Աշխարհագրական առումով երկիրը բաժանվում է երկու` մասի

ՎԵՐԻՆԵԳԻՊՏՈՍ

ՍՏՈՐԻՆԵԳԻՊՏՈՍ

, Վերին Եգիպտոսը ձգվում է Նեղոսի հովտով միջինը5-10 : կմ լայնությամբ գոտի է Ստորին

: ԵգիպտոսըՆեղոսի դելտային շրջանն է Այս ` տարածքն ունի համեմատաբար մեղմ կլիմա ի

, տարբերություն Վերի Եգիպտոսի որտեղ շոգ և : չորային կլիմա է Մշտական հոսք ունեցող ջրի միակ : աղբյուրը Նեղոսն է Ոռոգում ապահովելու դեպքում : հնարավոր է բեք հավաքել տարին մի քանի անգամ

: Նեղոսի հովտում օգտակար հանածոներ չկան

« » Եգիպտոս անունը ծագում է այս երկրին հույների տված Ագյուպտոս : անվանումից

Որն էլ ծագում է Եգիպտոսի խոշորագույն ` քաղաքներից մեկի Մեմֆիսի - -Խեթ կա

Պտահ : անվանումից Եգիպտացիները իրենց անվանում էին Կեմետ` . Սև երկիր Ի

, .տարբերություն Կարմիրին այն է անապատը

. . XXXIV- XXXIII . Ք ա դդ Ռ ազմական կամ խաղաղ , ճանապարհով նոմերը միավորվեցին և կազմավորվեցին երկու

` : խոշոր թագավորություններ Վերին և Ստորին Եգիպտոսներ Վերին Եգիպտոսի մայրաքաղաքն Նեխեն , էր իսկ Սորինի

մայարաքաղաքը Բուտոն:

Երկու թագավորություններն առժամանակ գոյակցում էին կողք` : կողքի շարունակ պատերազմելով միմյանց դեմ Միայն մեկ

արշավանքի ընթացքում Վերին Եգիպտոսի արքան գերեվարել էր120000 : : մարդու Ի վերջո հաղթանակ տարավ Վերին Եգիպտոսը

, Երկու Թագավորությունները միավորվեցին և կազմավորվեց , համեգիպտական պետություն որը ձգվում էր Միջերկրական ծովից

մինչև Նեղոսի առաջին հոսանքըՄիացյալ Եգիպտոսի արքանՄինան : I :էր Նա հիմք դրեց համաեգիպտական հարստությանը

Երկու Եգիպտոսների միավորումը շրջադարձային : նշանակություն ունեցավ Դադարեցին պատերազմները

, երկրի ներսում հնարավոր դարձավ վերականգնել, տնտեսությունը միավորել ուժերը ոռոգման ավելի

, կատարյալ համակարգեր անցկացնելու համար ինչը :նախկինում հնարավոր չէր

Եգիպտոսի արքաները կրում էին Փարավոն , տիտղոսը որը

ծագում է հին եգիպտերեն -պեր օ « » մեծ տուն անվանումիցարքայական իշխանությունը և արքայի անձը

: աստվածացվեցին Փարավոնը համարվում էր Հոր աստված :երկրային մարմնավորումը

` Մինայի կարևոր քայլերց էր նոր ամյրաքաղաքի Մեմֆիսի կառուցումը Նեղոսի դելտային

:շրջանում

Միջագետքը : քաղաքակրթության հնագույն կենտրոններից է այն ընդգրկում է Եփրատ և Տիգրիս գետերի միջին և ստորին

: հոսանքի ավազանը Հյուսիսից հարավ այն ձգվում է Հայկական լեռնաշխարհից մինչև Սիրիական տափաստան և :արաբական անապատներ

, , Միջագետքի կլիման շոգ է և չորային մթնոլորտային տեղումների : , ` քանակը աննշան է Հիմնական տեղումները լինում են ձմռանը այն էլ

: գերազանցապես հյուսիսում Կենտրոնական և Հարավային միջագետքն : աչքի են ընկնում չոր կլիմայով Այդ պատճառով երկրագործությամբ

, հնարավոր է զբաղվել միայն այն շրջաններում որոնք հնարավոր է :ոռոգել Եփրատի և Տիգրիսի ջրերով

: Միջագետքում օգտակար հանածոները քիչ էին Այդ իսկ պատչառով ` բնակիչները ստիպված էին դրանք հայթայթել հարևան երկրներից

:առևտրի կամ ռազմական արշավանքների օգնությամբ

: Միջագետքում ապրում էին տարբեր լեզուներով խոսոխ ժողովուրդներ Հարավային Միջագետքի հնագույն բնակիչները շումերներն . . III էին Ք ա

