บทท 5การอภปรายผล

ในบทนผวจยจะนำาเสนอการอภปรายผลการวเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถามของพระภกษสามเณร และแบบสอบถามเจาหนาทและผบรหารกรมการศาสนาและกรรมการมหาเถรสมาคมบางรป รวมถงคณะแมกอง

ธรรม- บาล โดยจะไดอภปรายขยายความในสวนทเปนการศกษาถงขอมลสวนบคคล ทศนคตและความตองการทาง ดานการศกษาตามลำาดบ เพอเปนการชแจงขอเทจจรงและเหตผลใหมากขน

จากสมมตฐานการวจยเรอง "ความไมเสมอภาคทางการศกษาของพระภกษสามเณรในประเทศไทย" ท

ผวจยตงไวเปนประเดนการวจยเพอหาความจรงคอ "พระภกษสามเณรในฐานะเปนพลเมองไทยคนหนงควรไดรบ

การสนบสนนในดานการศกษาเทาเทยมกบฆราวาสทวไป" โดยมปญหาทตองการทราบ คอ (1) ในเมอพระ

ภกษสามเณรบวชเขามาเรยนแลวคณะสงฆใหทานเหลานนเรยนจรงหรอไม? (2) การศกษาทคณะสงฆใหพระ

ภกษสามเณรเรยนอยเวลานใหทานเรยนอะไร? และ (3) คณะสงฆไดปรบปรงการศกษาใหเหมาะสมกบความ

ตองการของผเรยนและความเปลยนแปลงของสงคมหรอไม? และผลการวจยทงภาคสนามและการสมภาษณปรากฏวา ไดคนพบขอเทจจรงตามทตงสมมตฐานไว

พรอมทงสาเหตททำาใหเกดความไมเสมอภาคตางๆ ในการสบคนขอมลหลกฐานกพบวาในประเดนความไมเสมอภาค และสาเหตแหงความไมเสมอภาคนน มทงฝายเหนดวยและไมเหนดวย ซงผวจยจะไดอภปรายขยายประเดนใหม

เหตผลสนบสนนมากขน โดยอาศยทฤษฎปรชญาสงคมทกลาวไวในเบองตนนนมาชวยเสรมความใหชดเจนขนบาง

เนองจากงานวจยนประกอบดวยกลมตวอยาง 2 ประเภท คอ กลมพระภกษสามเณร ซงเปนฝายผ เรยน และกลมกรมการศาสนาและมหาเถรสมาคม ซงเปนฝายจดการศกษา ทงสองกลมมความเหนแตกตางกน

หลายเรอง โดยเฉพาะทศนคตหรอแนวความคดเรองการศกษา ดงนนผวจยจำาเปนตองอภปรายสรปขอมลของทง สองกลมนตงแตตน เพอความเขาใจทดในเรองความไมเสมอภาคทางการศกษาของพระภกษสามเณรน ในการ

ดำาเนนการอภปราย ผวจยจะอภปรายตามลำาดบหวขอทมความสมพนธเกยวของกนตามขอมลทไดจากการวจยแลว ดงน คอ ประการแรกจะเรมอภปรายปญหาความไมเสมอภาคทางดานการศกษาของพระภกษสามเณร ประการท สอง จะอภปรายทาทของกรมการศาสนาและมหาเถรสมาคมทมตอการจดการศกษา และประการสดทาย จะได

อภปรายถงบทบาทและหนาทของมหาวทยาลยสงฆทมตอสงคมและประเทศชาต ตามลำาดบดงน

5.1.ก. อภปรายปญหาความไมเสมอภาคดานการศกษา ของพระภกษสามเณร

5.1.1. ประเดนเรองโอกาสทางการศกษา. สวนมากกลมเปาหมายผตอบแบบสอบถามทงพระภกษ

สามเณรและกรมการศาสนามหาเถรสมาคมเหนดวยกบประเดนทวา (1) พระภกษสามเณรเปนผทขาดโอกาส ทางการศกษาตงแตกอนบวชแลว เนองจากพอแมยากจน สวนมากพอแมเปนเกษตรกรแทบจะไมมรายได หรอบาง

รปกำาพราพอแม จงไมมโอกาสไดเรยนทางโลกกอนบวช และ (2) เมอบวชแลวยงไมมโอกาสไดเขาถงการเรยนท คณะสงฆจดให เพราะวดอยในถนกนดาร ไมมสำานกเรยน หรอเจาอาวาสไมสนบสนนการเรยน หรอตองการใหพระ

ภกษสามเณรอยเฉยๆ หรอสนบสนนพธกรรมแทนการศกษา จงทำาใหพระภกษสามเณรไมไดเรยน หรอบวชแลวได เรยนเหมอนกนแตถกบงคบใหเรยนในสงทไมตรงกบความตองการ ทำาใหพระเณรขาดเสรภาพในการเลอกศกษา

ตามตองการ ในเมอคณะสงฆมหลกสตรหลกใหเลอก 2 สายคอ นกธรรม- บาล และปรยตธรรมสามญรวมถง มหาวทยาลยสงฆ

ในประเดนเรองโอกาสทางการศกษาทพระภกษสามเณรอางวา ไมไดเรยนเพราะอยในถนกนดารนน พระ มหาเถระสวนมากซงอยในฐานะพระสงฆาธการผรบผดชอบการศกษา เหนดวยวาเปนความจรง เพราะงบประมาณท

เจาสำานกเรยนไดรบมจำากด แตพระสงฆาธการบางรปใหขอสงเกตวา การทอยในถนกนดารแลวไมไดเรยนนนไมจรง เสมอไป เพราะผทตองการเรยนยอมจะตองขวนขวายมาเรยนในตวอำาเภอหรอตวจงหวดได แตสวนมากพระภกษ

สามเณรมกยกเอาเรองสำานกเรยนไมเพยงพอมาเปนขออาง เหตผลทแทจรงคอมพระภกษสามเณรบางรปหรอ

บทท 5 การอภปรายผล

230 สวนมากไมตองการเรยนเอง เปนคนเกยจครานในเรองเรยนและไมใหความสำาคญในการรวมกจกรรมทางศาสนา

ในวดทตนเองอย ( พระศรธรรมาภรณ ( ดำารง ทฏฐธมโม), พทธจกร, กนยายน 2544, หนา 37-41)

ในปจจบนมสำานกเรยนนกธรรม- บาลทวประเทศทงสน 2,539 แหง จำาแนกตามภมศาสตร คอ ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอมจำานวนมากทสด 2539 แหง หรอรอยละ 31.51 ของจำานวนสำานกเรยนทงหมด, รองลงมาภาคเหนอ 1595 แหง หรอ รอยละ 19.79, นอยทสด คอภาคใตมเพยง 405 แหง หรอ

รอยละ 5.03 , สวนภาคกลาง ภาคตะวนตก และภาคตะวนออก มจำานวน 1378 , 1315 และ 826 แหง หรอรอยละ 17.10, 16.32 และ รอยละ 10.25 ตามลำาดบ (สกศ. สถตป 2542, หนา 61)

ในเชงเปรยบเทยบ ปจจบนมโรงเรยนปรยตธรรมสายสามญในภาคอสาน 213 โรงเรยน และสำานก

เรยนนกธรรมบาล 2,539 แหง เมอเปรยบเทยบกบภาคอนๆ เชน ภาคเหนอม ร.ร. ปรยตธรรมสามญ 99 โรงเรยน/นกธรรม- บาล 1,595 แหง ภาคกลางมปรยตธรรมสามญ 30 โรงเรยนและนกธรรม-

บาล 1,378 แหง แตกยงไมพอเพราะพระภกษสามเณรภาคอสานมากกวาภาคอนๆ ถง 148,147 รป

ในจำานวนพระภกษสามเณรทงหมดในประเทศไทย 365,140 รป เทากบ 54.0 เปอรเซนต นบวา

มากกวาภาคอนๆ รวมกนทงหมด (สถตดานศาสนาของประเทศไทย, 2542, หนา 87) สวนมากพระภกษสามเณรทบวชมาจากชาวอสาน ( ตารางท 3 ของกลมพระเณร) ซงเปนคนสวน

ใหญของประเทศทพลาดโอกาสทางการศกษา รฐจดการศกษาภาคบงคบใหยงไมทวถง และบางครงเปนผทบวช เพราะตองออกจากโรงเรยนกลางคนและหนมาบวช มหาวทยาลยสงฆควรขยายไปทางอสานใหมากเพอรองรบพระ

ภกษสามเณรเหลาน อยาใหพวกเขาตองอพยพกนมาอยกรงเทพฯ เพอเขาเรยนมหาวทยาลยสงฆ เพราะวดใน กรงเทพฯ มนอยและสวนมากมพระภกษสามเณรอยกนเตมแลว การพยายาเขามาอยในกรงเทพฯ จงเปนสาเหตท

เปดโอกาสใหเจาอาวาสตงกฏเกณฑเปนเงอนไขบงคบได

ผลการวจยพบวาสวนมากพระภกษสามเณรทเปนกลมตวอยางบวชเมออายโดยเฉลย 15.25 คอ

ระหวางอาย 15 ปกวาๆ ขนไป ตำาสดอาย 10 ป จะเหนวาอายของผบวชทเปนพระเณรในชวงน (ตารางท 5 ของพระเณร) เปนชวงทตองการศกษาหาความรทจะเปนประโยชนทงเมอบวชเปนพระภกษสามเณรอยตลอด

ไปและทงทเมอเผอญตองลาสกขา คณะสงฆและรฐควรใหการศกษาทนทและตองเปนการศกษาในรปของพระ ปรยตธรรมสามญหรอมหาวทยาลยสงฆ เพราะจะสามารถเทยบโอนกนไดกบระบบอนๆ ของรฐ หรออยางนอยใหได

เรยนนกธรรม-บาล

และผลการวจยพบวา พระภกษสามเณรสวนมากจบชนประถมศกษาปท 4 หรอ 6 แลวจงบวชหรอ

ออกกลางคนระหวางเรยนชนประถม 5 และ 6 เปนตน แลวบวชเสยสวนใหญ ดงนน รฐและคณะสงฆควร

ใหการศกษาทถกตอง เพราะทานเหลานนเปนพลงสำาคญของชาต ศาสนาและพระมหากษตรยในอนาคต.( สมภาษณ พระครธรรมธร ชาล วดจกรวรรดฯ, 4 พย. 42)

และยงพบวา พระภกษสามเณรสวนมากชวยบดามารดาทำางานในครอบครว เพราะการศกษาตำาและสวน

มากอยในตางจงหวดกทำางานตามพนเพเดมและฐานะของตนในชนบท. ถาทานไดศกษาเลาเรยนและมโอกาสไดรบ ใชชนบทดวยความรทไดรบกจะทำาใหญาตพนองไดรบความรและคำาแนะนำาของทาน ทำาใหการประกอบอาชพเดมม

ผลดขน อยางนอยการไดบวชและศกษาธรรมกจะชวยใหญาตพนองไดซมซบเอาหลกธรรมคำาสอนทางศาสนาไป พฒนาชวตจตใจได ยงถามหาวทยาลยสงฆเปดการศกษาทเกยวของกบวชาชพทชาวชนบทกำาลงกระทำาอย พระ

บทท 5 การอภปรายผล

231 ภกษสามเณรกจะไดแนะนำาชาวบานถงอาชพททานเหลานนทำาอยอยางถกตอง เปนประโยชนตอชาวบาน เปนการ

สรางบทบาทใหมใหพระภกษสามเณร และพบวาพระภกษสามเณรสวนมาก อาศยอยกบบดามารดา กอนบวช การบวชจงเปนการทพอแม

ตองการใหลกมการศกษาทสงขน และเพอเปนบญเปนกศลตามความเชอถอและศรทธา

และพบวาภกษสามเณรสวนมากเปนเปรยญธรรม 3 ประโยค ซงชใหเหนวา พระภกษสามเณรสวนใหญ

ตองการเรยนมหาวทยาลยสงฆในระยะททานไดเปรยญ 3 ประโยค ซงในระดบน ทานจะไดรบการเรยกขานคำาวา “ ” พระมหา นำาหนาชอ เชน พระสมชาย เมอสอบไดเปรยญ 3 ประโยคกจะไดรบการเรยกขานดวยความยกยอง

“ ” วา ทานพระมหาสมชาย สวนสามเณรทสอบได ประโยค 3 กจะเปนสามเณรเปรยญทนท การไดเปนมหา

เปรยญเปนสงทนาภมใจอยางมาก และถอวาเปนเกยรตแกวงศตระกลเลยทเดยว "เธอทงหลายอยในฐานะเปน นกเรยนทงพระภกษสามเณรขอใหเธอตระหนกไววา ตระกลวงศจะสงสงเปนทนบหนาถอตาไดเพราะการศกษา

สามเณรนอยสอบไดเปนมหาเปรยญ กจะเปนทรจกของผคนขนมา" ( สมเดจพระมหารชมงคลาจารย ( ชวง วรป

ญญมหาเถร, อบรมบาลกอนสอบ 2544, หนา 5) อกเหตผลหนง พระภกษสามเณรอาจจะมองเหนวา

บาลในระดบสงขนไป เชน ประโยค 4 หรอ 5 เปนตน ตองใชเวลามากในการเรยนจงจะสอบได ทานไมตองการ เสยงทจะตกและเสยป จงพยายามเรยนวชาสามญควบคกนไปดวย

5.1.2. ประเดนเรองงบประมาณ. ทกฝายเหนตรงกนวางบประมาณทรฐจดสรรใหมปรมาณนอยเมอ เทยบกบกรมอนๆ ในกระทรวงเดยวกน ทงๆ ทมนกเรยนในสงกดมากกวา จากรายงานประจำาปของกรมการ

ศาสนาระบวา งบประมาณการจดการศกษาของคณะสงฆอยในความดแลของกรมการศาสนาในสวนงานพฒนาการ

ศาสนศกษา ซงอยในแผนงานทำานบำารงและสงเสรมการศาสนา (กองแผนงาน, กรมการศาสนา,2522). เดมแผนงานพฒนาการศาสนศกษาครอบคลมการจดการศกษาสงฆ ๓ ประเภทคอ การศกษาพระปรยตธรรม

แผนกนกธรรม- บาล การศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญ และการศกษามหาวทยาลยสงฆ แตตงแต พ.ศ. 2542 เปนตนมา มหาวทยาลยสงฆไดแยกตวเปนเอกเทศจากกรมการศาสนา สบเนองมาจากการไดรบการ

รบรองสถานภาพเปนมหาวทยาลยในกำากบรฐบาล มฐานะเปนนตบคคล สงกดกระทรวงศกษาธการโดยตรง โดย สำานกนโยบายและแผนของกระทรวงฯ รวมมอกบมหาวทยาลยสงฆเปนผตงงบประมาณ

จากตารางพเศษแสดงการเปรยบเทยบจำานวนงบประมาณระหวางกรมการศาสนาและกรมอนๆ ปงบประมาณ 2540-2544 ( บทท 2) นนแสดงวา กรมการศาสนา ซงจดเปนกรมหนงในบรรดา

17 กรมหรอหนวยงาน ทสงกดกระทรวงศกษาธการ ไดรบงบประมาณประจำาปโดยการจดสรรปนสวนของ

กระทรวงศกษาธการ ตงแตป 2540 ถงป 2544 คอนขางนอย เมอเทยบกบกรมอนๆ ทอยในระดบ

เดยวกน โดยเทยบจำานวนนกศกษาของหนวยงานบางหนวยงานและปรมาณงาน (รายงานการศกษา, 2538, หนา 117-120) กลาวคอกรมการศาสนาดแลมหาวทยาลยสงฆทง 2 แหงซงมฐานะเทยบ

เทากรม จงเทากบ 2 กรมและยงมวทยาเขตตางๆ ของมหาวทยาลยสงฆอก 17 แหง จะเหนวาในป 2540 และ 2541 ไดงบประมาณนอยมาก เพยง 2452.4 ลาน และ 2235.1 ลาน เทานน เมอ

มหาวทยาลยสงฆแยกออกจากกรมการศาสนา กรมการศาสนากไดรบงบประมาณนอยลงทนท คอจำานวน 2138.0. ลาน 2117.4 ลาน และ 2115.2 ลาน ตามลำาดบ เทากบตดงบในสวนทเคยให

มหาวทยาลยออกไป โดยไมไดคำานงถงจำานวนงานของกรมการศาสนาทเพมขน ถงแมจะไมไดดแลมหาวทยาลยสงฆเหมอนเมอกอนกตาม

และเมอพจารณาจำานวนหนวยงานในกรมการศาสนา ( ตารางพเศษ 2) จะเหนไดวา งบประมาณเพอ การศาสนศกษานนอยในหมวดรายจายแผนงานทำานบำารงสงเสรมศาสนา และจำานวนเงนทไดเพอการศาสนศกษา

บทท 5 การอภปรายผล

232

นอยมากเมอนกถงเรองการศกษานกธรรมและบาลทวประเทศ จากการสมภาษณแมกองธรรม (ดผใหสมภาษณ

รายท 7) ทานบอกวาไดรบงบประมาณสนบสนนนกธรรมเพยง 2 ลานโดยประมาณ รายจายอนๆ ทานตองหาเอง

เมอเปรยบเทยบคาใชจายรายหวระหวางนกศกษามธยมศกษาตอนตนของรฐกบสายปรยตธรรมสามญ ของสงฆจะเหนวามความแตกตางกนมากเชนเดยวกน ในขณะทคาเฉลยรายหวของนกศกษาสงกดสถานศกษาของ

รฐอนๆ 11,397 บาท/ หว ( ป 2544), ของคณะสงฆ แผนกปรยตธรรมสามญมธยมตนและปลาย

เพยงรปละ 5,460 และ 5,870 ตามลำาดบ ( ป 2542), สวนการศกษาแผนกนกธรรมบาล พระ

เณรนกศกษาไดคาเฉลยรายหวเพยงรปละ 300-500 บาท/ ป เทานน. อยางไรกตาม เมอพจารณาการใชจายเพอการศกษาของรฐโดยรวมแลวจะพบวา รฐไดลงทนทางการ

ศกษาโดยเฉลยรอยละ 4.1 ของผลตภณฑมวลรวมของประชาชาต (GNP) ซงมากกวาในเอเชยทก ประเทศ แตรฐแบงใหกรมการศาสนานอยไป ถาจะมองในแงประหยดงบประมาณเพราะประเทศกำาลงประสบปญหา

ทางเศรษฐกจ กรมการศาสนาควรหนมาพจารณาการใชงบประมาณทไดรบจำานวนนอยนใหคมคา กลาวคอ กรมการศาสนาตองพจารณาตนเองในแงประสทธภาพในการจดการทงในดานงบประมาณและการดำาเนนงานทยงตอง

ปรบปรง (สกศ. สมรรถนะการศกษาไทยในเวทโลก, 2543, หนา 47).

5.1.3. ปญหาเรองนโยบายการจดการศกษา หมายถง คณะสงฆและรฐยงไมมนโยบายการจดการศกษาท

แนนอนเกยวกบการจดการศกษาของสงฆ โดยเฉพาะอยางยงไมมระบไวใน พ.ร.บ. การปกครองคณะสงฆให

ชดเจน ทงๆ ท พ.ร.บ. การศกษาใหมสนบสนนใหเปดกวางทางการศกษา และปรากฏวา การศกษาพระปรยต ธรรมและมหาวทยาลยสงฆเปนการศกษาในระบบ ในขณะทการศกษาแบบนกธรรมบาลเปนการศกษานอกระบบ

5.1.3.1. ความเสมอภาคทางการศกษาจะเกดขนไดตองมนโยบายจดการศกษาเพอการศกษา: นโยบายทสำาคญตองจดการศกษานำาการปกครอง พระธรรมปฎกผซงไดรบการแตงตงจากกระทรวงศกษาธการใน

ฐานะกรรมการปรบปรง พ.ร.บ. การปกครองคณะสงฆไดเสนอแนะวา พ.ร.บ. ฉบบทผานๆ มาพรามวในสาระ เนนการลงโทษเปนหลก ซงเปนการปกครองเชงลบ ตรงกนขามการปกครองทมากบการศกษาเปนการปกครอง

เชงบวก เนนการสรางคนดเพอไมใหมคนชวทจะตองปราม ทานใหทศนะวา พ.ร.บ.ตอไปนจะตองทรงสาระและ

สนองจดหมายของพระพทธศาสนา โดย 1. เปนหลกประกนทจะใหวถชวตการบวชเรยนหรอวถชวตแหงสกขาสบ

ตอไป เชนกำาหนดใหผบวชเขามาแลวตองไดรบการศกษาอบรมอยางแนนอนทงเบองตนและสบตอไป และ 2. เปนฐานรองรบระบบความสมพนธพงพากนระหวางวดกบชมชนในเชงสกขาหรอในเชงพฒนาภมธรรมภมปญญา

โดยเฉพาะในชนบท (พทธจกร,กย.42, 12) พระศรปรยตโมล ( สมชย กสลจตโต) กเหนดวยกบประเดน เหลาน และทานตองการใหแยกตำาแหนงทางสมณศกดออกจากตำาแหนงปกครอง คอ มหาเถรสมาคมนาจะเปด

โอกาสใหพระรนใหมเขาไปบรหารบาง (พทธจกร,2542, 20). เปนทนาสงเกตวาพระเถระสวนมากม

ความคดเหนใหแกไขปรบปรง พ.ร.บ. การปกครองคณะสงฆใหมจากฐานของ พ.ร.บ. ฉบบ 2505 ไมใช

จากฐานของ พ.ร.บ. ฉบบป 2484 โดยใหเหตผลวา พ.ร.บ. ฉบบ 2484 อาจทำาใหระบบอาวโสทาง พระพทธศานาเสย เพราะในการประชมสภาพระผนอยจะไมเคารพความเปนรตตญญของพระผใหญ ดงนนแทนทจะ

กอใหเกดความสามคคระหวางสงฆกลบทำาใหเกดการแตกแยก ( สนทร ณ รงษในพทธศาสนศกษา,ก.ย.-ธ.ค.2539; ชาญณรงค บญหนน ในพทธศาสนศกษา,พ.ค.-ธ.ค.2541) จากการสมภาษณพระ

ภกษสามเณรทวไปมความเหนตรงกนวา พ.ร.บ. ฉบบ 2505 รวบอำานาจไมกระจายอำานาจ อำานาจไปกระจก อยในสวนบนคอพระสงฆราชและมหาเถรสมาคม และสวนลางกกระจกอยทเจาอาวาส เจาอาวาสมอำานาจมากโดย

บทท 5 การอภปรายผล

233 เฉพาะในเรองการเงนและการศกษา ถาเจาอาวาสไมจดการศกษากไมมพระผบรหารระดบสงกลาดำาเนนการ

( สมภาษณพระปลดสมภพ ปรกกโม เลขานการเจาคณะอำาเภอบางปลามา สพรรณบร วนท 30 ต.ค. 42) ผวจยเหนวา ใน พ.ร.บ. การปกครองคณะสงฆฉบบใหมน ประเดนการศกษาตองชด และตองเนนความเสมอภาค

ทางการศกษาเปนสำาคญ

5.1.3.2. ความไมเสมอภาคทางการศกษาเนองมาจากนโยบายการจดการศกษาเพอตอตานการ

ลาอาณานคม: การจดการศกษาของไทยในอดตตงแตสมยรชกาลท 4-5 เปนตนมานนมจดมงหมายทสำาคญ

คอการทผนำาของประเทศตองการตอตานการคกคามของลทธลาอาณานคมจากประเทศตะวนตก1 การศกษาใน สมยนนจงเปนการศกษาเพอเตรยมคนเขารบราชการ เพราะขาราชการเปนฐานสำาคญอนดบแรกทจะรวมกำาลงคน

ไดและเปนแหลงแรกทจะตองสรางเสรมคณภาพ เพอใหคนมความรแบบเดยวกน ซงจะทำาใหมความเปนอนหนงอนเดยวกนไดอยางเตมท

วธจดการศกษาทำาโดยการกระจายการศกษาระดบพนฐานออกไปจากสวนกลางสชนบท และจดการศกษา ระดบสงในสวนกลาง พระเทพเวทใหขอสงเกตวา ดในสภาพปจจบนกคอเรมจากประถมศกษาในชนบทจนมาเขา

มหาวทยาลยในกรงเทพฯ2 เมอมนโยบายกระจายการศกษาระดบพนฐานสชนบท รฐบาลในขณะนนจงไดพยายามมอบหนาทใหกบพระภกษและสามเณรทำาหนาทเปนผใหการศกษาโดยรวมมอกบกระทรวงมหาดไทยในฐานะตวแทน

“ของฝายปกครอง โดยยดวดเปนสถานศกษา เพราะเหนวาพระเปนผนำาในชนบทอยแลว กลาวกนวา ในดานการ

ศกษานน ในหลวงรชกาลท 5 ไดอาราธนาสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส ใหเปนผรบผด ชอบจดดำาเนนการศกษาในชนบททวประเทศ แลวกโปรดฯ ใหสมเดจฯ กรมพระยาดำารงราชานภาพ เสนาบด

กระทรวงมหาดไทยฝายปกครอง เปนผเกอหนนในดานอปกรณเปนตนทกอยาง เพอใหพระดำาเนนการศกษาไปได

”ดวยด 3 เปนทสงเกตวา พระภกษสามเณรในอดตนนทำาหนาทหรอมบทบาทในดานการศกษาโดยตรงรวมกบทาง

บานเมองมานานแลว นาจะทำาหนาทใหการศกษามากอนสมยรชกาลท 4-5 แตขาดอปกรณทนสมยเชนตำาราและ สอการสอนแบบตะวนตก เมอทางการตองการปรบปรงคณภาพทางการศกษาใหเทาทนกบทางตะวนตกและเวลา

นนพระทำาหนาทอยแลว จงเปนการดทพระจะไดปรบปรงวธการสอนของตนเองและไดรวมมอกบทางฝายบานเมอง

พระธรรมปฎก ( ประยทธ ปยตโต) วจารณการจดการศกษาในลกษณะดงกลาววามทงขอดและขอเสย และสวนทเปนขอเสยนนมมากกวาสวนทเปนขอด และขอเสยนสงผลใหเกดปญหาหลายอยางโดยเฉพาะปญหาเรอง

ความไมเสมอภาคทางดานการศกษาของวงการคณะสงฆเปนลำาดบมา

โดยทานชแจงวาขอดม 2 อยางคอ ประการแรกเรารอดพนจากการครอบครองของลทธอาณานคม และประการทสองประเทศไทยไดเจรญกาวหนาทนสมยในทางวตถวทยาการและระบบการททนสมยแบบประเทศ

ตะวนตก ในขณะทมขอดเพยง 2 ประการเทานนแตมขอเสยมากมาย ดงตอไปน

1. ทำาใหคนรสกเหนหางหรอเปนคนแปลกหนากบถนฐานบานเกดหรอชมชนเดม กลายเปนคนทมความ รสกแปลกแยกจากชมชนทตนเองเคยอยอาศยและเจรญเตบโตมา ซงการแปลกแยกนอาจจะมลกษณะทรนแรง

ถงกบทำาใหดถกวถชวตของชมชนเดมวาลาสมย

1 พระเทพเวท ( ประยทธ ปยตโต), ทศทางการศกษาของคณะสงฆ, 2531, หนา 143 เปนตน2 เรองเดยวกน หนา 145 ทานยกตวอยางสถานศกษาระดบสงในสวนกลาง เชน โรงเรยน มหาดเลกหลวง ซงตอมาพฒนาเปนโรงเรยนขาราชการพลเรอน และพฒนาตอมาเปนมหาวทยาลยคอ จฬาลงกรณ

มหาวทยาลยและมหาวทยาลยทงหลายกพฒนามาจากการศกษาแบบนทงนน3 เรองเดยวกน หนา 146. พระเทพเวท ไดวจารณเพมเตมวา ขอสงเกตทเปนประโยชนตอวงการคณะ สงฆกคอ พรบ. คณะสงฆ รศ. 121 ซงถอเปน พรบ. คณะสงฆฉบบแรกแหงกรงรตนโกสนทรนนตราขนเพอ

“ เปนการสนองงานทางดานการศกษาของชาตโดยเฉพาะ เพราะกอนทจะออกพระราชบญญตคณะสงฆนน กไดม การจดการเลาเรยนในหวเมองแลว จนกระทงวา การศกษานไดทำาใหพระสงฆ ตลอดจนประชาชนเขามาอยภายใน

” ระบบแบบแผนทจะจดตงเปนปกครองอนหนงอนเดยวกน (2531 หนา 148).

