Poznań 2014

Praca zbiorowa pod redakcją

dr. inż. Bolesława Gazińskiego

ZDROWY DOM

ISBN-978-83-61265-443

Copyright @ by Bolesław Gaziński

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE Niniejsza publikacja nie może być kopiowana w całości lub częściach,

składowana na innym nośniku, wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem bez pisemnego upoważnienia wydawcy.

Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych reklam.Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za straty powstałe w wyniku zastosowania

zamieszczonych w poradniku treści.

Autorzy: prof. dr hab.dr inż.dr inż.dr inż.dr inż.dr inż.mgr.mgr inż.mgrmgr inż.

Edward ZawiszaBolesław GazińskiMałgorzata PerchućKrzysztof WojciszynBłażej ZgołaKazimierz ŻarskiArtur ChonewiczMarek GazińskiKamil KowalskiEwelina Satory

Skład, łamanie i opracowanie graficzne: Piotr Perkowski, Karolina Dolata-Szczęsna,Projekt okładki

Ilustracje:Piotr PerkowskiPiotr Perkowski

Wydawca: Systherm D. Gazińska sp. j.ul. św. Wincentego 7 61-003 Poznań

Wydanie 1.Poznań 2014

Spis treściPrzedmowa ..............................................................................................................................Informacja o autorach ............................................................................................................Wprowadzenie .........................................................................................................................1. Alergie: przyczyny i rodzaje ................................................................................................. 11.1. Wprowadzenie ......................................................................................................................... 11.2. Podstawy immunologiczne chorób alergologicznych ............................................................. 11.2.1. Histamina ................................................................................................................................. 21.2.2. Atopia (choroby atopowe) ....................................................................................................... 21.3. Badania diagnostyczne ............................................................................................................ 31.3.1. Alergeny atopowe .................................................................................................................... 41.3.2. Reakcjealergenówatopowychzukłademimmunologicznym.................................................51.4. Pyłkowica-najczęstszazalergii...............................................................................................51.4.1. Niebezpiecznepyłkiroślin........................................................................................................71.4.1.1. Okrespierwszy-wiosenny........................................................................................................91.4.1.2. Okresdrugi-wczesnoletni........................................................................................................91.4.1.3. Okrestrzeci-jesienny.............................................................................................................101.5. Kurzdomowy..........................................................................................................................111.5.1. Temperaturaiwilgotność........................................................................................................121.5.2. Pokarmroztoczy......................................................................................................................121.5.3. Alergizującenaskórki..............................................................................................................131.5.3.1. Naskórekludziteżuczula........................................................................................................131.5.3.2. Naskórkizwierzęce.................................................................................................................131.5.4. Unikajmypleśni......................................................................................................................131.6. Pierze.......................................................................................................................................141.7. Karaluchy.................................................................................................................................151.8. Uczulenianaleki,kosmetykiimetale....................................................................................161.8.1. Antybiotyki..............................................................................................................................171.8.2. Polopiryna(Aspiryna).............................................................................................................171.8.3. Kremyimaści.........................................................................................................................191.8.4. Przyczynyzmianskórnychróżnychokolicciała....................................................................191.8.5. Metale......................................................................................................................................201.8.6. Środkikontrastowe..................................................................................................................202. Ciepło i zdrowie ................................................................................................. ....212.1. Bezpośrednieogrzewaniepłomieniem .................................................................................. 322.1.1. Ogrzewanie ogniskiem .......................................................................................................... 322.1.2. Ogrzewanie kominkiem ......................................................................................................... 322.1.3. Ogrzewanie promiennikiem olejowym lub gazowym ........................................................... 322.2. Ogrzewaniezapomocąogrzanychpowierzchni ................................................................... 342.2.1. Ogrzewanie grzejnikami powietrznymi lub spalinowymi ..................................................... 342.2.2. Ogrzewanie grzejnikami wodnymi ........................................................................................ 342.2.3. Ogrzewanie grzejnikami elektrycznymi ................................................................................ 352.3. Ogrzewaniestrumieniemciepłegopowietrza ........................................................................ 41

