ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA
przygotowała: Paula Pilarska
na podstawie: E. Aronson, T.D. Wilson, R.M. Akert PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
Lubimy tych którzy:
wierzenia i zainteresowania mają podobne do naszych
mają podobne zdolności, umiejętności, kompetencje
posiadają miłe i pożądane cechy (lojalność, rozsądek, uczciwość i uprzejmość)
też nas lubią
„Nie wierzę – w przeciwieństwie do obiegowej
prawdy — że naszymi przyjaciółmi są ludzie, których
najbardziej lubimy; są to raczej ci, którzy po prostu
trafili do nas pierwsi.”
Peter Ustinow, 1977
Determinanty zjawiska wzajemnej atrakcyjności –
BLISKOŚĆ
Efekt częstości kontaktów: im częściej
widzimy i kontaktujemy się z drugą osobą,
tym większe prawdopodobieństwo, że
zostanie on naszym przyjacielem
Eksperymenty Mady Segal – usadzenie w
klasie i przyznanie miejsc w akademiku w
porządku alfabetycznym (przypadkowość).
Determinanty zjawiska wzajemnej atrakcyjności –
BLISKOŚĆ Efekt czystej ekspozycji: im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję
bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić.
Eksperyment z fotografią – lustrzane odbicie i zwykły portret.
Eksperyment – film z bodźcem podprogowym + fotografia osoby A lub B
Czy atrakcyjność fizyczna ma wpływ na to
czy kogoś lubimy czy nie?
„Tylko powierzchowni ludzie nie oceniają
po wyglądzie”
Oscar Wilde
Badanie Karen Dion i współpracowników (1972)
• Studenci oglądali fotografie osób , które zostały dobrane
w taki sposób, aby różniły się ze względu na stopień
atrakcyjności
• Studenci mieli oszacować każdą osobę ze zdjęcia na 27
różnych wymiarach osobowości, a następnie o określić ich
przyszłe szczęście.
• Co się okazało?
Badanie Karen Dion i współpracowników (1972)
• Osobom atrakcyjnym przypisano zdecydowanie więcej cech
pozytywnych i dawano lepsze prognozy pomyślności.
• Jesteśmy przekonani, że ludzie atrakcyjni odnoszą więcej sukcesów,
są bardziej inteligentni, lepiej przystosowani, bardziej sprawni
społecznie, bardziej interesujący, zrównoważeni, fascynujący,
niezależni i bardziej atrakcyjni seksualnie w porównaniu z osobami
mniej atrakcyjnymi fizycznie (Brigham, 1980; Calvert, 1988; Eagły,
Ashmore, Makhijani, Longo, 1991; Hassebrauck, 1988; Moore,
Graziano, Millar, 1987).
• Wyniki badań wskazują, że piękno tworzy silny stereotyp,
polegający na przeświadczeniu, że pozytywne cechy idą
w parze z urodą.
• Karen Dion, Ellen Berscheid i Elaine Walster (1972) określiły to
zjawisko jako stereotyp typu „To, co jest piękne, jest i dobre"
Czy na atrakcyjne
osoby zawsze
patrzymy przez
różowe okulary?
Badanie Harold Sigall i Nancy Ostrove (1975)
• O.b. otrzymały opis sprawy kryminalnej, w której oskarżona,
atrakcyjna kobieta, była ewidentnie winna popełnienia zbrodni.
• 2 grupy badanych:
1. włamanie oraz
2. oszustwo, w którym oskarżona nakłoniła kawalera w
średnim wieku do zainwestowania w nie istniejącą spółkę
• Badanych poproszono o zaproponowanie właściwego ich zdaniem
wyroku.
Skąd bierze się stereotyp, że
piękno fizyczne idzie w parze
z pozytywnymi cechami?
Wpływ atrakcyjności fizycznej na to,
czy kogoś lubimy
• Samospełniające się proroctwo - sposób w jaki
traktujemy ludzi wpływa na ich zachowanie i na to
co myślą o sobie.
Im bardziej kogoś lubimy, tym przyjemniejszy
wydaje nam się jego wygląd.
Eksperyment Marka Snydera, Elizabeth D. Tanke i Ellen Berscheid (1977)
• Grupie studentów college'u przekazano wiele informacji o innej
uczestniczce eksperymentu oraz jej fotografię
• Fotografia przedstawiała albo bardzo atrakcyjną, albo nieatrakcyjną
kobietę
• Studentom powiedziano, że mają z nią przeprowadzić rozmowę
telefoniczną
• Fotografie, które otrzymali studenci, nie były fotografiami kobiet,
z którymi rzeczywiście rozmawiali.