บทท 5 การอภปรายผล

234

2. ทำาใหคนชนบทหนเขาเมอง เพอแสวงหาฐานะทสงในทางสงคม มงมาเรยนบาง มาประกอบมจฉาชพ บาง หรอมาทำางานเปนลกจางกอน เชน มาทำางานเปนบอย เพอทจะไตเตายกฐานะตนเองใหสงขน ปญหาทตามมา

คอในชนบทขาดแรงงานและในเมองมคนวางงานมาก ปญหาอาชญากรรมตางๆ กตามมา

3. กอใหเกดลทธวตถนยมและบรโภคนยม คนไมนยมผลต ไมรจกจะเปนผนำาทางดานการผลต รจกแต จะบรโภค ขาดคณธรรม คนในสงคมวดกนดวยคณคาทางวตถมากกวาคณคาทางดานจตใจ ทำาใหเกดปญหา

ตางๆ ตามมาอกมากมาย เพราะเหตทการแกปญหานนเปนการเรงรบจงเปนการแกปญหาแบบเฉพาะหนา เปนการแกปญหาทปลาย

เหตไมใชเปนการแกปญหาทตนเหต จงกอใหเกดปญหาตามมาอก แตปญหาทถอวา เปนขอเสยอยางใหญหลวงตอวงการคณะสงฆไทยคอปญหาเรองความไมเสมอภาคทางดานการศกษาของอนชนและเยาวชนไทยโดยทวไป และปญหาความไมเสมอภาคทางดานการศกษาของพระภกษสามเณรและแมชไทยโดยเฉพาะ

ทานยงไดแสดงความคดเหนเพมเตมวา กวารฐบาลจะแกปญหาในการขาดโอกาสทางการศกษาในระดบ ประถมศกษามาถงขนนตองใชเวลานานมาก นานจนกระทงมนทำาใหมปญหาแทรกซอนหรอคขนานเกดขน กลาว

คอ ทำาใหวดกลายเปนสถานศกษารองรบผทพลาดโอกาสทางการศกษาในระดบประถม โดยทานชใหเหนประเดนปญหาซงสามารถยกมาประกอบการพจารณาไดดงน

ตวเลขพระเณรไดกลายเปนดชนชสภาพความไมเสมอภาคทางการศกษา เราพดไดวา วดในเมองกรงน ก

คอชมชนชนบทในเมอง ในปจจบนน พระเณร ถาไมใชผบวชชวคราวในพรรษาแลว 95% เปนชาวนา 99% เปนชาวชนบททงสน และเปนผมาเพอการศกษา และเขามาเพราะเขาในระบบของรฐไมได

ฉะนน เวลานจงมตวเลขเณรบวชมากทสดแถวๆ ภาคอสานและภาคเหนอทหางไกล ถาเปนภาคกลางกมาจากชมชนกนดารปลายแดน นกเปนตวอยางและเราจะตองมองปญหานรวมอยในปญหาการศกษาของ

เราคอของสงคมไทยทงหมด (2531 ,164-165) ในประเดนทวา จำานวนพระเณรคอดชนชสภาพความไมเสมอภาคทางดานโอกาสทางการศกษามาจนถง

ปจจบนนน ทานไดอธบายเพมเตมวา จากการสำารวจพระภกษสามเณรทเรยนมหาจฬาฯ ในตกเดยว จำานวน 678 รป มเกดในกรงเทพฯ เพยงหนงรปเทานน นอกนนเกดในชนบททงสน เปนลกชาวนา และกสกรอนๆ

91.69% ( 2531, 171-172) นบวาเปนตวเลขทตรงกนขามกบมหาวทยาลยทางโลกซงม

ลกชาวไรชาวนาเขาเรยนเพยง 10 % เทานน

5.1.3.2. ขอเสนอแนะในการแกไขปญหา พระสงฆโดยทวไปเหนวาควรมโครงการแกไขปรบปรงกฎหมายตางๆ เกยวกบคณะสงฆและพระพทธ

ศาสนา เชน พ.ร.บ. คณะสงฆ ควรใหพระสงฆาธการมวาระอยในตำาแหนงเปนวาระไมใชอยในตำาแหนงจนตลอด ชวต ควรจดทำาแผนการศกษาของสงฆเชนเดยวกบแผนการศกษาของชาต และใหมการปรบปรงองคการศกษา

(สภายวพทธฯ.2529, หนา 114 และ 117) พระธรรมปฎก ( ประยทธ ปยตโต) เหนวาในปจจบนนรฐไดพยายามแกปญหาความไมเสมอภาคทางดาน

โอกาสทางการศกษาในระดบประถมไดสำาเรจพอสมควร แตรฐยงไมประสบความสำาเรจในการแกปญหาความไม เสมอภาคทางการศกษาในระดบมธยมและอดมศกษา ทานเสนอวาแทนทจะเนนการขยายโอกาสทางการศกษาคณะ

สงฆและรฐควรหนมาแกปญหาเรองคานยมทผดๆ คอเนนการปฏรปการศกษาเสยใหมใหสอดคลองกบสงคมไทย สำาหรบการศกษาของสงฆทานเสนอแผนการศกษาสงฆ พ.ศ. 2531 ไวใหคณะสงฆและรฐบาลพจารณา

5.1.4. ปญหาเรองระบบการศกษาของคณะสงฆทมหลากหลาย หมายถง คณะสงฆดำาเนนการศกษาหลาย ระบบ เชน สายพระปรยตธรรมแผนกธรรมบาล สายพระอภธรรม สายพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาและ

มหาวทยาลยสงฆ แตไมสมพนธกนในดานหลกสตรและการเรยนการสอนรวมทงการประเมนผล นอกจากนน คณะ

สงฆยงตองการคงหลกสตรนกธรรม- บาลเดมเอาไว โดยไมตองการปรบปรงหลกสตรใหทนสมย และไมเปลยนแปลงแนวการประเมนผล

บทท 5 การอภปรายผล

235

ผวจยไดสมภาษณพระราชพทธญาณวงศ (สชาต) เลขานการแมกองบาลสนามหลวงในเรองการ ปรบปรงหลกสตรบาล เชนการนำาเอาระบบคะแนนเกบมาใช ระบบทำารายงานคนควาวจยทำาวทยานพนธมาใช ทานให

“ ทศนะวา ทางพระเถระผใหญเหนวาคงจะตองใชหลกสตรเดมไปกอน ยงไมไดคดจะปรบปรงอะไร การสอบกคงทำา

เหมอนเดม เพยงแตทดลองการประเมนผลแบบใหม คอของเดมคอถาสอบตกวชาใดวชาหนง ใน 2 วชา กถอวา ตกหมด แตปจจบนนใหเกบวชาทสอบไดไวรอปใหม ถาสอบใหมไดในวชาทเหลอกถอวาสอบไดครบ โดยทดลองใช

กบประโยค 1-2 กอน สวนประโยคอนๆ กคงเหมอนเดม ถามวา ระบบบาลไมมใบรวมคะแนน (Transcript) ใหเวลาตองการใบรบรองพรอมหลกฐานใบคะแนนทางหนวยงานทเกยวของไมมให ทาน

ตอบวา ทางกรมการศาสนาทำาอยแลวโดยเฉพาะหลกสตรประโยคหา โดยคดคะแนนจากฐานการใหคะแนนสอบ การ

สอบบาลถาผดเกน 12 คะแนนถอวาตกตองสอบใหมปตอไป ดงนน ถาสอบไดกหมายถงไดคะแนนเฉลย 80-85 เปอรเซนตขนไป ทางกรมการศาสนาจะใหคะแนนรวมๆ คลายๆ ใบรบรองอยางน ไมถงขนาดตอง

ละเอยดละออเหมอนระบบสายสามญ เพราะมนเปนคนละระบบ จะทำาใหเหมอนกนคงไมได เปนเรองลำาบากมากกวา ”สยอมรบความแตกตางกนไปเลยจะดกวา

การประเมนผลสำาหรบการศกษาสายนกธรรมบาล โดยเฉพาะบาลไมสากล จงทำาใหผเรยนทอใจ ( ด การ

ตรวจและใหคะแนนบาล ภาคผนวก) พระสธวรญาณวจารณวา สถตผเรยนผสอบการศกษาสายปรยตธรรมนก

ธรรม- บาลในปจจบนลดลง เพราะในระบบการศกษาของคณะสงฆนนไมเนนปรมาณแตมงเนนในแนวดง มงในดาน

“ ” การสอบวดผลอยางเดยว ซงภาษาการศกษาปจจบนเรยกวา สญเปลา เชนพระสอบบาลตกไป 12 คำา ถอวา

สอบตกตองเรยนอกเกอบหนงป เปนตน ( พระสธวรญาณ ใน ไพทรย สนลารตน. (2530). ปญหาการ

ศกษาไทยปจจบนและแนวทางแกไข, 24-28) วศน อนทสระวจารณวา ทำาไมเมองไทยจงขาดแคลนพระภกษสามเณรผสามารถหรอมคณสมบตเพยง พอ ในการเผยแผศาสนาของตนแมในโรงเรยนระดบมธยม ไมตองกลาวถงในระดบมหาวทยาลย หรอในองคการ

ตางๆของเอกชนและของรฐบาล สวนหนงเปนเพราะหลกสตรซงไมเอออำานวยตอการพฒนาความสามารถ หลกสตรนกธรรม- บาลของคณะสงฆนนมมาตงแตสมยสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส คอ

สมยรชกาลท 5 นนเอง จนบดนยงไมไดเปลยนแปลงปรบปรงแตประการใด หนงสอหลกสตรเลมเดม การ เรยนการสอนอยางเดม การวดผลอยางเดม แมจะเปลยนกลบไปกลบมาบางบางสมยกนอยมาก ไมไดเพมวชา

สมยใหมๆ เขามาในหลกสตร และถาเพมคงตดปญหาอกมากมาย โดยเฉพาะเกยวกบงบประมาณและครผสอน (วศน, 2538,19)

5.1.4.1. ขอเสนอแนะในการแกปญหา ปญหาอยทระบบการศกษามหลายระบบ ถาจะคงไวคงตองมการปรบปรงหลกสตรใหทนสมยเหมอนกบ

การศกษาทวไป ใหมบรณาการทงทางโลกและทางธรรมและใหทนสมย พระสงฆสวนมากเหนวาควรจดการศกษา

สายตางๆ ของทางการคณะสงฆเทาทมอยใหประสานสอดคลองกนใหมจดเชอมโยงกน (สภายว

พทธฯ,2529, หนา 186) และระบบการศกษาทกระดบตองใหไดรบการรบรองวทยฐาะจากรฐบาล (เพง

อาง) คณะสงฆตองแสดงความจรงใจในการยอมรบระบบการศกษาทกระบบและสงเสรมใหเทาเทยมกน ถาคดวา ระบบการศกษาระบบใดไมถกตอง คณะสงฆควรจะตองรบแกไขปรบปรงใหถกตอง ควรมการประเมนผลและ

ปรบปรงหลกสตรตามหลกการสากล และมการประกนคณภาพการศกษาดวย

ทานพระอาจารย ดร. มหาตวน สรธมโม รองอธการบดฝายประชาสมพนธและเผยแผ มหาจฬาฯ ทานเสนอใหมการปรบปรงหลกสตรและขยายการศกษาระบบบาลออกไปยงประเทศเพอนบานดวย

บทท 5 การอภปรายผล

236

5.1.5. ปญหาเรองการขาดการประชาสมพนธระบบการศกษา ใหแกผเรยนและพทธศาสนกชนผ สนบสนนการศกษาของคณะสงฆ หมายถง การทคณะสงฆและผเกยวของทางการศกษาไมมการประชาสมพนธเผย

แพรรายละเอยดตางๆ ทางการศกษาในทกระบบทมอย และไมมการนเทศการศกษา และแนะแนววธการศกษา รวม ถงการแนะแนวการเรยนตอ ใหแกพระภกษสามเณรและแมชผเรยน และพทธศาสนกชนทวไปทสนบสนนการศกษา

สวนมากมการประชาสมพนธเฉพาะการศกษาแบบนกธรรมบาล เพอประโยชนในการเรยไร บางวดทำาการ บอกบญโดยเอาการกอสรางมาอางเพอตองการเงนมาอดหนนการศกษากม แตทแยคอในชวงเศรษฐกจไมด

คณะสงฆหามเรยไรเพอกอสราง แตอนญาตใหเรยไรเพอการศกษาได กมพระบางรปทำาการเรยไรในนามการศกษา แตเอาเงนมาใชเพอวตถประสงคอนกม

สรปวาคณะสงฆและรฐไมมการประชาสมพนธการศกษาแบบสามญ เชน มหาวทยาลยสงฆ เปนตน จากการสมภาษณพระภกษสามเณรสวนมากทเปนผเรยนกตอบเปนเสยงเดยวกนวาประชาชนทวไปยงไมทราบวา

มหาวทยาลยสงฆอยทไหนและสอนอะไร และพระเถระผใหญกไมกลาทจะบอกญาตโยมวาพระในวดของทานเรยนใน มหาวทยาลยสงฆกรป เพราะเหตผลคอเกรงวาโยมจะเสอมศรทธาวาพระเรยนวชาการทางโลกเหมอนฆราวาส นาจะ

ถงเวลาเปลยนทศนคตการนบถอพทธศาสนากนเสยใหมไดแลวพระสธวรญาณใหทศนะวาประชาชนขาดจตสำานกทจะอปถมภพระภกษสามเณรทศกษาเลาเรยนพระธรรม

วนย ไปอปถมภแตพระทใหประโยชนทางดานเศรษฐกจ จงขาดการระดมทนเพอการศกษาในหมประชาชน (พระสธ

วรญาณ ใน ไพทรย สนลารตน. 2530, 24-28) และถอเปนสาเหตหนงทพระภกษสามเณรลาสกขา ทงนจากการคนพบของปรชา บญรอด

ขอเสนอแนะในการแกปญหาตองปรบเปลยนทศนคตทยงเชอวาการศกษานกธรรมบาลอยางเดยวทำาใหพระภกษสามเณรไมลาสกขา

ซงเปนความเชอทผดมาตลอด คณะสงฆตองเขาใจปญหาการศกษาของคณะสงฆไทยใหจรง คณะสงฆตองชแจง

ถงวตถประสงฆการศกษาทแทจรงของพระพทธศาสนาและของสงคมไทยในลกษณะทพระธรรมปฎก ( ประยทธ ป

ยตโต) ไดชแจง ปญหาเรองการศกษาสงฆควรจะไดมการจดการสมมนากนบอยๆ จนชาวบานเขาใจปญหาและใหความรวมมอในการแกไขอยางแทจรง

ตวอยางทพระธรรมปฎก (ปยตโต) ยกเปนอทาหรณไวเปนเรองจรงและตองมการประชาสมพนธให ทราบอยางทวถง ซงทานเปรยบเทยบวา พระภกษสามเณรผศกษาเหมอนผโดยสารทขนรถเมลสายหนงสายใด

ประจำา เปนทรกนวารถสายนตนสายเรมตรงไหนและสดทางตรงไหน ผโดยสารกจำาไดอยางด แตอยๆ รถคนดง กลาวเปลยนเสนทางโดยไมแจงใหทราบโดยทวกนคอสงไมถงปลายทาง เรมตนทเดมแตสดสายไมใชทเดม ผ

โดยสารกยงคงขนรถคนเดมเพราะเขาใจวารถคงไปสงทเดม ทสำาคญคอถารถไมไปสงทเดมกควรจะจดรถคนใหมให ตอไปได แตรฐและคณะสงฆในฐานะเปนเจาของรถหรอผใหบรการรถไมไดทำาอะไรเลย ปลายใหผโดยสารเผชญชตา

กรรมเองและมากลาวโทษผโดยสารวาไมเขาใจอะไรเอง (2529,77).

5.1.6. ปญหาการไมมบรณาการทางหลกสตรการศกษา หมายความวา การทคณะสงฆสนบสนนการศกษา แบบปรยตธรรมแผนกนกธรรมบาลอยางเดยว ผเรยนกจะไมสามารถมประสบการณรเทาทนความเปลยนแปลง

ของทางโลกได ถงแมจะมการเทยบเทาวฒแตความรนนไมสามารถเทยบกนได ปจจบนนเปนทยอมรบกนวาถาจะให มบรณาการกตองจดการศกษาตามหลกสตรแนวพระปรยตธรรมแผนกสามญ และแนวมหาวทยาลยสงฆ รวมทงป

ชาบดเถรวทยาลย เพราะหลกสตรเปนสากลสามารถเทยบกบหลกสตรของมหาวทยาลยอนๆ ทงในและนอกประเทศ สวนบาลนกธรรมนนเปนหลกสตรทเนนภาษาอยางเดยวและวชาเฉพาะสายคอวชาศาสนาเทานน เมอหลกสตรมง

เนนไปอยางเดยวจะเทยบวฒกนกลำาบาก

5.1.6.1. การเทยบเทาทไมเทา: ประกาศกระทรวงศกษาธการเรอง การเทยบความรวฒ

เปรยญธรรม 3 และ 5 ประโยคใหเทากบมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลายตามลำาดบ โดยกรม

การศาสนาเปนผออกใบเทยบความรให และการเทยบความรบาลเปรยญธรรม 9 ประโยคใหเทาปรญญาตร ตามพระราชบญญตกำาหนดวทยฐานะผสำาเรจวชาการพระพทธศาสนา พ.ศ. 2527 ทำาใหเกดปญหาแกผ

บทท 5 การอภปรายผล

237 เรยนอยางมาก เพราะความรไมเทากนจรงๆ เมอไปเรยนตอจงตามเพอนไมทน จะถอวาผจบบาลมายอมมสมองด

กวาเพอนรวมหองคงไมจรง เพราะการเรยนตองอาศยเวลาปลกฝง ไมใชเปนการบรรจขาวสารลงกระสอบ การปรบปรงหลกสตรใหเทากนจงเปนการแกปญหาทถกตอง

มหาวทยาลยสงฆเคยตงเงอนไขวา ผทจะเขาเรยนบาลอดมศกษา หรอ ระดบปรญญาตรป 1 ตองเปน

พระภกษสามเณรทสอบไดบาลประโยค ป.ธ. 5 และมใบเทยบวฒจากกรมวชาการ คำาวาใบเทยบวฒจากกรม วชาการ หมายถงเอกสารแสดงวาวฒอยในระดบเดยวกน แตความรจรงๆ นนไมเทากน ดงนน ในทางปฏบตคำาวา

วฒ ซงกแปลวาความร ไมสามารถเทยบกนได คอเปนการเทยบแบบไมเทา ดงนน ผวจยไดคำายนยนจากนกศกษา

หลายทานวาประสบความยากลำาบากมากในการศกษาตอดวยการเอาวฒมาเทยบกนแบบไมมความร4 กรณทเปน

ปญหามากคอการเทยบวฒเปรยญธรรม 9 ประโยคใหเทากบปรญญาตร ตามพระราชบญญตกำาหนดวทยฐานะ

ผสำาเรจวชาการพระพทธศาสนา พ.ศ. 2527 ซงใหศกดและสทธผจบประโยค 9 สามารถตอปรญญาโท

ได ความรประโยค 9 ลวนๆ ไมมพนความรทางโลกเลยไมสามารถตามทนเพอนรวมหองได ทางมหาวทยาลย

สงฆจงเปดทางใหผจบประโยค 9 เลอกระหวาง ปรญญาตรป 3 กบปรญญาโทป 1 ควรจะเลอกลงเรยน อยางไหนใหอยในดลยพนจของนกศกษาเองดวย บางรปทมพนทางโลกมาบาง เชนความรพนฐานวชาภาษาองกฤษ

และวชาหลกๆ กสามารถตอปรญญาโทได แตถารปไหนไมเคยเรยนทางโลกมาเลยนนกใหไปเรมตนทปรญญาตรปท 3 กอนเพอเปนการปพนความเขาใจเบองตน ถามวาไดผลไหม และเปนการแกปญหาทปลายเหตหรอเปลา คำา

ตอบกคอ ถาจะใหไดผลตองแกไขทหลกสตร

5.1.6.2. ขอเสนอแนะในการแกปญหาควรมการปรบปรงหลกสตรใหมบรณาการทงวชาการทางโลกและทางธรรมเหมอนทสมเดจพระมหาสมณ

เจาไดทรงกระทำาไวแลวเปนแบบอยาง ( พระราชวรมน ปยตโต, 2529, 95). ในสมยนน สมเดจพระมหา สมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส ทรงไดรบมอบหมายจากพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวใหพฒนา มหามกฏราชวทยาลยใหเจรญกาวหนา พระองคทรงปรบปรงหลกสตรคณะสงฆมาแลวครงหนง เปนหลกสตรท

ตางจากหลกสตรบาลปจจบนและตางจากมหาวทยาลยสงฆ เรยกวา มหามกฏราชวทยาลย ในยคพระปรยตธรรม (พ.ศ. 2436-2488) ตางจากมหามกฏราชวทยาลย ในยคเรมดำาเนนการในรปมหาวทยาลยสงฆ และ

ในยคปรบมาตรฐานใหเขากบมหาวทยาลยสากล ซงสมยนนเปนทนยมมาก เพราะมการผสมวชาทางโลกกบทาง ธรรมเทาทจำาเปน เชน คณตศาสตร เปนตน แตในทสด การศกษาหลกสตรดงวานนกหยดไปเพราะไมไดรบความ

นยม ผเรยนหนมานยมการศกษาบาลอยางเดมแทน ( ดวงพร สขศรวฒน, 2536, หนา 21).อาจม

คำาถามวา หลกสตรทเคยทำามาแลวและไมเปนทนยมจะนำามาจดใหมใหไดผลอยางไร? คำาตอบคอตองคำานงถงกาล

เวลาทเปลยนแปลงไป และตองจดใหสอดคลองกบ พ.ร.บ. การศกษาแหงชาตดวย

5.1.7. ปญหาเรองการสนบสนนและสงเสรมการศกษาทไมทวถง หมายถง การทคณะสงฆและรฐบาลสนบสนนการศกษาพระปรยตธรรมแผนกนกธรรมบาลมากกวาการศกษาฝายพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา

และมหาวทยาลยสงฆ และถงแมจะสนบสนนบาลแตกยงไมทวถงโดยเฉพาะในถนกนดาร และบางวดในตวเมองทเนนพธกรรม

5.1.7.1. เปรยบเทยบความแตกตางในดานจำานวนคร นกเรยน และโรงเรยน ระหวางการศกษาแบบนกธรรมบาลและแบบปรยตธรรมสามญ

4 สมภาษณแมชนยนนท ดวงวเศษ วดเกดประยงค นนทบร วนท 7 ตลาคม 2542 ซงแมชเลาวา ทานจบอภธรรมบณฑต และ กอนบวชมความรระดบมธยมศกษาตอนตน ชวงจบอภธรรมบณฑตใหมๆ ทานไป

สมครเรยนทวทยาลยแหงหนง ซงเจาของวทยาลยใหทดลองเรยนรวมกบเดกนกเรยนในระดบปรญญาตร เพอ เปนการปรบวฒอภธรรมใหถกตอง แตทานเรยนไมไหว ความรเกาๆ กลมไปสวนมากแลว ในทสดตองออกเพราะ

เรยนสเดกๆ ไมไหว

บทท 5 การอภปรายผล

238

เมอพจารณาขอมลสถตและสารสนเทศกรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ ป พ.ศ. 25415เกยว กบเรอง ศาสนศกษาทรายงานใหเหนตวเลขความแตกตางระหวาง ปรยตธรรมสามญกบบาลนกธรรม ผวจย

เหนวายงมความไมเสมอภาคปรากฏใหเหนอย ดงรายละเอยดตอไปน (ดตารางภาคผนวกเพมเตม) ขณะนมโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญอย 373 แหงเทานน ขณะทมสำานกเรยนนกธรรมและ

บาลอยถง 6,399 สำานก สำานกเรยนนกธรรมและบาลมากกวาโรงเรยนพระปรยตธรรมสามญถง 6,026 แหง

เมอเทยบจำานวนนกเรยนของทงสองแหงกตางกน กลาวคอ โรงเรยนพระปรยตธรรมสามญ มนกเรยน ม. ตนจำานวน 48,006 คน รวมกบนกเรยน ม. ปลายจำานวน 19,704 รป จะไดนกเรยน เพยง 67,710 รปเทานน (ยงไมรวมนกศกษาระดบอดมศกษาในมหาวทยาลยสงฆ) ในขณะทสำานกเรยนหรอโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกธรรมและบาลมนกเรยนทเปนพระภกษสามเณรรวมกนแลวมจำานวนถง 443,675 คน/ รป โดยแยกเปน พระเณรเรยนนกธรรมจำานวน 139,304 รป นกเรยนทเปน

ธรรมศกษา ( หมายถงทงเดกผใหญและแมช ) จำานวน 270,836 คน และพระภกษสามเณร (อาจรวม

ทงแมช) ทเรยนบาลจำานวน 33,535รป/ คน จำานวนพระภกษสามเณรทเรยนนกธรรมบาลและธรรมศกษาและบาลศกษาดงกลาวหมายถงพระภกษสามเณรทเรยนนกธรรมหรอธรรมศกษาตงแตระดบนกธรรม

ตรถงนกธรรมเอกและบาลหรอบาลศกษาตงแต ป.ธ. 1-2 ถง ป.ธ. 9 (ป.ธ. 9 เทยบเทาปรญญา

ตร) โรงเรยนพระปรยตธรรมสามญมการศกษาเพยงแค ม. 6 (ถาจะเทยบกบระบบบาลนกธรรมกเพยง

แค ป.ธ. 5 เทานน) ดงนน จงจะตองเอาจำานวนพระภกษสามเณรทเรยนในมหาวทยาลยสงฆมารวมด ( จำานวนของพระภกษสามเณรในระบบนกธรรมบาลทดวามาก เพราะรวมเอาผเรยน ป.ธ. 6 , 7, 8 และ 9 เขาไวดวย) อนง พระนสตทเรยนอยในมหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลยมจำานวน

4,291 รป รวมกบพระนกศกษาทเรยนอยในมหาวทยาลยมหากฏราชวทยาลยจำานวน 1,916 รป จะไดพระนสตและพระนกศกษาทงสองมหาวทยาลยสงฆซงเปนการศกษาระดบปรญญาตร

ทงสน 6,207 รป เมอนำาเอาจำานวนพระภกษสามเณรทเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญจำานวน 67,710 รป มารวมเขาดวยกนกจะไดพระภกษสามเณรทเรยนในระบบการศกษาแบบสายพระปรยตธรรม

สามญและมหาวทยาลยสงฆรวมกนทงสน 73,917 รป ซงเมอเทยบกบจำานวนนกศกษาพระปรยตธรรม

แผนกนกธรรมและบาล จำานวน 443,675 รป/ คนแลวยงหางกนไกล จำานวนนกเรยนสายนกธรรมบาล

มากกวาจำานวนนกเรยนสายปรยตธรรมสามญถง 4-5 เทา ทงนเพราะจำานวนโรงเรยนหรอสำานกเรยนของนก