Spis treściII

Literatura ................................................................................................................................ 443. Krystalicznie czysta woda .............................................................................................. 453.1. Przeznaczenie wody w gospodarstwach domowych ............................................................. 453.2. Zbiorowezaopatrzeniewwodę(wodawodociągowa) .......................................................... 493.2.1. Charakterystykaskładnikówwody ........................................................................................ 493.2.2. Produkty wtórnego zanieczyszczenia wody .......................................................................... 543.2.3. Doczyszczaniewodywodociągowej ..................................................................................... 553.2.3.1. PodziałDSDWwedługprzeznaczenia .................................................................................. 563.2.3.2. Podziałwedługsposobumontażu .......................................................................................... 593.2.3.3 Podziałwedługliczbywykorzystywanychprocesówtechnologicznych. ............................. 603.2.3.4 Rodzajewkładówfiltracyjnych. ............................................................................................ 613.2.4. Wolnostojącefiltrydzbankowe. ............................................................................................. 633.2.5. Montowanedoprzewodufiltrystojące. ................................................................................. 653.2.6. Montowanedoprzewodufiltrynakranowe. .......................................................................... 663.2.7. MontowanedoprzewodufiltryAGDiprysznicowe. ............................................................ 663.2.8. Montowanedoprzewodufiltrypodzlewozmywakowe. ........................................................ 673.3. Przydomowezaopatrzeniewwodę. ....................................................................................... 803.3.1. Właściwościiskładchemicznywódpodziemnych. .............................................................. 823.3.2. Przeznaczeniewodyzujęćprzydomowych–wdomachjednorodzinnych .......................... 843.3.3. Metodyprzydomowegozaopatrzeniawwodę ...................................................................... 853.3.4. Lokalizacjaprzydomowychujęćwody ................................................................................. 92 Literatura ................................................................................................................................ 984. Świeże, czyste i zdrowe powietrze (wentylacja) ...................................................... 1014.1. Wstęp ................................................................................................................................... 1014.2. Wentylacja mechaniczna ...................................................................................................... 1044.3. Parametry komfortu cieplnego w pomieszczeniach ............................................................ 1074.4.. Jakośćpowietrza .................................................................................................................. 1094.5. SyndromChoregoBudynku .................................................................................................1114.6. Metodyprojektowaniawentylacji.........................................................................................1134.7. Wymiarowanie instalacji wentylacyjnej .............................................................................. 1184.8. Istotneelementyinstalacjiwentylacyjnych.Uzdatnianiepowietrza ................................... 122 Literatura .............................................................................................................................. 1295. Zdrowi mieszkańcy w zdrowych ścianach ............................................................... 1315.1. Rolamateriałówwykończeniowych.....................................................................................1315.2. Rozwiązaniasystemowebazującenaproduktachoniskimoporzedyfuzyjnym ................ 1375.2.1. Budulecścian-produktynaturalne ..................................................................................... 1375.2.2. Ceramika poryzowana ......................................................................................................... 1385.2.3. Keramzytobeton .................................................................................................................. 1395.2.4. Beton komórkowy................................................................................................................ 1405.2.5. Silikaty...................................................................................................................................1415.2.6. Wykończeniepowierzchniścian ......................................................................................... 1435.2.6.1. Tynki .................................................................................................................................... 1445.2.6.1a.Rodzaje tynków ................................................................................................................... 146

