทศนเพอการพาณชยไมสามารถใหเวลารายการเหลานได ดงนนสงส าคญคอ

ตองพฒนารปแบบรายการสาระใหเปนรายการทสามารถเสนอสงท “คนควรร” ให “นาด” ซงบทความน

ไดศกษาเปรยบเทยบรายการประเภทความจรงบนเทง (Factual Entertainment) ของประเทศองกฤษ

เพอเสนอแนวทางการพฒนารปแบบการเสนอรายการเกยวกบความจรงดวยรปแบบความบนเทง

โดยเฉพาะการรปแบบรายการลกผสม (Hybrid) และเรยลตทว (Reality TV) ซงจะสามารถท าใหรายการ

สาระความรเปนทนยมและเขาถงกลมคนดจ านวนมากของสงคมได และเปนโอกาสในการพฒนารปแบบ

รายการโทรทศนในประเทศไทย

เนอหา

ความยากประการหนงของคนท าทวไทยคอ วฒนธรรมการดของคนทเนนเรองของความบนเทง

รวมถงการททวเมองไทยเปนโทรทศนเพอการพาณชย (Commercial Television) และยดตดกบการ

วดเรตตงหรอความนยมของรายการ ซงนนเปนตวก าหนดใหคนทวสวนมากตองท ารายการในสงทคน

ตองการด คอ รายการบนเทง ซงมสดสวนเกนครงของรายการทวทงหมด แตหากเรามองในแงของนก

สอสารมวลชน เราเปนผสงสาร ดงนน นอกจากท าสงทคนอยากดแลว เรากควรสงสารในสงทคนด “ควร

ไดร” ดวย

เมอพจารณาถง “สงทควรร” กหนไมพนเรองขาวสาร ขอเทจจรงในสงคม การตแผปญหา

เพอใหเกดการคด และ กระตนการเปลยนแปลงและพฒนา รายการรปแบบน จดอยในประเภทรายการ

1 ตพมพเผยแพรในวารสารนเทศศาสตร ธรกจบณฑตย ปท 5 ฉบบท 5 ประจ าป 2551

Page 2: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

เสนอขอเทจจรง (Factual Programme) ซงรปแบบรายการทน าเสนอเนอหาดงกลาว สงคมไทยคนชน

กบ รายการขาว เลาขาว และสารคด

นกวชาการและนกสอสารมวลชน หลายทานตางใหความเหนวา ประเทศไทยจ าเปนตองให

ความส าคญกบการผลตรายการทมคณภาพเพอการพฒนามากขน ปญหาในการยกระดบโทรทศนไทย

นน นกวชาการมองไปไดหลายมม ประกอบดวย การอยภายใตระบบทนนยมทสถานโทรทศนมองคนด

เปนผบรโภคมากกวาเปนพลเมอง จงเนนการผลตรายการเพอตอบโจทยเจาของสนคาใหซอพนท

โฆษณา (อทธพล ปรตประสงค, 2550) หรอในอกแงคอ โทรทศนในเมองไทยจ าเปนตองมเสรใหมากขน

ทงโทรทศนเชงพาณชย โทรทศนเฉพาะกลม และ ทวสาธารณะ เพอมพนทในการเสนอรายการทม

คณภาพได (ดร. สมเกยรต ตงกจวานจ, 2550) รวมทงนโยบายของสถานโทรทศนในการใชเรตตง

รายการในการชวดการด ารงอยของรายการ (ภทราพร สงขพวงทอง, 2550) ซงตลอดระยะเวลาหลายปท

ผานมามความพยายามท าลายขอจ ากดเหลาน ทงการตงทวสาธารณะแหงแรกขน การจดระเบยบการ

วดเรตตงเชงคณภาพ เปนตน

อยางไรกตาม เนองจากวฒนธรรมของโทรทศนไทยผกตดกบความเปนโทรทศนเพอการ

พาณชยมานาน และสถานโทรทศนกยงคงมองเรตตงเปนสงส าคญ แมจะมกฎระเบยบในการจดสดสวน

ของรายการออกมาควบคม แตการจดผงรายการใหรายการคณภาพอยในชวงเวลาซงคนดนอยกยงคง

เปนปจจยส าคญ และอกประการหนง รายการสาระทผลตกนยงคงมรปแบบรายการทซ าเดม มความ

หลากหลายนอย และยงไมนาสนใจเพยงพอ ท าใหไมสามารถจบกลมผชมกลมใหญของสงคมได ดงนน

ปจจยอกประการทตองศกษาและพฒนา คอ การสรางเนอหาใหมคณภาพ และ นาสนใจมากขน หรอ

กลาวคอ ตองคดวาจะผลตรายการอยางไรใหสามารถสอสาร “สงทคนควรร” และท าให “คนอยากด”

เนองจากโทรทศนไทยตองการรายการเพอการพฒนามากขน ดงนน บทความนจงมการศกษา

เปรยบเทยบเนอหา และรปแบบรายการในประเทศองกฤษ ซงเปนตนแบบของทวสาธารณะและมความ

เขมขนในการผลตรายการเชงคณภาพเพอการพฒนามายาวนาน เพอใหเหนพฒนาการรปแบบและ

ประเภทรายการโทรทศนทมการปรบตวใหตามทนรสนยมของผชม และเทคโนโลยดจตอลทท าให

รปแบบการชมรายการโทรทศนของคนเปลยนไป ตลอดจนการเพมขดความสามารถในการแขงขน

ระหวางสถานทมความรนแรงมากขน

ทงน จากการศกษารายการโทรทศนในประเทศองกฤษ พบวา ไมวาจะเปนโทรทศนเพอการ

พาณชย (Commercial Television) หรอ ทวสาธารณะ (Public Service Broadcasting) ตางให

ความส าคญในเรองการท ารายการสาระความรเหมอนกน โดยใชรปแบบรายการทมความบนเทงเปน

Page 3: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

เครองดงดดใจคนด รปแบบรายการทเปนทนยมมากในองกฤษตอนนคอ รายการประเภทความจรง

บนเทง (Factual Entertainment) ซงเปนรายการทมการเสนอสงทเปนสาระ โดยใชความบนเทงเปนตว

ด าเนนเรอง ประกอบดวยการใชรายการลกผสม (Hybrid Programme) และ เรยลต ทว (Reality TV) ใน

การสรางสรรครายการเพอความร และ ตแผขอเทจจรงในสงคมอยางมประสทธภาพทงในเชงการเขาถง

กลมคนดและประโยชนของรายการ ทงน บทความน จะศกษารายการความจรงบนเทง (Factual

Entertainment) ในเรองแนวคด และ รปแบบ ตลอดจนการใชลกษณะของรายการลกผสม (Hybrid) และ

เรยลต ทว (Reality TV) ควบคกบการวเคราะหวฒนธรรมการดรายการโทรทศนของคนไทย เพอเสนอ

แนวทางในการผลตรายการคณภาพเพอการพฒนาตอไป

เสนตรงกลางระหวาง สาระ และ บนเทง

หากพจารณารายการโทรทศนในมตของเนอหาทน าเสนอ สามารถแบงรายการไดเปน 4

ประเภท คอ รายการเรองจรงทางโทรทศน (Factual) รายการเรองแตง (Fiction) รายการบนเทง

(Entertainment) และ รายการโฆษณา (Advertisement) ในบทความนเราจะพจารณารายการทเสนอ

ขอเทจจรง และ รายการบนเทง Brennon Wood (2004) อธบายความแตกตางของรายการทงสอง

ประเภทวา รายการเรองจรงทางโทรทศนเปนการน าเสนอเรองจรงในสงคมในเชงเปนกลาง น าเสนอสงท

เปนไปอยางตรงไปตรงมา เปนเรองจรงไมใชเรองแตง ประกอบดวยรายการขาว (News) รายการ

เหตการณปจจบน (Current Affair) รายการสารคด (Documentary) รายการเพอสอน (Education) สวน

รายการบนเทงนน เปนรายการทสรางความเพลดเพลนโดยใหผด าเนนรายการใชความเปนตวเองในการ

แสดงสงตางๆ ใหผชมไดชมเพอความเพลดเพลน อาทรายการ เกมโชว (Game Show) รายการแสดง

ดนตร (Music Act) รายการสนทนา (Talk Show) วาไรต (Variety Show) และรายการกฬา (Sport)

รายการเรองจรงทางโทรทศนนน มเปาหมายในการน าเสนอขอเทจจรง โดยเฉพาะการตแผเรอง

ของสงคม และ การใหความร ซงรายการประเภทนเปนรายการทมเนอหาหนก นอกเหนอจากรายการ

ขาวแลว มกใชรปแบบการน าเสนอแบบสารคด โดยเฉพาะการด าเนนเรองดวยการบรรยาย หรอ มผ

ด าเนนรายการเลาเรอง ประกอบกบการสมภาษณและน าเสนอภาพทเกยวของกบเรองนนๆ รปแบบ

เชนนเปนรปแบบดงเดมของสารคดทเราคนเคยกนมาเปนเวลานาน หรอบางครงกอยในรปแบบของ

รายการสนทนาทมการพดคยกบผเชยวชาญในเรองนนๆ รายการประเภทนถอเปนรายการคณภาพ และ

เปนรายการเพอการพฒนา แตมขอจ ากดในการเขาถงผชมในวงกวาง เพราะมคนเพยงบางกลมเทานนท

จะเลอกดรายการประเภทน ดงน นในประเทศทระบบโทรทศนเปนโทรทศนเพอการพาณชย

Page 4: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

(Commercial Television) และเนนเรองเรตตงของรายการเพอดงดดโฆษณา อยางโทรทศนในประเทศ

ไทยนน รายการประเภทนจงไมไดถกใหความส าคญในการจดผงรายการเทาทควร ถามกมกอยใน

ชวงเวลาทไมใชเวลาทคนดโทรทศนจ านวนมาก (Prime Time)

สวนรายการบนเทง ทมเนอหาสบาย เพลดเพลน เหมาะกบการดเพอการพกผอนหยอนใจ ทงใน

รปแบบของรายการเกมสโชว รายการวาไรต ถามองจากมมวฒนธรรมการรกความสนกของสงคมไทย

ซงวถชวตแบบไทยผกพนกบการรกความสนก (วลเลยม เคลาสเนอร อางใน กาญจนา แกวเทพ, 2545)