ธรรมบาลมากกวาจำานวนโรงเรยนพระปรยตธรรมสามญถง 5-6 เทา

ตามสถตระบวา นกเรยนสายพระปรยตธรรมสามญจำานวน 67,710 รปนนมครสอนทงสน 6,183 คน เฉลยแลว ครหนงคนตอนกเรยน 10-12 คนโดยประมาณ จำานวนนยงไมรวมครอาจารย

ในมหาวทยาลยสงฆซงมประมาณ 300 กวาทานดวยซำา สวนนกเรยนสายพระปรยตธรรมแผนกนกธรรมบาล

ซงมจำานวน 443,675 รป และมครสอนทงสน 26,315 รป โดยเฉลยแลว ครหนงคนตอนกเรยน 16 คน ซงจะเหนวาการจดการการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรมสามญนนรดกมและไดผลดกวา ในแงท

5 ขอมลสถตและสารสนเทศป 2542 เปลยนแปลงแลวดตารางภาคผนวก

บทท 5 การอภปรายผล

239 วาอาจารยสามารถดแลนกเรยนไดทวถง เมอระบบการศกษาดและการจดการด กจะมผลสมฤทธทดโดยอตโนมต

เหตทมความแตกตางกนเพราะคณะสงฆพยายามคมกำาเนดพระปรยตธรรมแผนกสามญ

5.1.7.2. เปรยบเทยบความแตกตางในดานผสมครสอบ ผเขาสอบและผสอบผาน ถามวา จำานวนนกเรยนของสายนกธรรมบาลทปรากฏมากมายนนถงเวลาสอบเขาสอบจรงทงหมดหรอไม

คำาตอบทไดคอ จำานวนผเขาสอบจรงนนลดลงครงตอครง (ดตารางภาคผนวก) และดจากสถตผเขาสอบนก ธรรมและบาลและผสอบผานไมสมดลกนเลย ทงนเปนเพราะระบบการจดการศกษา

แตจำานวนของนกเรยนสายปรยตธรรมสามญนนคงเดมและสวนมากจะสอบผานเกอบหมด ไมใชเพราะผ เรยนไมมคณภาพหรอขอสอบงายเกนไป แตเพราะระบบการจดการการศกษา การเรยนการสอนการสอบและการ

ประเมนผลแตกตางกน แตคณภาพอาจเทากนหรอดกวา เพราะเมอพจารณาถงจำานวนครตอนกเรยนแลวทำาให มนใจไดวา ถาจำานวนครไดสดสวนกบจำานวนนกเรยนกจะทำาใหมการดแลทวถง

5.1.7.3. เปรยบเทยบความแตกตางในดานทนอดหนนเมอเปรยบเทยบการสนบสนนจากภาครฐระหวางการศกษาแบบนกธรรมบาลและแบบปรยตธรรมสามญ

ศกษาจะเหนวามความเหลอมลำากนอยในดานการใหทนอดหนน ยกตวออยางใหเหนเดนชด เชน คณะสงฆไดออก

ระเบยบกรมการศาสนา (สทธพงศ,2541,187) วาดวย การจดสรรเงนอดหนนการศกษาพระปรยต

ธรรม พ.ศ. 2531 ในระเบยบนระบชดเจนวา การศกษาพระปรยตธรรม หมายถง การศกษาตามหลกสตร พระปรยตธรรมแผนกธรรมและแผนกบาลสนามหลวงเทานน ซงไมไดมความหมายครอบคลมถง การศกษาตาม

หลกสตรพระปรยตธรรมแผนกสามญ เมอระเบยบไมครอบคลมถงยอมหมายความวา ยอมไมมทนอดหนนสำาหรบการศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญ

ปญหาทนาถามกคอ ทำาไมคณะสงฆและกรมการศาสนาไมออกระเบยบวาดวยทนอดหนนการศกษาพระ ปรยตธรรมแผนกสามญบาง หรอในระเบยบเดยวกนนนาจะมผลครอบคลมถงการศกษาพระปรยตธรรมแผนก

สามญดวย

ผวจยขอวเคราะหในรายละเอยดเพอใหเหนขอเทจจรงยงขน กลาวคอ ในหมวดท 2 ขอ 6 วาดวย การอดหนนการศกษาพระปรยตธรรม “ระบชดเจนวา โรงเรยนพระปรยตธรรมจะไดรบเงนอดหนนดานการบรหาร

” งานทวไป สำาหรบดำาเนนการเกยวกบการจดการเรยนการสอน และคานตยภตครสอนพระปรยตธรรม (สทธ

พงศ,2541, หนา 187) และในขอ 7 “หมวดเดยวกนนระบวา โรงเรยนพระปรยตธรรมทมผลการ”สอบตามเกณฑทกรมการศาสนากำาหนดจะไดรบเงนอดหนนเปนคานตยภตครสอนพระปรยตธรรมอกแผนกหนง

คำาวามผลการสอบตามเกณฑมขอความในระเบยบนตามขอ 6.1.3. “หมายถง มจำานวนนกศกษาเขาสอบนก

ธรรมหรอบาลสนามหลวงหรอทงสองอยางรวมกนไมนอยกวา 20 ” รป ถาเขาเกณฑนกจะไดรบเงนอดหนน

เพมขนอก และในหมวดน ขอท 9 “ของระเบยบนยงมขอความระบตอไปวา โรงเรยนพระปรยตธรรมทมผลการ” จดการศกษาไดตามเกณฑทกรมการศาสนากำาหนดจะไดรบเงนอดหนนเพมเปนพเศษอกสวนหนง สรปใหเขาใจ

ชดเจนไดวา ไมวาสำานกเรยนนกธรรม-บาลใดทเปดดำาเนนการสอนแลวยอมมสทธไดรบเงนอดหนนเบองตนจำานวน หนงเรยกวาเงนกอนทหนง และถามผลสมฤทธตามเกณฑคอมผเขาสอบจะไดเงนกอนทสองและสอบไดมากกจะได

รบเงนอดหนนเพมขนอกจำานวนหนงเปนเงนกอนทสาม เมอระเบยบตงเงอนไขมาอยางน ปญหาทเกดขนกคอวา สวนมากแลวสำานกเรยนนกธรรมบาลตองการ

ไดเงนเพมจงสงรายชอผเขาสอบใหมากเกน 20 เพอใหไดเงนกอนทสอง สวนจะเขาสอบจรงหรอไมสอบจรงนน ไมสำาคญ ดงนนจะเหนวา ตวเลขผเขาสอบจรงนนนอยกวาตวเลขผสมครสอบมากอยางผดปกตอกปญหาหนงคอบางสำานกเรยนตองการไดเงนกอนทสามจงทำาทกวถทางไมวาจะเปนการละเลยการ

ทจรตของผสอบหรอทำาการควบคมการสอบอยางหละหลวมเพอเปดโอกาสใหสอบไดมากขน และผลพลอยไดจาก การทนกเรยนสอบไดมากอกอยางหนงกคอ เจาสำานกจะไดผลงานในการขอสมณศกด หรอตำาแหนงทางการ

ปกครองคณะสงฆอนๆ

บทท 5 การอภปรายผล

240ยงมอกระเบยบหนงซงเปนระเบยบกรมการศาสนาวาดวยทนอดหนนการศกษาพระสงฆตางประเทศ

พ.ศ. 2507 ระบไวชดเจนวา ตองเปนพระภกษตางประเทศและการศกษาในระเบยบนหมายถงการศกษานก ธรรมและบาลซงจดโดยคณะสงฆไทยและหรอการศกษาซงกรมการศาสนาจะไดกำาหนดตามความเหมาะสม นนกคอ

ศกษาธรรมในความอำานวยการของแมกองธรรมสนามหลวงและศกษาบาลในความอำานวยการของแมกองบาล สนามหลวง ซงไมไดหมายถงการศกษาพระปรยตธรรมสามญหรอมหาวทยาลยสงฆซงเปนสงทงายสำาหรบเขา

เพราะมวชาตางๆ สอดคลองกบสงทชาวโลกเขาเรยนกนมากอน ซงจะมวชาทางศาสนาทงภาคทฤษฎและภาค ปฏบตไปพรอมๆ กนดวย ขอสงเกตกคอ ผทจบปรยตธรรมสามญกจะร

“ ”จากรายงานการวจยของเรองฤทธ ประสนรกษ เรอง รายรบรายจายของวดในกรงเทพมหานคร (พทธศาสนศกษา,2540, 5) “ไดชใหเหนวา การศกษาททางวดไดใหความสำาคญและไดจายเพอการศกษา

คอการศกษาดานโรงเรยนปรยตธรรมวดใหความสำาคญมากทสดซงคาใชจายตำาสดทวดไดจายคอ 3,000 บาท สงสดคอ 500,000 บาท รองลงมาคอโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกบาล รายจายตำาทสดททางวด

สนบสนนคอ 5,000 บาท และสงสดคอ 5,000,000 บาท โรงเรยนพระปรยตธรรมสามญ แมวด

สวนมากจะไมไดจดใหมแตในจำานวนวดทจดใหมพบวารายจายตำาสดเฉลยตอปคอ 20,000 บาท สงสดคอ 1,844,229 บาท และพบวามจำานวน 1 วดทไดมการจดการศกษาโรงเรยนอภธรรมและรายจายเฉลย

ตอปคอ 10,000 ”บาท ตอไปนเปนตาราง แสดงถงประเภทการศกษาททางวดในกรงเทพมหานครจดใหม

ลำาดบท ประเภทระบบการศกษา จำานวน รอยละ

123456

โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกนกธรรมโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกบาลโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาโรงเรยนอภธรรมมหาวทยาลยสงฆการอบรมพระนวกะ

4630 4 2 341

86.856.6 7.6 3.8 5.7 77.4

รวมทงสน 53 100 จากตารางทยกมาแสดงวา ระบบการศกษาททางวดไดจดใหมสำาหรบพระภกษและสามเณร เปนการจด

ระบบโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกธรรมนกธรรมมากทสด คดเปนรอยละ 86.8 รองลงมาคอการอบรมพระ

นวกะ และนอยทสดคอระบบการศกษาพระอภธรรม (พทธศาสนศกษา,2540,5). การจดการศกษาในรปมหาวทยาลยสงฆในกรงเทพมหานครม 3 แหงใหญคอวดมหาธาตซงเปนทตง

ของมหาวทยาลยมหาจฬาฯ วดบวรนเวศวหารซงเปนทตงของมหาวทยาลยมหามกฏฯ และวดศรสดารามซงเปนท

ตงของมหาวทยาลยมหาจฬาฯเฉพาะป 1-2 การจดการศกษาอภธรรมกมอย 2 วดคอวดระฆงและวดมหา ธาตฯ

อยางไรกตาม การศกษาแบบนกธรรมและบาลกมปญหาเหมอนกนโดยเฉพาะเรองทนอดหนน เพราะเหตท คณะสงฆไมตองการเปลยนแปลงรปแบบการจดการศกษา โดยถอการจดการศกษาตามประเพณเดมทปฏบตสบ

กนมาตงแตสมยโบราณ รฐบาลจงไมสามารถสนบสนนงบใหไดถกตอง ซงตางจากการศกษาปรยตธรรมสามญ ซง กรมการศาสนาเปนผรบผดชอบ ทงดานหลกสตรและการเสนอของบประมาณตามโครงการทวางแผนไว รฐบาล

เหนจำานวนโครงการตางๆ ชดเจน ตามหลกการเขยนโครงการ จงไดอนมตตามนน อนทจรง คณะสงฆควรหาผ เชยวชาญมาเขยนโครงการใหกยอมทำาได เพราะปรมาณงานของคณะสงฆมมาก สามารถเขยนออกมาใหเปนแผน

ปฏบตการอยางชดเจนได เมอคณะสงฆไมระบชดเจน การสนบสนนจงออกมาในรปเงนอดหนนในหมวดทำานบำารง และสงเสรมพระพทธศาสนา ดงทพระสธวรญาณตงขอสงเกตวาปญหาการจดการศกษาในคณะสงฆสายปรยต

บทท 5 การอภปรายผล

241 ธรรม เราไมมระบบการจดตงงบประมาณจะมกแตอดหนนเฉพาะดาน พฒนาวตถมากกวาการศกษาพระเถระก

เพยงแตวดดวยการสอบ ไมไดจดการศกษาเลาเรยน และปจจบนกอยในสภาพตางคนตางทำา แลวแตพระสงฆาธกา

รนนๆ งบประมาณกเปนงบทนำามาพฒนาวดมากกวาพฒนาคน ( พระสธวรญาณ ใน ไพทรย สนลา

รตน.,2530, 24-28) ขอเสนอแนะในการแกปญหา

จากผลการวจยพบวา สวนมากของพระภกษสามเณรตองการใหรฐและมหาเถรสมาคมเปดสำานกเรยนพระ ปรยตธรรมแผนกธรรมและบาลใหทวถงทกตำาบลและรวมถงวดใหญๆ ทกวดทมพระภกษสามเณรมาก

แตมขอเสนอแนะจากพระภกษบางรปเสนอวา ควรจะเปดสำานกเรยนเฉพาะวดเจาคณะจงหวดเทานน และ ใหพระภกษสามเณรทตองการเรยนเดนทางมาเรยนรวมกนทเดยว เพอแกปญหาเรองการดนรนของพระเถระใน

การขอสมณศกด โดยการสงแตจำานวนรายชอของพระภกษสามเณรผสมครสอบนกธรรมและบาลไปเพอเปนหลก ฐานในการขอสมณศกดเทานน โดยไมคำานงถงคณภาพการเรยนการสอนและความรของพระภกษสามเณรวาจะ

เปนอยางไร

5.1.8.ปญหาเรองวตถประสงคในการเลอกสนบสนนการศกษา. หมายถง การทคณะสงฆมแนวโนมในการ ใหการสนบสนนการศกษาแบบพระปรยตธรรมแผนกนกธรรมและบาลมากกวาการศกษาแบบอนๆ เชน

มหาวทยาลยสงฆ เปนตน เพราะหวงผลในการขอสมณศกดและตำาแหนงทางการปกครองคณะสงฆอนๆ มากกวา เนนทวตถประสงคในการรกษาพระสทธรรม คอ ปรยต ปฏบต และปฏเวธ จงดวนสรปเอาวาการศกษาสาย

มหาวทยาลยสงฆเปนเดรจฉานวชา ไมสามารถรกษาพระสทธรรมไวได ในสมยสโขทย อยธยาและรตนโกสนทรตอนตน คณสมบตของผทจะไดรบแตงตงใหเขาสสมณศกดไดแก

ความสามารถในการศกษาพระพทธศาสนา ความรอบรและแตกฉานในธรรมวนย บาลและสนสกฤต แตในปจจบนน นอกจากคณสมบตเหลานนแลว สำาหรบการพจารณาแตงตงสมณศกด ตองมผลงานสาธารณปการ ไดแกการ

กอสรางและบรณะปฎสงขรณศาสนสถาน หรอถาวรวตถมาประกอบการพจารณาดวย ถอวาเปนสงหนงทบงบอก

ถงแรงศรทธาปสาทะของประชาชนทมตอพระสงฆรปนน ๆ ( สนทร สภตะโยธน, 2540,63) นอกจากการมสมณศกดจะเปนบนไดไปสตำาแหนงบรหารในคณะสงฆแลว การมสมณศกดยงหมายถง

การไดรบนตยภตรอกดวย (ดภาคผนวก) “สมบรณ สขสำาราญวจารณวา ความสมพนธระหวางพระสงฆทม สมณศกดกบรฐ และบคคลทอยในฐานะทางสงคมสง ในเชงการอปถมภจงนำามาซงการจงรกภกดตอผอปถมภ

”การแขงขอหรอการไมใหความรวมมอกบกลไกของรฐยอมยากจะเกดขนโดยการนำาของพระสมณศกด (2527,51)

มขอสงเกตทสำาคญคอในหลกเกณฑการพจารณาแตงตงสมณศกดทใชอยในปจจบน พ.ศ. 2540 เขอนไขสำาหรบพระสงฆาธการ ( หมายถงเจาคณะใหญ เจาคณะภาค ลงไปถงผชวยเจาอาวาส) ผสมควรไดรบการ

พจารณาแตงตงสมณศกดตองประกอบไปดวยคณสมบตสวนตวและสวนวด 10 ประการและประการท 10 ระบวา ตองมพระภกษสามเณรเฉพาะในวดของตนศกษาเลาเรยนพระปรยตธรรมและสมครสอบในสนามหลวง

จำานวนมากพอสมควร โดยใหนบจากปปจจบนยอนหลงไป 3 ปพทธศกราช

นอกจากนนพระสงฆาธการตำาแหนงเจาอาวาส ผมวทยฐานะเปนเปรยญเอก คอ ป.ธ. 7, 8, 9 ใหเปนพระราชาคณะชนสามญและพระสงฆาธการผเอาใจใสและเปนกำาลงสำาคญในฝายคนถธระจดตงสำานกศาสน

ศกษาแผนกบาล มนกเรยนศกษาเลาเรยนและสอบไดในสนามหลวงเปนจำานวนมากสมควรพจารณายกยองเปน

พเศษใหเปนพระราชาคณะชนสามญตามควรแตกรณ (สนทร,2540,74-75) ดวยเหตผลดงกลาวขางตนจงทำาใหเจาอาวาสทงหลายไมสนบสนนใหพระภกษสามเณรและแมชเรยนวชา

ปรยตธรรมสามญและมหาวทยาลยสงฆเพราะจะไมเกยวของกบผลประโยชนทางสมณศกดเลย แมแตเรองการ แตงสมณศกดซงมมาตงแตสมยสโขทยกจรง แตเนนคณสมบตของผรบตางกน ในสมยสโขทยพระครคอพระท

สอนหนงสอจรง ๆขอเสนอแนะในการแกปญหา

บทท 5 การอภปรายผล

242 “พระอาจารยมโน เมตตานนโท วดราชโอรสกลาววา ตำาแหนงทางการปกครองคณะสงฆกบตำาแหนง

สมณศกดศกดควรแยกกนพจารณาให ไมใชควบกนไปอยางน และถาเปนไปไดควรจะเลกลมระบบสมณศกด เพราะระบบสมณศกดทำาใหพระกลายเปนเครองมอของรฐ รฐเขามาควบคมบทบาทของพระ และใชพระเปนเสมอน

เครองมอในการสนบสนนนโยบายรฐบาล (state control) ถาเลกไมไดกควรจำากดอยแตเฉพาะ วดหลวงเทานนและแยกออกจากตำาแหนงการปกครอง สวนวดราษฎรไมควรนำาเรองสมณศกดมายงเกยว วด

ราษฏรควรมการปกครองแบบประชาธปไตย กลาวคอเจาอาวาสควรมการเลอกตงใหมทก 4 ป และมกรรมการวด และมรรคทายก ซงทานเหลานนตองเปนกรรมการวดใดวดหนงเพยงวดเดยว ไมอนญาตใหเปนกรรมการวดใน

เวลาเดยวกน 3 ” วดเพราะจะมปญหาเรองการบรหาร ( สมภาษณ 28 ก.พ.2543)

5.1.9. ปญหาเรองทางวดตนสงกดไมใหความรวมมอในการจดการศกษา หมายถง ทางวดทพระภกษ สามเณรและแมชสงกดอยไมคอยสนบสนนใหเรยนหนงสอ และ ถาตองการเรยนจรงๆ กจะอนญาตใหเรยนแต

เฉพาะการศกษาแบบนกธรรมบาล หรอไมกพระอภธรรมเทานน เพราะงายตอการปกครอง เนองจากการศกษาแบบเกาทเรยกวาบาลนกธรรมผเรยนมกไมชอบหาเหตผลมาโตแยงไมวาเรองนนจะถกหรอผดอยางไร

รองศาสตราจารย ดร. บณย นลเกต ภาควชาปรชญาและศาสนา มหาวทยาลยเชยงใหม6 ไดเสนอแนะ วา แทนทจะไปผกโกรธวาเจาอาวาสทงหลายไมสนบสนนการศกษา เชน ไมยอมรบพระภกษสามเณรทมาขออยวด

เพราะตองการเรยนพระปรยตธรรมสามญ เจาหนาทมหาวทยาลยสงฆโดยเฉพาะครบาอาจารยทเคยบวชเรยนมา แลวควรจะไดเขาไปหาเจาอาวาสเอง เพอใหคำามนสญญากบทานวา พระภกษสามเณรทมาอยวดของทานเหลาน จะ

ไมทำาใหทางวดเสยหาย และจะไมทำาใหทางเจาอาวาสเสยหายเมอสงรายชอเขาสอบ และตองขอรองใหพระภกษ สามเณรทเรยนมหาวทยาลยสงฆใหความรวมมอกบเจาอาวาสทกอยาง ไมวาจะเปนสวดมนตทำาวตรเชาเยน เปนตน พระเณรทเรยนมหาวทยาลยสงฆตองไมเปนคนขครานในหนาทเหลาน ซงทานเคยทำามาแลว และกไดผลมากจน

เดยวนพระภกษสามเณรสวนมากมาเรยนมหาวทยาลยสงฆกนทงนน

ดร. บณย นลเกตเลาวา เมอกอนน พระผใหญและเจาอาวาสสวนมากไมยอมใหพระภกษสามเณรมาเรยน มหาวทยาลยมหาจฬาฯ วทยาเขตเชยงใหม ซงตงอยทวดสวนดอก โดยทานกลววา เมอพระภกษสามเณรเรยนแลว

จะปกครองยาก เพราะเจาอาวาสสวนมากจบการศกษาแคประถมศกษาปท 4 ถาพระภกษสามเณรสำาเรจการศกษา จากมหาวทยาลย ไดปรญญาตรจะมความรมากกวา เมอเจาอาวาสพดหรอทำาอะไรไปถกบางผดบางจะถกพระเณร

ลกวดตำาหน อกอยางหนงญาตโยมเมอทราบวามพระเณรจบปรญญาจะพากนไปหาแตพระเณรเหลานน จะไมมาหา เจาอาวาส ทานเจาอาวาสจงไมอยากใหพระเณรในวดเรยนอะไร

ดร. บณย นลเกตเลาตอวาเมอไมใหพระภกษสามเณรเรยนในเมอเขาบวชแลวเขากพากนสกหนออกไป เปนฆราวาสหมดจงไมมพระเณรเฝาวด และบางครงเจาอาวาสมความจำาเปนตองลาสกขา จงตองแตงตงสามเณร

เปนเจาอาวาสแทน เมอสามเณรยงเดกอยในวยเรยนพอแมยอมตองการใหสกออกมาเรยนและถาสกมาเรยนใครจะ เปนเจาอาวาสดแลวด ปญหาจงเกดตามมา ดงนนมหาวทยาลยสงฆซงจดการศกษาตามหลกสตรพระปรยตธรรม

สามญจนถงปรญญาตรจงเปนทางออกของเขาอกทางหนง อยางนอยกวาเขาจะจบ ม. 6 กยงบวชดแลวดอยได

ถง 6 ป และถาเขาตอปรญญาตรเขาจะอยครองสมณเพศอก 4-5 ป และบางรปไมสกเลยกม เพราะถอวาได เลาเรยนแลวไมจำาเปนตองสก รปทตองการสกนนเพราะตองการสกออกมาเรยนหนงสอ เมอสามารถเรยนไดขณะ เปนพระภกษสามเณรจงไมสก อยทำาประโยชนใหแกพระศาสนาสบตอไป

จากการสมภาษณพระครภาวนานสฐ (ขาว) ในฐานะทานเปนเจาอาวาสวดบญศรมนกรณวา ในทศนะของ ทานพระครฯ เมอผวจยเรยนถามวาทานคดวามหาวทยาลยสงฆควรจะใหความรวมมอกบเจาอาวาสอยางไรบาง ใน

การชแจงใหนสตทราบถงความรวมมอระหวางนสตนกศกษากบเจาอาวาส ทานตอบวา นาจะเปนเรองความสมพนธ ระหวางเจาอาวาสกบพระนสตรปนนในฐานะพระลกวดทจะคยกน ในสวนตวของทานทานคดวาพระผบรหาร

มหาวทยาลยสงฆคงไมมเวลามาทำาจดน เพราะงานวชาการกมากพออยแลว

6 สมภาษณวนท 21 ตลาคม 2542.

