PANGUNGUSAP

ORTOGRAPIYAANG

PANGUNGUSAPDANIELLA ANDREA R. BUSTILLO

II-IV BFE

ANG

PANGUNG

USAP

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

Ang damit ko ay bago.Bago ang damit ko.Ang ay bago ko damit.

Ang PANGUNGUSAP ay ang tuon ng SINTAKSIS.

ANGORTOGRAPIYA

FILIPINO

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

- Ang pangungusap ay maaaring isang salita/ kataga o lipon ng mga salita na nagpapahayag ng isang buong diwa o kaisipan.

BALARILA

MATANDANG MAKABAGONG

VS.

- Ang pangungusap ay lipon (lamang) ng mga salitang nagpapahayag

ng buong diwa.

-..."isang sambitlang may patapos na himig sa dulo. Ang patapos na

himig na ito ang nagsasaad na naipahayag na ng nagsasalita ang

isang diwa o kaisipang nais ipaabot sa kausap (Santiago at

Tiangco 2003).”

ANGBATAYANG PANGUNGUSAP

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

ANGBATAYANG PANGUNGUSAP May dalawang dahilan

kung bakit tinawag na batayang pangungusap ang estruktura ng isang

pangungusap.

(Otanes at Schachter: 1972)

(a.) Sa pangkalahatan, ang mga ito ang pinakamaikli at pinakapayak na uri ng

kumpletong pangungusap na umiiral sa isang wika;

at (b.) Ang estruktura ng

ibang uri ng pangungusap, na higit na masaklaw o kompleks, ay

maaaing mailarawan bilang resulta o bunga ng par-tikular na masaklaw o kom-pleks, ay maaaring ilarawan bilang resulta o bunga ng partikular na elaborasyon

at pagsasama-sama ng iba't ibang sangkap o kompo-nent mula sa batayang

pangungusap.

BAKIT?

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

ANGBATAYANG PANGUNGUSAP

Kinakain ni Henry ang pakwan.

Sumasayaw si April sa sala.

SAMAKATUWIDSA BATAYANG

PANGUNGUSAP:

Maaaring magdagdag ngunit hindi maaaari ang

pagkakaltas.

+-

Maaaring paghanguan ng mga sangkap tungo sa pagbuo ng panibagong

pangungusap na magagamit sa

makabuluhang pahayag.

ANGKAAYUSAN

PANGUNGUSAP

NG MGASANGKA

PNG

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

Nabigay ng bulaklak sa babae ang lalaki.Nagbigay ng bulaklak ang lalaki sa babae.Nagbigay ng bulaklak ang lalaki.Nagbigay sa babae ang lalaki ng bulaklak.Nagbigay ang lalaki ng bulaklak sa babae.

The man gave a woman a flower.

ANO ANG IBIG SABIHIN NITO? MALUWAG O

LESS FIXED

DALAWANG BAHAGI

NG PANGUNG

USAP

PAKSA

MATANDANGBALARILA

MAKABAGONGBALARILA- Ang paksa (tinatawag itong

simuno sa Matandang Barar-ila) ay bahagi o sangkap na

binibigyang- pansin sa loob ng pangungusap.

- Ito ang nagsasaad at nagpa-pahayag ng pokus o tuon

sa pangungusap.

- Ang bawat paksa ay maaaring kumatawan sa bagay, tao, ideya, kilos at iba pana siyang

ibinabahagi ng ispiker sa kanyang awdeyns.

- Maaari itong buuin ng isang salita, parirala o isang sugnay.

- Ginamit sa kasalukuyan ang katawagang paksa (topic) sa halip ba simuno sapagkat higit itong nagbibigay ng angkop na kahulugan.

- Maliit man o malakihang pag-uusap (Santiago at Tiangco: 2003).

IBA’T IBANGURI

NG PAKSA

PAKSANG PANGNGALAN

PAKSANG PANGNGALAN - Ang panggalan ay tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay, pook, pangyayari atbp.

Tumutukoy rin ito sa anumang salita na pinangungunahan ng mga panandang ang,ng, si, ni, kay, at ang mga maramihang anyo nito tulad ng ang mga, ng mga, sa mga, sina, nina, kina.- Ang pangungusap ay mayroong paksang panggalan kung ang paksa ay nagtataglay ng pangngalan na pinangungunahan ng panandang ang at si.

Ito ay maaaring lagumin sa:- ang / ang mga + di-markadong pangngalan

- si / sina + personal na pangngalan.

PAKSANG PANGNGALAN

halimbawa:- Nagrerebyu ng aralin ang mga estudyante.- Bagong pintura ang paaralan.- Mahusay umawit si Leah.