เมอมาเปนรายการโทรทศน สงหนงทสะทอนวฒนธรรมนอยางชดเจนคอ คนไทยชอบดสงทสนก ไมวา

จะรปแบบใด หรอ ดแลวไดร บอะไร ขอใหสนกสนานจะเปนรายการทไดรบความนยม ซงการท

สถานโทรทศนในประเทศไทยเปนระบบพาณชย ตองมการขายพนทโฆษณา จงใหความส าคญกบ

รายการบนเทงซงสามารถสรางความนยมไดมาก ในขณะเดยวกน รายการสาระ ขอเทจจรง และรายการ

ความรหรอเพอสอนกลบมพนทในการออกอากาศนอยและไมเปนทนยม หนงในสาเหตส าคญคอ รปแบบ

รายการไมจงใจใหชม

กาญจนา แกวเทพ (2545) กลาวไววา รายการทวเสนอทงมมมองทางปญญาและความบนเทง

ได นนหมายความวา รายการโทรทศนกไมไดใหเพยงสาระทนาเบอ หรอ บนเทงเรงใจทไรแกนสาร แยก

จากกน แตสามารถผสมผสานสงทงสองอยางเขาดวยกนได หากแตวา การแบงรปแบบรายการในการ

น าเสนอเนอหาสองประเภททแยกจากกน และเปนแบบแผนทคนดเคยชนนน ท าใหคนยงตดกบภาพ

ทวา รายการมสาระนาเบอ และเลอกดรายการบนเทงมากกวา ในขณะทผผลตทตดกบรปแบบเดมๆ ใน

การน าเสนอขอเทจจรง ความร หรอการสอน ใหเสนอในรปแบบจรงจง และ เครงเครยด ท าใหสามารถ

ครองใจคนดไดล าบาก และไมสามารถแยงพนทความนยมจากรายการบนเทงได สงนสะทอนใหเหนได

จากความนยมตอรายการโทรทศนทเรตตงละครยงคงสงทสด และมแนวโนมวา สถานโทรทศน อาท

ชอง 3 กจะเพมเวลาการออกอากาศใหกบละครมากขน เพราะสามารถสรางเรตตงและดงเมดเงนโฆษณา

ไดมากกวารายการประเภทอน (สยามธรกจ, 2552) หรอแมแต โมเดรน ไนน (Modern Nine) ทวาง

ต าแหนงชองตวเองเปนชองสงคมอดมปญญา กมแนวโนมจะปรบผงรายการเพมสดสวนรายการบนเทง

มากขน (วสนต ภยหลกล อางใน คมชดลก, 2551) แมวาจะมความพยายามในการน าเสนอสาระให

นาสนใจขนดวยการแทรกความรในรายการบนเทง หรอ ท าสารคดใหมรปแบบทนาสนใจ แตรายการ

บนเทงยงคงไดรบความนยมมากกวา ซงนนท าใหรายการสาระมวงจรชวตสน และ มผทเสยงจะผลต

รายการนนอย สวนทางกบความจ าเปนทโทรทศนไทยควรมรายการเพอการพฒนามากขน

สงหนงทจ าเปนตอการพฒนาโทรทศนไทย คอ การกาวขามระหวางสาระ และ บนเทงใหได จาก

เดมทมการแบงรปแบบชดเจนในการน าเสนอเนอหาทงสองประเภท ใหมความเหลอมล า และ ผสมผสาน

Page 5: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

กนระหวางสาระและบนเทง โดยอาศยจดเดนของรายการบนเทงในการสามารถตรงคนดและเขาถงกลม

คนดทหลากหลายมาใชน าเสนอเนอหาทเปนสาระใหมากขน ในทน ผเขยนขอยกตวอยางพฒนาการ

รปแบบในการเสนอเรองจรงและความรของสถานโทรทศนในประเทศองกฤษเพอเปนกรณศกษา

เปรยบเทยบ

ในประเทศองกฤษ ซงถอไดวาเปนตนแบบของทวสาธารณะซงมพนธกจหลกในการผลตรายการ

เพอประโยชนตอการพฒนาของสงคม กประสบปญหาเรองรสนยมการชมรายการโทรทศนทตองการ

รายการทมความบนเทง และเขาใจงายมากขน อกทงการเตบโตของสถานโทรทศนเพอการพาณชย

อยาง ITV และ Five รวมทง ทวสาธารณะอกสถานอยาง Channel 4 ตลอดจนเคเบลทวและโทรทศน

ระบบดจตอล ท าใหคนองกฤษมทางเลอกในการรบชมรายการตามรสนยมมากขน รายการทจะสามารถ

เขาถงกลมคนดกลมใหญในสงคมไดยงคงเปนรายการบนเทงมากกวารายการเสนอขอเทจจรง แตการจะ

น าเสนอเพยงรายการบนเทงนนไมตรงกบพนธกจของบบซ ดงนนบบซจงปรบตวพฒนารปแบบรายการ

ทสามารถเสนอขอเทจจรงและสงทเปนประโยชนทางสงคมและในขณะเดยวกนกสามารถเขาถงกลมผชม

ทหลากหลายและสามารถสรางความนยมได จงน ามาซงการพฒนาประเภทรายการทเรยกวา Factual

Entertainment หรอ ความจรงบนเทง ซงไดรบการตอบรบจากคนองกฤษเปนอยางด ท าใหในทศวรรษท

20 สถานโทรทศนในองกฤษตางใหความส าคญกบการพฒนารายการประเภทน เพอชวงชงกลมคนด

โดยในปจจบนรายการประเภทนเปนอาวธส าคญในการจดผงรายการชวง พรามไทม (Prime Time) ของ

ประเทศองกฤษดวย

รายการเพอสาระความรในประเทศองกฤษ ไมไดหยดอยทรายการสารคดสน ยาว หรอรายการ

ขาว เทานน แตยงกาวขามระหวางรายการบนเทงและรายการสาระ ดวยการใชรปแบบรายการทมการ

ผสมผสานเรองบนเทงในการเลาเรอง และด าเนนรายการทหลากหลาย เพอผลตรายการทใชความ

บนเทงเปนเครองมอน าพาสาระและการตแผขอเทจจรงไปสผชม รปแบบหลายการนไดรบการจด

หมวดหมรวมอยในประเภทรายการ Factual Entertainment หรอ “ความจรงบนเทง”

รายการ Factual Entertainment: ตรงอารมณและกอปญญา

เมอกลาวถงการน าเสนอขอเทจจรงทางสงคม การใหความร และการศกษาในสอโทรทศน หรอ

Informative / educational programme หรอ Factual Programme นน แบบแผนดงเดมทรจกกนดกคอ

“สารคด” บางกเปนสารคดใหความร บางเปนสารคดเชงขาวเจาะลกกระแสสงคมและตแผขอเทจจรง แต

รปแบบดงเดมน จะเปนการทนกขาวหรอผด าเนนรายการบรรยายเรองราว สมภาษณ มภาพประกอบ

Page 6: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

อาจมการจ าลองเหตการณ (Re-construct) ภาพเหตการณในอดตประกอบบาง แตด าเนนเรองอยางเปน

ทางการ มงเนนการใหขอมล ขอเทจจรงอยางจรงจงจนบางครงดเครงเครยดและเปนเรองหนก รายการ

สารคดทเปนความรหรอขอเทจจรงของสงคมเหลาน จงมกลมคนดทจ ากด และไมสามารถเขาถงกลมคน

สวนใหญ โดยเฉพาะวยรนทสนใจเรองของความบนเทง เมอไมมคนด กเปนธรรมดาทวงจรชวตของ

รายการทใหความรจะสน และกตองลาจอไปในเวลาไมนาน ยงในปจจบน ชองทางเลอกของการรบ

ขาวสารขอมลมมากขน ทงในอนเตอรเนต หรอ โทรทศนระบบดจตอล ท าใหผรบสารไมจ าเปนตองพงพา

ความรหรอขอเทจจรงจากโทรทศนอกตอไป Jane Root, ผควบคมการผลตรายการของสถานโทรทศน

ชอง BBC2 ระหวางป 1999-2004 (อางใน Kirk, 2004) กลาววา ปจจบน โทรทศนไมใชสอทจะน าเสนอ