บทท 5 การอภปรายผล

243 ในเรองนทานพระครวจารณสรธรรม ในฐานะผรบผดชอบงานกจการนสตมหามกฏราชวทยาลย ใหทศนะ

“ วา ทางมหาวทยาลยมหามกฏฯ ไดดำาเนนการอบรมใหนสตเหนความสำาคญของการรวมกจกรรมกบทางวด และ มหาวทยาลยเองกทำากจกรรมการขอขมาพระเถระผใหญขนทกปในเทศกาลเขาพรรษา โดยคณาจารยและพระนสต

จะเทยวตระเวณถวายสกการะพระเถระผใหญทมบทบาทในการปกครองคณะสงฆจำานวนหลายรป และยงไดเคยชกชวนเจาหนาครบาอาจารยและพระนสตมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยไปถวายสกการะสมเดจพระสงฆราชเนองใน

”โอกาสวนเขาพรรษา จากการสอบถามพระภกษสามเณรและจากประสบการณของตวเอง สวนมากเจาอาวาสในกรงเทพฯมกจะ

ตงเงอนไขวา ผทเขามาอยใหมตองสอบเปรยญธรรมใหทางวดกอนหนงชนแลวจงจะสามารถออกไปเรยนวชา ปรยตธรรมสามญนอกวดได ระเบยบนทำาใหพระภกษสามเณรตองเสยเวลาไปหลายปกวาจะไดเรยนใน

มหาวทยาลยสงฆเพราะสอบนกธรรมหรอบาลตก สมมตวา สามเณร ก. สำาเรจการศกษามธยมตนมาจากตาง

จงหวดและตองการจะเรยนตอในระดบ ม.5 ในมหาวทยาลยสงฆ แตทานยงเรยนไมไดเพราะตดกฎวดและถาเผอ

วาทานสอบไมไดทานรปนนกไมมโอกาสเลาเรยนวชาการทางโลกเลย ( สมภาษณพระครวจารณสรธรรม วด

จกรวรรด, 17 พ.ย. 42)บางวดไมรบเขาสงกดเลยถาทราบวาพระเณรรปนนตองการมาอยอาศยวดเพอเรยนมหาวทยาลยสงฆและ

มเจาอาวาสบางวดเมอมาทราบภายหลงวามพระเณรในวดของตนเรยนมหาวทยาลยสงฆกใหพระเณรรปนนยายสงกดออกจากวดเลย

ขอเสนอแนะในการแกปญหา ในปจจบนนปญหาเจาอาวาสไมสนบสนนการศกษามนอย และปจจบนมเจาอาวาสหลายรปเรยนใน

มหาวทยาลยสงฆและมหาวทยาลยของรฐหลายแหง คณะสงฆไดกอตงโรงเรยนพระสงฆาธการขนเพอแกปญหา เรองการจดการศกษา ในอตดพระสงฆาธการขาดความรเรองการจดการและการบรหารการศาสนศกษา ปจจบน

( ป 2541 เปนตนมา) กรมการศาสนาไดรบทนอดหนนในแผนงานทำานบำารงและสงเสรมศาสนามากทสด เพอสงเสรมการศกษาและอบรมพระสงฆาธการ เชน มงานบรหารของพระสงฆาธการ และในกลมงานน มโครงการ

อบรม พระสงฆาธการ ชอวา โครงการสถาบนพฒนาและฝกอบรมพระสงฆาธการและบคลากรดานศาสนา และ ม การกอสรางสถาบนสำาหรบเพอการนโดยเฉพาะ กรมการศาสนาจะตองมแผนการในการมอบนโยบายจากคณะสงฆ

ไปยงพระสงฆาธการและตองมโครงการตดตามประเมนผลการบรหารงานของพระสงฆาธการดวย (รายงานกรม

การศาสนา ป 2542, หนา 15-17)

5.1.10. ปญหาเรองการลาสกขาของพระภกษสามเณร หมายถง เจาอาวาสและคณะสงฆโดยสวนรวม เกรงกลววาพระภกษสามเณรจะลาสกขาหรอสกออกไปเปนฆราวาส เมอมความรทางสายพระปรยตธรรมสามญและ

มหาวทยาลยสงฆ หรอการศกษาของรฐระบบอนๆ ทงๆ ทความจรงปรากฏวาผทเรยนนกธรรมบาลอยางเดยวกลา สกขาเหมอนกน และความจรงปรากฏวาคนทไมมความรนนถงไมลาสกขากเปนภาระแกพระศาสนา และถาลาสกขา

ออกไปกเปนภาระแกสงคม ตรงกนขามผทมความรทงวชาการทางโลกและทางธรรมกลบทำาประโยชนใหแกพระศาสนาไดมากทงทบวชอยตอไปและลาสกขาออกไปเปนฆราวาส

จากผลการวจยพบวา พระภกษสามเณรสวนมากรอยละ 91.6 คอ 251 รปเปนโสดมากอนบวช ( ตารางท 6 ) สวนมากพระเณรทานไมมประสบการณทางโลกมามากจงมแนวโนมวา เมอมโอกาสลาสกขาไปใช

ชวตฆราวาสเพอทดลองใชชวตทางโลกทานเหลานนคงตองลาสกขาแน การศกษาทถกตองคอทงความรทเปนทาง โลกทางธรรมแบบมหาวทยาลยสงฆจะตองจดใหทวถง เพราะคนทมการศกษาด จะอยเปนบรรพชตหรอลาสกขา

เปนฆราวาสกจะทำาใหสงคมดไดดวย

พระสงฆาธการระดบผปกครองมกตงขอสงเกตวา " นกเรยนปรยตธรรมสามญ มงเรยนเอาวฒมธยม ปลายแลวสกไปทางโลกแทบทงสน ผมจตนอมอยทางธรรมนนหายาก ทำาใหชาวบานผอปถมภเกดความเบอหนาย

บทท 5 การอภปรายผล

244

ตำาหนการเรยนปรยตธรรมสามญวาไมมประโยชน" ( พระศรธรรมาภรณ ( ดำารง ทฏฐธมโม), พทธจกร, กนยายน 2544, หนา 37-41)

ขอสงเกตดงกลาวขางตนเปนเรองททางคณะสงฆตองนำามาพจารณาและชแจงใหชดเจน ความจรงพระ

ภกษสามเณรทศกษาปรยตธรรมสามญตงแตระดบ ม. 1-6 ทวประเทศมจำานวนทงสน 70,394 รป พระภกษสามเณรเหลานตองเรยนอยถง 6 ปเปนอยางนอยกวาจะจบการศกษามธยมปลาย บางรปอาจจบและ

บางรปอาจตองออกกลางคนซงเปนเรองธรรมดา สงทสำาคญคอชวงททานเหลานอยในบวรศาสนา คณะสงฆมการ จดการศกษาอบรมอยางดเพยงไหน ยงคณะสงฆมวตถประสงคในการจดการศกษาแตละหลกสตรตางกนไป เชน

วตถประสงคของหลกสตรปรยตธรรมสามญบงชดวาเพอใหผเรยนไดขยายโอกาสทางการศกษาและเมอลาสกขา ออกไปจะไดมสมมาอาชพ และวตถประสงคของหลกสตรพระปรยตธรรมแผนกนกธรรมบาล ระบวาตองการใหผ เรยนสบทอดศาสนทายาท กรมการศาสนามหาเถรสมาคมนาจะมการวเคราะหวาวตถประสงคของหลกสตรทงสอง

ฝายนกอใหเกดความคดแตกแยกหรอไม และการจดการศกษาทงสองหลกสตรนบรรลวตถประสงคจรงๆ หรอไม เพราะผลทปรากฏออกมายงไมแนนอน ยงไมสามารถสรปลงไปวา เรองการลาสกขาเปนผลเนองมาจากหลกสตร ผ

ทจบปรยตธรรมสายสามญสามารถอยในสมณเพศตอไปไดตลอดจนถงจบปรญญาเอกทางพระพทธศาสนากมมาก ดงเชนตามรายงานของสำานกงานการศกษาแหงชาต (2538, 170-172) ระบวาผทสำาเรจมธยม

ปลาย รอยละ 66. 85 ตองการบวชอยตอไปเพอสบทอดพระศาสนาและศกษาใหสงขน ความหมายของคำา วาสบศาสนทายาทนาจะไมไดหมายถงตองบวชอยเปนพระภกษสามเณรแลวสบศาสนทายาทตอไปเทานน เพราะ

พระพทธเจาทรงมอบใหพทธบรษททง 4 ชวยกนสบทอดพระศาสนา และ "หลกสตรนกธรรมบาลในปจจบนกยง

ไมสามารถตอบไดวาผเรยนจะสามารถเขาใจพระพทธศาสนาอยางแทจรง" ( สมภาษณ พระเทพโสภณ วนท 27 ก.ย. 44)

คณะสงฆนาจะตองมระบบคดเลอกบคลากรเพอสบศาสนทายาทจรงๆ ไมใชตดสนเอาแคหลกสตรวาผจบ หลกสตรบาลนกธรรมแลวสามารถเปนผสบศาสนทายาทได เพราะการจดการศกษาในปจจบนนมงเอาการศกษามา

เปนเครองมอในการหาประโยชนใสตวเอง แมแตรฐจดการศกษากยงมวตถประสงคของรฐโดยเฉพาะ ดงไดทราบ

แลววา " การทรฐเขามาจดการศกษากเทากบวา การศกษาไดกลายเปนกลไกของรฐในการทจะดำาเนนการเพอให บรรลอดมการณของรฐนนๆ อดมการณของรฐใดกคอปรชญาสงคมของผมอำานาจในการบรหารรฐนน ไมมรฐ

หรอสงคมใดทดำาเนนไปโดยปราศจากปรชญาสงคม และปรชญาสงคมนเองเปนตวกำาหนดแนวทางในการดำาเนน

การตางๆ ของสงคม รวมทงแนวทางในการจดการศกษาดวย" ( วทย วศทเวทย, 2531, หนา 4) เพราะเหตทการลาสกขาเปนตวแปรในการสนบสนนการศกษาดงทพระสงฆาธการบางรปตงขอสงเกต จง

ควรทงานวจยชนนนาจะไดมสวนในการวเคราะหขอมลใหลกซงยงขน ผวจยตองการชใหเหนวาขอมลรายงานการ

วจยในเรองปญหาการลาสกขาของพระนสตมหาวทยาลยสงฆทมผคนพบแลวอยางนอยมผทำาวจยแลว 2 ทานไม “ขดแยงกนกลบเปนการสนบสนนกน คอ ปรชา บญรอด ทำาวจยเรอง การศกษาเรองแนวโนมการลาสกขาของ

พระสงฆ : ศกษาเฉพาะกรณพระเปรยญและพระนสต/นกศกษามหาวทยาลยสงฆ” (2537) (ดทบทวน

เอกสารและงานวจยทเกยวของอนดบท 6) และ ชาย โพธสตา (2522) ไดทำาการวจย มหาวทยาลยสงฆใน

สงคมไทย: การศกษาบทบาทของมหาจฬาฯ ( ดเอกสารงานวจยทเกยวของ อนดบท 4) และในงานวจยไดวเคราะหเจาะลกประเดนปญหา เรอง การรบรองปรญญาในมหาวทยาลยสงฆมผลกระทบตอพระศาสนาหรอไม ใน 3 ประเดน ซงผวจยจะขอนำาเอาประเดนเหลานนมาวเคราะหใหเหตผลใหมในลกษณะตงประเดนคำาถามวาการเรยนในมหาวทยาลยสงฆมผลกระทบตอพระพทธศาสนาหรอไมดงตอไปน

5.1.10.1. ประเดนทหนง : การเรยนในระบบหลกสตรปรยตธรรมสามญและมหาวทยาลยสงฆ จะเปนสงจงใจใหพระภกษสามเณรสละเพศบรรพชตมากขน และจะกระทบกระเทอนตอสถาบนสงฆโดยสวนรวม

หรอไม? คำาตอบตอปญหานสามารถแยกประเดนตอบไดดงตอไปน

บทท 5 การอภปรายผล

245

ก. ตามประเพณทปฏบตสบมาชานานในประเทศไทย การบวชกบการสกเปนของคกน และตองเปนไป ดวยความสมครใจของบคคล ประเพณนพสจนใหเหนแลววามผลดมากกวาผลเสย การบงคบใหบวชมผลเสยเทา

ๆ กบการปดกนไมใหมการสก การบวชแลวสกไดตามความสมครใจทำาใหสถาบนสงฆมการถายเท การหมนเวยน ถายเทโดยการบวชและสกตามสมครใจ อาจมขอเสย ในกรณทอาจจะทำาใหสถาบนสงฆสญเสยสมาชกทมคณภาพ

ไปบาง แตระบบหมนเวยนดงกลาวนกสามารถทดแทนตวมนเองได เขาทำานองตวตายตวแทน

ข. การเรยนในระบบปรยตธรรมสามญและมหาวทยาลยสงหไมใชสงจงใจสำาคญททำาใหพระสก เพราะ

ความจรงปรากฏวาแมพระทไมไดเรยนปรยตธรรมสามญละมหาวทยาลยสงฆกสก7 3. ในทางตรงกนขาการมการศกษาถงระดบปรญญาอยางทมหาวทยาลยสงฆจดอยน กลบเปนสง

จงใจใหพระอยในสมณเพศนานยงขน ซงผศกษาไดสอบถามจากศษยเกามหาจฬาลงกรณราชวทยาลยทงทเปนบร

รชตและคฤหสถ จำานวน 275 ราย ผลการศกษาพบวาผทเคยเรยนในมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยสวนมาก

อยในสมณเพศเกนกวา 10 ป ทงนกเพราะวากวาพระภกษสามเณรจะมคณสมบตพอทจะเขาศกษาในระดบ ปรญญาของมหาวทยาลยสงฆไดนน จะตองใชเวลาศกษาพระปรยตธรรม อนเปนความรบงคบเบองตนและศกษา

ความรพนฐานวชาสามญ อยางนอยไมตำากวา 8-10 ป นอกจากนนยงจะตองใชเวลาศกษาในระดบปรญญา

นนอก 4 ปดวย ดงนนผทศกษาจนสำาเรจปรญญาจากมหาวทยาลยสงฆจะตองใชเวลาอยในสมณเพศไมนอยกวา 12-15 ป

5.1.10.2. ประเดนทสอง: การเรยนในระบบปรยตธรรมสามญและมหาวทยาลยสงฆฆจะเปนสง จงใจใหคนบวชเพยงเพอตองการเอาปรญญาทางพระเทานน จะสามารถถอวาผดวตถประสงฆของการบวชหรอ

ไม? กอนอนพงเขาใจวา การบวชเทาทปฎบตสบมาตลอดเวลาในประวตศาสตรวฒนธรรมและสงคมของไทย

นน มหลายประเภท เชนการบวชตามประเพณ บวชเพอหนความวนวายในชวตอยางโลก ๆ ชวขณะ บวชเรยน และบวชเพอแสวงหาทางหลดพนทแทจรงเปนตน แตไมวาจะเปนการบวชชนดใดกตามผบวชเขามาแลวทกคนจะ

ตองเรยน การบวชทไมเรยนถอไดวาเปนการบวชทไมสมบรณ การเรยนของผบวชมวตถประสงคสำาคญอยางนอย 2 ประการ คอ เพอเพมพนความรความเขาใจของตน อนจะเปนพนฐานสำาหรบการปฏบตทถกตองประการหนง กบเพอเปนเครองมอทนำาเอาความรความเขาใจทถกตองของตนนนไปเผยแพรเพอประโยชนของผอนประการหนง

การเรยนเพอสนองวตถประสงคทงสองขอนไดจะตองประกอบดวยสวนสำาคญอยางนอย 2 สวน คอ การเรยน “ ” ทางศาสนา ทเรยกวาเรยนธรรมหรอทเรยกในระบบการศกษาเดมของคณะสงฆวา ปรยตธรรม สวนหนง และ

7 ดงจะเหนจากขอเทจจรงจากงานวจยซงถงแมจะเปนขอมลเกา แตสภาพนสตของมหาวทยาลยสงฆสวน มากยงเปนอยางน ดงตอไปน

1. การศกษาของพระมหาประยทธ ปยตโต (พระธรรมปฎก) ในป 2509 พบวาผทสอบได เปรยญ 9 ประโยค ระหวาง พ.ศ. 2499-2508 ( มทงหมด 64 รป) ลาสกขาเปนจำานวนรอยละมา

กกวาผทเรยนจบปรญญาพทธศาสตรบณฑตจากมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ระหวาง พ.ศ. 2497-2508 ( ซงมทงหมด 147 รป) กลาวคอในชวงเวลาดงกลาวพระภกษทไดเปรยญ 9 อยางเดยวลาสกขา

ไปแลวเพยงรอยละ 40.62 (26 รป) สวนผทจบปรญญาพทธศาสตรบณฑตลาสกขาไปแลวเพยงรอยละ 32.65 (48 รป) เทานน ขอเทจจรงนยนยนวาสาเหตททำาใหพระสก และการตดสนใจจะอยในสมณเพศตอไปหรอจะสกเปนเสรภาพสวนบคคล

2. การศกษาสาเหตการลาสกขาของศษยเกามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทเปนคฤหสถ 225 คน ซงในการศกษาครงน พบวารอยละ 35.11 ลาสกขาเพราะอยากออกไปทำาประโยชนแกสงคมในฐานะเปน

คฤหสถ

บทท 5 การอภปรายผล

246 การเรยนวชาอนเปนสวนประกอบทจะใหเขาใจสงคมทเปลยนแปลงไป และทจะใหผเรยนสามารถนำาเอาหลกธรรมท

ตนไดศกษามาประยกตใชไดอยางเหมาะสมกบสภาพสงคมทเปลยนแปลงนนอกสวนหนงกลาวอกนยหนงคอจะ ตองเปนการศกษาควบคกนไปทงวชาการทางศาสนาและวชการทางโลกการศกษาในมหาวทยาลยสงฆ ยดมนใน

วตถประสงคทกลาวขางตน และเปนไปในแนวทางทกลาวนตลอดมา ผบวชเรยนจะบวชเพอมงเอาปรญญาหรอไม ไมใชประเดนสำาคญ แตถาประสงคจะเรยนใหถกตองและใหเปนประโยชนทงแกตนและผอน กควรจะเรยนตาม

แนวทางทกลาวนพจารณาขอเทจจรงดงกลาวนจะเหนวาการเรยนตามระบบของมหาวทยาลยสงฆอยางนอยทสดกมใชการ

เรยนทผดไปจากหลกการทเคยปฏบตสบมาเปนประเพณของการบวชในพระพทธศาสนา ดงนนจะถอวาการบวชเรยนเชนนเปนการผดวตถประสงคของการบวชยอมไมได

ปญหาจงมอยวา ถาเชนนนเหตใดจงควรมการรบรองปรญญาของผทเรยนเชนนดวยหรอพระภกษ สามเณรเรยนโดยไมรบประกาศนยบตรหรอปรญญาไดไหม ความจรงการรบรองวาปรญญาหรอการรบปรญญา

นนจะไมใชสงจำาเปนเลยถาผบวชทกคนเมอบวชเขาแลว กอยในสมณเพศตลอดชวตโดยไมลาสกขา แตตาม ประเพณการบวชของไทยเรา ผบวชสวนมากลาสกขา เพราะฉะนน ถาพจารณาถงความจรงขอนแลว การรบรอง

ปรญญาของมหาวทยาลยสงฆกเปนสงทชอบดวยเหตผลทจะทำา หาไมแลวกคงจะไมใชสงทดเทาใดนกทเราจะ ปลอยใหพระภกษสามเณรจำานวนมากเสยเวลาเลาเรยนตงหลายป โดยทความรซงเรยนมานนเปนประโยชนแตใน

เวลาทครองสมณเพศอยเทานน แตพอลาสกขาไปแลวเอาไปเปนประโยชนในการหางานทำาใหฆราวาสวสยไมไดเลย เราจะเขาใจความขอนไดดขน ถาไดคำานงถงความจรงทวายงมประชาชนอกเปนอนมากทไมสามารถจะไดรบ

ประโยชนทางการศกษาจากบรการการศกษาทรฐจดได โอกาสทางการศกษาสำาหรบประชาชนเหลานนมนอยอย แลว มหาวทยาลยสงฆเปนทพงทางการศกษาอยางหนง ในบรรดาทมอยนอยนน ใหเปนทพงทไมสามารถจะพงได จรง ๆ นนเอง

5.1.10.3.ประเดนทสาม: การเขาเรยนปรยตธรรมสามญและมหาวทยาลยสงฆจะเปนเหตใหเหน

ไปวาผบวชเรยนเปนผเอาเปรยบสงคมหรอเอาเปรยบพระทไมไดเรยนหรอไม? ประการแรก การกลาววาผเรยนในมหาวทยาลยสงฆหรอแมแตวาพระสงฆทงหมดเปนผเอาเปรยบสงคม

นนเปนการกลาวทไมมเหตผล ผมทศนะเชนนสวนมากมกจบเอาเพยงบางตอนของปญหามาเปนเครองอาง หาได พจารณาลกลงไปถงตนตอทแทจรงของปญหาไม เชน มกจบเอาตอนทบคคลบวชเขาเปนสมาชกของคณะสงฆ

แลว บานกไมตองเชา ขาวกไมตองซอ พอทำาประโยชนสวนตนคอเรยนจบแลวกสละเพศออกไป ทศนะเชนนจงด ประหนงเปนทศนะของผใฝความยตธรรมในสงคมอยางยง แตถามทศนะเชนนจงดประหนงเปนทศนะของผใฝ

ความยตธรรมในสงคมจรงเขากควรไดพจารณาลกลงไปวาผทบวชเรยนเขามาเปนสมาชกของคณะสงฆกด ผทเขา

ศกษาเลาเรยนในมหาวทยาลยสงฆกด สวนใหญ (หรอเกอบทงหมด) มาจากกลมประชากรทมสถานภาพตำา ทง ในทางเศรษฐกจและสงคม สำาหรบประชากรเหลาน การทจะขวนขวายเพอใหตนไดรบโอกาสทางการศกษาในระดบ

สงกวาการศกษาภาคบงคบจากระบบการศกษาทรฐจดนนเปนสงทยากยง เพราะแมการทจะขวนขวายใหไดมาซง ปจจยทจำาเปนในการยงชพ กเปนภาระทหนกเหลอกำาลงอยแลว ทางออกของประชากรเหลาน สวนหนงจงไดแก

การหนไปหาสถาบนอนมอยเดมในระบบวฒนธรรม นนคอพงสถาบนสงฆเพอโอกาสทางการศกษา ถาพจารณา เชนน ผใฝความยตธรรมในสงคมจรง ๆ กลบจะเหนวาไมใชผทบวชเรยนดอกทเอาเปรยบสงคม แตสงคมตางหาก

ทเอาเปรยบผบวชเรยนเหลาน ถาเชนนนการรบรองสถานภาพหรอปรญญาของมหาวทยาลยสงฆหรอการมอบ ปรญญาใหกบผสำาเรจการศกษากเปนสงทควรทำา เพอความยตธรรมในสงคม

ประการทสอง การกลาววาผบวชเรยนโดยเฉพาะในมหาวทยาลยสงฆ เปนผเอาเปรยบสงคมนน เปนการ

กลาวทไมเขาใจขอเทจจรงวา ผทกำาลงศกษาเลาเรยนอยในมหาวทยาลยสงฆ เปนผทมวฒทางปรยตธรรม (นก

ธรรมและบาล) ในระดบสงพอสมควรดงนนพระภกษสามเณรเหลาน จงมกไดรบการแตงตงใหปฏบตงานอยาง ใดอยางหนงในวดและชวยงานดานบรหาร และดานการเผยแพรในวดเปนตน พระภกษสามเณรเหลานจงไมใชทำา

แตเฉพาะหนาทเรยนของตนอยางเดยว สำาหรบพระภกษสามเณรทศกษาจากมหาวทยาลยสงฆแลว ในกรณของ

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ผศกษาจบแลวทกรป ถาไมไปศกษาตอ (สวนนอย) กจะถกสงไปปฏบตศาสนกจ ในตางจงหวดตามคำาขอทจงหวดตาง ๆ ขอมา อกสวนหนงจะปฏบตงานอยในสวนกลาง จากขอเทจจรงเหลานจะ

เหนวาพระภกษสามเณรทบวชเรยนเหลาน ไมใชผทเอาเปรยบสงคมและสถาบนทพระภกษสามเณรนศกษาเลาเรยนกมไดเปนผเอาเปรยบสงคม

บทท 5 การอภปรายผล

247 ประการทสาม การทมหาวทยาลยสงฆผลตผจบการศกษาในระดบปรญญาออกมานน มหาวทยาลยสงฆ “ ” ควรไดรบการชมเชยวา เปนผให แกสงคม เปนการแบงเบาภาระของรฐ โดยทรฐใหเงนอดหนนเพยงเลกนอย

เพราะผทสำาเรจการศกษาจากมหาวทยาลยสงฆแลว กมไดหนไปไหนยงคงเปนทรพยากรคนอยในสงคมน สงคม ควรยนดวา ไดทรพยากรคนทมคณภาพมาโดยทลงทนแตเพยงเลกนอย

ประการทสดทาย การเรยนในมหาวทยาลยสงฆเปนการเอาเปรยบพระในวดเดยวกนหรอพระเณรทไมได เรยนหรอไม ถาการเรยนอะไรกตามทนกปราชญราชบณฑตหรอผรทมใจเปนธรรมยอมรบวาด กควรจะถอวา การ

เรยนเชนนนเปนสงทพระภกษสามเณรทกรปควรทำา และควรจะสนบสนน

ขอสงเกต: ผลการวจยของ ปรชา บญรอดและชาย โพธสตาไมขดกน ตรงประเดนทวา อยางนอยพระ

ภกษสามเณรทเรยนมหาวทยาลยสงฆจะตองอยในเพศบรรพชต 8-15 ป และผทไมแนใจวาจะอยเปนพระตอไป หรอลาสกขานนมเปอรเซนตสงกวาพวกทตองการลาสกขาและพวกทไมตองการลาสกขา ดงมรายละเอยดดงน

อนงในการศกษาเรอง แนวโนมการลาสกขา ของปรชา บญรอดพบวาพระภกษสามเณรกลมตวอยางจำานวน 384 รปสวนใหญ คอ 126 รป (32.8%) ไมแนใจวาจะบวชอยหรอสก; 91 รป (23.7%) บอกวาจะสกแนนอน; 64 รป (16.7%) บอกวาอาจจะไมสก; 55 รป (14.3%) บอกวาอาจจะสก; และ 48 รป (12.5%) บอกวาจะไมสกแนนอน; ปรชาสรปวากลม

ตวอยางสวนใหญมความโนมเอยงไปในทางทจะลาสกขามากกวาทจะอยดำารงสมณเพศ โดยเฉพาะกลมทมความ

ตงใจจะลาสกขาแนนอนมสดสวนสงเปน 2 เทาของกลมทตงใจวาจะไมลาสกขาแนนอน คอรอยละ 23.7 ของ

กลมตวอยางทงหมดคดวาจะลาสกขาแนนอน ขณะทรอยละ 12.5 ของกลมตวอยางทงหมดคดวาจะไมลา

สกขาแนนอน แตกลมทนาจบตามองคอกลมทเหลออก 63.8 % บอกวายงไมไดตดสนใจวาจะบวชอยหรอ สก และการคนพบของปรชาทสำาคญคอ กลมทตองการจะสกแนนอนนนมสาเหตสำาคญมาจากการควบคมทมความ

เครงครดจากทางวดททานอาศยอยถงรอยละ 95.1 เปอรเซนตนบวาสงมากทสด ปรชา ใหทศนะวา ความจรง เรองความเครงครดในระเบยบปฏบตเปนหนาทของพระเณรทจะตองยอมรบและปฏบตตามอยแลว เปนเรองทพระ

เณรตองปรบตวใหเขากบระบบไมใชเปนเหตผลใหลาสกขา ทานเสนอวา ถาจะใหเกดผลดตอพระศาสนาทงพระเถระผบงคบบญชาและพระลกวดควรยดหลกคำาสอนของพระพทธเจาหรอทฤษฎมนษยสมพนธเชงพทธเรองสารณย

ธรรม 6 (ท.ปา.11/317/257 ใน ปรชา,2537,บทสรป) นอกจากนน ปรชา เสนอใหปรบปรง หลกสตรใหเนนหนกไปในเชงพทธธรรมประยกต เชนในสาขาวชารฐศาสตรกควรมวชารฐศาสตรเชงพทธ เปนตน

ซงสอดคลองกบแนวปรชญาการศกษาของพระธรรมปฎกดงทไดกลาวแลววาประเดนเรองการลาสกขาของพระภกษสามเณรหลงจากเรยนสำาเรจแลวไมคอยม

ปญหาแลว ความจรงเรองบวชหรอสกหลงจากจบการศกษาแลวไมวาจะเปนบาลหรอสายสามญเปนเรองทยงเถยง กนไมจบ ในสวนทเปนขอมลของฝายตรงขามกมดงหลกฐานตอไปน ปรชานำาเสนอขอมลทแสดงวา ผทจบ

มหาวทยาลยสงฆทงสองแหงลาสกขามากกวาผทจบประโยค 9 เทานน กลาวคอ ผสอบไดบาลประโยค 9 ตงแต ป 2469-2536 จำานวนทงสน 541 รป ลาสกขาแลวจำานวน 270 รปหรอรอยละ 49.90

% ในขณะทมหาวยาลยสงฆทงสองแหงนน ปรากฏวา มหาจฬาฯ ชวงป 2490-2535 พระนสตสำาเรจ

การศกษาแลวจำานวน 3,113 รป และลาสกขาแลว 1,724 รป เทากบรอยละ 55.38 % และ

มหามกฏฯ ชวงป 2489-2435 นสตจบการศกษาทงสน 1,167 รป ไดลาสกขาแลวจำานวน 637 รป หรอ 54.81 % (2537,บทนำา) ถาเปนมมมองของประโยชนนยม (Utilitarianism) จะเหนวาผลาสกขาทงหมด 3 กลมดงกลาวมเสรภาพในการลาสกขา เพราะดจาก

จำานวนเปอรเซนตของผลาสกขาไมแตกตางกนมากนก ในทางตรงกนขามพนธะนยม (De-ontology) จะแยงวานาจะผดเจตนาหรอวตถประสงคของการบวชรวมไปถงหลกสตรทผดพลาดดวย เปนทยอมรบกนวา

พระพทธศาสนาเถรวาทสามารถวเคราะหใหเขากบหลกการของทงประโยชนนยมและพนธนยม กลาวคอ พทธ

บทท 5 การอภปรายผล

248

ปรชญาเถรวาท (ในเมองไทย) ไมไดมองในทำานองนนอยางใดอยางหนง แตมองอยางแยกแยะและดทงผลลพธ

และเจตนาวาถกตองทงสองหรอไม (การแยกแยะพจารณานนมฐานอยทองครวมอยแลว) ถาถกตองกเปนอนวา ใชได นกปรชญาการศกษาพทธสวนมากมองวา ถกทงเจตนาและมผลดกบคนหมมาก เพราะวตถประสงคของการ

บวชเรยนในเมองไทยนยมใหสกไดอยางเสรและการสกกเพอทำาประโยชนใหแกพระศาสนาอกรปแบบหนง เพราะ ตรงกนขามถามแตคนบวชไมสกและไมมคนบวชเลย ศาสนาพทธในเมองไทยคงไมเจรญเทาน