` հազարամյակից սկսած Միջագետք են ներթափանցում սեմալեզու ցեղեր: , Վերջիններս խոսում էին մի լեզվով որին անվանում ենք աքքադերեն կամ

-ասուրա բաբելերեն: . . III Ք ա հազարամյակին Հյուսիսային Միջագետք և Հյուսիսային սիրիա ներթափանցեցին Խուռիական ցեղերը , որոնք հիմնեցին

: պետական կազմավորումներ Ավելի ուշ եկան կասիստական ցեղերը:

: . . IX Միջագետքի բնակեցումը սկսվել է դեռ հին քարե դարում Ք ա : հազարամյակում այստեղ սկիզբ է առնում պարզունակ երկրագործությունը

. . VII - ` Իսկ Ք ա հազարամյակում Միջագետքի հյուսիս արևելքում Զագրոսյան լեռների , փեշերին ի հայտ են գալիս առաջին վաղ

: երկրագործական կենտրոնները Այստեղ մարդիկ աճեցնում էին : , հացահատիկային որոշ մշակաբույսեր Ենտելացնում էին կենդանիներ

:պատրաստում էին կավե անոթներ

Դ . .V եռևս Ք ա հազարամյակին Հարավային Միջագետքում առաջացան խոշոր` , 5000 : բնակավայրեր մինչև տաս հեկտար տարածքով և շուրջ բնակչությամբ

, , Բնակավայիր կենտրոնում գտնվում էր տաճարը վարչական կառույցներ որոնց շուրջ :սփռված էին բնակելի թաղամասերը

Հ ` ասարակության նոր հողեր տիրելու աճող պահանջները առաջ բերեցին մշտական : ընդհարումների հարևան համայնքների միջև Բնակավայրերը սկսեցին պատել

: : պարիսպներով Նկատվում էր հասարակության ռազմականացում Միաժամանակ , դիտվում էր արտադրողական ուժերի բուռն աճ համայնքների քայքայմանը զուգընթաց

: առանձնանում էր իշխո խավը Համայնքների առաջնորդների ձեռքում կենտրոնացան : :նյութական մեծ միջոցներ Մեծ ծավալներ ընդհունեց հատկապես առևտուրը

. . III Մինչև Ք ա հազարամյակի սկիզբը Միջագետքը քաղաքական առումով միավորված: - : չէր Այնտեղ գոյություն ունեին մի քանի տասնյակ քաղաք պետություններ Դրանցից

առավել հայտնի էին , , , , Քիշը Ուրը Լագաշը Ումման Ուրուկը : և այլն Սրանք ` մշտական պայքար էին մղում միմյանց դեմ հողատարածությունների և քաղաքական

:գերիշխանության համար

Միջերկրական ծովի արևելյան ավազանը երկրագործության հնագույն օջախներից է: Վաղ երկրագործական առաջին բնակատեղիներից էր Երիքովը: Նստակեցության և պետականության ձևավորմանը նպաստեց նաև առևտուրը Այստեղով էին անցնում Միջագետքից և Փոքր Ասիայից Եգիպտոս տանող առևտրական ուղիները: Պակաս կարևոր չէր ծովափնյա դիրքը: Արևելյան Միջերկրականի ժողովուրդների զարգացման մյուս կարևոր առանձնահատկությունը քաղաքական մասնատվածությունն էր, որը բացատրվում էր մեծ թվով տարբեր ժողովուրդների առկայությամբ: Կարևոր էր նաև աշխարհագրական դիրքըժամանակի հզոր երկրների քաղաքական շահերի հանդիպավայրում:

Երկրագործության զարգացման և առևտրական հարաբերությունների աճին զուգընթաց ` ձևավորվեցին խոշոր քաղաքային կենտրոններ , , , Էբլան Բիբլոսը Սյուրոսը

, Սիդոնը Ուգարիտը :և այլն . .VI : Ալալախը գոյություն ուներ արդեն Ք ա հազարամյակում Քաղաքը շարունակ

, : ընդարձակվում էր կառուցապատվում նոր տաճարներովև պալատներով Երկիրը սերտ :հարաբերություններ ուներ Եգիպտոսի և Միջագետքի հետ

Հյուսիսային Սիրիայում ձևավորված խոշորագույն պետությունըՅամհանդն : էր Սկզբնականում նա քիսաքոչվոր ցեղային միություն

: էր և չուներ մշտական քաղաքական կենտրոն Հետագայում մայրաքաղաքը դարձավ Խալպան: Յամհադը շուտով վերածվեց