เพยงแคขอเทจจรงไดอกแลว เพราะขอเทจจรงสามารถหาไดจากสออนๆ มากมาย ดงนน ผผลตควรน า

ขอดของโทรทศนในการเปนสอทสามารถสอสารอารมณความรสกไดด มาใชในการสอสารแนวความคด

ขอมล และขอเทจจรงสคนด ซงจะไดประสทธผลทมากกวา

โทรทศนเพอการพาณชย (Commercial Television) ใหความส าคญกบรายการประเภทนนอย

อยแลว แตแมแต ทวสาธารณะ (Public Service Broadcasting) ซงมพนธะในการน าเสนอขอเทจจรง

และใหความรกบคนด กยงตองหาทางปรบตวตอโลกการสอสารและวฒนธรรมการดทคนดมความชาง

เลอกมากขน และ เปลยนใจเรว อกทงมความซบซอนในรสนยมและความตองการทหลากหลาย

ทางออกของ BBC หนงในยกษใหญสอโทรทศนและตนแบบการเปนสอสาธารณะคอ การปรบรปแบบ

รายการใหมความเปนนยมมากขน (Roscoe, 2004) เพอเขาถงกลมคนทหลากหลาย กระตนใหเกดการ

ตดตาม ในขณะเดยวกน กตองสามารถรกษาพนธะกจในการเปนสอเพอสงคม ตแผเรองราว และ ให

ความร ขอเทจจรงกบประชาชนไดดวย ในชวง 10 ปทผานมา BBC มการใหความส าคญกบรายการ

โทรทศนทเรยกวาความจรงบนเทง (Factual Entertainment) เพมขนอยางตอเนอง ทงในชวงเวลา

กลางวนและ พรามไทมของสถาน เชนเดยวกบสถานโทรทศนชองอนๆ ขององกฤษ กตางให

ความส าคญกบรายการประเภทน

รายการความจรงบนเทง (Factual Entertainment) หรอทผเขยนนยามค าเรยกเปนภาษาไทยวา

รายการความจรงบนเทงนนไมใชประเภทรายการทเนนเรองความบนเทงเปนหลก แตเปนรายการทม

จดเปาหมายในการเสนอขอเทจจรง แตใชรปแบบรายการและการน าเสนอทมความบนเทง ซง

นกวชาการมองวาเปนประเภทรายการทผสม (Hybrid) กนระหวาง ความจรง (Fact) และ เรองแตง

(Fiction) หรอ ความบนเทง (Hill, 2005) โดยความทาทายของการผลตรายการรปแบบน คอ การน า

เรองทเขาใจยาก เรองทเครงเครยด ขอเทจจรงทมผลกระทบตอชวตของคนและสงคมมาตแผ โดยให

สามารถเขาถงคนดไดในหลายระดบ หลายกลม และเกดผลตอยอดในการสรางใหเกดความเปลยนแปลง

Page 7: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

หรอ พฒนาสงคมใหดขน ดงเชนท Alistair Pegg บรรณาธการรายการ Factual Entertainment ของ

Channel 4 ประเทศองกฤษ (2008) กลาวไววา ทกอยางทน าเสนอในสวนของรายการประเภทความจรง

บนเทง (Factual Entertainment) นนเปนรายการทตองเขาถงกลมคนดสวนใหญ ในวงกวาง โดยมความ

นาสนใจทสามารถตอบสนองรสนยของคนดทหลากหลายได แตยงคงเนนในเรองของเนอหาทม

วตถประสงคในการเสนอสงทเปนประโยชนตอสงคมเสมอ

รายการประเภทนไมไดเขามาแทนทรายการความจรงหรอสารคดแบบดงเดม ทมความเขมขน

ในแงเนอหาสาระ และ การน าเสนอทจรงจง รายการเหลานน ยงคงจ าเปนตองมอยในสงคม เพอ

ถายทอดประเดนปญหา และ ตแผขอเทจจรงในสงคมอยางจรงจง แตรายการความจรงบนเทง (Factual

Entertainment) เปนทางเลอกส าหรบการน าเสนอขอเทจจรง และ สาระความรอยางรปแบบนยม เพอให

สามารถเขาถงกลมคนดสวนใหญของสงคมทตองการรบสารทงายและเพลดเพลน

รายการประเภทนมการใชรปแบบของรายการประเภทอนๆ มาผสมผสานกบรปแบบของสารคด

เพอใหมนาดโดยอาศยความบนเทงเปนสงดงดดคนด (Andrew Mackensize, 2008) โดยเนนเนอหา

รายการเปนการน าเสนอเรองราวของชวต หรอ สงทมผลกระทบตอการด าเนนชวตของคน

(Kilborn,2003) โดยสามารถเสนอออกมาไดทงในหลายรปแบบ ตวอยางเชน

Super Slim Me ทาง BBC Three ในป 2007 โดย Dawn Porter ผด าเนนรายการใชตวเอง

ทดลองการลดความอวนเปนเวลา 2 เดอนเพอใหสามารถลดน าหนกเปน size zero ซงเปนปญหาสงคม

ท เยาวชนพยายามท าตวเองใหผอมเชนนน โดยน าเสนอใหเหนวา ผลทเกดขนกบรางกายของเธอ

หลงจากความพยายามลดความอวนเชนนนเปนอยางไร ซงในรายการเธอมอาการเจบปวย ซมเศรา

อยางเหนไดชด และสามารถบอกคนดไดวา การท าเชนนเปนสงทไมสมควร การน าเสนอนเรยกวา

รปแบบ Authored journey คอ ผด าเนนรายการใชตวเองเปนผทดลองกระท าบางสงบางอยาง เพอตแผ

ขอเทจจรง และ อธบายปญหาในเชงลก รายการแบบน นาสนใจตรงทคนดเรยนรสงตางๆ ผาน

ประสบการณของผด าเนนรายการ เหมอนกบตวเองไดมประสบการณนนรวมกน การน าเสนออารมณ

ความรสก ของผด าเนนรายการ หรอ สถานการณทมผลตออารมณ ความรสกของคนด ทงความสข

เศรา หวาดกลว ท าใหรายการมความบนเทง แตในขณะเดยวกน กสงสารทชดเจนและมผลกระทบสงได

รายการประเภทน เนนตแผสงทเปนปญหาเพอกระตนใหเกดการเปลยนแปลงหรอมการด าเนนการเพอ

แกไขปญหานน

The World's Strictest Parents ของ BBC Three ในป 2008 เปนรปแบบการการทดลองใชชวต

โดยรายการน ใหเดกวยรนองกฤษทมปญหาไปอยกบครอบครวในประเทศอนเพอทดลองการใชชวตท

Page 8: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

แตกตาง และคนหาวธการในการเลยงลกใหเตบโตขนเปนคนด รายการนสวนคนดผานเรองราวของเดก

วยรนเหลานน ในแงของพอแม ผปกครอง ไดมการทบทวนตวเองวาวธการเลยงลกของพวกเขาเปน

อยางไร ในขณะทวยรนทดรายการ มโอกาสแบงปนความรสกเกยวกบปญหาทตวเองเปนกบลกษณะ

ปญหาของวยรนทรวมรายการ และไดเรยนรสงทเกดขนซงมประโยชนตอการคด และ กระตนการ

เปลยนแปลงตวเอง

Annette Hill (2005) มองวาลกษณะของการรายการประเภทความจรงบนเทง (Factual

Entertainment) เปนเครองมอในการน าเสนอเรองจรงในแงมมทดงดดคนดไดมากขนและใหความรได

อยางมประสทธภาพ โดยสามารถสงสารไปถงกลมคนทไมชอบดรายการสาระทเครงเครยดอยางสารคด

ได โดยเฉพาะมแรงกระตนใหเยาชนและวยรนไดคดตามอยางเปนผลด เชนเดยวกบ Jane Roscoe

(2004) ทมองวา รายการความจรงบนเทง (Factual Entertainment) สามารถดงดดคนดไดทงในแง

สวนตวและภาพรวมใหญของสงคม ผานการใชละคร และ เหตการณทมผลกระทบตออารมณของคนด

ในขณะเดยวกนกวพากษวจารณหรอใหความรเกยวกบประเดนของสงคม ท าใหเรองเครยด เรองหนก

ปญหา หรอขอเทจจรงทตองการน าเสนอเปนเรองในชวตประจ าวนและใกลชดคนดมากขน กจะมผลตอ

ความรสกของคน สามารถตรงคนดได และสอสารสงทตองการใหคนดไดรบรอยางมประสทธภาพมาก

ขน

จากความรสกใกลชดตอเนอหารายการ และ อารมณความสะเทอนใจ และประสบการณหรอ

เหตการณทมความเปน dramatic ของรายการประเภทน น าไปสการพดคย วพากษวจารณเกยวกบ

ประเดนในรายการอยางแผรหลายได รายการประเภทนมกท าใหเกดการ Talk of the town ในลกษณะท

กวางกวารปแบบรายการสารคดแบบเดม (Hill, 2005) เพราะเขาถงคนดไดหลายกลม ใหความรสก

ใกลชดกบประสบการณ ชวตจรง เรองราวในชวตประจ าวนของคนทวไปมากกวา ท าใหเกดการพดกน

อยางหลากหลาย อาจมทงในระดบของการพดถง จนถงการวเคราะห และ กระตนใหเกดพฤตกรรมการ

เปลยนแปลง หรอหาทางแกปญหาเหลานน ซง Jane Roscoe (2004) มองวาผผลตรายการโทรทศน

ควรมองหาวธในการสอสารใหเขาถงกลมคนด และไมควรคดเอาเองวาคนดอยากดแตเรองบนเทงไร

สาระ เพราะจากการทรายการความจรงบนเทง (Factual Entertainment) มอตราการเตบโตสงใน

โทรทศนหลายๆ ประเทศ แสดงวาคนกชอบดเรองทเปนความจรง เพยงแตคนผลตตองหาทางท าใหนาด

และสามารถตรงคนดไดทงในเชงอารมณและการเสรมสรางปญญาความร

ตวอยางเชน รายการ Make Me Younger ของ BBC Three ตงแตป 2008 ถงปจจบน เปน

รายการทตแผขอเทจจรงเกยวกบวถการใชชวตทผดซงมผลตอการสขภาพรางกาย โดยเฉพาะการใช

ชวตในแบบทผดของวยรน ทงการท าใหเปนสแทน การดมเครองดมแอลกอฮอล การใชยา ควบคม

Page 9: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

อาหารหรอลดน าหนกมากเกนไป เปนตน โดยรายการใหคนธรรมดา โดยเฉพาะวยรน มาเปนแขกใน

รายการ มการตรวจรางกายใหเหนวาสงเหลาน ท าใหรางกายนนแกไปจากความจรงกป และมการ

ชวยเหลอใหผรวมรายการแกไขลกษณะการด าเนนชวตเพอปรบสภาพใหสปกต โดยท าในลกษณะของ

เรยลต ทว (Reality TV) ตดตามการเปลยนแปลงชวตของผรวมรายการ เนอหา และ การน าเสนอ เนน

ใหเหนผลรายอยางชดเจน และการเดนเรองใหตดตามผด าเนนรายการใหการเปลยนตวเองท าใหนา

ตดตาม ซงหากตองการอธบายเรองสขภาพหรอผลเสยของการใชชวตในแบบทผดดวยรปแบบสารคด

การเลาเรองดงเดม (Traditional Documentary) กจะไมท าใหรสกเปนเรองใกลตวคนด และ มผลกระทบ