Spis treści III

5.2.6.2. Farby-kryteriapodziałów ................................................................................................... 1565.2.7. Podłogiiposadzki.................................................................................................................1645.2.8. Wpływrodzajuogrzewanianakomfortmieszkaniaizdrowiemieszkańców ..................... 1695.2.8.1. Promieniotwórczośćnaturalna ............................................................................................. 1745.2.8.2. Ogólne zasady zdrowego budowania .................................................................................. 1745.2.8.3. Zachowanieodpowiedniegoreżimutechnologicznegojakogwarancjasukcesu ................ 1756. Hałas w domu i możliwości jego ograniczenia.................................................................1796.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................... 1796.2. Podstawyfizyczneorazdefinicje ......................................................................................... 1806.2.1. Powstawaniedźwięku .......................................................................................................... 1806.2.2. Częstotliwość ....................................................................................................................... 1816.2.3. Jaksłyszymy ........................................................................................................................ 1836.2.4. Rozprzestrzenianiesiędźwięków ........................................................................................ 1846.2.5. Rodzajedźwięków ............................................................................................................... 1856.2.6. Ciśnieniaakustyczne ............................................................................................................ 1876.2.7. Mocakustycznainatężenieakustyczne .............................................................................. 1896.2.8. Pomiarypoziomudźwięku .................................................................................................. 1906.2.9. Tworzenieidodawaniepoziomówhałasu............................................................................1916.2.10. Analiza szumów ................................................................................................................... 1946.2.11. Głośność............................................................................................................................... 1946.2.12. Dopuszczalne poziomy akustyczne ..................................................................................... 1956.3. Konstrukcjabudynkuahałas ............................................................................................... 1976.3.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................... 1976.3.2. Rozchodzeniesiędźwiękuwmateriałachbudowlanych ..................................................... 1986.3.3. Izolacjaakustycznaitłumieniedźwięku ............................................................................. 1996.3.4. Ścianymasywne .................................................................................................................. 2016.3.5. Ścianylekkie ........................................................................................................................ 2056.3.6. Stropyipodłogi ................................................................................................................... 2066.3.7. Izolacja akustyczna dachu ................................................................................................... 2086.3.8. Dźwiękoszczelneoknaidrzwitociszaispokójwdomu .................................................... 2106.3.9. Wpływakustykinarozmieszczeniepomieszczeń ............................................................... 2146.3.10. Problemyakustykiprzyzabudowieszeregowejibliźniaczej ............................................. 2146.4. Ochronaprzedhałasempochodzącymodinstalacji ............................................................ 2166.4.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................... 2166.4.2. Instalacja kanalizacyjna ....................................................................................................... 2176.4.3. Instalacjeciepłejizimnejwody ........................................................................................... 2196.4.4. Centralne ogrzewanie .......................................................................................................... 2216.4.5. Wentylacja i klimatyzacja .................................................................................................... 221 Literatura .............................................................................................................................. 2247. Dom bez barier ułatwia życie........................................................................................2257.1. Wstęp ................................................................................................................................... 2257.2. Parametryfizyczneużytkowników ...................................................................................... 228

Spis treściIV

7.3. Wejściedobudynku/mieszkania .......................................................................................... 2317.3.1. Dojściedobudynku ............................................................................................................. 2317.3.2. Parametrydrzwiwejściowych ............................................................................................. 2317.3.3. Parametry przedsionka ......................................................................................................... 2327.4. Pochylnie ............................................................................................................................. 2337.4.1. Parametry pochylni .............................................................................................................. 2337.5. Schody ................................................................................................................................. 2347.6. Dźwigiosoboweipodnośnikipionowe ............................................................................... 2357.6.1. Problemy z wyborem ........................................................................................................... 2357.6.2. Rozmieszczeniedźwigówosobowych ................................................................................. 2367.6.3. Parametry kabiny ................................................................................................................. 2377.6.4. Podnośnikischodowe .......................................................................................................... 2387.6.5. Podnośnikipionowe ............................................................................................................. 2387.6.6. Krzesełkaschodowe ............................................................................................................ 2397.6.7. Schodołazy ........................................................................................................................... 2397.6.8. Szynyprzenośne .................................................................................................................. 2397.7. Przestrzeńkomunikacyjna ................................................................................................... 2407.8. Drzwi i okna......................................................................................................................... 2417.9. Łazienka ............................................................................................................................... 2427.9.1. Problemy ogólne .................................................................................................................. 2427.9.2. Muszlaustępowa.................................................................................................................. 2437.9.3. Umywalka ............................................................................................................................ 2447.9.4. Prysznic ................................................................................................................................ 2457.9.5. Wanna .................................................................................................................................. 2457.9.6. Wyposażeniełazienki .......................................................................................................... 2467.10. Kuchniaijadalnia ................................................................................................................ 2467.11. Sypialnia .............................................................................................................................. 2477.12. Przestrzeńdzienna ............................................................................................................... 2487.13. Składowanie ......................................................................................................................... 2487.14. Praca i nauka ........................................................................................................................ 2507.15. Wyposażenieuzupełniające ................................................................................................. 250 Literatura .............................................................................................................................. 2508. Powietrzne pompy ciepła ................................................................................................... 2538.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................... 2538.2. Zasadadziałaniapompyciepła ............................................................................................ 2548.3. Wzrostzastosowańpompciepławostatnichlatach ............................................................ 2558.4. Efektywnośćstosowaniapompyciepła ............................................................................... 2568.5. Stosowanedolneźródłaciepła ............................................................................................. 2578.5.1. Kolektorypłaskie ................................................................................................................ 2578.5.2. Kolektorypionowe .............................................................................................................. 2588.5.3. Powietrze atmosferyczne ..................................................................................................... 2598.6. Nowościtechnicznestosowanewpompachciepła ............................................................. 2618.7. Rozwójpowietrznychpompciepła ...................................................................................... 262