, հզոր քաղաքական ուժի որի վերահսկողության տակ հայտնվեցին : Միջագետքը փոքր Ասիային կապող առևտրական ճանապարհները

Հյուսիսային Ասորիքի մյուս քաղաքական կազմավորումըՈւգարիտն : էր Քաղաքը ծաղկում էր շնորհիվ միջազգային

: լայնածավալ առևտրի Այն քաղաքական և առևտրական լայն , : կապեր ուներ Միջագետքի Փոքր Ասիայի և Եգիպտոսի հետ . .XII Սակայն Ք ա դարի սկզբին Ուգարիտը ենթարկվեց

« Ծովի Ժողովուրդների» :հարձակումներին և ավերվեց

Փյունիկյան քաղաքների վերելքների վկայությունն է. . XII . Ք ա դ սկսված փյունիկյան մեծ

գաղութացումը: Փյունիկյան ծովագնացները ներթափանցեցին Միջերկրական ծովի արևմուտք և

: հիմնեցին գաղութներ Այստեղի խոշորագույն գաղութներն էին , Կարթագենը Գադիրը:

. . III Ք ա հազարամյակի սկզբին Հայկական Լեռնաշխարհից Հյուսիիսային Սիրիա տեղաշարժվեցին Խուռիական : Ցեղերը Նրանք այստեղ հիմնեցին մանր

: պետություններ Խուռիական ցեղերի ներհոսքը Սիրիա և Միջագետք շարունակվեց : ` հետագա դարերում ևս Ընդ որում նրանց հետ միասին այս տարածքներ

ներթափանցեցին հնդարիական : ծագում ունեցող ռազմունակ ցեղերը Վերջիններիս գլխավորությամբ խուռիները . . XVI Ք ա դ . հիմնեցին Միտանի : թագավորությունը

Միտանիի մայրաքաղաքն էր Վաշուգանեն:

. . XII . Ք ա դ Ն երկայիս Պաղեստինի տարածքում ձևավորվեց 12 ցեղերից : կազմված իսրայելական միյություն Իսկ ավելի ուշ ստեղծվեց Իսրայելի

: ` միասնական պետությունը Ըստ ավանդության առաջին քագավորն էրՍավուղը: Երբ վերջինս պարտվեց փղշտացիների դեմ պայքարում և

, ` . . ինքնասպանություն գործեց նրան հաջորդեց Դավիթը Ք ա Մ ոտավորապես1000-965 .: թթ Իսրայելի մայրաքաղաքը դարձավ Երուսաղեմը: Նրա գահը

` ժառանգեց որդին Սողոմոնը ( . . Ք ա Մ 965-928 .): ոտ թթ Նա հայտնի էր իր : շինարարական գործունեությամբ Նա Երուսաղեմում կառուցեց Յահվե

:աստծուն նվիրված տաճար

, , Սողոմոնից հետո արտաքին վտանգի պայմաններում Իսրայելի , թագավորությունը տրոհվեց իսկ մայրաքաղաքը տեղափոխվեց

Սամարիա: Իսրայելից առանձնացավ Հուդան` Երուսաղեմի: , կենտրոնով Հյուսիսց սպառնում էր Դամակոսի թագավորությունը

` : . . իսկ հարավից Եգիպտոսը Ք ա Մ ոտ 925 . թ եգիպտացիները :գրավեցին և թալանեցին Երուսաղեմը

: Հնդկաստանը աչքի է ընկնում բերրի հողով և ջրի առատությամբ Որոշ շրջաններում հնարավոր է տարվա ընթհացքում մի քանի անգամ բերք

: հավաքել Հնդկաստանի հնագույն բնակիչները դրավիդյան : . . II ժողովուրդներն էին Ք ա հազարամյակում այստեղ մուտք գործեցին

: հնդարիական ցեղերը Վերջիններիս տիրապետության հետևանքով :տեղի ժողովուրդները յուրացրին նրանց լեզուն

: . .XXXIII Հնդկաստանը քաղաքակրթության հնագույն կենտրոններից է Ք ա դարից` ` , սկսած Հյուսիսարևմտյան Հնդկաստանում Ինդոս գետի հովտում նկատվում է

, : արտադրողական ուժերի բուռն աճ յուրացվում է բրոնզի ձուլման տեխնիկան , Ընդարձակվում է գյուղատիպ բնակավայրերի տարածքը և շուտով ի հայտ են գալիս

: առաջին քաղաքները Դրանցից մեկի անունով այս դարաշրջանը ստացավ Խառապպայի : . . մշակույթ անվանումը Այդ մշակույթը իր բարձրակերտին հասավ Ք ա մոտ