ตอการคดของคนไดนอยกวา อกทงไมสามารถเขาถงกลมคนดวยรนดวย นอกจากน ผลกระทบของการ

รายนยงน าไปสกระแสสงคมในการพดถงภยตางๆ ทอาจเกดกบสขภาพไดมาก ดงเหนไดจากมเวบไซด

น าเสนอเรองราวตอเนอง

โดยสรปรปแบบรายการความจรงบนเทง (Factual Entertainment) มลกษณะส าคญรวมกนดงน

1. หาค าตอบเกยวกบปญหาในการใชชวตประจ าวนซงมผลกระทบตอคนสวนใหญ

2. ใชคนด าเนนเรองในลกษณะทแตกตางกน แตมกเปนเรองของคนทวไป ท าใหคนดสามารถ

แบงปนความรสก และ ประสบการณสวนตวไปผเดนเรองในรายการ

3. เนอหาตองการตแผเรองราวบางอยาง น าเสนอสงทไมคาดคดใหเปนทประจกษ เพอเสนอ

มมมองตอสงคมทหลากหลาย

4. รายการมลกษณะของการกระตนใหเกดการคด สรางประเดนในสงคม เพอน าไปสการ

พฒนา หรอเปลยนแปลงบางสงบางอยางทงในเชงปจเจกบคคล และ สงคม

5. มลกษณะของการใหความบนเทงมาก แตน าเสนอเนอหาบนพนฐานของเรองจรงและ

ประเดนปญหาของสงคม ซงผชมจะเพลดเพลน สนกสนาน แตมการสะทอนใหเหนถง

ประเดนส าคญในการพฒนาและแกปญหาสงคม

6. ผลของรายการมลกษณะการสรางผลกระทบทนททนใด กลาวคอ ดแลวเขาใจงาย มผลตอ

ความรสกและความคดของผชมโดยตรงและทนท นนหมายความวา รายประเภทนตอง

สามารถตรงคนดใหตดตาม น าเสนอความคดและประเดนอยางชดเจน ดวยรปแบบการ

น าเสนอทชาญฉลาดและมความบนเทง

7. รปแบบรายการนสามารถน าเสนอประเดนตางๆ ไดทงเรองทหนกมากทงแงการเมอง

เศรษฐกจ และปญหาสงคม ตลอดจนการเสนอเกรดความร และการสอน

Page 10: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

8. การน าเสนอไมใชการบอกเลา การสงสอน หรอบอกใหท า แตเปนการสรางความเขาใจผาน

ประสบการณ ผานสถานการณจรงทเกดขนในรายการ โดยอาศยหลกการ กระตนใหคดดวย

การมองสงทเกดขนกบผอนแลวสะทอนภาพตวเอง

จะเหนไดวา รายการความจรงบนเทง (Factual Entertainment) เปนประเภทของรายการทเปน

ทางเลอกในการน าเสนอรายการทมคณภาพใหเปนทนยมได โดยสงทส าคญคอการพฒนาและพลกแผลง

การใชรปแบบบนเทงในการน าเสนอใหมความหลากหลาย โดยอาศยแนวคดในเรองการผสมรปแบบ

รายการหลายประเภทเขาดวยกน หรอทเรยกวา Hybridization

Hybrid Reality: กาวขามระหวางขอเทจจรงและเรองแตง

ความจรงบนเทง (Factual Entertainment) มพฒนาการหลกเพอลดความจรงจงของสารคด และ

ใชขอดของการรปแบบรายการทมความบนเทงมาสรางความนาดใหกบรายการสาระ ลกษณะทโดดเดน

ของรายการความจรงบนเทงทประสบความส าเรจคอ การใชรปแบบทเปนลกผสมระหวางประเภท

รายการ และรปแบบรายการทหลากหลายเพอสรางการน าเสนอทแปลกใหม รายการความจรงบนเทง

(Factual Entertainment) ทประสบความส าเรจและไดรบการตอบรบทดมากมกเปนรายการทใช เรยลต

ทว (Reality TV) และ ลกษณะรายการลกผสม (Hybrid) ระหวางเนอหาและรปแบบรายการในการ

น าเสนอ

เรยลต ทว (Reality TV) คอรปแบบรายการประเภทใหมทก าลงเตบโตและเปนทนยมทวโลก

โดยเปนรายการทจดอยในประเภทการน าเสนอขอเทจจรง (Factual Television) ในขณะเดยวกน

นกวชาการกใหความส าคญกบการศกษารปแบบรายการประเภทน ซงยงไมมใครสามารถใหนยาม

รายการแบบนไดอยางชดเจน เพราะลกษณะส าคญของรายการ เรยลต ทว (Reality TV) คอการผสม

ระหวางรปแบบและเนอหาทสามารถปรบเปลยนตวเองตามการน าไปใชไดหลายรปแบบ Kilborn (1994)

พยายามใหค าอธบายรายการ เรยลต ทว (Reality TV) ไววาเปนรายการลกผสมระหวางรปแบบรายการ

ทมผด าเนนรายการ (Presenter Talk) การถายท าแบบตดตามดพฤตกรรมของคนในรายการเพอใหเผย

ความจรงออกมาเองโดยไมตองมการก ากบหรอชน า (Cinéma vérité) การสรางภาพแทนเรองจรง

(reconstruction) และ การมสวนรวมของคนด (Audience Participation) ซง Cavender และ Maupin

(1993) ระบใหรายการ เรยลต ทว (Reality TV) นนเปนอกรายการประเภทโทรทศนประเภทใหม สวน

Dauncey (1996) แบงรายการ เรยลต ทว (Reality TV) ออกเปนสามรปแบบคอ รายการลาเกยวกบ

ความกลาหาญของชวตอยางมอารมณเขมขน รายการสนทนาหรอการพดคยเกยวกบเรองอารมณ

Page 11: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

ความรสก และ รายการสะทอนหนาทการเปนพลเมอง ทงน การทจะเขาใจลกษณะความเปน เรยลต ทว

(Reality TV) ไดนน จ าเปนตองเขาใจถงพฒนาการของรายการประเภทน

รายการ Reality TV ในยคเรมแรกนนเปนรปแบบทน าไปใชในการสรางสสนใหรายการนตยสาร

ขาวทางโทรทศน โดยใชน าเสนอเรองเกยวกบเหตฉกเฉน เชน การปฏบตงานของต ารวจ (Creeber,

2001) โดยนกวชาการเชอวา เรยลต ทว (Reality TV) มจดก าหนดทสหรฐอเมรกาจากรายการ

Unsolved Mysteries ของสถานโทรทศน NBC ในป 1987 และมสถานตางๆ พฒนารายการเรยลต ทว

ทเกยวกบต ารวจและเหตการณฉกเฉนตามออกมาหลายรายการ อาท Rescue 911 ของ CBS, Cops

ของ Fox และ Emergency 999 ของ BBC (Bignell, 2005) John Dovey (2001) อธบายลกษณะของ

เรยลต ทว (Reality TV) ในแงโครงสรางรายการวาประกอบดวยการใชกลองบนทกเหตการณในลกษณะ

การสงเกตการณ (Observation) และ ภาพทใชเปนภาพในสถานทและเหตการณจรง (Actuality

Footage) เพอถายทอดประสบการณหรอการทดลองของผด าเนนรายการ ผรวมรายการ หรอ ผพยานใน

เหตการณ โดยอาจมการจ าลองเหตการณเพอเสรมการเลาเรองโดยใชลกษณะของละคร หรอ เรองแตง

รวมถงมการใชผด าเนนรายการ ผเลาเรอง หรอผเชยวชาญมาใหความเหนและเชอมรายการใหนาเชอถอ

พฒนาการในยคตอมาของ เรยลต ทว (Reality TV) มาจากการเตบโตของรายการสารคด

สงเกตการณหรอ Observational Documentaries หรอทรจกกนดจากการพฒนารายการรปแบบ Docu-

soap ในประเทศองกฤษ ซงในชวงป 1995-1999 มรายการประเภท Docu-soap ในสถานโทรทศนหลก

ขององกฤษกวา 65 รายการ และสามารถดงดดคนดไดกวา 12 ลานคน (Hill, 2005) เปนรปแบบการ

ผสมระหวางสารคด และ ละคร โดยตดตามดพฤตกรรมของคนในรายการเพอใหเหนขอเทจจรงเกยวกบ

เรองตางๆ และมการเราอารมณเหมอนกบดละคร นอกจากนนรายการ เรยลต ทว (Reality TV) อก

ประเภททเตบโตมากในชวงเวลานคอรายการเกยวกบไลฟสไตล (Lifestyle) โดยเฉพาะการเปลยนแปลง

ใหดขน (Makeover) ซงเปนการพฒนารปแบบการใหความรเกยวกบการใชชวต ทงการจดบาน จดสวน

ท าอาหาร จากเดมทมพธกรมาสาธตการท า กลายเปนการใชรปแบบทมการตดตามดกลมผเชยวชาญใน

การสรางความเปลยนแปลงใหกบคนอนในรปแบบตางๆ รายการประเภทนเรมตนพฒนาทองกฤษและ

ขยายความนยมไปยงยโรป

ยคตอมาของการพฒนารายการรปแบบ เรยลต ทว (Reality TV) คอการใชแนวคดทดลองใช

ชวตและทดลองสงคม โดยการใหคนธรรมดามาอยในสถานการณหนงทก าหนดเงอนไขตางๆ เพอศกษา

สงทจะเกดขน รวมทงการพฒนาเรยลต ทว (Reality TV) มาใชในรปแบบของเกมโชวเพอศกษา

พฤตกรรมทจะเกดขน เปนการพฒนารปแบบจากยโรปไปสองกฤษ และยคปจจบนของรายการเรยลต

(Reality) คอการผสมผสานรปแบบทงหลายโดยมการคดวธการน าเสนอทไมมขอจ ากดและสามารถ

Page 12: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

พลกแพลงไดหลากหลาย โดยในอเมรกาเนนเรองของอาชญากรรมและความสมพนธระหวางบคคล ฝ ง

องกฤษเนนใหความส าคญกบเนอหาเรองการทดลองชวตเพอตแผความจรงของสงคมและรายการ

เกยวกบไลฟสไตล (Lifestyle) ในขณะทยโรปพฒนารปแบบของเรยลตเกมโชว (Reality Game Show)

(Hill, 2005 และ Bignell, 2005)