5.1.10.4. ถามวา การกระจายการศกษาไมทวถงทำาใหบวชเปนพระภกษสามเณรมาก

ขน จรงหรอ: คำาตอบคอจรงบางสวนและไมจรงบางสวน เพราะวาการบวชเปนพระภกษสามเณรนนมความหมายมากกวาการผดหวงในระบบการศกษา มบางคนสรปวา เมอคนไมไดรบการศกษาทรฐบาลจดใหอยางทวถง พวกเขา

เหลานนกหนมาพงวด หวงจะไดรบการศกษาจากวดเพอเปนการหาความรเพมเตม และถามโอกาสกคดวานาจะนำา เอาความรความสามารถทไดจากวดไปประกอบสมมาชพเมอลาสกขาออกไป จงทำาใหมเยาวชนชายไทยเขามาบวชใน

พระพทธศาสนามาก ดงนนการบวชเปนพระหรอสามเณรจงไมไดเกดจากศรทธาทจะศกษาพระธรรมวนยแลวอย สบทอดพระศาสนาในเพศบรรพชตตลอดไป แตตองการจะบวชเขามาเพอศกษาหาความรแลวลาสกขาออกไปรบ ราชการหรอทำางานสนองสงคมอตสาหกรรม การสรปเพยงเทานไมถกตองสำาหรบการบวชของคนไทย ทจรงคน

ไทยบวชเพราะมศรทธาและตองการศกษาตอใหสงขนดวย ( ดตารางท 12 ของกลมพระเณร) จงกลาวไดวา สมฤทธผลทางการศกษาของคณะสงฆคอ ผลตคนใหแกรฐเพอสรางสรรคประเทศชาต ในขณะเดยวกนกเปนการ

ผลตคนใหเปนศาสนทายาทสบตอพระศาสนาทงเปนพระภกษสามเณรและเปนอบาสกอบาสกาดวย. สรปวจารณ

เมอพจารณาตามหลกปรชญาการศกษาทวา การศกษาคอการพฒนาคนใหมความรและความสามารถและ

สามารถใชความรและความสามารถนนหาเลยงชพหรอดำารงชวตอยในสงคมอยางสงบสข8 จงไมนาจะมปญหา เกยวกบเรองสงคมวาจะเปนสงคมประเภทใด อาจจะเปนสงคมศกดนาหรอสงคมอตสาหกรรมกไดขอใหเขาเหลานน

มความรกเปนใชได ปญหาจงไมไดอยตรงทวา เมอพระภกษสามเณรมการศกษาแลวจะบวชอยในบวรพทธศาสนา หรอจะลาสกขาไปเปนฆราวาส แตอยทวาเขาสามารถนำาเอาความรทไดจากการศกษาไปใชรบใชชาตและพระศาสนาได

มากนอยแคไหน อยางไร ปญหาทกำาลงประสบอยคอ พระภกษสามเณรไมไดรบการศกษาททนสมยในระบบมหาวทยาลยสงฆอยาง

ทวถง การศกษาระบบเกาไมสอดคลองกบสงคม ผทสำาเรจการศกษาระบบเกาโดยไมไดเรยนระบบอนเพมดวย สวนมากนอกจากไมสามารถเขาใจพระพทธศาสนไดอยางแทจรงแลว ยงไมสามารถรบใชสงคมได จงกลายเปนผท

สงคมรงเกยจคอเมอไมมงานทำากเปนภาระของสงคม นอกจากชวยสงคมไมไดแลวยงทำาใหสงคมไมพฒนา กลายเปนผทถวงความเจรญของสงคมไปในทสด ผทอยเปนพระภกษสามเณรจะตองเขาใจพระพทธศาสนาอยาง

แทจรง มฉะนน การบวชอยกจะเปนการทนทกขทรมานอยและบางครงกเผลอทำาผดพระธรรมวนยอนเปนทางมาแหงความเสอมของตนเองและพระศาสนาโดยสวนรวมดวย

ขอเสนอแนะในการแกปญหา พระธรรมปฎกเสนอแนะวาการสกเปนวธคดคนไวและระบายคนออก ดกวาจะมวกลวสกและกนสกกนอย

เพราะถงอยางไรกหามไมได เพราะปญหาอยทการศกษาทไมทวถง ถาจะทำาใหไมสกตองแกปญหาทการศกษา โดย

ดำาเนนการ 2 ประการคอ รฐจดการศกษาใหพระภกษสามเณรสองแสนกวารปโดยใหทานสกไปเรยนใหหมด และ ประการทสอง รฐตองฝกพระภกษสามเณรทอยนใหมคณภาพในการดำารงพระศาสนาไวโดยจดการศกษาใหอยางด

โดยใชระบบฝกคด คอถาเรยนไมไหวอยเปนพระเณรไมไดกใหสก และผทอยไดกตองเผยแผพระศาสนา ซงพระรา ชวรมนสรปวาประการทสองน มหาวทยาลยสงฆกำาลงกระทำาอยแลวแตเราไมทนรสกตววากำาลงทำาอะไรอย คณะ

สงฆไมทนไดพจารณาจดน ( พระราชวรมน ( ประยทธ ปยตโต),สถาบนสงฆกบสงคมปจจบน,2529, หนา

8 สาโรช บวศร บรมครของนกปรชญาการศกษาของเมองไทยกลาวถงความหมายและวตถประสงคของ “การศกษาไววา การศกษาเลาเรยนกเพออบรมตนเองหรอเพอแกปญหาของตนเองและสงคมทตนอาศยอยตาม

” ควรแตกรณเสมอไป ด สาโรช บวศร, “ ” ปรชญาการศกษาตามแนวพทธศาสตร เอกสารประกอบการประชม ทางวชาการ เรองประเทศไทยกบมหาวทยาลยพทธศาสนาแหงโลก ระหวางวนท 13-24 มนาคม 2542,

หนา 4.

บทท 5 การอภปรายผล

249

41) ในหนงสอเลมดงกลาวนพระราชวรมนไดอธบายและใหเหตผลเกยวกบปญหาการสกและไมสกรวมทงวชา เชนใดถอวาเปนและไมเปนเดรจฉานวชาเอาไวอยางสมบรณทกประการ ซงเปนการเหมาะสมทสดถาคณะสงฆจะได

ถอเอาเปนแนวทางในการแกปญหาดงกลาวนน

5.1.ข. สมมตฐานความตองการทางดานการศกษาของพระภกษสามเณร

การเสนอประเดนความตองทางการศกษาของพระภกษสามเณรกเพอใหทราบแนวทางแกไขปญหาทง 9 ประเดนทกลาวแลวขางตนนน

5.1.11. ความตองการดานโอกาสและการสนบสนนทางการศกษาใหกวางขน หมายถง ตองการใหคณะ สงฆและรฐสนบสนนการศกษาของพระภกษสามเณรใหชดเจน และเพอใหเปนรปธรรมนาจะไดมการปรบปรงแกไข

พ.ร.บ. สงฆใหมความสอดคลองกบรฐธรรมนญใหม และใหสอดคลองกบ พ.ร.บ.การศกษาแหงชาตฉบบ ปจจบนเปนสำาคญ

พระสธวรญาณเสนอวา ควรมแผนการศกษาของคณะสงฆทแนนอน ทจะเปนตวชแนวทางดานการศกษา

ของคณะสงฆ อนนขอไดโปรดทราบไวดวยวาไมมแผนการศกษาของคณะสงฆมาโดยตลอดไมวาฉบบไหน (พระสธ

วรญาณ ใน ไพทรย สนลารตน. 2530, 24-28) พระสธวรญาณเสนอใหมการนำาเอาแผนการศกษาสงฆ พ.ศ. 2531 ของพระธรรมปฎกมาประยกต

ใช ซงทานถอวาในประวตการศกษาสงฆไทย ถอวาเปนแผนการศกษาสงฆฉบบแรกทานเสอนตอไปวารฐควรหาทางสงเสรมใหมการนำาเงนผลประโยชนจากศาสนสมบตกลางและเงนศาสน

สมบตของวดทมมากกวา 50 ลานบาทไปใชเพอประโยชนทางการศกษาของสงฆ ( พระสธวรญาณ ใน ไพทรย สนลารตน. 2530, 24-28)

เปนทนาดใจทในสมยหนงรฐใหความสนใจการศกษาของสงฆอยางจรงจง ถงขนาดประกาศเปนป

พฒนาการศกษาของสงฆ เลยทเดยว และโครงการนกำาหนดระยะเวลา 3 ป คอ ชวงป พ.ศ. 2537-2539 โดยตงงบประมาณไว 155,755,400 บาท แตเปนทนาเสยดายเมอเปลยนรฐบาลใหม

“ ” โครงการดงกลาวกหมดอายไปเชนเดยวกน เปนโครงการฮอฮาแคปเดยว (สมหมาย สภาษต,2541,47) งบประมาณแผนดนป 2540 ทกรมการศาสนาไดรบ ประมาณ 2,424,355,000 บาท ไมมรายการสรางโรงเรยนพระปรยตธรรมเลย มแตรายการบรณะปฏสงข

รณศาสนสถานหรอสรางวดใหมซงไมใชเปนการสงเสรมการศกษาโดยตรง (ดตารางภาคผนวกเรองจำานวนวด) จากการสมภาษณพระเถระผรบผดชอบทางการศกษาตามสำานกเรยนตางๆ ไดพบวา พระผบรหารไมพอใจกบการ

จดสรรงบประมาณของกรมการศาสนา เพราะวา กรมการศาสนามกไมคอยอนมตโครงการตางๆ ทเจาอาวาสเสนอ โดยใหเหตผลวาเขยนโครงการไมถกตองบาง หรอไมกกรมการศาสนามโครงการอยแลว (สมภาษณพระมหาสขคำา

วนท 7 พ.ย. 42) กรต บญเจอเสนอวาควรมการระบคำาวาศาสนบคคลไวใหชดเจนในพระราชบญญตการศกษาแหงชาตและ

นาจะรวมคำาวาแมชไวดวย (2541, 51).

5.1.12. ความตองการการศกษาในรปแบบปรยตธรรมสามญและมหาวทยาลยสงฆ. พระภกษสามเณรตองการใหคณะสงฆและรฐบาลจดการศกษาพระปรยตธรรมแผนกสามญใหมากขน

เพราะเปนการตอบสนองนโยบายของรฐบาลเรองการศกษาภาคบงคบ และเปนการรงบทบาททางการศกษาของวด

บทท 5 การอภปรายผล

250

และพระภกษสามเณรทเสยไปใหกลบคนมา เปนการแกปญหาไมมคนบวชเรยนและปญหาวาจะไมมประโยค 9 เปนสามเณรเมอรฐบาลเปดการศกษาภาคบงคบ 12 ป

ผจบพระปรยตธรรมสามญสามารถไปศกษาตอในมหาวทยาลยสงฆไดจนถงปรญญาเอก เพราะมพน

ความรทงทางโลกทางธรรมมาแลว พระศรวสทธกว ( พจตร ฐตวณโณ) ผชวยเลขาธการฝายวชาการของ

มหาวทยาลย มหามกฏราชว ทยาลยกเหนดวยกบแนวคดน (สภายวพทธกฯ,2529, 187) และการ

ศกษาทง 2 อยางดงกลาวมาควรเปดดำาเนนการใหกวางขวางขนมากกวาน เพอใหฆราวาสมสทธไดเรยนดวย เหมอนกบทมหาวทยาลยของรฐและเอกชนขางนอกอนญาตใหพระภกษสามเณรไปเรยนดวยได

12.1. ปญหาการจดการศกษาพระปรยตธรรมสามญ ตามแผนพฒนาการศกษาแหงชาตระยะท 7 (พ.ศ. 2535-2539) รฐในนามกรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ ซงผรบผดชอบโดยตรงคอ

กองศาสนศกษา แตยงไมสามารถดำาเนนการใหบรรลผลสำาเรจได ซงสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตได ทำาการประเมนผลและไดพบปญหาหลายอยาง ซงพอสรปได ดงน

1. โรงเรยนพระปรยตธรรมฯ ยงไมสามารถตอบสนองความตองการเรยนของนกเรยนทงหมด เพราะ ขาดสถานท บคลากร งบประมาณในการบวช นกเรยนสอบไมผาน และนกเรยนมหลกฐานการสมครไมครบ

2. ครทสอนกลมวชาปรยตธรรมพบปญหาดานความยากของเนอหาสาระของวชาทสอน สวนครทสอน

วชาสามญพบปญหาดานวธสอนมากทสดโดยเฉพาะวชาวทยาศาสตร (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหง

ชาต,2538, 170-172). สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตไดเสนอแนะหนทางแกไข ดงตอไปน

1. ควรจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาเพมขนในอำาเภอและจงหวดทยงไมม โรงเรยน โดยรวมมอกนหลายฝายระหวางกรมการศาสนาและหนวยงานทเกยวของ

2. ควรจดสรรงบประมาณเพมขน โดยใชเกณฑเดยวกบโรงเรยนมธยมศกษาทวไป

3. ควรยกเลกการเกบคาธรรมเนยมการเรยนจากนกเรยน และมมาตรการเสรมตางๆ เชน การใหทน การศกษา การแจกอปกรณการเรยน การจดหาหนงสอใหยมเรยน เปนตน ทงนเพอเปนการขยายโอกาสทางการ

ศกษาอยางแทจรง

4.รณรงคประชาสมพนธเกยวกบทางเลอกในการเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตนกบโรงเรยนพระ ปรยตธรรมแผนกสามญศกษาฯ ในทองถนกบผปกครองผนำาชมชน ตลอดจนโรงเรยนทเปดสอนระดบประถม

ศกษาในทองถนใหมากขน

5. ควรยกเลกวธการสอบเขาเพอเปดโอกาสใหผทตองการเรยนสามารถเขาเรยนไดทนท และใหโรงเรยนใชวธเรยนซอมเสรมนกเรยนทเรยนออนแทน

6. กรมการศาสนาควรรวมมอกบหนวยงานทเกยงของในการสนบสนนใหครไดรบการฝกอบรมใหมาก ขน โดยเฉพาะความรเกยวกบวชาทขาด วธการเรยนการสอน และการวดการประเมนผล รวมทงการจดทำาแผนการ

เรยนการสอนดวย

12.2เหตผลทคณะสงฆและรฐควรสงเสรมการศกษาพระปรยตธรรมสามญ

1. เพอเปนการขยายโอกาสทางการศกษา: ตามแผนพฒนาการศกษาแหงชาตระยะท 7 (พ.ศ. 2535-2539) รฐในนามกรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ ซงผรบผดชอบโดยตรงคอกองศาสน

ศกษาจะจดตงโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา ใหครบทกอำาเภอทวประเทศ 620 แหง แตกยงไม

ครบ (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2538,135). ดงนน ควรจะยดแนวนโยบายเดมไว “เพราะเปนความจรงทวา พระภกษสามเณรทไดเรยนรพระปรยตธรรมควบคไปกบวชาสามญจะชวยใหเกดความร

ความเขาใจในสงคมปจจบนทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและใหพระภกษสามเณรเปนศาสนทายาททด เมอลา

บทท 5 การอภปรายผล

251 สกขากเปนพลเมองทดของชาต รวมทงผดวยโอกาสทางการศกษาไดอาศยสถาบนทางพระพทธศาสนาเขารบการ

” ศกษาอยางเสมอภาคเทาเทยมกนกบเยาวชนของชาตกลมอนๆ (เรองเดยวกน, อางแลว).2. เพอเปนการแกปญหาเยาวชนตดยาเสพตด: เปนทประจกษชดแลววาเยาวชนทไดเขามาบวชใน

พระพทธศาสนาและเรยนหนงสอไปพรอมๆ กนดวยอยางน ยอมไดรบการขดเกลาอบรมบมนสยใหไกลอบายมขและ สงเสพตดทงหลาย ในชวงหวเลยวหวตอของชวตถาไดกลยาณมตร เขายอมประสบความสำาเรจในชวตแนนอน ถา

บวชอยตอไปกเปนศาสนทายาททดของพระศาสนาเพราะมความรดคอมทงวยวฒและคณวฒ ถาลาสกขาไปกจะ เปนพลเมองทมคณภาพของชาต อยางนอยในชวงทเขากำาลงเรยนกชวยสบตออายพระพทธศาสนาออกไปไดระยะ

หนง

3. เพอแกปญหาโสเภณเดก: คำาวาโสเภณมทงเดกผหญงและผชาย ถาไดเปดโอกาสใหเขาไดม ทางออกในชวต คงไมมใครคดจะประพฤตผดจารตประเพณเชนนน

4. เพอเปนการแกปญหาเรองบทบาทของวดในการใหการศกษา: วดจะมบทบาทในการใหการศกษาแกเยาวชนเหมอนเดมครงสมยรชกาลแรกของประวตศาสตรชาตไทย

5. เพอแกปญหาเรองไมมเยาวชนมาบวช: เพราะตอนนเยาวชนทยงไมไดเรยนระดบมธยมศกษาม

เกอบ 60 กวาเปอรเซนต ทานเหลานจะมาสวด เพราะไดเรยนทงทางโลกและทางธรรม พระสธวรญาณรองอธการบดฝายวชาการมหาวทยาลย มหาจฬาฯ ตองการใหจดตงหรอขยายวทยาลย

สงฆหรอวทยาเขตของมหาวทยาลยสงฆในภาคตางๆ ทง 18 ภาค เชน ใหมคณะครศาสตรเพอฝกหดครปรยต

ศกษาทกวทยาลยสงฆหรอทกวทยาเขต ( พระสธวรญาณ ใน ไพทรย สนลารตน. 2530, 24-28) เพราะคณะครศาสตรเปนหวใจของการศกษาพอๆ กบคณะพทธศาสตร

พระศรวสทธกว ( พจตร ฐตวณโณ) ไดเสนอแนะวา ควรจดการศกษาแบบปรยตธรรมสามญนให สอดคลองกบระบบการศกษาของรฐไมกาวกายกน และกระจายการศกษาแบบนไปทวประเทศ เพอใหพระภกษ

สามเณรทกรปไดรบการศกษาทวถงกลาวคอในตำาบลหนงควรมโรงเรยนระดบมธยมอยางนอยหนงโรง ในอำาเภอ หนงควรมโรงเรยนระดบมธยมตนถงมธยมปลายอยางนอยหนงโรง ในภาคการศกษาหนง ควรมวทยาลยสงฆ

อยางนอยหนงแหง ในภาคหนงของประเทศควรมมหาวทยาลยสงฆอยางนอยหนงแหง ในสวนกลางควรจดการ

ศกษาใหถงปรญญาเอก และในสาขาวชาตางๆ ไมควรขดกบพระธรรมวนย (สภายวพทธกฯ,2529,187-188)

5.1.13. ความตองการการศกษาหลายๆรปแบบรวมกนทงแบบนกธรรมบาลและสายสามญและ มหาวทยาลยสงฆ หมายถง การเปดโอกาสใหมการศกษาหลายระบบกจดเปนการบรณาการอยางหนง จดเปนความ

หลากหลายในเอกภาพได แตตองมการปรบปรงหลกสตรเชอมโยงถงกน จงจะมการเทยบวฒกนไดอยางแทจรง ครงหนงนายอำานวย สวรรณครไดใหสมภาษณรายการสนทนาปญหาบานเมองไดใหสมภาษณวา การ

จดการศกษาของสงฆปจจบนนสอดคลองกบความตองการของพระเถระผใหญแลว คอ พระภกษสามเณรควร

เรยนบาลใหไดสก 3 ประโยคหรอ 4-5 ประโยคแลวจงไปเขาเรยนในมหาวทยาลยสงฆตอจนจบ แตทานไมไดพดถงปรบปรงหลกสตร

มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลยไดทำาการยกเวนใหกบผทได ป.ธ. 5 แลวไมตองเรยนวชาบาลทก

วชาทเปดสอนในมหาวทยาลยโดยเฉพาะคณะปรชญาและศาสนาจนจบ (สภามหามกฎฯ,2534,15) ซงสอดคลองกบความตองการของพระเถระบางรปทตองการใหมการรวมมอกนอยางนกอนทจะปรบปรงหลกสตร

จรงๆ ( พระมหาสขคำา เลขานการเจาคณะภาค 5 วดปากนำา)ซงเปนการดตรงทมการประสานสมพนธระหวาง หลกสตรเกากบหลกสตรมหาวทยาลยสงฆซงถอเปนหลกสตรใหม ผเรยนจะไดไมตองเสยเวลาเรยนซำาซอน แต

มหาวทยาลยมหาจฬาฯ ยงไมไดทำาเรองน

บทท 5 การอภปรายผล

252

อาจารยพภพ ธงไชย ( ใน ไพทรย สนลารตน. (2530). ปญหาการศกษาไทยปจจบนและแนวทาง

แกไข, 2530, หนา 134) “กลาววา ในเรองความเสมอภาคทางการศกษาไมไดขนอยกบโอกาสทจะเทา

เทยมกนภายใตการศกษาระบบเดยว ความเสมอภาคทางการศกษาไมควรจะหมายความวา คนไทยกวา 50 ลาน คนมโอกาสทจะไดรบการศกษาอยางเทาเทยมกนในระบบการศกษาเพยงระบบเดยว แตควรจะหมายความวาจารต

“ ” ทกจารตในสงคมนน หรอทพระยาอนมานราชธนเรยกวา สายใยทพย อนเปนมรดกทางสงคมของชมชนท ประกอบดวยจารตประเพณ ซงรวมเรยกวาวฒนธรรมนนมโอกาสทจะสรางระบบการศกษาของตวเองไดอยางเทา

เทยมกน โดยไมตองขนตรงตอระบบการศกษาใดระบบหนงดงเชนทเปนอยในปจจบน หากระบบการมเพยงระบบเดยวกเทากบวาความเสมอภาคไดขาดหายไปเสยแตเรมแรกเสยแลวเพราะเปนภาพสะทอนวาในสงคมนนมจารต

หนงซงครอบงำาจารตอนๆ อย โดยถอวาจารตของตนนนถกตองทสด โดยททกๆ คนจะตองผานระบบการศกษาท ถกกำาหนดโดยคนในจารตทรสกตนวาเหนอกวาทางการศกษา ผลกคอพนเพเดมของคนถกทำาลายลง วฒนธรรม

พนบานไมไดรบการเอาใจใส อาชพเกาถกละทง คนทไดรบการศกษาสงขนตองทงหมบานหรอชมชน หมบาน ปจจบนสวนใหญจงกลายเปนทไมนาอยในความคดของคนทเรยนหนงสอ จงตองอพยพเขาเมองกลายเปนสลม

”มากมายในปจจบน

โดยสรปแลวการบรณาการทางการศกษาจงมความหมาย 2 อยางคอ บรณาการหลกสตรและบรณา การระบบการศกษากลาวคอ วชาในหลกสตรควรมวชาศลธรรมควบคไปและหลกสตรอาจมหลายระบบแตมการ

ปรบปรงหลกสตรหรอวชาใหสอดคลองกนเทยบโอนกนไดหลกการบรณาการหรอหลกของเอกภาพทามกลางความหลากหลายสอดคลองกบนโยบายของสำานกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาตทเนนการเชอมโยงอนระบบเขาดวยกนมความสมพนธเปนเครอขายและสามารถ ถายโอนกนไดทงนเพอเพมคณภาพ ประหยดคาใชจาย เกดความคลองตว รวมทงเพอเปนการเพมโอกาสทางการ

ศกษาใหแกคนทดวยโอกาส (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต,2540,35). สมภาษณ แมชสนนท ฉนทา ผรบผดชอบเรองพระอภธรรม คณะ 3 วดมหาธาตยวราชรงสฤษฐ ทาน

ไดใหขอคดวา เหนดวยทจะมการรบรองอภธรรมมหาบณฑตใหเทากบวฒปรญญาตร เหมอนกบมหาปชาบดเถร วทยาลย แตมหาวทยาลยสงฆควรคำานงถงหลกสตรอภธรรมเดมซงเขมขนกวา ถาเอาทางโลกคอวชาสามญมา

ผสมกผสมได แตตองคงสภาพอภธรรมเดม ๆ คอหลกสตรอภธรรมไมควรปรบปรงอะไร นอกจากนนทานเสนอใหมหาวทยาลยสงฆเปดโอกาสใหแมชเรยน ถาแมชทอายนอยหนอยควรใหแยก

เรยนเปนเอกเทศ เชน จดหองเรยนพเศษใหในมหาวทยาลยสก 1 หรอ 2 หอง อยาใหเรยนปนกบพระภกษ สามเณรเพราะดไมเหมาะสม อาจเกดปญหาตามมาภายหลง

ทานเหนควรใหคณะสงฆและรฐบาลอนญาตใหแมชเรยนพระปรยตธรรมสามญได เพราะเดกในชนบทท ยากจน ไมมทนเรยนระดบมธยมกจะไดมาบวชเรยนและสบทอดพระพทธศาสนา ดกวาใหเขาขายตวเพอแลกกบเงน มาเรยน เพราะมเดกผหญงทประพฤตอยางนมาก เชนทจงหวดเชยงราย เปนตน โดยเฉพาะเดกทกตญญเมอพอ

แมใหทำาอยางไรกทำาตามอยางนนเพราะตองการเงนมาจนเจอครอบครว บางคนถลำาเขาไปแลวจะถอนตวออกมาก ยากมาก เพราะเขาใหเหตผลวา จะใหถอยกลบไปทำาอะไร ทนาทไรกไมม ดงนนพวกนกจะมทางเลอกทจะเขามาบวชการเปดโอกาสใหเขาเรยนพระปรยตธรรมสามญไดนนเปนการชวยใหเขาไดพฒนาความรความสามารถ

เพราะผหญงบางคนกฉลาดกวาผชาย และถาเขาอยในพระพทธศาสนาไมไดเขาจะไดมความรตดตวไปประกอบอาชพ แมชเสนอใหมหาวทยาลยสงฆเปนผดำาเนนการจดการศกษาปรยตธรรมสามญใหแมช ถาจะรอใหแมช

ดำาเนนการเองคงไมสำาเรจ เพราะคนไมนบถอแมชเทากบพระ พระพดอะไรคนกศรทธา ถาใหแมชหาเงนแสนกวาจะ ไดกนานและไมแนวาจะไดหรอไม แตถาพระบอกบญคนทมฐานะหนอยเขาจะถวายมาทนท

5.1.13. ความตองการทางการศกษาทนอกเหนอไปจากมหาวทยาลยสงฆ หมายถง การเปดใจกวาง ของคณะสงฆและรฐบาลในการอนญาตใหพระภกษสามเณรเขาเรยนในระบบมหาวทยาลยของรฐและเอกชนอนๆ ได

เพอทานจะไดมโอกาสปรบตวและมโอกาสเผยแพรศาสนาเขาไปในหมนกศกษาเพอนเรยนดวยกน และเพอเปนการ ประกนคณภาพมหาวทยาลยสงฆและการศกษาของสงฆโดยสวนรวมดวย เมอมการเปดเสรทางการศกษา

การทคณะสงฆตองอนญาตใหพระภกษสามเณรไปเรยนในมหาวทยาลยของรฐเปนเรองทไมแปลก เพราะ ในอนาคต มหาวยาลยสงฆกจะตองอนญาตใหฆราวาสเขามาเรยน ในมหาวทยาลยสงฆได อกอยางหนงตองยอมรบ

บทท 5 การอภปรายผล

253 วามหาวทยาลยสงฆกสามารถรบนสตนกศกษาไดในปรมาณทจำากด และตามรายงานของสำานกงานการศกษาแหง

ชาต (2538, 170-172) แมแตโรงเรยนพระปรยตธรรมสามญรบพระภกษสามเณรไดเพยงรอยละ 81.40 ของผมาสมคร และรอยละ 83.62 ของแผนการรบเพราะขาดอาคารและคร ดงนน การทคณะสงฆเปดโอกาสใหพระภกษสามเณรและแมชเรยนมหาวทยาลยของรฐทวไปไดบางกนบเปนการแบงเบาภาระของ