• Czy to, w co uwierzyli, stworzyło jakąś rzeczywistość?
Eksperyment Marka Snydera, Elizabeth D. Tanke i Ellen Berscheid (1977)
• Czy to, w co uwierzyli, stworzyło jakąś rzeczywistość?
• Studenci, którzy wierzyli, że rozmawiają z kobietą atrakcyjną, odpowiadali w
sposób łagodny, bardziej akceptowany społecznie niż studenci, którzy sądzili, że
rozmawiają z kobietą nieatrakcyjną.
• Niezależni obserwatorzy ocenili te kobiety, które rozmawiały z partnerami
zakładającymi, że są one atrakcyjne, jako bardziej atrakcyjne, budzące
zaufanie, ożywione i ciepłe w porównaniu z kobietami, których rozmówcy
sądzili, że są nieatrakcyjne.
• Badanie to zostało powtórzone, z tą różnicą, że odwrócono role - Susan
Andersen i Sandra Bem (1981)
Dlaczego podobieństwo jest ważne dla
zjawiska atrakcyjności interpersonalnej?
Podobieństwo: swój ciągnie do swego
• Ludzie podobni dostarczają społecznego wsparcia dla
naszych własnych cech i wierzeń (potwierdzają nasze
przekonania)
• Myślimy negatywnie o tych, którzy nie zgadzają się z nami
w ważnych kwestiach
Dopełnianie:
czy przeciwieństwa się przyciągają?
Dopełnianie: czy przeciwieństwa się przyciągają?
Winch (1958) twierdzi, że:
• osoba uległa może być atrakcyjna dla kogoś, kto lubi wychowywać
innych,
• osoba nieśmiała może być atrakcyjna dla kogoś, kto jest otwarty i
odważny społecznie,
• gaduła może być atrakcyjna dla osoby małomównej i chętnie
słuchającej.
• osoba nieśmiała tworzy parę z ekstrawertykiem.
Dopełnianie: czy przeciwieństwa się przyciągają?
• Niektórzy badacze twierdzą, że
podobieństwo odgrywa ważną rolę w pierwszym etapie tworzenia
się związku, podczas gdy
komplementarność staje się ważna później i zyskuje na randze w
miarę wydłużania się relacji interpersonalnych (Campbell, 1980;
Kerckhoff, Davis, 1962)
• Inni badacze nie potwierdzili jednak roli czasu w ujawnianiu się
funkcji komplementarności (Levinger, Senn, Jorgensen, 1970)
Czy lubimy tych, którzy nas chwalą
i obsypują
komplementami?
eksperyment Theresy Amabile (1983)
• Studenci czytali dwie recenzje powieści
• Recenzje te — jak powiedziano studentom — ukazały się w „New York
Timesie", w dziale recenzji książek.
• Obie noty były utrzymane w podobnej stylistyce — z tym, że jedna
była zdecydowanie pozytywna, a druga zdecydowanie negatywna.
• Badani studenci ocenili autora negatywnej recenzji jako wyraźnie
bardziej inteligentnego, kompetentnego i znającego się na rzeczy niż
recenzenta pozytywnej notki.
Ingracjacja
• stosowanie strategii (np. polegających na
udzielaniu pochwal, dostarczaniu
pozytywnego wsparcia) w celu manipulowania
innymi czy zdobywania ich sympatii
Ingracjacja
• ludzie lubią być chwaleni i darzą sympatią osoby
chwalące,
• nie chcą jednak być manipulowani.
• Jeżeli pochwała jest zbyt szczodra, jeżeli wydaje się
nieuzasadniona lub — co ważniejsze — jeżeli osoba
chwaląca może coś na tym zyskać, to nie będzie ona
lubiana
Badanie Elliota Aronsona i Darwyna Lindera (1965)
• Studentki spotykały się parę razy z koleżanką z wyższego roku i rozmawiały z nią na różne tematy.
• Po każdym spotkaniu uczestniczki mogły podsłuchać rozmowę pomiędzy eksperymentatorem i tą
właśnie studentką, która oceniała swoje rozmówczynie.