เนอหาทรายการเรยลตน าเสนอ สามารถครอบคลมไดทง การเมอง เศรษฐกจ ธรกจ สงคม

สขภาพ สตว สงแวดลอม ความสมพนธระหวางบคคล ฯลฯ โดยสามารถมรปแบบในการด าเนนเรองท

ตางกน อาท การใชผด าเนนรายการทดลองสงทตางๆ เพอคนหาขอเทจจรงและตแผเรองนนๆ การมผ

รวมรายการทดลองใชชวตในขอจ ากดตางๆ รปแบบของการเปลยนแปลงสงทๆ ใหดขน ตลอดจน

รปแบบของการเลนเกม อยางไรกตาม รายการประเภทนยงคงมลกษณะส าคญสองประการคอ ความสด

ใหม (raw) และ ความแทจรง (authentic) ของเนอหา (Dovey, 2001) ซงการน ารปแบบเรยลต ทว มาใช

ในประเภทรายการความจรงบนเทงนน เปนการน าขอดของรปแบบการน าเสนอทเพลด เพลน หวอหวา

และบนเทงใจตามรปแบบของสอแทบลอยด (Tabloid) คอ มรปแบบชาวบาน เขาใจงาย เปนเรอง

เกยวกบอารมณ ความรสก และวถชวตคน มาใชในการสอสารขอเทจจรงทเปนประโยชนตอการพฒนา

ของสงคม หรอกลาวในอกแงคอ การผสมเนอหาในแงของสาระและบนเทงเขากนอยางกลมเกลยว โดย

เนอหาของเรยลต ทวนนกสามารถเปนไดทงเรองจรง สาระทจรงจง (Serious issue) ความรท วไป

(Knowledge) รายการสาระบนเทง (Edutainment) จนถงรายการบนเทงเพยงอยางเดยว (Pure

Entertainment) ดงนน การน ามารปแบบเรยลตมาใชในประเภทรายการความจรงบนเทงจ าเปนตองม

ความชดเจนในประเดน เปาหมาย และ เนอหา เพอใหสามารถสอสารขอเทจจรงสผชมไดอยางม

ประสทธภาพ ไมเชนนน รายการนนกจะกลายเปนเพยงรายการบนเทงทคนดเพอความเพลดเพลนเพยง

อยางเดยว

เรยลต ทว (Reality TV) มกมตวแสดงหรอคนเดนเรองเปนคนทวไป เพราะเปนการสะทอนสงท

ใกลเคยงกบคนด ท าใหเกดความใกลชด และมการแบงปนประสบการณ ซงจะท าใหเกดอารมณรวม

ตดตาม และมผลกระทบตอการกระตนความคดของคนดไดงาย เชน รายการ สารคด “The Family” ซง

ใชการตดตามดพฤตกรรมภายในบานของครอบครวชนชนกลางครอบครวหนงขององกฤษ เพอสะทอน

ถงสภาพสงคม ปญหาครอบครวในปจจบนขององกฤษ และมการเปดโอกาสใหวยรนมารวมวเคราะหและ

แสดงความเหนตอเหตการณหรอประเดนปญหาทเกดขนกบครอบครวนนในทายรายการดวย รายการน

นอกจากจะสะทอนสงทเปนจรงในสงคมใหเหนแลว การน าเสนอในรปแบบเรยลต ทมคนธรรมดาเปนคน

ด าเนนเรองทเปนจรงใหคนดไดชม ท าใหคนดมความรสกและประสบการณรวม เกดการวพากษวจารณ

เปนกระแสสงคม และน าไปสการกระตนการแกปญหาและการเปลยนแปลง ดงนน นอกจากรายการจะ

Page 13: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

ไดรบความนยม ซงดตอสถานแลว คนดยงไดรบรถงปญหา และ แนวทางการคด แกปญหานน ในมมท

แตกตางกนดวย เรยกไดวา คนท าไดท าสงทตองน าเสนอ และคนดกไดดสงทเพลดเพลนดวย

John Corner (1995) กลาววา รายการประเภทเรยลต ทว (Reality TV) นน มลกษณะพเศษใน

การถายทอดประสบการณประสบการณของคนทอยในรายการใหผชม โดยใหความรสกวา เปนการพบ

ประสบการณนนเปนครงแรกในเรองนนๆ ดงนน การน ารปแบบเรยลต เปดเผยขอเทจจรงทสงคมไมเคย

รมากอน แตควรรบร เปนแนวทางทสามารถท าได และจากความรสกใกลชดเหมอนเปนประสบการณ

สวนตวของผชมจะใหผลในเชงการกระตนการคดหรอพฤตกรรมทมประสทธภาพมากกวารายการสาระท

เปนเพยงการบอกเลาเนอหาประกอบภาพ อาจกลาวไดวา การใช เรยลต ทว (Reality TV) ในเชงการ

สอสารสาระ และขอเทจจรงผานการสงเกตการณประสบการณของผทอยในรายการ ท าใหเกดการเรยนร

ในประเดนตางๆ อยางไมเปนทางการ การเรยนรเชนน มผลกระทบทกอใหเกดการคด น าไปสการ

กระท า หรออยางนอยกท าใหเกดการพดจาเปนประเดนในสงคมเพอกระตนการพฒนาไดดกวา

เชนเดยวกบท อ. กาญจนา แกวเทพ (2545) กลาวไววา รายการสาระทเปนบนเทง ใหผลในการสอสาร

ดกวา สาระเพยงอยางเดยว

ทงน รายการ เรยลต ทว (Reality TV) ทมความเปน ไฮบรด (hybrid) หรอมลกษณะรปผสม

ระหวางเน อหาและรปแบบการน าเสนอ จะ เ ปนรปแบบรายการความจรงบนเทง (Factual

Entertainment) ทมประสทธภาพสงในการสอสารสาระ ขอเทจจรงพรอมกบดงดดคนดหลากหลายกลม

ซงสอดคลองกบความตองการทงการเปนรายการคณภาพและรายการยอดนยม ลกษณะการเปนลกผสม

หรอ ไฮบรด (Hybrid) ใน รายการ เรยลต ทว (Reality TV) นนเปนไดสองลกษณะ คอ

ประการแรก ไฮบรด (Hybrid) ในเชงรปแบบรายการ ดวยความเปนเรยลต ทว (Reality TV) นน

มการผสมผสานระหวางรปแบบรายการอยแลว ซงหากสามารถเลอกใชการขามระหวางรปแบบรายการ

ประเภทตางๆ มาผสมผสานกนไดอยางมความคดสรางสรรคและลงตว จะท าใหรายการนาด เสนอสง

แปลกใหม เกดรปแบบรายการทหลากหลาย นาตดตาม เหมอนการสรางนวตกรรมใหวงการโทรทศน

เนองจากธรรมชาตของเรยลตสามารถผสมผสานรปแบบการน าเสนอไดอยางสรางสรรคโดยไมม

ขดจ ากด จงเปนโอกาสของผผลตรายการโทรทศนทจะทดลองผสมผสานรปแบบรายการตางๆ ใหเกด

เปนรปแบบใหม โดยเนนอยบนพนฐานเดยวกนคอ เสนอสงท เปนจรง (Hill, 2005) เพราะความเปนจรง

สถานการณจรง ชวตจรงของคน คอจดเดนของเรยลตทสามารถท าใหการสอสารเพอการเรยนร และ

การน าเสนอขอเทจจรง เกดประสทธภาพตอการคดของคนไดด เราสามารถน ารปแบบรายการแบบใดก

ได และ กแบบกไดมาผสมผสานเปนการเลาเรองใน 1 รายการ

Page 14: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

ประการทสอง คอการ การผสมระหวาง สาระ และ ความบนเทง ซงเปนหวใจของรายการ ความ

จรงบนเทง (Factual Entertainment) โดยการท าใหขอเทจจรงทเปนเรองหนก ผสมเขากบเนอหาทม

ความบนเทงนน จะท าใหรายการสามารถเขาถงคนดงาย กวาง และมผลกระทบสง (Roscoe, 2004)

การไฮบรดเนอหารายการแบบน ไมใชรายการบนเทงทแทรกสาระ แตตองเปนรายการสาระทใชรปแบบ

ทมความบนเทง กลาวคอการเปนรายการบนเทงแลวแทรกสาระนน เพอเพมคณคาใหรายการ เชน ด

ละคร แลวไดคตสอนใจ ดเกมโชวแลวไดความรจากสงทรายการถาม แบบนเปนบนเทงทแทรกสาระ แต

รายการความจรงบนเทง (Factual Entertainment) สาระตองเปนตวน า โดยมความชดเจน เขมขน และ

มเปาหมายในการใหขอเทจจรง ผานการใชรปแบบรายการทมความบนเทง หรอ มบางสวนของเนอหา

เปนความบนเทงเพอตรงคนดใหตดตาม รายการลกษณะนจะไมไดมการน าเสนอเนอหาเพยงมตเดยว

แตมการเสนอเรองราวตางๆ ทเกยวของกบหวใจส าคญของรายการอยางหลากหลาย เพอใหสามารถ

เขาถงความสนใจและรสนยมของคนดทแตกตางกน เชน รายการ Victorian Farm ของ BBC ในป 2008

เปนรายการเกยวกบการใชชวตของคนในชนบทในยค 1885 ซงใหผรวมรายการด าเนนชวตทกอยาง

เหมอนทเกดขนในสมยนน เปนการสะทอนใหเหนทงเรองประวตศาสตร วฒนธรรม อาหารการกน และ

วถชวตดงเดม รายการมความเปนลกผสมในแงเนอหาทงขอมลเชงประวตศาสตรใหทราบถงเหตการณ

ในยคสมยนน การสงเกตการณสงคมในยคกอนวาผคนมวถการด าเนนชวตอยางไร ตลอดจน สรางความ

นาสนใจดวยกนใหคนไดตดตามพฤตกรรมของผด าเนนรายการวาการคนพบความจรงของเรองราวใน

อดตนนมผลตอเขาอยางไร การผสมผสานเนอหาและแงมมในการน าเสนอนท าใหรายการมมต สามารถ

จบความสนใจของกลมคนดทแตกตางกนได โดยสามารถเขาถงคนทตองการรเรองราวประวตศาสตร

เขาถงกลมคนทชอบดเรองราวเกยวกบชวตและวฒนธรรม หรอแมแตกลมคนทตองการความบนเทงจาก

การสงเกตพฤตกรรมและสนกกบการตดตามประสบการณของผอนตามลกษณะของผชนชอบรายการ

แบบเรยลต โดยไมวากลมผชมประเภทใดกตามไดดรายการ สดทายแลวสงทไดรบคอความรเกยวกบ

ประวตศาสตรในอดต และชวตทตางจากความเปนอยอยางทเราคนเคยในปจจบน

จะเหนไดวา โดยภาพรวมแลว การท ารายการสาระแบบผสมผสานขอเทจจรงกบความบน เทง

ดวยรปแบบรายการทหลากหลายนน มจดเดนซงเปนขอดทนาสนใจคอ ประการแรก สามารถเขาถงกลม

คนดทหลากหลาย (Boyle, 2008) เนองจากเนอหามความเปนไฮบรด (hybrid) สามารถเสนอมมมองซง

คนแตละกลมสนใจตางกน ท าใหมกลมคนดมากขน ประการทสอง ความบนเทงชวยดงดดกลมคนทไม

ตองการดรายการสาระทหนกและเครงเครยด แตในการดสงท เพลดเพลน ผชมยงคงไดรบสารทเปน

ประโยชนทผผลตรายการตองการบอกในลกษณะของการเรยนรแบบไมเปนทางการ (Informal learning)