มหาวทยาลยสงฆและโรงเรยนพระปรยตธรรมสามญ สงทสำาคญคอรฐและคณะสงฆจะตองพยายามจดหาทเรยนใหกบทานใหไดไมวาทไหนและถาไดเรยนในมหาวทยาลยสงฆจะเปนการดทสดเพราะหลกสตรและบรรยากาศเหมาะกบสมณสารปมากกวา

มบางทานกลาววาเมอกอนป พ.ศ.2540 รฐยงไมรบรองมหาวทยาลยสงฆดงนนพระภกษสามเณร จงพากนไปเรยนในมหาวทยาลยของรฐอนๆ แตเดยวนถงแมวารฐรบรองสถานภาพของมหาวทยาลยสงฆแลวกยง

มพระภกษไปเรยนในทอนๆ อกแสดงวาคณภาพของมหาวทยาลยสงฆไมไดมาตรฐาน เพราะตามรายงานของ

สำานกงานคณะกรรมการแหงชาตเรองการศกษาพระปรยตธรรมสามญ (2538) ระบวามพระภกษและ

สามเณรออกกลางคนมากถง 780 รปในจำานวน 8239 รปและสาเหตทออกคอการลาสกขา ถงรอยละ 45.77 % ทเหลอลาสกขาเพราะสาเหตอนๆ เปนขอสงเกตทมเหตผลพอสมควร แตมสงทตองทำาความ

เขาใจดงน โรงเรยนพระปรยตธรรมสามญทมอย 369 โรงและแบงออกเปน 14 กลมโรงเรยนนนไมไดสงกด กบมหาวทยาลยสงฆทงหมด มหาวทยาลยสงฆเนนการศกษาระดบปรญญาตรขนไป สวนปรยตธรรมเนนระดบ

มธยม ยงไมไดมการทำาวจยวานกเรยนมธยมสงกดมหาวทยาลยสงฆลาสกขามาก อยางไรกตามเนองจากโรงเรยน พระปรยตธรรมสงกดกรมการศาสนาและคณะสงฆมสวนรบผดชอบ คณะสงฆจงควรจะตองพจารณาสาเหต ตาม

รายงานไมไดบอกวาลาสกขาเพราะอะไร แตตามรายงานระบวาจากการศกษาภมหลงของนกเรยน 780 รป พบ

วา 678 รปหรอรอยละ 86.92 มาจากครอบครวอาชพเกษตรกรรมและมฐานะยากจนมรายไดไมเกน 2500 บาทตอเดอน อาจเปนไปไดทนกเรยนตองออกไปชวยพอแมทำางานและปญหาอกอยางคอถงบวชอยก

ไมมเงนซอหนงสอตำาราเรยนหรอใชจายอยางอนๆ เพราะเทาทสงเกตสวนมากพระภกษสามเณรรอยละเกอบ 50.00 มาจากภาคอสาน และรอยละเกอบ 20.00 มาจากภาคเหนอ เพราะสวนใหญรอยละ 98 เปน

สามเณร อกสาเหตหนงคอเรองขอบงคบระเบยบวนยทางวดตนสงกด

ในรายงานระบวาผทจบมธยมตนรอยละ 66.85 ตองการบวชตอไปเพอเรยนตอทงสายสามญและ

บาล สวนนกเรยนรอยละ 33.15 ตงใจลาสกขาไปประการอาชพหรอเรยนตอสามญหรออาชพ ถาเปนไปไดรฐควรจดสายวชาชพใหดวยกจะเปนการชวยพฒนาบคลากรของชาตอยางแทจรง

5.2. ทาทและการดำาเนนการดานการศกษาของรฐบาลตอพระภกษสามเณร

5.2.1 การพฒนางานพระการพระศาสนาตามแนวทางปฏรปการศกษา ในปจจบนประชาชนคนไทยมรฐธรรมนญฉบบใหมคอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2540 เปนรฐธรรมนญของคนไทย เพอคนไทย และโดยคนไทย และเรามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงเปนพระราชบญญตทคนไทยรวมใจกนรางขนมาเหมอนกน ดงนนคนไทยจงภมใจในความ

เปนตวของตวเอง และมความเคารพในตวเอง ทงรฐธรรมนญและพระราชบญญตการศกษาเนนการพฒนา ประเทศชาตดวยการพฒนาคนโดยผานกระบวนการศกษาบนพนฐานของหลกธรรมทางศาสนา จะทำาการยบทบวง

มหาวทยาลยเขากบกระทรวงศกษาธการ โดยขนานนามใหมวา กระทรวงการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โดย กระทรวงใหมนจะเนนภารกจหลกในการปฏรปการศกษาของชาต เมอจะมการปฏรปการศกษาของชาตนนหมายถง

จะตองมการปฏรปการศกษาของพระภกษสามเณรดวย เพราะกรมการศาสนามหาเถรสมาคมสงกดอยในกระทรวงศกษาธการ

บทท 5 การอภปรายผล

254 เมอพดถงทาทของรฐดานการศกษาทมตอพระภกษสามเณร เราตองหนมามองบทบาทของกระทรวง

ศกษาธการ กระทรวงศกษาธการในเวลาน มนายกรฐมนตร พ.ต.ท. ดร. ทกษน ชนวตร เปนผรกษาการ

รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ( และมแนวความคดวาจะใหนายสวช คณกตต ดำารงตำาแหนงรฐมนตรวาการ

กระทรวงศกษาธการคนใหม) ทานไดพยายามผลกดนใหโครงการปฏรปการศกษาใหสำาเรจเปนรปธรรมขนมา โดย ผานสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำานกนายกรฐมนตร เปนกระบอกเสยงในการนำาเสนอนโยบาย

ตางๆ ดงจะเหนไดวาชวงนจะมจดประชมสมมนากนบอยครงในการงานจะนำาศาสนามาชวยพฒนาการศกษาของ ประเทศชาตอยางไร มการวจยเกยวกบการจดการศกษาศาสนาผานกระบวนการเรยนรของตางประเทศ โดยมงเนน

ประเทศทนบถอศาสนาทงหลายวาประเทศเหลานนมแนวทางในการพฒนาการศกษาโดยอาศยศาสนาอยางไร โดยมกลมงานศาสนาเปนผรบผดชอบประสานงานกบมหาเถรสมาคมและผบรหารและเจาหนาทกรมศาสนา

และทาททสำาคญยงทแสดงถงความหวงใยในเรองการศกษาของรฐบาลทมตอการศกษาของคณะสงฆนน คอการทรฐจดการประชมสมมนาทางวชาการเรอง การพฒนางานการพระศาสนา ตามแนวทางการปฏรปการศกษา

ในวนท 26 เมษายน 2543 ทผานมา ณ หอประชมพทธมนฑล อำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม การ ประชมสมมนาครงนถอเปนครงประวตศาสตรทางการศาสนศกษาของไทย เพราะมผทรงคณวฒทงคฤหสถและ

บรรพชตมาประชมกนมากเปนกรณพเศษ ผใหญในกระทรวงศกษาธการทกทานรวมทงเจาหนาทกรมการศาสนา

และมหาเถรสมาคมมาเขารวมมาก สมเดจพระพฒาจารย วดสระเกศ เปนประธานในพธ พระเทพโสภณ ( ประยร ม

ฤกษ) และดร. รง แกวแดง เลขาธการสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เปนผปาฐกถานำา การประชม ครงนนถอเปนการระดมความคดครงสำาคญ ไดขอคดเหนอยางกวางขวางเปนประโยชนยง ซงมสาระสำาคญดงตอ

ไปนคอ

1. การใหความอปถมภพระพทธศาสนา

2. การคมครองพระพทธศาสนา

3. สงเสรมความเขาใจอนดระหวางศาสนกชน

4. การเผยแพรพระพทธศาสนา

5. การจดการศกษาใหเกดความรคคณธรรม

6. อนๆ ในทนจะไดอธบายเฉพาะประเดนทเกยวของกบการศกษาโดยตรง เพอเปนอทาหรณ ดงน

1. เรองการใหความอปถมภพระพทธศาสนา. 1.1. ใหมคณะกรรมการในเขตพนทการศกษา เปนลกษณะจำาลองการปกครองของมหาเถร

สมาคม

1.2. จดทำาแผนแมบททางศาสนา 15-20 ป

1.3. กำาหนดแผน โครงการ ใหชดเจนเปนแผนปฏบตการ ระยะสน 2 ป เพอเสนอคณะรฐมนตร

1.4. ใหกรมการศาสนา มภารกจหลกทสำาคญ คอ สนบสนนและสงเสรมวดเพอใหวดทำาภารกจ

ดานการจดการศกษา ทง 3 ระบบคอ ในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย

1.5. ใหรฐบาลสนบสนนงบประมาณแกมหาวทยาลยสงฆทง 2 แหง ใหมากขน เพอสราง บคลากรทมความร ความสามารถและมคณธรรม

2 การเผยแผพระศาสนา

2.1 การจดตงสถาบนพฒนาพระสงฆาธการตองเปนทยอมรบของคณะสงฆ

2.2 พระภกษสามเณรตองไดรบการพฒนาตามหลกไตรสกขา ใชยทธศาสตรในการ

บทท 5 การอภปรายผล

255 พฒนา โดยพฒนาทพระสงฆาธการ ใชคนกลมนอยไปพฒนาคนกลมใหญ

2.3 ประชากร 14 ลานคนตองไดรบการบรณาการ

2.4 พฒนาคนใหมศกยภาพ ใหมคณธรรม ตองเนนการปฏบตสอนสมาธภาวนา

2.5 ใหบคลากรทางศาสนาโดยเฉพาะพระภกษสามเณรเปนผนำาดานจรยธรรมมากกวา ดานอน

3. การจดการศกษาใหเกดความรคคณธรรม

3.1 ใชหลกอรยสจ 4 เปนแนวคดในการจดการศกษา

3.2 ใหวดเปนศนยการศกษา ศนยกลางการเรยนรและเปนสถานศกษา

3.3 ตองใชหลกการของพระพทธศาสนาเปนปรชญาแหงการศกษาอยางชดเจน

3.4 สงเสรมการบวชสามเณรภาคฤดรอน บวชชพราหมณ

3.5 การจดการหลกสตรดานศาสนาตองเปนภาคบงคบ

4. อนๆ

4.1 เรองรฐธรรมนญกบกฎหมายทเกยวของกบการพระศาสนา ผมสวนเกยวของจะ ตองศกษา และใหทฝายเขาใจตรงกน เพอนำาไปสการกำาหนดวสยทศน กำาหนดเปาหมาย และ

กำาหนดทกสงทกอยาง

4.2 เรองของศาสนา จะตองเชอมโยงและสมพนธกบโครงสรางทง 4 ของกระทรวงการ ศกษาศาสนาและวฒนธรรม เชอมโยงกบการจดหลกสตรของกรมวชาการ และเชอมโยงกบ

แผน 20 แผน ของกระทรวงศกษาธการทกำาลงดำาเนนการอย

4.3 ใหกรมการศาสนาประมวลศกยภาพปญหาของศาสนา ศกษารางรฐธรรมนญ และ พระราชบญญตการศกษาวา ใหการพระศาสนาอยในฐานะอะไรแลวจดลำาดบความสำาคญของงาน

วาควรทำาอะไรกอน

(ศนยปฏรปการศกษากรมการศาสนา,2543, หนา 1-2)5.2.2. แนวคดของกรมการศาสนาในการพฒนาการศาสนาตามแนวปฏรปการศกษา

ทางกรมการศาสนาไดมการประชมหลายครง โดยไดระดมพลงความคดและพยายามดำาเนนงานพฒนา และสนองงานพระศาสนา ทงนโดยยดแนวนโยบายแหงรฐทกำาหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

“ บญญตไววา รฐตองใหความอปถมภและคมครองพระพทธศาสนา และศาสนาอน สงเสรมความเขาใจอนดและ ความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการนำาหลกธรรมของศาสนามาใช เพอเสรม

” “สรางคณธรรม และพฒนาคณภาพชวต นอกจากนแนวนโยบายแหงรฐยงกำาหนดให รฐตองจดการศกษาอบรม

……และสนบสนนใหเอกชนจดการศกษาอบรมใหเกดความรคคณธรรม .” และโดยยดแนวนโยบายแหงรฐ ทมง เนนการจดการศกษาอบรมและสนบสนนการนำาหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรม จงไดตรา พระ

ราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยมงเนนจะใหประชาชนในชาต ไดศกษาคนควาหลกธรรมอนเปนจด เรมตนในการเสรมสรางคณธรรมอยางกวางขวาง ทวถง ทกสภาพ ทกสถานการณ ทกเวลา ทกระดบ ดงม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 25409 และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทเกยวของรบรองไวแลว

9 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 กำาหนดไวดงน มาตรา 73 รฐตองใหความอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอนสงเสรมความเขาใจอนดและความ

สมานฉนทระหวางศา สนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการนำาหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและ

พฒนาคณภาพชวต

บทท 5 การอภปรายผล

256

5.2.2.1 การพฒนาโครงสรางองคกรสนองงานคณะสงฆกรมการศาสนาและมหาเถรสมาคมปรารภเหตตามทไดมประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 มผลให ภารกจดานศาสนาไปสงกดคณะกรรมการการศาสนาและวฒนธรรมและตามรางพระ

ราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวง การศกษา ศาสนา และวฒนธรรม พ.ศ. .... ใหโอนบรรดาอำานาจ หนาทและบรรดาทรพยสนตาง ๆ ทกรมการศาสนา ดแลแทนคณะสงฆ ไปเปนของ คณะกรรมการการศาสนาและ

วฒนธรรม ซงมผแทนองคการศาสนาอนรวมเปนกรรมการอยดวย นน คณะสงฆและพทธศาสนกชนทวไปเหนวา เปนการไมเหมาะสมทจะใหผแทนศาสนาอนมากำาหนดนโยบายดานตาง ๆ ของพระพทธศาสนา และดแลทรพยสน

ของพระพทธศาสนาท ดงนน กรมการศาสนา พรอมทงทำาหนาทเปนสำานกเลขาธการมหาเถรสมาคมแทนกรมการ

ศาสนา จงไดทำาการเคลอนไหวตอตานพระราชบญญต การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ในสวนทเกยวของ

กบพระพทธศาสนา โดยไดยนขอเสนอตอ ฯพณฯ นายกรฐมนตร 5 ขอ คอ

มาตรา 81 รฐตองจดการศกษาอบรมและสนบสนนใหเอกชนจดการศกษาอบรมใหเกดความรค คณธรรม จดใหมกฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาตปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบความ

เปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม สรางเสรมความรและปลกฝงจตสำานกทถกตองเกยวกบการเมอง การปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สนบสนนการคนควาวจยใน

ศลปวทยาการตาง ๆ เรงรดพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาประเทศ พฒนาวชาชพคร และสงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะและวฒนธรรมของชาต

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กำาหนดไววา มาตรา 6 การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกายจตใจ สตปญญา ความ

รและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำารงชวตสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

มาตรา 7 ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสำานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหา

กษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาท เสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของ

…ประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปะ วฒนธรรมของชาต มาตรา 12 นอกเหนอจากรฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ใหบคคล ครอบครว

องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ …และสถาบนสงคมอน มสทธในการจดการศกษาขนพนฐาน

มาตรา 23 การจดการศกษา ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ตองเนน ความสำาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาในเรองการ

ศกษาในเรองตอไปน1. ความรเกยวกบตนเอง และความสมพนธของตนเองกบสงคม ไดแก ครอบคว ชมชน ชาต และ

สงคมโลก รวมถงความรเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของสงคมไทยและระบบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2. ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงความรความเขาใจและประสบการณเรอง การจดการ การบำารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดล

ยงยน3. ความรเกยวกบศาสนา ศลป วฬนธรรม การกฬาภมปญญาไทย และการประยกตใชภมปญญา4. ความรและทกษะดานคณตศาสตรและดานภาษาแนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง5. ความรและทกษะในการประกอบอาชพและการดำารงชวตอยางมความสข

บทท 5 การอภปรายผล

257

"1. “ ” ใหจดตงองคกรของรฐทเปนอสระในนาม สำานกพระพทธศาสนาแหงชาต ดวยการตราเปนพระ ราชบญญตจดตง ใหสงกดนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรวาการกระทรวงศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

รกษาการตามพระราชบญญตนน

2. ใหนำากจการทกอยางของพระพทธศาสนา ทเคยอยในความรบผดชอบของหนวยงานอนในสงกด กระทรวงศกษาธการ มาสงกดสำานกพระพทธศาสนาแหงชาต

3. คณะกรรมการทกชด และทกระดบของกระทรวงการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ทมตวแทนของ ศาสนาอยดวย ใหจำานวนตวแทนศาสนาเปนไปตามสดสวนของศาสนกชนแหงศาสนานนๆ

4. ใหวชาพระพทธศาสนาเปนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ โดยเปนวชาบงคบสำาหรบนกเรยนทเปนพทธศาสนกชน และมคาหนวยการเรยนและเวลาเรยนไมนอยกวา

ในหลกสตรปจจบน

5. ใหรวมกนสงเสรม สนบสนน ดำาเนนการ พฒนาใหสถาบนพระพทธศาสนา ศาสนธรรม มบทบาท สำาคญในการทำาประโยชนแกประเทศชาตและประชาชน ตามเจตนารมยในการเผยแผพระพทธศาสนา

ของพระพทธเจา" (กรมการศาสนา, http://www.moe.go.th/webrad/educate/educate.htm)

และตอมา มหาเถรสมาคมไดนำาเรองนขนพจารณา โดยมมต แตงตงคณะกรรมการขนคณะหนง มพระ พรหมมน เปนประธานกรรมการ เพอพจารณาเกยวกบการปรบโครงสรางงานพระพทธศาสนา ตามพระราชบญญต

การศกษา พ.ศ. 2542 และมหาเถรสมาคมไดมมต เหนชอบตามท คณะกรรมการปรบโครงสรางเสนอ ดงน

"1. ใหโอนหนวยงานพระพทธศาสนาไปสงกดนายกรฐมนตร เปนหนวยงานอสระ เปนหนวยราชการ มฐานะเปนนตบคคล

2. รบหลกการ 12 หลกการ ในการแกไขพระราชบญญตคณะสงฆ

3. ใหมคณะกรรมการบรหารกจการคณะสงฆดานตาง ๆ 13 คณะ ภายใตชอวาคณะกรรมการมหา คณศร เปนผรบผดชอบการบรหารงานคณะสงฆทว สงฆมณฑล

4. “ ” ใหหนวยงานทรบผดชอบกจการพระพทธศาสนามชอวา สำานกพระพทธศาสนาแหงชาต โดยใหโอน กจการและทรพยสนของพระพทธศาสนาทงหมดทกรมการศาสนารบผดชอบดแลแทนคณะสงฆ ไปเปน

ของสำานกพระพทธศาสนาแหงชาต

5. ใหมหนวยงานรบผดชอบงานพระพทธศาสนาในสวนภมภาค ภายใตชอวาสำานกงานพทธศาสนา จงหวด รบผดชอบงานสนองงานคณะสงฆในแตละจงหวดใหสอดคลองกบการบรหารกจการคณะสงฆ

ซงแบงพนทสายการปกครองเปนจงหวด อำาเภอ และตำาบล" (อางแลว). ตอมากระทรวงศกษาธการไดมอบใหกรมการศาสนาจดประชมเชงปฏบตการ เพอรบฟงความคดเหนจาก

คณะสงฆและพทธศาสนกชน เมอวนท 25 มถนายน 2544 ณ หอประชมพทธมณฑล ซงทประชมในครง นนไดใหความคดเหนสอดคลองกบมตมหาเถรสมาคม และเนนเรองพระราชบญญตการปกครองคณะสงฆทจะราง

ขนใหมในเรองพระวนยเปนสำาคญ และกำาหนดใหมโฆษกประจำาสำานกเลขานการมหาเถรสมาคม โดยสรปดงน

"- ในพระราชบญญตคณะสงฆ ควรใหเปนเรองทเกยวกบคณะสงฆ โดยใหยดพระธรรมวนย เปนหลก ทงในดานการปกครอง การศกษา กายเผยแผ และการสาธารณปการ ไมควรมกฎหมายทเปน

เรองฝายบานเมองใหอปถมภคมครอง หรอใหการอารกขารวมอยดวย ควรจะแยกเปนพระราชบญญตอก ฉบบหนงทกำาหนดใหฝายบานเมองจะตองใหความอปถมภคมครองพระพทธศาสนา และใหการอารกขา

คณะสงฆ

- ควรใหคณะสงฆเปนผกำาหนดนโยบาย แผนงาน และงบประมาณดานศาสนาสวนหนง และ

ใหมสำานกงานเลขานการมหาเถรสมาคม และมโฆษกประจำาสำานกงานดงกลาว"

บทท 5 การอภปรายผล

258

(อางแลว)5.2.2.2. การศาสนศกษา1. การศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม-บาล. กรมการศาสนา มหาเถรสมาคมประกาศเดนชดวา การ

ศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม- บาล เปนการจดการศกษาท คณะสงฆจดขน ดำาเนนงานโดยคณะสงฆ เพอให บคคลทเขามาบรรพชาเปนสามเณร และอปสมบทเปนพระภกษในพระพทธศาสนาไดศกษาและมความรเพอเปน

ศาสนทายาททด ในปจจบนคณะสงฆจดใหมหนวยงานทดแลรบผดชอบ ดงน แมกองธรรมรบผดชอบนกธรรม แมกองบาลรบผดชอบบาล และม – สภาพปญหาการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม บาล ทคณะสงฆควรแกไข

ดงน

1. ขาดแคลนอาคารเรยน หองเรยน โดยสถานศกษาบางแหงจะตองใชศาลาการเปรยญ บรเวณโบสถ วหาร ใตถนกฏ เปนตน, 2. ระบบการสอน การสอบและการตรวจไมมการประสานกนแตอยางใด, 3. การ

เรยนการสอนเนนความจำาเพยงอยางเดยว ขาดการสนบสนนใหเกดความเขาใจ และนำาไปใชวเคราะหสงเคราะห แลว

นำาไปประยกตใชในการเผยแผพระพทธศาสนา,4. งบประมาณทไดรบ ไมเพยงพอตอการบรหารจดการใหเกด

คณภาพ, 5. คาตอบแทนคร และบคลากรทางการศกษา คอนขางตำา ไมไดเปนไปตามวฒ ขาดสวสดการ จงเปน

– เหตหนงททำาใหครมอตราการเขา ออก อยเสมอ, 6. ครสวนใหญ ประสบปญหาการสอนในเรองเทคนควธ การสอน เนองจากไมไดจบสายครศาสตร2. การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา. การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา จดการศกษา 2 ระดบ คอ ระดบมธยมศกษาตอนตน และมธยมตอนปลาย ตามระเบยบกระทรวง

ศกษาธการวาดวย โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. 2535 โดยมวตถประสงคทจะใหการ ศกษาในโรงเรยนดงกลาวเปนประโยชนตอฝายศาสนจกรและฝายบานเมอง กลาวคอ ทางฝายศาสนจกรกจะได

ศาสนาทายาททด มความร ความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางแทจรงเปนผประพฤตดปฏบตชอบ ดำารงอยในสมณธรรมสมควรแกภาวะ สามารถธำารงและสบตอพระพทธศาสนาใหเจรญสถาพรตอไป และถาหากพระ

ภกษสามเณรเหลานลาสกขาไปแลวกสามารถเขาศกษาตอในสถานศกษาของรฐหรอเอกชนได หรอเขารบราชการ สรางประโยชนใหกาวหนาใหแกตนเอง และบานเมองสบตอไปดวยเชนกน และมสภาพปญหาการศกษาพระปรยต

ธรรม แผนกสามญศกษาทควรแกไข ดงน

1. ปจจบนโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ขนทะเบยนไวกบกรมการศาสนา แตไมได – สงกดกระทรวงศกษาธการ ครไมมความมนคงในวชาชพ มอตราเขา ออก อยเสมอ

2. คาตอบแทนคร และบคลากรทางการศกษา คอนขางตำา ไมไดเปนไปตามวฒขาดสวสดการจงเปน – เหตหนงททำาใหครมอตราการเขา ออก อยเสมอ

3. ครสวนใหญ ประสบปญหาการสอนในเรองเทคนควธการสอน การวดผลและประเมนผล โดย เฉพาะวทยาศาสตร คณตศาสตร เปนตน

4. ผบรหารโรงเรยนสวนใหญ ขาดความรความชำานาญในการบรหารจดการ เนองจากสวนใหญจบ การศกษาตำากวาปรญญา เนองจากมไดกำาหนดคณสมบตไวในระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยโรงเรยนพระ

ปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ.25355. เอกสาร ตำารา คมอคร วสดการเรยนการสอน หองสมด แหลงคนควา ไมเพยงพอ

6. งบประมาณไมเพยงพอตอการบรหาร ทงดานการจดซอวสดอปกรณ และคาตอบแทนคร และบคลากรทางการศกษา

7. สถานศกษาสวนใหญขาดความพรอมดานอาคาร และสถานท

8. สถานศกษาบางแหง ไมมเครองมอสอสารทสามารถตดตอไดสะดวก

บทท 5 การอภปรายผล

259

5.2.2.3. การปฏรปแกไข การศกษาสงฆ

1. การพฒนาหลกสตร. หลกสตรการศาสนศกษา นอกจากระบบการเรยน แผนกธรรม-บาล และแผนกสามญศกษา ทตองมการปรบหลกสตรแลว ควรจะไดมการกำาหนดหลกสตรอนทเฉพาะ และจำาเปนตอ

การศกษา พฒนาและเผยแผศาสนาทชดเจน เชน หลกสตรระยะสนสำาหรบผเขามาบวช หลกสตร การเผยแผ พระพทธศาสนา หลกสตรพระนกเทศก หลกสตรพระวปสสนากรรมฐาน หลกสตรพฒนา พระสงฆาธการ และอน ๆ

ทเกยวของ นอกจากนการศกษาวชาพระพทธศาสนา โดยเฉพาะแผนกธรรม แผนกบาล ถงแมวาจะมเนอหาวชาอน ๆ แทรกอยในวชาการพระพทธศาสนาอยแลว แตเพอการศกษาทครอบคลมในเนอหาทชดเจนควรจะไดศกษาเพม

เตมในวชาตอไปน ไดแก ภาษาไทย สงคมศกษา เศรษฐศาสตร การสอสารตาง ๆ สำาหรบวชาบาล ควรมการขยาย หลกสตรในระดบสงขน เพอการศกษาพระไตรปฎกไดอยางลกซง สำาหรบโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา ควรเพมหลกสตรศลธรรมสบทอด เพอสามารถนำาไปเผยแผและนำาไปปฏบตในชวตจรง เมอลาสกขาออกไปแลวถาพระไมฉลาดชาวพทธกไมฉลาด

2. การพฒนาบคลากร. การปฏรปการศกษา เมอปฏรปแลวใหสงใดแกสงคม ชาต ศาสนา ประชาชน ผเรยน และการศาสนศกษา เมอปฏรปแลว พระสงฆจะมภาระหนาทการงานในสวนนอยางไร นอกจากการ

เปนศาสนทายาท รกษาพทธศาสนา รบประกาศนยบตรไปทำางาน เมอลาสกขา ควรจะไดมการจดการศกษาเพอ

พฒนาบคลากรสงฆดานอน ๆ อกดวย เชน อบรมการเปนเจาอาวาส นกปกครอง พระนกกฎหมาย (พระวนยธร) ผบรหารสถานศกษา ผนำาการปฏบตธรรมกรรมฐาน ศกษาธรรมระบบศาสนสมบตของวด กฎหมายทรพยสน งาน