Spis treści V

8.8. Dostosowanieinstalacjidoniskotemperaturowegoźródłaciepła ....................................... 2648.9. Ocenatechniczno-ekonomicznazastosowańpompciepła .................................................. 2668.10. Działanieibudowapowietrznejpompyciepła .................................................................... 2688.11. GłówneskładnikipompyciepładoCWU ........................................................................... 2698.12. Efektywnośćpompciepłanaceleciepłejwodyużytkowej ................................................ 2708.13. PodziałpompciepładoCWU ............................................................................................. 2748.14. Kosztyinwestycyjneieksploatacyjne ................................................................................. 2768.14.1. Porównanie z podgrzewaczami elektrycznymi .................................................................... 2768.14.2. Porównanie z systemami solarnymi .................................................................................... 2778.15. SposóbdoborupompciepładoCWU ................................................................................. 2778.16. Instalacjapompyciepła ....................................................................................................... 2788.17. SchematyhydrauliczneinstalacjiCWUzpompąciepła ..................................................... 2808.18. Przykładymontażupompciepła .......................................................................................... 2828.19. Podsumowanie ..................................................................................................................... 283 Literatura .............................................................................................................................. 2849. Klimatyzatory - komfort wypoczynku i pracy ............................................................... 2879.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................... 2879.2. Technologiainwerterowa ..................................................................................................... 2899.3 SystemjonizacjiPlasmasterLG .......................................................................................... 2919.4. Klasyenergetyczneklimatyzatorów .................................................................................... 2929.5. Klimatyzatorytypusplit ...................................................................................................... 2939.6. Typyklimatyzatorówzewzględunalokalizacjęjednostkiwewnętrznej ............................ 2969.6.1. Ścienne ................................................................................................................................. 2969.6.2. Kasetonowe .......................................................................................................................... 2989.6.3. Kanałowe ............................................................................................................................. 3009.6.4. Przypodłogowo-podsufitowe ............................................................................................... 3039.7. Montażklimatyzatorów ....................................................................................................... 3049.7.1. Lokalizacjajednostkiwewnętrznej ...................................................................................... 3049.7.2. Lokalizacjajednostkizewnętrznej ....................................................................................... 3049.7.3. Instalacjachłodnicza ............................................................................................................ 3089.8. Eksploatacja ......................................................................................................................... 3089.8.1. Pilot zdalnego sterowania .................................................................................................... 3089.8.2. Jakużytkowaćklimatyzator ................................................................................................ 3099.9. Układymultisplit..................................................................................................................3109.10. Przykładowezastosowaniaklimatyzatorów ........................................................................ 314 Literatura .............................................................................................................................. 316

1. Alergie: przyczyny i rodzaje

1.1. Wprowadzenie

Choroby alergiczne są częste a ostatnio obserwuje się ich gwał-towne nasilenie. Nie jest jasna przyczyna tego gwałtowanego wzrostu. Czynniki środowiskowe współdziałają tu z czynnikami genetycznymi.