โดยเฉพาะรายการตแผขอเทจจรง และ รายการเพอสอน ประการทสาม ลกษณะของการตรงผชมและ

การรบรประสบการณของผอนเหมอนว าเปนประสบการณของตวเองตามลกษณะของรายการ

Page 15: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

ประเภทเรยลตในรายการเพอรณรงคใหเกดการคด หรอ สรางความเปลยนแปลงทงตอตวเองและสงคม

มผลกระทบตอความรสกของคนดชดเจนและสามารถกระตนใหเกดการคดและการเปลยนพฤตกรรมได

(Langer, 1998 และ Wood, 2004)

ยกตวอยางเชน รายการ The British Food Fight ทาง Channel 4 ในป 2008 ซงตอนทประสบ

ความส าเรจในการกระตนกระแสสงคมเพอการเปลยนแปลงไดดคอ Hugh’s Chicken Run โดยมเนอหา

เกยวกบการณรงคใหเหนวา การเลยงไกฟารมเปดและฟารมปดนนดไมดตางกนอยางไร ประเดนของ

เรองคอตองการชกชวนคนใหเหนวา ฟารมเปดทใหอสระกบไกเปนวธการเลยงทดกวา นอกจากจะไดไก

ทมคณภาพแลวยงไมเปนการทารณสตวดวย อกทงรายการยงตองการกระตนใหคนหนมาบรโภคสนคา

ไกและไขทมาจากฟารมเปด การด าเนนรายการใชรปแบบ เรยลต ทว (Reality TV) ใหพอครวชอดงเปด

ฟารมเลยงไก โดยท าฟารมในสองลกษณะทงฟารมเปดและปดคกน คนดจะไดเหนขนตอนของการเลยง

และการเกบผลผลตจากรปแบบของฟารมทงสองผานประสบการณของพอครว ซงมเหตการณทเปนจรง

และสะเทอนใจจากการเลยงไกฟารมเปดใหผชมไดเหน เหตการณเหลานเปนสงทเกดขนจรงและไมม

การป นแตง แตคนดทตดตามรายการไดรสกเหมอนเปนสวนหนงของประสบการณนน ผลกระทบตอ

ความรสกของคนหลงจากดรายการมคอนขางสง นอกจากนน ในรายการยงมการเปดโอกาสใหคน

ธรรมดาในหมบานนนเปนตวแทนบอกเลาความรสกของสงทไดเหน โดยในรายการพอครวทด าเนน

รายการ ไปเผยแพรความรใหคนในหมบาน พาคนในหมบานมาดลกษณะของฟารม และท าอาหารจาก

ผลตภณฑของไกจากทงสองฟารมใหชมเปรยบเทยบ ความเหนและความรสกของคนธรรมดาทเขา

มารวมในรายการนน สะทอนความรสกใหคนดรสกเหมอนตวเองเปนผไดรบประสบการณนน ยงชวย

กระตนการคดและการเรยนรจากเหตการณในรายการไดชดเจนขน ซงผลตอเนองจากรายการท าใหเกด

กระแสสงคมในการรณรงคการเลยงไกแบบฟารมเปดตลอดจนการบรโภคสนคาจากฟารมเปดมากขน

แมแตซเปอรมารเกตตางๆ กตนตวใหความส าคญกบสนคาจากฟารมเปดและมการปรบราคาสนคาจาก

ฟารมเปด (Free Range Product) ใหคนทวไปสามารถซอไดมากขน จากการวเคราะหจะเหนวา การท

รายการพาคนดตดตามเหตการณทเปนจรงอยางใกลชด ถายทอดอารมณความรสกแทจรงของคน

ด าเนนรายการและผรวมรายการทเปนคนธรรมดาเหมอนกบคนดรายการ มผลกระทบตอการกระตน

ความคดและความรสกของคนดไดมากกวาการจดท าเปนสารคดเลาเรองแบบดงเดม อกทงรายการยง

ด าเนนเรองดวยความบนเทง ท าใหเกดการตดตามวาเหตการณจะเปนอยางไรตอไป เปนการสอสารท

เขาใจงาย ชดเจน ตรงไปตรงมา เปนเทคนคในการท าให “รสก” และ “คดตาม” (Hill,2005)

อกตวอยางหนงจากรายการ Britain’s Missing Top Model ทาง BBC Three ในป 2008 เปน

รายการเรยลต เกมโชว แขงขนการหานางแบบหนาใหม แตทพเศษคอนางแบบเหลานนเปนผมความ

Page 16: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

พการอยางใดอยางหนง เชน พการทางสายตา พการแขนขา เปนตน โดยมวตถประสงคทจะชกระตนให

เหนวา ผพการสามารถท ากจกรรมไดมากกวาทคนทวไปคด และตองการกระตนใหเกดการเปล ยน

ทศนคตตอคนพการจากคนทวไป และวงการแฟชนดวย ทส าคญคอ กระตนใหสงคมหยดการกระท าทท า

ใหคนพการรสกวาไมเปนสวนหนงของสงคม รายการนใชรปแบบผสมของเกมการแขงขน (Game

Show) และ สารคดแบบตดตามพฤตกรรม (Observational Documentaries) ซงไดรบความนยมอยาง

มาก โดยสามารถดงคนดไดมากกวา 5 แสนคนใหตดตามรายการ และ กระตนใหเรตตงของชอง BBC

Three เพมขนราวรอยละ 25 นอกจากนนผลกระทบตอสงคมคอ คนในวงการแฟชนตนตวและออกมา

ยอมรบวา ชางภาพและครเอทฟแฟชนหลายคนมทศนคตตอคนพการทดขน และเหนวาคนพการ

สามารถมสวนรวมในวงการแฟชนได ซงแมวาจะไมมการเปลยนแปลงทชดเจนในระยะสน แตกเรมมการ

ใหโอกาสคนพการมากขน (Adam, 2008)

ขอดอกประการหนงของการใชเรยลตทว ในการน าเสนอรายการความจรงบนเทง (Factual

Entertainment) คอ การท าเรองทเขาใจยากใหเปนเรองงาย ยกตวอยางเชน เรองราวเกยวกบเศรษฐกจ

หรอ การด าเนนธรกจ ซงมกเปนเรองทซบซอน มศพทเฉพาะทาง และยากในการอธบายใหคนทวไป

เขาใจ สารคดเชงธรกจเปนเรองหนกและมกไมไดรบความสนใจในการรบชม ซงสถาน โทรทศนใน

ตางประเทศอาท BBC จงพฒนารปแบบรายการสารคดธรกจใหมสามารถดงดดคนดและเขาใจงายขน

(Corner, 2002) สารคดเชงธรกจรปแบบใหมนใชวธการน าเสนอแบบสงเกตการณ (Observational or

‘fly on the wall’ documentaries) เพอเสนอเนอหาแบบใกลชดกบคนดและน าเสนอใหเหนการ

เผชญหนากบปญหา วกฤต หรอปจจยตางๆ ในแงของการด าเนนธรกจแบบเรยลต (Boyle, 2008) เชน

รายการ Troubleshooter ของ BBC ในป 2002 ใชรปแบบเรยลตใหผเชยวชาญดานธรกจเขาไปจดการ

กบปญหาของธรกจทก าลงย าแยของคนธรรมดา ซงเปนการใหความรในการด าเนนธรกจตอคนดทดกวา

การท าสารคดเชงธรกจในรายการขาวหรอเหตการณปจจบน เพราะสามารถเขาถงกลมคนดไดกวางขน

(Michael Kurkland อางใน Boyle, 2008) เชนเดยวกบรายการ Ramsay’s Kitchen Nightmare

ออกอากาศทาง Channel4 ตงแตป 2004 ถงปจจบน กเปนการใชเรยลตใหคนดเขาใจวธการท าธรกจ

อาหารในรปแบบตางๆ หรอ Mary Queen of Shop ทาง BBC2 ป 2007 ความรเกยวกบการท าธรกจ

แฟชน เปนตน

มขอสงเกตวา ถาผลตรายการใหเปนไฮบรด (hybrid) มรปแบบผสมผสานการน าเสนอ โดยเนน

เรองของเหตการณจรง คนจรง ทมท งเหตการณทเราอารมณคนดและใหประโยชนในเชงความร เปนการ

ทะลายก าแพงกนระหวางการเสนอสาระและใหความบนเทง (Coner, 2004) ซงสามารถตรงคนด และท า

ใหรสกวาเรองทสงสารมาเปนสวนหนงของเขา สะทอนใหเหนอยางใกลชด และกระตนใหเกดความคดทง

Page 17: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

ในแงความรสกและสตปญญา (Roscoe, 2004 และ Boyle, 2008) โดยการไดความรหรอสาระจาก

รายการเรยลตนน จะเปนในเชงการเรยนรดวยตนเอง โดยไมไดมการบอกตรงๆ แตจากเนอหา การ

น าเสนอ และประสบการณของผด าเนนเรอง ผชมจะไดรบสารและเรยนรสารเหลานนดวยตวเอง (Hill,

2005)