• W rzeczywistości oceniająca była współpracownikiem eksperymentatora, a jej oceny zostały
dokładnie wcześniej ustalone
• Były one:
a) całkowicie pozytywne;
b) całkowicie negatywne;
c) realizujące zasadę zysku (najpierw negatywne, potem coraz bardziej pozytywne);
d) realizujące zasadę straty (najpierw pozytywne, potem coraz bardziej negatywne).
• Uczestniczki eksperymentu poproszono następnie, aby powiedziały, na ile polubiły studentkę, która
je oceniała.
Efekt zysku-straty
• zjawisko polegające na tym, że tym bardziej lubimy
daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włożyć
w zmianę jej pierwotnej opinii o nas (tj. nie lubiani na
początku znajomości teraz jesteśmy lubiani),
natomiast tym mniej lubimy daną osobę, im więcej
jej pierwotnej sympatii straciliśmy (tj. jeżeli na
początku znajomości nas lubiła, a teraz nas nie lubi)
Teoria wymiany społecznej
• w teorii tej zakłada się, że to, co ludzie sądzą o swoim związku z
inną osobą, zależy od tego, jak:
spostrzegają nagrody, które daje im ten związek,
koszty, na jakie się narażają,
na jaki — ich zdaniem — związek zasługują i
jakie jest — ich zdaniem — prawdopodobieństwo nawiązania
lepszych stosunków z kimś innym
Teoria równości
• teoria, w której przyjmuje się, że ludzie czują się
najszczęśliwsi w związkach, w których zarówno
koszty, jak i zyski będące udziałem jednej ze stron są
w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski
przypadające drugiej stronie
eksperyment Elliota Aronsona, Bena Willermana i Joanne Floyd (1966)
• studenci słuchali nagrania dokonanego przez jedną z czterech osób
(tworzących różne warunki eksperymentalne):
a) osobę niemal doskonałą;
b) osobę niemal doskonałą, której przydarzyła się głupia historia
(wylała na siebie filiżankę kawy);
c) osobę mierną;
d) osobę mierną, której przydarzyła się głupia historia.
• Która z tych czterech osób była lubiana najbardziej?
Co zrobić aby inni nas polubili?
Jak zbadać miłość?
• miłość braterska - uczucie zaangażowania, bliskości
w stosunku do drugiej osoby, któremu nie towarzyszy
namiętność ani pobudzenie fizyczne
• miłość erotyczna - intensywna tęsknota za drugą osobą,
której towarzyszy fizjologiczne pobudzenie. Kiedy wszystko
układa się dobrze — druga strona również nas kocha —
przeżywamy ogromne spełnienie i ekstazę, a kiedy nie —
odczuwamy głęboki smutek i rozpacz
ROBERT STERNBERG TRÓJCZYNNIKOWA KONCEPCJA MIŁOŚCI
• Bliskość to uczucie silnego związku z drugą osobą.
• Namiętność jest najbardziej „gorącym" czynnikiem i wyraża się
stopniem pobudzenia wobec partnera; dotyczy to także
pobudzenia seksualnego.
• Zaangażowanie, wreszcie, definiowane jest na dwóch poziomach:
• decyzji krótkoterminowej (oznaczającej, że kochamy partnera) i
• długoterminowej (oznaczającej, że chcemy podtrzymać tę miłość i
pozostać w związku z partnerem).
ROBERT STERNBERG TRÓJCZYNNIKOWA KONCEPCJA MIŁOŚCI
MIŁOŚĆ DOSKONAŁA
NAMIĘTNOŚĆ(ZAŚLEPIENIE)
MIŁOŚĆ FATALNA
ZAANGAŻOWANIE(PUSTA MIŁOŚĆ)
MIŁOŚĆ BRATERSKA
BLISKOŚĆ(LUBIENIE)
MIŁOŚĆ ROMANTYCZNA
MARY AINSWORTH (1978)STYLE PRZYWIĄZYWANIA SIĘ
• styl przywiązywania się: oczekiwania, jakie ludzie formują
co do kontaktów z innymi osobami; oczekiwania te wynikają z
rodzaju więzi między ich pierwszymi opiekunami a nimi jako
niemowlętami
1. styl przywiązywania się oparty na poczuciu bezpieczeństwa
2. styl przywiązywania się oparty na unikaniu
3. lękowo-ambiwalentny styl przywiązywania się
MARY AINSWORTH (1978)STYLE PRZYWIĄZYWANIA SIĘ
• STYL PRZYWIĄZYWANIA SIĘ OPARTY NA POCZUCIU
BEZPIECZEŃSTWA: styl przywiązywania się do drugiej
osoby, którego cechą charakterystyczną jest zaufanie, brak
lęku przed odrzuceniem i świadomość, że jest się wartościową
i lubianą osobą
MARY AINSWORTH (1978)STYLE PRZYWIĄZYWANIA SIĘ
• STYL PRZYWIĄZYWANIA SIĘ OPARTY NA UNIKANIU:
styl przywiązywania się do drugiej osoby, którego
cechą charakterystyczną jest tłumienie potrzeby
nawiązania intymnych kontaktów z tą osobą, ponieważ
realizacja tej potrzeby zakończyła się niepowodzeniem.