Pojęcie chorób alergicznych jest znacznie szersze niż cho-rób atopowych. Należy pamiętać, że ten gwałtowny wzrost doty-

czy głównie chorób mediowanych przez klasy immunoglobulin IgE. Przeciwciała (Reaginy) atopowe IgE powstają na skutek

ekspozycji ludzi na duże stężenie alergenów. W produkcji IgE zaangażowane są komórki plazmatyczne. Powstają one na sku-

tek złożonych przemian z limfocytów B.

1.2. Podstawy immunologiczne chorób alergologicznych

Układ immunologiczny człowieka podobnie jak układ hormonalny i nerwowy obejmuje swoim działaniem cały organizm ludzki. W początkowych badaniach uważano, że jest on układem obronnym człowieka, chroniącym go przed infekcjami i innymi substancjami szko-dliwymi (…).

Układ ten zbudowany jest z części hurmonalnej i komórkowej, w części hurmonal-nej wyróżnia się immunoglobuliny. Występuje 5 klas immunoglobulin: IgA, IgG, IgM, IgD i IgE.

W części komórkowej występuje cały szereg komórek tzn. immunokompetentnych. Zaliczamy do nich limfocyty T i B, ko-mórki tuczne i makrofagi.

Układ immunologiczny człowieka rozpoznaje z środo-wiska to, co jest dla niego obce. Na błonach śluzowych nosa, gardła, płuc i skóry występują komórki prezentujące antygen (makrofagi, komórki dendrytyczne oraz limfocyty B). One to po zbliżeniu do antygenu rozpoznają go jako substancję obcą. Przechwytują ten antygen i prezentują innym komór-kom jako substancja obca. W przebiegu następowych procesów immunologicznych dochodzi do powstania wielu mediatorów zapalnych. Takich jak histamina, serotonina i inne czynniki chemotak-tyczne. Dla pojawienia się obrazu klinicznego chorób alergicznych najważniejszą rolę od-grywa histamina.

Rys. 1.1. Choroba alergiczna

Rys. 1.2. Najszęściej występujące alergeny

Alergie: przyczyny i rodzaje2

Zdrowy dom

1.2.1. Histamina

Jest to amina biogenna odgrywająca zasadniczą rolę w pojawie-niu się takich objawów jak świąd skóry, wypływ wodnistej wy-dzieliny z nosa, napadowe kichanie, duszność. Zmiany skórne pod postacią wysypek i pokrzywek są właśnie wynikiem działa-nia histaminy. Istnieje też duża grupa leków zwana lekami anty-histaminowymi stosowanymi powszechnie w zwalczaniu chorób alergicznych. Duże stężenie histaminy występuje w skórze, bło-nach śluzowych i przewodzie pokarmowym. Dlatego też te na-rządy ulegają najczęściej chorobom alergicznym.

Histamina działa w ustroju na 4 rodzaje receptorów. H1, H2, H3 i H4. Pobudzenie re-ceptorów H1 odpowiada za wystąpienie objawów choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Rola nowopowstałych receptorów H3 i H4 nie jest jeszcze wyjaśniona.

1.2.2. Atopia (choroby atopowe)

Choroby atopowe (egzema, astma, pyłkowice) są najczęstszymi chorobami atakującymi lu-dzi młodych. Choroby te są mediowane przez immunoglobuliny IgE. Powstaje ona na skutek kontaktu z alergenami atopowymi. W połowie przypadków choroby te u dzieci mają prze-bieg łagodny. Jednak w drugiej części ma ona przebieg gwałtowny. Występują wówczas na-pady duszności i astmy. W czasie ostatniej dekady nastąpił gwałtowny wzrost zachorowań na te choroby. Badania epidemiologiczne wykazują obecność immunoglobulin IgE u 50% populacji. U ludzi zdrowych immunoglobulina występuje w śladowych (nieoznaczalnych) ilościach.