PAKSANG PANGNGALAN PANGHAL

IP

PAKSANG PANGHALIP - Ang panghalip ay ang mga salita o katagang pamalit o panghahalili sa pangngalan.

Iba't ibang uri ng panghalip:1.) Panghalip Panao - Panghalili sa ngalan ng tao/ pantanging ngalan ng tao.)2.) Panghalip Pamatlig - Ginagamit sa pagtuturo ng bagay, tao, pangyayari o lunan at

panghalip pananong ( ginagamit sa pagtatanong).- Sinasabing ang pangungusap ay mayroong paksang panghalip kung ang paksa nito ay nagtataglay ng panghalip panao sa anyong ang tulad ng ako, siya, kami, sila, kita.

PAKSANG PANGHALIP

halimbawa:

-Gumagawa sila ng sasakyang panghimpapawid.-Deligasyon kami ng bansa sa pandaigdigang kumperensya.-Dadalaw ako sa bahay-ampunan.

PAKSANG PANGHALIP

Nag-aaral siyang mabuti.

PANG-ANGKOP O LINKER


IP PANG-URI

PAKSANG PANG-URI- Ang pang-uri o adjective sa wikang Ingles ay tumutukoy sa anuman salitang naglalarawan ng tao, bagay, pook, pangyayari atbp. Bukod dito, ang mga pang-uri rin ay iniuugnay sa mga pangngalan at panghalip nang sa gayon ay maipakita ang katan-gian nito.

- Ang pangungusap ay masasabing may paksang pang-uri kung ang paksa nito ay nagtataglay ng pang-uri o mga salitang nagsasaad ng paglalarawan na kadalasang pinangungunahan ng panandang ang.

Ito ay maaaring lagumin sa:- ang + panghalip

PAKSANG PANG-URI halimbawa:

- Nanalo sa karera ang pinakamabilis.- Kinalulugdan ni Bathala ang mababait.


IP PANG-URI

PANDIWA

PAKSANG PANDIWA - Ang pandiwa o verb ay tumutokoy sa anumang salitang nagsasaad ng kilos, proseso, pangyayari, karanasanan o damdamin. Bukod dito, ito ang mga salitang nagpapakilos o nagbibigay-buhay sa pangungusap.

- Ang pangungusap ay masasabing may paksang pandiwa kung ang paksa nito ay nagtataglay ng pandiwa o yaong mga salitang nagsasaad ng kilos na kadalasang pinangungunahan ng panandang ang / ang mga.

Ito ay maaaring lagumin sa:- ang / ang mga + pandiwa

PAKSANG PANDIWA halimbawa:

-Paupin mo sa sala ang mga dumating.-Huwag mong gambalain ang mga mag-aaral.-Mahusay ang mga umaawit.


IP PANG-URI

PANDIWA PANG-ABAY

PAKSANG PAKSANG PANG-ABAY - Ang pang-abay o adverb ay tumutukoy sa mga salitang nagbibigay-turing o

nagbibigay-buhay sa pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay. Ang mga ito ay makikilala sapagkat madalas itong kasama ng pandiwa, pang-uri o isa pang pang-abay na bumubuo sa parirala.- Ang pangungusap ay masasabing may paksang pang-abay kung ang paksa nito ay nagtataglay ng pang-abay o yaong mga salitang nagbibigay-turing sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay na kadalasang pinangungunahan ng panandang ang.

Ito ay maaaring lagumin sa:- ang + pang-abay

PAKSANG PAKSANG PANG-ABAY halimbawa:

- Huwag mong alalahanin ang bukas.- Hinahangaan ko ang muhusay umawit.- Walang tiwala sa kandidatong iyan ang marami.


IP PANG-URI

PANDIWA PANG-ABAY PAWATAS

PAKSANG PAWATAS -Ang pandiwa ay nasa pawatas na anyo kung ito ay wala pang impleksyon o pag-babago upang ihayag o ipakita ang aspekto nito. Ito ay wala ang nagsisilbing batayan ng pandiwa.

halimbawa: Ang salitang maglaba.-Ang pangungusap ay masasabing may paksang pawatas kung ang paksa nito ay nag-tataglay ng pandiwang nasa pawatas na anyo o yaong batayan ng pandiwa na kadalasang pinangungunahan ng panandang ang.

Ito ay maaaring lagumin sa:- ang + pawatas

PAKSANG PAWATAS halimbawa:

- Ayaw niya ang magsayaw.- Kinahihiligan ko ang magtanim.- Hilig niya ang maglaro.


IP PANG-URI

PANDIWA PANG-ABAY PAWATAS

- Ang panaguri (predicate sa wikang Ingles) ay sangkap o

bahagi ng pangungusap na nagbibigay ng

kaalaman o impormasyon tungkol

sa paksa.