บญช สารบรรณ นอกจากนนยงตองศกษาใหมความรดานการกอสราง ศลปะ วฒนธรรม เพอจะไดดแล รกษา ศาสนสมบตใหมนคง คงอยอยางถกหลกวธการ

3. การบรหารและการจดการ การสนบสนนทรพยากร. คณะสงฆและกรมการศาสนาจะดำาเนนการ ตามหลกการ ดงน

1. หลกการจดการศกษา ควรเนนความรความเขาใจ แนวคด จตวญญาณในทางพระศาสนาเปน อดมการณ การนำาหลกไตรสกขามาเปนอดมการณในการฝกตนใหเกดความรกชาต ศาสนา ปรบแนวคด

ทศทาง หรอวสยทศน และใหเยาวชน ฆราวาสไดเขามาศกษาวชาการทางพระพทธศาสนาของทางคณะสงฆดวย

2. การจดการศกษาของสงฆ ระบบการศกษาเปนระบบเปด พรอมหรอไมทจะนำาการศกษาของสงฆ เขาสระบบโรงเรยน และตรงขาม การนำาระบบศลธรรม ภาพลกษณอนดของศาสนา นำาไปสสถานศกษา

โรงเรยน

3. การจดการศกษาของสงฆ ควรมอบใหเจาคณะ เจาสงกดดแล และรวมกนทำางาน ดานการศกษา – แมกองธรรม บาลสนามหลวง มหนาทจดการสอบสนามหลวง ควรไดมการปรบวธการ โดยการสงเสรม

การเรยนการสอน ใหเปนระบบ มคณภาพ ดวยการกำาหนดกฎ ระเบยบทเกยวของ

4. งบประมาณการจดการศาสนศกษา ภกษ สามเณร สวนหนงเปนเยาวชนของชาต รฐควรใหการ สนบสนนการศกษาขนพนฐาน เชนเดยวกบเยาวชนของชาตทวไปอยางเทาเทยม นอกจากนคาตอบแทน

ครในสวนของการศกษาคณะสงฆควรจดคาตอบแทนใหเทาเทยมกบการศกษาในระบบ

5. การบรหารจดการศาสนศกษา ระบบการบรหารจดการดานการศาสนศกษา ยงตองมการพฒนา ในทก ๆ ดาน เชน ปรบวธการเรยนการสอน การใชเครองมอสอสารระบบทางไกลทางการศกษา เพอให

ประชาชนทว ๆ ไปไดเขามามสวนรวมในการจดการศกษา ตอมาไดมการประชมพระสงฆาธการและเจาหนาทกรมการศาสนา เพอฟงความคดเหนของทประชม เรยก

วาการประชมเชงปฏบตการ เมอวนท 25 มถนายน 2544 ทประชมมมต โดยสรปดงน

1. – ควรมการปรบปรงหลกสตรพระปรยตธรรม โดยรวมแผนกธรรม บาล และแผนกสามญศกษา เขาดวยกน เพอใหทนสมยมากขน โดยจดระบบทเปดโอกาสใหมอสระในการศกษามากขน สามเณรจะไดม

เวลาในการศกษาเรยนร และวเคราะห รวมทงใหมการเทยบโอนหนวยกตกบการศกษาขนพนฐานของทางโลกได

บทท 5 การอภปรายผล

260

2. ควรจดการศาสนศกษา (โดยเฉพาะภาษาบาล) ใหเปนทางเลอกแกประชาชนไดเลอกเรยน ใหมการ ประเมนผล และจดการศกษาอยางเปนระบบ มคณภาพ และมาตรฐานทดเทยมการศกษาของโลก

3. “ ” “ ” ใหศาสนศกษาเปน การศกษาเฉพาะทาง มากกวาทจะเปน การศกษาภาคบงคบ และใหพระเปนผสอนศลธรรมในสถานศกษา

4. ใหรฐจดสรรงบประมาณใหวดจดการศาสนศกษา อยางมคณภาพ โดยใหวดมสวนรวมจดทำาหลกสตร

5. ใหรฐจดวางแผนแมบทการศาสนศกษาลวงหนา 20 ป โดยเนนในเรองการบรหารจดการตามหลกพระพทธศาสนา

6. ใหปฏรปศกยภาพของพระสงฆ โดยสถาบนพระสงฆาธการ เพอผลตพระผบรหาร รวมทงใหเรง ผลตบคลากรมออาชพ ครพระ พระนกวชาการ พระนกเผยแผ พระนกกรรมฐานพระนกกฎหมาย นก

ประชาสมพนธ

4. การสนบสนนสงเสรมการเผยแผศลธรรม. การเผยแผศลธรรม หรอการเผยแผหลกธรรมทาง พระพทธศาสนา ถอวามความสำาคญในฐานะเปนอดมการและหลกการทสำาคญทางพระพทธศาสนา งานการเผยแผ

พระพทธศาสนาทกรมการศาสนา ดำาเนนการอยในปจจบน ไดดำาเนนการทงในสถานศกษา และเผยแผพระพทธ ศาสนาแกประชาชน โดยไดรบความรวมมอจากองคกรตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน งานเผยแผพระพทธศาสนาโดย

พระธรรมทตไดเรมดำาเนนการมาตงแตป 2507 โดยการนำาเอารปแบบการปฏบตงานเผยแผสมยพทธกาลมา เปนแนวทาง และจากนนกรมการศาสนากไดขยายงานการเผยแผพระพทธศาสนาไปอยางกวางขวางจนถงปจจบน

และมขอเสนอแนะจากการประชมเชงปฏบต เมอวนท 25 มถนายน 2544 ดงน

1. การเผยแผ รฐตองดำาเนนการแบบองครวม เปนกระบวนการ มการวเคราะหปญหา

สงคมรวมกนทกกระทรวง โดยใชหลกอรยสจ 4 เพอจดทำาแผนการเผยแผใหตรงจด

2. การเผยแผใหยดพระไตรปฎก และใหสอดคลองกบยคสมยดวย โดยไมยดตดเนอหา จนเกนไป เพอใหคนเขาใจธรรมะเปนวถชวต

3. ใหบรณาการวชาการพระพทธศาสนา เขาสระบบการศกษาทางโลก โดยเนนการปฏบต และสรางบคลกภาพของเดก จากพนฐาน คำาสอนของพระพทธศาสนา เพอใหเกดความซาบซง

ศรทธาและเปลยนแปลงพฤตกรรม

4. ใหมการรางหลกสตรศลธรรม โดยใหคร อาจารย ทางโลก เขามามสวนรวมกบพระสงฆ

5. ใหปรบเปลยนกระบวนทศน ในการปฎรปการศกษา โดยนำาสงดของพระพทธ

ศาสนามาใช เชน การสอนวชาภาษาบาล หรอในหลกสตร 12 ป ตองบรรจหลกสตรพระปรยตธรรมเขาไปใหเปนหลกสตรเดยวกนทวประเทศ

6.ใหจดตงสถาบนวปสสนาธระ, สถาบนจรยศกษา เพอสอนภาคทฤษฎและภาคปฏบต

7. ใหทกกรมในสงกดกระทรวงศกษาธการ นำาพระเขาไปสอนศลธรรม หรอใหอนศาสนาจารย

เปนครผเชยวชาญประจำาโรงเรยน " (กรมการศาสนา, http://www.moe.go.th/webrad/educate/educate.htm)

บทท 5 การอภปรายผล

261

5.3. บทบาทมหาวทยาลยสงฆตอสงคมและประเทศชาต

ตามพระราชบญญตมหาวทยาลยของมหาวทยาลยสงฆทง 2 แหง คอ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และ มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย พ.ศ. 2540 กำาหนดใหมหาวทยาลยสงฆดำาเนนตามหลกการดงน

1. มหาวทยาลยสงฆเปนสถาบนเฉพาะทางทำาการสอน วจย และพฒนาดานพระพทธศาสนา

2. มหาวทยาลยสงฆมความอสระในการบรหารและวชาการ ภายใตการกำากบของ 2 องคกรคอ กระทรวงศกษาธการดแลทวไป และมหาเถรสมาคมทำาหนาทกำากบควบคมการสอน การวจยใหเปนไป

ตามหลกพระธรรมวนย

3. มหาวทยาลยสงฆเปนนตบคคล

4. การจดตงงบประมาณใหดำาเนนการผานกระทรวงศกษาธการ

5. ใหมพระภกษและคฤหสถปฏบตงานในสภามหาวทยาลย และนกศกษามหาวทยาลยจะมพระภกษ สา มาเณรและคฤหสถ เปนตน

1. ภารกจหลกของมหาวทยาลยสงฆ

โดยทวไปแลว ทงมหาวทยาลยทวไป และมหาวทยาลยสงฆจะตองดำาเนนการตามหลกแหงภารกจหลก 4 อยางนเหมอนกน แตมหาวทยาลยสงฆเนนกจกรรมเฉพาะทางเปนพเศษและเนนกจกรรมการสงเสรมพระพทธ

ศาสนาขนมาอกประการหนง ดงมรายละเอยดตอไปน

1.ดานการผลตบณฑต มหาวทยาลยสงฆมเปาหมายทจะพฒนานสตใหเปนบณฑตทพงประสงคคอเปนผรอบรวชาการ มปฏปทานา

เลอมใส ใฝรใฝคด เปนผนำาดานจตใจ มความสามารถในการแกปญหา รเทาทนการเปลยนแปลงของสงคม มโลก ทศนทกวางไกล มศกยภาพทจะพฒนาตนเองใหเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม มศรทธาอทศตนเพอ

พระพทธศาสนา รจกเสยสละเพอสวนรวม

2.ดานการวจย มหาวทยาลยสงฆเนนการศกษาทางดานพระพทธศาสนาจำาเปนตองพฒนาดานการวจยพนฐาน เพอสรางองค

ความรควบคไปกบกระบวนการเรยนการสอน เนนการพฒนาองคความรในพระไตรปฎกและพฒนาการความรใน พระพทธศาสนา โดยวธการสหวทยาการ และจดอนดบความสำาคญของการแกปญหาดานศลธรรม จรยธรรม และ สถาบนศาสนา ตลอดจนการพฒาศกยภาพทางวชาการดานพระพทธศาสนา แลวนำาองคความรทคนพบมาสราง

ฐานสำาหรบการวจยประยกตทจะเปนรปธรรมใหนำาไปปฏบตไดอยางกวางขวาง

3.ดานบรการวชาการแกสงคมมหาวทยาลยมงใหบรการวชาการแกสงคมในรปแบบทหลากหลายขนดวยการเผยแผความรทางพระพทธ

ศาสนา ใหประชาชนมจตสำานกดานคณธรรม จรยธรรม ใหนำาไปสการพฒนาชมชนและสงคมไทย และมงสงเสรม กจการคณะสงฆ มหาวทยาลยจงใหความสำาคญเกยวกบการจดการเรยนการสอนและการใหบรการวชาการแก

สงคมวาเปนกจกรรมทมความสมพนธกนอยางเปนระบบ อกทงการบรการวชาการแกสงคมมงเนนการสงเสรม กจการของคณะสงฆ ดงนนการจดกจการดานนจงใหรวมมอกบคณะสงฆดวย

4.ดานการทำานบำารงศลปวฒนธรรมภารกจดานการทำานบำารงศลปวฒนธรรมจะดำาเนนไปอยางกวางขวางในอนาคตเพราะจะมแนวโนมในการผสม

ผสานกนทางวฒนธรรม และการมสวนรวมในประชาคมโลกในดานเศรษฐกจมากขน ทำาใหการทำานบำารงศลป วฒนธรรมของไทยเปนรากฐานของการพฒนาอยางมดลยภาพ อนงการทำานบำารงศลปวฒนธรรมไมควรจำากดอย

แตการอนรกษมรดกทางศลปวฒนธรรมเทานน แตควรหมายรวมถงการศกษาใหเขาใจความเปนไทยอยางถองแท

บทท 5 การอภปรายผล

262เพอนำาไปสการสงวนความแตกตางทางวฒนธรรมและการอยรวมกนในประชาคมโลกอยางมเอกลกษณและศกดศร

5. ดานการสงเสรมพระพทธศาสนา มหาวทยาลยสงฆ เปนมหาวทยาลยทเนนทางดานพระพทธศาสนา จงไดกำาหนดใหมภารกจหลกทแตกตาง ไปจากสถาบนอดมศกษาทวไปประการหนงกคอการสงเสรมพระพทธศาสนา เพอใหสอดคลองกบปณธานการจด

ตงมหาวทยาลย การพฒนาทรพยากรบคคลใหมคณธรรม จรยธรรม เปนพลเมองดของสงคมไดตองอาศยพน ฐานมาจากหลกธรรมทางพระพทธศาสนา มหาวทยาลยจงตองปรบปรงกจกรรมตางๆ ใหสามารถเออตอภารกจ

ดานการสงเสรมพระพทธศาสนา อกทงจดใหมหลกสตรระยะสนสำาหรบการประชมสมมนา และฝกอบรมดาน พระพทธศาสนา จดกจกรรมทปลกฝงจตสำานกในการสงเสรมพระพทธศาสนา เสรมสรางความซาบซงและทศนคต

ทดตอคณคาของพทธศลปเปนตน

2. ผลการดำาเนนงานของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทผานมา

มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลยไดดำาเนนการมาเปนระยะเวลา 110 ป ไดมการ พฒนาการจดการศกษามาเปนลำาดบ เพอใหสามารถปฏบตภารกจหลก ในฐานะสาบนอดมศกษา ไดแก การจดการ

เรยนการสอน การวจน การบรการวชาการแกสงคม การทำานบำารงศลปวฒนธรรม รวมทงการสงเสรมพระพทธ ศาสนา โดยมงเนนใหสอดคลองกบปณธานและทศทางการพฒนามหาวทยาลยและแผนพฒนาประเทศ ภายใต

ศกยภาพความพรอมดานงบประมาณ อาคารสถานทและปจจยทเกยวของ ซงในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2538-2542) สมารถดำาเนนงานใหปรากฏผลดงน ( กองแผนงาน มจร.,2543, หนา 3-5)

2.1. ภารกจหลกของมหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

1.งานบรหารทวไป

1.1. ดานการออกกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ ขอกำาหนดและประกาศ

1. ดำาเนนการใหมการตราพระราชบญญตมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พ.ศ. 25402. จดทำาระบบงานงบประมาณ พสด การเงนและบญช

3. จดทำาระเบยบมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 3 เรอง

4. จดทำาขอบงคบมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย 20 เรอง

5. จดทำาขอกำาหนดและประกาศของมหาวทยาลย 7 เรอง เปนตน

1.2. ดานโครงสรางการบรหาร. มสภามหาวทยาลยทำาหนาทเปนองคกรสงสด มสภาวชาการ ม คณะกรรมการบรหารงานบคคล คณะกรรมการดานการเงน ปจจบนไดแบงสวนงานออกเปนระดบคณะ

สำานก สถาบน วทยาลย ศนย หรอเทยบเทา ออกเปน 43 หนวยงาน แบงเปนภาควชาระดบกองหรอ

เทยบเทา 29 กอง และจดระดบฝายออกเปน 135 ฝาย

1.3. ดานอาคารและสถานท. มหาวทยาลย มหาจฬาฯ ใชอาคารทสรางในทดนของวดมหาธาต ม

พนทใชสอยนอยมากประมาณ 2,400 ตารางเมตร มาตงแต 2505 และทำาการบรณ

ปฏสงขรณอาคารนนเมอ 2540 ดวยใชงบประมาณทงสน 15,216,448.15 บาท และวทยาเขตตางๆกไดปรบปรงอาคารของตนเองตามความสามารถและความพรอมในการพงพาตนเอง โดยไมไดรบการสนบสนนงบประมาณแผนดนแตอยางใดเลย

1.4. มหาวทยาลยไดดำาเนนการพฒนาระบบงานงบประมาณและใดรบการจดสรรงบประมาณเพมขนตามภารกจและความจำาเปนตามลำาดบดงน

พ.ศ. 2538 49,660,988 บาท

พ.ศ. 2539 59,906,538 บาท

บทท 5 การอภปรายผล

263

พ.ศ. 2540 63,926,610 บาท

พ.ศ. 2541 76,346,800 บาท

พ.ศ. 2542 119,789,400 บาท

พ.ศ. 2543 148,459,000 บาท

( กองแผนงาน มจร.,2543, หนา 3-5)

2. งานจดการศาสนศกษา

2.1. ดานการปรบปรงและพฒนาหลกสตร. มหาวทยาลยดำาเนนการปรบปรงและ พฒนาหลกสตรทงระดบปรญญาตรและระดบบณฑตศกษาใหมเนอหาเปนปจจบนและสอดคลองกบทศทางการพฒนาทาง

วชาการอยตลอดเวลา (กองแผนงาน,2543, หนา 3-5)3. ดานการจดการเรยนการสอน. มหาวทยาลยไดจดการศาสนศกษาแกพระภกษสามเณร

และประชาชนทวไปทงสวนกลางและสวนภมภาค โดยจดเปนลกษณะวทยาเขต 10 แหงและพยายามขยายการศกษาใหครอบคลมทกหลกสตรเพอใหสามารถสนองความตองการของผสนใจทงทเปนพระภกษ

สามเณรและประชาชนทวไป (กองแผนงาน,2543, หนา 3-5) การรบนสต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยไดรบพระภกษสามเณรเขาศกษาตอ

ขยายจำานวนเพมมากขนตามลำาดบ โดยมสถตระยะ 5 ปดงนหนวยงาน 2538 2539 2540 2541 2542

คณะพทธศาสตร 511 613 684 1,153 1,908คณะครศาสตร 1,213 1,329 1,446 2,224 2,246คณะมนษยศาสตร 629 581 820 1,187 1,329คณะสงคมศาสตร 819 902 955 1,384 1,735บณฑตวทยาลย 23 24 26 117 293รวม 3,195 3,449 3,931 6,065 7,511

นอกจากนมหาวทยาลยยงไดรบผดชอบในการจดการศกษาบาลสาธต บาลอบรม

บาลเตรยมรวมแลวปละ ประมาณ 10,000 รป/คน

4. ดานการผลตบณฑต. มหาวทยาลยไดผลตบณฑตในสาขาวชาตางๆ ในชวงระยะเวลา 5 ป ทผานมา(2538-2542) ดงน

หนวยงาน 2538 2539 2540 2541 2542 คณะพทธศาสตร 80 79 91 95 9

6คณะครศาสตร 146 235 216 247 274คณะมนษยศาสตร 77 107 134 138 186คณะสงคมศาสตร 65 214 154 157 178

บทท 5 การอภปรายผล

264บณฑตวทยาลย 10 6 9 4 12รวม 378 641 604 641 746

5. ดานการวจย. มหาวทยาลยมหนวยงานรบผดชอบการวจย เรยกวา สถาบนวจยพทธศาสนา เปนองคกร

ทำาหนาทประสานงาน และปฏบตภารกจดานการวจย ระยะ 5 ปทผานมา ไดปฏบตภารกจดานการวจยโดย

สงเสรมและสนบสนนใหบคลากรของมหาวทยาลยทำางานวจยทเปนรปธรรมจำานวน 9 เรอง สาเหตททำาใหมหาวทยาลยมผลงานดานวจยนอย เพราะบคลากรขาดความรความสามารถดาน การวจยและมจำานวนจำากดตองรบผดชอบในการสอนเปนหลก ทำาใหไมมเวลาหาความรทจะทำาการวจย อกทง

ในชวงทผานมา มหาวทยาลยไมเคยไดรบงบประมาณอดหนนจากรฐเลย จงไมสามารถดำาเนนการดานการ พฒนาบคลากร สนบสนนหรอจดกจกรรมใดๆ ทเปนการสงเสรมใหบคลากรทำางานวจย มหาวทยาลยพงจะมา

ไดรบงบประมาณในป 2541 นเอง (กองแผนงาน,2543, หนา 3-5)6. งานบรการวชาการแกชมชน. มหาวทยาลยไดดำาเนนการดานบรการวชาการแกชมชน ดงนคอ

1. กจกรรมการจดสอนวชาพระพทธศาสนาในรปแบบโรงเรยนวนอาทตย โดยไมเกบคาใชจาย 166 แหงทงในกรงเทพฯและตางจงหวด มเขาเรยนตามหลกสตรในระยะ 5 ป (2538-2542) รวม

299,128 คน

2. กจกรรมการจดสอนพระอภธรรมระดบประกาศนยบตรแกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไปโดยไม

เกบคาใชจาย 52 แหงทวประเทศ ในชวง 5 ปมผเขาเรยนทงสน 7,266 รป/คน

3. โครงการบรรยายธรรมทกวนพระและวนอาทตยทสำานกธรรมวจย เฉลยเดอนละ 8 ครง

4. โครงการบบรรพชาสามเณรภาคฤดรอนทวประเทศ ในระยะเวลา 5 ปทผานมา มเยาวชนเขามาบวช

จำานวนทงสน 292,389 คน

6. โครงการนสตอาสาสอนศลธรรมตามโรงเรยนกลมเปาหมาย จำานวน 8,730 รป

7. โครงการบรรยายธรรมทางสถานวทยและโทรทศนตอเนองตลอดระยะเวลา 5 ปรวม 94 โครงการ

8. โครงการอบรมพระธรรมทตสายตางประเทศปละ 1 รน รนละ 50 รป เวลาอบรม 3 เดอน ชวงระยะ

เวลา 5 ปมผสำาเรจหลกสตรจำานวน 250 รป และรอยละ 90 ไดเดนทางไปตางประเทศแลว

9. จดทำานตยสารพทธจก รายเดอนๆ ละ 6,000 เลม เนนวชาการทางพระพทธศาสนา

10. โครงการอบรมวปสสนากรรมฐานแกพระภกษสามเณรและประชาชนทวไปทงชาวไทยและตาง

ประเทศ ปละ 4 รนๆ ละ 100 ทาน รวมระยะเวลา 5 ป จำานวน 2,000 ทาน

(กองแผนงาน, มจร.,2543, หนา 3-5)7. งานทำานบำารงศลปวฒนธรรม. มหาวทยาลยไดกำาหนดงานทำานบำารงศลปวฒนธรรมเปนภารกจหลกตง

แตแผนฯ 7 แตในทางปฏบตไดทำาควบคไปกบการบรการวชาการแกชมชนอยางตอเนอง โดยมกจกรรมพอสรป

ไดดงน (กองแผนงาน,2543, หนา 3-5)1. โครงการอนรกษศลปวฒนธรรมทองถนและภมปญญาชาวบานรวม 6 แหง

2. จดตงหอพทธศลปเพอจดแสดงศลปวฒนธรรมดานพทธศลป 6 แหง

3. จดตงศนยศกษาพระพทธศาสนาในประเทศเพอนบาน 2 แหง

4. จดอบรมพระสงฆาธการเรองการอนรกษศาสนวตถ จำานวน 50 รป

บทท 5 การอภปรายผล

265

5. จดนทรรศการในวนสำาคญทางพระพทธศาสนาและของชาตทงสวนกลางและสวนภมภาค ปละ 5 ครง ๆ 11 แหง

2.2. ปญหาและอปสรรคในการดำาเนนงานทผานมา

1. สภาพปญหาและขอเทจจรง. มหาวทยาลยมหาจฬาฯ ไดจดทำาแผนพฒนามหาวทยาลย ในชวงแผนฯ 7 เปนฉบบแรก บคลากรขาดความเขาใจเรองการวางแผนพฒนาในชวงปทผานมา ทำาใหเกดปญหาดานความคลอง

ตวในการบรหารทงการบรหารทวไป การบรหารงบประมาณ และการบรหารงานบคคล ปญหาการขาดแคลน อาจารย และไมสามารถสรางบคลากรใหมทดแทนบคลากรอาวโสทกำาลงเกษยณอาย จงทำาใหตองเรงดำาเนนการให

มระบบบการบรหารงานทมประสทธภาพในทกดาน มการสญเสยอาจารยทมคณภาพเนองจากไปประกอบอาชพ หรอปฏบตงานทอนทมคาตอบแทนสงกวาทงภาครฐและเอกชน ขาดแผนการเตรยมกำาลงคนทดแทนอยางเปน

ระบบและตอเนอง การไดมาซงผบรหารไมเปนไปตามระเบยบของมหาวทยาลย มหนวยงานเพมขนจำานวนมาก ทำาใหการบรหารงานลาชาในเรองการปฏบตการทงดานวชาการและดานบรหาร ขาดการพฒนาความกาวหนาของ

บคลากร สวสดการยงไมทวถง ระเบยบขอบงคบยงไมไดปรบปรง ไมสามารถพฒนาบคลากรใหมประสทธภาพได

2. ปญหาดานอาคารสถานท. มหาวทยาลยใชอาคารทสรางมานานแลวตงแต พ.ศ. 2498 ซงอยใน ทดนของวดมหาธาตฯ ไมมพนทใหสามารถขยายกอสรางเพมเตมได ขณะนมหาวทยาลยมหาจฬาฯ กำาลงทำาการ

กอสรางสถานทแหงใหมอยในเขตอำาเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา แตกยงเปนปญหา เพราะสถานทแหง ใหมเปนพนทเกษตรกรรมหรอทงนา ตองใชทนทรพยในการปรบพนทมาก เมอสรางเสรจแลวกคงมปญหาเรอง

คมนาคม และปญหาทสำาคญคอเรองการเปนอยของพระภกษสามเณร ซงไมเหมอนนกศกษาปกตธรรมดา พระ ภกษสามเณรตองบณฑบาตฉน เพราะไมสามารถหารายไดอยางอน บดามารดากยากจนหรอกำาพราจงตองมาบวช

มหาวทยาลยกไมสามารถเกบคาเลาเรยนจากทานเหลานไดอยางปกตธรรมดา แตสงเหลานเปนเพยงการคาดการณ

ลวงหนาเทานน ( เรองเดยวกน หนา 15-16)3. ปญหาดานเทคโนโลย. มหาวทยาลยยงขาดการจดทำาแผนพฒนาการจดหางบประมาณสนบสนนการ

ดำาเนนงานดานนอยางเปนรปแบบ

4. ปญหาดานการวจย. ทผานมามหาวทยาลยไมมผลงานดานวจยมากนก เพราะอาจารยสวนใหญขาดความ รและประสบการณดานการทำาวจย อาจารยทมอยมปรมาณจำากดและตองรบผดชอบดานการสอนเปนสวนใหญ

มหาวทยาลยไมมมาตรการในการสนบสนนหรอสรางแรงจงใจใหบคลากรมความรสกสนใจทจะทำางานวจยอยางเปน รปธรรม รวมทงไมมงบประมาณสนบสนนการวจยคนควาอยางเพยงพอ

3. ผลงานสำาคญของมหามกฏราชวทยาลย ในชวง 2535-2541 ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 มหาวทยาลยไดดำาเนนการดงน

3.1. ดานการบรหารทวไป

1. ไดดำาเนนการแบงสวนงานภายใน เชน คณะ สถาบน เปนตน ทงสวนกลางและภมภาค

2. จดตงวทยาเขตใหม 6 แหง คอ วทยาเขตสรนธรราชวทยาลย, วทยาเขตอสาน, วทยาเขตลาน

นา, วทยาเขตศรธรรมาโศกราช, วทยาเขตรอยเอด, และวทยาเขตศรลานชาง รวมวทยาเขตซงม

อยเดม 1 แหง จงรวมเปน 7 แหง

3. ดำาเนนการพฒนาบคลากรของมหาวทยาลย ไมตำากวาคนละ 600 ชวโมง

4. ใหทนเรยนตอแกบคลากรทงปรญญาโทและเอก รวม 23 รป/คน ตอไปนเปนตารางแสดงถง จำานวนนกศกษา, คาใชจายตอหว, งบประมาณทไดรบ, เงนรายไดสมทบ

ของมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลยในชวง 2540-2544 ปทผานมาปงบประมาณ พ.ศ.