Ludzie z atopią produkują specyficzne IgE po ekspozycji na powszechnie wystę-pujące alergeny. Mówimy wówczas, że są oni na te alergeny uczuleni. Obecność specyficz-nych IgE jest potwierdzona przy pomocy testów skórnych i testów enzymatycznych ELIZA. Egzema, astma, zapalenie błony śluzowej nosogardła, są zespołem objawów, które nazywa-my chorobami atopowymi. Większość pacjentów z tymi objawami chorobowymi mają pod-wyższony poziom IgE. Ale nie wszyscy. Są też tacy, którzy mimo podwyższonego poziomu IgE nie manifestują objawów chorobowych. Choroby atopowe występują, kiedy dochodzi do dysregulacji systemu immunologicznego.

Atopia ma silny komponent genetyczny. Jeżeli obydwoje rodzice mają alergię to szanse na to, że dziecko będzie miało tą

chorobę oblicza się na 40%. Jest to choroba poligenowa. Nie wykryto pojedynczego genu odpowiadającego za tę cho-robę. Jest prawdopodobne, że dzieci posiadające gen aler-giczny przy ekspozycji na alergeny środowiskowe będę manifestowały astmę, nieżyty nosa czy egzemy.

Czynniki środowiskowe są ważnymi determi-nantami chorób atopowych.

Rys. 1.3. Napadowe kichanie

Rys. 1.4. Komponent genetyczny

Edward Zawisza 3

www.systherm.pl

Przemawiają za tym różnice regionalne w występowaniu tych chorób oraz zwięk-szeniu zachorowalności w krajacho tzw. atopowych właściwościach. Ludzie, którzy migrują z krajów o niskiej zachorowalności do krajów o wysokim ryzyku szybko zapadają na te cho-roby (po 2 – 3 latach od migracji).

Zmiana czynników środowiskowych ma duże znaczenie w dzieciństwie. Jednak zja-wisko to obserwuje się także w wieku starszym. Ustalenie, który z czynników zapobiega lub nasila objawy chorobo-we jest bardzo trudne. Do czynników zapobiegających po-jawienie się chorób atopowych zaliczamy: pobieranie kwa-sów tłuszczowych omega 3, ekspozycja na endotoksyny, czę-ste infekcje, długie karmienie piersią, późne wprowadzenie do diety innych pokarmów poza mlekiem kobiecym, zaży-wanie produktów probiotycznych. Natomiast do środowiska które promują choroby alergiczne zaliczamy: używanie an-tybiotyków, palenie tytoniu oraz ekspozycja na alergeny. Współcześnie przeprowadzone badania epidemiologiczne w Australii u dzieci 13 – 14 letnich wykazały obec-ność objawów pyłkowicy u 43%, astmy u 28% a eg-zemy u 16%. Jednocześnie stwierdzono, że zachorowalność na astmę nie wzrasta. Natomiast rośnie częstość zachorowań na pyłkowicę i egzemę. Pierwszym objawem chorób atopo-wych jest egzema, której objawy występują we wczesnym dzieciństwie. Ponad 40% dzieci z egzemą zachoruje w przyszłości na astmę oskrzelową lub pyłkowicę. U większości rozwi-ną się też objawy ze strony układu oddechowego przed osiągnięciem 5 roku życia. Postęp w kontynuowaniu chorób alergicznych nazywamy „marszem” atopowym.

Objawy chorób atopowych są niezwykle charakterystyczne. Egzema charakteryzu-je się świądem skóry, typową lokalizacją zmian (twarz, tułów, zgięcia łokciowe i pod kola-nami). Skóra jest sucha, wykazuje cechy rogowacenia przymieszkowego. Dla astmy typo-we są napady duszności, świszczący oddech. Nasilenie tych zmian w niektórych sezonach w roku, w przebiegu infekcji wirusowych i ustępowaniu po lekach rozszerzających oskrzela. W pyłkowicach mamy do czynienia z niezwykle charakterystyczną sezonowością zmian wy-pływem wodnistej wydzieliny, napadami kichania, zapalenia spojówek oraz blokady nosa.