อยางไรกตาม รายการเรยลตน นสามารถเปนไดหลายรปแบบ และ กลมคนทจะนยมด

รายการเรยลตกแตกตางกน เชน ผใหญไมคอยคดวารายการเรยลต เกมโชว อยาง Big Brother มการ

สอนอะไรทมประโยชนตอเขา ในขณะทวยรนทก าลงปรบตวหามาตรฐานในการใชชวตในสงคมกลบมอง

วา พวกเขาไดเรยนรวธการปฏบตตวในสงคมใหเปนทยอมรบไดจากการตดตามดพฤตกรรมของผ

แขงขนรายการ Big Brother (Hill, 2005) ดงนน สงส าคญคอตองก าหนดกลมเปาหมายทเราตองการให

ไดประโยชนสาระในรายการ แลวก าหนดรปแบบการใชไฮบรดในเรยลต เพอใหตรงกบลกษณะท

กลมเปาหมายจะชอบและเขาถงสาระนนได

โดยภาพรวมแลว รปแบบของเรยรตสามารถท าไดหลายอยาง และทส าคญสามารถเขาถงกลม

คนดทหลากหลายและกวางขวาง ผผลต และสถานกไดประโยชนในเรองการแขงขน สวนคนด กไดรบ

สาระควบคความบนเทง ซงนาจะเปนอกทางเลอกในการพฒนารายการความจรงบนเทง (Factual

Entertainment) ในประเทศไทย

Factual Entertainment กบรายการโทรทศนในประเทศไทย

ถามองจากมมวฒนธรรมการรกความสนกของสงคมไทย คนไทยมวถชวตผกพนกบการรก

ความสนก (กาญจนา แกวเทพ, 2545) ซงเมอมาเปนรายการโทรทศน สงหนงทสะทอนวฒนธรรมน

ชดเจนกคอ คนไทยชอบดสงทสนก ไมวาจะรปแบบใด หรอ ดแลวไดรบอะไร ขอใหสนกสนานจะเปน

รายการทไดรบความนยม ซงการทสถานโทรทศนในประเทศไทยเปนระบบพาณชย ตองมการขายพนท

โฆษณา รายการทตองเปนทนยมและสรางเรตตงไดด ดงนน รายการโทรทศนในประเทศไทย สวนใหญ

จงเนนไปในเรองบนเทงทใหความสนกสนาน เพลดเพลน ในขณะเดยวกน รายการสาระ ขอเทจจรง และ

รายการความรหรอเพอสอนกลบมพนทในการออกอากาศนอยและไมเปนทนยม สาเหตทเปนเชนนน

เพราะ รปแบบรายการไมจงใจใหชม

ในประเทศไทย รายการสาระทนอกเหนอจากขาว และ สารคดแลว กมรายการจ าพวก

สาระบนเทง (Edutainment) ซงใหความหมายวา เปนรายการสาระทดไดดวยความเพลดเพลน ซงฟงด

คลายกบค านยามของ ความจรงบนเทง แตในทางปฏบต จากการสงเกตรายการโทรทศนประเภท

สาระบนเทง พบวา เปนรายการบนเทงแทรกสาระมากกวา หมายความวา รายการทเนนเรองความ

Page 18: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

บนเทง และมการสอดแทรกขอคด ความรเพอใหคนดบางกลมไดคดตาม แตจดประสงคหลกคอ ใหความ

บนเทงเพอสรางเรตตง เชน ดละครสอดแทรกการสอนเรองวฒนธรรม ดเกมโชวแลวไดความรจาก

ค าถามทถาม เปนตน แตรายการความจรงบนเทงทหมายถงในบทความน คอ รายการทมจดประสงค

ของการเสนอขอเทจจรง ใหความร สอน และปลกฝงสงทเปนประโยชนใหสงคมเปนหลก แลวใชรปแบบ

รายการทมความบนเทงในการน าเสนอสงเหลานน เพอใหเขาใจงาย เขาถงคนดไดกวาง โดยเฉพาะกลม

คนดวยรน และกลมทไมชอบดรายการเครงเครยด รายการแบบน เปนกาวเชอมและผสมผสานสาระและ

ความบนเทงเขาดวยกน โดยใชประโยชนจากมตทงสองในการสรางรายการเพอการพฒนาของสงคม

รายการรปแบบนในประเทศไทยยงมนอย เพราะถาพจารณาจากการสงเกตรปแบบรายการท

เปนสาระของทวในประเทศไทย จะพบวา รายการความจรง (Factual) ทงรายการตแผขอเทจจรง

รายการเพอสอน ตลอดจนรายการเพอเยาวชน ยงคงมรปแบบรายการแบบเดม อาท รายการสนทนา

รายการสารคด เปนตน คนไทยเองกมลกษณะทชอบดรายการทมความบนเทง แมแตรายการขาวกยง

ตองมรปแบบทดแลวเพลดเพลน ท าใหรายการบนเทงมกประสบความส าเรจมากกวารายการสาระทม

ความเครงเครยด (ฐาปนา, 2551) ดงนน ผผลตจงควรคดวา จะน ารปแบบการด าเนนเรองอยางไรมาใช

ในการท ารายการสาระใหมความบนเทงและนาด เพอใหคนสนใจ ตดตาม และเปนทนยม พดใหงายกคอ

การท ารายการทบอก “สงทควรร” และ ท าใหคน “อยากด” ซงจะวาไป ผผลตรายการในประเทศไทยก

พยายามทจะพฒนาตวเองใหสามารถท าตามแนวคดนไดอยเชนกน อาท รายการ สหเฮด ของทวไทย

ทวสาธารณะ (Thai PBS) ซงพยายามเสนอแนวคดการพฒนาผลตภณฑพนบานเพอสรางมลคาเพม

โดยใชรปแบบของเรยลต ตดตามการทดลองของกลมผรวมรายการเพอคนหาวธพฒนาผลตภณฑ

รายการลกษณะน นบเปนตวอยางทดทท าใหเหนวา เราสามารถน าสาระมาเสนอในรปแบบทบนเทงให

นาดได ซงหากมผผลตใหความสนใจ ศกษา และกลาลงมอพฒนารายการท านองนมากขน คนไทยกคง

ไดดรายการทมเสรมความคดไดเพมมากขน

ในขณะเดยวกน เมอผผลตปรบตวพฒนารายการแลว สถานโทรทศนกควรหนมาพจารณา

รายการประเภทความจรงบนเทงใหมากขน เพราะรายการแบบนสามารถสรางความนยมไดไมแพ

รายการบนเทงอยางละคร เกมโชว หรอวาไรต และไมใชวาคนไทยไมอยากดรายการทมสาระ เพราะจาก

การส ารวจเรตตงโทรทศนหลงจากมชอง ThaiPBS เกดขน พบวา คนจ านวนมากเปลยนชองเพอไปด

รายการสารคด หรอ รายการทมประโยชนมากขน (บานานา, 2551) แสดงวา ไมใชคนดไมอยากด

รายการทมสาระ แตเพราะไมมรายการทดใหด ในชวงเวลาทเขาดทว รายการทวทดหลายรายการ กลบ

ถกจดใหไปอยในชวงทไมมคนดจ านวนนอย สวนชวงทคนดทวกลบเปนรายการรปแบบเดมๆ เหมอนกน

ทกชอง อยางเกมโชว หรอ วาไรต และไมมรายการทสามารถดงดดความสนใจใหสามารถตดตามไดจน

Page 19: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

จบรายการ (วทย สทธเวคน, 2551) จากความคดของหลายฝายทออกมาวพากษวจารณโทรทศนไทย

ในชวงไมกปทผานมาน นาจะท าใหสถานโทรทศนหนมามองเรองของ คณภาพรายการ ทสามารถพฒนา

ควบคไปกบความนยมของรายการบาง เพราะ รายการคณภาพทางโทรทศนไมใชรายการทมเนอหา

เขมขน จรงจง และเปนประโยชนตอสงคมเทานน แตรายการทจะมคณภาพควรทจะสามารถเขาถงกลม

ผรบสารในวงกวางไดดวย (Meijer, 2005) เพราะถาเนอหาในรายการดอยางไร แตไมสามารถไปถงคน

รบสาร และกระตนใหเกดการคด หรอ น าไปสการเปลยนแปลงและพฒนาสงคมได คณคาของรายการก

นอยลง

ในขณะทสถานโทรทศนยงคงตองรกษาพนทของรายการสารคดและรายการความจรงแบบ

เขมขนไว แตควรมการเพมเวลาใหกบรายการประเภทความจรงบนเทง ซงในหลายประเทศไดรบความ

นยมสง เพราะสามารถตอบโจทยทงในเรองสาระและความบนเทง จงมคนตดตามมาก และมแนวโนมจะ

เตบโตอยางตอเนอง โดยเฉพาะในองกฤษ เปนตวอยางทดไดในแงของเรตตงหรอความนยมของรายการ

พบวารายการประเภทความจรงบนเทงสามารถเอาชนะละคร หรอ รายการบนเทงรปแบบอนไดในการ

แขงขนชวง Prime Time และ นโยบายการผลตรายการส าหรบป 2552 ของสถานโทรทศนทกชองใน

องกฤษ ใหความส าคญกบการเพมจ านวนรายการความจรงบนเทง และ มการจดผงรายการใหชวงเวลา

ส าคญทมคนดจ านวนมากในแตละวน มรายการประเภทความจรงบนเทงเกอบทกสถาน

การกลาวเชนน ไมไดหมายความวา สถานโทรทศนในไทยควรลด หรอ เลกรายการสาระความร

แบบดงเดม อาท ขาว และ สารคดรปแบบตางๆ แตสงทเสนอ เปนการเพมทางเลอกในการผลตรายการ

ใหผผลตไดมองในมมกวางขน โดยรายการประเภทความจรงบนเทง (Factual Entertainment) ทมความ

เปนเปนลกผสมทงในแงเนอหาระหวางความจรงกบบนเทง และกาวขามระหวางรปแบบรายการท

หลากหลายเพอสรางความนาสนใจแทนทรายการบนเทงทมรปแบบซ าๆ อยางทเปนอยทกวนนบางกจะ

เปนการด

ทงน จากการศกษารายการความจรงและบนเทงในตางประเทศ พบวามขอดและขอจ ากดในการ

จะน ามาใชในประเทศไทย โดยการน ารายการความจรงบนเทง โดยเฉพาะในรปแบบของเรยลตมาใชควร

ค านงถง

ประการแรก ในแงของเนอหา สาระ ขอเทจจรง หรอ ความรทตองการเสนอนน เกยวของกบ

อะไร เพอเลอกรปแบบการน าเสนอทเหมาะสม และ ใหสามารถเขาถงกลมเปาหมายไดอยางม

ประสทธภาพ ตลอดจนตองตงเปาหมายใหชดเจนในการผลต ใหสาระขอเทจจรงเดนชดในการน าเสมอ

กลาวคอเนนการใหขอเทจจรงมากกวาเนนความบนเทง ไมเชนนน รายการจะเบยงเบนเปนรายการเพอ

Page 20: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

ความบนเทงโดยคนดไมไดรบคณคาหรอประโยชนทรายการตองการน าเสนอ นอกจากน การน าเสนอ

เรองความจรง ตองรกษาความจรงนนไว โดยไมมการจดฉาก หรอเขยนบทใหเปนไป เพราะเชนนนกจะ