จำานวนนกศกษา คาใชจายตอหว งบประมาณทไดรบ

เงนรายไดสมทบ รวมคาใชจาย

บทท 5 การอภปรายผล

266

25402541254225432544

1,881*2,200*3,181*3,500*3,650*

20,900*

21,000*

22,200*

24,000*

26,000*

39,148,696

45,337,468

79,452,200

95,910,400

96,674,700

7,827,189

10,350,394

13,194,247

12,567,100

16,572,700

46,975,885

55,687,822

92,646,447

108,477,500

113,474,300

ทมา: ทมา: แผนพฒนามหาวทยาลย มหามกฏราชวทยาลย ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549). หมายเหต. ดอก

จนทร หมายถง ประมาณการ

3.2. ดานการผลตบณฑตและการเรยนการสอน

1. รบนกศกษาปรญญาตรเพมป พ.ศ. 2540 จำานวน 446 รป/ คน ในป 2543 รวม 1000 รป/ คน และคาดวา ในป 2544 จำานวน 1200 รป/คน

2. ขยายการรบนกศกษาทบวชเปนแมช ในมหาปชาบดเถรวทยาลย ประมาณปละ 15-20 ทาน สวนนกศกษาคฤหสถรบเพยง 1 หองเรยนเพอเปนโครงการนำารอง

3. ระดบปรญญาโทสามารถรบนกศกษาไดเฉลยปละ 60 รป/ คน ตาราง แสดงจำานวนนกศกษาและผสำาเรจการศกษาในชวง พ.ศ. 2540-2544

ปการศกษา ปรญญาตร สำาเรจ ปรญญาโท สำาเรจพ.ศ. 2540 1711 240 45 2พ.ศ. 2541 2068 268 54 5พ.ศ. 2542 2502 242 86 8พ.ศ. 2543 2890 358 140 29

พ.ศ. 2544* 3680 419 282 36

ทมา: แผนพฒนามหาวทยาลย มหามกฏราชวทยาลย ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549). หมายเหต. ดอกจนทร หมายถง ประมาณการ

3.3. ดานการวจยและวชาการ

ดำาเนนการวจยทางดานพระพทธศาสนารวม 19 เรอง

3.4. ดานบรการวชาการแกชมชน

1. โครงการปฏบตงานดานศาสนกจของบณฑตในสวนภมภาค ไดแกการพฒนาการศกษาดานปรยตธรรม และการพฒนาการศกษาดานอดมศกษาและตำากวา

บทท 5 การอภปรายผล

267

2. โครงการแกไขปญหาการขาดแคลนคร- อาจารยสอนดานศลธรรม ศาสนาและดานสงคมศาสตรแกโรงเรยน

ประถมศกษาและมธยมศกษาในเขตกรงเทพมหานครและตางจงหวดทวทยาเขตตางๆ ตงอย (โครงการพระ

ธรรมวทยากร)3. โครงการฝกอบรมคอมพวเตอรแกพระภกษสามเณร

4. โครงการเผยแผพระพทธศาสนาในตางประเทศ

5. โครงการบรรพชาสามเณรภาคฤดรอน (เยาวชน)6. โครงการเขาคายคณธรรมของนกเรยนนกศกษา

7. โครงการถวายความรแกพระสงฆในภมภาคตางๆ

8. โครงการอบรมผตองขงในเรอนจำาตางๆ ทวทยาเขตตางๆ ตงอย

โครงการพฒนาบคลากรของมหาวทยาลย 7 รน (กองแผนงาน, 2541, หนา 22).3.3. ดานทำานบำารงศลปวฒนธรรม

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 มหาวทยาลยไดรบงบประมาณรวม 10,677,000 บาท และได ดำาเนนโครงการกจกรรมอนรกษประเพณทองถน โครงการอทยานการศกษา เปนตน

3.2. ปญหาและอปสรรคของการดำาเนนงานมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย1. ลกษณะการบรหารงานของบรรพชตแตกตางจากระบบบรหารของฆราวาสโดยทวไป2. งบประมาณมจำากดและเงนรายไดไมแนนอน

2.1. ไมเกบคาหนวยกต/ไมเกบคาเลาเรยน

2.2. เงนรายไดมาจากการบรจาคของผมจตศรทธา ทำาใหรายไดไมแนนอน3. ทนการวจยมนอย4. งบประมาณสำาหรบจดเปนสวสดการของบคลากรยงไมเพยงพอ

-กองทนเลยงชพ

-คารกษาพยาบาล

-คาเลาเรยนบตร5. คณวฒของคณาจารยประจำาและประสบการณทางวชาการยงไมเปนไปตามเกณฑมาตรฐานของมหาวทยาลย6. แนวโนมผสมครเขาศกษาตอทเปนบรรพชตมจำานวนจำากด

(กองแผนงาน, 2541, หนา 23).5.4. สรปอภปรายเชงวจารณ ปญหาการศกษาของพระภกษสามเณรและทาทกรมการศาสนามหาเถร

สมาคม และบทบาทของมหาวทยาลยสงฆ 5.4.1 ปญหาความไมเสมอภาคทางการศกษาและขอเสนอแนะในการแกปญหาในเรองความ

ไมเสมอภาคดานการศกษา. 5.4.1.1. อภปรายปญหาความไมเสมอภาคทางการศกษา. พระภกษสามเณรในฐานะ

เปนผอยใตบงคบบญชาของมหาเถรสมาคมกรมการศาสนา และเปนนกศกษาพจารณาเหนเฉพาะผลทกระทบถงตว ทานวามอะไรบาง ประการแรก พระภกษสามเณรมองวาคณะสงฆไมสนบสนนการศกษาอยางจรงจง ทงตองดนรน

ขวนขวายเรยนกนเอง การศกษาของสงฆกมหลายระบบ ซงการจะเรยนอะไรดกไมมใครแนะแนวทาง และสวนมาก ตองตดสนใจเอง เนองจากทานเปนผดอยโอกาสทางการศกษาอยแลว และประกอบกบเปนผทอยในสงคมยคใหม

ทานทงหลายกมความตองการเรยนหลกสตรปรยตธรรมสามญและระบบมหาวทยาลยสงฆ ซงทานคดวาเมอเรยน

บทท 5 การอภปรายผล

268 แลวจะสามารถสำาเรจไดตามกระบวนการเรยนการสอนททางสถาบนนนๆ กำาหนดไว ทานไมชอบทจะถกบงคบให

เรยนหลกสตรนกธรรม- บาล ซงมกระบวนการเรยนการสอนและหลกสตรททานคดวาไมเหมาะสมกบยคสมย ทาน คดวาถาจะใหทานเรยนตอไป คณะสงฆจะตองปรบปรงหลกสตรและกระบวนการสอนใหเชอมโยงกนไดด

5.4.1.2. อภปรายขอเสนอแนะในการแกปญหาในเรองความไมเสมอภาคดานการ

ศกษา. ประเดนทนาสงเกตในเรองปญหาความไมเสมอภาคทางการศกษาของพระภกษสามเณร 2 ประเดนใหญ คอประเดนเรองความไมเสมอภาคดานงบประมาณ กบประเดนเรองความไมเสมอภาคทางดานหลกสตร อาจกลาว

ไดวา เพราะหลกสตรมปญหาจงทำาใหไดงบประมาณนอย พระมหาเถรสมาคมมทฐวาหลกสตรนกธรรมบาลดอยแลว จงไมตองมการปรบปรงแกไข เมอไมมแผนการสอนและไมมการเสนอโครงการตอรฐบาล จงทำาใหไมไดงบประมาณ

จงทำาใหเกดปญหาตางๆ ตามทตงสมมตฐานไว 8 ประเดน ซงถอวาเปนสาเหตใหเกดปญหาความเหลอมลำาดาน หลกสตรไดเชนเดยวกน ถาจะเรยกรองของบประมาณเพมตองมการแกไปการดำาเนนการเรองหลกสตร

5.4.2. ทาทของกรมการศาสนาและมหาเถรสมาคม. จากแนวความคดของพระภกษสามเณรดง

กลาวแลว กอนหนาทจะมการปฏรปการศกษาตาม พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 คณะสงฆไม ตระหนกถงขอคดเหนและขอเรยกรองของพระภกษสามเณร คณะสงฆมกมองวาความหวงดของทานนนถกตอง

แลว เพราะทานใชหลกปตบาล (Paternalism) คอความหวงใยของพอแมมาใช ทานคดวาการเรยนนก

ธรรม- บาลเทานนจงจะเจรญงอกงามในพระพทธศาสนาได หรอจงจะสามารถเขาใจพระพทธศาสนาไดอยางลกซง ทานหวงแตจะใหพระภกษสามเณรบวชตอไป ไมไดคดถงเรองการลาสกขา ความเหนเชนนขดแยงกนเองในคณะ กรรมการมหาเถรสมาคมและกรมการศาสนา รวมทงรฐบาลโดยเฉพาะผบรหารในกระทรวงศกษา ซงสามารถแบง

เปน 2 กลม คอ กลมอนรกษ และกลมกาวหนากลมอนรกษซงประกอบดวยพระเถระผใหญทไมเคยไดเรยนวชาการสมยใหมเลยและผบรหารกรมการ

ศาสนาบางทาน ทไมไดศกษาหลกสตรพระพทธศาสนาอยางเปนระบบ เชน นกธรรม- บาล หรอธรรมศกษา กลมน มงมนและพยายามจะอนรกษการเรยนระบบเกาเอาไวใหเหมอนเดม โดยถอเปนเรองของสงทควรปฏบตตามอยาง

เดยว เพราะเปนพระประสงคของสมเดจพระมหาสมณเจาฯ ททรงวางหลกสตรเอาไวดแลว และกลมนมบทบาทใน การกำาหนดนโยบายการศกษาและการปกครองคณะสงฆ เพราะมจำานวนมากในคณะกรรมการมหาเถรสมาคม และ

กรมการศาสนา ซงผบรหารสวนมากกเปนขาราชการประจำาทเลอนขนมาตามขนตอนของการปกครอง ซงกไมเขาใจ เกยวกบหลกสตรการเรยนของพระภกษสามเณร และโดยหนาทผบรหารกรมการศาสนากถอวาตนเองตองสนอง

งานคณะกรรมการมหาเถรสมาคมเทานน

ในกรมการศาสนาจะมหนวยงานทเกยวของกบวชาการอย 2 กอง คอ กองศาสนศกษา และกองแผน งาน สวนสำานกเลขาธการมหาเถรสมาคมนนจะเนนดานพธกรรมเสยสวนมาก พจารณาเฉพาะในกองศาสนศกษา

เจาหนาทสวนมากมวฒทางโลก กลมทมวฒทางธรรม ป.ธ. 9 คอกลมทสงกดกลมวชาการพระพทธศาสนาและ จรยศกษา สวนผทมทงวฒทางธรรมและทางโลกจะนอยและไมคอยออกเสยงเพราะถอวามเสยงขางนอย

ดงนน กลมกาวหนาจะประกอบดวยผทมวฒทางโลกและทางธรรม ทมองเหนระบบการศกษาวาควรจะ ปรบปรงอยางไรใหสอดคลองกนและใหมความเชอมโยงกนไดด กลมนจะเหนดวยกบขอเรยกรองของกลมพระภกษ

สามเณร อยางไรกตาม กลมกาวหนานกจะตองคลอยตามกลมอนรกษในทสด การจะเปลยนแปลงอะไร ตองฟง เสยงขางมากและสวนมากไมจำาเปนกไมตองการจะขดแยงกบใคร ซงลกษณะนเปนลกษณะของคนไทยประการหนง

ทชอบจะอยอยางสงบ หลงจากรฐบาลมนโยบายปฏรปการศกษา คณะสงฆจงตองตนตว กรมการศาสนากตองหาขอมลเพมขน ในการปรบปรงหนวยงานตางๆ เมองานวจยหลายฉบบยนยนถงปญหาการศกษาของสงฆในทำานองเดยวกนคอม

ปญหาทตองแกไขโดยเฉพาะเรองการปกครองและการศกษา คณะสงฆกตองปรบทาทใหม แตจะปรบทาทอยางไร กยงไมแนนอน ขณะนเปนชวงทคณะกรรมการฝายตางๆ กำาลงประชมกน เพอทำาประชาพจารณหยงเสยงพระภกษ

สามเณรและประชาชนทวไปวาตองการอะไร อาจกลาวไดวา โดยภาพรวมแลวคณะกรรมการมหาเถรสมาคมและ กรมการศาสนา ยอมรบความคดเหนเรองปญหาของการศกษาคณะสงฆ มองเหนความไมเสมอภาคในวงการ

บทท 5 การอภปรายผล

269 ศกษาสงฆ ดงจะเหนไดจากเอกสารตางๆ ทออกจากหนวยงานทางการศกษาและการปกครองของมหาเถรสมาคม

และกรมการศาสนาในลกษณะการประชาสมพนธหยงเสยง

5.4.3 บทบาทหนาทของมหาวทยาลยสงฆตอสงคมและประเทศชาต. ในสวนของ มหาวทยาลยสงฆ โดยเฉพาะเรองบทบาทหนาทยงไมเปนทชดเจนวา มหาวทยาลยสงฆทำาอะไรใหกบสงคมบาง ซง

พอสรปวจารณไดดงนคอ

5.4.3.1. มหาวทยาลยสงฆกบพระเถระผใหญ: การศกษาในมหาวทยาลยสงฆจะเปนทยอมรบ ของพระเถระผใหญหรอไมนน หรอพระผบรหารในมหาวทยาลยสงฆและพระผใหญผบรหารคณะสงฆจะสามารถ

“ทำางานเพอพระศาสนารวมกนไดหรอไมนน สมภาร พรมทาไดใหขอคดไววา คณะสงฆเรามการศกษาสองสายท เสมอนแยกกนอยคอปรยตธรรมเดมกบมหาวทยาลยสงฆ ในอนาคตผมเชอวาสถาบนหลกทจะเปนแหลงสำาคญใน

การจดแปลคมภรทางศาสนาจะไดแกมหาวทยาลยสงฆ เพราะมความพรอมและมพนธะโดยตรงในฐานะมหาวทยาลย แตมหาวทยาลยกตองตระหนกวางานนหากไมไดความรวมมอจากทานนกปราชญนอกมหาวทยาลยแลวยากทจะ

” สำาเรจ สมภาร พรมทาไดใหทศนะถงความรวมมอกนระหวางพระเถระผใหญและผบรหารมหาวทยาลยในดาน “ วชาการและดานบรหารไวดงน ทำาอยางไรปราชญทงสองฝายจะไดทำางานรวมกนมากกวาน ไมเพยงแตงานแปล

คมภรเทานน ผมอยากใหทานเหลานไดมาสอนมาวจย เมอใดกตามทมหาจฬาฯ มหลกสตรระดบสงทเนนดาน Textual Study … เมอนนแหละครบทเราจะสามารถเรยนเชญทาน ผลตามมาอกคอดานบรหาร เมอใด

กตามทมหาวทยาลยสงฆสามารถกลมกลนเปนอนหนงเดยวกบผบรหารคณะสงฆ เมอนนผลดจะเกดแกพระ

” ศาสนา (2542, หนา 55) พระมหาโกวทย สรวณโณ รองอธการบดฝายกจการนสต มจร. ไดชแจงวา

โครงการปฏบตศาสนกจของพระนสตหลงจากจบปรญญาตร 4 ปแลวกอนรบปรญญาตองไปปฏบตงาน 1 ป นนถอวาเปนการสนองความตองการของพระเถระผใหญ อยางนอยกเจาอาวาสในทองถนนนๆ เปนผขอมา

5.4.3.2 คณภาพการศกษาในมหาวทยาลยสงฆ:1. การศกษาวเคราะหคมภร (Textual Study): มหาวทยาลยสงฆตองจด

หลกสตรใหเขม โดยเนนการศกษาลกลงไปในคมภรสำาคญทางพระพทธศาสนาตางๆ มเชนนนกจะไมมเอกลกษณ เปนของตนเอง เพราะขณะนมมหาวทยาลยของรฐเปดการศกษาวชาการทางพระพทธศาสนาหลายแหง เชน คณะ

พทธศาสนศกษาทจฬาลงกรณมหาวทยาลย ในระดบปรญญาโท คณะพทธศาสนศกษา ทมหาวทยาลย ธรรมศาสตร สงกดคณะศลปศาสตร

ทมหาวทยาลยมหดล กำาลงเปดวทยาลยศาสนศกษาขนมาโดยเฉพาะ ความคลายคลงของการ ใหการศกษาในมหาวทยาลยมหดลกบมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย กบมหามกฎราชวทยาลย

มหาวทยาลยสงฆของเมองไทย คอเรองหลกสตร มทงวชาสามญและวชาปรยตธรรม ผเรยนมทงพระภกษสามเณร

และแมช และมทนการศกษาใหพระภกษสามเณรและแมชดวย ถามหาวทยาลยสงฆไมมเอกลกษณเปนของ ตนเอง กจะไมมใครมาเรยนแนนอน

2. การศกษาเชงวเคราะหวจารณ (Critical Study): ตวอยางการศกษาแบบ น คอ คณะพทธศาสนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนการศกษาเชงวเคราะหในแนวปรชญา โดยมความเชอวา

วธการเชงปรชญานาจะเปนเครองมอใหเขาถงความจรงทางพระพทธศาสนาไดทางหนง ความจรงหลกพหสตรในพระพทธศาสนาเปนหลกการศกษาทครบสตรและมงเนนการวจารณดอยแลว แต

การศกษาในมหาวทยาลยสงฆยงไมไดดำาเนนตามหลกการนนอยางเตมท สมภาร พรหมทา เรยกการศกษาเชง

วเคราะหวจารณวา เปนการศกษาพระพทธศาสนาเชงวชาการ (บทบรรณาธการ, พทธศาสนศกษา.กย.-ธค.2539) สมภารใหขอสงเกตวา การศกษาเชงวชาการนเรมมมาตงแตยคอรรถกถา ในเมองไทยเรม

ปรากฏในขอเขยนของสมเดจพระมหาสมณเจาฯ และมาปรากฎชดในการศกษาแบบมหาวทยาลยสงฆ เชน ตวอยาง หนงสอพทธธรรมของพระธรรมปฎก ทานใหขอสงเกตเพมเตมวา การวเคราะหวจารณดเผนๆ เหมอนจะเปนการ

แสดงความไมเคารพนบถอพระพทธศาสนา แตหาเปนเชนนนไม การณกลบเปนวายงมการวเคราะหวจารณมาก เทาไร ยงจะทำาใหผเรยนมศรทธาทถกตองมากขนเทานน สมภารสรปวาแตนาเสยดายทการศกษาแนวนใน

มหาวทยาลยสงฆไดเปนสงทลาหลงมหาวทยาลยของรฐแหงอนๆ ซงเปดดำาเนนการเมอไมนานมานไปแลวมากกวา

บทท 5 การอภปรายผล

270

10 ป ทงน เพราะมหาวทยาลยสงฆขาดบคลากรทมคณภาพคอคนดสมองไหลไปหมด โครงสรางรวมของคณะ สงฆไมมเอกภาพคอการศกษามหลายระบบเกนไป และมหาวทยาลยสงฆไมนยมรบบคคลภายนอกมาสรางความ

หลากหลายเพอเรงรดความเปนเลศทางวชาการ

5.4.3.3. วชาและจรณะในมหาวทยาลยสงฆ: 1. บรณาการระหวางปรยตและปฏบต: ขาวในหนาหนงสอพมพเกยวกบพฤตกรรมทเสยหาย

ของพระภกษสามเณร เรองยามาหรอยาบา และเรองการฆาคนตายดวยการกนยา ดวยการผกคอ ดวยการกระโดด

ตก (ขาวสด: 28.พย. 2542, หนาแรก ขาวพาดหว) การฆาตวเองตาย การลกเลกขโมยนอย เปนตน แสดงวา การศกษาดานปรยตธรรมสามญไมสามารถบรรลวตถประสงคทางการศกษาทตงไวหรอไม เปนเรองท

คณะสงฆและผบรหารมหาวทยาลยสงฆตองรวมกนพจารณาแกไข พระพทธศาสนาเนนหลกคำาสอนเรองความไม ยดมนถอมนในตวตน และสอนการบรรพชาและอปสมบทวาเปนทางดำาเนนชวตทประเสรฐ แตทำาไมยงมปญหาพระ

ภกษและสามเณรรวมทงแมช ฆาตวตายเพราะทนความผดหวงทพระภกษสามเณรหรอแมชครกจากไปไมได บาง

คนพดใหคดวาเปนพระเณรนาจะปลงไดมากกวาฆราวาส (ขาวสด. 24.28 พย.42) นบเปนปญหาอนสบ เนองมาจากการศกษาทไมไดผลหรอไม ปญหาเหลานเปนสงสะทอนใหเหนถงการจดการศกษา ไมวาจะเปนเรอง

หลกสตร วธการสอน และการประเมนผลดวย เนองจากการศกษาเปนปจจยสำาคญในการพฒนาคน ดงนนตอง มองทการศกษาเปนหลก เมอมเรองราวเกดขนจงตองหนกลบมามองทปญหาการศกษาเปนเรองธรรมดา

2. บรณาการระหวางวนยกบธรรม: พระภกษสามเณรในมหาวทยาลยสงฆถกตงขอสงเกต วาไมไดนำาเอาวนยไปปฏบต ประพฤตตวเหมอนฆราวาสเขาไปทกท พระเณรตองสงวรตรงน ตองไมประพฤต

ยอหยอนในระเบยบวนย การประพฤตยอหยอนเปนเครองแสดงวายงไมมธรรมเทาทควร พระธรรมปฎกชใหเหนวา มหาวทยาลยสงฆตองเปนเลศทางวชาการดานบาลและธรรมวนย และธรรมวนยจะชวยใหมพฒนาการครบทง 4

ดานคอ รางกาย จตใจ อารมณ และสงคม คอหลกศล สมาธ และ ปญญานนเอง (ทศทางการศกษาฯ, 2531,58) พระปลดสมภพ ปรกกโม กลาววา การบรณาการหมายถงการปฏบตครบตามหลกศล สมาธ

ปญญา โดยเนนพรอมกนไปทงสามอยาง ทานกลาววา การศกษาตองสามารถเปลยนพฤตกรรมได ตองคดเปนทำา เปน ตองไมคดเขาหาตวเอง ทำาตวเพอสงคม มหาวทยาลยสงฆตองสามารถชถกชผดได และสำารวจตวเองกอนวา

ไดทำาอะไรเปนประโยชนตอพระศาสนาบาง ตองแนนทางธรรมกอนจงจะสามารถประยกตทางโลกเขาได (ขอมล

สมภาษณ) ซงผบรหารมหาวทยาลยกำาลงดำาเนนงานแกไขปญหาเหลานอย ( ขอมลสมภาษณ และด แผนพฒนาฯ 2543-2549)

โดยสรป เมอวาถงความเสมอภาคดานสทธ พระภกษสามเณรควรจะไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนจากรฐในฐานะทเปนพลเมอง โดยไมไดมการเลอกปฏบตใหแกบคคลใดบคคลหนงเปนพเศษ ตวอยางเชน ถา

สามเณรแกวไดรบการปฏบตเชนใดจากเจาอาวาสในฐานะสามเณรแกวเปนสามเณรลกวด สามเณรชางซงเปน ลกวดเหมอนกนกยอมจะไดรบการปฏบตเชนเดยวกนนนจากเจาอาวาสดวย ถาพระภกษสามเณรเปนพลเมองของ

ชาต เหมอนกบพลเมองทวไป ทานกควรจะไดรบสทธตางๆ เหมอนกน เชน สทธเรองการศกษาอบรม เปนตน เมอวาถงความเสมอภาคในทางโอกาส มนหมายถงความเสมอภาคทจะเขาแขงขนในทกเรอง เชน เรอง

การศกษา การเศรษฐกจ การคา การสมครงานเปนตน เชน สามเณรแกว มสทธสมครสอบเขาเรยนในมหาวทยาลย สงฆหลงจากจบบาลเตรยมอดมศกษา หรอ มธยมศกษาแลว สามเณรชาง กสามารถทำาได เพราะมความเสมอภาค

ในโอกาสทางการศกษาเทาเทยมกน ความไมเสมอภาคจะเกดขนทนทในกรณทสามเณรแกวมโอกาสแตสามเณรชาง ไมมโอกาสหรอไมมสทธทงๆ ทมคณสมบตพรอม แตเนองจากสามเณรแกวไปสงกดอยในวดพทธพานช ซงเจา

อาวาสไมมนโยบายสงเสรมการศกษา ในเชงปรชญา ประเดนเรองโอกาสทางการศกษา และประเดนทเกยวของกบเสรภาพในการเลอกเรยนใน

บรรดาการศกษาของคณะสงฆทง 2 ระบบทกลาวขางตนนนยงเถยงกนได พวกเสรนยมหรอปจเจกนยม ซง เปรยบเหมอนพระภกษสามเณร ถอวาเปนความไมเสมอภาค สวนพวกสหนยมหรออเสรนยม ในทนเปรยบเหมอน

คณะสงฆ ซงทานไมไดถอเชนนน โดยใหเหตผลวา ความไมเสมอภาคดงกลาวนนคอความเสมอภาค เพราะการ ศกษาของพระภกษสามเณรมเอกลกษณเปนของตนเอง เรยนไปเพอมงละกเลส เปนการศกษาในดานศาสนาซง

บทท 5 การอภปรายผล

271 เปนวชาการเฉพาะทาง ดงนน ถาพระเถระผใหญตองการใหพระภกษสามเณรเรยนนกธรรมบาลโดยทวหนากน พระ

ภกษสามเณรกควรยอมทำาตามนนโดยไมมเงอนไขใดๆ ทงสน

พระภกษสามเณรในฐานะเปนเสรนยมอาจมองคณะสงฆ วาใชหลกลทธปตบาลจนเกนขอบเขตไป "ลทธ ปตบาลขดกบศาสนาพทธหรอไม หากพดกนตามหลกการจนถงขนทสดแลวกตองขด เพราะการบงคบนนเปนสง

ทศาสนาพทธไมนยม" ( วทย วศทเวทย, 2531, หนา 18) ถามวาคณะสงฆควรเปดเสรทางการศกษา

หรอไม คอพระภกษสามเณรตองการเรยนอะไรกได ? ถาหลกเสรนยมเขากบลทธปตบาลไดดและเปนทยอมรบได ของสงคมไทยทยดปรชญาแนวพทธ คำาตอบในขอนคอ คณะสงฆคงจะตองยอมใหมการเลอกเรยนไดภายใต

เงอนไขบางอยางดงทาทททางมหาเถรสมาคมและกรมการศาสนาแถลงออกมาบางแลว ซงอาจจะสงเคราะหไดกบ

หลกความสมดลยระหวางเสรนยมกบอเสรนยม หรอปจเจกนยมกบสหนยมดวย. ตวแทนของกลมปจเจก-สห นยมคอพระธรรมปฎกและกลมงานศาสนาทพยายามเสนอหลกสตรแบบผสม ซงเปนการปรบปรงหลกสตรแบบ

เทยบโอนและเชอมโยงกนได.อนงการนำาปญหาหลกสตรมานำาเสนอเพอใหเหตผลโตแยงในเชงปรชญาระหวางสำานกเสรนยมกบอเสร

นยม หรอปจเจกนยมกบสหนยมนน อาจดเปนการนำาเอากรอบความคดปรชญามาแกปญหาการศกษาสงฆซงเปนขอเทจจรงทชดเจนอยแลววามความไมเสมอภาคอยางไรทำาใหเกดความสบสนหรอดเปนเรองทยงเถยงกนไมสนสด

แตเจตนาของผวจยนนตองการใหเปนมมมองหนงเทานน ในฐานะทงานวจยนสงกดอยในสาขาปรชญา