- Ipinapakilala sa Matandang Balarila ang panaguri bilang bahagi

ng pangungusap na nagsasabi tungkol sa

simuno.

PANAGURI- Ito ay mga bagong

impormasyon na maaaring tumukoy sa tao, bagay, kilos, pangyayari at iba pa na nais

ng ispiker sa kanyang tagapakinig na maiugnay sa paksa na kanang sinasabi.

( Otanes at Schachter: 1972).

PANAGURIPANGNGALAN

PANHALIP

PANG-URI

PANDI

WA

PANG-ABAY

PAWATAS

PANAGURIPANGNGALAN

- Lalaki ang dumating.- Artista ang babae.- Globalisasyon ang paksa ng editoryal.

PANAGURI- Siya ang guro.- Sila ang mangagaso sa kagubatan.- Tayo ang kakain ng tina-pay na iyan.

PANHALIP

PANAGURI- Malinamnam ang

manggang hinog.- Malaki ang pag-asang

umiiral sa kanya.- Sariwa ang mga isda

sa palengke.

PANG-URI

PANAGURI - Tumataas ang grado ng aking mata.

- Nagluluto ng pagkain ang nanay.

- Naglalaro siya.

PANDI

WA

PANAGURI- Bukas ang alis ng mga sundalo sa Olongapo.- Masyadong malakas ang radyo.- Ganito ang paghihimay ng isdang ayungin.

PANG-ABAY

PANAGURI- Magluto ang libangan ni Liza.- Magsulat ng tula ang pinagkakaabalahan ni

Ariel ngayon.- Magturo ang naging tra-baho niya sa ngayon.

PAWATAS

PANGUNG

USAP AYOS

N G

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

Nanalo si Manny Pacquiao sa laban nila

ni Eric Morales.

Si Manny Pacquiao ay nanalo sa laban nila ni

Eric Morales.Napatunayang walang sala ang nasasakdal.

Ang nasasakdal ay napatunayang walang

sala.Naghahanda ang

pangulo ng kanyang talumpati.

Ang pangulo ay naghahanda ng

kanyang talumpati.

KARANIWANG AYOS

DI-KARANIWANG AYOS

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

KARANIWANG AYOS

DI-KARANIWANG AYOS

Nauuna ang panaguri kaysa sa paksa.

Taliwas ito sa ipinapakilala ng Matandang Bararila na ang

tuwid na ayos ng pangungusap ay nauuna ang paksa sa

panaguri, isang paniniwalang naimpluwensiyahan ng mga

pagsusuring isinagawa noong araw sa Ingles.

BAKIT?

Nauuna ang paksa + panandang ay +

panaguri.

BAKIT?

KAYARIAN NG

PANGUNGUSAP

PAYAK O SIMPLETAMBALAN O

KOMPOUNDHUGNAYAN O KOMPLEXLANGKAPAN

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

PAYAK O SIMPLE

TAMBALAN O KOMPOUND

Si Julie ay magaling umawit.Ang mga Pilipino

ay masisipag.Kung ito ay nagpapahayag ng isang buong diwa

o kaisipan.

Magtatagumpay ang bayan kung

magtutulung-tulong ang mga mamamayan.Nag-aaral siyang

sumayaw saka sumali sa paligsahan.

Kung ito ay may dalawa o higit pang diwa o

kaisipang ipinapahayag na pinadugtong ng

pangatnig.SUGNAY

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

PAYAK O SIMPLE

TAMBALAN O KOMPOUND

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

HUGNAYAN O KOMPLEX

LANGKAPANIto’y binubuo ng dalawang

sugnay na ag isa ay makapag-iisa at ang sugnay na ito ay pinangungunahan ng pang-abay, pangatnig o

panghalip pamanggit.Bumagsak ang kanilang negosyo palibhasa’y

pabaya ang mga mangagawa.Tutungo sila ng Boracay

kapag maganda ang panahon.

Ang pangungusap ay binubuo ng dalawa o higit sa dalawang sugnay na di-

makapagiisa. Ito ay pinagsamang tambalan/

compound/ at hugnayan o complex.

Pangalanan mo ang iyong karangalan saka ang pangalan ng iyong pamilya nang maging huwaran ka ng iba.

Kapag ikaw ay nakatapos na nakatapos

ng iyong pag-aaral, maghanap ka nang maayos na trabaho nang makatulong naman sa iyong

pamilya.