สญเสยคณคาของเรยลตในเชงสารคด อกทงสญเสยความนาเชอถอของรายการดวย แมวาในประเทศ

ไทยจะมรายการเรยลตเกดขนหลายรายการ แตยงคงเปนลกษณะเรยลตเพอความบนเทงอย แตจาก

ความนยมในรายการประเภทนในกลมคนไทย แสดงวาคนไทยเองกมล กษณะทชอบการตดตามด

พฤตกรรมของผอนไมตางจากคนดในตางประเทศ เพยงแตผผลตนาจะลองเสยงท ารายการเรยลตเพอ

การเสนอขอเทจจรงหรอตแผสงคมดบาง หรอ ผผลตรายการสารคดอาจน าวธการเชนนไปพฒนารปแบบ

สารคดใหนาสนใจมากขนกเปนได

ประการทสอง ในแงของผชม ตองพจารณาวาใครคอกลมเปาหมายทผผลตตองการสอสารดวย

เพราะคนดตางวย มรสนยมในการรบสารทแตกตางกน รายการความจรงบนเทงแบบเรยลตเกมโชวอาจ

ใชไดดกบวยรน แตส าหรบผใหญอาจตองใชรายการทมการผสมระหวางสารคดกบรายการบนเทง

ประเภทอนๆ เพอใหมความจรงจงและเขมขนมากกวา รวมถงตองมองถงวฒนธรรมของคนดดวย อาท

คนไทยชอบตดตามเรองของดารา มากกวาจะสนใจเรองของคนทวไป ดงนน กอาจจ าเปนทผด าเนน

รายการตองเปนผทอยในความสนใจของคนดวย ซงอาจตางกบตางประเทศทสามารถใชคนธรรมดามา

เปนคนเดนเรองได

ประการทสาม ในแงของประโยชนจากรายการ อยากใหผผลตมองชองวางเกยวกบขอเทจจรงท

ยงไมมการน าเสนอ ซงอาจเปนเรองธรรมดา ใกลตวทคนมองขาม เพราะการตแผเรองในสงคมดวย

รายการประเภทความจรงบนเทงทจะไดผลดควรเปนสงทเกยวกบชวตของคน ใกลชดความรสกคน และ

ท าใหคนเหนถงผลกระทบของความจรงนนอยางชดเจน อนจะน าไปสการเปลยนแปลงและพฒนาใน

ระดบปจเจกชน หรอ อาจกลายเปนกระแสทกระตนการพฒนาสงคมกเปนได รวมถง นาจะน ารปแบบน

มาใชกบการเสนอเรองราวความรทเปนเรองเขาใจยาก และนาเบอส าหรบคนด เชน เรองเศรษฐกจ

ประวตศาสตรชาตไทย และวฒนธรรมตางๆ ของไทยทก าลงสญหายไป มตวอยางรายการใน

ตางประเทศหลายรายการทใชรปแบบเรยลตและรายการลกผสม (Hybrid) ในการเสนอแงมมทาง

วฒนธรรมและประวตศาสตร ซงท าใหคนเขาใจงาย และความบนเทงกท าใหคนตดตาม ตลอดจนเขาถง

กลมคนดทหลากหลายมากขน กจะท าใหการสอสารเรองเหลาน นาสนใจและเปนประโยชนตอสงคมมาก

ขนดวย

โดยสรปแลว รายการความจรงบนเทงในรปแบบเรยลตและรายการลกผสม (Hybrid) อาจเปน

หนงแนวทางในการพฒนาคณคาของรายการโทรทศนไทยใหสามารถสรางรายการเพอความคดและการ

พฒนาไดมากขน แมวา การน ารายการประเภทนมาใชในประเทศไทย อาจตองใชเวลาในการพฒนา

Page 21: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

เนอหา และ รปแบบ ตลอดจนปรบทศนคตของผผลต เจาของสถาน และ ผชม แตกเปนการเพมรายการ

ทางเลอกซงเปนประโยชนตอการพฒนาอตสาหกรรมโทรทศนไทย หากมการศกษาและพฒนาอยาง

จรงจง รายการโทรทศนในเมองไทยจะมความหลากหลายมากขน อกทงเปนรายการทมทงสาระและ

ความบนเทง อนจะท าใหโทรทศนสามารถพฒนาเปนสอคณภาพไดอยางทหลายฝายตงความหวงไวได

ในอนาคต.

บรรณานกรม

Adams, L. W., 2008. Disabled Models: A UK Reality TV Hit. Time, [Internet] 4 July. Available at:

http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1820359,00.html [Accessed January 15, 2009]

Bignell, J., 2005. Exemplarity, pedagogy and television history, New Review of Film and Television Studies, 3:

1, 15-32.

Boyle, R., 2008. From Troubleshooter to The Apprentice: the changing face of business on British television.

Media, Culture & Society. London: Sage. P.415-424

Cavender, G. and L. BondMaupin., 1993. Fear and Loathing on Reality Television: An Analysis of “America’s

Most Wanted” and “Unsolved Mysteries”’, Sociological Inquiry 63(3): 305-17.

Corner, J., 1995. Television Form and Public Address. London: Edward Arnold.

Corner, J., 2002. Performing the Real: Documentary Diversions. [Online] London: Sage. Available at:

http://tvn.sagepub.com/cgi/content/abstract/3/3/255 [Accessed January 22, 2009]

Corner, J., 2004. Afterword: framing the new, in S. Holmes and D. Jermyn (eds) Understanding Reality

Television. London: Routledge, 290-9.

Creeber, G., 2001 (ed.) The Television Genre Book. London: BFI.

Dauncey, H., 1996. French “Reality Television”: More than a Matter of Taste?’, European Journal of

Communication, 11, 1:83-106.

Dovey, J., 2001. Reality TV, in G. Creeber (ed.) The Television Genre Book. London: BFI, 134-7.

Hill, A., 2005. Reality TV: audiences and Popular Factual Television. London: Routledge.

Page 22: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

Kilborn, R., 1994. How Real Can You Get? : Recent Developments in “Reality” Television’, European Journal

of Communication, 9: 421-39.

Kilborn, R., 2003. Staging the Real: Factual TV Programming in the Age of Big Brother, Manchester:

Manchester University Press.

Kirk, S., 2004. Interview with Jane Root, URL (consulted January 2008):

http://www.sussex.ac.uk/Units/alumni/notable_alumi/interviews/Root_interview.html

Langer, J., 1998. Tabloid Television: Popular Journalism and the ‘Other News’, London: Routledge.

Mackenzie, A., 2008. Factual Entertainment.[Online] Channel 4. Available at:

http://www.channel4.com/corporate/4producers/commissioning/documents/fact_ent_pact.pdf [Accessed

January 12, 2009]

Meijer, C. I., 2005. Impact or Content?: Ratings vs Quality in Public Broadcasting. [Online] London: Sage.

Available at: http://ejc.sagepub.com/cgi/content/abstract/20/1/27 [Accessed August 21, 2008]

Roscoe, J., 2004. Television: friend of foe of Australian documentary? Media, Culture & Society [Online]

London: Sage Available at: http://mcs.sagepub.com [Accessed January 13, 2009]

Wood, B., 2004. A World in Retreat: The Reconfiguration of Hybridity in 20th-Century New Zealand

Television Media Culture Society [Online] London: Sage Available at:

http://mcs.sagepub.com/cgi/content/abstract/26/1/45 [Accessed January 21, 2009]

กาญจนา แกวเทพ., 2545. เพงพนจและครนคดตามความบนเทงในสอ: สอบนเทงอ านาจแหงความไรสาระ : กรงเทพฯ :

ออล อเบาท พรนท

บานานา., 2551. สองความคด: วาดวยเรองรายการทวไทย. โพสตทเดย, 28 พฤษภาคม. หนา B6

ไมมชอผ เขยน., 2551. “น าด-น าเนา” หลงขาวเนอหอม ชอง 5 อวดเรตตงละครพง ชอง 3 จอควเพมเวลา. สยามธรกจ,

31มกราคม – 3 กมภาพนธ. หนา 21-22

ไมมชอผ เขยน., 2551. อสมท. รอผงปหนาเพมบนเทง หวงดงคนดชเมดเงนโฆษณา-รบมอศก.ชะลอตว. คม ชด ลก. 29

ตลาคม, หนา 11

ฐาปนา., 2551. สองเศรษฐกจโลก: สอสาร ใหความร คความบนเทง. โพสตทเดย, 2 กมภาพนธ. หนา B4

Page 23: ความจริงบันเทิง (Factual Entertainment) รายการโทรทัศน์ทางเลือกใหม่ของประชาชน

วทย สทธเวคน., 2551. หนสวนประเทศไทย: อยากใหทวเรามอะไร?. โพสตทเดย, 17 มนาคม. หนา 2

อทธพล ปรตประสงค, สมเกยรต ตงกจวาณชย, ภทราพร สงขพวงทอง .,2550. สรปผลการสมมนาวทยและโทรทศนกบ

สงคมไทย เรอง “โทรทศนเพอการพฒนาภายใตระบบทนนยม มจรงหรอ” วารสารศาสตร, โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร: กรงเทพมหานคร.