Ludzie, dla których charakterystyczny jest ten styl
przywiązywania się, z trudnością nawiązują bliskie kontakty
z innymi
MARY AINSWORTH (1978)STYLE PRZYWIĄZYWANIA SIĘ
• LĘKOWO-AMBIWALENTNY STYL PRZYWIĄZYWANIA SIĘ:
styl przywiązywania się do drugiej osoby, którego cechą
charakterystyczną jest niepokój wynikający z niepe-
wności, czy druga osoba odpowie na potrzebę
nawiązania intymnego kontaktu; rezultatem jest wyższy
niż przeciętnie poziom lęku
Badanie Judith Feeney i Patricii Noller (1990)
• O.b. proszono o dokonanie opisu:
a) związków, jakie miały
w dzieciństwie ze swoimi
rodzicami — aby dla każdej z nich
wyznaczyć charakterystyczny styl
przywiązywania się;
b) aktualnych związków
uczuciowych — aby sprawdzić
hipotezę o roli, jaką odgrywa styl
przywiązywania się.
Badanie Judith Feeney i Patricii Noller (1990) • Badaczki stwierdziły, że:
1. osoby dorosłe, których styl przywiązywania się oparty jest na poczuciu
bezpieczeństwa, określały swoje wczesne relacje z rodzicami jako dobre, a będąc
dorosłymi, miały najdłuższe — w odniesieniu do całej próby badanych — stałe związki
uczuciowe.
2. Osoby z lękowo-ambiwalentnym stylem przywiązywania się opisywały, że jako dzieci
nie czuły się wspierane przez swoich rodziców, a ich późniejsze związki uczuciowe
trwały najkrócej w odniesieniu do całej próby badanych.
3. Osoby ze stylem przywiązywania się opartym na unikaniu twierdziły, że pomiędzy
nimi a rodzicami istniał duży dystans i że im nie ufały, jako dorośli zaś albo nigdy nie
byli zakochani, albo nie byli zakochani w trakcie prowadzonego badania. Ich związki
uczuciowe były też najsłabsze.
Zazdrość jest... jak tygrys,
który nie tylko rozrywa swoją ofiarę,
ale i własne szalejące serce.
Michael Beer
Miłość jest jak wojna;
łatwo się zaczyna,
lecz trudno ją zakończyć.
H.L. Mencken
Cody (1982) wyodrębnił pięć podstawowych strategii kończenia romansu
1. ton oznajmujący (wyznanie partnerowi, że jest nam bardzo bliski,
ale...),
2. werbalne zmniejszanie zaangażowania (powiedzenie partnerowi, że
już go nie kochamy),
3. ucinanie zachowaniem (unikanie kontaktów z partnerem),
4. tworzenie negatywnego obrazu siebie (propozycja, aby obie strony
zaczęły spotykać się z kimś innym) oraz
5. usprawiedliwianie (poinformowanie partnera, że nasz związek nie
spełnia oczekiwań).
Steve Duck (1982)
• rozpad związku uczuciowego nie ogranicza się do pojedynczego zdarzenia, lecz
jest to proces o wielu etapach.
• Zdaniem Ducka istnieją cztery etapy odchodzenia od drugiej osoby:
1. faza intrapersonalna (myślimy, jak bardzo niesatysfakcjonujący jest dla nas ten
związek),
2. faza diady (dyskutowanie na temat rozstania z partnerem),
3. faza społeczna (przekazywanie informacji o rozstaniu innym osobom) oraz
ponownie
4. faza intrapersonalna (fakt rozstania zostaje przyjęty do wiadomości
i podejmujemy próbę sformułowania własnej oceny tego, co się stało).
DZIĘKUJĘ