2600-1900 .:թթ

Մոտ Ք.ա. 1800թ. սկսած` Խառապպայի մշակույթը սկսեց անկում ապրել: Բնակիչները սկսում են լքել խոշոր քաղաքների մեծ մասը: Պատճառը կլիմայական փոփոխություններն էին, երբ տաք ու խոնավ եղանակային պայմաններին փոխարինեց չորային և համեմատաբար ցուրտ կլիման: Խառապպայի մշակույթի ավանդույթների միառժամանակ շարունակվեցին` հարատևելով մինչև Ք.ա. II հազարամյակի վերջը:

Բնակչություն

Ա ` րտոնյալ խավբրահմաններ ( )քրմեր

Ք շատրիներ( )ռազմիկներ

Վայշիները ( , երկրագործներ

արհետավորներ և)առևտրականներ

` Անազատների խավ շուդրաներ ( , ծառաներ համայնքի իրավազուրկ

)անդամներՍ ` տրուկներ դասա կամ

դասյու

. . 1700 .` Սկսած մոտ Ք ա թ Հնդկաստան ներթափանցեցին :արիական ցեղերը

: Արիացիները հիմնականում անասնապահ ժողովուրդներ էին . . XV-XIII . Արդեն Ք ա դդ ձևավորվեցին մի շարք

, : պետություններ որոնք ղեկավարվում էին արիացիների կողմից , Արիական պետություններում պայմանավորված մեծաքանակ նվաճված ժողովուրդների նկատմամբ գերիշխանությունը

, պահպանելու ցանկությամբ ձևավրվեց խոր անջրապետ :արիացիներիև նվաճվածների միջև

. . 517 . Ք ա թ Հյուսիսային Հնդկաստանը նվաճվեց Աքեմենյան

I- : արքա Դարեհ ի կողմից Այն մնաց նրա կազմում ընդհուպ մինչև

Ալեքսանդր մակեդոնացու:արշավանքները

Չինաստանում վաղ երկրագործական հասարակությանձևավորումը տեղի ունեցավ : . . XIII-VI նորքարիդարյան հեղափոխության շրջանում Արդեն Ք ա

հազարամյակներում Յանցզի գետի ավազանում գոյություն ունեին մի շարք : . . IV-III մշտական բնակավայրեր Իսկ Ք ա հազարամյակներում սկսվում են այդ

: կենտրոնների խոշորացումը և Վաղ պետականությունների ձևավորումը Ամենուրեք : կառուցվում են պալատական շինություններ Հայտնագործվում է չինակա

: հիերոգլիֆային գիրը

. . XVI . Ք ա դ Հունահե գետի միջին հոսանքի շրջանում ստեղծվեց ` առաջին խոշոր պետությունը Ին : հարստության գլխավորությամբ

:Արքան միաժամանակ գերագույն հոգևոր առաջնորդն էր . . XI . Ք ա դ Ին հարստությանը սկսեցին սպառնալ չժոու , ցեղերը

: որոնք մինչև այդ գտնվում էին նրա տիրապետության տակ Չժուների առաջնորդ Ու Վանը գրավեց նրանց տարածքները և

հիմնեց Չժոու ` . . 1046-249 .: հարստությունը Ք ա թթ

: Չժոու ցեղերը արագորեն յուրացրին տեղի մշակույթը Նոր : հարստության օրոք բուռն զարգացում ապրեց տնտեսությունը Երկրում

: անցկացվեց ջրանցքների միասնական համակարգը Բրոնզին զուգահեռ : , լայն տարածում է ստանում երկաթը Ծաղկում են արհեստները

, :գիտությունը հատկապես փիլիսոփայական միտքը

. . IX-VIII .: Չժոուի պետությունը սկսեց անկում ապրել Ք ա դդ . . Ք ա771 . թ Ս , կսվեց գահակալական պայքար ինչի արդյունում գահ բարձրացավ

Պին վանը: ` Դժվարանալով դիմագրավել քոչվոր ցեղերի ճնշմանը նա ` պետության մայրաքաղաքը տեղափոխեց արևելք Լոյան:

Արևմտյան Չժոուն հզոր պետություն էր և վարում էր ակտիվ նվաճողական: քաղաքականություն Նրա արքաներն իրենց արշավանքների ժամանակ

: երբեմն հասնում էին մինչև Կենտրոնական ասիա Արքայական : իշխանությունը սկզբնական շրջանում ամուր էր

` Չժոուի դարաշրջանը բաժանվում է երկու փուլի Արևմտյան :Չժոուի և Արևելյան Չժոուի տիրապետության շրջան