ANGPANGUNGU

SAPORTOGRAPIYA

FILIPINO

HUGNAYAN O KOMPLEX

LANGKAPAN

ANG PANGUNG

USAP NA VERBAL

ANG PANGUNGUSAP NA VERBAL

Sa pangungusap na verbal, ang paksa ang nagiging pokus sapagkat nagkakaroon ng semantikong ugnayan ang pandiwa at ang paksa ng pangungusap. Nagaganap ang ganito sa sandaling ang panlapi ay magbago upang ang komplemento nito ang mapagtuunan ; at maging pokus at paksa ng pangungusap. Sa madaling salita, nagkakaroon ng iba’t ibang pokus ang pandiwa ayon sa kung ano ang komplemento sa posisyong pamaksa ng pangungusap.

MGA PANGUNGUSAP NA ANG PANAGURI AY PANDIWA

KOMPLEMENTO NG PANDIWA

- Ang kaganapan ng pandiwa ay tumutukoy sa bahagi ng panaguri na bumubuo o nagbibigay ng ganap o karagdagang kahulugan sa pandiwa at maaaring gawing paksa ng pangungusap kung babaguhin ang kasalukuyang pokus ng pandiwa.

PITONG KOMPLEMENTO NG PANDIWA


1.) KAGANAPANG TAGAGANAP

KAGANAPANG TAGAGANAP - Bahagi ito ng panaguri na gumaganapsa kilos na ipinahahayag ng

pandiwa. halimbawa: Ikinatuwa ng mga mamamayan ang maringal na pagdiriwang ngkalayaan ng bansa.


2.) KAGANAPANG LAYON

KAGANAPANG LAYON - Bahagi ng panaguri na nagsasaad ng bagayna tinutukoy o ipinahahayag ng pandiwa. halimbawa: Naghanda ng palatuntunan ang mga guro at mag-aaral, sa pagdating ng mga panauhin.


3.) KAGANAPANG TAGATANGGAP

KAGANAPANG TAGATANGGAP - Bahagi ng panaguri na nagpapahayag kung sino ang nakikinabang sa kilos na isinasaad ng pandiwa.halimbawa: Nagbigay ng donasyon ang kanilang samahan para sa mga biktima ng sunog.


4.) KAGANAPANG GANAPAN

KAGANAPANG GANAPAN - Bahagi ng panaguri na nagsasaad ng lugar na siyang pinaggaganapan ng kilos na ipinahayag ng pandiwa. halimbawa: Nanood ng pagtatanghal sa plasa ang mga kabataan.


5.) KAGANAPANG KAGAMITAN

KAGANAPANG KAGAMITAN- Bahagi ng panaguri na nagsasaad kung ano ang bagay o kagamitan

ang ginagamit upang maisagawa ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa.

halimbawa: Iginuhit niya ang larawan ni Rizal sa pamamagitan ng lapis.


6.) KAGANAPANG DIREKSYUNAL

KAGANAPANG DIREKSYUNAL- Bahagi ng panaguri na nagsasaad ngdireksyong isinasaad ng kilos na ipinahahayag ng pandiwa. halimbawa: Nagliwaliw siya sa Tagaytay buong araw.


7.) KAGANAPANG SANHI

KAGANAPANG SANHI Bahagi ng panaguri na nagsasaad ng dahilan ng pagkakaganap ng kilos na isinasaad ng pandiwa. halimbawa: Nagwagi sila sa pakikihamok dahil sa katatagan ng kanilang loob.

ASPEKTO NG PANDIWA- Ang aspekto ng pandiwa ay tumutukoy sa katangian ng

pandiwa na nagsasaad kung ang kilos ay naganap na, nagaganap pa lamang, katatapos pa lamang ganapin, o magaganap pa lamang. Ang katangiang ito ay matutukoy sa pamamagitan ng impleksyon o iyong pagbabagong nagaganap sa pandiwa na maaaring bunsod ng pag-uulit-ulit o ‘di kaya’y pagpapalit ng ponemang /m/ at /n/ sa inisyal na posisyon ng panlaping ikinakabit sa pandiwa.

ASPEKTO NG PANDIWAANYONG PAWATAS ASPEKTONG

PERPEKTIBOmaglaba naglaba

kain kumainbili bumili

sabihan sinabihanpagbawalan pinagbawalan


PERPEKTIBO KATATAPOSmaglaba kalalaba

kain kakakainbili kabibili

sabihan kasasabipagbawalan kababawal


IMPERPEKTIBOmaglaba naglalaba

kain kumakainbili bumibili

sabihan sinasabihanpagbawalan pinagbabawalan


KONTEMPLATIBOmaglaba maglaba

kain kakainbili bibili

sabihan sasabihanpagbawalan pagbabawalan

MAYTANONG?

SALAMAT

Education

PANGUNGUSAP