1.3. Badania diagnostyczne

Przy podejrzeniu tła atopowego choroby często wykonuje się testy skórne i testy ELIZA lub RAST w surowicy krwi. Testy te pozwalają wykryć swoiste przeciwciała skiero-wane przeciw alergenom środowiskowym. Potrzeba wykonania tych testów występuje w następujących przypadkach.

W egzemie: a) gdy kurz domowy jest podejrzany o wywołanie zaostrzeń chorobyb) kiedy podejrzenie jest że niektóre pokarmy wywołują objawy chorobowe.

Rys. 1.5. Długie karmienie piersią

Alergie: przyczyny i rodzaje4

Zdrowy dom

Powszechnie akceptowana teoria higieniczna zakłada, że wzrost zachorowań na choroby alergiczne związany jest z urbanizacją życia codziennego. Powszechnym sto-sowaniem szczepionek przeciw chorobom zakaźnym oraz nadmiernym używaniem antybiotyków. Zmiany te powo-dują, że układ immunologiczny człowieka zamiast zwal-czać czynniki zakaźne, (których nie ma) zaczyna walczyć z antygenami środowiskowymi. Niejasna jest też rola ekspo-zycji na alergeny w etiopatogenezie chorób atopowych. I tak np. wczesna ekspozycja na wysokie stężenia alergenów kota, proteguje, zmniejsza szansę na alergizację, podczas gdy niskie stężenie tego antygenu ułatwiają, nasilają alergizację.

Należy pamiętać, że pozytywne testy skórne oraz obec-ność swoistych przeciwciał IgE w surowicy krwi występuje bardzo często bez uchwytnych cech choroby alergicznej. Jednak negatywne wyniki testów skórnych i testów w surowicy

krwi zwykle wykluczają tło alergiczne choroby. Testy skór-ne mogą być wykonywane u dzieci w każdym wieku. Nie

jest prawdą, że nie można ich wykonywać u niemowląt i małych dzieci. Testy skórne odczytuje się po 15 min. Za wynik pozytywny uznajemy taki test, którego wielkość wynosi 3 mm więcej niż wiel-kość roztworu użytego do kontroli negatywnej.

Przed wykonaniem testu skórnego pacjent nie po-winien stosować leków przeciwhistaminowych, po-

nieważ doprowadzają one do nagatywizacji testów skór-nych. Leki sterydowe i betamimetyczne nie interferują z wy-nikami testów skórnych. Testy skórne powinny być wykona-

ne przez lekarzy praktyków, którzy są przygotowani do prawidłowego ich odczytu i in-terpretacji. Testy ELIZA i RAST mierzące poziomy swoistych przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi mają podobny zakres. Są jednak mniej swoiste i mniej czułe. Mogą też być wykonywane u pacjentów aktualnie pobierających leki antyhistaminowe.

U niektórych pacjentów testy skórne ELIZA są używane do diagnostyki aler-gii pokarmowych. Jednak test skórny, który ma wskazywać na uczulenie na dany po-karm powinien mieć średnicę większą niż 6 mm od reakcji powstającej na płyn kontro-lny. Podwyższone poziomy IgE na swoiste alergeny pokarmowe mogą wskazywać, z jakimi pokarmami powinno się wykonywać testy prowokacyjne.

1.3.1. Alergeny atopowe

Są to alergeny wywołujące choroby atopowe. Nie wszystkie substancje w otaczającym nas środowisku są zdolne wywołać reakcje atopowe. Z tysięcy gatunków pyłków czynnikiem uczulającym obdarzonych jest zaledwie 100. Podobnie też tylko niektóre gatunki roztoczy

Rys. 1.6. Kurz domowy

Rys. 1.7. Testy skórne